HRLM 91

STADSGLOSSY HRLM

Wij maken HRLM

Mede-oprichter en artdirector

Rob Eversen (1951-2018)

Uitgever en hoofdredacteur

Jeannette Eversen Vormgeving

Jeannette Eversen en Adrian de Groen

Tekst- en eindredactie

Marcel Lee Advertentieverkoop

Redactie HRLM Administratie

Romijn Bedrijfsadvies Distributie

Redactie HRLM en BusinessPost Raad van Advies Ella Blommaert-Zander, Hans Romijn, Bernt Schneiders en Baud Schoenmaeckers.

Aan HRLM werken mee

Jos Ahlers, Michaëla Bijlsma, Jolanda Beyer, Marc de Beyer, Dolly Bellefleur, Falco Bloemendal, Eric J. Coolen, Joost Dobbe, Franklin van der Erf, Jonne van der Fange, Mylou Frencken, Madelon Griekspoor, Christhilde Klein, Linda Llambias, Hans Looijen, Warry van der Leen, Meta van der Meijden, George Moormann, Marelie van Rongen, Daan Ruijter, Henk Tijbosch, Jos Wienen, Hélène Wiesenhaan en Paula Zuidhof.

Redactie-adres Lange

Boogaardstraat 8 zwart, 2011 WV Haarlem, (023) 551 1227, post@haarlemse-stadsglossy.nl, www. hrlm-online.nl en volg ons ook op www.facebook.com/ haarlemsestadsglossy en Instagram @haarlemse_stadsglossy.

Mediapartner van Bevrijdingspop Haarlem, Theatergroep Eglentier, Project Fors, Theater De Liefde, Productiehuis de Verbinding Samenwerking met Het Ampzing Genootschap, COC Kennemerland, Kunstlijn Haarlem, Noord-Hollands Archief, Nieuwe Gracht Producties en de Zingende Zaag.

Verspreiding Haarlem, Spaarndam, Heemstede, Overveen, Bloemendaal, Aerdenhout en Hoofddorp.

Gratis verkrijgbaar bij

Onze adverteerders, VVV Haarlem, bibliotheken, lees- en wachtruimtes, Primera, Ako, Bruna en Cigo.

Welkom

Jeannette Eversen is hoofdredacteur, weduwe van Rob en haar hondje heet Saartje.

Altijd wat te doen

In de vorige HRLM vertelde ik al dat ik begonnen ben met mijn eigen moestuintje. Nou, tuin, het is dus een kweekbak op pootjes. En in tegenstelling tot vorige jaar, gaat het nu prima. De kropsla is al aardig aan het groeien. Ik kijk uit naar de oogst.

Buiten het sla kweken ben ik ook regelmatig in de stad te vinden. Eerlijk gezegd ben ik niet zo’n online shopper. Dat wachten op een bestelling, die altijd op een tijd komt dat je niet thuis bent... Nee, ik ga liever naar een echte winkel, dan zie je ook gelijk wat de nieuwe trends en kleuren zijn. Lekker snuffelen en passen en dan hup meenemen! De shoppingpagina in dit nummer is mijn inspiratiebron voor de komende zomer. Lekker combineren met wat ik nog in de kast heb hangen samen met iets nieuws. Kijk voor tips en adresjes op pagina 20.

In Haarlem hoef je je eigenlijk nooit te vervelen, zo staan 1 en 2 juni weer de stripdagen voor deur, zie pagina 48. En daar ging mijn Rob altijd naar toe. Alles, maar dan ook alles moest hij zien, geen locatie werd overgeslagen. Als een kind zo blij kwam hij dan thuis met tassen vol stripboeken. Zijn collectie groeide uit tot ca. 2.000 exemplaren en heeft in ons huis een aparte kamer. Ik ben nu aan het ontspullen en wil de kamer anders gaan inrichten. En ja, helaas moeten de stripboeken weg.

Dus als er iemand is die de stripboeken wil hebben (niet uitzoeken, gewoon alles meenemen) dan mag je ze hebben, in ruil voor een mooie bos bloemen. Stuur me mailtje: jeannette@haarlemse-stadsglossy.nl

Geniet van deze HRLM en van alles wat onze stad te bieden heeft.

Fotografie: Linda Llambias.

Jeannette

OVER HRLM

Reacties van lezers, ontvangen via de mail, onze social media-kanalen, gehoord van voorbijgangers en bezoekers op de redactie.

Reacties op nummer 90

Hans: “Altijd weer leuk om ergens de nieuwe HRLM mee te nemen, informatief, kleurrijk met mooie verhalen over Haarlem, de regio en haar bewoners.

De foto op bladzijde 78 is echter toch echt de Westkolk in Spaarndam en niet de Burgwalbuurt!”

HENK: “INTERVIEW OVER FOCUS, PRIMA PROMOTIE VOOR DE FOTOGRAFIE.”

Lisa: “Leuk en informatief interview met Roos over 100 jaar FOCUS.”

Tom Boer, kleinzoon van de oprichter van FOCUS: “Ik lees vanmorgen HRLM en zie daar tot mijn blijde verrassing een interview over FOCUS met Roos in staan. Hartstikke leuk! Jij hebt het allemaal mooi verwoord, Roos.”

PIET: ”WAT EEN PRACHTIG EN GELAAGD STUK OVER JOU IN DE RUBRIEK ATELIER EN JE WERK, EMMA. ZO BIJZONDER OM TE ZIEN DAT JE WEER TERUG BENT IN WAAR IK JE ZO GOED IN KEN.”

REACTIE OP COVER EDITIE 90

Yvonne - Wijkraad Europawijk: “Op de cover van HRLM 90 zagen we een bekende foto van het Koeientunneltje. Wie kent het niet, het aloude vertrouwde tunneltje op de Zuid-Schalkwijkerweg. De wijkraden vond dat er wel een versie 3.0 kon komen en is er contact gezocht met het Rudolf Steiner College. Immers, in 2007 hadden leerlingen van die school de koeien geschilderd, evenals de panelen in de tunnel. Omdat er toch onderhoud aan de Schouwbroekerbrug en de tunnel in de planning zat, was dat meteen een mooie aanleiding om door te pakken. Het werd een eindexamen opdracht. Leerlingen die samen met street artist Matthew May deze klus hebben aangepakt. De tunnel was klaar en helemaal van nu, niet alleen koeien, maar bakfietsen, hondenuitlaters, scooters. Eigentijds en weer een mooi tijdsbeeld. De feestelijke opening op 14 juni vorig jaar werd gedaan door de toenmalige kinderburgemeester Tess Lenting en wethouder Bas van Leeuwen; dat ging gepaard met veel lawaai, want de stoet trok van noord naar zuid om de twee linten te knippen onder het geluid van vele koeienbellen. Een taartje en 0%-bubbels maakte het feestje compleet. En nog even: iedereen op een na die door de tunnel fietste destijds vond het een prachtige vernieuwing. Deze ‘koeientunnel’ kan nog jaren mee…..

Ook reageren op HRLM? Mail je reactie naar: post@haarlemse-stadsglossy.nl

INHOUD

INTERVIEW

8 In gesprek met Jan de Roos 40 Openharig gesprek met Marija 104 Renske Leijten

REPORTAGE 18 Sipkes 37 Nieuwe pensioenwet 71 Stichting De Baan 93 Mijn stijl Ingrid Selier 96 Zaterdag bij Thea de Roos

WINKELEN

22 Zijlstraat

26 KRIS. skin improvent 33 De Wereld van Jansje 100 Het leukste volgens HRLM

COLUMNS

7 Jos Wienen Frans Hals

19Karbonkel WT LS! 35 Jos Hoera kermis!

39Falco Het kleine land 49 Edwin Een nieuw seizoen 53 Jolanda Vrijheid

55Marelie Heel Haarlem danst 61 Lidewij The Art of Drag 79 Dolly Bellefleur Drijfzand

HISTORIE

21 Toen Zijlstraat 28 Pareltje Bloemenboek 78 Toen Grote Hout / Gierstraat 112 Toen en Nu Ramplaam LEZEN

Boeken Haarlemse Nieuwe

KUNST

Het Atelier Mirjam Verschoor

CULTUUR 48

Stripdagen 50 Verweij Museum 51 Patronaat

52 Frans Hals

54 Theater de Liefde

56 ABC

60 De Schuur

62 Teylers Museum

63 Jong Talent Hunk 64 Bilderdijk

68 De Vijfhoekkunstroute 70 Caprera

PUUR HAARLEMS

14 HRLMSE BRTN

16 Zo Haarlems Caprera sokken 17 Zo Haarlems Ampzing CD 20 Gezichten van Haarlem 36 Onderweg

80Mijn Haarlem Hanneke Kraaij 82 Beeldend Haarlem 103 In Beeld

KOKEN 108 Taco's en Donuts

EN OOK 34 Stadsmormels 99 HRLM-vrienden 85 Afscheid 114 Gespot

Jouw advertentie hier?

Adverteer vanaf € 200,in het leukste tijdschrift van Haarlem!

Samen met ondernemers bedenken en maken we mooie artikelen. Met jouw bedrijf als inspirerende informatiebron. Dat wordt gelezen, gewaardeerd én herinnerd!

HRLM ontvangt hartverwarmende en lovende reacties op de edities. Profiteer nu van het bereik en van de aandacht die jouw advertentie krijgt in het grootste tijdschrift van Haarlem.

Voor meer informatie ga naar www.hrlm-online.nl/adverteren

OPTICIEN KUIPERS

Zijlstraat 97 | 2011 TM Haarlem | 023 531 0181

Gedempte Raamgracht 28 zw 2011 WH Haarlem - 023 534 39 59

maandag en dinsdag gesloten

Frans Hals

Haarlem staat op dit moment goed op de wereldkaart. De museale wereldkaart, wel te verstaan. Frans Hals, de Vlaamse Haarlemmer uit de zeventiende eeuw, stond en staat centraal in drie van de grootste en beroemdste kunstmusea ter wereld: The National Gallery in Londen, het Rijksmuseum in Amsterdam en de Gemäldegalerie in Berlijn. De belangrijkste werken van onze schilder van de glimlach maakten en maken in deze musea onderdeel uit van een interessante overzichtstentoonstelling. In Amsterdam is ze nog tot 9 juni te zien.

De musea verzochten het Frans Hals Museum om voor deze tentoonstelling uit eigen collectie enkele topstukken in bruikleen te geven. Omdat de gemeente van deze stukken eigenaar is, verzocht het Frans Hals Museum het college van burgemeester en wethouders hiervoor om toestemming. Bij een dergelijk verzoek gaan we niet over één nacht ijs. Sommige stukken uit onze collectie hadden Haarlem immers nog nooit verlaten. Vanwege hun leeftijd zijn ze ook extra kwetsbaar. Toen in 1952 één schuttersstuk wel werd verplaatst – naar een tentoonstelling in Londen – ontsnapte het schip waarmee het werd vervoerd ternauwernood aan een aanvaring. Om dit soort risico’s voortaan te vermijden vond de Haarlemse gemeenteraad indertijd dat sommige topstukken uit de collectie van het Frans Hals Museum niet meer mochten reizen. Maar we hadden goede argumenten om hierop een uitzondering te maken. De kans om een bijdrage te mogen leveren aan een internationale overzichtstentoonstelling met zo’n grote uitstraling doet zich immers niet vaak voor. Het is promotie voor Frans Hals als een van de beeldbepalende kunstenaars van de Nederlandse Gouden Eeuw, promotie van het Frans Hals museum en promotie van Haarlem. De operatie waarmee de in bruikleen gebrachte stukken

burgemeester van Haarlem.

Jos Wienen is

werden behandeld en vervoerd werd overigens met chirurgische precisie uitgevoerd.

De twee tentoonstellingen die inmiddels in Londen en Amsterdam hebben plaatsgevonden werden druk bezocht en hoog gewaardeerd. Dit succes straalt ook op Haarlem af. Buitenlandse journalisten bezochten onze stad om te zien waar die geniale Frans Hals toch vandaan kwam. Recensies in binnenlandse kranten over de tentoonstelling in het Rijksmuseum waren lovend. De Volkskrant bijvoorbeeld gaf alle vijf sterren die de krant maximaal te geven heeft. Het Parool noemde de tentoonstelling ‘een waanzinnige staalkaart van het meesterschap van Frans Hals’. Trouw tot slot vermeldde in haar recensie de woonplaats van Hals: ‘Een aantal grote werken zijn altijd al in Nederland te zien, vooral in Haarlem, de stad die hij, sinds hij er als kleuter vanuit Antwerpen terechtkwam, zelfs voor een grote opdracht niet verliet.’

Voor bezoekers van het Frans Hals Museum is dat geen nieuws. Maar Frans Hals smaakt altijd naar meer. Bij de VVV of bij het Frans Hals Museum is nu een brochure met een interessante stadswandeling rond de Haarlemse meesterschilder verkrijgbaar. Je treedt met deze wandeling letterlijk in zijn voetsporen: je ziet waar hij woonde en wat er in die tijd in de stad gebeurde.

IN GESPREK MET

SCHRIJVERS

JAN DE ROOS EN JAN-JAAP VAN DEN BERG

rVeel ‘fout volk’ in Haarlem tijdens de Tweede Wereldoorlog...

Roof, verraad en repressie, het speelde allemaal in Haarlem en omgeving tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dat blijkt uit het boek Fout Volk van de twee Haarlemse historici. Over veel collaborateurs, verraders en profiteurs weten we niets of weinig, menen de publicisten. “Deze groep is onderbelicht gebleven. Door onderzoek kregen we twee netwerken van mensen die met de Duitsers samenspanden boven tafel.”

In Haarlem was tijdens de Duitse bezetting sprake van een gewelddadig schrikbewind en gewapend verzet daartegen. De namen van verzetsstrijders als Hannie Schaft en Corrie ten Boom zijn even bekend als die van de ‘foute’ politieman Fake Krist en burgemeester Simon Plekker. Het boek Fout Volk baseert zich op uitgebreid archiefonderzoek. Het bevat

45 biografische portretten van inwoners van Haarlem, Heemstede, Bloemendaal en Zandvoort die de kant van de Duitsers kozen of zich verrijkten tijdens de bezetting. Het boek laat zien welke rol NSB’ers, verraders, profiteurs, politie, gemeente en provincie speelden in de samenwerking met de Duitsers en wie daarbij sleutelfiguren waren.

Jan-Jaap: “Haarlem was een belangrijke stad in Nederland aan het begin van de Tweede Wereldoorlog met bijna evenveel inwoners als tegenwoordig. Een stad met de nodige overheidsinstanties, een soort provinciaal centrum voor Noord Holland. De NSB had voor de oorlog al een behoorlijke afdeling in Haarlem. De Duitsers vestigden hier verschillende instellingen van waaruit voor een deel de vervolging en de beroving van Joden werden gecoördineerd.”

Jan: “Haarlem was en is ook het bestuurscentrum voor defensie, dus voor de Duitsers een logische plaats om neer te strijken. De stad heeft als bijkomend voordeel dat er veel chique gebouwen staan. Rondom het Kenaupark woonden en werkten veel Duitsers. De prachtige villa’s daar waren gevorderd en de Nederlanders eruit gedonderd.”

‘Veel collaborateurs zijn nooit berecht, heel pijnlijk’

Volgens Jan was het overgrote deel van de bevolking van Haarlem en omstreken ‘goed’, in ieder geval anti-Duits. “Mensen hadden doorgaans een enorme hekel aan Duitsers. Dat konden ze niet op elk moment laten merken natuurlijk. Je kon je baan kwijtraken als je je tegen de regels van de Duitsers verzette. Er was geen bijstand in die tijd. Iedereen had uiteraard wel de verantwoordelijkheid voor zijn eigen bestaan en dat van zijn naasten. Er waren ook NSB’ers die geen echte rol speelden, maar wel lid waren van de partij. Niet iedereen was een verrader. Ze beperkten zich soms tot het uithangen van de vlag op de verjaardag van Hitler of hadden zijn portret in de woonkamer hangen. Het was een relatief kleine groep van een paar honderd mensen die heel actief met de bezetters samenwerkten op een of andere manier.”

WANNEER IS ER SPRAKE VAN ‘FOUT VOLK’?

Jan-Jaap: “Het begrip fout slaat op mensen die in de oorlog met de Duitsers samenspanden. Er zitten gradaties in, maar het zijn eigenlijk twee categorieën. De politieke collaborateurs als de NSB’ers en de economische collaborateurs, de profiteurs,

de verraders, degenen die geld verdienden aan de ellende van anderen. Tijdens ons onderzoek ontdekten we twee netwerken. Een bestuurlijk netwerk met daarin politieagenten, leidende NSB’ers, Duitsers die hier de baas waren en de burgemeester. Daarnaast bestond er een economisch netwerk met makelaars, winkeliers en een notaris. Wij tonen in ons boek aan dat er tussen die twee netwerken sleutelfiguren zaten, schakels die de netwerken verbonden. Van de economische collaborateurs zijn er veel onder de radar gebleven. Degenen die wel werden opgepakt zijn na de oorlog niet zwaar bestraft. Alsof men het toen minder erg vond. Voor de terugkerende Joden uit de kampen was ook niet veel begrip. Niet voor wat ze hadden meegemaakt en ook niet voor het feit dat ze bestolen waren van hun bezit: huizen, kunst en sieraden. Iedereen had geleden, vonden de Haarlemmers. Zij moesten ook tulpenbollen eten om te overleven. Anno 2024 is de Jodenvervolging het ergste van de Tweede Wereldoorlog en de Duitse bezetting. Dat is nu het morele fundament.”

WIE BESCHRIJVEN JULLIE?

Jan: “Bijvoorbeeld burgemeester Plekker van Haarlem, die heeft in mijn ogen een

‘Joden werden na de oorlog niet met open armen ontvangen’

zeer kwalijke rol gespeeld. Hij ondersteunde het Duitse regime en was daardoor medeverantwoordelijk voor een aantal zeer concrete anti-Joodse maatregelen. Hij zei bij zijn berechting dat het niet zijn ideeën waren, maar dat die hem opgedrongen waren door de Duitsers. Dat was een heel makkelijk excuus. Het zijn fundamentele foute keuzes die hij maakte en dat komt nu aan het licht.” Jan-Jaap: “Wie ik echt een schoft vind is notaris Van Cranenburgh. Hij behoorde tot de elite van de stad, was actief in het katholieke volksdeel van Haarlem en bestuurde allerlei maatschappelijke organisaties. Een man met een enorm netwerk. Tijdens de oorlog hielp hij de Duitsers bij het verkopen van huizen van gedeporteerde Joden. Meer dan tweehonderd huizen van Joden heeft hij zich toegeëigend. Als notaris verleende hij zijn medewerking en zijn stempels aan de Duitsers. Reken maar dat hij hier goed aan verdiende. Die huizen werden gekocht en verkocht in een heel schimmig netwerk van pandjesbazen, opportunisten en veel NSB’ers. Dat hebben wij in kaart gebracht.”

“Ook bepaalde ondernemers profiteerden mee in de oorlog. Banketbakker en NSB’er Oor in de Cronjé-buurt bijvoorbeeld. In de jaren dertig was hij bijna failliet. Tijdens de

oorlog verdiende hij veel geld door gebakjes en koek te verkopen aan Duitse soldaten in de Ripperda Kazerne. Hij was een kleine grabbelaar, van een andere gradatie, maar ook een foute kerel.”

WAAROM SCHREVEN JULLIE

DIT BOEK?

Jan: “Over veel collaborateurs, profiteurs en verraders weten we weinig tot niets. Deze groep mensen is onderbelicht gebleven. Ook in andere steden en gemeenten. De aandacht gaat vaak uit naar de oorlog in het algemeen, de Jodenvervolging, de verzetsmensen en de bekende oorlogsmisdadigers. De groep daar tussenin krijgt minder aandacht, mensen die er niet voor schroomden anderen te verraden. Het is belangrijk om precies te ontleden wat er gebeurd is. Het Haarlemse politiekorps bijvoorbeeld was niet in zijn geheel fout, maar een klein percentage wel. Er zaten politiemensen bij die volop meewerkten met de Duitsers en ‘vieze klusjes’ opknapten.”

Jan-Jaap: “Het boek is wat mij betreft ook een poging weer onder de aandacht te brengen wat er in 1940-1945 in Haarlem gebeurd is met stadsgenoten die door andere Haarlemmers gepakt zijn. En dan te bedenken dat het in mijn eigen straat gebeurde in Noord. Haarlem is een

historische stad en ziet er ongeveer hetzelfde uit, het lijkt echt gisteren gebeurd. Ik heb door de jaren heen diverse mensen bij mij uit de buurt gesproken, die aanwezig zijn geweest bij de executies op de Dreef en aan de Jan Gijzenkade. De Tweede Wereldoorlog komt zo wel heel dichtbij.”

HOE KWAMEN JULLIE OP HET

IDEE OM HIERIN TE DUIKEN?

Jan-Jaap: “Een paar jaar geleden zagen we een aflevering van het onderzoeksjournalistiek tv-programma Pointer. Zij onderzochten in een gedigitaliseerd Duits archief of gemeenten profiteerden van de verkoop van de huizen van Joden. Daar hebben ze een Excel-database van gemaakt die online is te raadplegen. Hierin staan alle adressen in Nederland van huizen die in de oorlog zijn verhandeld. Voor ons was dit het startpunt. Naast het adres van de huizen staat er ook de naam van de eigenaar en de naam van degene die het huis heeft gekocht, de foute oorlogskopers dus. We waren het er snel over eens dat we daar lokaal onderzoek naar wilden doen.”

Jan: “Wij zijn er ruim anderhalf jaar mee bezig geweest. Archiefdozen uitpluizen is voor ons geen straf. De meeste uren hebben we gespendeerd in het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging in Den Haag.

Een archief met strafdossiers van mensen die na de oorlog zijn opgepakt. In de dossiers zitten verhoren, getuigenverklaringen en compromitterend materiaal. Sommige mensen vinden archiefonderzoek saai, ik vind het juist ontzettend spannend. Je krijgt een map voor je neus waar soms tachtig jaar niemand in heeft gekeken.”

WAT GING ER DOOR JE HEEN ALS JE ZO’N DOSSIER LAS?

Jan: “Mijn eerste gedachte was: wat zal ik aantreffen? Soms klopte wat ik verwachtte, op andere momenten werd ik verrast.”

Jan-Jaap: “Ik werd er regelmatig in meegetrokken, moest dan echt even opstaan en afstand nemen. Zo heftig wat je allemaal leest. Ik lig wel eens wakker van al die schrijnende verhalen.”

KUN JE EEN VOORBEELD NOEMEN?

Jan-Jaap: “Wat ik een verschrikkelijk verhaal vind speelde zich af in de Pegasusstraat. Daar woonde een echtpaar met twee kleine kinderen en de moeder van de vrouw, een Joodse dame. De meneer was katholiek, door het gemengde huwelijk was zijn vrouw veilig. In 1942 begonnen de razzia’s en werd oma weggehaald door de Duitsers. Ze is uiteindelijk omgekomen in een kamp. Zo ingrijpend, de kinderen waren getuige en begrepen uiteraard niet waarom oma weg moest. Daar komt zo’n gezin niet meer overheen.”

Jan: “Ik had moeite met de processen-verbaal van kinderen. Kleine kinderen die werden opgepakt alleen omdat ze Joods waren en daarna afgevoerd. Je hoeft dan niet veel meer uit te zoeken, je weet al wat het einde is. Andere voorbeelden die mij erg aangrepen waren de verslagen over de arrestaties van verzetsmensen. Die werden op het politiebureau volledig in elkaar geslagen. Zodanig dat zelfs familieleden ze later niet

‘In

Café Slot wisselden NSB’ers en Duitsers informatie uit’

meer herkenden. De lui met macht waren van God los.”

IK ZIE DAT HET U ONTROERT.

Jan: “Het was vreselijk. Als de ‘beul’ moe was van het meppen en trappen nam een ander het over. Dat waren Nederlandse politiemensen, uiteraard aangemoedigd en gedekt door de Duitsers. Met verraad heb ik ook veel moeite. Dat mensen hun buren, bekenden of familie in handen speelden van de Duitsers vind ik onvoorstelbaar. Ik vraag me af wat hun motieven waren? Sommigen handelden zo omdat ze ideologisch op één lijn zaten met de Duitse bezetter. Anderen hadden geen moreel kompas. In een aantal gevallen waren mensen gewoon heel dom zonder benul van de verwoestende rol die ze speelden. Soms zal het ook een combinatie van alle drie geweest zijn. Dat soort mensen trof elkaar en de Duitsers in de twee cafés Slot in het centrum en in Haarlem-Noord. De cafés werden gerund door twee neven, NSB’ers. Klanten kwamen gezellig borrelen én informatie uitwisselen.”

