inform’Ell I N F O R M AT I O U N S B L AT V U N D E R G E M E N G
N° 2 / 2017
Sommaire p. 04
Gemeng
p. 21
Etat Civil
p. 22
Duerf
p. 36
Schoul
p. 37
Leit
p. 43
Agenda
p. 51
"RätsELL"
Administration Communale Ell 27, Haaptstrooss L-8530 ELL Tél.: 26 62 38 500 Fax: 26 62 38 550 secretariat@ell.lu www.ell.lu Prochaine édition Inform’Ell: 15 septembre 2017 Si vous avez des nouvelles ou annonces à publier, contactez-nous jusqu’au 15 aôut 2017 au plus tard. Petry-Even Manuela Tél.: 26 62 38 520 E-mail: informell@ell.lu Foto Titelbild: De Käschtebam zu Rued
Léif Matbiergerinnen, léif Matbierger,
strengen Ëmweltoploen. Mir hunn ee gutt funktionéierend Gesondheetssystem. An eiser Gemeng ELL gëtt andauernd dorunner geschafft, fir dass Dir Iech alleguerte wuel fillt, an dat ass och gutt esou. Vill vun deenen Aarbechte si kleng Schrëtt, déi net groussaarteg opfalen, wouduerch ee kéint mengen, dass alles beim Ale bleift.
2017: E Joer wéi een anert?
Zu Lëtzebuerg, an domat och hei zu Ell, geet et eis am allgemengen dach ganz gutt. Vill gutt Saache si fir eis esou normal, dass mer se wahrscheinlech net emol méi richteg realiséieren. Mir liewen an enger friddlecher Regioun vun Europa. Lëtzebuerg bleift vu groussen Ëmweltkatastrophe gréisstendeels verschount. Mir kennen nach keng extrem Wiederverhältnisser. Mir hu proppert a genuch Drénkwaasser. Eis Baache ginn erëm méi propper duerch méi performant Kläranlagen, déi a Betrib sinn. Eis Loft ass relativ propper wéinst ëmmer méi
An engem groussen Deel vun der Welt gëtt et kee gereegelten Alldag. Honger, Ëmweltkatastrophen a Krich, stinn do op dem Dagesplang a suerge fir chaotesch Zoustänn wouduerch all Dag anescht ass. Mee wat huet dat mat Ell ze dinn? Déi Äntwert ass wahrscheinlech fir jiddereen anescht. Wat hu mir eng Chance! Wat kann ech maachen dass alles esou bleift? Wat kann ech änneren? Mir kënnen all eppes zum Erhalt vun eiser Liewensqualitéit bäidroen, duerch eist Verhalen, eisen Engagement, eis Motivatioun a villäicht heiansdo andeems mir op eppes verzichten.
Nohaltegkeet ass eent vun eise moderne Wierder ginn. Nohaltegkeet ass awer ee Prozess, dee sech relativ lues entwéckelt, wouduerch een den Androck ka kréien, dass sech näischt ännert an ee Joer wéi dat anert ass. An 10 Joer wäert een éischt Resultater kënne bewäerte vun Decisiounen, déi gëschter an haut geholl gi sinn. Wann Dir elo ee Réckbléck op virun 10 Joer maacht an dat mat haut vergläicht, kann et sinn dass Dir feststellt, dass haut verschidde Saache vläicht net méi esou gutt si wéi virun 10 Joer. Zesumme kënne mir awer déi nächst 10 Joer notzen, fir dat erëm réckgängeg ze maachen oder souguer eventuell ze verbesseren. Dofir ass 2017 sécherlech och kee Joer wéi een anert; an dat soll bei kengem Joer esou sinn. All zesummen hu mir d’Méiglechkeet, déi mir och notze sollen, aus all Joer dat Bescht erauszehuelen an aus eventuelle Feeler ze léieren.
