ასჯერ დაეცა თბილისი და... / Tbilisi has fallen hundred times and...

2021

საქართველოს ეროვნული მუზეუმი, თბილისის ისტორიის მუზეუმი Georgian National Museum, Tbilisi History Museum

ასჯერ დაეცა თბილისი და...

Tbilisi has fallen a hundred times and...

2

3

საქართველოს ეროვნული მუზეუმი თბილისის ისტორიის მუზეუმი Georgian National Museum Tbilisi History Museum

„თბილისი რომ არა, შესაძლოა ვენაში ტაძრის ნაცვლად, მეჩეთი მდგარიყო, რადგან თბილისის ციტადელს ეხეთქებოდნენ საუკუნეების განმავლობაში ჯალალ ედ დინები, ჩინგიზ ხანები და სხვა აღმოსავლელი სულთნები და შაჰები. თბილისი იდგა, როგორც ევროპის ციხესიმაგრე, საიდანაც მთელი საქრისტიანოს მტრები სისხლისგან დაცლილნი და დასუსტებულნი თუ აღწევდნენ ევროპამდე...“ „ასჯერ დაეცა თბილისი და ჰოი საოცრებავ!!! ასმეერთედ აღდგა! მოშავდებოდნენ და წაშავდებოდნენ გადამთიელი დამპყრობლები - რომისა და ბიზანტიის მხედრობები, არაბი, სპარსი და თურქი, მონღოლი თუ სხვა უცხო ტომი, დააქცევდნენ დედაქალაქს და ის ისევ აღდგებოდა ფერფლიდან, როგორც ბუფერი, რომელიც ანელებდა, ასუსტებდა უმძლავრეს დარტყმებს! ასე იბრძოდა, ასე ეცემოდა თბილისი, თუნდაც ვენისათვის, დასავლეთ ევროპისთვისაც... გიორგი სააკაძის - ამ სახალხო ჰერცოგის შემდეგაც, 300 არაგველის მეთაურობით, რომლებიც საქართველოს კარიბჭეს ლომებივით იცავდნენ, ვიდრემდე ასგზის აღმატებულმა ისინი ალლაჰის ყივილით არ გადათელა...“

“If not Tbilisi, there might be standing a mosque instead of church in Vienna, as Jalal Ad-Dins, Genghis Khans and other Eastern Sultans and Shahs were crashed exactly on Tbilisi Citadel. Tbilisi stood, as European fortress from where enemies of the whole Christianity could only reach Europe weakened and emptied from blood.” „Tbilisi has fallen a hundred times and it is amazing!!! Resurrected for the hundredth time! The conquering invaders - the armies of Rome and Byzantium, the Arabs, the Persians and the Turks, the Mongols or any other barbarian tribes - were destroying the capital and it would rise again from the ashes as a buffer that would slow down, weaken the mightiest attacks! “This is how Tbilisi fought; this is how it, even for Vienna, even for Western Europe ...Even after Giorgi Saakadze - this People’s Greatest Duke, under the command of 300 Aragvians, who guarded the gates of Georgia like lions, until they were exalted by the shout of the barbarians - Allah Akbar!...”

პროექტის იდეის ავტორი: ლიკა მამაცაშვილი პროექტის კურატორი: ნანა მახათაძე პროექტის კოორდინატორი: ციალა ჯანყარაშვილი ხელოვნებათმცოდნე: ქეთევან ტრაპაიძე დიზაინერი: გეგა ქუთათელაძე Project idea: Lika Mamatsashvili Project curator: Nana Makhatadze Project Coordinator: Tsiala Jankarashvili

ჰუგო ჰუპერტი (1902-1982)

Karl Hugo Huppert (1902-1982)

ავსტრიელი პოეტი, მთარგმნელი

Austrian poet, translator

Art critic: Ketevan Trapaidze Designer: Gega Kutateladze

ნაწარმოებიდან „თბილისის აპოლოგია“

From the work “Tbilisi Apology”

ასჯერ დაეცა თბილისი და...

Tbilisi has fallen a hundred times and...

თბილისის უნიკალური იერსახე, მისი რთული ისტორია, მრავალი ბრძოლა გადარჩენისთვის, დღეს წარსულშია, თუმცა დედაქალაქი ბევრჯერ აღდგა - განსხვავებული, სხვადასხვა კულტურის ნაზავით უფრო მეტად ფერადი, განახლებული და ყოველთვის მშვენიერი, თავისი უდრეკი წარსულით.

The unique appearance of Tbilisi, its difficult history, many struggles for survival – everything is now in the past. The capital city has always been resurrected - different, more colorful, with a mixture of different cultures, renewed and always wonderful thanks to its unwavering past.

თბილისის ისტორიის მუზეუმის ფონდში დაცული მხატვრული ტილოები სწორედ ამგვარ თბილისს ასახავენ: 50 ნამუშევარი თბილისის გადარჩენისთვის ბრძოლის, მისი უნიკალური არქიტექტურის, ჭრელი უბნების და ქუჩების, თბილისელების თემაზე, ლადო გუდიაშვილმა, ელენე ახვლედიანმა, გიგო გაბაშვილმა, მოსე და ირაკლი თოიძეებმა, კირილე ზდანევიჩმა, დავით გველესიანმა, ალექსანდრე ციმაკურიძემ, ბორის ფოგელმა, რიჰარდ ზომერმა, ვასილ ჯორჯაძემ, ზელიმხან გოგოლაშვილმა, შალვა მაყაშვილმა, დავით ძნელაძემ, აპოლონ ქუთათელაძემ და სხვა მხატვრებმა შექმნეს.

The paintings, preserved in the Fine art fund of the Tbilisi History Museum, reflect the struggle for the survival of Tbilisi, its unique architecture, colorful districts and streets and Tbilisi citizens. These works were created by outstanding artists such as Lado Gudiashvili, Elene Akhvlediani, Gigo Gabashvili, Mose and Irakli Toidze, Kirill Zdanevich, Davit Gvelesiani, Alexandre Tsimakuridze, Boris Vogel, Richard Sommer, Vasil Jorjadze, Davit Dzneladze, Shalva Makashvili, Apollon Kutateladze, and others.

The paintings presented in one exhibition space depict artistic interpretations of various struggles from the past to the nineteenth century; The second space is dedicated to its survival and repeatedly restored look.