Jan-Jaap: “Het verhaal van kapper Böttcher sluit hier goed op aan, een Duitser die al heel lang in Nederland woonde. Deze opportunist greep ook zijn kans. Tijdens de bezetting werd hij actief binnen de nazi-afdeling Haarlem. Door te lobbyen bij de Duitsers heeft hij zich een belangrijke

kapsalon (met een Joodse eigenaar) bij het Leidseplein in Amsterdam toegeëigend. Hij nam de zaak over en verdiende een vorstelijk salaris. Die kapper heeft een fantastische bezettingstijd meegemaakt en is na de oorlog gelijk gevlogen. Men heeft hem niks kunnen maken.”

Jan: “Dat stemt bitter. Er staan diverse andere voorbeelden in het boek van mensen die ontglipt zijn en echt iets op hun kerfstok hadden. Grote jongens die ’m gelijk wisten te smeren. Velen hebben tot aan hun dood in vrijheid geleefd. Deze mensen hebben aantoonbaar zoveel ellende aangericht en zijn nooit berecht. Ik vind dat heel schrijnend.” ✶

Fout Volk, Uitgeverij Loutje, € 29,95

Tekst: Meta

der Meijden. Fotografi e: Daan Ruijter.

ZO HAARLEMS

VOOR JOUW TENEN IS ALTIJD PLEK!

Yeahhhhh! Die supertoffe Patronaat-sokken die voor 40 jaar Patronaat zijn gemaakt, zijn nu te koop bij de foyerbar van Patronaat!

Dus wil je een paar voor jezelf, je familie, vrienden, buren of vage kennissen? Dat kan!

Voor € 12,50 per paar zijn ze van jou!

DE NIEUWE GELUIDSDRAGER

VAN HET AMPZING

GENOOTSCHAP

De nieuwe Ampzing-geluidsdrager luistert naar de naam: ABDIJWEG. En is opgenomen in de Abbey Road Studios te Londen.Verkrijgbaar op elpee en op ceedee.

De elpee kost € 20,- en de ceedee kost € 10,-. Er is tevens in beperkte oplage een luxe box verkrijgbaar met daarin de elpee, ceedee, een magazine en diverse voorwerpen. Oplage 50 exemplaren. Prijs € 60,-.

Vanaf juni verkrijgbaar via www.ampzing.nl.

OPHEFFINGSUITVERKOOP

Na 55 jaar gaan wij ermee stoppen! 10 t/m 40% korting op de hele collectie sieraden, horloges en losse edelstenen.

Tijd voor iets

nieuws?

Bovenstaand kopje kan je op twee manieren uitleggen: tijd voor een nieuw sieraad, maar een andere uitleg is dat de tijd is aangebroken om iets anders te gaan doen.

Mijn ouders begonnen op 15 mei 1969 onze sieradenboetiek en inmiddels zijn we 55 jaar verder. De basis is nog steeds hetzelfde: het zelf ontwerpen en maken van sieraden en die in onze winkel verkopen. De persoonlijke aandacht is altijd het belangrijkste aspect geweest. Een groot aantal mensen van het eerste uur komt nog steeds bij ons en inmiddels de kinderen en kleinkinderen van die mensen ook.

‘Iets nieuws’ betekent voor ons ook dat voor mijn collega Joost na 40 jaar dienstverband de tijd is aangebroken om te gaan genieten van zijn pensioen. Inmiddels werk ik zelf al 37 jaar met Joost en kunnen we lezen en schrijven met elkaar en hebben we altijd een bepaald niveau kunnen waarmaken wat we beloven in de winkel. De laatste 10 jaar hebben we gezocht naar uitbreiding van ons team om dit niveau voort te zetten, maar dit blijkt moeilijker dan gedacht. Dit heeft mijzelf ook aan het denken gezet: wat drijft mij?

Voor mij is dat het waarmaken van wat je belooft en voor de volle 100% achter je product staan. Dit betekent ook dat je altijd 24/7 met de winkel en alles wat daarbij komt kijken bezig bent. Nu is het moment voor reflectie voor mij en heb ik besloten om de winkel na zoveel mooie jaren te gaan sluiten.

Gelukkig betekent dit nog niet dat er geen gelegenheid meer is om nog iets nieuws te laten ontwerpen en maken. We verwachten dat dit nog tot ongeveer half oktober 2024 kan, afhankelijk van de aanloop.

Vanaf heden starten we met de opheffingsuitverkoop van de winkelcollectie. Inmiddels staat onze hele winkelcollectie op www.sipkesedelsmeden.nl met bijbehorende kortingen.

Ook zijn we nog een aantal nieuwe ontwerpen aan het afmaken. Zodra deze klaar zijn zullen we ze ook live op onze website zetten. Houd de site dus vooral in de gaten.

Zijn er speciale wensen? Dan is het ook altijd nog mogelijk om een afspraak te maken; voorlopig zijn we nog tot het einde van dit jaar geopend.

Openingstijden winkel: woensdag t/m zaterdag 10.00 tot 17.00 uur, dinsdag op afspraak.

Warmoesstraat 2 | 023 532 4309 | www.sipkesedelsmeden.nl

WT LS?

Als Alexander Fleming dat petrischaaltje geïrriteerd had leeggekieperd en omgewassen was de penicilline ook vast wel uitgevonden. Maar wel láter. Dan zouden er nu (je kunt dat soort dingen uitrekenen) een behoorlijk aantal mensen minder op aarde rondlopen – onder wie, zo wil de ironie natuurlijk, een hoop mensen die niet in wetenschap, vaccinaties, ruimtevaart en – als ze tóch bezig zijn –een bolvormige aarde geloven. Dat zijn die lieden, die op sociale media roepen, dat je ‘niet alles maar moet geloven wat je van hogerhand wordt ingeprent’ en dat je ‘zelf vragen moet stellen’ en ‘je eigen onderzoek moet doen’. Aangezien ooit de flat earthers overal aan de macht waren, en iedereen tot de brandstapel veroordeelden die niet alles geloofde wat van hogerhand werd meegedeeld, zelf vragen stelde en eigen onderzoek deed, beschouwen we die discussie als afgesloten. Wat wel interessant is, is natuurlijk die altijd weer boeiende oorzakelijkheid: What if?

Zelf heb ik het voorrecht al achttien jaar met de liefde van mijn leven te mogen optrekken – een onvoorstelbaar gelukkige omstandigheid, die op wat langere termijn net zo onvoorstelbaar bijkans ‘gewoon’ kan gaan aanvoelen. We staan daar niet voldoende bij stil, vrees ik. Zoals alleen wie ziek is de echte waarde van gezondheid kan waarderen, zeg maar. En dat alles, terwijl het maar éven gescheeld had, en we elkaar nooit ontmoet hadden. Als zij niet die middag, tijdens haar jaarlijkse(!) uitje met een ex-collega, op het terrasje van mijn stamkroegje was beland, had ik haar naar alle waarschijnlijkheid nooit meer gezien. En nooit aangesproken, en nooit, vertederd en voorgoed gevangen door haar koolzwarte ogen (zoiets voel je metéén) haar hebben uitgenodigd om ‘iets te gaan eten’. De rest is history, zoals dat heet – een beetje rare uitdrukking voor

Karbonkel

Karbonkel is publicist, geschiedenisfreak en Haarlemoloog.

Hij laat zijn licht schijnen op zaken van Wisselende Importantie...

iets dat vóórtduurt natuurlijk, maar dat geldt ook voor het woord ‘volledig’, natuurlijk.

Er zijn overigens hele volksstammen, die geloven in een match made in heaven. Ik niet direct, omdat ik nu eenmaal tegenwoordig heel veel niet mag geloven van mijn geloof, maar het idéé is er niet minder aardig om, en geeft waar en voor wie dat nodig heeft vast ook iets extra’s aan een verder anders wellicht wat kleurloze relatie – los nog van het impliciete verbod om bij elkaar weg te lopen, wat altijd handig is voor onzekere zielen én tiepes die liefde en civiel eigendomsrecht chronisch door elkaar halen. Dat voor iedereen de Grote Smidse hierboven in geval van nood blijkbaar altijd wat reserve-hoefijzers heeft vervaardigd is een even opmerkelijk, troostrijk als risicodragend gegeven, vooral bij vroegtijdig heengaan van de ene (of de andere natuurlijk), en ik vroeg me als kind, dat nog veel van hogerhand aannam en zelf nog geen echte vragen stelde of eigen onderzoek deed, dan ook vaak af, hoe dat dan vérder moest, in die Eeuwigheid. Mede daarom geniet de match made by a great moment mijn voorkeur, dus. Wat de blijdschap en dankbaarheid over die stomtoevallige toevalligheid er niet kleiner op maakt... Integendeel. En de gedachte, dat ik zélf die dag zomaar had kunnen besluiten eens een keertje níet dat biertje te gaan drinken, maar een potje te gaan biljarten verderop, of gewoon thuis dat boekje van Schopenhauer eindelijk eens uit te lezen, is eigenlijk te onverdraaglijk om toe te staan om zomaar op te borrelen.

Wat, als?

Tot zover de vrije vertaling van ABBA’s The Day Before You Came.

GEZICHTEN VAN HAARLEM

Fotografie: Franklin van de Erf.

BEATRIJS RINKEL

Basisschooljuf in opleiding (50), woont in de Leidsebuurt in het huis van de oma van haar man. “Voor de liefde verhuisde ik naar Haarlem en ik wil hier nooit meer weg. Ik heb alle hoeken wel zo’n beetje gezien: eerst hokten we in Schalkwijk, toen vonden we een huis hoog bovenin Noord en nu wonen we al 10 jaar in het huis waar mijn man als kind heel vaak logeerde. Ik vond het als import-Haarlemmer niet moeilijk om te integreren: ik sloot me aan bij een toneelgroep en ineens kende ik heel veel mensen – je rolt hier zo van het ene sociale netwerk in het andere. Er is veel creativiteit in deze stad, ik durf wel te zeggen: Haarlem bruist!”

Zijlstraat

Fotografie:

Ontdek de... ZIJLSTRAAT

De Zijlstraat is een van de Gouden Straatjes in Haarlem. Hier kan je naar hartelust winkelen.

STIJLVOL

Nu bij opticien Kuipers te koop: Chopard brillen, het is een merk van luxueuze brillen, bekend om hun uitzonderlijke kwaliteit, vakmanschap en aandacht voor detail. Het bedrijf is een dochteronderneming van Chopard, een wereldwijd bekende Zwitserse producent van luxe juwelen en horloges. Chopard Eyewear staat bekend om zijn creatieve ontwerpen die de traditie van Zwitsers vakmanschap combineren met een modern gevoel voor esthetiek

Opticien Kuipers | Zijlstraat 97 | 023 531 0181

SUPER LEKKER!

Alweer vele jaren kan je Olala Chocolade vinden in de Zijlstraat, gevestigd in een mooi rijksmonument. Je kan er terecht voor een leuk cadeau voor diverse gelegenheden of gewoon voor iets lekkers voor jezelf! Door de open werkruimte in de winkel kan je ook gelijk zien hoe zej elke dag de heerlijke chocoladeproducten tot stand laat komen. Daarnaast zie je een wisselend assortiment in de winkel want elk chocolade-seizoen is weer anders!

Wil je graag zelf een keer aan de slag? Dan ben je van harte welkom doordeweeks of in het weekend bij onze workshops bonbons maken en kinderfeestjes. Loop gerust binnen voor meer informatie of om gewoon even van de heerlijke geur te genieten!

Olala Chocola Haarlem | Zijlstraat 6

‘We take shopping per al’

Aan het begin van de Zijlstraat, vlak naast de Grote Markt zit al bijna 25 jaar Differenza women’s wear.

Differenza verkoopt een originele merkenmix voor iedereen die graag casual chic gekleed gaat in een toegankelijke prijsklasse. Veel Nederlandse modelabels met een uitstekende pasvorm zoals o.a. Studio Anneloes, Beaumont, Geisha, Nukus, Circle of Trust en nog veel meer.

Een steeds wisselend assortiment casual mode, vrouwelijk, stoer en sportief. Van goede jeans, hippe blouses en mooie pakken, tot en met stijlvolle jurkjes en uitgewerkte jassen en schoenen. Veel ‘ready to wear’ outfits’ die je direct aan wilt houden. De prettige sfeer, het eerlijke advies en de persoonlijke aandacht zorgen ervoor dat je hier heel prettig winkelt. Loop binnen voor een leuke blouse of laat je adviseren over een compleet nieuwe look!

Differenza women’s wear Zijlstraat 96A | 023-5428320| facebook en instagram: @differenzahaarlem

EXCLUSIEVE DAMESMODE

ZIJLSTRAAT 98 | STUDIOLM.NL

LUXE VOOR WAND EN MUUR

Be conscious think organic - love fashion

Laat je verrassen door het ruime aanbod aan stijlvolle duurzame mode. In deze gezellige boetiek vind je merken als ArmedAngels, Kuyichi jeans en originele merken als SKFK, Lanius en Alchemist. Van trendy jeans en sneakers tot stijlvolle blousjes en jurken, gemaakt van mooie duurzame stoffen als ecovero viscose, hennep, linnen en biologisch katoen.

Al ruim 12 jaar geeft BrandMission deze duurzame modemerken een podium in de Zijlstraat.

Breng ook een bezoekje om de stoffen te voelen en persoonlijk advies te krijgen van de ervaren stylisten, of ontdek de nieuwe collectie online: www.brandmission.nl

BrandMission | Zijlstraat 85

De Mooiste Muren is dé inspiratieplek voor luxe wand- en raambekleding, van strak modern tot extravagant klassiek. Met de grootste behangcollectie in Nederland en meer dan 7500 verfkleuren, is de winkel toonaangevend in interieurdesign. Maar dat is nog niet alles - het is ook jouw go-to adres voor de meest prachtige sierkussens en poefjes, allemaal op maat gemaakt passend bij jouw woonstijl.

Binnenkort introduceert ‘De Mooiste Muren Studio’ diverse interieuradviespakketten, met persoonlijk advies van onze ervaren interieurstylisten bij jou thuis. Ontdek exclusieve behangmerken zoals Elitis, Pierre Frey, Arte, House of Hackney en meer in de winkel in de Zijlstraat of bekijk een selectie van onze collectie online, en maak van jouw huis een passend thuis met De Mooiste Muren!

Zijlstraat 83 | 023-5319008 | info@demooistemuren.nl www.demooistemuren.nl

‘LIFE IS TOO SHORT TO WEAR BORING CLOTHES’

Bij Saar Thuis is weer open op afspraak. Plan nu je afspraak op www.bijsaarthuis.nl of stuur een WhatsApp naar 06-53949900.

Saar zorgt voor de koffie met wat lekkers en een te gekke collectie! Tot snel!

Bij SaarThuis | Zijlstraat 88

© Stephanie Driessen.

Extra vergine olijfolie is de meest verse en natuurlijke vorm van olijfolie. Bij deze olijfolie zijn de smaak en de gezonde eigenschappen uit de olijf het beste bewaard gebleven. Extra vergine olijfolie is ongeraffineerde olie en dus onbewerkt. Het heeft veel smaak en gezonde eigenschappen uit de olijf. Bij Sogno di Pasta vind u vele soorten olijfolie uit diverse Italiaanse regio’s.

TOSCANE

De Toscaanse streek staat bekend om zijn elegante wijnen, pasta’s en olijfolie met een kenmerken smaak. Olijfolie van Laudemio Frescobaldi behoort tot een van de allerbeste in Toscane. Het is een groene smaakvolle olijfolie met als nasmaak een klein pepertje.

LIGURIË

In Ligurië groeit de kenmerkende kleine Taggiasca olijf. Deze olijf geeft de olie een zacht romige smaak en wij hebben het merk Anfosso op vaste fles en tappen de BIO uit het vat.

PUGLIA

Ook in Puglia wordt veel olijfolie gemaakt. Van het merk Ciccolella uit Bari hebben wij diverse soorten olijfolie op vaste fles en de BIO olijfolie tappen wij uit het vat. Dit is een zeer groene olijfolie met aan het eind een lekker bittertje.

BASILICATA

Het Noorden van Basilicata is een vulkanisch gebied en wij hebben diverse olijfolie van Frantoiani del Vulture. De berg Vulture is een uitgedoofde vulkaan in het hart van Zuid Italië. De hellingen van de vulkaan combineren de delicate smaak van het Ogliarola ras met de geur en fruit van de andere variëteiten. Extra vergine olijfolie van de berg Vulture is van de hoogste kwaliteit en uniek in de wereld.

Naast olijfolie op de vaste fles, tappen wij ook vele soorten olijfolie uit diverse Italiaanse regio´s. Patrick van Sogno di Past houdt van Italiaanse producten en heeft een mooi assortiment.

Loop binnen bij Sogno di Pasta | Zijlstraat 59

PASSIE VOOR ITALIAANSE PRODUCTEN IN HET CENTRUM VAN HAARLEM

Fotografi

e: Daan Ruijter

Echt iets om trots op te zijn!

K R I S. skin improvement geselecteerd d r Eleganza Beauty

Eleganza Beauty selecteert de beste Beauty & Hair salons, Estethische clinics en Wellness & Spa in België, Nederland en Luxemburg. Elk lid wordt zorgvuldig uitgekozen op basis van vooropgestelde kwaliteitsvoorwaarden die aan de hoogste normen voldoen.

KRIS. skin improvement is dé salon voor huidverbetering, opgericht door de ervaren huidspecialist Kristi. Hier is iedereen welkom, ongeacht huidtype, huidprobleem of geslacht. Op basis van een huid- en collageenscan met de OBSERV 520X en een uitgebreid kennismakingsgesprek worden het huidbeeld en jouw huidbehoeften volledig en nauwkeurig in kaart gebracht. Met de opgedane kennis over de persoonlijke behoeften van jouw huid maken de specialisten vervolgens een tailor-made plan om de huid in topconditie te brengen én te houden. Een bezoek aan KRIS. is dan ook niet alleen een moment van ontspanning voor jezelf, maar bovenal een echte investering in de gezondheid van jouw huid.

In de salon werken de huidspecialisten en cosmetisch arts met eerlijke producten die niet agressief zijn voor de huid en enkel het beste uit de huid naar boven halen. Of je nu jouw verslapte huid een oppepper wilt geven met een signature gezichtsbehandeling of een verkwikkende bindweefselmassage, een jeugdiger voorkomen wilt met behulp van Botox of fillers, of eindelijk met succes jouw acne- of pigmentproblemen wilt aanpakken met een doelgerichte peeling; dankzij het ruime aanbod aan geavanceerde behandelingen kun je bij KRIS. terecht met de meest uiteenlopende huidkwesties.

Door de ontwikkelingen op de voet te volgen, blijven eigenaresse Kristi en haar team op de hoogte van de laatste innovaties op het gebied van huidverbetering. Hun up-to-date kennis in combinatie met de jarenlange ervaring en expertise maakt dat zij de juiste combinaties van effectieve technologieën en producten met echt werkzame ingrediënten weten te selecteren voor gebruik in de salon. Op die manier waarborgen zij kwaliteit.

Een bezoek aan KRIS. staat ervoor garant dat je met een een prachtige gezonde glow de deur uitloopt!

KRIS. skin improvement Koningstraat 54, 023 212 31 00 www.krisskinimprovement.com

Pareltje uit het Noord-Hollands Archief

Icones Plantarum Rariorum: het bijzondere bloemenboek van George Voorhelm Schneevoogt

Wat hebben de Baron van Wassenaar, Oldenbarnevelt, Bellissimo, Minerva, Heroïne, berg Etna, Anna Maria Schurman, Trouw Moet Blyken en de Wakende Leeuw met elkaar gemeen? Niet veel, zou je op het eerste gezicht zeggen. Maar als we de catalogus uit 1792 van de Dutch flower-roots and plants ter hand nemen, staan deze namen allemaal genoemd onder het kopje van de te koop aangeboden hyacinten uit de Haarlemse kwekerij ‘Bloem-Thuyn’ van de heer George Voorhelm Schneevoogt.

Familieportret van waarschijnlijk Gottfried Schneevoogt en Catharina Voorhelm met hun kinderen. De jongen in het midden zou George zijn. Gemaakt door Cornelis van Noorde in 1790 (afbeelding: Teylers Museum).

Titelblad en een van de handgekleurde prenten uit de Icones Plantarum Rariorum.

BEROEMD BLOEMISTENGESLACHT

Wie was deze George? Hij werd geboren in 1775 en leerde van jongs af aan hoe bloemen en planten gekweekt werden. Zijn voorvaderen werden al sinds het begin van de 17de eeuw gerekend tot de beste bloemisten van Europa. Deze term hield niet alleen in dat ze bloemen verkochten, maar vooral dat ze kwaliteitsbloemen kweekten.

Zijn overgrootvader Simon Voorhelm richtte in het begin van de 18de eeuw een eigen kwekerij op, dat was de eerder genoemde Bloem-Thuyn, aan de Kleine Houtweg. Zijn zoon Joris zette de kwekerij voort met zakenpartner Van Zompel en weer later met zijn schoonzoon Gottfried Schneevoogt. Vanaf die tijd, rond 1768, heette de zaak ‘Voorhelm & Schneevoogt’. Ook Gottfried kreeg een zoon, George geheten, met wie hij de zaak kon voortzetten.

George hield naast de naam van zijn vader, ook de geslachtsnaam van zijn moeder aan. Waarschijnlijk om commerciële redenen, gezien het feit dat de familie

Voorhelm in Europa al bekend stond als betrouwbare leveranciers van bloembollen van hoge kwaliteit.

EEN BIJZONDER BOEK

In 1793 publiceerde George samen met Stephanus Johannes van Geuns, hoogleraar in de geneeskunde, botanie en fysiologie, een platenboek genaamd: Icones Plantarum Rariorum, en uitgegeven door Christiaan Plaat in Haarlem. Een toepasselijke naam voor een drukker van platenboeken en geen onlogische keuze als uitgever van dit boek, aangezien Christiaan ook werkte voor de Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen in Haarlem, het oudste geleerde genootschap van Nederland, dat was opgericht in 1752. Het boek bevatte maar

De hyacint getekend door Pieter van Loo, ca. 1750.

De Amaryllis Vittata.

liefst 48 handgekleurde prenten van bloemen op groot formaat door Hendrik Schwegman, in sommige gevallen naar tekeningen van zijn leermeester Pieter van Loo.

De tekst was in vier verschillende talen gedrukt: Latijn, Nederlands, Frans en Duits. Het boek verscheen in zestien afleveringen van drie platen per aflevering. Voorin het boek werd een lijst van intekenaren mee ingebonden, waardoor we de oplage enigszins kunnen reconstrueren. Er staan op die lijst 144 intekenaren, die gezamenlijk 218 exemplaren hebben besteld. Tot de intekenaren behoorden ook de Prins en Prinses van Oranje-Nassau: stadhouder Willem V en zijn vrouw Wilhelmina van

De hyacint (Hiacinthus Orientalis) door Hendrik Schwegman naar Pieter van Loo, ca. 1793.

Pruisen. Dit bloemenboek bleek een succesvolle uitgave, evenals de kwekerij die George verder had uitgebouwd tot een internationaal bloembollenimperium.

DE ENKELE EN DUBBELE HYACINT

Van al deze bloemen in het boek was binnen de kwekerij de hyacint het allerbelangrijkst. De betovergrootvader van George, Pieter Voorhelm, was de eerste kweker in Europa die de dubbele hyacint op de markt bracht: een hyacint met een dubbele bloem op een enkele steel.

De hyacinten – en met name de dubbele hyacinten – zijn altijd een specialiteit gebleven

van de kwekerij Bloem-Thuyn, tot de zaak in 1837 werd opgeheven en het terrein van de kwekerij in bezit kwam van de buurman E.H. Krelage (1786-1855). De oudste zoon van George, Carl Gottfried, begon in 1830 wel een eigen kwekerij aan de Kleine Houtweg om zo de kennis en kunde van zijn voorouders nog voort te zetten. Helaas bleven hij en zijn vrouw kinderloos, waardoor aan het bewind van de familie Voorhelm na meer dan honderd jaar een einde kwam.

Maar gelukkig kunnen we nu nog steeds genieten van de bolgewassen die ze hebben gekweekt, dankzij de prachtige prenten in het bloemenboek van George. ✶

Tekst:

Goedbloed. Fotografie: Noord-Hollands Archief en Teylers Museum.

V rjaarskriebels

Jansje heeft prachtige nieuwe plaids uit India, gemaakt van gerecycled katoen en daardoor met een duurzaam karakter. Met het originele patroon en de trendy kwastjes zijn deze plaids een leuke verschijning in je interieur. Leg een plaid uitgevouwen op de bank of op het bed of gebruik hem om heerlijk onder te kruipen tijdens de nog frisse voorjaarsdagen.