Romain Clesen Gemengeconseiller
4
GEMENG GEMENG
I
DUERF
I
SCHOUL
I
LEIT
I
AGENDA
Gemengerot Conseil Communal Mehr Spaß für alle „Réidener Schwämm“ wird modernisiert Séance publique du 03 avril 2017 Date de l'annonce publique de la séance: 23.03.2017 Date de la convocation des conseillers: 23.03.2017 Présents: M. Thill, bourgmestre, Mme Baldassi et M. Hahn, échevins ; MM. Jans, Rasqué, Clesen, Mme Lepage et M. Muno, conseillers ; M. Faber, secrétaire et MM Kemmer et Assa du syndicat Réidener Schwämm le 1er point de l’ordre du jour M. Schlesser du service technique pour les points 2-4 de l'ordre du jour Absents: a) excusé: M. Faber pour le point 7 de l'ordre du jour (art.20) MM. Hahn et Thill pour le point 8 de l'ordre du jour M. Klein b) sans motif: //
Während der jüngsten GemeinderatssitzunginEllstanddie Badeanstalt aus Redingen im Fokus der Diskussionen. Da sie einerseits nicht mehr zeitgemäß ist und anderseits nicht mehr den heutigen Sicherheitsanforderungen entspricht, soll u.a. die Wasserrutsche im Redinger
Schwimmbad durch eine neue Konstruktion ersetzt werden. Direktor Jean-Claude Kemmer und Marco Assa, Präsident der „Réidener Schwämm“, stellten den Gemeinderäten das Modernisierungsprojekt „Toboggan“ vor. Dieses soll die Badeanstalt vor allem als Familienbad weiterhin attraktiv gestalten. Gleich zwei neue Röhrenrutschen sollen allen Altersklassen Spaß garantieren. Indes ein Tubus speziell für Jugendliche vorgesehen ist, soll eine Wettkampfrutsche mit zwei parallel verlaufenden Einzelbahnen für spannende Momente sorgen, und zwar für Groß und Klein. Das Gesamtprojekt wird mit 2,9 Millionen Euro veranschlagt und wird derzeit den jeweiligen Trägergemeinden im Detail präsentiert. Fernwärmenetz. Weiterhin war in Erfahrung zu bringen, dass die Arbeiten am Fernwärmenetz in den nächsten Tagen beginnen werden. Während voraussichtlich am 22. Mai die Testphase anläuft, soll dann nach erfolgreichem Abschluss das Fernwärmenetz am 1. Juni in Betrieb genommen werden. PAG. Im Rahmen der Aufstellung des allgemeinen Flächennutzungsplans (PAG) wurde die Aufnahme weiterer Grundstücke in der „Rue de Hiel“ in Roodt einstimmig abgelehnt.
Wegen Befangenheit nahmen Bürgermeister Jos Thill und Schöffe Christian Hahn nicht am Votum teil. Subsidien. Ferner wurden noch 5 100 Euro an außerordentlichen finanziellen Beihilfen gewährt. Zudem wurde dem „Swimming Club Réiden“ eine Beihilfe für den Erwerb eines elektronischen Zeitmessgeräts mit Anzeigetafel gewährt. Der definitive Betrag wird zu einem späteren Zeitpunkt festgelegt werden. NiCa
Fermetures du bureau administratif Les bureaux de l’Administration Communale d’Ell resteront fermés lundi, le 14 août et lundi de kermesse le 21 août 2017
GEMENG
I
DUERF
I
SCHOUL
I
LEIT
Nationalfeierdag 2017
Léif Matbierger Den Här Dechen an d'Kiercheréit vun der Eller Gemeng lueden all Leit an, fir beim
feierlechen TE DEUM fir Groussherzogsgebuertsdag derbäi ze sinn
den 22. Juni 2017 um 20.15 Auer an der Eller Kierch Uschléissend invitéiert de Schäfferot vun der Gemeng ELL all Leit fir bei den
offizielle Feierlechkeete fir Groussherzogsgebuertsdag derbäi ze sinn am Centre Camille Ney Programm: Usprooch vum Buergermeeschter Éierung vu verdingschtvolle Matbierger Afspille vun der "Heemecht"
Fir Iessen a Gedrénks ass gesuergt Den Erléis vun dësem Owend ass fir d' ONG "Le soleil dans la main" Mir wiere frou, wann Dir dësen Dag duerch Är Präsenz zu engem wierkleche Feierdag vun der Frëndschaft an der Verbonnenheet vun allen Awunner aus der Gemeng ënnerenee kinnt maachen.
I
AGENDA
5
6
GEMENG GEMENG
I
DUERF
I
SCHOUL
I
LEIT
I
AGENDA
Projet Sportshal a Maison Relais De 25. Januar 2016 hunn d'Ofrappaarbechten vum Paschtoueschhaus ugefaangen, ronn annerhalleft Joer méi spéit fänken d'Ofschlossaarbechte vum neie Gebai un...!
