in het boerendorp was hij uiterst productief. Hij werd hierbij wellicht geïnspireerd door de Spaanse schilders Valentin en Ramon de Zubiaurre die rond 1910 in Volendam werkten. De werken die hij naar aanleiding van dit bezoek maakte, betekenden een belangrijk moment in zijn schilderscarrière. Zonder veel sentiment legde hij het boerendorp en zijn bevolking vast in een reeks portretten en landschappen, met als sluitstuk het monumentale doek Staphorster Boerenfamilie, dat in het Frans Hals Museum te Haarlem een plek heeft gekregen. De figuren in dit werk voelen aan als gebeeldhouwd. Er hangt een zwaarte en tristesse in de lucht. Alsof de boer een zijn gezin aangezogen worden door de zwarte aarde en terneergedrukt door de donkere lucht. De kleuren zijn niet modderig en vaag maar levendig donker. De vader houdt de handen stevig in de zij. Hij kijkt kordaat - of is het streng? - voor zich uit. Moeder en dochter kijken enigszins gelaten en melancholisch met half gesloten blik en gevouwen handen. De felblauwe ogen van de dochter en haar ovaalvormige gezicht doen denken aan Modigliani.
Sluijters, die later bekend werd met zijn veelkleurige gestileerde portretten van danseressen en naakten, ontwikkelde direct na de periode in Staphorst zijn typerende stijl en zijn plek in de mondiale kunstwereld. Hij maakte een overstap van het weergeven van hard labeur naar het afbeelden van lichtvoetig vertier, van ellende naar glamour. Dit schilderij is tientallen jaren niet meer op zaal geweest. Waarom weten we niet precies. Omdat het teveel treurnis uitstraalt? Omdat het geen typische veelkleurige en lichtvoetige Sluijters is waarmee de schilder later bekend werd? Of omdat het doek spreekt van een vergeten tijd? Het type boerenleven dat wordt afgebeeld kennen we immers niet meer. Hard labeur, aardappels en stil verdriet. De beeldende kracht van het schilderij is echter onmiskenbaar. In de eigen tijd kreeg Sluijters kritiek op deze reeks werken. Het zouden clichématige en geromantiseerde afbeeldingen zijn, geen realistische weergave van het echte leven in Staphorst. Sluijters maakte echter geen documentaire schilderijen. De Staphorsters waren geen modellen voor hem maar muzes. Hij streefde niet naar een waarheidsgetrouwe weergave van hun verschijning of leven maar vermengde hun beeltenis ongegeneerd met zijn eigen verlangens, aannames en misschien wel vooroordelen. Is dat onwenselijk of misplaatst? Zou de familie die hij heeft afgebeeld hier bezwaar tegen hebben gemaakt? Dat valt achteraf niet te reconstrueren. Wat na al die jaren nog overblijft, is het beeld. En wat een beeld! De mensen van vlees en bloed zijn er niet meer maar geschilderd zijn ze des te aanwezig. Ze zijn massief en meer dan levensgroot. De eerlijkheid gebiedt dat ze zo monumentaal zijn dat de deskundige Technische Dienst van het museum ze maar na veel passen en meten door de deur kreeg. Ik hoop dat u ze snel kunt ontmoeten. Ze wachten vol geduld en lijdzaamheid op u in de zalen van HOF. Op uw bewonderende en hopelijk ook strelende blik!
73 HRLM ✶ 89
