Operación mundo: Música 4º Galicia (demo)

Galici a 4

PRIMARIA

Música

1 Canta e móvete con ritmo!

PÁX. 8

SITUACIÓN DE APRENDIZAXE OBXECTIVO EN ACCIÓN ODS

Descubre instrumentos de percusión tradicionais de distintas nacionalidades e reflexiona como dalos a coñecer no teu colexio.

Paz, xustiza e institucións sólidas

2 Descubrindo sons

Descubre alternativas para converter obxectos en desuso da túa vida cotiá en instrumentos musicais e reflexiona como levalo a cabo.

Produción e consumo responsable

Imos de concerto

Pensa como poderían celebrarse concertos e festivais ao aire libre de xeito sostible e amigable co medio ambiente e elabora un listado con posibles solucións.

Industria, innovación e infraestrutura

ESCOITA E PERCEPCIÓN

• A duración do son. Sons longos e curtos.

• O compás binario, o ternario e o cuaternario.

• As figuras musicais e os silencios.

• Instrumentos idiófonos e membranófonos. Agrupacións.

• Clasificación de voces: infantís, femininas e masculinas.

• Unha profesión: cantante lírico.

• Diversos compositores de ópera: Bizet, Mozart, Rossini, Delibes, Donizetti, Verdi.

• Un compositor de cancións do Nadal: Johnny Marks.

• Comprensión da estrutura coreográfica da danza.

• As artes escénicas: música, danza e teatro.

• O compás ternario.

• Os instrumentos populares e cotiáfonos.

• Relación entre música e danza.

• Unha profesión: coreógrafo ou coreógrafa.

• A familia de vento-metal e vento-madeira.

• Un compositor que fusiona a música clásica co jazz: George Gershwin.

• A figura de corchea e o seu silencio: lectura de ritmos.

• Audición: Polca electromágnética, Johann Strauss II.

• Fononimia: relación entre xesto e notas da escala diatónica.

• Os instrumentos de corda.

• A organización por familias dunha orquestra sinfónica.

• Identificación dos instrumentos da orquestra en distintos fragmentos de Sherezade, Rimski Kórsakov.

• O carácter na música.

• Identificación de distintos instrumentos electrófonos.

• O grupo de pop-rock.

• Distintos xéneros musicais.

• Unha profesión: bailarín contemporáneo; enxeñeiro de son.

INTERPRETACIÓN E CREACIÓN PONTE EN SITUACIÓN

• Cancións: Lembranzas do verán, Ai, que calafrío!, Marchei a Belén.

• Lectoescritura de partituras

• Xincana rítmica. Música de Alicia Keys: Distance and estafe.

• Láminas: conservación e técnica; tipos de baquetas.

• Interpretación de ritmos con instrumentos cotiáfonos.

• Danza: Farandola, (Cantigas 77 e 119), Afonso X o Sabio.

• O canon e o quodlibet.

• Danza: Holly Jolly Christmas. Pequena percusión: patróns rítmicos.

• Cancións: Rosa amarela, A rianxeira, Chocolate.

• Representación escénica de Rosa amarela.

• Seguimento do compás ternario cunha pelota de tenis.

• Láminas: Instrumentos populares.

• Construción de dous instrumentos cotiáfonos.

• Expresión corporal e con obxectos: Charlie Brown.

• Creación de melodías para interpretar coa frauta.

• Dramatización de «I got plenty O'Nuttin», George Gershwin.

• Danza: Jazz band.

• Interpretación instrumental: Polca electromágnética.

Mulleres ás baquetas!

• Seleccionar información dalgunhas mulleres percusionistas relevantes do século xx.

• Realizar en grupos un mural tipo colaxe con imaxes e datos relevantes das mulleres percusionistas seleccionadas.

• Facer unha exposición coas colaxes de todos os grupos.

Sala de ensaio PÁX. 74

A frauta doce

• A dixitación na frauta

• Recomendacións previas

As notas SI, LA, SOL

• Repaso das notas SI, LA e SOL

• Interpretación coa frauta e acompañamento con percusión corporal

• Con poucas notas, toucas

• Misterio no cemiterio

Creamos unha coreografía

• Elixir unha canción e deseñar unha coreografía utilizando os esquemas propostos.

