Eν Μικροβάλτω... • Σελ. 13
Ιούνιος 2013
ΕΛΑΤΗ Καταρράκτες της Ελάτης
ΠΟΙΗΣΗ
ΕΙΚΟΝΕΣ ΚΑΙ ΑΚΟΥΣΜΑΤΑ
Μύθος ή ονειρική πραγματικότητα;
Του φθινοπώρου χρώματα, της Άνοιξης λουλούδια του Ιούνη τα αρώματα, Πρωτοχρονιάς τραγούδια Της Μπνάσιας οι άσωτες πλαγιές, τ’ ανήλιαγα λαγκάδια οι καταρράκτες, οι σπηλιές, τ’ απόκρυφα πηγάδια Η οργιώδης βλάστηση, η απίστευτη χλωρίδα, τα καταράχια, οι ρεματιές, η πλούσια πανίδα Το βουητό του έλατου, ο καθαρός αέρας το πέταγμα της πέρδικας, ο ήχος της φλογέρας Το μοβ της αγριοκουτσουπιάς, οι πινελιές του Μάη το άρωμα της φλαμουριάς και το βουνίσιο τσάι Τ’ αγνάντεμα από ψηλά, η εκδρομή στην Πάδη νερό απ’ την Κρυόβρυση, ψητό αρνί το βράδυ Ν’ ακούς τ’ αηδόνια το πρωί, τον κούκο να λαλαάει κι έναν τσομπάνο μερακλή να γλυκοτραγουδάει Να βλέπεις γιδοπρόβατα, γερά, καλοθρεμμένα σε βοσκοτόπια παστρικά, να βόσκουν απλωμένα Από τσουκάνια και κυπριά, ήχος γλυκός σαν μέλι πέρα απ’ το Κλεφτοπήγαδο, μέχρι το Τυφοσέλι Τριφύλλια, αμπέλια, σιτηρά, μπαχτσέδες και μποστάνια πιο χαμηλά η ποταμιά με τα ψηλά πλατάνια Οι μέλισσες να στήνουνε ξέφρενο πανηγύρι κι ακούραστες ν’ απορροφούν, των λουλουδιών τη γύρη Το μοναστήρι από μακριά, σαν κάστρο να φαντάζει Τ’ Αγίου το Ασκηταριό, μ’ αετοφωλιά να μοιάζει Κι ο Αλιάκμονας που πέρναγε, αγέρωχος με φόρα λίμνη πανέμορφη έγινε κι έχει άλλη χάρη τώρα… Εικόνες και ακούσματα, μοιάζουν ονειρεμένα μα είναι όλα αληθινά, είν’ όλα μαζεμένα Εδώ σε τούτη τη γωνιά, που είναι ομορφιές γεμάτη εδώ στο Πράσινο Χωριό, ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΟΚΛΕΦΤΡΑ ΕΛΑΤΗ! ΓΚΑΡΑΒΕΛΑΣ Ι. ΚΩΣΤΑΣ ΕΛΑΤΗ ΚΟΖΑΝΗΣ - ΜΑΪΟΣ 2013
Απεβίωσε ο Γιάννης Γκαραβέλας, ο ποιητής της Βουνάσας Απεβίωσε το βράδυ της Τρίτης 11 Δεκεμβρίου 2012 σε ηλικία 86 ετών ο μπάρμπα Γιάννης Γκαραβέλας, από την Ελάτη. Είχε γεννηθεί στην Ελάτη Κοζάνης το 1926 και από μικρός ασχολήθηκε με την κτηνοτροφία. Το όνειρό του να μάθει γράμματα δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ. Αγάπησε με πάθος το χωριό του, τη φύση, τα λιβάδια, τη Βουνάσα, την κτηνοτροφία και με την πηγαία ποιητική φλέβα που φάνηκε πολύ νωρίς, τα εξύμνησε και προσπάθησε να τα αναδείξει. Επιπλέον ήταν γνώστης και ενεργό μέλος στα ευρύτερα κτηνοτροφικά δρώμενα, με συμμετοχές και παρεμβάσεις σε συνέδρια και ημερίδες. Έχει εκδώσει αρκετά έργα, όπως, ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΙΑΣ ΖΩΗΣ, ΛΙΒΑΔΙΑ ΚΑΙ ΟΡΕΙΝΗ ΕΛΛΑΔΑ, ΜΙΑ ΑΛΗΘΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ κ.α.
