P. A. Verschoor-Van der Werf
Het meubilair in de kerk te Kimswerd Hetgebouw De Ned. Herv. Kerk te Kirnswerd bestaat uit een vroeg 12de eeuws tuÍstenen schip, waaraan in de 1 3de eeuw een bakstenen koor is toegevoegd. Aan de noordzilde van de kerk bevinden zich Romaanse rondboognissen met daarin klei-
ne rondboogvensters die later gedicht zijn. Meer naar het oosten heeÍt de kerk
een rondboogfries. Het tuÍstenen Romaanse deel is later. in baksteen verhoogd.
Aan de zuidzijde is het muurwerk met
kleine gele steen bemetseld. De tuf-
stenen toren heeft ornamenten in de vorm van spaarvelden en rondboogfriezen; in 151 6 werd hij in baksteen verhoogd. De toren is in 1958 gerestaureerd. Boven een ingang in de noordmuur van het schip is een uit de 12de eeuw stammend rood zandstenen reliëf aangebracht, waarop een masker met ranken. Aan de zuidzijde bevindt zich een poortje
metdatum
151
6(1).
Het Friese kerkinterieur in de 17de eeuw
Evenals in andere streken ontwikkelde
zich ook in Friesland in de loop van de 17de en 18de eeuw een geheel eigen kerkinterieur. Liep men voor die tijd vrij lnterieur naar het oosten.
rond tijdens de dienst, toen kwamen er geleidelijk aan meer vaste banken in de kerk te staan. Bij de opstelling hiervan richtte men zich op de kansel. Dat lag voor de hand, aangezien in de protestantse eredienst de nadruk ligt op de preek. De kansel stond aan de zuidzijde van de
kerk, meer naar het oosten dan naar het westen. Eromheen was een doophek geplaatst, dat optisch gezien met de kansel één geheel vormde. Binnen dit hek, in de ruimte die de dooptuin werd genoemd, vond de bediening van de doop plaats. Bovendien waren er de zitplaatsen van de kerkeraadsleden; vanwege die functie werd voor hek en dooptuin ookwel de benam ing'consistoriestoel' gebru ikt.
Aan dezelÍde zuidzijde bevonden zich de open vrouwenbanken; op een enkele uitzondering na waren ze dwars op de muur geplaatst. De mannenbanken stonden aan de noordzijde, de lichtkant, vanwaar men verreweg het beste zicht had op de kansel. Ze werden vaak in de lengte geplaatst en liepen in veel gevallen naar achteren toe op. Dikwijls bevond zich tegenover de kansel een Íorse overhuifde herenbank, die binnen het geheel van de inrichting een pendant vormde met de hoge kansel. Zo is langzamerhand een kerkinterieur ontstaan dat niet alleen door de opstel-
ling van de meubelstukken, maar ook
door de toepassing van eenvoudige kleuren - licht- oÍ donker eikehout in combinatie met geel koperwerk - een harmonisch geheel vormt. Een dergelijke inrichting mag voor Friesland kenmerkend genoemd worden. Nergens komt ze in zo grote getale voor als juist hier. De kerk van Kimswerd is een trefÍend voorbeeld
('). Kimswerd
Er is sprake van een bijzonder gaaÍ be-
waard gebleven, harmonieus interieur, met een evenwichtige opbouw, al krijgt ook in deze inrichting de kansel tamelijk veel gewicht, doordat alle andere meuilt-153