• Crear e debuxar a coreografía elixindo unha disposición inicial e dous pasos, tanto para a estrofa coma para o retrouso.

• Practicar e poñer en escena as coreografías.

• Canción do lume

As notas SI, LA, SOL, MI

• Presentación da nota MI

• Interpretación coa frauta e acompañamento con percusión corporal

• A terra desde o ceo

• Rema, rema

• Agáchate, que veñen

As notas SI, LA, SOL, MI, RE

• Cancións: O mosquito Tito, Siyahamba, Twist de Poseidón, Siyahamba.

• Representación de danza con movemento libre. Sherezade, Rimski Kórsakov.

• Expresión corporal con figuras corporais básicas, atendendo ao carácter da música. Recordos do meu país, Teresa Carreño.

• Elaboración dun folleto para un festival de música e creación dunha melodía para facer publicidade deste.

• Interpretación de ritmos cunha batería corporal.

• Danzas: Crazy little thing called love, Siyahamba.

1, 2, 3… Gravando un podcast

• Formar grupos e escoller catro cancións ou danzas das traballadas durante o curso.

• Crear un podcast a partir dun guión dado e gravalo cun dispositivo de gravación de audio.

• Poñer en común os podcasts.

• Presentación da nota RE

• Interpretación de conxunto instrumental con láminas, frautas e pequena percusión

• Búscame nos Alpes

• Cabalo solitario

• Os pés nas nubes

1

C anta e móvete con ritmo !

A música, a danza, o teatro son representacións culturais que unen ás persoas dun pobo, cidade ou país. Pero, poder recoñecer diferenzas ou similitudes entre a nosa cultura e as doutros países ou rexións, axudaranos a ser máis tolerantes e mesmo ser xeradores de paz.

Como o ves?

Sabías que moitos dos instrumentos de percusión que hoxe se tocan en Europa ou no continente americano, teñen a súa orixe no africano?

Cres que encontrar esas similitudes podería axudar a que fósemos máis tolerantes e xeradores de paz?

Obxectivo en acción

Descubre instrumentos de percusión tradicionais de distintas nacionalidades e reflexiona como dálos a coñecer no teu colexio.

O dato

No século xviii os escravos africanos chegados ao continente americano recrearon os seus instrumentos tradicionais cos obxectos que tiñan ao seu alcance.

Lembranzas do verán

1 Escoita, aprende, canta e dramatiza.

Dous nenos de Guatemala este verán encontramos. Trouxeron unha marimba, con eles todos bailamos.

Unha nena de Colombia este verán encontramos. Ensinounos unha cumbia con ela todos bailamos.

Amigas de verán, onde estades? Amigos de verán queremos que volvades.

Tres nenas de Paraguai este verán encontramos. Tocaban arpa e ferreñas con elas todos bailamos.

Unha nena do Ecuador este verán encontramos. Ela trouxo una quena e con ela así bailamos.

Un neno de Venezuela este verán encontramos. Ensinounos un xoropo e con el todos bailamos. Refrán

Un neno dominicano este verán encontramos. Ensinounos un merengue e con el todos bailamos. Refrán

Somos como unha gran familia unida pola música e a danza. Os nosos instrumentos tamén pertencen a unha das tres familias. Recordas cales son?Escríbeas.

A duración do son

1 Repasa as posicións de frauta para SI, LA e SOL e debuxa as notas nos pentagramas. Aprende a nota MI.

2 Articula coa túa frauta estas notas segundo sexa a duración do son.

Recorda que a duración é a calidade que nos indica que un son é máis longo ou curto que outro.

O pulso e o compás

O pulso indica a duración das figuras musicais e os seus silencios. Cando os pulsos se agrupan de forma organizada dan lugar ao compás. Os dous compases que xa coñeces son o binario (dous pulsos ) e o cuaternario (catro pulsos ).

Observa as figuras e os silencios musicais e recorda: a figura negra tómase como referencia e dura un pulso. 2 4 4 4

1 Observa e escribe as figuras e silencios musicais que correspondan a cada xeado. Ten en conta que un cornete equivale a un pulso.

2 Le o seguinte ritmo e completa coas figuras e silencios que coñeces.

Xincana rítmica

1 Le e interpreta as tarxetas desta xincana rítmica con percusión corporal e sen perder o pulso. En  golpea co pé no chan.