ერთ საგამოფენო სივრცეში წარმოდგენილ ტილოებზე, წარსული დროიდან მეცხრამეტე საუკუნემდე პერიოდში მომხდარი, სხვადასხვა ბრძოლის მხატვრული ინტერპრეტაციაა ასახული; მეორე სივრცე კი მის გადარჩენილ და მრავალგზის აღდგენილ სახეს მიეძღვნა. რომ არა თბილისი, მისი გამძლეობა და კვლავ განახლების უჩვეულო უნარი, არავინ იცის, რა მოხდებოდა სხვა ქვეყნებისთვის:

6

If not Tbilisi, its resistance and unusual ability of renovation, no one knows what would happen to other countries: “... If not Tbilisi, there might have been a mosque in Vienna instead of a temple, because the Tbilisi citadel has been crushed by Jalal Ad-Din, Genghis

„...თბილისი რომ არა, შესაძლოა ვენაში ტაძრის ნაცვლად, მეჩეთი მდგარიყო, რადგან თბილისის ციტადელს ეხეთქებოდნენ საუკუნეების განმავლობაში ჯალალ ედ დინები, ჩინგიზ ხანები და სხვა აღმოსავლელი სულთნები და შაჰები. თბილისი იდგა, როგორც ევროპის ციხესიმაგრე, საიდანაც მთელი საქრისტიანოს მტრები სისხლისგან დაცლილნი და დასუსტებულნი თუ აღწევდნენ ევროპამდე...“ ასჯერ დაეცა თბილისი და ჰოი საოცრებავ!!! ასმეერთედ აღდგა! რომისა და ბიზანტიის მხედრობები, არაბი, სპარსი და თურქი, მონღოლი თუ სხვა უცხო ტომი, დააქცევდნენ დედაქალაქს და ის ისევ აღდგებოდა ფერფლიდან!“... წერდა ჰუგო ჰუპერტი (1902-1982) ავტრიელი პოეტი, მთარგმნელი, თავის ქმნილებაში: „თბილისის აპოლოგია“ თბილისის ისტორიის მუზეუმის ეს მდიდარი საფონდო მასალა სხვადასხვა თაობის და ხელწერის მქონე მხატვრის მიერ, თბილისის ხედვის ახალ რაკურსს გვთავაზობს, როგორც ისტორიული, ასევე მხატვრული და ესთეტიკური თვალსაზრისით. ამ მასალის მიმართ ინტერესის შედეგად დაიბადა იდეა, დღეს, მუდმივი ურბანული პრობლემების პარალელურად, თბილისის სხვაგვარი სახე, ამ თემის ინტერპრეტაცია შეგვეთავაზებინა დამთვალიერებლისთვის ორ საგამოფენო სივრცეში.

Khan, and other Eastern sultans and shahs for centuries. Tbilisi stood as a fortress of Europe, from where the enemies of all Christianity were emptied of blood and weakened by the time when they reached Europe ...Tbilisi has fallen a hundred times and Oh, miracle! Resurrected for the hundredth time! The armies of Rome and Byzantium, Arabs, Persians and Turks, Mongols or other foreign tribes, would destroy the capital and it would rise again from the ashes! “ ...

Wrote Hugo Huppert (1902-1982) Austrian Poet, and translator in his work “ Tbilisi Apology”.

This rich material of the Tbilisi History Museum shows the capital seen by different generations of artists, both from a historical and artistic-aesthetic aspect.

Since the interest in the material was quite large, we decided prepare this wonderful exhibition to show an original look of Tbilisi and the interpretation of this topic to the viewer in two exhibition spaces.

7

ლადო გუდიაშვილი (1896-1980) Lado Gudiashvili ლადო გუდიაშვილი XX საუკუნის 10-იანი წლების ქართული ავანგარდული მხატვრობის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი წარმომადგენელი, ცნობილი ფერმწერი, გრაფიკოსი, თეატრისა და კინოს მხატვარი იყო. 19161917 წლებში მან მონაწილეობა მიიღო საქართველოს ისტორიულ პროვინციებში მოწყობილ ექსპედიციებში და შეასრულა შუა საუკუნეების ქართული კედლის მხატვრობის ასლები. 1919-1926 წლებში იგი ცხოვრობდა პარიზში, სწავლობდა რონსონის აკადემიაში, მონაწილეობდა გამოფენებში. მისი ნამუშევრები იფინებოდა ბელგიასა და ამერიკაში. გუდიაშვილის სურათები შეიძინეს მადრიდისა და პარიზის მუზეუმებმა, ასევე კერძო კოლექციონერებმა.

1923 და 1925 წლებში პარიზში მოწყობილ პერსონალურ გამოფენებს მნიშვნელოვანი გამოხმაურება მოჰყვა ცნობილი ფრანგი კრიტიკოსებისგან (ანდრე სალმონი, მორის რეინალი). საქართველოში დაბრუნების შემდეგ, ასწავლიდა თბილისის სამხატვრო აკადემიაში. ლადო გუდიაშვილმა მოხატა თბილისის ქვაშვეთის ეკლესიის საკურთხეველი.

Lado Gudiashvili, a famous painter, graphic artist, scene painter and an art director, was one of the leading artists of Georgian Avant-garde of the 1910s. Between 1916 and 1917 he joined the expeditions to Georgia’s various provinces and made copies of medieval Georgian murals. Between 19191926 he lived in Paris, studied at the Ronson Academy and took part in exhibitions. His works were exhibited in Belgium and Paris museums as well as by private collationers. His solo exhibitions held in 1923 and in 1925 received positive feedback by the well-known French critics Andre Salmon and Maurice Raynal. Having returned to Georgia, Gudiashvili began to teach at Tbilisi Academy of Fine Arts.

In 1946 he painted the altar of Kvashveti Church

ლ. გუდიაშვილი. ვახტანგ გორგასლის ნადირობა. ტილო, ზეთი L. Gudiashvili. Hunting of King Vakhtang Gorgasali. Oil, canvas. 175X250, 1958

8

9

ზ. გოგოლაშვილი. ბუღა თურქის შემოსევა 853 წელს. ტილო, ზეთი Z. Gogolashvili. Invasion of Bugha al-Turk in 853. Oil, canvas. 85X125

10

11

აპოლონ ქუთათელაძე (1900 -1972) Apolon Kutateladze ფერმწერი, გრაფიკოსი, ილუსტრატორი. სწავლობდა თბილისის სამხატვრო აკადემიაში გიგო გაბაშვილთან, ევგენი ლანსერესა და იოსებ შარლემანთან.