VEER&MOON SPREKEN IN BLOEMENTAAL

Er is altijd een reden om iemand blij te maken met een bloemenboodschap.

Wist je dat geliefden in de Victoriaanse tijd (Verenigd Koninkrijk, 1837-1901) in het geheim met elkaar communiceerden met behulp van bloemen? Sindsdien heeft iedere bloem zijn eigen betekenis. Als je die betekenissen kent, kun je ze inzetten om anderen een origineel cadeau met een mooie boodschap te geven. Juist in een tijd van snelle communicatie, vluchtige relaties en drukke agenda’s, is het belangrijk stil te staan bij betekenis in het leven. Bij Veer&Moon zijn ze blij dat je ze helpt de wereld een beetje vriendelijker en kleurrijker te maken door het verspreiden van de bloementaal en daarmee de wereld óók nog een beetje groener te maken! De collectie wordt zo duurzaam mogelijk geproduceerd met aandacht voor het welzijn van mens en dier. Ook wordt er nauw samengewerkt met verschillende sociale werkplaatsen. Zo helpt Veer&Moon mee aan de ontwikkeling en arbeidsintegratie van mensen met een arbeidsbeperking.

JNieuwe menukaart

Jansje heeft een nieuwe Menukaart met verrassende voorjaarsgerechten die met hulp van onze medewerkers zijn ontwikkeld en waar de begeleiding goed heeft gekeken naar de haalbaarheid om de rol van de chef-kok door een medewerker uit de dagbesteding uit te laten voeren. Zo heeft chef-kok Sidney de ‘Ceasarwrap’ bedacht. Een frisse wrap met krokant gebakken stukjes kip, romaine sla en een huisgemaakte ceasar dressing. Kom je snel eens proeven?

De Wereld van Jansje is een initiatief van de Doopsgezinde Gemeente Haarlem en De Hartekamp Groep. De Wereld van Jansje

Stadsmormels

Foto’s die je ontroeren of versteld doen staan van het verborgen leven van dieren in onze stad en omstreken.

Fotografie: Linda Llambias.

Hoera kermis!

Het was een schijnbaar gewone dinsdagavond. Voor een afspraak moest ik aan de westkant van het centrum zijn, dus ik fietste nietsvermoedend vanaf de Riviervismarkt de Grote Markt op richting de Zijlstraat.

En ineens reed ik er middenin: de kermis in opbouw. Kriskras geparkeerd stonden de aanhangers en opleggers waarmee de kermis naar Haarlem was getransporteerd. Er lagen kabels over de grond en overal liepen moeilijk kijkende mannen met onduidelijke, zware dingen te sjouwen. Ik slalomde er doorheen terwijl ik zachtjes voor me uit vloekte: “Oh nee, kermis!”

Elk jaar weer word ik erdoor overrompeld. Net als door het draaiorgelfestival. Zo is de Grote Markt mooi en leeg. Zo wordt hij volgegooid met overprikkelende chaos. Je snapt het al: ik heb het niet zo op die kermis. Op zich heb ik niks tegen kermis (zolang ik er niet naar toe hoef), maar waarom staat die kermis in de lente twee weken op de Grote Markt? Volgens velen één van de mooiste pleinen van Nederland, maar twee weken in het voorjaar, als de terrassen weer opengaan, één van de lelijkste. De kermis op de Grote Markt afficheert zichzelf als ‘de gezelligste kermis van Nederland’. Dat zegt meer over die andere kermissen dan over de onze.

Een clubje gillende pubers dat in de rij staat om voor veel geld misselijk geschud te worden. Teleurgesteld kijkende gokverslaafden bij de grijpers en de eendjes. Een dronken vrijgezellenparty voor de kamelenrace. Kinderen die blèrend aan de jas van hun geïrriteerde moeder hangen. Stoere jongetjes op zoek naar een vechtpartij.

Jos Ahlers

.

is naast schrijver, spreker en acteur ook ondernemer.

En dat allemaal tegen het majestueuze decor van de Grote Markt. Gezellig, inderdaad...

Je zal maar trouwen in die periode. Dan sta je op het bordes leuk te zwaaien naar de schiettent, de Booster en een zure zuurstokkenmevrouw.

Twee weken lang is de kermis een bijna niet te nemen verkeersheuvel in het centrum van de stad. En dat elk jaar weer. De eerste twee keer dat je naar de overkant moet, gedraag je je nog, maar de derde keer fiets je, net als iedereen, gewoon over het terras van Brinkmann. Er gaan regelmatig stemmen op om het anders te doen, maar vooralsnog houden we deze mooie Haarlemse traditie in ere. Voor altijd en altijd, vrees ik.

En dus zijn we met z’n allen gedwongen twee weken de Grote Markt zoveel als mogelijk te mijden. Dat heeft ook voordelen: ineens kom je in straten waar je normaal niet komt en herontdek je winkels en horeca waar je al een jaar niet meer bent geweest. Voor alle zaken op de Grote Markt is de kermis waarschijnlijk een drama, voor de rest van de binnenstad is het daarom een zegen.

Fotografie: Linda Llambias.

Onderweg

Fotograaf Daan Ruijter observeert de straten van onze stad.

DE NIEUWE PENSIOENWET

brengt ook positief

nieuws!

Per 1 juli 2023 is de nieuwe pensioenwet ingegaan.Niet iedereen was meteen laaiend enthousiast over de nieuwe wet. De veranderingen zijn groot en voor de pensioenfondsen gaat het nog jaren duren voordat het allemaal is doorgevoerd.

Door de nieuwe pensioenwet is er echter ook goed nieuws.

Vooral voor pensioenopbouw in eigen beheer, de zogenaamde 3de pilaar, is er veel goed nieuws. Voor ondernemers en voor mensen in loondienst die geen of een beperkt pensioen hebben opgebouwd.

Opbouw van pensioen in eigen beheer via een lijfrenterekening had altijd al een groot aantal voordelen. Zo heb je zelf grip op het beleggingsbeleid en heb je de flexibiliteit om het pensioen te laten aansluiten bij je persoonlijke situatie. Daarnaast is je opgebouwde vermogen in een bancaire lijfrente gewoon onderdeel van je eigen bezittingen waardoor het bij overlijden overgaat naar je erfgenamen.

Deze bedragen zijn vrijgesteld van erfbelasting. Al deze voordelen blijven overeind.

Wat er nu ten positieve verandert en verbetert, is de fiscale ruimte. Allereerst het voordeel op je inkomstenbelasting in box 1. Hiervoor is de hoogte van de aftrek relevant welke wordt bepaald door de jaarruimte en de reserveringsruimte. De jaarruimte gaat uit van je inkomen en je pensioenopbouw in het vorige fiscale jaar. Bij het maximale pensioengevende salaris van € 137.800,- is de jaarruimte nu € 36.000,-, ca. 2.5x zo hoog als het oude maximum van voor de nieuwe pensioenwet. Vervolgens is er de reserveringsruimte welke is gebaseerd op de niet benutte jaarruimtes van de jaren daarvoor. Hier mocht je tot voor kort terugkijken naar de afgelopen 7 jaar en dat wordt verruimd naar 10 jaar. Tevens wordt ook de maximale reserveringruimte bijna vervijfvoudigd naar € 41.608,- per jaar. Kortom, beide verruimingen gelden nu al en betekenen in sommige situaties zelfs een fiscale aftrekmogelijkheid van maar liefst € 77.608,-. Ook als je via je werkgever pensioen opbouwt is er door de verruiming doorgaans vrij veel ruimte ontstaan voor een fiscaal aftrekbare lijfrente.

Met name bij een belastbaar inkomen boven de €75.500,profiteer je maximaal van deze verruiming, want dan is de aftrek 49,5%. Echter, ook voor lagere inkomens is het vaak nog steeds aantrekkelijk. Om dit te beoordelen is van belang te weten hoe hoog het pensioeninkomen, inclusief AOW, wordt. Na AOW komt de belastingdruk voor het inkomen tot aan € 38.000,- en op basis van de huidige belangtarieven op ca. 25% (19% inkomstenbelasting en 6% Bijdrage Zorgverzekeringswet). Gebruikmaken van de verruimde aftrekmogelijkheden, tegen bijvoorbeeld een belastingdruk van 37%, kan dus nog steeds een aanzienlijk voordeel bieden.

Het tweede grote voordeel betreft box 3, de vermogensbelasting. In tegenstelling tot spaargelden, beleggingen of investeringen in vastgoed, valt dit pensioenvermogen echter buiten de box 3 heffing. Dat levert, op basis van de huidige forfaitaire rendementen, een voordeel per jaar op van ruim 2% op het uitstaande vermogen boven de vrijstelling. Aangezien dit vermogen vaak over tientallen jaren wordt opgebouwd, een voordeel dat niet onderschat moet worden.

De pensioenwet maakt dus heel veel mogelijk. Wat het voor jou betekent is afhankelijk van je persoonlijke situatie. Wil je weten of deze verruimde fiscale voordelen voor jou aantrekkelijk kunnen zijn? Neem dan eens contact op met een vermogensplanner.

MEER INFORMATIE

Pulles & Rijppeart

Frans Pulles

Schoterweg 5 | 023 541 1180

PROJECT DE ZANDERIJ, HAARLEM DMC OVERVEEN Bloemendaalseweg 245

UITVAARTVERZORGING LOES HOFHUIS

EEN MOOIE UITVAART REGEL JE SAMEN

De dood vormt een wezenlijk onderdeel van het leven. En toch komt een overlijden in de meeste gevallen onverwacht. Naast alle emotionele zorgen zijn er plotseling veel praktische zaken die geregeld moeten worden. Het kan u veel troost geven als een persoonlijk afscheid goed georganiseerd is.

Ik informeer u graag over de mogelijkheden en denk met u mee, zodat u ondanks alle verdriet er met een goed gevoel op terug kunt kijken.

Voor informatie of vragen kunt u bellen met 06 55 79 75 85.

WWW.LOESHOFHUIS.NL

| AANKOOP | TAXATIES | (VER)HUUR | BEHEER BEDRIJFSONROERENDGOED | NIEUWBOUW PROJECT FLORA EN ELDORA, HILLEGOM

S T I E N S O P T I E K

sinds 1930

Geef je ogen de precisie die ze verdienen

95% van alle mensen hebben ogen die gevoeliger zijn dan de huidige standaard oogmeting kan registreren.

AVA is ontwikkeld om iedere brildrager de meest geavanceerde kijkbeleving te geven.

Ontgrendel het volledige potentieel van je ogen en geef ze de precisie die ze verdienen.

Maak een afspraak voor een preciezere oogmeting.

Gierstraat 27 | Haarlem | (023) 531 1921 www.stiensoptiek.nl

Falco Bloemendal

Is centrummanager in Haarlem en actief in verschillende besturen. Hij houdt zich in zijn vrije tijd bezig met imkeren, tuinieren en duurzaamheid.

Het Kleine Land en Het Grote Land

Toen ik zo’n twee jaar geleden op een moestuincomplex was om een bijenzwerm te scheppen, maakte ik terloops kenbaar dat ik wel interesse had om aan te sluiten. “Als hier een keer een plekje vrijkomt…” Nu had ik al een kleine moestuin, maar ik wilde graag uitbreiden.

Mijn wens is kennelijk blijven hangen, want onlangs werd mijn geduld beloond en zo mocht ik met het aanbreken van de lente een nieuw avontuur verwelkomen. Bij ons thuis hadden we het al snel over ‘het kleine land en het grote land’. Dit als knipoog en eerbetoon naar de opa van mijn vrouw, die ook twee moestuinen had. In zijn geval ‘het landje dichtbij en het verre land’.

Nu draag ik mijn ‘kleine land’ eind dit jaar over aan een ander, waarna ik mijn avontuur alleen nog voortzet op ‘het grote land’. Tot die tijd ben ik, met ruimte te over, volop aan het experimenteren en mijn nieuwe mogelijkheden aan het verkennen. Zo ontdek ik ook weer nieuwe smaken. Planten als aardpeer, crosne (Japanse andoorn) en kailan (iets wat lijkt op snijbiet en smaakt naar broccoli) vinden hun weg naar mijn tuin – en vervolgens naar mijn bord. Het is een genot om te kweken én te proeven.

Die passie voor voedsel deel ik ook buiten mijn eigen tuin en keuken. Samen met gelijkgestemden deel ik mijn ervaringen in de levendige podcast Wat de Podcast schaft. Daarin neemt Eric Coolen ons mee op een culinaire reis door de kunst, terwijl Edwin van Nieuwpoort de geheimen van ‘hapjes bereiden’ onthult. Ondertussen zorgt Peter Belt voor de nodige dynamiek, terwijl we gezellig genieten van een drankje en een hapje.

In deze momenten delen we onze liefde voor voedsel én voor onze voorkeur om daar met elkaar van te mogen genieten. Nieuwe oogsten, nieuwe gesprekken, nieuwe culinaire ontdekkingen…

Voor mij zijn het de kleine pareltjes. Of het nu is op het kleine land, op het grote land of aan de (podcast)tafel: we proeven van de ware smaak van het leven.

Fotografie: Cindy van Rees.

Een openhartig gesprek

met...

‘Ieder mens telt’

Marija Jokic s

Steeds meer mensen hebben een hulpvraag. Dat zijn niet alleen personen met een psychiatrische of verslavingsachtergrond, meent Marija Jokic, ambulant begeleider bij het Leger des Heils. “Afglijden in het leven gaat gemakkelijk, het kan iedereen overkomen. We moeten waakzaam zijn voor onszelf én voor elkaar.”

Marija werkt inmiddels acht jaar bij het Leger des Heils. Ze kwam er terecht via een stage vanuit haar opleiding maatschappelijk werk en dienstverlening aan de Hogeschool van Amsterdam. Ze voelde zich er gelijk thuis. “Het was zo’n fijne ervaring, de warmte en openheid van de collega’s gaven me een veilig gevoel. Ik wist gelijk dat ik voor deze organisatie wilde blijven werken. Ik was al gelovig, dus op dat front klikte het ook. Het geloof geeft mij kracht.”

NEERWAARTSE SPIRAAL

Volgens Marija is de samenleving solistisch geworden. Veel mensen hebben een klein sociaal netwerk om zich heen en indien nodig weinig steun om op terug te vallen. Bij financiële of verslavingsproblemen is er snel sprake van een neerwaartse spiraal, vertelt ze. “Mensen voelen zich verloren en problemen stapelen zich op. Vroeger was er meer sociale controle, de kerk droeg daaraan bij. Ik motiveer mijn cliënten altijd contact te onderhouden met de buren.” Als ambulant begeleider gaat Marija gemiddeld één keer per week bij haar cliënten thuis op bezoek. Er is meestal sprake van psychiatrische of verslavingsproblematiek bij de deelnemers; soms kampen ze met beide problemen tegelijk. Ze wonen zelfstandig, maar lopen regelmatig vast op bepaalde vlakken in hun dagelijks leven. Sommigen hebben eerder ‘beschermd gewoond’ en zijn goed genoeg bevonden om uit te stromen. “Wij houden een vinger aan

‘Sommigen hebben de neiging zich aan mij te hechten’

de pols. Is er sprake van een terugval of moet psychiatrische hulp worden opgeschaald?

We ondersteunen de deelnemers bij wat moeizaam gaat.” Marija werkt volgens de ‘herstelgerichte methode’, een werkwijze vanuit de normen en waarden van het Leger des Heils. “Met respect voor ieder mens proberen wij de deelnemers in hun eigen kracht te zetten, zodat ze weer zelf de regie over hun leven krijgen.”

VERTROUWENSBAND

OPBOUWEN

De ambulant begeleiders worden ingeschakeld door de gemeente, de GGZ of door organisaties als Brijder Verslavingszorg. “Als iemand bijvoorbeeld hoarding problematiek heeft en de woning staat tot aan het plafond volgebouwd, worden wij betrokken voor praktische ondersteuning. We helpen met uitzoeken en opruimen. Ook assisteren we deelnemers bij het aanvragen van voorzieningen of toeslagen. We hebben niet de expertise in huis om cliënten geestelijk te begeleiden.”

Aan de begeleiding vindt vooraf een uitgebreide kennismaking plaats bij de mensen thuis. Volgens Marija is tijdens een ontmoeting in hun eigen leefomgeving het best te zien wat de situatie is. “De bedoeling is een vertrouwensband op te bouwen met

de deelnemer. Wat verwacht de persoon van ons, wat kunnen wij bieden? Die band is er niet gelijk, daar moet ik tijd in investeren. Met mijn 32 jaar ben ik vrij jong als hulpverlener, de deelnemers variëren in leeftijd tussen de 40 en de 80 jaar oud. Sommigen vragen zich af of ik hun levensgeschiedenis wel aan kan, maar ik kijk niet snel ergens vreemd van op.” Er worden duidelijke afspraken gemaakt bij de kennismaking. Als cliënten onder invloed zijn van drank of drugs, of de woning zit vol met mensen, dan gaan de ambulant begeleiders niet naar binnen. “Het gesprek aangaan heeft dan geen zin.”

ZIEKTE, BRAND EN UITHUISPLAATSING

In principe staat er anderhalf tot twee jaar voor om een deelnemer op weg te helpen. “Hoarding problematiek is hardnekkig, het kost veel tijd om zo iemand goed te begeleiden. Ik schrik wel eens van wat ik aantref. Alle kamers staan vol met spullen, er is nog een smal pad naar de keuken of de slaapkamer. De woning ligt bezaaid met kerstspullen, kranten, fotoboeken, een verzameling ongeopende douchegelflesjes. Je kunt het zo gek niet bedenken. Soms stinkt het er enorm, huisdieren doen hun behoefte in huis. Op een respectvolle manier probeer

ik mensen te overtuigen hun leven te veranderen. Ze schamen zich vaak. Ik wijs ze op de risico’s van ziektes, brand en zelfs uithuisplaatsing. Opruimen is hun enige optie. We denken mee in oplossingen. Ik begrijp heus wel dat ze de kat na 15 jaar niet graag wegdoen, maar ik ga de confrontatie wel aan als er niets verandert. De cliënten blijven echter leidend, zij bepalen het ritme, we doen het samen.”

Vaak is de problematiek bij hoarders gerelateerd aan een trauma, meent Marija. Deelnemers zijn bijvoorbeeld kind van verslaafde ouders of hebben te maken gehad met incest. “Ik zie veel verdriet en pijn. Mensen halen veiligheid uit de spullen om hen heen of uit het verzamelen en aanschaffen van bepaalde artikelen.”

VASTLOPEN IN VERSLAVING

Een andere categorie cliënten zijn personen die vastlopen door een alcohol- of drugsverslaving. Ze wonen alleen of samen. Soms hebben beide partners een verslaving. “Ik begeleid ook stellen, meestal is er van alles mis in de relatiesfeer. Vaak zorgen verslaafden voor overlast. Wij gaan het gesprek aan en treden op als bemiddelaar. Buren klagen over ruzies, geschreeuw en troep voor de deur. We gaan in overleg met de huisarts of hulp opgeschaald kan worden, mist de ›

‘Geloven in je eigen kracht is belangrijk’

deelnemer dat wil natuurlijk. Is er sprake van huiselijk geweld? Vaak gaat het na interventie een paar weken goed, daarna vallen ze terug in hun oude gedrag. Ook hier loert uithuisplaatsing en dat willen we te allen tijde voorkomen.”

Volgens Marija is de vertrouwensband geen garantie voor het uitblijven van agressie tijdens de huisbezoeken. Gelukkig heeft ze niet veel met agressie te maken. “Als het gebeurt, is dat best slikken. We bespreken de voorvallen met collega’s onderling. Ambulant begeleider is een solistische functie. Als agressie vaker voorkomt kan je niet meer alleen op huisbezoek, dat is jammer. Ik ben niet bang, maar wel voorzichtig. Als ik inschat dat een deelnemer heeft gebruikt, blijf ik kort. Dat leer je gaandeweg. Ik probeer wel of er toch een gesprek mogelijk is. Wij werken vanuit de christelijke geloofsovertuiging, ieder mens telt. Je mag als deelnemer echt jezelf zijn. Ik ben niet snel afgeschrikt. Een van mijn cliënten bijvoorbeeld is de ene week man en de andere week vrouw. Dat kan ook allemaal. Sommigen hebben behoefte aan zingeving op het gebied van geloof. We kunnen samen bidden voor een betere toekomst.”

VEEL VOLDOENING

Ondanks de grote kans op herhaling van problematisch gedrag bij haar cliënten

ervaart Marija weinig teleurstelling in haar werk. Ze haalt veel voldoening uit kleine successen. “Een deelnemer van mij was verslaafd aan harddrugs. Daardoor ontstonden de gekste situaties, in de nacht had hij psychotische aanvallen. Vreselijk voor de buren natuurlijk. Op een dag viel hij en moest met een traumahelikopter afgevoerd worden. De jongen is drie maanden opgenomen geweest en kwam als een heel ander persoon terug. Fantastisch. Het gevaar van terugval blijft, maar nu gaat het goed.”

“Het bevredigende aan dit werk is dat ik voor veel deelnemers echt iets kan betekenen. Ze zien uit naar het moment in de week dat ik langskom. Dat is voor hen een lichtpuntje van de dag. Door een gesprek te voeren, een wandeling te maken of ze te ondersteunen bij het behalen van een bepaald doel voelen ze zich beter. Dat vind ik fijn. We bekijken samen waar ze plezier uithalen, een hobby of sport. Wat is belangrijk voor ze? Dat kan van alles zijn: het contact herstellen met familie of de stapel ongeopende brieven doornemen.” Veel deelnemers hebben weinig familie of vrienden om hen heen. Zonder aanspraak is de kans groter de fout in te gaan. Bij Marija kunnen ze hun verhaal kwijt. “Ik blijf cliënten wel voor ogen houden dat ik geen vriendin

ben, maar een hulpverlener. Voor sommigen is dat lastig, die hebben de neiging zich aan mij te hechten. Goed grenzen blijven stellen is belangrijk.”

WAKKER LIGGEN

De verhalen van sommige cliënten laten haar niet ongemoeid. Het leven van een ex-politieagente bijvoorbeeld maakte veel indruk op Marija. “Ze werkte 24 jaar lang bij de politie in Amsterdam en heeft ontzettend veel meegemaakt. Door tijdens haar werk opgelopen trauma viel ze uit. Vanaf dat moment ging haar leven in een neerwaartse spiraal. Ook het verhaal van een leraar op een middelbare school greep mij aan. Hij nam teveel hooi op zijn vork, raakte verslaafd aan alcohol en verloor zijn baan. Op zulke momenten denk ik bij mezelf: dit kan iedereen overkomen. Het gevaar zit in een klein hoekje. Ik lig wel eens wakker van die verhalen. Het werk heeft mij veranderd. Ik ben me ervan bewust dat afglijden in het leven op de loer ligt. Het begint vaak met iets onschuldigs, de problemen sluipen je leven binnen en voordat je het weet zit je in de ellende. We moeten waakzaam zijn op onszelf én op elkaar. Vraag aan je vrienden hoe het met ze gaat en trek op tijd aan de bel als je ergens mee zit. Zo valt er hopelijk een hoop leed te voorkomen.” ✶

‘Het gevaar om af te glijden in het leven zit in een klein hoekje’

Tekst: Meta van der Meijden. Fotografie: Christhilde Klein.

STRIPDAGEN HAARLEM 1 & 2 JUNI

Het tweejaarlijkse festival Stripdagen Haarlem pakt dit jaar uit met meer exposities, kunstenaars, lezingen en een filmprogramma. Het kloppend hart van het festival is de Koepel. De voormalige gevangenis geeft deze editie onderdak aan een groot aantal activiteiten. Maar ook elders gebeurt er meer tijdens Stripdagen Haarlem 2024. HRLM licht er een aantal uit.

37PK - Chris Ware: Papieren Leven

In 37PK is tijdens Stripdagen Haarlem de retrospectieve tentoonstelling Chris Ware: Papieren Leven te zien. Chris Ware is de hoofdgast van het stripfestival. Deze expositie is dan ook ontwikkeld in nauwe samenwerking met de kunstenaar. Ware is momenteel de meest prominente stripauteur en cartoonist van de Verenigde Staten. Zijn boeken zijn zowel qua verhaal als vorm allesomvattende kunstwerken, waar hij verantwoordelijk is voor alles; van de typografie tot het bindwerk. Deze tentoonstelling laat zien hoe hij, via verkennende schetsen, komt tot zorgvuldig samengestelde beeldreeksen die doen denken aan bouwtekeningen.