2 Escoita e interpreta as tarxetas da xincana rítmica. Ao rematar, desprázate á dereita oito pasos e empeza coa seguinte.

Alicia Keys (1981)

Distance and estafe Nacida en Estados Unidos. É unha recoñecida cantante e compositora de música soul e de rhythm&blues.

Láminas: conservación e baquetas

1 Observa, le e aprende.

Non cargues moito peso cando transportes os instrumentos de láminas.

Tipos de baquetas

Baqueta branda

Para obter sons apagados en timbais e outros instrumentos de parche ou membrana.

Á hora de gardar os instrumentos de láminas procura non colocar obxectos sobre eles.

Baqueta dura

Para destacar unha melodía na caixa chinesa, o carillón, o chocallo, o tempero block...

Cando quites as láminas suxéitaas polos extremos e levántaas delicadamente.

Evita golpear as láminas con outros elementos que non sexan unhas baquetas.

Técnica de baquetas

1 Escribe no pentagrama as notas que aparecen en cada xilófono.

Escala de DÓ maior

Recorda que a altura é a calidade que nos indica se un son é máis grave ou máis agudo e represéntase por medio de notas musicais.

Escala pentatónica de DÓ maior

2 Le, aprende e improvisa. No paso 1 canta ao mesmo tempo a nota que estás tocando.

& & 1 3 2

Toca coas baquetas alternando as mans en cada nota da escala pentatónica.

Cunha baqueta en cada man, toca dúas notas simultaneamente da escala pentatónica.

Cunha baqueta en cada man improvisa coa escala pentatónica alternando as baquetas.

DÓ RE MI FA SOL LA SI DÓ’

DÓ RE MI SOL LA DÓ’

A percusión

1 Observa esta presentación dalgúns instrumentos de percusión. Escoita como soan e aprende os seus nomes.

Altura definida Interpretan distintas notas.

1

Idiófonos Caixa 4 Bombo

3 Crótalos 5 Güiro 8

2

Tambor 1

Membranófonos 3 2 Timbal 7

Maracas 4 Claves 2 Pratos 6 Triángulo 7 Pandeireta 6

Agrupacións de percusión

1 Recorda as distintas formas de producir o son nos instrumentos de percusión. Escribe a que corresponde a cada un.

2 Observa, escoita e numera estas agrupacións de percusión na orde que soan.

Percusión orquestral

Esta agrupación compóñena unha gran variedade de instrumentos da orquestra, idiófonos e membranófonos.

Percusión latina

Son instrumentos característicos da música de América Latina. Son unha evolución da música africana.

Unha profesión: percusionista

A profesión de percusionista require unha preparación moi intensa, xa que debe dominar a técnica de varios instrumentos.

Gamelán

Agrupación musical de Indonesia formada por xilófonos, metalófonos, membranófonos, gongs...

PONTE EN SITUACIÓN! ¡¡

Mulleres ás baquetas!

Parada de 5 minutos

PASO 1 PASO 2

Busca e le en www.anaya.educacion.es. a información sobre algunhas das mulleres percusionistas máis relevantes do século xx

»En grupos de catro, elixide polo menos tres percusionistas. Buscade imaxes delas en Internet e formade un mural tipo colaxe xunto cos datos que consideredes relevantes das que elixirades.

PASO 3

Como te sentiches mentres realizabas a actividade das mulleres percusionistas? Rodea o teu estado de ánimo e explica por que.

Con toda a clase facede unha grande exposición dos colaxe que realizastes por grupos.

Xxxxx

Como peche da exposición, debatede a partir das seguintes preguntas:

• Coñecías antes algunha destas percusionistas?

• Cres que son igual de recoñecidos os homes percusionistas que as mulleres percusionistas?

Angustia

Alegría Sorpresa Indiferenza Nerviosismo

Ai, que calafrío!

1 Escoita, dramatiza, canta e acompaña.

Esta árbore antiga ten un enredo, escoito murmurios, contan un segredo! Voume aproximando e dáme arrepíos, xa escoito voces. Ai, que calafrío!

