«Η Εκκλησία ως κιβωτός φυλάει την αλήθεια» Ψηφιακό Διδακτικό Σενάριο στα Θρησκευτικά με χρήση εννοιολογικών διαγραμμάτων (kidspiration) και ψηφιακής αφήγησης με webcomic (toondoo) Μητροπούλου – Μούρκα Βασιλική, Αναπλ. Καθηγήτρια, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης mitro@theo.auth.gr
Παπανικολάου Γεώργιος Med, Εκπαιδευτικός ΠΕ70 elfinor3@gmail.com
Περίληψη Όπως υποστηρίζεται από τη βιβλιογραφία η χαρτογράφηση εννοιών, τα εννοιολογικά διαγράμματα (conceptual diagrams), είναι ένα δυναμικό γνωστικό εργαλείο από την άλλη πλευρά ή ψηφιακή αφήγηση, και εν προκειμένω μέσω ψηφιακών κόμικς, είναι μια αποδοτική στρατηγική μάθησης με πολύπλευρο όφελος για το μαθητή. Το παρόν διδακτικό σενάριο πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια της διαθεματικότητας του μαθήματος των θρησκευτικών της ΣΤ΄ τάξης, στα πλαίσια της Ευέλικτης Ζώνης, με αφορμή την 16η ενότητα του κεφαλαίου Δ΄, «Ποιος αγρυπνά για την αλήθεια», του βιβλίου των θρησκευτικών της ΣΤ΄ τάξης του Δημοτικού. Το σενάριο απευθύνεται γενικότερα σε μαθητές ηλικίας 9-12 ετών και στοχεύει να προβληματιστούν και να διερευνήσουν το θέμα, ότι η εκκλησία είναι αυτή που φυλάσσει ως Κιβωτός την αλήθεια. Γίνεται επιλεκτική αναδρομή σε όλη την ιστορική πορεία του ανθρώπου με αναφορές τόσο στην Παλαιά αλλά και στην Καινή Διαθήκη. Το διδακτικό σενάριο εστιάζει στην προσωπική ζωή του κάθε μαθητή αλλά και στις συλλογικές τους ανησυχίες. Θέλει να τους καταστήσει ικανούς να διερευνήσουν εννοιολογικά το θέμα μέσω της χρήσης προγράμματος κατασκευής εννοιολογικών χαρτών (Kidspiration), αλλά και αισθητικά μέσω της ψηφιακής διήγησης μιας ιστορίας, δικής τους έμπνευσης, με χρήση ψηφιακού διαδικτυακού κόμικ (http://www.toondoo.com). που έχει σχέση με τη καθημερινότητά τους αλλά και το θέμα που τέθηκε προς διερεύνηση. Στα πλαίσια της διερευνητικής μάθησης έγινε χρήση τόσο της δομημένης και της καθοδηγούμενης διερεύνησης με την άντληση στοιχείων από τους πόρους του «ψηφιακού σχολείου» όσο και της ανοικτής διερεύνησης στα πλαίσια του αναστοχασμού των μαθητών κατά την ομαδοσυνεργατική εργασία τους για την ανάπτυξη μιας δικής τους ιστορίας κόμικς, κατά την οποία έδωσαν λύσεις δικής τους έμπνευσης μέσα από τις ιστορίες που δημιούργησαν. Στην πορεία του διδακτικού σεναρίου ακολουθήθηκε «Το διδακτικό μοντέλο των 5Ε» (The 5E Instructional Model). Προκρίθηκε η μέθοδος της αυτοαξιολόγησης μέσω μεταρουμπρικών αλλά και εννοιολογικών χαρτών που συνέταξαν οι μαθητές. Ο διδάσκων αξιολόγησε τους εννοιολογικούς χάρτες των μαθητών μέσω διαβαθμισμένων κριτηρίων αξιολόγησης τα οποία δεν τα έθεσε ως αντικείμενο επεξεργασίας των μαθητών αλλά τα αποτελέσματά τους θα χρησιμοποιηθούν για την κριτική αποτίμηση και σύγκριση με μελλοντικά διδακτικά σενάρια. Οι μαθητές δρουν σε όλες τις φάσεις του σεναρίου ομαδοσυνεργατικά, έχοντας διακριτούς ρόλους που τους εναλλάσσουν στη διάρκεια του σεναρίου. Στα πλαίσια της ομάδας, διαχειρίζονται ψηφιακό διαδραστικό υλικό, μαθησιακά αντικείμενα κατά κύριο λόγο από το Φωτόδενδρο, συζητούν και συναποφασίζουν μπροστά στον υπολογιστή για την εξέλιξη της εργασίας τους κάνοντας χρήση του διερευνητικού διαλόγου. Έχουν όμως επιπροσθέτως τη δυνατότητα να διαλέγουν φυλλάδια εργασίας διαβαθμισμένα σε δυσκολία, σύμφωνα με τις αρχές της διαφοροποιημένης διδασκαλίας, τα οποία φυλλάδια βοηθούν την ομάδα να ολοκληρώσει το έργο της, σε κάθε φάση. Στην εργασία αυτή επιχειρείται να αποσαφηνιστούν εννοιολογικά οι όροι «ψηφιακή αφήγηση», «εννοιολογικά διαγράμματα» και «διερευνητικός διάλογος» των οποίων εφαρμογή γίνεται μέσω του παρόντος διδακτικού σεναρίου.