Am Inform'ELL 2 vun 2016 war eng 3D-Usiicht vun der Sportshal ze gesinn, elo 1 Joer méi spéit, kënne mir eng "richteg Foto" präsentéieren! An och de Rescht fänkt un richteg Formen ze kréien. D'Aarbechte sinn am Delais. Och d'Maison Relais gëtt aus graffem Chantier ëmmer méi gemittlech, Schrëtt fir Schrëtt geet et a Richtung September. D'Alentoure sinn och amgaangen ugepasst ze ginn.
Hannert der Sportshal ass d'Hackschnitzelanlag fäerdeg installéiert ginn an ass den 22.05.17 a Betrib gaangen.
GEMENG
I
DUERF
I
SCHOUL
I
LEIT
I
AGENDA
Chantier "Vestiaires" um Essig
D'Fotoe si vum 18.05.17
De Chantier "Vestiaires" beim Fussballsterrain leeft och op Héichtouren. Am Inform'ELL1 vum Mäerz hu mir iwwer den Ufank vun den Aarbechte geschriwwen an de Plang virgestallt. Elo 3 Méint méi spéit, steet d'Gebai!
Autoverkaf Vente Peugeot Partner du service technique. Année 2005 111.000 km Les intéressés peuvent faire une offre pour achat au secrétariat de la commune d’Ell jusqu’au 15 juillet 2017. Tel. : 26 62 38 - 500 E-Mail : secretariat@ell.lu
7
8
GEMENG GEMENG
I
DUERF
I
SCHOUL
I
LEIT
I
AGENDA
Nei Pannoe fir d' Manifestatiounen Kleng-Elchert
Koulbich, Pomjeesbau Nidderkoulbich
Rued
Parking op der Tonn Direkt niewent der Schoul "Um Fräschepillchen" an der Strooss "Op der Tonn" entsteet en neie Parking. De Parking ass an éischter Linn geduecht fir d'Elteren, déi hir Kanner an d'Crèche 'A Butzen' bréngen. E geet viraussiichtlech fir d'Rentrée a "Betrib". D'Kanner kënnen dann och virun de geparkten Autoe laanscht d'Schoul goen a mussen net méi iwwer d'Strooss auswäichen. Domat ass och e weidere Schrëtt a punkto "Séchere Schoulwee" realiséiert.
Grillplaz beim Centre Camille Ney Déi nei installéiert Grillplaz op der Terrass vum Centre Camille Ney (c.f. Säit 9 Inform'Ell 4 2016) ass kompletéiert gi mat engem Iwwerdag.
Mulchpad Rued - E neie Verbindungswee
Dir " gitt mallée d'Strooss, a B " r e An d ch iwwer eet et da quees Feldwee g ulchpad do um rop op de M riets e
Vu Rued aus kënnt een elo neierdéngs tipptopp iwwert e Verbindungswee hannert dem Haus No2 op de Mulchpad. Déi kniwweleg 100m iwwer den CR303 bis bei de Waasserbaséng muss een net méi goen. Zu Fouss oder mam Vëlo op Ell? Kee Problem! De Wee gouf realiséiert vum Max Schroeder a sénger Ekipp vun der "A.N.F".