Si, dime, na-naraná (bis)

Sen medo, na-naraná (bis)

Estoume achegando, parece unha gruta. Vexo quen me chama, ten unha batuta! Bailan, tocan, cantan, xa escoito ben. Soa coma un coro, parece que hai cen!

Refrán

Pon ben a carauta, ven comigo ao bosque. Espíritos dos mortos, mira como foxen! Druídas cantando, grandes lumeiradas, chega o Samaín, non saias da casa.

Refrán

Recorda as recomendacións para entoar ben en www.anayaeducacion.es

Tras a tarde de defuntos, ven comigo ao bosque.

2 Preparar a tarefa Formade catro grupos; tocade e entoade este canon con voz misteriosa.

Non os buscas e encóntrante na escura noite.

Nun canon, distintas voces interpretan a mesma música, pero entran en momentos diferentes.

(Xa)

A farandola

A farandola é unha antiga forma de danzar en grupo. As persoas que bailan colócanse en liña, dándose as mans suavemente. A primeira propón os desprazamentos e as demais séguena. O son da música marca como deben moverse: andando, correndo, saltando, etc.

ACENDE A TÚA IMAXINACIÓN

1 Escoita a música e baila como se indica. Improvisa outro traxecto de desprazamento e debúxao.

En dúas filas, da man, desprazarse ao compás da música, seguindo o mesmo percorrido que marca quen fai de guía.

Ao toque de triángulo, quen fai de guía pasará ao final e deixará no seu lugar a seguinte da fila.

Afonso X o Sabio (século xiii )

Cantigas 77 e 119

Quen fai de guía improvisará un desprazamento pola aula ata que, de novo, haxa un cambio.

Foi un rei moi interesado pola cultura, por iso se coñece como «o Sabio». Reuniu en catro libros máis de 400 cantigas (cancións) dedicadas á Virxe e os seus milagres.

Clasificación de voces

As características de cada voz maniféstanse ao cantar. Cada voz é diferente ás demais; por iso, cada persoa debe coñecer cales son as súas posibilidades ao cantar para non danar as súas cordas vocais.

1 Le e aprende a clasificación de voces, organizadas de esquerda a dereita, desde as máis agudas ás máis graves. Escoita cada unha delas e observa as súas diferenzas.

A tesitura da voz é a franxa de notas que es capaz de entoar de forma cómoda.

Podes ampliala e mellorala coa práctica.

Clasificación de voces

ARTES ESCÉNICAS

A ópera

A ópera é un xénero musical dos máis completos que existen xa que une literatura, música, teatro, artes plásticas, etc. Na posta en escena interveñen diversos profesionais relacionados coa dirección, a interpretación, a caracterización, a iluminación, a escenografía...

1 Le, identifica e numera nos círculos as persoas que interveñen nunha ópera.

1. Soprano: Voz aguda feminina. Adoita ser a protagonista.

2. Mezzosopranos e contraltos: Voces medias e graves femininas. Interpretan papeis secundarios.

3. Tenor: Voz aguda masculina. É o heroe, o galán; xeralmente, o protagonista.

4. Barítonos e baixos: Voces medias e graves masculinas. Adoitan interpretar papeis secundarios.

5. Coro: Convidados, escravos, soldados... Están agrupados no escenario.

6. Director ou directora de orquestra: Dirixe os músicos e os cantantes.

7. Intérpretes de instrumentos: Compoñen a orquestra e están situados no foso, diante do escenario.

A zarzuela é un xénero similar á ópera, que ademais da música instrumental e o canto, ten parte de baile e diálogos falados.

Timbres de voces

1 Escoita a lista de reprodución e numera cada escena de ópera na orde en que soa. Pon atención á clasificación das voces e ao número de cantantes de cada fragmento.

Unha profesión: cantante lírico

Voces a escena

1 Carmen,Bizet / (corodenenos) 2 Cosifantutte,Mozart / (baixo,barítono,tenor) 3 ACenerentola,Rossini / (contralto,coromasculino) 4 Afrautamáxica,Mozart/(soprano,tríofeminino,tenor) 5 Lakmé,Léo Delibes / (mezzosoprano,soprano) 6 LuciadiLammermoor,Donizetti / (barítono,tenor) 7 Rigoletto,Verdi/(barítono,tenor,mezzosoprano,soprano)

Persoa que é capaz de manexar a súa voz cunha técnica vocal exquisita e unha gran potencia. Ademais de cantar debe dominar a interpretación como un actor ou unha actriz.