Theater de Liefde - Geert Mak in gesprek met Koenraad Tinel

Belgisch beeldhouwer en tekenaar Koenraad Tinel vierde dit jaar zijn 90ste verjaardag. Hij creëert objecten vooral in metaal en mixed media en verwierf brede erkenning voor zijn uitzonderlijke tekenkunst. In Theater de Liefde gaat journalist en non-fictie schrijver

Geert Mak met hem in gesprek over zijn passies en zijn familiegeschiedenis.

Daarnaast is in Galerie Année een expositie van zijn werk samengesteld. Dit is een duo-tentoonstelling in samenwerking met de Haarlemse Elisa Pesapane. Een ontmoeting tussen twee kunstenaars, wier eigenzinnige, monumentale en krachtige beeldtaal door het toeval is samengebracht.

Kunstcentrum Haarlem – Vier x vrij

Kunstcentrum Haarlem toont de stripverhalen van vier vrouwen die politiek en maatschappelijk betrokken zijn. Er is origineel werk te zien van B. Carrot, Nova de Hoo, Micky Dirkzwager en Sarah Pannekoek. Daarnaast zijn hun meest recente boeken te zien. Tijdens het weekend organiseren de kunstenaars ook een signeersessie. De expositie is te zien van 23 mei tot en met 8 juni 2024.

De Koepel - Striptekenen met Kinderen

Met de vraag ‘Hoe zou de wereld volgens jou leuker zijn?’ worden kinderen uitgedaagd hun ideale wereld en al hun interessante ideeën hierover te vertellen. Ze kunnen hun gedachten opschrijven en bij aanwezige tekenaars indienen. Die gaan ermee aan de slag door er een strippagina, cartoon, illustratie of ander soort tekening van te maken. De kinderen doen zelf mee met tekenen en komen op een speelse manier in aanraking met het maken van strips. Voltooide tekeningen worden tentoongesteld in de Koepel, waardoor spontaan een expositie ontstaat.

Stripdagen Haarlem is op 1 en 2 juni op verschillende locaties in de stad met de Koepel als hoofdlocatie. Kijk voor de locaties, het volledige programma en meer informatie op www.stripdagenhaarlem.nl

Edwin van Balken

Deze column wordt afgewisseld door Edwin van Balken, directeur Stadsschouwburg en PHIL, Mylou Frenkcen, artistiek leider Theater De Liefde en Marelie van Rongen, directeur De Schuur.

EEN NIEUW SEIZOEN

Voorafgaand aan de zomer presenteren we ieder jaar in de Stadsschouwburg en de PHIL voorstellingen en concerten die in het nieuwe seizoen te zien zijn. Dat voelt voor ons ieder jaar weer als een soort examen. Hebben we de mooiste muziek gekozen? Is er genoeg voor de jeugd? Is er balans tussen klassiek en pop? Spreken de internationale sterren aan?

Het hele aanbod brengen we samen in een seizoenfolder maar presenteren we ook tijdens een avondvullende presentatie. De seizoenspresentatie in de PHIL werd zeer goed bezocht en was tot de laatste stoel ‘uitverkocht’. Niet omdat het gratis toegankelijk is, maar omdat bezoekers echt nieuwsgierig zijn welke concerten er komen. En tot mijn vreugde constateer ik dat de bezoekers heel enthousiast waren over ons nieuwe concertseizoen. Juist de diversiteit aan klassiek én pop werd vaak genoemd. Er is voor iedereen wel iets vertrouwds te vinden, maar er zijn ook concerten die het publiek zullen verrassen.

Zelf zie ik erg uit naar de Artist in Residence-serie van Sheku Kanneh-Mason, een jonge cellist die op de bruiloft van prins Harry en Meghan wereldfaam kreeg. Hij komt samen met zijn zus Isata die piano speelt. Maar liefst drie verschillende concerten vol klassiek, hedendaagse muziek en jazz van absoluut topniveau. Natuurlijk komen onze ‘vaste’ gasten langs zoals het Nederlands Philharmonisch Orkest, Amsterdam Sinfonietta en het Nederlands Blazers Ensemble. Dit ensemble krijgt een steeds grotere aanhang in Haarlem en dat is terecht. Want zij maken van hun concerten een meeslepende concertbeleving. Mocht je denken dat blaasinstrumenten niks voor je zijn, dan is dat een grote vergissing! Het NBE verrast jong en oud met hun prachtige muziek en uiteindelijk gaan hun concerten door het dak heen. En krijg je als publiek nog een aftershow cadeau in de foyer.

In de PHIL komen ieder jaar weer meer nationale en internationale popartiesten langs. Ik noem een paar van mijn favorieten; Hooverphonic, Nielson, My Baby en Paco Pena. Ook van Nena, Barbara Pravi, Stef Bos en Ilse de Lange word ik heel blij dat ze bij ons optreden. Op onze website is er nog veel meer moois aan pop, soul, jazz en global te vinden. Ook onze tradities breng ik graag onder de aandacht. Naast ons grote Nieuwjaarsconcert, dat we toegankelijk maken voor iedereen door het pay what you want-principe, hebben we het Haarlem Vinyl Festival in september, LIVE2000 Festival in december en tijdens de ’48 uur van…’ in maart staan de componisten Arvo Pärt en Bach centraal. Een spannende combinatie van 18e-eeuwse barokmuziek door een van de meest geniale componisten uit de geschiedenis met het hedendaags minimalisme van de nog levende componist uit Estland.

Ik voel mij als directeur van dit geweldige muziekhuis zeer bevoorrecht en trots om jullie hierover te vertellen. Natuurlijk is deze column af te doen als een ‘verkooppraatje’, maar we hebben dan ook wel heel veel moois in huis! En dit is nog alleen maar de PHIL. Volgende keer dus weer een ‘verkooppraatje’, maar dan over wat er allemaal in het seizoen 2024-2025 voor spannends in de Stadsschouwburg Haarlem is te beleven.

Groot Heiligland 47 | www.verweymuseumhaarlem.nl zondag en maandag 12 - 17 uur, dinsdag t/m zaterdag 11 - 17 uur

DE NATUUR VAN

SJOERD BUISMAN

In de tentoonstelling De natuur van Sjoerd Buisman staat het werk van deze Haarlemse beeldhouwer centraal.

Sjoerd Buisman (1948) is een pionier in het experimenteren met natuurlijke materialen en nodigt de toeschouwer uit om op een vernieuwende manier naar de natuur te kijken. Natuur vormt een belangrijke inspiratiebron in Buismans werk. Sinds de jaren zestig bestudeert hij botanische vergroeiingen en groeiprocessen van bomen en planten. Hij concludeerde dat natuur manipuleerbaar is, maar altijd haar eigen wetmatigheden volgt. Buisman laat bomen en planten ‘groeisculpturen’ in door hem bepaalde vormen groeien. Na Buismans ingrepen zet de natuur een groei- of herstelproces in, waardoor het werk zich voor de ogen van de toeschouwer ontwikkelt.

De natuur van Sjoerd Buisman toont zorgvuldig geselecteerde werken, variërend van sculpturen, foto’s, schetsboeken en tekeningen uit verschillende periodes. De bezoekers krijgen niet alleen inzicht in Buismans artistieke ontwikkeling, maar worden ook geconfronteerd met de urgentie van zijn thematiek: de kwetsbaarheid van de natuur en de noodzaak om in harmonie met haar te leven.

Wanneer: t/m 13 oktober.

HET GEHEIM VAN DE DIEPE TIJD…

De oude achtste/negende-eeuwse boomstobbe (773–937) uit de collectie van het museum, te zien in de historische tentoonstelling Allemaal Haarlemmers, dient als uitgangspunt voor Het geheim van de diepe tijd…, de tweede in de reeks van drie transhistorische kunsttentoonstellingen Laat los en koester. De boomstobbe is een stille getuige van het verleden, de diepe tijd van veenmoerassen, strandwallen en uitgestrekte bosgebieden, van de bodem waarop Haarlem later is gebouwd. Een periode die veel langer duurde dan de tijd dat Haarlem nu bestaat. De diepe tijd omvat de geschiedenis van de aarde, die zich uitstrekt over miljarden jaren, ver voor de opkomst van menselijke beschaving. De verbeelding van de diepe tijd wordt in de tentoonstelling op diverse manieren getoond, met fotografie, tekeningen, installaties, video, textiel en naturalia. Onder anderen de kunstenaars Jeanne Aubert, Sjoerd Buisman, Lisa van Casand, Jacobien de Rooij en Tanja Smeets laten de onmetelijkheid van de diepe tijd zien. Hun werk nodigt uit anders te kijken naar natuurverschijnselen zoals de vorming van gletsjers, stenen, fossielen en mineralen.

Het geheim van de diepe tijd… nodigt uit tot verwondering over de immense tijdsspanne van het universum en onze rol als bewoners van onze aarde. Het herinnert ons eraan dat ons leven slechts een klein onderdeel is van een veel groter geheel, en dat we de verantwoordelijkheid hebben om onze aarde te koesteren en te beschermen voor de generaties die na ons komen.

Wanneer: t/m 29 september.

18-05 DEF AMERICANS JOHNNY CASH TRIBUTE

19-05 ORCHESTRA BAOBAB • PHIL

19-05 THE PRIDE XPRESS

22-05 DEMOB HAPPY

23-05 BOB WAYNE + SUPPORT

24-05 THE DOORS ALIVE

25-05 80’S VERANTWOORD

26-05 ZOCA FLAVOR XL; GAYE SU AKYOL, NUSANTARA BEAT, KAY SLICE, HABIB KOITE + BAMADA

30-05 THE BEATNUTS + STARRLIGHT

31-05 TYPHOON

01-06 GRUPPO SPORTIVO

02-06 COCOBOLO • RAPA NUI

05-06 THE CONGOS + THE GLADIATORS

Algemeen directeur Patronaat

Jolanda Beyer

VRIJHEID

Sinds een aantal jaar mag ik me als bestuurslid Thema en Programmering actief bezighouden met Bevrijdingspop Haarlem. Intensief en soms lastig, maar toch vooral heel leuk en bijzonder om met zoveel vrijwilligers te zorgen dat we ieder jaar weer met zoveel mensen kunnen herdenken en onze vrijheid vieren.

Vrijheid maken we samen, en dat is ook echt hoe het voelt met de mooie club mensen die het hele jaar in hun vrije tijd hard werken om weer een bijzonder festival neer te zetten.

Tegen de tijd dat deze column voor jullie ligt is Bevrijdingspop alweer voorbij. Hopelijk was het goed weer, hebben veel mensen kunnen genieten van een fijn festival en kijken we tevreden terug. Én vooral hoop ik dat we ons bewust waren van het geluk en de luxe die wij hebben om in vrijheid en vrede onze Bevrijdingsdag op 5 mei te kunnen vieren

In de afgelopen weken voelt het steeds lastiger om in deze tijden bezig te zijn met een festival waarop we volop onze vrijheid vieren. Er woeden wereldwijd nog steeds zo’n honderdtal conflicten en miljoenen mensen lijden onder de verschrikkingen van geweld. Van Gaza tot Oekraïne, Soedan, Jemen en Myanmar, etc.

Dagelijks zien we nu de beelden van de humanitaire crisis en oorlog in Gaza. Ondanks de breed gedragen wens naar vreedzame co-existentie blijft de regio gevangen in een vicieuze cyclus van conflicten, met dagelijks talloze onschuldige slachtoffers – onder wie veel kinderen. De situatie is afschuwelijk en complexer dan ooit en ook de

hoop op langdurige vrede lijkt ver weg. Als ik het voor het zeggen zou hebben zou een staakt het vuren en het ruim baan geven aan humanitaire hulp de eerste stap moeten zijn. En wel nu! Maar ik heb het niet voor het zeggen en het is maar zeer de vraag of de onlangs aangenomen VN resolutie daadwerkelijk licht aan de horizon gaat brengen. Hoe kronkelig en wispelturig de weg naar vrede ook moge zijn, ik denk dat het juist nú belangrijk is op 5 mei maximale aandacht voor het thema ‘vrijheid’ te vragen. Om met zoveel mogelijk mensen stil te staan bij wat onvrijheid en oorlog betekenen, bij het belang van democratie en rechtstaat. Om letterlijk een podium voor vrijheid te bieden waar dat op vele plekken in de wereld niet kan.

Dus ik stort me, samen met al die vrijwilligers de komende weken, dan ook graag weer volop in de organisatie van Bevrijdingspop zodat dat podium er ook daadwerkelijk komt en optimaal benut kan worden.

Op dit moment kan ik alleen nog maar hopen dat Bevrijdingspop ook dit jaar weer bijgedragen heeft aan het bewustzijn dat vrijheid echt nooit vanzelfsprekend is. Eigenlijk hoop ik vooral dat het wapengekletter voorbij is, er licht aan de horizon gloort voor de slachtoffers en we samen aan vrijheid kunnen werken.

Begijnhof 10 | www.theaterdeliefde.nl

FUAD HASSEN: VOGELVRIJ

Na Pareidolia, Held en Remmende Voorsprong is het tijd voor de vierde voorstelling van Fuad Hassen. Dit keer gaat hij terug naar zijn roots. En daarmee bedoelen we niet Eritrea, maar terug naar zijn stand-up roots. Daar waar het allemaal begonnen is. Vogelvrij gaat over allerlei vormen van vrijheid. We willen het graag, maar kunnen we het wel aan? Zijn wij niet te gedomesticeerd? Fuad vraagt zich af of hij het zelf wel aan zou kunnen aan de hand van allerlei verhalen met de typische hersenspinsels die we van hem gewend zijn. Meester in het uitspelen van komische situaties. Vol met imitaties, typetjes en publieksinteracties.

Wanneer: Vrijdag 31 mei, 20.30 uur

ZOMERVEREN IN DE LIEFDE

Het is een jaarlijkse traditie geworden, De Zomerveren van het radioprogramma Andermans Veren van Kick van der Veer. De 4 afleveringen worden dit jaar weer opgenomen in Theater De Liefde. Met gasten als Fay Lovsky, Alex Roeka, Les Amuses en Frans van Deursen. In elke uitzending is er aandacht voor ‘light verse’ en Het Klasje wordt dit jaar voorgezeten door niemand minder dan Jan Boerstoel. Hij geeft schrijfopdrachten aan beginnende tekstschrijvers en zal hun resultaat mild, maar kritisch beoordelen. Ieder jaar weer een feestje, mis het niet!

Wanneer: Zondag 7 en 14 juli

THEM PECKIN’ BOYS: LUCKY NUMBER 5

Them Peckin’ Boys is een vierkoppige bluegrass-, folk- en countryband uit Haarlem. De bezetting met gitaar, twee banjo’s, basgitaar en vier zingende bandleden zorgt voor een bijzonder en gevarieerd geluid. Met een bluegrass bezetting, maar muzikale invloeden van de 60’s en 70’s garage- en hardrock is het geluid van de band uniek. In 2024 komt hun derde album Lucky Number 5 uit en is het 4de album klaar om opgenomen te worden.

Wanneer: Zaterdag 25 mei, 20.30 uur

YORA RIENSTRA PRESENTEERT

O.P. DE LIEFDE

Cabaretière, actrice en radio-dj Yora Rienstra presenteert op 5 juni de laatste O. P. De Liefde van dit seizoen. Het podium biedt ruimte aan iedereen met theaterambities, met de nadruk op kleinkunst en comedy, maar ook muzikale bijdragen zijn welkom. Huisband De Lieverdjes, onder leiding van Mees van Haren, zal het één en ander muzikaal ondersteunen en begeleiden. Nieuwelingen kunnen in O. P. De Liefde hun eerste stappen zetten, veteranen hun nieuwe ideeën testen. Elke keer 5 acts van maximaal een kwartier en een kleinkunstklassieker, elke keer een ontdekking!

Wanneer: Woensdag 5 juni, 20.30 uur

Marelie van Rongen

Deze column wordt afgewisseld door Edwin van Balken (directeur Stadsschouwburg/Philharmonie) en Marelie van Rongen (directeur De Schuur). Mylou Frencken (artistiek leider Theater de Liefde)

Heel Haarlem Danst

Onlangs vonden de allereerste Dansdagen Haarlem plaats; een dansfestival van de Schuur en de Stadsschouwburg Haarlem dat allerlei soorten dans viert van klassiek tot modern, rolschaatsen tot hiphop, van amateur tot professional.

En alhoewel teksttheater mijn eerste liefde is, heb ik er sinds dat weekend een geweldige tweede minnaar bij: de dans! Aan de workshops namen mensen van 8 tot 88 deel en ook bij de rolschaats-demo zag ik allerlei leeftijden en culturele achtergronden. Of je nou wel of niet een doorgewinterde danskijker bent, de enorme spiraal van de circusdansmakers Tea Time Company die rondtolde in de grote zaal van de Schuur, met 3 acrobatische dansers erin, erop, eromheen, verwonderde iedereen. Er waren Surinaamse hapjes die aansloten bij de prachtige dansvoorstelling Creole (die gaat prijzen winnen, let maar op!), je mocht meekijken in de danskeuken van prima ballerina Igone de Jongh tijdens een masterclass of zelf meedoen met een workshop kizumba (Mijn collega voelt het nog steeds!). Lokale choreograaf en dansschoolhouder Haya Maela ging met haar Dansgroep Haarlem het thema FE|MALE te lijf in een bomvolle grote zaal met ovationeel applaus.

De rolschaatsdansers van Solid Ground hadden hun eigen dj meegenomen en bleven lekker lang draaien in het café waar ook ik werd meegesleept in hun aanstekelijke enthousiasme en ineens mee stond te doen aan een soort geïmproviseerde breakdance – line dans (en nee, er zijn geen foto’s van). Nietsvermoedend film en cafépubliek, publiek van de dansdagen en Schuurmedewerkers stonden schouder aan schouder de beste moves te leren van de Solid Ground-crew. En toen moest dag twee van het driedaagse festival nog beginnen!

Het leerde me maar weer dat je alles zo goed mogelijk kan proberen te bedenken vooraf – zoals prachtig programma samenstellen in een uitgekiend blokkenschema –, maar dat de meeste impact toch vaak ontstaat in de ‘tussentijd’. In de ruimte die je niet vooraf zelf hebt bedacht. En natuurlijk uit de chemie tussen mensen die op dat moment samenzijn.

Mocht je nou denken: damn, dat weekend heb ik gemist! Dan is er een herkansing in 2025.

Want Schuur en Schouwburg gaan na dit succes natuurlijk een tweede editie doen van de Dansdagen Haarlem. Laat je bewegen.

Groot Heiligland 47 di.-za. 12.00-17.00 uur; zo. 13.00-17.00 uur, ma. gesloten

ABC ARCHITECTUURCENTRUM AL

35 JAAR ONMISBAAR IN HAARLEM

Eind 2024 viert het Haarlemse ABC Architectuurcentrum haar 35-jarig bestaan. In die jaren heeft het ABC zich ontwikkeld tot een onmisbaar instituut in de Haarlemse samenleving. Een centrum waar bezoekers een schat aan informatie kunnen opdoen over de ontwikkelingen op het gebied van architectuur en stedenbouw in Haarlem en omgeving. “En deze rol van het ABC is zeker nog niet uitgespeeld”, voorziet Roger Kersten, voorzitter van het bestuur van de stichting ABC.

BIJZONDERE ‘CLUB’

Die functie vervult Roger nu ruim vier jaar. “Het ABC is een heel bijzondere club, daar ben ik echt van onder de indruk”, zegt de planoloog, die als adviseur op het gebied van ruimtelijke ordening werkzaam is. “Het ABC heeft een kleine betaalde staf (1,8 fte), met Gabriël Verheggen als onvolprezen en enthousiaste directeur, en daarnaast een grote groep van ruim honderd vrijwilligers. Die vrijwilligers, onder wie veel mensen met professionele ervaring en zeer verscheiden in achtergrond en karakter, vormen één van de pijlers van het centrum.”

VAN EXPOSITIES TOT DISCUSSIEAVONDEN

Staf en vrijwilligers zorgen voor tal van activiteiten, zoals exposities, rondleidingen, lezingen en discussieavonden over actuele zaken in Haarlem op het gebied van architectuur en stedenbouw. Bijvoorbeeld de semipermanente expositie Haarlem in de Steigers, die toont precies wat er op dat gebied gebeurt in Haarlem. Roger: “Allemaal op een kwalitatief hoog niveau. Het ABC agendeert ook ruimtelijke onderwerpen en ontwikkelingen. Het is uitgegroeid tot één van de grootste lokale architectuurcentra van Nederland. Het trok vorig jaar ruim 13.500 bezoekers, mede dankzij de expositie Blik op Haarlem, de tentoonstelling die wij in samenwerking met het Frans Hals Museum, onze overburen, hebben gemaakt.”

GROOT HEILIGLAND

Het ABC is vanaf haar oprichting gevestigd in het voormalige Elizabeth Gasthuis aan het Groot Heiligland. “Een geweldige locatie met als buren dus het Frans Hals Museum, maar ook Verwey Museum Haarlem en 37 PK”, vervolgt Roger. “Al kan het straatje en de entrees natuurlijk nog wel beter tot zijn recht komen. Bedenk hoe het hier eruit zou kunnen komen te zien wanneer ter hoogte van deze culturele instellingen overdag geen auto’s staan. Dat is wel een grote wens van ons. Het ABC heeft overigens een heel goede relatie met de gemeente. Zo is de stichting door de gemeente aangewezen als één van de culturele instellingen die behoren tot de culturele basis infrastructuur van Haarlem. Dat is een hele mooie erkenning van de rol die het ABC speelt in de Haarlemse samenleving.”

NETWERKFUNCTIE

Naast een subsidie van de gemeente wordt het ABC ondersteund door een trouwe groep sponsoren, vooral uit de hoek van ontwerpers, ontwikkelaars en bouwers. Roger: “Het ABC beschikt over een groot professioneel netwerk in die sectoren. Dat is heel nuttig en noodzakelijk, want het ABC brengt zo de overheid, de markt, maatschappelijke partijen en bewoners bij elkaar. Veelal werken die nu nog te vaak vanuit een eigen belang, vanuit een

wantrouwen, dat kan belemmerend werken. Maar de enige manier om dingen voor elkaar te krijgen en vooruitgang te boeken, is door samenwerking. Je hebt in de architectuur en bij stedenbouw veel partijen nodig om gebieden te ontwikkelen. Dat kunnen die partijen niet alleen, je hebt elkaar daarbij hard nodig. Daar kan het ABC aan bijdragen door partijen samen te brengen. En een betere samenwerking tussen partijen is ontzettend nuttig en onontbeerlijk om de stad verder te brengen. Zeker met de grote uitdagingen die ons de komende jaren te wachten staan. Het gaat dan bijvoorbeeld om energietransitie, verduurzaming, een gezonde en klimaatbestendige leefomgeving of inclusiviteit. Dat zijn allemaal thema’s die het ABC graag met projecten agendeert en bespreekbaar en aanschouwelijk maakt. De rol van het ABC is daarom ook na 35 jaar zeker nog niet uitgespeeld!”

ABC IN DE KOMENDE

MAANDEN

Er gebeurt altijd veel in het ABC. Ook komende maanden is dat niet anders. Hieronder volgt een overzicht van wat je zoal kunt verwachten. En vergeet niet zo nu en dan op onze website te kijken of nog beter: schrijf je daar in voor de nieuwsbrief! Dan krijg je elke twee weken het laatste nieuws en kun je je als eerste aanmelden voor bijvoorbeeld lezingen en activiteiten waar je je voor moet opgeven.

A-IMAGINATION IN ARCHITECTUUR

Je kunt vandaag de dag geen blad of krant openslaan of er is ergens wel een artikel gewijd aan AI, oftewel artificiële intelligentie. Ook het ABC volgt de ontwikkelingen van deze innovatieve techniek op de voet en besteedt er aandacht aan. Zo wijdt het centrum tot en met medio september onder meer een tentoonstelling aan dat onderwerp met het project A-Imagination in Architectuur; over Artificiële intelligentie, verbeelding en werkelijkheid. Naast een expositie in twee zalen, bestaat dit project uit een serie lezingen/bijeenkomsten en workshops waarbij verbeeldingskracht en toepassingsmogelijkheden van artificiële intelligentie in de architectuur worden getoond en belicht. De expositie laat onder meer zien dat met AI autonome architectonische kunstwerken kunnen worden gerealiseerd en óók dat AI een inspirerend hulpmiddel is bij hedendaagse ontwerpopgaven.