1943-1972 წლებში მოღვაწეობდა სამხატვრო აკადემიის ფერწერის კათედრაზე. 1959-1972 წლებში იყო თბილისის სამხატვრო აკადემიის რექტორი. ხატავდა დიდი ზომის მრავალფიგურიან კომპოზიციებს, ხშირად მიმართავდა ბატალურ ჟანრს. ქმნიდა ასევე თანამედროვე და ისტორიულ პირთა პორტრეტებს, პეიზაჟებს. მისი ნამუშევრები დაცულია საქართველოსა და რუსეთში, ასევე კერძო კოლექციებში.

Painter, graphic artist, illustrator. He studied at the Tbilisi Academy of Arts with Gigo Gabashvili, Eugene Lanceray, and Iosif Charlemagne. From 1943 to 1972 he worked at the Department of Painting of the Academy of Arts. From 1959 to 1972 he was the rector of the Tbilisi Academy of Fine Arts. He painted large multi-figure compositions, often resorting to the battle genre. He also created portraits and landscapes of modern and historical figures.

His works are preserved in Georgia and Russia, as well as in private collections.

ა. ქუთათელაძე. თამარ მეფე ბრძოლის წინ. ტილო, ზეთი A. Kutateladze. King Tamar before the Battle. Oil, canvas

12

13

ავთო ვარაზი (1926 - 1977) Avto Varazi ქართველი ფერმწერი. იგი ქართულ მხატვრობაში პირველი იყო ვინც კოლაჟის ტექნიკა გამოიყენა. მის შემოქმედებაში ყოველთვის მნიშვნელოვანი ადგილი ეკავა რელიგიურ მოტივებს. ავთო ვარაზი, როგორც ფერმწერი, უმთავრესად პორტრეტისა და ნატურმორტის ჟანრს მიმართავდა. მხატვარი წლების განმავლობაში მუშაობდა სამუზეუმო ექსპოზიციის გაფორმებაზე. მან მხატვრულად გააფორმა აგრეთვე რეჟისორ გიორგი შენგელაიას კინოფილმი "ფიროსმანი", სადაც ფიროსმანის როლი მანვე შეასრულა (1969). ავთო ვარაზი 1977 წელს გარდაიცვალა. მისი გარდაცვალების შემდეგ შედგა მისი ნამუშევრების პირველი პერსონალური გამოფენა - ნიუ-იორკის თანამედროვე ხელოვნების მუზეუმში (1977). ავთო ვარაზის ნამუშევრები დაცულია ა.შ.შ.-ის, საფრანგეთის, საბერძნეთის, საქართველოს მუზეუმებსა და კერძო კოლექციებში.

Georgian painter. He was the first in Georgian painting to use collage technique. Religious motives have always played an important role in his work. Avto Varazi, as a painter, worked mainly in the genre of portrait and still life. Avto Varazi has been working on a museum exhibit for years. He also artistically directed the film “Pirosmani” by director Giorgi Shengelaia, where he also played the role of Pirosmani (1969). Avto Varazi died in 1977.

After his death, the first personal exhibition of his works was held at the Museum of Modern Art in New York (1977). Avto Varazi’s works are preserved in museums and private collections in the United States, France, Greece, Georgia

ა. ვარაზი. მონღოლების შემოსევა. ტილო, ზეთი A. Varazi. Invasion of the Mongols. Oil, canvas

14

15

ი. მამალაძე. თემურლენგი თბილისში. ტილო, ზეთი I. Mamaladze. Tamerlane in Tbilisi. Oil, canvas

16

17

ი. ბარდაძე. ერეკლე მეფე თბილისის კარიბჭესთან. ტილო, ზეთი I. Bardadze. King Erekle II at the Gates of Tbilisi. Oil, canvas. 152X118

18

19

დ. ძნელაძე. მაჩაბლის რაზმი კრწანისის ბრძოლაში. ტილო, ზეთი D. Dzneladze. Machabeli Detachment in the Battle of Krtsanisi. Oil, canvas. 77X115

20

21

ბორის რომანოვსკი (1879 -1947) Borys Romanovsky პოლონელი მხატვარი ბორის რომანოვსკი 1910იან წლებში პარიზში ცხოვრობდა და მოღვაწეობდა. საქართველოში იგი 1920-იანი წლების დასაწყისში ჩამოვიდა. 1927 წელს მოეწყო მისი პირველი პერსონალური გამოფენა. 1927-1930 წლებში ბორის რომანოვსკიმ შეასრულა ვრცელი გრაფიკული ციკლი „ძველი თბილისი“. მან ასახა ძველი თბილისის მრავალფეროვანი ყოფის ეპიზოდები, თბილისის მკვიდრთა ტიპები, მათი გარემო და საქმიანობა.

The Polish artist Boris Romanovski lived and worked in Paris in the 1910s. he came to Georgia in the early 1920s and in 1927 arranged his solo exhibition. Between 1927 and 1930 he executed a large graphical cycle titled Old Tbilisi. In his works Boris Romanovsky depicted the scenes from the versatile life of old Tbilisi, the residents of the city, as well as their environment and activities.

ბ. რომანოვსკი. კრწანისის ბრძოლა. ტილო, ზეთი B. Romanovsky. Krtsanisi Battle. Oil, canvas. 210X94, 1939

22

23

სევერიან მაისაშვილი (1900 -1980) Severian Maisashvili ფერმწერი, გრაფიკოსი, მინიატურისტი. სწავლობდა მოსე თოიძის სამხატვრო სტუდიაში და თბილისის სამხტვრო აკადემიაში ევგენი ლანსერესთან, იოსებ შარლემანთან და ლადო გუდიაშვილთან. იყო სახატვრო აკადემიის პედაგოგი. თავდაპირველად მუშაობდა გრაფიკის დარგში, შედეგ შექმნა ბატალური სურათების ფერწერული სერია. განსაკუთრებით აღსანიშნავია მისი მოღვაწეობა მინიატურის ჟანრში. იგი არის პირველი ქართველი ხელოვანი, რომელმაც ძველი ტრადიციების გათვალისწინებით განავითარა თანამედროვე ქართული მინიატურული ხელოვნება. მისი ესკიზის მიხედვით გამოიცა საიუბილეო საფოსტო მარკა შოთა რუსთაველის პორტრეტით (1937წელს). 1951-1976 წლებში შექმნა ციკლი „ძველი თბილისი“. მისი ნამუშევრები დაცულია საქართველოსა და რუსეთში.