GEMENG
I
DUERF
I
SCHOUL
I
LEIT
I
AGENDA
En Interview mam Max Schroeder En neie Fierschter am Revéier Réiden. Inform’ELL: Salut Max, du bass elo schonn zanter dem 1. Februar 2017 Fierschter am Revéier Réiden. De M. Pit Lacour huet an en anere Bezierk gewiesselt, an du hues seng „Relève“ hei ugetrueden. Wou, respektiv wat, hues du virdru geschafft? Max Schroeder: Fir d’alleréischt war ech 2 Joer am Stage, dovun 1 Joer zu Bäerdref an 1 Joer zu Betzduerf. Dunn, no menger Festastellung hunn ech nach 3 Joer an der Direktioun am Service des Forêts geschafft, wou ech haaptsächlech fir d’Kartéierung vun den Arbres remarquables zoustänneg war an den Inventaire vun den ëffentleche Bëscher gemaach hunn. Inform’ELL: Interessant, ech freeë mech schonn op den Artikel wou mir „d’Arbres remarquables“ aus der Gemeng Ell virstellen! Du hues däi Beruff also scho vun deenen zwou Säite kënne kenneléieren. Vum Bürosstull aus, dem „Background“ souzesoen, a „voll un der Front“ also – am Bësch! Wéi géifs du eis de Beruff „Fierschter“ beschreiwen? Max Schroeder: Villfälteg! D’Beruffsbild vum Fierschter huet an deene leschte Joere staark changéiert. Fréier ass et haaptsächlech drëms gaangen Holz ze produzéieren. Dat ass haut zwar nach ëmmer eng vum Fierschter sengen Haaptaufgaben, mee den Naturschutz am Bësch an am Offenland ass mëttlerweil genau
sou wichteg. Dobäi kënnt och d’Missioun, de Public fir d’Natur an de Bësch ze sensibiliséieren. Och d’Aart a Weis, wéi am Bësch geschafft gëtt, huet staark changéiert. Eis Virgänger hunn nach geléiert, dass de Bësch soll „propper“ sinn. Dat heescht keng schlecht oder futtis Beem sollen dra stoen oder leien. Haut hu mir awer erkannt, dass dat doudegt Holz immens wichteg ass fir den „Oekosystem Bësch“. Et ass ee Liewensraum fir Spiechten, Fliedermais an net ze vergiessen, fir onzieleg Insektenaarten, an duerch d’Zersetzung vun deem Holz ass den Nährstoffkreeslaf och garantéiert. Inform’ELL: Do héiert ee „Läif a Séil“ schwätzen mat däers du bei der Aarbecht bass! Da fuerschen ech mol an déi Richtung weider, - wat läit dir da besonnesch um Häerz? Max Schroeder: Besonnesch um Häerz läit mir, dass mir léieren d’Natur ze notzen, ouni dass d’Gläichgewiicht gestéiert gëtt. Mir sinn do, menger Meenung no, um richtege Wee, mussen awer och agesinn, dass mir d’Natur mat hire komplexen Zesummenhäng wahrscheinlech ni kënne bis an de leschten Detail verstoen. An dofir ass hei ee gesonde Mënscheverstand gefrot. Mir däerfen awer och net vergiessen, dass mir een Deel vun der Natur sinn, also ass et och natierlech, dass mir si notze mussen, fir iwwerhaapt kënnen ze liewen. Awer ebe sou, dass dat ganzt drobar bleift fir d’Natur. An hei halen ech elo léiwer
op, well soss gëtt dat ganzt ze philosophesch… Inform’ELL: Jo, an der Rei. Mä d’Leit wäerten elo virwëtzeg genuch sinn, dass mir d’Thema kéinte verdéiwen. Mir kommen an enger nächster Editioun vum Inform‘ELL op d‘Thema Bësch zeréck! Merci fir dëst Gespréich a weiderhi vill Erfolleg a Freed am Revéier Réiden! Max Schroeder: Merci och, fir weider Froen, gär och manner philosophescher, stinn ech bereet ënnert der email: max.schroeder@anf.etat.lu oder Tel: 26 61 08 91 Fax: 26 61 09 12 Adress: 4, Place Centrale L-8706Useldange Boîte postale: B.P.4 L-8701 Useldange www.mddl.lu www.emwelt.lu
9
10
GEMENG GEMENG
I
DUERF
I
SCHOUL
I
LEIT
I
AGENDA