AI KUNSTWERKEN

Op de tentoonstelling tonen kunstenaars Rogier Polman en Léon van Kuijk met artificiële intelligentie vervaardigde autonome en originele kunstwerken. Zij laten een serie afbeeldingen zien van virtuele en nieuwe musea. De afbeeldingen, van zowel het exterieur, interieur als ook van de collectie van deze musea, zijn door hen met behulp van AI gemaakt. Daarnaast tonen stedenbouwkundige Ricsi van Beek en landschapsarchitect Maurice Käss, beiden werkzaam bij de gemeente Haarlem, hoe zij bij hun dagelijkse werk AI gebruiken als praktisch gereedschap. Zo wordt deze techniek door hen onder meer ingezet bij participatiebijeenkomsten.

Groot Heiligland 47 di.-za. 12.00-17.00 uur; zo. 13.00-17.00 uur, ma. gesloten

VERBEELDING VAN RUIMTE WERK VAN JAN WILLEM MARIS

Tot en met 26 mei is in de ABC Kunstgang onder de titel Verbeelding van ruimte bijzonder werk van de Amsterdamse kunstenaar Jan Willem Maris te zien.

Het werk van Jan Willem Maris gaat altijd over ruimte, of het nu schilderijen, foto’s, ruimtelijke constructies of installaties betreft. Maris schildert ruimtelijke composities die soms bepaald worden door geschilderd licht, en dan weer door zijn architectonisch inzicht en beleving. Ogenschijnlijk abstracte werken blijken bij nadere beschouwing ruimtelijke weergaven te zijn. Dikwijls betreft het persoonlijke ruimtes, zoals voormalige ateliers en woonplekken die hij van een lading voorziet. Door op zijn eigen wijze de ruimtes als het ware te bevragen en die ervaring te vertalen in composities ontstaat eigenheid en herkenbaarheid. Werk van Maris is opgenomen in diverse collecties zoals in die van het Erasmus MC Rotterdam, de ABN-AMRO Kunstcollectie en van de Nederlandse Kunststichting.

Alle werken op deze tentoonstelling zijn ook te koop.

SINNEVELTWEDEROPBOUW MET TOEKOMST

Zoals in de vorige HRLM uitgebreid beschreven, is tot en met half september in twee zalen van het ABC de zogenoemde Wijk te Kijktentoonstelling over Sinnevelt te zien. Deze wijk in Haarlem Noord is een toonbeeld van de wederopbouw. Niet alleen door het type woningen dat daar werd gebouwd, maar vooral ook door de stedenbouwkundige opzet met rustige, rondlopende woonstraten, groene pleinen en veel speelgelegenheid.

In de expositie wordt ingegaan op de geschiedeins van de wijk, hoe die nu functioneert en ook op de toekomst. Bij de tentoonstelling is tevens een rijk geïllustreerde publicatie verschenen met alle tentoonstellingsteksten en extra achtergrondinformatie. Dit boekje is verkrijgbaar in de ABC-winkel (€ 9,50).

PROJECT MAGOR

VAN BOEK NAAR BEELD –HAARLEMSE STRIPDAGEN

Traditiegetrouw is het ABC een van de locaties waar exposities te zien zijn die in het kader van de Haarlemse stripdagen worden georganiseerd. Zo ook dit jaar. In het weekend van de stripdagen (31 mei t/m 2 juni) is in de Kunstgang van het ABC het experimentele werk te zien van Karin Giphart, Edith Eri Louw en Sabrina Kooijmans. Zij zijn de makers van een geheel nieuwe urban fantasy-stripserie. De expositie geeft een inkijkje in de magische wereld van Magor, een stripbewerking van de bezielde romans van Edith Louw.

Twintig jaar geleden waren Louws romans hun tijd ver vooruit, met sterke vrouwenrollen, queer karakters en spannende gebeurtenissen die maatschappelijke issues blootleggen. Vandaag de dag is haar werk volgens velen dan ook relevanter dan ooit. Karin Giphart droomde er al jaren van om deze boeken te verstrippen en om deze uiteindelijk te verfilmen. Nu is het zo ver: Sabrina Kooijmans heeft als eerste de woorden van Louw omgezet naar beeld. In de tentoonstelling zal het maakproces centraal staan, van de eerste notities tot het eerste kunstwerk. Hoe zien de karakters, hun leefomgeving en de wereld er eigenlijk uit? Hoe verbeeld je gedachten en lange dialogen naar een getekend verhaal? Kortom: hoe vertaalt een boek zich naar een graphic novel?

De expositie zal ook in de zomermaanden in het ABC te zien zijn.

ARCHITECTUUR VIEREN: DAG VAN DE

ARCHITECTUUR 2024

Zoals ieder jaar verzorgt het ABC het programma voor De Dag van de Architectuur in Haarlem en de regio. Dit keer wordt die landelijke dag gevierd in het weekend van zaterdag 15 en zondag 16 juni. Het thema dit jaar is ‘Ruimte maken’. Op de zaterdag organiseert het ABC rond dit thema bijzondere rondleidingen in en openstellingen van gebouwen. Zo gaan we een kijkje nemen hoe in gebouw ‘Brinkmann’ aan de Grote Markt ruimte is gecreëerd en bijvoorbeeld ook in gebouw ‘Link!’ aan de Schipholweg en in dat van Rijkswaterstaat in Schalkwijk. Op zondagmiddag heeft het ABC workshops of meer ‘AI & Architectuur’.

Het volledige programma van De Dag van de Architectuur was bij het ter perse gaan van deze HRLM nog niet klaar. Kijk daarom op de site van het ABC of haal begin juni de programmafolder op bij het ABC!

Kijk voor meer informatie op www.architectuurhaarlem.nl

VR – FINAL FRONTIER

www.schuur.nl

Ontdek de ruimte in Virtual Reality! Een kleine stap voor de Schuur, een gigantische sprong voor de filmwereld. Dit VR Cinema-programma vindt plaats in onze filmzaal, waar je met je headset op geniet van vooruitstrevende VR, met het comfort van luxe stoelen en de hoge kwaliteit van het hifi-geluidssysteem. Meer informatie en exacte speeltijden via schuur.nl/vr Vanaf vrijdag 17 mei

RIGHTABOUTNOW INC.

KINGS

Leila is jong, mooi, slim... en dood. Vermoord. In KINGS stappen drie spelers in een boksring om haar verhaal en dat van haar broer en zijn twee beste vrienden te vertellen. KINGS gaat over vriendschap, eerwraak, vrouwenhaat en femicide. Schrijvers Djamel Bara en Maarten van Hinte lieten zich inspireren door een incident in een Franse buitenwijk en de documentaire

When We Were Kings, over bokslegende Mohammed Ali.

Vrijdag 24 en zaterdag 25 mei

ICK AMSTERDAM

ROCCO/ROCCA

In ROCCO/ROCCA neemt de toeschouwer plaats rondom de boksring waarin dansers boksers worden, en boksers dansers. Ze dagen elkaar uit met rake stoten, snel voetenwerk en virtuoze tactieken. In close combat worden verhoudingen op scherp gezet en zoeken mannen en vrouwen elkaars extremen op.

Woensdag 29 en donderdag 30 mei

COLLECTIEF HET PARADIJS HARD CUT PARADISE

Hard Cut Paradise is een absurde verbeelding van de menselijke geschiedenis.

Een aaneenschakeling van controversiële gedachtes en troostende beelden waarmee Collectief Het Paradijs zichzelf en ons bevraagt wat nu eigenlijk beschaafd is. Collectief Het Paradijs kan je kennen van hun controversiële performance tijdens het vooruitstrevende

Haarlemse festival Boring

Vrijdag 31 mei, zaterdag 1 juni

ORKATER – ‘NTIANU STUGER A NIGHT WITH QUEEN ANGELITO

Een nachtclub. Een legendarisch concert in een intieme setting: A Night with Queen Angelito! Een eclectische onewomanshow die de vraag stelt waarom overgave in de liefde vaak voelt als zwakte, in plaats van een daad van hoop, moed of misschien zelfs verzet. A Night with Queen Angelito wordt geschreven, gespeeld en gezongen door ‘Ntianu Stuger (Volkskranttalent van 2023).

Donderdag 6 juni tot en met zaterdag 8 juni

Lidewij de Koekkoek

Deze column wordt afgewisseld door Marc de Beyer (directeur Teylers Museum) en Lidewij de Koekkoek (directeur Frans Hals Museum).

THE ART OF DRAG

“We are all born naked and the rest is drag”, een bekende uitspraak van de beroemde dragartiest RuPaul Andre Charles. En dat klopt, want ook als je weinig aandacht besteedt aan je uiterlijk, of niet stilstaat bij of je je specifiek als man, als vrouw of non-binair kleedt, worden je keuzes gevoed door allerlei (ongeschreven) regels over hoe je eruit hoort te zien. Drag is het uitdagen van die heersende gendernormen door kleding en/of make-up, maar ook veel meer dan dat. Drag is ook kunst, is vrijheid en is vooral zelfexpressie!

In onze tentoonstellingslocatie HAL aan de Grote Markt in Haarlem is recent The Art of Drag geopend. Een tentoonstelling die drag én crossdressing vanuit de kunstgeschiedenis benadert. Onze jonge conservatoren Maaike Rikhof en Manique Hendricks vroeg ik bij hun aantreden begin 2023 om samen een tentoonstelling te maken die inspeelt op onze collecties moderne en hedendaagse kunst. Onder de voorwaarde dat ze een invalshoek zouden kiezen die hen persoonlijk na aan het hart ligt én hun en onze maatschappelijke betrokkenheid uitdrukt. Genuanceerd, gepassioneerd en vol lef hebben ze zich op dit onderwerp gestort. Ik ben ongelooflijk trots op het resultaat en het effect dat dit bijzondere project nu al heeft.

Op de drukbezochte en feestelijke opening, met fantastische performances door een scala aan dragartiesten, opende wethouder diversiteit & inclusie Eva de Raadt de tentoonstelling met de wens ‘‘dat je in Haarlem mag zijn wie je bent en mag vieren van wie je houdt’’, en zo is het! De vele persoonlijke verhalen in de tentoonstelling raken me. Zo vertelt Venus Bijleveld (Ma’Ma Queen) in de audiotour dat ze blij is dat dragartiesten in een museum hangen: “In een andere ruimte dan waar we normaal zichtbaar zijn. Dat we niet worden gezien als entertainment maar echt als kunstvorm”.

Drag en crossdressing zijn zeker niet nieuw en zijn bij beeldend kunstenaars al eeuwen geliefd. En wist je dat Hartjesdag een van oorsprong Haarlemse feestdag was? Mannen gingen op die dag als vrouwen verkleed en andersom. Rond 1900 is het vaak geschilderd. Andere kunstenaars deden zelf aan crossdressing of drag, of maakten portretten van mensen die hiermee zichzelf konden zijn. Ook hedendaagse kunstwerken in The Art of Drag doorbreken de verwachtingen en stereotypes rondom gender. Komt er weer een jaarlijkse Haarlemse Hartjesdag in de zomer? Ik hoop het. Wat zeker is, is dat aanstaande september de eerste Haarlemse Pride wordt gehouden. Onze tentoonstelling, een viering van jezelf kunnen zijn, van vrijheid en uitbundigheid, is die dag uiteraard gratis te bezoeken.

De tentoonstelling The Art of Drag is nog tot en met 13 oktober te zien in het Frans Hals Museum aan de Grote Markt in Haarlem. Meer informatie via www.franshalsmuseum.nl

Jong Talent

HUNK

De ‘diet grunge’-popband HUNK bestaat nog geen jaar, maar heeft onlangs de Rob Acda Award gewonnen, een bandcontest in poppodium Patronaat. We spraken met zangeres/gitariste Joan de Bruyn Kops en drummer Guus van Zijl. De band bestaat verder uit Noa Kariem (keys), Rasmus Bisschop (gitaar) en Vic Hament (bas).

Gefeliciteerd met jullie winst! Hadden jullie het verwacht?

Joan: “Je hoopt natuurlijk dat je wint, maar we hadden eigenlijk geen idee. Ik was best zenuwachtig, vooral omdat de bands zo snel achter elkaar moesten spelen. Daardoor konden we geen goede soundcheck doen.”

Guus: “We hadden wel eerder met wedstrijden meegedaan op het conservatorium, maar nooit iets gewonnen. Dus ik had het niet verwacht.”

Dus jullie kennen elkaar van het conservatorium in Haarlem?

Joan: “Ja, maar ik ken Guus en bassist Vic al langer. We hebben samen ook de muziekopleiding PACT in Amsterdam gevolgd. Op Conservatorium Haarlem kwamen we elkaar weer tegen. En ik zat in de klas met toetsenist Noa en gitarist Rasmus.”

Guus: “Voor een eigenwerkopdracht werden we uiteindelijk bij elkaar gezet en dat ging zo goed dat we besloten samen door te spelen.”

Joan: “Vorig jaar mei hebben we onze muziek voor het eerst in de Melkweg gepresenteerd tijdens mijn afstuderen. Daarna hebben we heel veel optredens gedaan om muzikaal verder te groeien.”

Jullie bestaan dus nog maar heel kort en hebben nu al succes…

Guus: “Het is ineens in een stroomversnelling gekomen. Het is voor iedereen duidelijk geworden wat we moeten doen. We zijn niet meer muzikaal zoekende, we hebben onze eigen stijl en geluid gevonden.”

Joan: “We hebben nu zo’n negen nummers geschreven. De maand komt onze debuutsingle uit en daarna willen we een EP releasen.”

Maar jullie hebben onlangs wel een heel mooie livevideo online gezet, toch?

Joan: “Jazeker, van ons eigen nummer Paul We wilden graag een goede live-video online hebben, zodat mensen direct kunnen zien wat we kunnen en hoe we klinken.”

Hoe verloopt het schrijfproces van jullie songs precies?

Guus: “Dat is begonnen met de samenwerking tussen mij en Joan. Zeker de muzikale richting die we nu hebben, is daardoor bepaald. Maar toen de rest van de band die richting ook doorhad, zijn er samen met hen ook wel nieuwe songs ontstaan.”

Joan: “Meestal maakt Guus een demo met gitaar en drums. Aan de hand daarvan bedenk ik dan een melodie en de tekst. Ik ben erg fan van het schrijven in het moment. Ik wil er daarna niet meer te lang aan schaven, omdat dan de spontaniteit en de betekenis minder wordt.”

Kunnen jullie wat muzikale voorbeelden noemen, zodat we weten hoe jullie ongeveer klinken?

Guus: “Het is een combinatie van jaren ’90-grunge, zoals Nirvana en The Smashing Pumpkins, en de alternatieve pop van deze tijd, zoals Wolf Alice en Black Honey.”

Joan: “Ik hou van de sterke frontvrouwen van de twee laatstgenoemde bands. Maar de invloeden van de andere bandleden spelen ook zeker mee in onze sound, zoals

The Cardigans, waar toetsenist Noa gek van is.”

Guus: “Er wordt ook vaak gezegd dat HUNK doet denken aan No Doubt.”

En waar gaan de songteksten vaak over?

Joan: “Het gaat vaak over oppervlakkige frustratie. Zoals bij onze song Paul; dat gaat over vervelende mannen. Toen ik de tekst schreef, koos ik voor Paul, omdat ik niemand kende die zo heette. Maar inmiddels werk ik voor een baas die Paul heet, dus ik moest het laatst wel allemaal even goed aan hem uitleggen, haha!”

VOOR MEER INFORMATIE check instagram.com/hunk.band en linktr.ee/hunk.band. Tekst: Joost Dobbe.

VERGOOD, VERGUISD, VERGETEN EN WEER OPGEPIKT

Een vraaggesprek met dichter, publicist en cultuurmaker

GEORGE MOORMANN

George, je viert dit jaar een koralen jubileum zoals dat heet. Al 35 jaar zet jij je met poëzie-uitgeverij De Zingende Zaag en Stichting Bilderdijk Haarlem met hart en ziel in voor het literaire klimaat in Haarlem en ver daarbuiten. Dat je je niet beperkt tot de nieuwste ontwikkelingen in de kunsten, maar ook aandacht genereert voor dichters en schrijvers uit Nederlands literair verleden mag uniek genoemd worden. Noem eens een paar wapenfeiten.

“Roem is vergankelijk en zelfs de grootste schrijvers worden na hun dood door weinigen herinnerd. Ik zie het als mijn schone taak het werk van ooit in Haarlem woonachtige literatoren levend te houden. Dankbaar werk waarmee je als je het met verve aanpakt veel mensen kunt bereiken. Zo waren en zijn er publicaties, lezingen, kransleggingen, een programma voor scholen en heel speciale producties zoals een rijkgevulde Bilderdijkkist met daarin ongewoon, overwegend ongepubliceerd werk van de dichter. Ook de pelgrimage langs elf Haarlemse woonadressen en het graf van de sjieke kostganger Mijnheer Thijm, beter bekend als Lodewijk van Deyssel, die ik samen met Louis Ferron maakte, mag zeker niet onvermeld blijven. Met de zesdelige bibliofiele serie Haarlem IN-DRUK, zes stadsportretten door zes (inter)nationaal gerenommeerde schrijvers en tekenaars, was er in de grafische vormgeving (een andere specialiteit van George, - red.) ook aandacht voor de rijke geschiedenis van Haarlem op het gebied van typografie en boekdrukkunst. Mijn bundel en koekblik Een Frisse Blik is een kleinood en een hebbeding (en nog steeds aan te schaffen via www.dezingendezaag.com). Over kunst en kijken. Met nieuwe gedichten, nu eens niet over een collega-schrijver maar over de schilder Frans Hals. Er is zelfs een wonderkoekje gebakken. Een Haarlemmer Halsje met stukjes wortel en geheime ingrediënten om het langzame en betere kijken in musea te bevorderen. ‘Als je zo’n Haarlemmer Halsje eet krijg je de frisse blik van een poëet.’ Last but not least wil ik mijn Spaarneboek noemen waar ik aan de hand van 400 jaar poëzie en proza deze 4.000 jaar oude rivier in kaart heb gebracht.

Wat ben je dit jaar van plan? Er komt weer een Bilderdijklezing aan?

“Ja, goed nieuws. Na een ‘corona-pauze’ pakken we de draad weer op. Op 18 december is de achtste tweejaarlijkse Bilderdijklezing in de Grote of St. Bavokerk waar Bilderdijk ligt begraven. De lezing is een gebeuren waar naar uitgekeken wordt. De uitstraling ervan is landelijk en hij wordt dan ook bezocht door een groot en divers, jong en oud publiek. De spreker is dit keer de eminente en spraakmakende cultuurhistoricus en publicist Thomas von der Dunk, die Bavoliefhebbers ook zullen kennen van zijn bouwkundig en kunsthistorisch onderzoek naar de oorsprong van de toren van de Bavo. De lezing wordt sinds 2006 georganiseerd in nauwe samenwerking met de Vrienden van de Bavo en sinds dit jaar met de Werkgroep Bilderdijk van de Universiteit Leiden.

We mogen onze voorgangers of oudere collega’s zoals ik ze noem niet vergeten! Bilderdijk was in zijn tijd net zo beroemd als Harry Mulisch, die terecht ook met een fraaie buste op de Grote Markt staat. Na zijn dood

raakte Bilderdijk al gauw in de vergetelheid. Zo kon het ruim een eeuw later gebeuren dat Bilderdijks sterfhuis een winkelcentrum met roltrappen werd. Later kwam er alweer zo’n kolere fashion of mooie-kleding-vooreen-betaalbare-prijswinkel in en de toekomst ziet er evenmin rooskleurig uit. Thans gaat de hele rij veelal monumentale voorgevels op de Grote Markt schuil achter lelijk wit bouwplastic. Hier worden voor de happy few, met permissie van de gemeenteraad, luxe stadsvilla’s gebouwd. Ben benieuwd of deze nieuwe bewoners zullen beseffen wie hier hun illustere buurman was, misschien dat de op mijn initiatief vernieuwde gevelsteen in de voorgevel van Bilderdijks sterfhuis hen daarbij een handje kan helpen? Zullen ze hem lezen en zullen er überhaupt boekenkasten staan in deze ‘unieke woonoppervlakken van 80 tot 230 m2’. Met de kermis voor de deur van Bilderdijks sterfhuis begint Haarlem steeds meer op een pretpark te lijken. ‘Haarlemse herrie’ noemde de Grote Ongenietbare dat. Het is maar goed dat er de kunsten zijn. Die zorgen er iedere ochtend voor dat ik fris en fruitig uit mijn bed kom. “

Een Haarlemmer Halsje.

Burgemeester Bernt Schneiders en dichter George Moormann onthullen op 18 december 2009 de opnieuw gehakte gedenksteen van dichter, geleerde en advocaat Willem Bilderdijk.

En je gaat dit jaar extra aandacht besteden aan de dichter, schrijver en jurist Jacob Israël de Haan?

“In 2024 wordt de 100ste sterfdag van Jacob Israël de Haan gevierd. Er zijn culturele activiteiten in Groningen, Zaandam en Amsterdam. De hoofdstad spant de kroon door de hele maand juni als DE HAANMAAND te afficheren. Haarlem mag niet achterblijven.

Wij Haarlemmers zijn dit aan deze misschien wel meest hartstochtelijke onder de schrijvers verplicht. Alleen al zijn bijna duizend kwatrijnen, die zouden verplichte kost op scholen moeten zijn!”

Hoe ga je het aanpakken en hoe Haarlems is De Haan eigenlijk?

“Van 1896 tot 1900 woonde Jacob in Haarlem. Hij studeerde aan de Rijkskweekschool aan de Koudenhorn (De Bak), woonde aan de Nieuwe Gracht en in de Lange Begijnestraat 29-rd. Ook was hij kind aan huis op de Bakenessergracht 46 bij de bekende Hebraïcus en rabbijn Simon Philips de Vries, de man die zo veel voor Haarlem betekende en in 1944 werd vermoord in Bergen-Belsen.

Aan de hand van een selectie uit De Haan’s wonderschone gedichten en passages uit zijn onverbloemde homo-erotische romans Pijpelijntjes en Pathologieën kun je dit najaar met mij op literaire speurtocht gaan. We kijken door de ogen van Jacob, we zullen ons verbazen over de geheimzinnige

lichtinval op de Bakenessergracht, lopen in de voetsporen van De Haan en zullen fantaseren over plekken die niet helemaal duidelijk zijn, zoals een door Jacob beschreven Haarlems Hofje en het ‘gruwelijke’ huis aan de Koudenhorn dat een grote rol speelt in zijn homo-erotische roman Pathologieën. Liefde en haat. Tederheid en cynisme. De in Pathologieën voorkomende zachtaardige personages Johan en de sadistische René zijn één Jacob Israël de Haan, zoals de Nieuwe Gracht zonzonnige, maar ook schaduwdelen kent. Wie De Haan leest en herleest leert zichzelf beter kennen. Haarlem, een stad die, waar De Haan zich ook op de wereld bevond – Rusland, Palestina, Napels, Jeruzalem, Zaandam, Amsterdam of in zijn dromen – een absolute maatstaf voor hem was.”

VERLANGEN

Mijn onrust drijft mij. Wat zoude ik weer gaarne Knaap zijn in het lage land langs de Zaan. Of weer in Haarlem, waarboven het Spaarne nu zeker schooner sterren staan.

Een literaire speurtocht daar doe ik graag aan mee. Zit er nog meer in het vat?

“Eind december hoop ik samen met textielkunstenaar Soek Zwamborn een expositie te verzorgen. Een queeste ‘tussen’ woorden en beelden, een ode aan deze ontroerende en ook qua gedachtengoed nog steeds actuele dichter en schrijver. Als je het hebt over hedendaagse toverwoorden

als diversiteit, gelijkheid en inclusie moet je bij Jacob zijn. Zijn libertijnse, openlijk homoseksuele gedichten en decadente romans zijn nog steeds controversieel. Wat een kenmerk van grote kunst is.

Of zoals Oscar Wilde het zegt: ‘Diversity of opinion about a work of art shows that the work is new, complex and vital.’ We kunnen veel opsteken van Jacob en sowieso van de kunsten. Meningsverschillen graag, maar laat je pistool of kruisraket thuis. Wees blij dat we

Jacob Israël De Haan gekleed als arabier.

niet allemaal hetzelfde zijn. Respecteer elkaar en denk niet zwart-wit.

Afschuwelijk is het hoe Jodenhaat weer de kop opsteekt en hoe er in kampen wordt gedacht. Iedere Jood wordt gezien als een verlengstuk van de staat Israël en wordt verantwoordelijk gesteld voor de daden van de Israëlische regering. We moeten elkaar niet voortdurend de maat nemen en meer aan introspectie doen. Door Jacob te lezen en herlezen, de mens die eerst zionist was en later anti-zionist, leren wij dat wij allen én uitverkoren én verdorven zijn. Dat is de les van de dichter, dat is de redding of uitweg die de engel of het veelkoppige monster der kunsten ons biedt. Wij zijn allen broeders en zusters, en voor wie nog iets verder kijkt dan zijn neus lang is, begrijpt dat ook de dieren, bomen en planten onze familie zijn.