Τραγικός θάνατος 18χρονης από την Ελάτη στη Θεσσαλονίκη Ένα τραγικό θανατηφόρο τροχαίο σημειώθηκε το βράδυ του Σαββάτου 2.12.2012 (22:15) στην περιοχή του Ιπποκράτειου νοσοκομείου στη Θεσσαλονίκη. Θύμα η 18χρονη Ευαγγελία Τζημπούκα, κόρη του Κώστα Τζημπούκα και της Σοφίας Παλούκα από την Ελάτη Κοζάνης, η οποία στην προσπάθειά της να περάσει από διάβαση στη συμβολή των οδών Κ. Καραμανλή και 26ης Οκτωβρίου, χτυπήθηκε από αυτοκίνητο που οδηγούσε 30χρονος. Στη συνέχεια η 18χρονη παρασύρθηκε -τι τραγικό- από άλλα δύο διερχόμενα αυτοκίνητα... Ο πρώτος και ο τρίτος οδηγός, σταμάτησαν και μετέφεραν την άτυχη κοπέλα στο Ιπποκράτειο νοσοκομείο, όπου και κατέληξε. Αντίθετα ο δεύτερος οδηγός διέφυγε. Οι δύο οδηγοί συνελήφθησαν, ενώ αναζητείται ο οδηγός που εγκατέλειψε το θύμα...
Οποιαδήποτε περιγραφή δεν θα μπορέσει να αποτυπώσει την ονειρική πραγματικότητα. Ένα παραδεισένιο σκηνικό από γάργαρα νερά, καταρράκτες, λιμνούλες, απίστευτη ποικιλία δασικής χλωρίδας, ηχητική πανδαισία από τα κελαηδήματα των πουλιών, ανέγγιχτο και παρθένο καταπράσινο περιβάλλον!!! Τα ραντεβού με τον καλό φίλο Φόρη Γκούμα να επισκεφτούμε τους καταρράκτες, είχε δοθεί για το πρωί της Κυριακής 12 Μαΐου. Ξεκινήσαμε από την πλατεία της Ελάτης γύρω στις 10:30 παίρνοντας ανατολικά και νότια τον παλιό ανηφορικό χωματόδρομο προς Δεσκάτη. Ακριβώς στα 2,8 χλμ στρίψαμε αριστερά σε ένα βατό για αυτοκίνητα παράδρομο, προχωρήσαμε περί τα 300 μέτρα και παρκάραμε. Δεν υπήρχε περαιτέρω δυνατότητα. Η ομορφιά της διαδρομής ξετυλίγεται από τα πρώτα μέτρα του μονοπατιού πεζοπορίας, ανάμεσα από βελανιδιές, σφεντάμια, φράξους, γαύρους και σε λίγο από τα πλατάνια. Με τα πολύχρωμα ανοιξιάτικα αγριολούλουδα του δάσους να δίνουν τη δική τους πινελιά, όπως και τα κελαηδήματα των πουλιών. Και πιο πάνω τα έλατα να δεσπόζουν στον καταπράσινο όγκο της Βουνάσας… Ο ήχος των καταρρακτών των νερών μετά από δεκάλεπτη διαδρομή, γίνεται σταδιακά πιο έντονος, δίνοντας το πρώτο στίγμα και το πρώτο καλωσόρισμα. Και ασφαλώς η μαγεία αρχίζει από εδώ και πέρα. Σε μια απόσταση περί τα 200-250 μ. τέσσερις μεγάλοι καταρράκτες και αρκετοί μικρότεροι, μικρές λιμνούλες, πλάτανοι ενδεδυμένοι με κισσούς και βρύα, φτέρες και καταπράσινοι -από βρύα επίσης- βράχοι συνθέτουν ένα ανεπανάληπτο παραδεισένιο σκηνικό! Η πρόσβαση στις θέσεις θέας δεν θα γινόταν πάντως χωρίς τη βοήθεια του Φόρη. Χρειάστηκε πάνω από μια ώρα να απαθανατίσουμε και να απολαύσουμε τα αλλεπάλληλα ονειρικά κάδρα… Το μονοπάτι της επιστροφής μου φάνηκε πολύ πιο σύν-
Οι καβαλάρηδες της Ελάτης στο μοναστήρι του Αγίου Νικάνορα
Αναβίωσε και φέτος το διήμερο 11 & 12 Μαΐου για έκτη συνεχή χρονιά το έθιμο της μετάβασης των καβαλάρηδων της Ελάτης στο μοναστήρι της Ζάβορδας, για την παραλαβή των λειψάνων του Αγίου Νικάνορα και τη μεταφορά τους στο χωριό για προσκύνημα. Είναι αποδεδειγμένη ιστορικά η σχέση της Ελάτης με το μοναστήρι του Αγίου Νικάνορα. Η ζωή των κατοίκων της Ελάτης παλιότερα ήταν απόλυτα συνδεδεμένη με το μοναστήρι. Και βέβαια κυρίαρχο και καταλυτικό ρόλο είχε η συχνή “παρουσία” της εικόνας ή των λειψάνων του αγίου που μεταφέρονταν στο χωριό με τα ζώα για αντιμετώπιση ασθενειών -ανθρώπων ή ζώων- και άλλων προβλημάτων. Αυτό άλλωστε το επιβεβαιώνουν και οι γεροντότεροι κάτοικοι του χωριού. Έτσι κι αλλιώς οι κάτοικοι της Ελάτης και σήμερα θεωρούν τον “άγιο” δικό τους…
τομο. Ο νους μου ταξίδευε ακόμη στις εικόνες που είχα αφήσει… …Όταν πριν από 7-8 χρόνια οι “Φίλοι του Δάσους” της Ελάτης τοποθετούσαν αυτοσχέδιες πινακίδες με την ένδειξη “ΠΡΟΣ ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΕΣ”, σε λίγες μέρες οι πινακίδες καταστρέφονταν ή δεν υπήρχαν στη θέση τους… Σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει… Οι κάτοικοι της Ελάτης, άνθρωποι προοδευτικοί που αγαπούν υπερβολικά τον τόπο τους, γνώρισαν από κοντά τους καταρράκτες, αντελήφθησαν την αξία και το ρόλο που μπορεί να παίξει η ανάδειξη των στην ανάπτυξη του χωριού τους… Μαζί με τη Βουνάσα, τη λίμνη Ιλαρίωνα που βρίσκεται στα πόδια τους, το μοναστήρι της Ζάβορδας με την πεζογέφυρα που διεκδικούν… Και με βασικό άξονα βέβαια πάντα την κτηνοτροφία...