Klima-Team News: Interview mam Här Romain Feiereisen vun der Ponts & Chaussées D‘Équipe vum Romain Feiereisen vun der Ponts & Chaussées, Brigad Kietscht, geet zweemol d‘Joer den Offall laanscht d’Staatsstroossen an der Eller, Waler a Rammericher Gemeng oprafen. Während der éischter Botz ëm Ouschteren, ass d’Équipe mat 9 Mann 3 Woche laang ënnerwee fir di 90 km Strooss propper ze kréien. D’Zuel vun hire gefëllten Tute klëmmt vu Joer zu Joer. Eng traureg Bilanz: iwwer di leschten 3 Wochen hu si schonn 2 Tonnen Dreck opgeraf, souvill woren et der nach ni ëm dës Zäit... (woubäi ee muss bedenken, dass Plastik a Béchsen net vill weien...). Wat gëtt am meeschten aus dem Auto erausgehäit ? Alles wat dir am Tankstell-Shop ze kafe kritt! Et fänkt mat de Béchsen un, Zigarette-Päck, Verpakunge vu Sandwichen, Glas- a Plastiksfläschen, Verpakunge vu Schokoriegelen,... Mir rafen och regelméisseg voll Kanner-Wëndelen a mat Urin gefëllte Fläschen op. Dat ass alles net wierklech appetitlech! Am Alldag sammele mir och villes wat illegal laanscht d’Stroossen oder op Parkingen ofgestallt gëtt: dat geet vun engem Grill, iwwer Pneuen, Brems-Scheiwen, Spillsaachen, bis zu enger Schlofkummer an enger Tut mat klenge Kazen! De Max huet awer och schonn eng Kéier richteg Gléck gehat an huet eng Goldmënz fonnt! Mir rafen alles op, wat am “Summerwee” plus 1-2 Meter läit. Dozou zielt dann z.B. och den Ufank vum Feld. Am Summer ass et awer esou, dass mir wéinst dem Fauchage tardif net ëmmer gesinn, wat alles am Gras läit. Da kënnt et vir, dass den Offall mam Freischneider oder mam Méitrakter zerfetzt gëtt an di vill kleng Stécker net méi kënnen opgeraf ginn. Een Deel vum Offall bleift sou an der Natur leien. Dees si sech vill Leit net bewosst.
GEMENG
I
DUERF
I
SCHOUL
I
LEIT
I
AGENDA
Firwat mengt dir, dass ee Mënsch säin Offall einfach sou an d’Natur gehäit? Mir verstinn dat och net. Wa mir dee Knascht an der Natur gesinn, zweifele mer um Verstand vun de Mënsche. Wou bleiwen d’Manéieren an de Respekt? Gehéiert et net zur GrondErzéiung, säin Offall korrekt ze entsuergen? Den Offall laanscht d'Stroossen deet nämlech net nëmmen der Natur wéi, mee och dem Steierzueler! Schlussendlech bezuele mir alleguer deier fir d’Oprafen!
Wat ass äre Message un d’Lieser vum Inform’Ell? Geheit dir doheem ären Dreck och einfach op äre Buedem oder aus ären Fënster? Wëlle mer net alleguer eng propper Ëmwelt a manner Steieren ze bezuelen? Wat sinn ärer Meenung no méiglech Usätz fir de Littering, also dësen Offall-Problem, unzegoen? Ee Pfandsystem aféieren, Pfand op Béchsen, Plastikfläschen an op all d’Glasfläschen! An natierlech bei de Schoulkanner mat der néideger Opklärung ufänken! Mir soen dem Här Feiereisen a senger Équipe ee grousse Merci fir hier wäertvoll Aarbecht.
Den Offall, deen an de Wissen a Felder lant, gëtt oft vun den Déiere giess, wat zu gesondheetleche Problemer a leider och zu hirem Doud féiert.
11
GEMENG GEMENG
12
I
DUERF
I
SCHOUL
I
LEIT
I
AGENDA
Klimateam News : Klima – Zensur 2016 Unsere Gemeinde hat vor 3 Jahren eine Klimaschutz-Charta unterschrieben, mit Zielen im Bereich der erneuerbaren Energien, Energie-Effizienz, Mobilität, Raumplanung, Wasserverbrauch, und Naturschutz. Das Klimateam ist beauftragt am Anfang jedes Jahres eine Bewertung dieser Ziele zu machen.
2016
Stand unserer Klimaziele (2016)
Kommentar:
1. Ziel
Reduktion des spezifischen Stromverbrauchs der kommunalen Gebäude um 10% (von 2013 bis 2020)
2. Ziel
Reduktion des spezifischen Wärmeverbrauchs der kommunalen Gebäude um 28% (von 2013 bis 2020)
3. Ziel
Deckungsgrad des Wärmeverbrauchs mit erneuerbaren Energien von 60%
4. Ziel
Deckungsgrad des Stromverbrauchs (auf dem Gemeindegebiet) mit erneuerbaren & lokalen Energien von 120% Deckungsgrad des Wärmeverbrauchs (auf dem Gemeindegebiet) mit erneuerbaren & lokalen Energien von 32%
5. Ziel
6. Ziel
Reduktion des Pro-Kopf-Volumen der grauen Mülltonne von jährlich 2%
7. Ziel
Kein Anstieg des Pro-KopfWasserverbrauchs im Vergleich zu 2014 (35 m3).