De uiterst temperamentvolle Jacob weet mij al vanaf mijn studietijd te inspireren. Begin tachtiger jaren had ik les van dichter en De Haan-kenner Leo Ross. Na de colleges werd er stevig ingenomen en we eindigden in onze discussies altijd over Griekenland of over De Haan. Toen ik later van Amsterdam naar Haarlem verhuisde, kwam hij me een paar keer opzoeken. We zaten bij Brinkmann of wandelden door het centrum. Bij ‘De Bak’ of Rijkskweekschool, zo herinner ik mij, werd hij giftig. ‘Hier begon het anti-joodse gelazer, hier in de schoolkrant.’ De Haan was in drieërlei opzichten een uitgestotene. Hier op de Rijkskweekschool, omdat hij Joods was. Later als dichter en schrijver. Zijn homoseksueel getinte romans Pijpelijntjes (1904) en Pathologieën (1908) deden conservatief

Op Valentijnsdag 2024

legden George Moormann, Rick Honings, Ruud Douma en Ton van Kalmthout van Stichting Bilderdijk Haarlem en werkgroep Leiden twee witte rozen op het graf van Willem Bilderdijk.

en zogenaamd progressief Nederland walgen. Met grote gevolgen. De Staten-Generaal namen een wet aan die homoseks met jongeren tot 21 jaar verbood (artikel 248-bis). In thuisland Israël begon de poppenkast opnieuw, omdat Jacob, geconfronteerd met de gevolgen van de Joodse vestiging in het door Palestijnen bewoonde Palestina en de ingewikkelde Brits-Joodse- en intern-Joodse verhoudingen, anti-zionist werd. Schandaalauteur en politiek activist avant la lettre Jacob Israël de Haan is op 30 juni 1924 in Jeruzalem vermoord in opdracht van de latere Israëlische president Yitzhak Ben Zvi. Deze was bang dat de Haan op het punt stond om het zionisme te verwoesten. De directe aanleiding voor de moord was een interview dat De Haan had gehad met de koning van Jordanië waarin De Haan verklaarde dat een Arabisch bestuur in Palestina te verkiezen zou zijn boven een Joods bestuur.

De aanslag op De Haan was de eerste politieke moord in Joods Palestina. Je zult begrijpen dat ik juist deze dagen veel aan Jacob denk. Daar komen vast en zeker, in mijn geval, weer ‘kindertjes van’. Ik verwacht dat er tijdens de literaire speurtocht dit najaar of de expositie in december een mooi bundeltje ligt met een stuk of wat gedichten van eigen hand, uiteraard als ode aan deze grote, mo edige dichter en roze pionier.

Maar laat ik besluiten met een ‘oproep’ van Jacob zelf.” ✶

KWATRIJNEN

Die na mij komen, lezen mijn kwatrijnen. Zij zullen sidderen, als zij verstaan, Met welk een hartepijnen Ik zingend door het leven ben gegaan.

Volle bak bij Bilderdijklezing 2014 in de Grote Kerk.

VIJFHOEKKUNSTROUTE

Midden in de Vijfhoek, aan een lange tafel, zitten acht kunstenaars: een beeldhouwer, componist, fotograaf, tekenaar, keramist, glaskunstenaar en twee schilders. Het is het organisatiecomité van de Vijfhoekkunstroute, brainstormend over de versie van dit jaar.

Anekdotes uit de voorgaande jaren worden opgehaald. Lucide dromen in 2019, dat was echt een klapper van een jaar, het was heel veel werk, maar zo’n ontzettend gaaf resultaat.

Dit jaar zal inmiddels alweer de 17de editie van de Vijfhoekkunstroute plaatsvinden op 25 en 26 mei op diverse plekken in de Haarlemse wijk de Vijfhoek.

Zo’n twintig jaar geleden ontstond het idee voor de Vijfhoekkunstroute, een tegenhanger (of moeten we zeggen het kleine zusje) van de Haarlemse Kunstlijn, kleinschaliger en in een jaargetijde met een grotere kans op mooi weer. Een groot deel van de Vijfhoekkunstroute speelt zich dan ook buiten af. Bezoekers wandelen de kunstroute door de prachtige

Haarlemse Vijfhoek via de Nieuwe Kerk langs verschillende ateliers en expositieplekken. In het Proveniershof is in de loop der jaren de traditie van een beeldentuin ontstaan.

Koren en muzikanten treden op, winkeliers en bedrijven stellen hun ruimte open als expositieplek en bewoners genieten van de gezelligheid in de wijk.

HEUS SPEKTAKEL

Spiegeling is dit jaar het thema van de Vijfhoekkunstroute. Deelnemende kunstenaars hebben zich door dit thema laten inspireren. Op vrijdag 24 mei zal rond 20.00 uur de Vijfhoekkunstroute op feestelijke wijze geopend worden in de Nieuwe Kerk, uiteraard geïnspireerd door het thema ‘spiegeling’. Het belooft weer een heus spektakel te worden! De muziek voor de opening is reeds gemaakt. Kunstenaars denken over hun visie op ‘spiegeling’ en de organisatie is druk in de weer.

In de Nieuwe Kerk is de overzichtstentoonstelling, van iedere kunstenaar is daar één werk tentoongesteld. De catalogus van de Vijfhoekkunstroute met daarin de plattegrond met deelnemende adressen is in de Nieuwe Kerk en op diverse expositielocaties te verkrijgen.

TUSSEN KUNST EN KIDS

Elk jaar organiseert de Vijfhoekkunstroute een activiteit die kinderen (en soms ook volwassenen!) op een speelse manier betrekt bij kunst en tevens een educatief karakter heeft.

Dit jaar kunnen jonge kunstdetectives (vanaf 7 jaar) op 25 en 26 mei in de Nieuwe Kerk op zoek naar een vervalsing van een beroemd kunstwerk. Het boekje voor deze kunstspeurtocht is te koop in de Nieuwe Kerk.

PROGRAMMA

Opening: vrijdag 24 mei, 20.00 uur

Route: zaterdag 25 mei, 12.00-17.00 uur en zondag 26 mei, 12.00-17.00 uur

Iedereen is van harte uitgenodigd!

Website: https://vijfhoekkunstroute.nl Social media: @vijfhoekkunstroute

ILSE DELANGE

Met haar unieke sound combineert Ilse DeLange al 25 jaar country, pop en rock. Nu is er haar nieuwe album Tainted en dat viert ze met een geweldige reeks openluchtconcerten. Haar avondshow in Caprera was snel uitverkocht, dus wees er snel bij voor deze extra show in de middag!

Zaterdag 8 juni - 15.30 uur

FRANCIS VAN BROEKHUIZEN & GREGOR BAK

Wat is er waar van alle anekdotes, geruchten en schandalen uit de operawereld? Samen met pianist Gregor Bak gaat Francis in deze muzikale en humoristische avond op onderzoek uit in Schandalig mooie opera!

Zondag 9 juni – 20.30 uur

MINDFULNESS IN CONCERT

Een unieke beleving waarin yogahoudingen, klank en meditatie samenkomen met de mooiste nummers van Coldplay. De prachtige harp van Iris Kroes, meditatieve gitaar van Jan Kuiper en de zachte stem van yogini Yvonne de Hoop brengen je volledig tot ontspanning. Voor alle niveaus, iedereen is welkom!

Zondag 16 juni – 16.00 uur

HERMAN VAN VEEN

Al vierde hij vorig jaar zijn 75e verjaardag, Herman van Veen laat ons in De Voorstelling weten dat hij nog alles begrijpt, honderduit zingt, zijn viool bespeelt en danst zodra dat kan. Hij is immer goed bij stem en staat open voor verzoeknummers!

Zondag 30 juni – 20.30 uur

FAMILIE ZOMER ZONDAGEN

Samen met de Schuur presenteert Caprera deze zomer een fantastisch jeugdprogramma vol humor, avontuur, ontroering en muziek. Van voorleesopera tot miniatuurspel en van acrobatiek tot een ontdekking van het dierenrijk: de Familie Zomer Zondagen zijn leuk voor jong én oud. Na iedere voorstelling is er bovendien een gratis workshop in het bos.

Zondag 2, 9, 16 en 30 juni

Altijdwat te doen bij Stichting De Baan

Stichting De Baan biedt een groot aantal mensen met een verstandelijke beperking een plezierige invulling van hun vrije tijd. Dat doen ze al meer dan 50 jaar! Zwemmen, wandelen, paardrijden, dansen, toneel, muziek maken, samen eten, samen op vakantie en nog veel meer. Voor de begeleiding van al die activiteiten zijn veel vrijwilligers nodig. We spreken zes van hen.

www.stichtingdebaan.nl | Clubgebouw: Nauwe Geldelozepad 17 | 023 5314 463

Joep Kerkhoff

“Ik zat op voetbal in het G-elftal bij TYBB. De jongens uit mijn team gingen naar De Baan om te dansen in de disco, dat was toen nog iedere vrijdagavond. Ik ging mee en zo kwam ik er voor het eerst. Nu is de disco nog maar één keer in de maand. Er is wel Baancafé op andere avonden.

Er zijn altijd meer vrijwilligers nodig, ik hoop dat zich nieuwe mensen melden. Ik ‘bemoei’ me graag met de Baan, daarom zit ik ook in de DAR, de Deelnemers Advies Raad. Daar bespreken we plannen en of het nog goed gaat met de activiteiten. Ik zit er een beetje tussenin, ik ben deelnemer en vrijwilliger tegelijk. Bij Droomwolk assisteer ik ook, dan gaan we met een team op pad om een wens uit te laten komen. Bij de voorbespreking gaan we naar de deelnemer toe, om inzichtelijk te maken wat precies de bedoeling is. De uitvoering van Droomwolk is leuk voor diegene waar het om draait, maar ook voor mij. Ik kom op bijzondere plekken en maak zelf ook alles mee.’’

Kim Kalwij

“Zo’n vijf jaar geleden bedacht ik me dat ik, op vrijwillige basis, ook wel eens iets voor een ander wilde doen. Via internet kwam ik bij Stichting De Baan. Het leek me leuk om te werken met mensen met een verstandelijke beperking. Op de website van Stichting De Baan stond een vacature waarin werd gevraagd wie mee wilde helpen bij Disco Eksjun. Daar heb ik meteen op gereageerd en ik werd uitgenodigd om een keertje te komen kijken. Ik wist meteen: dit wil ik gaan doen! De disco is elke eerste vrijdag van de maand, van half acht tot half elf. Ik doe er van alles: ik sta achter de bar, ik ontvang de gasten, ik maak veel praatjes met de deelnemers en dan doe ik ook nog eens de afwas. Of ik zelf ook meedans?

Ja, natuurlijk! Met de vrijwilligers wordt besproken wanneer we een themafeest houden en welk thema we kiezen. Dan worden ook de taken verdeeld. Ik vind het onwijs leuk om dit vrijwilligerswerk te doen. Ik kijk er elke maand naar uit en het geeft me energie.”

Conny van Zuijlen

“Dat ik bij Stichting De Baan terecht kwam, was een samenloop van omstandigheden. Ik woon in de buurt, heb zelf een zoon met een lichte verstandelijke beperking en ik kreeg meer tijd, doordat ik met pensioen ging. Nu ben ik voorzitter van het vrijwillig bestuur. Voor mensen met een verstandelijke beperking zijn wij een soort buurthuis waar je naartoe kunt voor sport, spel en andere activiteiten, maar we proberen ook onze eigen buurt er bij te betrekken. Ook voor de groep licht verstandelijk beperkte mensen van rond de 35 jaar bieden wij activiteiten aan, zoals Aloha en Aloha plus.

Onze clubs zijn afhankelijk van vrijwilligers, gelukkig zijn dat er veel en de meesten zijn heel trouw, maar nieuwe mensen zijn altijd welkom. Het coördineren van vrijwilligers is een belangrijke taak. We adviseren, ondersteunen en ontzorgen ouders en begeleiders. Iets anders is de duurzaamheid van ons gebouw, ook daar denken we over na. Het dak zal worden gerenoveerd en voorzien van zonnepanelen.’’

Cor Speelman

“Ik kom al zo’n 26 jaar bij De Baan. De eerste keer was ik er als Piet op het Sinterklaasfeest. Dat was toen zó leuk, dat ik plannen maakte om meer te gaan organiseren. Eén van mijn eerste activiteiten was zwemclub De Waterzooi. Sinds 2006 hebben we De Loopbaan, dat is een van onze wandelclubs. We wandelen elke zaterdag met een gemengde groep van wél en niet verstandelijk beperkte mensen. Het vervoer regelen we door te carpoolen. We gaan telkens naar een ander stuk duingebied, tussen De Zilk en Castricum. Een van mijn andere projecten is Droomwolk, dat doe ik nu al zo’n tien jaar. Het gaat over droomwensen die we proberen te realiseren. We werken met een vast team, onder wie mensen die het gebeuren vastleggen voor later. We hebben al heel wat dromen uit laten komen, van een bruidsjurk passen tot pootje-over leren van een bekende schaatser. Ik werk graag op zondagmorgen, kopje koffie erbij, gezellig muziekje op en dan start ik de computer om voor De Baan van alles te regelen.’’

Roland Weygold

“Ik zocht naar vrijwilligerswerk dat aansloot op mijn werk als zelfstandig cateraar. Via de SIG, een organisatie voor mensen met een beperking en/of een aan autisme verwante stoornis in Midden- en ZuidKennemerland, werd ik gewezen op de wekelijkse ‘Stamtafel’, een activiteit van Stichting De Baan. Deelnemers kunnen zich opgeven voor het samen eten van een warme maaltijd, bereid door een vrijwilliger. Ik maak deel uit van een groepje vrijwilligers dat bij toerbeurt kookt. Aan de stamtafel zitten gemiddeld 10 eters, voor het grootste deel frequente bezoekers, die elkaar redelijk goed kennen. Daarnaast doe ik samen met twee andere vrijwilligers eens per maand het zogenaamde ‘Kookdiner’ in de Gunningschool in Haarlem Noord, waar deelnemers onder begeleiding een warme maaltijd en dessert bereiden. Normaal gesproken ben ik er twee keer per maand een dagdeel mee bezig: inkopen doen, koken, gezamenlijk eten en daarna uiteraard afwassen en opruimen. Het is vrijwel altijd gezellig met de deelnemers, het zijn echte stamgasten. Daardoor weet ik ook dat mijn kookkunst gewaardeerd wordt.’’

Marion Corveleijn

“Toen ik in 1998 in Haarlem kwam wonen, zocht ik vrijwilligerswerk en kwam bij De Baan terecht. Ik heb lange tijd zwemles gegeven bij zwemclub De Spetters, tot twee jaar geleden. Het aantal deelnemers liep terug en ik wilde wel eens iets anders gaan doen. Nu doe ik verschillende dingen, ik help bij het bowlen en wandel op de zondag mee met een wandelclub. Het belangrijkst vind ik het begeleiden van de groep lhbtiqap+ers die we GayOkay hebben genoemd. Het is voor nu een uitdaging om meer deelnemers te vinden. Het is natuurlijk een grote stap, soms is het gevoel naar een ander nog onzeker. We doen gezellige dingen met elkaar, zoals barbecue, disco of brunch. Samen eten en drinken is favoriet. Of we spelen het GayOkay-ganzenbord. Het gaat vooral om het delen van ervaringen, het praten over verliefdheid en hoe vertel je anderen dat je gay bent. Zelf behoor ik ook tot de regenbooggemeenschap, dat maakt het gemakkelijker om erover te praten. Vooral voor deze specifieke doelgroep is het goed om de kans te krijgen om gelijken te ontmoeten.’’

Tekst: Paula Zuidhof. Fotografie: Hélène Wiesenhaan.

Fotografie: Noord-Holland Archief/Bert van Voorden.

Grote Houtstraat/Gierstraat - 1966

Drijfzand van herinneringen

Chaos is het woord dat we bedacht hebben voor een orde die we niet begrijpen

Henry Miller

Dolly Bellefleur

Dolly Bellefleur is het alter ego van cabaretier en tekstdichter Ruud Douma. Als boegbeeld van de LHBT+-beweging vraagt Dolly al ruim drie decennia op haar geheel eigen wijze aandacht voor mensenrechten in het algemeen en de acceptatie van LHBT+ in het bijzonder. Voor haar tomeloze inzet voor de emancipatiestrijd van LHBT+ mocht ze in 2014 uit handen van Eberhard van der Laan de Andreaspenning van de stad Amsterdam ontvangen. In 2020 werd door COC Nederland de Bob Angelo Penning aan Dolly uitgereikt.

Een opgeruimd karakter betekent in mijn geval duidelijk niet dat ik ook makkelijk kan opruimen. Er is op zijn zachtst gezegd geen Marie Kondõ aan mij verloren gegaan. Op het moment dat ik deze column schrijf zit ik midden in een verhuizing. Ik overzie de chaos en begrijp dat het de hoogste tijd is om nu te ontspullen. Al geef ik de voorkeur aan het woord ontzamelen. Ontspullen klinkt zo harteloos. Alsof je al die kostbare kleinoden die in de loop der jaren in je leven zijn aangeslibd gevoelloos afdankt.

Loslaten of afscheid nemen? Ik ben er geen ster in. Niet voor niets noemde mijn moeder mij vroeger Dreutel. Als ik 's avonds naar mijn slaapkamer werd gestuurd presteerde ik het om nog zeker drie of vier keer in de woonkamer te verschijnen om dag te zeggen. Een ritueel dat ik ook herhaalde toen mijn moeder de laatste drie maanden van haar leven in het ziekenhuis lag. Als ik haar bezocht had kon ik ook met moeite afscheid nemen en liep naar hartenlust te dreutelen, te drentelen en te draalen. Ik verscheen minstens vier of vijf keer vrolijk zwaaiend in de deuropening. Zo ook de laatste avond dat ik haar in levenden lijve zag. Zou dit beeld nog in haar hoofd zijn afgespeeld toen ze haar laatste adem uitblies?

Schuilt er een ware Dolly Davids in mij? Zal ik net als variétéartieste Heintje Davids, bekend van o.a. het liedje We gaan naar Zandvoort bij de Zee, regelmatig mijn afscheid aankondigen om vervolgens heel snel weer een comeback te maken? Deze gedachten flitsen door mijn hoofd terwijl ik allerlei schatten door mijn handen

laat gaan. Neem nou deze dia-viewer die mijn vader maakte van o.a. een leeg Brylcreem-doosje. Dit haarvet was, met Fresh-up, in mijn jeugd het ultieme cadeautje voor vaderdag. Mijn pa was ontzettend handig. Hij kon echt werkelijk alles wat zijn ogen zagen met zijn handen maken. Daarbij was het voor hem een grote uitdaging om materiaal te recyclen. Hij was in dat opzicht zijn tijd ver vooruit. De handigheid van mijn vader verklaart mijn fascinatie voor, wat ik maar oneerbiedig, huisvlijt noem. Zoals een sigarenkistje beplakt met lucifers. Gevonden tijdens één van mijn vele bezoekjes aan kringloopwinkels. Ik kon het niet laten staan. Ik moest het wel adopteren. Ik raak ontroerd door de stuntelige schoonheid ervan. Als een soort van strandjutter en morgenster heb ik zo in de loop der jaren heel wat dingen verzameld. In een volgend leven word ik graag de conservator van het ‘Volksmuseum voor Huisgemaakte Objecten’ of begin ik een Brocante Bellefleur.

Ik voel me soms ook wel een tikkeltje gegijzeld door al die spullen uit het verleden. Ben dan bang dat ik zal verdrinken in het drijfzand van mijn herinneringen. Wat dat betreft, ik herhaal het nog maar een keer, is er geen opruimcoach aan mij verloren gegaan. Maar zeg nou zelf, het zou toch ontzettend harteloos zijn om deze koekenpan weg te doen? Iedere keer als ik iets in die pan probeer te bakken koekt het direct aan. De pan heeft geen enkel praktisch nut meer, maar toch kan ik het niet over mijn hart verkrijgen om deze weg te doen. Het nieuwe handvat dat mijn vader zo’n dertig jaar geleden aan dit pannetje bevestigde maakt me sentimenteel. Kijk eens hoe liefdevol hij een stukje zwerfhout een tweede leven heeft gegeven. De tranen schieten in mijn ogen. Ik ruik de geur van gebakken uien en tomaten. Mijn favoriete troostvoedsel. Het voert me terug naar de zaterdagen in mijn jeugd. Dat was de enige dag in de week dat mijn moeder niet kookte. We aten dan brood en pa bakte in deze koekenpan uien met tomaat, die hij als vulling gebruikte voor een omelet die hij bestrooide met kruiden uit zijn moestuin. Ik werp nog een blik op de pan en weet het nu zeker. Deze gaat ook mee naar mijn nieuwe huis. Zal ik deze tot de dood ons scheidt, kortom de rest van mijn leven, bewaren? Ik overzie nogmaals de chaos en besluit toch de koekenpan met pijn in mijn hart weg te gooien nadat ik eerst nog wel even het houten handvat ervanaf heb gesloopt. Wat voor derde leven zal ik het stukje zwerfhout geven...?

MIJN HAARLEM Hanneke Kraaij

‘Middenduin vind ik een van de mooiste plekken op aarde’

Hanneke Kraaij is een bezige bij met heel veel hobby’s. Ze werkt in het onderwijs, maar is momenteel herstellende van Long Covid. Wat is nou ‘haar’ Haarlem? We vroegen het Hanneke in haar gezellige huisje in de Jos Cuypersstraat.

Ben je een echte Haarlemmer? “Nee, ik ben geboren en getogen in Den Helder. Mijn familie woont nog wel in die omgeving, zodoende kom ik er nog weleens. Maar de stad Den Helder mis ik niet. Het is lang niet zo mooi als Haarlem, maar dat komt natuurlijk ook doordat de stad in de Tweede Wereldoorlog heel erg gebombardeerd is.”

Hoe ben je zo in Haarlem terechtgekomen? “Toen ik op de middelbare school in Den Helder zat, ging ik vaak met vriendinnen naar Haarlem. Ik raakte al snel een beetje verliefd op de stad. In 2003 ben ik dan ook stage gaan lopen op het Sancta Maria Lyceum, een middelbare school in Haarlem. Daar voelde ik me helemaal thuis. Vanaf 2007 heb ik er uiteindelijk vijf jaar gewerkt.”

Woonde je toen direct al hier in de Jos Cuypersstraat? “Nee, ik ben begonnen in een kamertje in de Gaelstraat. Maar op een gegeven moment wilde ik zonder huisgenoten lekker op mijn eigen plekje wonen. En dat werd deze plek! Hier woon ik sinds 2017. Ik heb een fantastisch uitzicht op het hofje hierachter en op de Kathedrale Basiliek Sint Bavo. Ik mis hier alleen een beetje de gezelligheid van het centrum.”

Wat zijn jouw favoriete plekken in het centrum? “Pfff, dat zijn er zoveel. Ik hou van film, dus ik ben vaak in de Filmkoepel te vinden. En ik vind het heerlijk om gewoon lekker door de stad te lopen. Vooral de Korte Houtstraat met kaasfonduerestaurant In ‘t Goede Uur op de hoek, vind ik een van de mooiste straten van Haarlem. Met al die plantjes, bloemetjes en leuke mensen; heel tof. En het Patronaat is ook echt mijn plek!”

Vertel! “Een paar jaar nadat ik in Haarlem kwam wonen, ben ik in het Patronaat gaan werken. Het is natuurlijk een ontzettende toffe plek en het was voor mij ook een goede manier om nieuwe mensen te leren kennen. Als ik er nu aan terugdenk, besef ik me dat ik wel echt in het Patronaat ben opgegroeid.”

Zijn er ook plekken in de omgeving waar je tot rust kunt komen? “Ik ga vaak naar het strand en de duinen. Vooral de omgeving rondom het Vogelmeer vind ik erg mooi. En Middenduin in Overveen vind ik een van de mooiste plekken op aarde. Daar ben ik een keer mee naartoe genomen door een van mijn eerste huisgenoten. Ik vond het gelijk zo mooi! Het heuvelachtige en de wisenten die er rondlopen; net alsof je in het buitenland bent. De wisenten vind ik echt fantastisch om te zien. Op rustige momenten zie je ze vaak vanaf een bepaald uitkijkpunt. Het is een hele familie, die steeds weer ergens ander in Middenduin te vinden is.”