Painter, graphic artist, miniaturist. He studied at Mose Toidze Art Studio and Tbilisi Art Academy with Eugene Lanceray, Iosif Charlemagne, and Lado Gudiashvili. Was a teacher at the Academy of Fine Arts. Initially working in the field of graphics, he later created a series of paintings of battle images. Especially noteworthy is his work in the genre of the miniature. He is the first Georgian artist to develop modern Georgian miniature art, based on old traditions. According to his sketch, the anniversary postage stamp with the portrait of Shota Rustaveli was published (in 1937). In 19511976 he created the series “Old Tbilisi”. His works are preserved in Georgia and Russia.

ს. მაისაშვილი. კრწანისის ბრძოლა. ტილო, ზეთი S. Maisashvili. Battle of Krtsanisi. Oil, canvas. 70X95

24

25

ლ. გუდიაშვილი. მეფე ერეკლე II კრწანისის ბრძოლის წინ. ტილო, ზეთი L. Gudiashvili. King Erekle II Before the Battle of Krtsanisi. Oil, canvas. 105X138

26

27

ს. მაისაშვილი. სამასი არაგველის გმირობა 1795წ. ტილო, ზეთი S. Maisashvili. Heroism of the Three Hundred Aragvians. Oil, canvas. 109X78

28

29

კონსტანტინე გძელიშვილი (1902-1970) Kosntantine Gdzelishvili ქართველი ფერმწერი, საქართველოს ხელოვნების დამსახურებული მოღვაწე. კოტე გძელიშვილმა დაამთავრა თბილისის სამხატვრო აკადემია (1927). აქვე ეწეოდა პედაგოგიურ მოღვაწეობას (1938 წლიდან). სამხატვრო გამოფენებში მონაწილეობდა 1927 წლიდან. მისი შემოქმედების ძირითადი თემაა საქართველოს ბუნება და არქიტექტურული ძეგლები.

Georgian painter, Honored Art Worker of Georgia. Kote Gdzelishvili graduated from the Tbilisi Art Academy (1927). He also taught there (since 1938). Participated in art exhibitions since 1927.

The main theme of his work is the nature and architectural monuments of Georgia.

კ. გძელიშვილი. მეზარბაზნე აღალო ტერ-შმოვანოვის გმირობა 1795წ. ტილო, ზეთი K. Gdzelishvili. The heroism of artileryman Aghalo Ter Shmovanov in 1795. Oil, canvas. 80X110

30

31

ირაკლი თოიძე (1902 -1985) Irakli Toidze ფერმწერი, გრაფიკოსი, წიგნის ილუსტრატორი. სწავლობდა თბილისის სამხატვრო აკადემიაში. ეწეოდა პედაგოგიურ მოღვაწეობას მამის - მოსე თოიძის სამხატვრო სტუდიასა და თბილისის სამხატვრო აკადემიაში. აღსანიშნავია მისი ღვაწლი პოლიტიკური პლაკატის განვითარების დარგში. განსაკუთრებული პოპულარობა მოუტანა პლაკატმა „დედასამშობლო გვეძახის!“. დიდი დამსახურება მიუძღვის ქართული წიგნის გრაფიკის განვითარებაში. გაფორმებული აქვს მრავალი წიგნი, მათ შორის „ვეფხისტყაოსანი“ (1937). მისი ნამუშევრები დაცულია საქართველოსა და რუსეთის სახელმწიფო მუზეუმებში, ასევე კერძო კოლექციებში.

Painter, graphic artist, book illustrator. Studied at the Tbilisi Academy of Arts. Irakli Toidze worked at his father Mose Toidze Art Studio and Tbilisi Art Academy. His contribution to the development of the political poster is noteworthy. The poster “The Motherland calls!” Brought special popularity. He made a great contribution to the development of Georgian book graphics. He has illustrated many books, including The Knight in the Panther’s Skin (1937). His works are preserved in Georgian and Russian state museums, as well as in private collections.

ი. თოიძე. კარნავალი თბილისში. ტილო, ზეთი I. Toidze. Carnival in Tbilisi. Oil, canvas. 97X120

32

33

დ. გველესიანი (1890-1949). კლდისუბნის აბანოებთან. ტილო, ზეთი D. Gvelesiani. At Kldisubani Bath-House. Oil, canvas. 105X136

34

35

რიჰარდ კარლ ზომერი (1866-1939). შაჰ ისმაილის მეჩეთი თბილისში. მუყაო, ზეთი Richard Karl Sommer. Shah-Ismail’s Mosque in Tbilisi. Oil, cardboard. 45,5X32,5

36

37

ბორის ფოგელი (1871-1961) Boris Vogel ბორის ფოგელი დაღესტანში, ქალაქ ტემირ-ხან-შურში დაიბადა. 1878 წელს მისი ოჯახი თბილისში გადმოსახლდა. სხვადასხვა დროს სწავლობდა თბილისში, მოსკოვში, შემდეგ პარიზში, ჟულიენის აკადემიაში, 1902 წელს კი სწავლა პეტერბურგის სამხატვრო აკადემიაში დაასრულა. 1902-1934 წლებში მხატვარი თბილისში ცხოვრობდა. აქ ის ქალთა პირველ გიმნაზიაში მოღვაწეობას შეუდგა. დააარსა ფერწერისა და ხატვის სკოლა. 1934 წელს ბორის ფოგელი ლენინგრადის სამხატვრო აკადემიაში მიიწვიეს ფერწერის ფაკულტეტის მდივნად და პროფესორად. გარდაიცვალა 1961 წელს ლენინგრადში.

Boris Vogel was born in Temir-Khan-Shur, Daghestan. His family moved to Tbilisi in 1978. He studied in Tbilisi and Moscow. From 1896 to 1897 Boris Vogel he studied at Julien Academy in Paris, and from 1897 to 1902, at the Academy of Fine Arts, in Petersburg. Afterwards he returned to Georgia and began to teach at the Girls Gymnasium #1.

He founded a painting school. In 1934 Boris Vogel was invited to the Leningrad Academy of Fine Arts as a Dean of the Painting Department and a professor. The artist died in Leningrad in 1961.