O quodlibet

O quodlibet é unha forma musical que consiste en superpoñer diferentes melodías, é dicir, cantar dúas ou tres cancións á vez. Os temas selecciónanse de forma que o resultado pareza un conxunto coral ou instrumental.

Observa a frecha que indica onde deben coincidir ao comezo cada unha das panxoliñas deste qu quodlibet.

1 Escoita, aprende e canta o quodlibet en dous grupos (A e B). Observa que, cando os grupos cantan conxuntamente, coinciden nas sílabas sinaladas en vermello.

A B x2 A B FORMA I A

Gata-tumba, tumba, tumba, con panderos y sonajas.

Gata-tumba, tumba, tumba, no te metas en las pajas.

Gata-tumba, tumba, tumba, toca el pito y el rabel.

Gata-tumba, tumba, tumba, tamboril y cascabel.

Canta, ríe, bebe, que hoy es Nochebuena, y en estos momentos no hay que tener pena.

Dale a la zambomba, dale al almirez, y dile a tu suegra que lo pase bien.

Holly Jolly Christmas

Johnny Marks (1909-1985)

Holly Jolly Christmas Compositor norteamericano de cancións de Nadal moi populares como A Holly Jolly Christmas; Rodolfo, o reno; Rockin'Around the Christmas Tree; Jingle, Jingle, Jingle, entre outras.

Final

Marchei a Belén

1 Escoita, aprende e canta. Crea e escribe unha última estrofa para a panxoliña. Ten en conta a rima dos versos pares.

2 Proba a contar de xeito rápido 1, 2, 3, co teu profesor ou profesora, mentres escoitas o vilancico.

Que aprendín? PORFOLIO PORTAFOLIO

1 Debuxa os pulsos cun punto vermello. Rodea os compases de tres pulsos e leos marcando o compás ternario.

Colorea así: se sabes a resposta se necesitaches axuda se non a soubeches responder

2 Relaciona e escribe o nome das notas onde corresponda. Entoa.

DÓ MI SOL MI RE DÓ

SOL LA SOL MI RE MI SOL DÓ

3 Escribe se é verdadeiro (V) ou falso (F).

Ao gardar os instrumentos de láminas podemos colocar obxectos pesados enriba.

Tocaremos os instrumentos de láminas coas baquetas.

Se queremos un son doce nos xilófonos é mellor utilizar baquetas medias.

Se o instrumento de láminas é demasiado pesado podemos cargalo sen axuda.

Repasa os conceptos esenciais da unidade en anayaeducacion.es.

OBXECTIVO EN ACCIÓN

O espello Observa e escoita os seguintes instrumentos de percusión tradicionais de distintas culturas. Escolle dous deles e enche a seguinte táboa anotando os seus trazos distintivos e as similitudes. En grupos de catro a seis integrantes compartide as respostas e pensade de que xeito poderías dar a coñecer estes instrumentos no voso colexio.

Instrumento 1

Instrumento 2

Trazos distintivos Similitudes Trazos distintivos

Tbilat (Marrocos)

Bombo (Colombia)

Táboa (Sri Lanka)

Davul (Turquía)

Durbak (Filipinas)

Como aprendín?

1 Le e marca cunha ✔ segundo corresponda.

Distinguir os sons dos instrumentos de percusión.

Interpretar coa frauta as notas SI, LA,, SOL, MI.

Tocar o xilófono utilizando correctamente as baquetas.

Fágoo moi ben Estou aprendendo Necesito mellorar

© GRUPO ANAYA, S.A., 2022 - C/ Valentín Beato, 21 - 28037 Madrid.

Reservados todos os dereitos. O contido desta obra está protexido pola Lei, que establece penas de prisión e/ou multas, amais das correspondentes indemnizacións por perdas e danos, para quen reproduza, plaxie, distribúa ou comunique publicamente, en todo ou en parte, unha obra literaria, artística ou científica, ou a súa transformación, interpretación ou execución artística fixada en calquera tipo de soporte ou comunicada a través de calquera medio, sen a preceptiva autorización.