Hoe gaat het met je sinds je Long Covid hebt? “Momenteel ben ik snel overprikkeld. Ik vind wandelen heel fijn, maar dat ben ik nu weer echt aan het opbouwen. Als ik nu alweer een halfuurtje kan wandelen, ben ik al blij. Dat was in het begin nog maar 10 minuten… Ik mediteer twee keer per dag en doe thuis aan yoga. Ik hoop binnenkort weer alles te kunnen doen, want dit stilzitten is niks voor mij!”

Tot slot: wat vind je van de Haarlemmers? “Ja, wie is tegenwoordig nog een echte Haarlemmer? Het wordt steeds drukker met mensen van buiten de stad. Maar toen ik hier kwam wonen, voelde ik me direct thuis. Dat kwam ook wel door de vriendelijkheid van de Haarlemmers.

En de kinderen die ik les heb gegeven zijn ook zo lief en goed opgevoed!”

Mis je nog iets in Haarlem? “Ja, mijn vriend, haha. Die woont in Amerika. Wellicht ga ik daar nog eens naartoe verhuizen...”

Tekst: Joost Dobbe. Fotografie: Daan Ruijter.

PAGODE CATALANA

Een opvallend kunstwerk van keramiek, beton, stucwerk en terrazzo, in het centrum van de stad aan de oever van het Spaarne. Gemaakt door Dora Dolz. In dit koepelgebouwtje kan men schuilen voor de regen of in de zon genieten van de langsvarende boten.

Dora Dolz (5 november 1941 - 1 maart 2008) was een Spaans-Nederlandse kunstenares, bekend om haar keramieke kunstwerken in de vorm van stoelen en banken. Tussen 1967 en 1971 studeerde zij aan de Rotterdamse Academie van Beeldende Kunsten, waar zij later ook zelf docent was.

JOHAN VAN OLDENBARNEVELT

Op de gevel van het pand aan de Zijlstraat 29 staat een beeld van een 17de-eeuws figuur.

Vaak wordt gedacht dat dit Frans Hals voorstelt. Dat is niet zo. Het is Johan van Oldenbarnevelt, vanaf 1586 Landsadvocaat der Staten van Holland en West-Friesland. Het beeld is in 1903 geplaatst en werd gemaakt door beeldhouwer Louis Vreugde.

ORNAMENTEN GEVEL FRANS HALS MUSEUM

De gevel boven de ingang van het Frans Halsmuseum is in 1913 opnieuw opgebouwd.

Op het middenstuk staan twee wapenschilden en het jaartal 1912. Bovenop het middenstuk staat een beeld van een oude man. Aan de zijkanten staan beelden die de schilderkunst en de ambachtskunst symboliseren. Gemaakt door beeldhouwer Louis Vreugde (1868-1936).

Louis Vreugde werd geboren in Den Bosch. Hij woonde een tijdlang in Haarlem. Van 1904 tot 1919 was Louis leraar boetseren aan de Haarlemse Kunstnijverheidsschool.

A

fscheid in het klein

Een uitvaart in een horecagelegenheid, thuis of buiten op de begraafplaats. Een afscheid met een klein gezelschap is goed te organiseren op een alternatieve locatie. Martine en Elise van hart & ziel uitvaarten vertellen over de voordelen van een kleine uitvaart.

In coronatijd hebben mensen gemerkt dat een afscheid in kleine kring ook positieve kanten heeft. Martine: “De sfeer is wat losser en de verhalen over de overledene zijn vaak intiemer. Sowieso durft een aantal mensen eerder te spreken voor een kleine groep dan voor een zaal vol genodigden. Denk aan de kleinkinderen bijvoorbeeld. Er zit natuurlijk ook een financieel voordeel aan een afscheid in klein gezelschap.”

Elise: “Nabestaanden kiezen tegenwoordig steeds vaker voor een ceremonie op een intieme locatie. Het is niet fijn om met dertig mensen in rijtjes achter elkaar in een grote aula te zitten. Het is dan prettiger om te kiezen voor een speelsere ruimte waar je kunt schuiven met de indeling, zoals een horecagelegenheid. ’t Wapen van Kennemerland bijvoorbeeld, beter bekend als De Stinkende Emmer, is heel geschikt voor een afscheidsceremonie.

Ook op het strand zijn paviljoens met afgesloten gedeeltes waar je goed een ceremonie kan houden met de overledene erbij.”

Een afscheid zelf invullen

Martine: “Begraafplaatsen en crematoria zijn inmiddels ook beter ingericht voor een kleine uitvaart.” Elise: “Bijvoorbeeld Westerveld in Driehuis, vroeger kon je alleen kiezen tussen de grote of de kleine aula. Nu is het tevens mogelijk om in het Petit Café of in de Magnoliasuite een ceremonie te houden. Die zijn kleiner en minder plechtig.” Martine: “Daar kan ook beeld getoond worden en muziek afgespeeld, net als in de loungeruimte van crematorium Sterrenheuvel in Haarlem. Doordat traditionele afscheidslocaties meer mogelijkheden aanbieden, durven mensen eerder te kiezen om een afscheid meer zelf in te vullen.”

Niet verplicht mensen uit te nodigen

Elise: “Het lijkt alsof mensen minder behoefte hebben aan een grote uitvaart met genodigden die ze amper kennen. Vroeger was het gebruikelijk oud-collega’s, verre vrienden of alle buren van vader of moeder ook uit te nodigen. Door alleen met een kleine groep afscheid te nemen in een ruimte die zich daarvoor leent, creëer je intimiteit en eigenheid bij het afscheid. Je doet het dan echt met elkaar.” Martine: “Waarschijnlijk speelt de huidige individualisering van de samenleving ook een rol in de wens om het afscheid klein te houden.”

Elise: “Als de uitvaart past bij degene die je is ontvallen én ook past bij jou, dan geeft je dat een goed gevoel over het afscheid en kun je er met berusting aan terugdenken.”

HEB JE VRAGEN AAN ELISE EN MARTINE OVER EEN UITVAART? Je kan hart & ziel uitvaarten altijd bellen en een vrijblijvende afspraak maken. Een eerste oriëntatiegesprek is zonder kosten. (023) 820 0920 of kijk op www.hartenzieluitvaarten.nl.

OP DE DEURMAT

Soms is het lastig om bij iemand voor de deur te staan, maar je wilt toch laten weten dat je aan iemand denkt. Via internet kun je verse bloemen bestellen, die als een brievenbuspakketje worden verstuurd. Te bestellen bij www.bloomgift.nl, kijk bij de brievenbuscadeaus.

AAN DE MUUR

Een mooi tegeltje van porselein met een lieve tekst en een gouden engel. Te bestellen bij www.heerlijkfijn.nl - zoek naar tegeltje.

NATUURBEGRAVEN

Vlakbij Alkmaar ligt Natuurbegraafplaats

Geestmerloo in een relatief nieuw natuurgebied. Het is een open terrein, vrij toegankelijk voor wandelaars. Je mag zelf een plek uitzoeken, midden in de natuur. Na begraven word je voor altijd toevertrouwd aan de aarde, er wordt namelijk niet geruimd. Ga er eens kijken. Ze hebben ook bijzondere wandelingen en evenementen.

Meer informatie: www.natuurbegraafplaats-geestmerloo.nl

Tekst: Meta van der Meijden. Fotografie: Esmee van Loon (portret), Curly and Straight.

Kunstlijn en HRLM op atelierbezoek bij…

MIRJAM VERSCHOOR

‘Er is meer liefde nodig in de wereld’

Mirjam Verschoor maakt digitale stillevens, een combinatie van zeventiende-eeuwse schilderijen met haar eigen foto’s. De werken ogen vrolijk, maar dat is een bitterzoet sausje volgens de kunstenaar. Thema’s als afval, overconsumptie, misleiding en vergankelijkheid voeren de boventoon. “De samenleving zit in een impasse, veel systemen functioneren niet meer. Het moet echt anders.”

d‘Ik verwerk mijn constateringen en frustraties in mijn kunst’

De kunstenaar woont in een smal straatje in de Vijfhoek. Bij binnenkomst komt de bezoeker ogen te kort. De kleine woonkamer hangt vol met haar felgekleurde kunstwerken. Op een witte ronde tafel midden in de ruimte staat een computer. Ze heeft haar atelier aan huis. “Ik werk vaak boven. Als voorbijgangers me zien door het raam, is dat gelijk reden voor een drankje. Ik kom soms nergens aan toe”, zegt ze lachend. Mirjam praat in hoog tempo. Ze is een opvallende verschijning, hoedje op, knalrode lippen en ‘smokey eyes’.

Mirjam (49) volgde de Modeacademie in Amsterdam en studeerde Fashion, Design & Strategy aan ArtEZ hogeschool voor de kunsten. Ze werkte jaren in de modefotografie en bij televisie. Ook was ze communicatiemanager voor verschillende spijkerbroekenmerken. “Een baan in de modewereld is echt het ‘snelle leven’. Ik kon er mijn creativiteit in kwijt, maar de stress werd mij te veel. In 2009 werkte ik voor G-Star. Tijdens de New York Fashion Week stond ik op het dakterras, keek naar boven en zei tegen mezelf: maandag neem ik ontslag. Ik verkocht mijn ziel, voelde ik. Voor menigeen is dit een droombaan, maar ik was doodongelukkig. Ik droeg bij aan het promoten van de meest milieubelastende kledingstukken en hielp zo mee aan nog meer vervuiling van de wereld.” Dat moment vormde het begin van de zoektocht naar een bewuster bestaan en leidde tot de overstap naar haar kunstenaarschap in 2019.

EILANDJES VAN ZOOI

Ze begon zo’n tien jaar geleden met het fotograferen van afval op straat in Amsterdam-Oost, waar ze woonde. In haar buurt lagen bergen afval, bedden, banken, cd’s in allerlei kleuren met een kaptafel erbij. Grofvuil slordig opgestapeld als een soort decor. Een straat verder ‘een stilleven’ van een koelkast met een schemerlamp ernaast. “Ik raakte geïntrigeerd door die eilandjes van zooi en legde alles vast. Het was schitterend en tragisch tegelijk, een soort dystopisch theater. Het laat ons zien hoe we met spullen omgaan. Veel van wat we weggooien is gemaakt van goedkoop plastic, maar er zitten ook eyecatchers bij. We blijven maar consumeren. Hoe goedkoop en vluchtig zijn we geworden, ook in communicatie met elkaar.” Mirjam ontwikkelde ook een fascinatie voor zeventiende-eeuwse schilderijen. In haar kleurrijke kunstwerken combineert ze stillevens en andere werken van oude meesters met haar eigen foto’s en stockfotografie. De afbeeldingen van de originele schilderijen bewerkt ze eerst op haar computer. “Gelukkig bleken ze rechtenvrij bij het Rijksmuseum.” Dat bewerken gaat pixel voor pixel. Ze maakt de schilderijen meer fotografisch en haar eigen foto’s juist schilderachtiger en korreliger. Ook gebruikt ze fellere kleuren, meer hedendaagse tinten. Het levert een spannend beeld op. “In de 17de eeuw had je bezit om mee te pronken. Mensen waren trots op de spullen die ze importeerden uit verre landen en lieten die naschilderen, zoals theekopjes uit China. De schilderijen waren doordrongen van de symboliek, een citroenschil of brandende kaars stond voor de eindigheid van het leven. De werken hadden de onderliggende

‘In de 17de eeuw had je bezit om mee te pronken’

boodschap: hecht je niet aan materie alles is vergankelijk. Vandaag de dag zijn we bezeten van bezit. We zijn verwijderd van onszelf, van elkaar en van de natuur. Vandaar ook de naam van mijn eerste serie stillevens: Van Bezit Naar Bezeten.”

EEN BITTERZOET SAUSJE

In de gang hangt haar meest verkochte kunstwerk. Het is gebaseerd op Stilleven Met Bloemen van schilder Rachel Ruysch. Mirjam wijst op matrassen, planken, verfemmers, een halve fauteuil en scherven verscholen in het bloemstuk. “Eigenlijk de gangbare meuk die opgestapeld ligt langs de straten van Amsterdam.” De werken van Mirjam ogen vrolijk. Een bitterzoet sausje, noemt ze dat zelf. De toeschouwer moet even inzoomen om te zien wat er werkelijk getoond wordt. “Stillevens vinden veel mensen saai. Bij mijn werken raken de kijkers in verwarring, de kleuren kloppen niet, de bloemen zijn vreemd. Wat gebeurt hier? Toeschouwers blijven stilstaan om te ontdekken waar ze naar kijken. Ik noem deze serie stil levens, dus in twee woorden. Door stilstand komt de kijker in beweging en denkt na over wat hij ziet.”

Het is niet eenvoudig om een mooie compositie te maken van een oud schilderij

in combinatie met de items die ze erin wil verwerken, meent Mirjam. Sommige elementen vergroot ze en anderen maakt ze kleiner. “Ik ben daar lang mee bezig, meestal wel drie maanden. Eerst moet ik het originele schilderij bewerken op mijn computer, daarna mijn foto’s erin verwerken. Dat vergt veel concentratie. Soms neem ik even afstand, doe een stapje naar achter en kom weer dichterbij. Als ik niet oplet, is het geen geheel meer, gekmakend soms. Ik zoek naar het spanningsveld. Perspectieven en combinaties kloppen expres niet. Kleur en textuur zijn ook niet conform de werkelijkheid. Die verstoring vind ik fijn, dat imperfecte. Soms is het origineel niet meer terug te herkennen.”

MOOIER VOORGESCHOTELD

Volgens Mirjam worden ons in de samenleving veel zaken te mooi voorgeschoteld. “We krijgen van alles door de strot geduwd, zaken die wranger zijn dan ze ons vertellen. Denk aan de klimaatpropaganda, windmolens zijn fantastisch om energie mee op te wekken. Niemand vertelt over de nadelen. De zeebodem, de dieren en vissen bijvoorbeeld hebben hieronder te lijden. Het wordt verkocht als een fantastisch verhaal. De

mens is zo arrogant. Energie opwekken is belangrijker dan het welzijn van alles dat leeft in zee. De anticonceptiepil is ook zo’n voorbeeld. Slik allemaal de pil, nooit meer ongewenst zwanger. Dat je hele hormoonhuishouding verandert hoor je niet. Veel vrouwen ondergaan een gedragsverandering, sommigen krijgen chronische hoofdpijn of worden depressief.”

Mirjam verwerkt haar constateringen, frustraties en ervaringen in haar werk. Bij de schouw hangt een bloemenboeket met slachtafval. Mirjam loopt erheen en wijst aan. “Als je goed kijkt zie je lappen vlees, organen, veren en bijvangst. Mijn werken zijn reflecties op verschillende thema’s, ze bevatten onderwerpen die aandacht verdienen. Die thema’s zitten in de onderstroom van de samenleving, we zien ze niet. Ik breng ze naar voren en zet ze in een bitterzoet licht. Bij dit werk kunnen mensen aangaan op dierenleed door de verschrikkelijke vleesindustrie. Velen van ons weten niet eens waar dat stukje vlees op hun bord vandaan komt. Het werk gaat ook over de klimaatpropaganda in verband met de opwarming van de aarde. Het is voor mij discutabel of dat te maken heeft met de CO2-uitstoot van de vleesindustrie. De kijker kan gepakt worden door het eerste, maar ik

‘We blijven consumeren tegen beter weten in’

probeer ook het laatste erin te verwerken. Ik vertel een boodschap in verschillende lagen. Als ergens polariteit of dualiteit in zit, probeer ik die te tonen.”

TROMP-L’OEIL, GEZICHTSBEDROG

Mirjam loopt naar een werk aan een andere muur. Een bloemenboeket met daarin onder meer pillen en pillenstrips, blikjes Red Bull, donuts en een asbak met sigarettenpeuken.

“In dit kunstwerk heb ik veel van mijn frustraties kunnen verwerken, over de Citotoets bijvoorbeeld. Als je niet goed scoort, hoor je niet bij de middenmoot. Je moet naar de psycholoog en aan de Ritalin. Je krijgt een etiket opgeplakt. Veel van deze kinderen voelen zich hun leven lang niet goed genoeg om hun authentieke pad te volgen. Daar herken ik zelf elementen van. Al die rotzooi die we te slikken krijgen ondermijnt ons zelfhelende vermogen, zo hypocriet.” Ze wijst naar een standbeeld in het boeket. “Ik heb Hippocrates afgebeeld met de artseneed: ‘Ik zal aan de patiënt geen schade toebrengen.’ Nou, tot mijn tweeënveertigste jaar heb ik veel medicatie geslikt, daar heb ik zoveel schade door opgelopen.”

In de kunstwerken van Mirjam speelt het onderwerp vergankelijkheid ook een grote rol. Ze is geboeid door het einde van een tijdperk waarin we volgens haar zitten. “Ik zie dat veel systemen niet meer functioneren in onze samenleving. We zitten in een impasse, het moet anders.” Ze toont een kunstwerk met als achtergrond een afbeelding van het plafond in de Sint Ignatius kerk in Rome. Een tromp-l’oeil, de koepel is gezichtsbedrog, het plafond is plat. “De vier

zuilen in de hoeken staan voor onderwijs, gezondheidszorg, politieke economie en religie. In het midden hangt huisraad in de lucht in een soort verstilling. Afhankelijk van je perceptie komt het naar je toe of stijgt het op. Ik denk dat we op een kantelpunt zitten in de geschiedenis. Alles brokkelt langzaam af. De tromp-l’oeil van de Sint Ignatius vind ik een interessant gegeven. Dat gezichtsbedrog geldt ook voor het leven. Veel zaken zijn gebaseerd op gedachtes, overtuigingen en geloof. Zo hebben we leren kijken. Als je die denkbeelden weghaalt, is er geen boven of onder meer, geen binnen of buiten. Eenheid is er dan, ‘amen’, zou ik nu kunnen zeggen.”

TRANSFORMATIEPROCES

Mirjam meent dat als we anders naar de wereld kijken, we die kunnen veranderen. Volgens haar is het nog niet te laat. Ze is geen doemdenker. “Het is eigenlijk heel simpel en het begint bij jezelf. Als je je bewust wordt

van je gedachten en gevoelens, kun je anders handelen. We kunnen leren van wat we tot nu toe hebben opgebouwd en samen het transformatieproces in gang zetten. Het kan de voedingsbodem zijn voor iets nieuws, iets anders. Het is momenteel een heftige tijd. Er is veel aan de hand in de wereld, we hebben te maken met oorlogen en andere schrijnende zaken. Waar zijn we mee bezig? Wat doen we elkaar, de dieren en de natuur aan? We zijn totaal individualistisch en zien het geheel niet meer. We zijn vergeten dat we onderling verbonden zijn. Als het goed gaat met de buren, is dat ook goed voor jou en andersom. Het is echt tijd voor meer liefde in deze wereld.” ✶

Mirjam is door Paleis Het Loo in Apeldoorn gevraagd een werk te leveren voor de expositie Bloom. Haar kunstwerk Trash Bouquet is daar te zien tot 1 september. Voor meer info: www.tribecalledtrash.nl.

Tekst: Meta van der Meijden. Fotografie: Christhilde Klein.

Gierstraat 60-64

Onze Boetiek

Met veel passie en toewijding hebben wij onze boetiek tot een heel gezellige winkel gemaakt. Je bent altijd welkom en we geven je graag een goed advies, en je kunt kiezen uit diverse kwaliteitsproducten tegen een betaalbare prijs. Sinds 1933 willen wij het beste voor je huisdier. Wij hebben een breed assortiment met veel diversiteiten. En keer op keer willen wij je ook verrassen met unieke, vernieuwende en creatieve producten in de gehele breedte van ons assortiment.

Kom gerust langs in onze boetiek.

Geopend van dinsdag t/m zaterdag van 09.00 tot 17.00 uur

Tot ziens, team Bea’s dierenboetiek

HAARBAND: SUMUP

AFRICA BEAUTY

MIJN STIJL

‘Ik word gewoon blij van kleuren’

INGRID SELIER

“Bij mijn eerste bezoek aan West-Afrika, eind 1987, werd ik meteen geraakt door alle kleuren, de patronen, de mensen en de haardrachten. Fantastisch! Tot op de dag van vandaag vind ik dat nog steeds fascinerend. Mijn reactie destijds was meteen dat er veel meer kleur in Nederland zou moeten komen. En dat heb ik dan ook gedaan. Ik ben veel Afrikaanse jurken, zowel privé als naar mijn werk, gaan dragen. Bij een van mijn vorige banen bedankten mensen in de dagbehandeling mij echt speciaal voor de kleuren. Het pept mensen op, mensen worden er vrolijk van en ik word er zelf ook altijd blij van. Heerlijk vind ik het ook om in Afrikaanse winkels, zoals in Amsterdam Zuid-Oost, rond te dwalen en de geuren en kleuren tot me te nemen. Als ik geen kleur zou dragen, dan gaat het met mij niet goed. Ik word gewoon blij van kleuren.”

T-SHIRT: ZEEMAN

TUNIEK: SUMUP BOBO COUTURE

SCHOENEN: BIRKENSTOCK

BRIL: OPTICIEN KUIPERS

LEGGING: ULLA POPKEN

Uitgelicht

Drieënveertig jaar is de Haarlemse Hanneke Mijnster als ze een diagnose krijgt, en de opluchting is groot. Raar, moeilijk en mislukt als volwassene blijkt uiteindelijk gewoon ADHD. Volwassenen met ADHD worstelen elke dag weer met impulsiviteit, een tekort aan aandacht en uitstelgedrag. Altijd te laat, of juist twintig minuten te vroeg door de zenuwen.

Hanneke gaat in Hé, is dit ook ADHD? op zoek naar haar hernieuwde zelf. Wat definieert haar als ouder, vriendin, partner, werknemer, minnaar? Aan de hand van de wetenschap, gesprekken met mede-adhd’ers en persoonlijke verhalen, laat ze zien hoe zo’n anders werkend brein ook je superkracht kan zijn. Een boek voor iedereen die direct of indirect met ADHD te maken heeft. Volt, € 20,-.

Openhartig

Met confronterende, soms humoristische verhalen probeert de Haarlemse Paula Zuidhof te analyseren hoe het ziekteverloop van haar moeder met vasculaire dementie zich voltrok. De liefde tussen moeder en dochter veranderde in zorg, onbegrip, vuil, chaos en wanhoop. Dit boek geeft een openhartige visie op beladen, actuele zaken als omgang met dementie, mantelzorg en verpleging van dementerenden. Hoe zwaar kan mantelzorg zijn? De volledige opbrengst van het boek gaat naar de Hersenstichting. Brave New Books, € 25,-.

HAARLEMSE NIEUWE

Kinderkolonie

Het verhaal van drie wezen die de kinderkolonie in Veenhuizen proberen te overleven. Deze adembenemende historische roman van Patricia Snel begint in Amsterdam, 1824. Wezen Karel en Lize stappen op een beurtschip op weg naar Veenhuizen. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline, en de twee kunnen maar moeilijk wennen. Samen maken ze een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen. Xander Uitgevers, € 22,99.

Of kasteel?

Wie in Haarlem heeft niet van het Huis te Zaanen in het Zaanenpark gehoord? Maar wat weten we van de historie van het huis? Of was het nou eerder een kasteel? In het huis woonde hoge adel, maar het huis was ook de woonstee van een Engelse ambassadeur, een bierbrouwer, tuinders en bollenkwekers. Architect H.P. Berlage was in 1881 betrokken bij de restauratie van het huis. Het boek is geschreven door Wim van Hooff en is een uitgave van Stichting Historisch Schoten, € 18,95.

Alle boeken op deze pagina’s zijn verkrijgbaar bij De Vries Van Stockum.

Ogen en oren

Een uniek verhaal over twee kleine jongens die hun dove ouders door de Tweede Wereldoorlog loodsten. De oorlog die mijn ouders niet hoorden is het persoonlijk document van de inmiddels 88-jarige Beverwijkse Johannes Krane over leven onder Duitse bezetting. Johannes en zijn broer zijn niet alleen de oren en de mond van hun ouders, maar moeten ook het gezin de oorlog door loodsen. KokBoekencentrum, € 21,99.

De keuze van De Vries Van Stockum

EEN FAMILIEGESCHIEDENIS

Vier zussen, een onmogelijke liefde. Een hartverscheurende familiegeschiedenis. Je bent prachtig is een schitterende, meeslepende roman van Ann Napolitana. Voor de lezers van Shelley Read en Isabel Allende. Kan liefde een gebroken mens heel maken? Dat is de simpele maar doordringende vraag die centraal staat in deze bejubelde familieroman – een hommage aan Louisa May Alcotts klassieker Little Women. Luitingh-Sijthoff, € 24,99.