ბ. ფოგელი. მეტეხის ხედი. ტილო, ზეთი B. Vogel. Metekhi View. Oil, canvas. 66X79, 1934

38

39

გ. გაბაშვილი (1862-1936). მეთულუხე. ტილო, ზეთი G. Gabashvili. Metulukhe (Water-Carrier). Oil, canvas. 44X37. 1885

40

41

დ. გველესიანი (1890-1949). დაბახანის შესახვევი. ტილო, ზეთი D. Gvelesiani. Dabakhana Lane. Oil, canvas. 86X111 1927

42

43

ელენე ახვლედიანი (1901-1975) Elene Akhvlediani ელენე ახვლედიანი ცნობილი ქართველი ფერმწერი, გრაფიკოსი, თეატრის მხატვარი, ხატვას თბილისში ნიკოლაი სკლიფასოვსკის სამხატვრო სტუდიაში სწავლობდა, შემდეგ თბილისის სამხატვრო აკადემიაში, გიგო გაბაშვილის კლასში. 1922 წელს იგი სასწავლებლად იტალიაში გაემგზავრა, რის შემდეგაც 1924 წელს, პარიზში დასახლდა და სწავლა კოლოროსის „თავისუფალ აკადემიაში“ გააგრძელა. პარიზში ყოფნისას ახვლედიანი მონაწილეობდა „პარიზის დამოუკიდებელთა სალონისა“ და „საშემოდგომო სალონის“ გამოფენებში. პარიზში მისი პერსონალური გამოფენაც მოეწყო. საქართველოში ფერმწერი 1927 წელს დაბრუნდა. ელენე ახვლედიანი მთელი ცხოვრების მანძილზე პეიზაჟის ჟანრში მოღვაწეობდა.

The prominent Georgian painter, graphic artist and scene painter. She studied at Sklifasovsky art studio in Tbilisi, and in Gigo Gabashvili’s class at the Tbilisi Academy of Fine Arts. In 1922 she left for Italy to continue her studies. In 1924 Elene Akhvlediani established herself in Paris and entered the Colorossi Academy. During her stay in Paris, the artist took part in the exhibitions arranged at Paris Independent Salon and Autumn Salon. She also held her solo exhibitions in Paris. The artist returned in Georgia in 1927. All pictures performed by Elene Akhvlediani feature a landscape.

ე. ახვლედიანი. აბანო. ტილო, ზეთი E. Akhvlediani. Bath-House. Oil, canvas. 98X80, 1927

44

45

ე. ახვლედიანი. დიდუბის ქუჩა. ტილო, ზეთი E. Akhvlediani. Didube Street. Oil, canvas. 54X46. 1927

46

47

კირილე ზდანევიჩი (1892-1969) Kirile Zdanevich გამოჩენილი ქართველი ავანგარდისტი კირილე ზდანევიჩი იყო ფერმწერი, გრაფიკოსი, ილუსტრატორი, თეატრის მხატვარი, ხელოვნების მკვლევარი. 1900 წლიდან სწავლობდა სკლიფასოვსკისა და ფოგელის ხატვისა და ფერწერის კურსებზე, ხოლო შემდეგ პეტერბურგის სამხატვრო აკადემიაში. 1913 წელს ზდანევიჩი გაემგზავრა პარიზში, საიდანაც თბილისში 1915 წელს დაბრუნდა. კირილე ზდანევიჩი იყო წევრი ჯგუფებისა „ფუტურისტების სინდიკატი“ და „41º“.

1918-1919 წლებში მან შეასრულა ფრესკები თბილისის კაფე-კლუბებში. მას ილია ზდანევიჩთან ერთად დიდი ღვაწლი მიუძღვის ფიროსმანის ნამუშევრების აღმოჩენასა და შეგროვებაში. ფიროსმანის სურათები უსასყიდლოდ გადასცა საქართველოს ხელოვნების მუზეუმს. გარდა ამისა მან დაწერა და გამოაქვეყნა მონოგრაფია ნიკო ფიროსმანაშვილზე, ქართულ და რუსულ ენებზე.

The prominent Georgian Avant-garde Kirill Zdanevich was a painter, graphic artist, illustrator, scene painter and an art historian. In 1900 he began to take drawing and painting classes led

by Boris Vogel and Nikolai Sklifasovksi. Between 1911 and 1918 he studied at the Petersburg Academy of Fine Arts. In 1913 he left for Pars and in 1915 returned to Tbilisi. Kirill Zdanevich affiliated with such groups as Futurists’ Syndicate and 41.

Between 1918 and 1919 he performed wall paintings in Tbilisi’s cafes and bars together with Ilia Zdanevich, he has greatly contributed to the discovery and gathering of Pirosmani’s works. The artist gifted Pirosmani’s paintings to the Museum of Fine Arts of Georgia. He published a monograph on Niko Pirosmanishvili in the Georgian and Russian languages.

კ. ზდანევიჩი. ხალათოვის ქარვასლა. ტილო, ზეთი K. Zdanevich. Khalatov’s Caravanserai. Oil, canvas. 80X100

48

49

ბ. მანაგაძე. თბილისი მთვარიან ღამით. ტილო, ზეთი B. Managdze. Tbilisi on a Moonlit Night. Oil, canva. 130X200. 1959

50

51

ა. აკოფიანი (1871-1939). თეატრი. ტილო, ზეთი A. Akopjan. Theatre. Oil, canvas. 57X80

52

53

გრიგოლ შარბაბჩიანი (1884 -1942) Grigol Sharbabchian ფერმწერი, გრაფიკოსი, თეატრის მხატვარი. სწავლობდა თბილისში, „კავკასიის კაზმულ ხელოვნებათა წამახალისებელი საზოგადოების“ სასწავლებელში, მოგვიანებით კი პარიზის ჟულიენის აკადემიაში. 19191927 წლებში მონაწილეობდა გამოფენებში, ეწეოდა პედაგოგიურ მოღვაწეობას თბილისის სკოლებსა და სომხურ სამხატვრო სტუდიაში. 1932 წელს, თბილისის ოპერისა და ბალეტის თეატრში გააფორმა სპენდიაროვის სპექტაკლი „ალმასტი“. მისი ნამუშევრები დაცულია საქართველოსა და სომხეთში, ასევე კერძო კოლექციებში.

Painter, graphic artist, theater artist. He studied at the Painting and Sculpture School of the Society for Encouraging the Caucasian Fine Arts in Tbilisi and later at the Julien Academy in Paris. In 19191927 he participated in exhibitions, was a teacher in Tbilisi schools and in the Armenian art studio.

In 1932, he staged Spendiarov’s play “Almast” at the Tbilisi Opera and Ballet Theater. His works are preserved in Georgia and Armenia, as well as in private collections.