Η πρόσφατη ένταξη της Ελάτης στις “Πράσινες Κοινότητες” -υπόθεση που έχει πολύ δρόμο ακόμη για την υλοποίηση, ασφαλώς και ενισχύει τις προοπτικές ανάδειξης των καταρρακτών. Χρειάζεται όμως πολύ μεγάλη προσοχή και να γίνουν πολύ ήπιες παρεμβάσεις, ώστε να μη διαταραχτεί το σημερινό αρμονικό σύνολο. Αρκούν μικρές βελτιώσεις στα ήδη χαραγμένα μονοπάτια, καθορισμός θέσεων θέας -με κοπή κάποιων κλαδιών- και βέβαια η απαραίτητη σήμανση. Ίσως χρειαστεί να προστεθεί και λιγάκι μύθος από τη δράση στην περιοχή των θρυλικών λήσταρχων Γιαγκούλα και Γκαντάρα… Υ.Γ. Πάντως με τις σημερινές συνθήκες, αν κάποιος θέλει να επισκεφτεί τους καταρράκτες, καλό θα είναι να απευθυνθεί πρώτα για πληροφορίες στους κατοίκους της Ελάτης. Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να βρεθεί και κάποιος -υπάρχουν αρκετοί πλέον- που να μπορεί να σας συνοδεύσει μέχρι εκεί… Γιώργος Μαστρ. Η αναβίωση του εθίμου για φέτος ξεκίνησε από το απόγευμα του Σαββάτου 11 Μαΐου 2013 με τη μετάβαση των καβαλάρηδων, κυρίως νέων του χωριού, στο χώρο του μοναστηριού στη Ζάβορδα όπου και διανυκτέρευσαν. Το πρωί της Κυριακής του Θωμά 12 Μαΐου παρακολούθησαν τη Θεία Λειτουργία και στο τέλος παρέλαβαν με τη δέουσα ευλάβεια και επισημότητα την οστεοθήκη με τα λείψανα του αγίου.
Η μεγάλη πομπή με τους έφιππους -φέτος ξεπέρασαν τους 10!- να προπορεύονται και τα αυτοκίνητα να ακολουθούν πήρε το δρόμο της επιστροφής. Η διαδρομή συνολικά 20 χιλιομέτρων μέσω της νέας γέφυρας Παναγιάς - Παλιουριάς σε μια ανοιξιάτικη μέρα ήταν πράγματι μαγευτική. Οι ρυθμικοί ήχοι από τα πέταλα των αλόγων στη άσφαλτο έδιναν μια πρωτόγνωρη καταπληκτική αίσθηση. Στην είσοδο του χωριού, παρουσία πολλών πιστών, τους επιφυλάχτηκε θερμή υποδοχή από τον ιερέα του χωριού που παρέλαβε την οστεοθήκη με τα ιερά λείψανα και όλοι μαζί κατευθύνθηκαν στον ενοριακό ναό της Κοίμησης της Θεοτόκου, όπου τελέστηκε ευχαριστήρια δέηση και τέθηκαν τα λείψανα σε προσκύνημα. Τις επόμενες μέρες, κάθε οικογένεια της Ελάτης θα παραλάβει την οστεοθήκη με τα λείψανα στο σπίτι της για κάποιες ώρες, να προσκυνήσει και θα ζητήσει τη Θεία Χάρη του αγίου. Η επιστροφή των λειψάνων στο μοναστήρι θα γίνει -ως συνήθως- μετά ένα περίπου μήνα. Η όλη διοργάνωση της αναβίωσης του εθίμου είναι μια αυθόρμητη πρωτοβουλία των κατοίκων του χωριού. Υποστηρίχτηκε δε από το Μορφωτικό σύλλογο Ελάτης και το Τοπικό Συμβούλιο. Γιώργος Μαστρ.