PSYCHOLOGISCH SPEL

Isak droomt onrustig over de ogen van zijn zusje Klara. Zij is samen met hun moeder omgekomen toen hun huis afbrandde. Sinds de brand heeft Isak zijn vader niet meer gezien. En nu belt zijn vader hem plotseling op. Zijn stem klinkt dringend als hij vraagt of Isak langs wil komen. De hereniging tussen vader en zoon verandert langzaam in een psychologisch spel waarin de grens tussen realiteit en nachtmerrie vervaagt: een spel op leven en dood… Boekerij, EUR 22,99.

ONTROERENDE WERELDREIS

Een eiland is de wereld in het klein. Het is de ideale plek om een utopische samenleving te beginnen, megalomane plannen te testen of hersenspinsels op los te laten. In De eilanden van goed en kwaad laat Adwin de Kluyver zien hoe de mens in de loop der eeuwen eilanden heeft gebruikt als plekken voor natuurlijke én sociale experimenten. Een meeslepende en ontroerende wereldreis, van de Galapagos tot Rottumerplaat, vol weidse vergezichten, terugblikken en toekomstbeelden. Spectrum, € 26,99

ONTDEKKINGSREIS

Ontdek het nieuwe avontuur van Coco: Coco en het gekke ding. Na de immense populariteit van Coco kan het! en Coco, kijk uit! door Loes Riphagen, staat ons dappere vogeltje voor een spannend nieuw avontuur. In dit prentenboek nemen Coco en haar vriendjes je mee op een intrigerende ontdekkingsreis in het bos, waar ze een mysterieus object vinden. Het gekke ding is zacht en roze, en niemand weet precies wat het is. Elk dier laat zijn fantasie de vrije loop en bedenkt verschillende mogelijkheden. Gottmer, € 15,99.

THUIS

JAPANS KOKEN

Dit boek gaat over het eten dat elke dag gegeten wordt door miljoenen bouwvakkers, politici, scholieren, ouderen, zakenlui en huismoeders: katei-ryori, de Japanse thuiskeuken. Gerechten die je gemakkelijk zelf maakt met ingrediënten die je gewoon hier kunt kopen. Hokkai is sinds 1993 een begrip in de haven van IJmuiden. Japanners in heel Europa voelen zich weer even thuis dankzij de bijzondere visproducten die het bedrijf bij hen bezorgt. In het restaurant Hokkai Kitchen maken ook Nederlanders kennis met de echte Japanse eetcultuur. NBC – Hokkai, € 34,50.

Jeltjes favoriete boek

Alles wordt lichter van Janke Reitsma is een boek dat je raakt tegen het decor van het schitterende en ruige Noorse landschap, over schuld en verlies, opstaan na diep gevallen te zijn en over hoop die in elk landschap schuilt. Een prachtig subtiel verteld verhaal over een verwarde jonge vrouw die verstrikt raak in deze veeleisende wereld wat leidt tot een onontkoombare catastrofe. Uitgeverij Mozaïek, € 23,99.

JELTJE DE VRIES Directeur De Vries Van Stockum

De zaterdag van… THEA DE ROOS

Aan de slag voor Noord-Akendam, Thea de Roos is er klaar voor. Met een kruiwagen staat ze voor de vervallen zeventiende-eeuwse boerderij Noord-Akendam, aan de rand van het Vondelkwartier in Haarlem-Noord.

“Het is een zooitje hier. In juni gaan we met een groep de rommel eens flink opruimen.’’

Thea is voorzitter van Wijkplatform Leefbaar Vondelkwartier. “Ik weet het nog precies, het was op 7 december 2020 dat ik nieuwsgierig naar de vervallen boerderij liep. Ik dacht dat er niemand woonde. Maar er woonde wél iemand, er vlak achter. We raakten aan de praat. De boerderij is sinds 2005 een gemeentelijk monument, maar er gebeurt weinig. Het gebouw wordt aan z’n lot overgelaten. Er kwam een discussie op gang over een eventuele bestemming. Er kwamen al verschillende plannen voorbij. Noord-Akendam kwam in 2021 in de belangstelling, toen de gemeente plannen bekend maakte om naast de boerderij Skaeve Huse neer te zetten, woningen voor ‘onaangepaste Haarlemmers’. Maar dan moet die boerderij ook worden opgeknapt.’’ Wijkplatform Leefbaar Vondelkwartier wil hier het liefst een ‘Huis van de Wijk’ realiseren, een ontmoetingsplek voor buurtbewoners. Thea nam het initiatief voor een crowdfundingsactie die nu loopt. “We willen laten zien dat ons plan leeft in de buurt.’’

Meer weten? www.vondelkwartier. wordpress.com/category/wijkplatform

Fotografie: Madelon Coolen. Tekst: Paula Zuidhof.

Haarlem wordt steeds gasvrijer

Arjan krijgt energie van zonnepanelen. Check z’n verhaal op haarlem.nl/gasvrijer

Een initiatief van de Groene Mug

Word nu Vriend van HRLM

voor slechts € 32,50 per jaar!

Als dank krijg je thuisgestuurd:

• 6x HRLM stadsglossy én

• 2x HRLMtje

Omdat wij van lezen en koken houden en ook blij zijn met onze vrienden, verrassen we elke editie een vriend(in) met twee heerlijke boeken uit onze kookrubriek.

Dit keer twee boeken: Taco’s en Donuts.

Wil je ook kans maken op een boek? Ga dan naar onze website en word vriend! – De winnaar krijgt schriftelijk bericht –

Ga naar www.hrlm-online.nl/vrienden

HET LEUKSTE VOLGENS HRLM

De redacteuren van HRLM tippen wat je écht moet zien, hebben, lezen, horen of doen!

Haarlem in stukjes

Dit digital art-kunstwerk Haarlem mozaïek van Stef van Campen kun je als reproductie op canvas, aluminium dibond, (ingelijste) fotoprint, behang en ArtFrame, op maat laten printen in Fine-Art kwaliteit via www.werkaandemuur.nl

Artsy fartsy

MEESLEPEND ELLEBOGENWERK

Elke plaat van Elbow is altijd weer een groots, meeslepend muzikaal avontuur. Laat je onderdompelen in de hemelse, maar soms ook stevige geluiden van Audio Vertico. Dit, alweer tiende, album van de Britse band is één van hun betere. Verkrijgbaar in de platenzaak.

BonjourTatin is opgericht door Emanuel & Aryati en komt voort uit een diepe liefde voor alles wat artsy fartsy is, de jaren zeventig, illustraties, kunst, animatie, films, vintage, beeldende kunst, kinderen, muziek en nog veel meer. Met hun unieke geïllustreerde ontwerpen en milieuvriendelijke producten hopen ze je fantasie te voeden en een glimlach op je gezicht te toveren. BonjourTatin HQ is gevestigd op Station Haarlem, en staat ook wel bekend als ‘Perron d’Illustration’. www.bonjourtatin.com

Haarlem4Ukraine helpt Oekraïense vluchtelingen in Haarlem door lokale activiteiten te organiseren en ondersteuning te bieden. Het is een vrijwilligersinitiatief dat is opgezet door particulieren als reactie op de situatie in Oekraïne. Het is geen commerciële organisatie, noch verbonden aan een politieke, religieuze of andere instantie. Een organisch gegroeid (en nog steeds groeiend!) collectief van meelevende mensen die alles willen doen wat in hun macht ligt om de mensen te helpen die direct getroffen zijn door deze crisis. Lees meer op www.haarlem4ukraine.nl

Huub van der Lubbe speelt de hoofdrol in een nieuwe en eigentijdse musical naar het beroemde boek van Miguel de Cervantes uit 1605. Een groot en divers ensemble met o.a. cabaretier Viggo Waas, acteur Dragan Bakema en actrice/zangeres Lucretia van der Vloot speelt in een regie van Ruut Weissman en in een choreografie van Pim Veulings. Het ritme van de flamenco bepaalt de hartslag van deze rijke en originele musical over de wonderlijke wereld van ridder Don Quichot.

Te zien van 7 juni t/m 9 juni. www.stadsschouwburghaarlem.nl

Sunday Brush bevat de natuurlijke mineralen Titanium Dioxide en Zinkoxide. Deze werken als een effectieve, natuurlijke reflector van UV stralen en bieden bescherming tegen de UVA en UVB stralen. Het zonnepoeder reflecteert de zonnestralen, waardoor deze niet in de huid doordringen.

www.krisskinimprovement.nl

ONTDEK DE STAD

Dropje erbij?

Stap terug in de tijd met het Haarlemse stroopsoldaatje, een charmante lekkernij doordrenkt met de rijke geschiedenis van Haarlem. Inspiratie putten uit het beleg van de stad, waarbij stroperige pek en veren werden ingezet om de stadsmuren te verdedigen, brengt deze delicatesse een stukje erfgoed naar de moderne smaakpapillen. Of je nu op zoek bent naar een nostalgische traktatie of een stukje lokale geschiedenis wilt proeven, in het Dropje van Haarlem, een nieuw winkeltje in de Kleine Houtstraat, ontdek je de magie van het verleden in de moderne smaakbeleving.

Kleine Houtstraat 20 www.dropjevanhaarlem.nl

HOEZO TUTTIG!

Met geraniums op balkon of terras ben je verzekerd van zo’n 6 maanden bloemen. Het voorjaar is het moment om ze buiten te zetten. De Pelargonium, zoals de zomerbloeier officieel heet, is sterk en er zijn tegenwoordig veel soorten die goed bestand zijn tegen periodes van droogte. Zet voor extra zomersfeer verschillende soorten in terracotta potten bij elkaar of combineer ze met andere zomerbloeiers of groene hangplanten.

DE MAN VAN LA MANCHA

BINNEN ZONDER KLOPPEN

Gierstraat 78 023 532 4600

• 12 bieren op de tap

• 12 wereldwijnen

• Ruim assortiment jenevers en malt whisky’s

• Heerlijke happa’s

• Dat alles op een oergezellig en warm terras!

Inspirerend vergaderen en werken

• Het Seinwezen: duurzaam verbouwd industrieel erfgoed.

• Voor ruime flex-werkplekken en bijzondere vergaderzalen.

• Ongedwongen zakelijkheid dichtbij Haarlem CS.

• Broedplaats van sociale innovatie in de buurt.

Seinwezen.nl

Inspirerend erfgoed aan het spoor

Foto: Hans Peter Föllmi

IN BEELD

Er was weer heel veel te doen in Haarlem.

HRLM-fotograaf Franklin van der Erf legt voorstellingen en evenementen vast.

HAARLEMSE POPSCENE ON TOUR

RIP LIVE

OVER DE BRUG EN TERUG

‘Dit boek MOEST er gewoon komen’ RENSKE LEIJTEN over

schrijversdebuut

Leuker kunnen we het niet maken

rRenske Leijten was bijna zeventien jaar lang Tweede Kamerlid voor de SP en heeft, zoals velen weten, een belangrijke rol gespeeld in de openbaring van de toeslagenaffaire. Nu heeft Renske een boek geschreven over Eva González Pérez, de advocate waarbij de eerste toeslagenouders al in 2014 juridische hulp zochten. Zij was degene die het toeslagenschandaal op de kaart zette. Wij spraken Renske over het boek dat zij schreef over deze bijzondere vrouw.

‘Ik verwacht wel dat het voor Eva heftig is om sommige dingen terug te lezen’

Haar boek met de pakkende titel Leuker kunnen we het niet maken vertelt het verhaal van advocate Eva González Pérez en reconstrueert hoe haar inspanningen – met behulp van cruciale documenten van een klokkenluider binnen de Belastingdienst – leidden tot een van de grootste politieke schandalen in de recente Nederlandse geschiedenis. Tijdens het openbaar maken van de toeslagenaffaire werkten Renske en Eva nauw samen en leerden elkaar goed kennen. Dit resulteerde uiteindelijk in dit nieuwe boek.

WANNEER KWAM

BIJ JOU HET IDEE OM EEN BOEK OVER EVA TE SCHRIJVEN?

“Dat idee is in de loop van 2020 ontstaan. Tijdens een etentje met haar begon ze mij veel te vertellen. Niet alleen over haar werk als advocate, maar ook over haar persoonlijk leven vanaf haar prille jeugd. Dat vond ik zo’n interessant verhaal! Ik stelde voor dat ze dat zelf allemaal op papier moest zetten. Toen het duidelijk werd dat zij dat zelf niet zou doen, moest ik het wel doen. Na mijn vertrek uit de Tweede Kamer in 2023 had ik er eindelijk de tijd voor. Dit boek moest er gewoon komen; dat voelde voor mij eigenlijk als een onvermijdelijk iets.”

WAAROM VIND JE HET ZO BELANGRIJK DAT HAAR VERHAAL VERTELD WORDT?

“Ten eerste is het een heel indrukwekkend verhaal: het gaat over hoe een vrouw blijft strijden voor rechtvaardigheid. En het boek maakt duidelijk waarom juist Eva door wist te dringen tot de top van bestuurlijk Nederland, en hen tot openheid wist te dwingen. Daarnaast is het toeslagenschandaal een belangrijk onderdeel van onze nationale geschiedenis. Dat voelt misschien nu nog niet zo, omdat het zo recent is, maar het is écht een belangrijke gebeurtenis geweest.”

WAAROM WIST JUIST EVA HET SCHANDAAL BLOOT TE LEGGEN, DENK JE?

“Dat komt vooral omdat zij een rotsvast vertrouwen heeft in de rechtsstaat. En ze is een enorme doorzetter. Als iets niet klopt, gaat zij er voor de volle honderd procent achteraan. Door alles wat we met elkaar hebben meegemaakt, ben ik Eva beter leren kennen en eigenlijk wil ik dat meer mensen haar leren kennen. Dat klinkt een beetje raar, maar ik gun het iedereen om Eva te kennen.”

IS DOOR HET TOESLAGENSCHANDAAL HAAR GELOOF IN DE RECHTSSTAAT JUIST OOK NIET GAAN WANKELEN?

“Dat heb ik haar ook weleens gevraagd. En dan zei ze: ‘Maar we zijn er toch gekomen? Het is toch gelukt?’ Het was net alsof ze de uitkomst altijd al voor ogen had. Alsof ze zeker wist dat al dat harde werken uiteindelijk ergens goed voor zou zijn.”

JOUW BOEK BESCHRIJFT

NIET ALLEEN HET TOESLAGENSCHANDAAL, MAAR OOK HET LEVEN VAN EVA TOT NU TOE. HET BEVAT ONTZETTEND VEEL INFORMATIE. HOE

BEN JE IN HEMELSNAAM

BEGONNEN AAN DIT BOEK?

“Ik ben heel veel gaan lezen en gaan reconstrueren. Ook heb ik heel veel mensen gesproken; onder wie ook veel familieleden en bekenden van Eva in Spanje, waar zij vandaan komt. Haar jeugd in Spanje is een belangrijke basis geweest voor waar zij nu in het leven staat. Om al die informatie te kunnen ordenen heb ik vooraf een schrijfplan opgesteld. En al snel bedacht ik dat het verhaal in drie delen verdeeld moest worden om het geheel goed leesbaar te krijgen. Het eerste deel gaat voornamelijk over de achtergrond van Eva en het tweede gaat vooral over het ontdekken en het aanvechten van het toeslagenschandaal.

Dat duurde haar vier jaar; van 2014 tot en met 2018.”

DAT IS OOK EEN STUK IN HET BOEK WAAR JE GOED MOET BLIJVEN OPLETTEN…

“Ja, eigenlijk raak je als lezer in het tweede deel van het boek een beetje verdwaald. Dat is ook precies de bedoeling; het laat zien hoe ingewikkeld en zwaar die vier jaren voor Eva zijn geweest met alles wat

onderzocht, verwerkt en aangevochten moest worden. En dan komt het laatste deel, dat gaat over het jaar 2019. Het jaar waarin bleek hoe omvangrijk het schandaal eigenlijk was. Dat is ook de periode geweest waarin ik als Tweede Kamerlid bij de zaak betrokken raakte. Het derde deel was dan ook voor mij het makkelijkste om te schrijven, hoewel daar ook veel zaken bij zaten die ik aanvankelijk niet wist.”

DIT IS JOUW

SCHRIJVERSDEBUUT. IS HET SCHRIJVEN ECHT HELEMAAL

NIEUW VOOR JE?

“Nou, ik heb 25 jaar geleden Nederlands gestudeerd, dus over de Nederlandse taal en het schrijven weet ik wel wat. En als politicus heb je wel taalvaardigheid nodig om mensen te inspireren en te motiveren. Maar dit is wel echt het eerste boek dat ik geschreven heb.”

SMAAKT JOUW

SCHRIJVERSCHAP INMIDDELS

NAAR MEER?

“Ik sluit zeker niet uit dat ik ooit nog eens een boek ga schrijven, maar ik heb daar nu nog geen idee van...”

WAT VINDT EVA TROUWENS

ZELF VAN JOUW BOEK?

“Op dit moment is zij het boek aan het lezen. Haar echtgenoot en andere mensen

die dichtbij haar staan, hebben tijdens het schrijven wel steeds meegelezen. En ik heb uiteraard heel veel aan haar voorgelegd, vooral op het gebied van reconstructies van rechtszaken.

Ik hoop natuurlijk dat ze het eindresultaat mooi vindt, maar ik verwacht wel dat het voor haar heftig zal zijn om sommige dingen terug te lezen. Het is namelijk niet de makkelijkste tijd van haar leven geweest. Ik kan begrijpen als ze het boek niet helemaal leest, dat het te heftig is…”

JE WOONT AL JAREN IN HAARLEM. HEEFT DE STAD OOK NOG IETS BETEKENT VOOR JOU TIJDENS HET SCHRIJFPROCES?

“Sinds mijn vijfde woon ik met heel veel plezier in Haarlem. De stad is wel echt dé plek waar ik het boek geschreven heb. Zo heb ik veel geschreven bij mijn Haarlemse uitgever op de Nieuwe Gracht, een hele mooie locatie. En soms heb ik nog in de bovenzaal van de bibliotheek gezeten. Maar wat ik tussen het schrijven door vooral nodig had, waren mijn hardlooprondjes. Als ik mijn wijk uitloop, ben ik zo aan het Spaarne en aan de Ringvaart. Bepaalde stukjes langs de vaart vind ik echt heel mooi; of het nou regent, waait of zonnig is.”

WAT MOGEN WE, NAAST WELLICHT EEN NIEUW BOEK,

DE KOMENDE TIJD VAN JOU VERWACHTEN?

“De laatste tijd word ik regelmatig gevraagd om op universiteiten en ministeries iets te vertellen over het toeslagenschandaal. Dat vind ik erg leuk om te doen. En verder… Er komt vast weer iets nieuws op mijn pad. Iets dat te maken heeft met mensen helpen en motiveren; dat zal altijd een missie van mij blijven.”

Leuker kunnen we het niet maken is vanaf 7 mei verkrijgbaar.

Tekst: Joost Dobbe.

TACO’s... zo kan het ook!

Vistaco’s met limoenyoghurt

4 personen

De taco komt oorspronkelijk uit Mexico en bestaat uit een ‘maiskoek’ – ook wel tortilla genoemd – die wordt gevuld met een mengsel van (meestal) vlees, pittige saus, avocado, ui en verse koriander. Hij kan dubbelgevouwen worden en uit de hand worden gegeten.

Ingrediënten:

• el olijfolie

• 400 g witvisfilets

• 2 rijpe avocado’s

• 1/2 citroen

• 150 g Griekse yoghurt

• sap van 1 limoen

• 1 tl mosterd

• 1 tl knoflookpoeder

• 1 handje fijngehakte korianderblaadjes

• zout en versgemalen zwarte peper

• 8 maistortilla’s (doorsnee 15 cm)

• 100 g rode kool in reepjes

• een paar radijsjes in plakjes

• tex-mexkruiden

1 VULLING

Verhit de olijfolie in een koekenpan en bak hierin de witvisfilets al roerend 5 tot 8 min. op een middelhoog vuur. De vis zal in de pan in stukken uit elkaar vallen en lichtjes verkleuren. Haal de pan van het vuur en schep de vis op een bord.

Schil de avocado’s, snijd ze in dunne plakjes en knijp er een beetje citroensap over uit.

Meng in een kom de Griekse yoghurt met het limoensap, de mosterd, het knoflookpoeder, de koriander en wat zout en peper. Zet tot gebruik in de koelkast.

2 TACO’S

Besmeer elke tortilla met 1 el limoenyoghurt (bewaar wat als topping) en verdeel de avocadoplakjes en de gebakken vis over de taco’s.

3 TOPPINGS

Garneer met de rode koolreepjes en radijsplakjes. Sprenkel er wat van de resterende limoenyoghurt over en voeg tot slot een snufje tex-mexkruiden toe.

4 GENIETEN

Vouw de taco’s dubbel en serveer!

Ontdek hoe je de allerlekkerste Mexicaanse taco’s zélf maakt met Taco’s van Sandra Mahut. Van klassieke taco’s met kruidig gehakt, bonen en mais tot smakelijke veggie taco’s boordevol knapperige groenten – in dit kookboek vind je recepten voor iedere tacoliefhebber. Becht, € 11,99.

DONUTS... met een twist

Lemoncurd & maanzaad

8 à10 donuts

Een donut – in het Engels: doughnut – is een deegring, gefrituurd in olie, meestal geglazuurd (met suiker, chocolade, enzovoort) en soms gevuld met room, jam of pindakaas.

Ingrediënten:

Donutdeeg:

• 165 ml lauwwarme melk

• 7 g instantgist

• 50 g fijne kristalsuiker

• 1 ei

• 35 g zachte boter

• 1 tl fijn zout

• 1 tl vanille-extract

• 370 g tarwebloem

• 1 liter frituurolie

Vulling:

• 3 biologische citroenen (100 ml sap)

• 3 eieren

• 150 g fijne kristalsuiker

• 1 el maizena

• 30 g boter, in kleine stukjes

Glazuur:

• 300 g poedersuiker

• 3 el citroensap

• een snufje maanzaad, ter garnering

1 DONUTS

Doe alle ingrediënten, behalve de frituurolie, in een kom van een keukenmachine. Laat 7 min. op gemiddelde snelheid draaien. Het deeg moet zacht en glad zijn. Haal het deeg uit de kom en kneed het 1 min. met de hand op een licht met bloem bestoven werkvlak. Doe de deegbal in een schone kom, dek af met huishoudfolie en laat 1 uur rijzen op een warme plek. Druk na het rijzen de lucht er voorzichtig uit. Rol het deeg uit en steek cirkels uit het deeg (ca 10 cm doorsnee) en vergeet niet om in het midden een gaatje met een klein uitsteekvormpje te maken. Leg elke donut op een stukje bakpapier en dek de donuts af met een schone theedoek.

Laat ze nog 11/2 uur rijzen. Verhit de frituurolie in een frituurpan, wok of hoge pan tot 190ºC. Dompel elke donut in de olie mét het stukje bakpapier. Bak ze in circa 1 min. aan beide kanten goudbruin; verwijder het papier en draai ze om met een metalen keukentang. Laat ze daarna goed uitlekken en afkoelen op keukenpapier.

2 VULLING

Pers de citroenen uit. Klop in een grote kom de eieren en suiker tot een bleke massa. Maak een papje van de maizena en 1 à 2 el citroensap en meng dit met het resterende citroensap door het ei-suikermengsel. Giet het geheel in een steelpan en voeg de stukjes boter toe. Verwarm het 5 min. al kloppend op laag vuur om de crème gelijkmatig in te laten dikken. Laat dan afkoelen en doe de citroencrème in een spuitzak.

3 GLAZUUR MAKEN

Meng in een kommetje de poedersuiker en het citroensap tot een glad glazuur.

4 VULLEN EN GLAZUREN

Draai de donuts om, prik met het spuitmondje vier gaatjes in elke donut en vul ze met de citroencreme. Doop de bovenkant van de donuts in het citroenglazuur en bestrooi ze met maanzaad.

5 GENIETEN

Zodra het glazuur droog is, kun je de donuts opeten.

Ook van de hand van Sandra Mahut is dit leuke kookboek Donuts. Klassieke of gevulde donuts, met glazuur versierd of juist plain – in dit kookboek vind je allerlei heerlijke combinaties. Trakteer je vrienden op smakelijke vanilledonuts met chocoladeglazuur (áltijd goed) of verras ze met donuts met een friszure frambozenvulling. Becht, € 11,99.

TOEN Ramp

Fotografie Nu en samenstelling: Franklin van der Erf. Fotografie

Gespot

Lopend in onze mooie stad moet je soms even stilstaan bij een opvallend en verrassend beeld.

Fotografie: Linda Llambias.

waar je kwaliteit beleeft

De specialist in Haarlem en omgeving voor al uw audio-, video- en witgoedapparatuur. Al sinds 1965 staan wij voor u klaar.

Offline & Online!