გ. შარბაბჩიანი. ფეთხაინობა. ტილო, ზეთი G. Sharbabchian. Petkhaini Fair. Oil, canvas. 72X59.5

54

55

გ. შარბაბჩიანი. მაიდანი. შაითან ბაზარი. ტილო, ზეთი G. Sharbabchian. Shaitan Bazaar at Maidani. Oil, canvas. 66X49

56

57

ალექსანდრე ციმაკურიძე (1881-1954) Aleksandre Tsimakuridze ალექსანდრე ციმაკურიძე 1920-30იანი წლების ქართული პეიზაჟური ფერწერის თვალსაჩინო წარმომადგენელია. 1922 წლიდან ხატვას ასწავლიდა თბილისის მოსე თოიძის სახალხო სამხატვრო სასწავლებელში, შემდგომ კი თბილისის სამხატვრო აკადემიაში. 1945 წლიდან იყო თბილისის სამხატვრო აკადემიის პროფესორი. 1926-1930 წლებში ალექსანდრე ციმაკურიძემ შეასრულა ძველი და ახალი თბილისის ხედების ვრცელი სერია. დახატული აქვს ასევე ბორჯომის ხეობისა და საქართველოს სხვადასხვა კუთხის არაერთი პეიზაჟი.

Aleksandre Tsimakuridze was one of the most prominent Georgian landscape painters of the 1920s and 1930s. between 1902 and 1904 he studied at the Painting and Sculpture School of the Society for Encouraging the Caucasian Fine Arts. From 1905 to 1906 he continued his studies in Moscow. From 1906 to 1915 he attended the Moscow School of Painting, Sculpture and Architecture. In 1922 he began to teach Tbilisi Toidze Public School of Fine Arts and at the Tbilisi Academy of Fine Arts. In 1945 Aleksandre Tsimakuridze became a professor of the Academy. Between 1926 and 1930 he produced a large series of views of old and new Tbilisi. The artist also left a collection of landscapes of Borjomi valley and other parts of Georgia.

ა. ციმაკურიძე. აივნიანი სახლები სურფ-ნიშნის უბანში. ტილო, ზეთი A. Tsimakuridze. Balconied Houses in Sourp Nishan District. Oil, canvas. 51X74

58

59

მოსე თოიძე (1871-1953) Mose Toidze ცნობილი ქართველი ფერმწერი. 1896-1900 წლებში ხატვას პეტერბურგში სწავლობდა. თბილისში დაბრუნებისთანავე დააარსა სახალხო სამხატვრო სტუდია, სადაც 1922-1930 წლებში მოღვაწეობდა. 1930 წლიდან იყო თბილისის სამხატვრო აკადემიის პროფესორი. მოსე თოიძე გატაცებული იყო XX საუკუნის დასაწყისის მხატვრობის ფერწერულ-სტილისტური პრობლემებით. იგი ცნობილია თავისი მრავალფიგურიანი კომპოზიციებით, პეიზაჟებით, ჟანრული სცენებით.

The outstanding Georgian artist. From 1896 to 1900 Mose Toidze studied in Petersburg. Upon his return to Georgia, Mose Toidze founded a Public Arts Studio, where he taught between 1922 and 1930. In 1930 he became a professor of the Tbilisi Academy of Fine Arts. Mose Toidze showed keen interest in painting and stylistic aspects of the early 20th century art. He is renowned for his multi-figure compositions, landscapes and genre scenes.

მ. თოიძე. ძველი თბილისი. ტილო, ზეთი M. Toidze. Old Tbilisi. Oil, canvas. 35.5X45

60

61

მ. თოიძე. ძველი თბილისის კუთხე. ქაღალდი, გუაში M. Toidze. Old Tbilisi Corner. Paper, gouache. 40X30

62

63

მ. თოიძე. მაიდანი. ტილო, ზეთი M. Toidze. Maidani. Oil, canvas. 41X53

64

65

მ. თოიძე. ხილის დუქანი. ქაღალდი, აკვარელი M. Toidze. Fruit Shop. Paper, watercolor. 35X42

66

67

მ. თოიძე. ძველი თბილისის კუთხე. ქაღალდი, გუაში M. Toidze. Old Tbilisi Corner. Paper, gouache. 40X30

68

69

მ. თოიძე. მოხუცი ხელოსანი. ტილო, ზეთი M. Toidze. An Old Craftsman. Oil, canvas. 47X42

70

71

უცნობი. იოსებ ყორღანაშვილი. ტილო, ზეთი Unknown. Ioseb Korghanashvili. Oil, canvas

72

73

რიჰარდ კარლ ზომერი (1866-1939). მეტეხის ხიდი. მუყაო, ზეთი Richard Karl Sommer. Metekhi Bridge. Oil, cardboard. 42X28

74

75

დავით გველესიანი (1890-1949) Davit Gvelesiani დავით გველესიანი, ფერმწერი და გრაფიკოსი, 19061917 წლებში სწავლობდა ხატვას ოსკარ შმერლინგთან კავკასიის კაზმულ ხელოვნებათა წამახალისებელი საზოგადოების ფერწერისა და ქანდაკების სკოლაში. შემდგომ კი - მოსკოვში, კ. იუონის სტუდიაში. 1922-1929 წლებში გველესიანმა სწავლა განაგრძო გიგო გაბაშვილთან, ევგენი ლანსერესა და იოსებ შარლემანთან თბილისის სამხატვრო აკადემიაში, სადაც შემდგომ თავადაც ასწავლიდა. 19321949 წლებში დავით გველესიანი მეტწილად პეიზაჟის ჟანრში მოღვაწეობდა, თუმცა ამავე დროს იგი მრავალი შესანიშნავი პორტრეტის ავტორიცაა.

The painter and graphic artist Davit Gvelesiani, from 1906 to 1917 studied at the painting and sculpture school of the society for encouraging the Caucasian Fine Arts under Oscar Shmerling and later K. Iuon’s studio, in Moscow. From 1922 to 1929 Davit Gvelesiani was a student of the Tbilisi Academy of Fine Arts, his tutors being Gigo Gabashvili, Eugene Lanceray and Charlemange. Between 1932 and 1949 he taught at the Academy. Davit Gvelesiani was mainly a landscape artist, though he also left a large number of wonderful portraits.

