3 EMOTIONELE PATRONEN O, who can hold a fire in his hand by thinking on the frosty Caucasus? Or cloy the hungry edge of appetite by bare imagination of a feast? Or wallow naked in December snow by thinking on fantastic summer’s heat? WILLIAM SHAKESPEARE, RICHARD II, ACT I, SCENE 3
*** Het lichaam kan gekwetst worden. Het lichaam is immers een materieel ding. 'Psychische kwetsbaarheid' is echter een metafoor. Er is geen echte psychische 'kwetsbaarheid' omdat de psyche of geest niet iets is dat gekwetst zou kunnen worden. Het is geen materieel ding. Er is alleen maar de angst voor realiteiten die zo moeilijk zijn dat het is alsof men erdoor 'gekwetst' wordt. Het idee van 'kwetsbaarheid' heeft mogelijk te maken met het evolutionaire gegeven dat men in de natuur maar beter geen onzekerheid kan tonen, want als wilde dieren angst ruiken, slaan ze toe.
*** Angst gaat echter niet weg door ze 'te durven tonen', ze.'te delen' of ze te 'uiten'. Met angst kun je alleen op een volwassen manier leren omgaan. Een volwassene is voorzichtig maar niet angstig. Angst is de handtekening van het kind. Voorzichtigheid is de handtekening van de volwassene.
*** Het omgekeerde van kwetsbaarheid is weerbaarheid, veerkracht of resiliëntie. Resiliëntie stond aanvankelijk voor het vermogen van een systeem om bepaalde veranderingen op te vangen zonder zijn functie en structuur te verliezen. Mentale veerkracht heeft, net als het immuunsysteem, uitdagingen en blootstelling nodig om zich optimaal te kunnen ontwikkelen.
*** Het paradoxale is dat hoe meer mensen het idee hebben die veranderingen ongeschonden te hebben overleefd en dus hoe minder zij last hebben van stress of angst, hoe minder zij geneigd zullen zijn het systeem te veranderen. Hoe meer zij geplaagd worden door stress of angst, hoe groter de bereidheid om het systeem te veranderen.. Met andere woorden: individuele weerbaarheid komt de weerbaarheid van de groep niet noodzakelijk ten goede en kan die zelfs in de weg zitten. Hoe meer resiliëntie bij de individuen, hoe minder de weerbaarheid van de groep. Dat is een echte resiliëntie-paradox.
3.1 Wat zijn emotionele patronen? Het brein reageert niet op de wereld zoals ze is. Het brein reageert op zijn constructie, zijn voorstelling, zijn verwachting van wat waarnemingen betekenen. Emoties zijn het resultaat van snelle en onbewuste van informatieverwerking en evaluatie, van denken dus, met het oog op de overleving en de voortplanting. Ze zijn niet bedoeld als instrumenten van waarheidsvinding. Pas veel later in de evolutie is de mogelijkheid van bewuste informatieverwerking ontstaan. Dat is de vorm die wij denken noemen omdat die bewust verloopt.
74