დ. გველესიანი. ძველი თბილისი და სუნიტების მეჩეთი. ტილო, ზეთი D. Gvelesiani. Old Tbilisi and Sunni Mosque. Oil, canvas. 106X96

76

77

არუთინ შამშინიანი (1856-1914) Arutin Shamshijan სომეხი მხატვარი არუთინ შამშინიანი თბილისში ცხოვრობდა და მოღვაწეობდა XIX საუკუნის ბოლოს. მისი შემოქმედება უკავშირდება თბილისის თემატიკას, თუმცა ის ხატავდა ძირითადად თბილისელი სომხების ტიპებს - ხელოსნებს, ვაჭრებს. აღსანიშნავია, შამშინიანის თემატური ტილოები, რომლებზეც თბილისური ცხოვრებაა ასახული.

The Armenian artist Arutin Shamshinjan lived and worked in Tbilisi in the late 19th century. His works are mostly concerned with Tbilisi. Majority of the pictures performed by the artist representing a type of a Tbilisi-born Armenian, features artisans and merchants. His thematic canvases, depicting the life in Tbilisi, are noteworthy.

ა. შამშინიანი. მეთულუხე ცხენით. მუყაო, ზეთი A. Shamshijan. Metulukhe (watter-carrier) with horse. Oil, cardboard. 25.5X17.5, 1893

78

79

ა. აკოფიანი (1871-1939). მაიდანი. ტილო, ზეთი A. Akopjan. Maidani. Oil, canvas. 70X95

80

81

რიჰარდ კარლ ზომერი (1866-1939) Richard Karl Sommer ფერმწერი რიჰარდ ზომერი 1884 წლიდან პეტერბურგის სამხატვრო აკადემიაში სწავლობდა, 18901900 წლებში შუა აზიაში მუშაობდა, საქართველოში კი 1912-1917 წლებში მოღვაწეობდა. რიჰარდ ზომერი იყო თბილისის კაზმულ ხელოვნებათა საზოგადოების ერთ-ერთი ორგნიზატორი. იგი ძირითადად ეთნოგრაფიული ხასიათის ნამუშევრებს ქმნიდა, ხატავდა პორტრეტ-ტიპებს, საყოფაცხოვრებო და ბატალურ სცენებს, ხუროთმოძღვრულ ძეგლებს. ზომერის ნამუშევრების დიდი ნაწილი საქართველოსა და აზერბაიჯანის სახელმწიფო მუზეუმებში ინახება, ნაწილი კი დაცულია კერძო კოლექციებში.

The painter Richard Karl Sommer entered the Petersburg Academy of Fine Arts in 1884. From 1890 to 1900 he worked in Central Asia, and from 1912 to 1917, in Georgia. Richard Karl Sommer was one of the organizers of the Tbilisi Society of Fine Arts.

The artist created mostly ethnographic works; he painted portraits, everyday life and battle scenes, as well as architectural monuments. Most of the pictures are kept in the Museum of Fine Arts of Georgia and Azerbaijan state Museum. Some of his works are in private collections.

რიჰარდ კარლ ზომერი. საბაზრო სცენა. ტილო, ზეთი Richard Karl Sommer. Market. Oil, canvas. 23.5X32.5

82

83

გ. გაბაშვილი (1862-1936). კახელი. ტილო, ზეთი G. Gabashvili. Kakhetian. Oil, canvas. 65X67

84

85

ა. აკოფიანი (1871-1939). ზუბალაშვილის ქარვასლა. ტილო, ზეთი A. Akopjan. Zubalashvili’s Caravanserai. Oil, canvas. 50X37

86

87

ა. აკოფიანი (1871-1939). ძველი თბილისი. ტილო, ზეთი A. Akopjan. Old Tbilisi. Oil, canvas. 52X34.5

88

89

გიგო გაბაშვილი (1862-1936) Gigo Gabashvili გამოჩენილი ქართველი ფერმწერი გიგო გაბაშვილი ხატვას თავდაპირველად კ. კეპენის სამხატვრო სკოლაში, შემდეგ კი ბატალისტ ფრანსუა რუბოსთან ეუფლებოდა. 1886-1888 წლებში მან სწავლა პეტერბურგის სამხატვრო აკადემიაში გააგრძელა, 1894-1897 წლებში კი - მიუნხენის სამხატვრო აკადემიაში ა. ვაგნერთან. სამშობლოში დაბრუნების შემდეგ, თბილისში, მის მიერვე დაარსებულ სამხატვრო სკოლაში ასწავლიდა, 1900-1920 წლებში - კავკასიის კაზმულ ხელოვნებათა წამახალისებელი საზოგადოების ფერწერისა და ქანდაკების სკოლაში. 1922-1930 წლებში იყო თბილისის სამხატვრო აკადემიის პროფესორი. გიგო გაბაშვილი ქართული რეალისტური მხატვრობის ფუძემდებელია. იგი იყო პირველი ქართველი მხატვარი, რომლის პერსონალური გამოფენაც თბილისში მოეწყო (1891წ.).

The prominent Georgian painter Gigo Gabashvili studied at K. Keppen’s school of Fine Art and in the studio of Franz Roubeau, painter of Battle pieces.

From 1886 to 1888 he continued his studies at the Petersburg Academy of Fine Arts and between 1894 and 1897, at the Munich Academy of Fine Arts under A. Vagner. After returning to Tbilisi he taught painting at school established by himself and during 1900-1920 at the Painting and Sculpture School of the Society for Encouraging the Caucasian Fine Arts. Between 1922 and 1930 he was a professor of the Tbilisi State Academy of Fine Arts. Gigo Gabashvili was the founder of Georgian realistic painting. He was the first artist to hold a solo exhibition in Tbilisi (1891).

გ. გაბაშვილი. თბილისელი მოქალაქის პორტრეტი. ტილო, ზეთი G. Gabashvili. Portrait of Tbilisi Citizen. Oil, canvas. 70X58

90

91

ვასილ ჯორჯაძე (1884-1952) Vasil Jorjadze ფერმწერი. ხატავდა დასავლეთ ევროპის მხატვართა ნაწარმოებების ასლებს. შვედი მეცენატის ხელშეწყობით, მისი ნამუშევრები მოხვდა გამოფენაზე სტოკჰოლმში. თბილისში დაბრუნდა 1918 წელს და გახდა „ქართველ ხელოვანთა საზოგადოების“ წევრი. 19191921 წლებში მონაწილეობდა გამოფენებში. 1921 წელს გაემგზავრა კონსტანტინოპოლში, ხოლო შემდეგ პარიზში, სადაც საბოლოოდ დამკვიდრდა. ვასილ ჯორჯაძის გამოფენები ეწყობოდა პარიზში, სტოკჰოლმში, ვენასა და ევროპის სხვა ქვეყნებში. მისი ნამუშევრები დაცულია საქართველოში და საზღვარგარეთის კერძო კოლექციებში. მხატვრის მემკვიდრეობის ნაწილი ამჟამად დაკარგულად ითვლება.

Painter. He painted copies of works by Western European artists. With the support of the Swedish philanthropist, his works were presented at an exhibition in Stockholm. He returned to Tbilisi in 1918 and became a member of the Georgian Artists’ Society. Participated in exhibitions in 1919-1921. In 1921 he left for Constantinople, and then to Paris, where he finally settled. Vasil Jorjadze’s exhibitions were held in Paris, Stockholm, Vienna and other European countries. His works are preserved in private collections in Georgia and abroad. Part of the artist’s legacy is currently considered lost.

ვ. ჯორჯაძე. მეზურნეები. ტილო, ზეთი V. Jorjadze. Shawm Players. Oil, canvas. 95X120, 1915

92

93

ლ. გუდიაშვილი. აღმოსავლური ტრიო. ტილო, ზეთი L. Gudiashvili. Oriental Trio. Oil, canvas. 59X99

94

95

პიოტრ კოლჩინი (1838 -?)

Piotr Kolchin ფერმწერი, ფოტოგრაფი. მოღვაწეობდა XIX საუკუნის II ნახევარში. ცნობილია, რომ მუშაობდა დიმიტრი ერმაკოვთან ერთად. 1860-იანი წლების ბოლოს და 1870-იან წლებში, თბილისში გახსნილი იყო „მხატვარ კოლჩინისა და ერმაკოვის ფოტოსახელოსნო“. კოლჩინი ლუდვიგ ლონგოსთან ერთად ასრულებდა ალექსანდრე ნეველის სამხედრო ტაძრის მხატვრობას თბილისში. შესრულებული აქვს საქართველოს სხვადასხვა კუთხის მცხოვრებთა, ასევე მწერლებისა და საზოგადო მოღვაწეთა პორტრეტები.

Painter and photographer. It is known that he worked with Dimitry Ermakov. In the late 1860s and 1870s, the “Photo Studio of Artist Kolchin and Ermakov” was opened in Tbilisi. Kolchin together with Ludwig Longo painted the Alexander Nevsky Military Cathedral in Tbilisi. He has painted portraits of people living in different parts of Georgia, as well as writers and public figures.

პიოტრ კოლჩინი. მესტვირე. მუყაო, ზეთი Piotr Kolchin. Pipe Player. Oil, canvas. 59X51

96

97

პიოტრ კოლჩინი. მეთულუხე. მუყაო, ზეთი Piotr Kolchin. Metulukhe (Water-Carrier). Oil, canvas. 71X54

98

99

ამაიაკ აკოფიანი (1871-1939) Amajak Akopjan სომეხი ფერმწერი და გრაფიკოსი. თავდაპირველად ხატვას თბილისში ფრანც რუბოსთან ეუფლებოდა, შემდეგ კი სწავლა-განათლება მიუნხენის სამხატვრო აკადემიაში გააგრძელა. ცხოვრობდა და გარდაიცვალა თბილისში. მისი სურათების უმეტესი ნაწილი დაცულია ერევანში, სურათების გალერეაში.

The Armenian painter and graphic artist Amajak Akopjan was born in Trabzon. His first tutor was Franz Roubeau in Tbilisi. Later he continued his studies at the Munich School of Fine Arts, which he finished in 1894. He lived and died in Tbilisi.

Most of the artist’s works are preserved in the Armenian Picture Gallery in Yerevan.

ამაიაკ აკოფიანი. ძველი თბილისი. ტილო, ზეთი Amajak Akopjan. Old Tbilsi. Oil, canvas. 45X65, 1885

100

101

კ. თამამშევა. მამაკაცის პორტრეტი. ტილო, ზეთი K. Tamamsheva. Portrait Of A Man. Oil, canvas. 80X45

102

103

კ. თამამშევა. ქალის პორტრეტი. ტილო, ზეთი K. Tamamsheva. Portrait Of A Woman. Oil, canvas. 80X57

104

105

ნიკოლაი სკლიფასკოვსკი (1870-1935) Nikolai Sklifosovsky ფერმწერი, გრაფიკოსი. წარმოშობთ პოლონელმა მხატვარმა ცხოვრების დიდი ნაწილი საქართველოში გაატარა და არაერთი ქართველი მხატვარი აღზარდა. სამხატვრო განათლება მიიღო სტროგანოვის უმაღლეს სამხატვრო სასწავლებელში. 1895 წელს ბორის ფოგელის რჩევით საქართველოში ჩამოვიდა.

1909-1910 წლებში მონწილეობდა კავკასიის კაზმულ ხელოვნებათა წამახალისებელი საზოგადოების გამოფენებში. თბილისის სამხატვრო აკადემიის დაარსების შემდგომ, იქვე ასწავლიდა, არჩეულ იქნა აკადემიის პროფესორად. პარალელურად თანამშრომლობდა ჟურნალთან ARS. მისი ნამუშევრები დაცულია საქართველოს სახელმწიფო მუზეუმებსა და კერძო კოლექციებში.

Painter, graphic artist. Originally, the Polish artist spent most of his life in Georgia and raised many Georgian artists. He received his art education at Stroganov Higher Art School. He arrived in Georgia in 1895 on the advice of Boris Vogel. In 19091910 he participated in the exhibitions of the Society for Encouraging the Caucasian Fine Arts. After the establishment of the Tbilisi Academy of Arts, he taught there and was elected a professor at the academy. In parallel, he collaborated with the magazine ARS. His works are preserved in Georgian state museums and private collections.

ნ. სკლიფასკოვსკი. იაკობ ზუბალაშვილის პორტრეტი. ტილო, ზეთი N. Sklifosovsky. Portrait of Jakob Zubalashvili. Oil, canvas. 90X70

106

107

© საქართველოს ეროვნული მუზეუმი, თბილისის ისტორიის მუზეუმი, სიონის ქ. 8, თბილისი, 0105 საქართველო © Georgian National Museum, Tbilisi History Museum, Sioni Str. 8, Tbilisi, 0105, Georgia

www.museum.ge

108

109