8. Ziel
2 Seiten über Klimaschutz-Themen in jeder Gemeindezeitung. Mindestens 6 Klimateam-Sitzungen pro Jahr.
9. Ziel 10. Ziel
Jeder Angestellter des technischen Dienstes legt 8 Weiterbildungsstunden im Bereich Klimaschutz & Energie ab.
11. Ziel
Das Klimateam beteiligt sich mindestens bei einer öffentlichen Veranstaltung.
2016 ist eine 3% Reduktion im Vergleich zu 2013 erreicht worden. Anstrengungen müsssen noch erfolgen um Ziel zu erreichen. 2016 ist der spezifische Wärmeverbrauch um fast 20% im Vergleich zu 2020 gestiegen.
2016 belief sich der Deckungsgrad auf 28%. Das kommunale Wärmenetz wird im Mai 2017 funktionsfähig. 2015 war der Deckungsgrad exakt 120%.
Die letzte Umfrage war von 2014 und der Deckungsgrad lag damals bei 20%. Neue Umfrage im Herbst 2017 organisieren! Der Pro-Kopf-Volumen ist um 16% seit 2014 gesunken. Müll-Trennung könnte in der Schule thematisiert werden.
Der Pro-Kopf-Wasserverbrauch lag 2016 bei 39m3 und somit 11% über dem Zielwert.
In jeder Gemeindezeitung befanden sich mind.2 Seiten über Klimaschutz. 2016 fanden genau 6 Klimateamsitzungen statt. Weiterbildungen erfolgen regelmäßig, jedoch fehlen die Belege. 2016 hat das Klimateam sich beim Schlassfest, Tag des Apfels, Tour du Duerf & Mobilitätswoche beteiligt.
GEMENG
I
DUERF
I
SCHOUL
I
LEIT
I
AGENDA
Grouss Botz den 08.04.2017 Am Inform'ELL 2 2016 stoung ze liesen: < Et bleift awer hei och nach "Loft no uewen" wat d'Zuel vun de "Botzleit" betrëfft, dofir elo schonn eng Pré-Invitatioun fir d'nächst Joer Mëtt Mäerz, un all déi, déi dëst Joer net konnten do sinn! > - A si waren do! An all den Dierfer aus der Gemeng hate sech vill Leit afonnt fir zesummen d'Gemeng ze botzen. Bei guddem Wieder mécht et ëmsou méi Freed en Tour duerch d'Duerf ze goen, ebe just mat Händschen, Gräifzaang a Plastikstut! Et läit ëmmer Knascht dorëmmer an et fënnt ee genuch, fir net ze soen zevill Dreck, sou dass d'Tute sech ëmmer séier fëllen! Eng Rëtsch Mataarbechter vun der Gemeng ware mat um Dill an hunn d'Tuten agesammelt an entsuergt, an dono sech ëm d'Iessen an d'Gedrénks gekëmmert. E gelongene Moie mat flottem Ofschloss. Merci all deene Leit, déi bei dëser (néideger) Aktioun geholleff hunn! Wann den "Trend" géif esou weider goen, dass kee Knascht méi op de Stroossen a Weeër ze fannen ass, an ëmmer méi Leit an den Dierfer sech treffen, fir zesumme spadséieren ze goen, da kéinte mir op dëser Plaz den Artikel "Gemittlechen Trëppeltour duerch d' Duerf mat uschléissendem Grillfest" nennen! Challenge?
13
14
GEMENG GEMENG
I
DUERF
I
SCHOUL
I
LEIT
I
AGENDA
T… E E R F T K A P A M I L DE K R E I L E T A E I G R E AN DEN EN ÄNTWERT…
INFOLINE GRATUITE 26 62 08 01
info@ksm.lu
www.ksm.lu
Caroline Schmit, Klimapaktberoderin Réidener Kanton: Dir als Energieatelier maacht Iech schon zënter 20 Joer dofir staark dass manner Energie verbëtzt gëtt a méi op erneierbar Energiequellen zréckgegraff gëtt. Niewt dem Holz, der Geothermie (Hëtzt aus dem Buedem), der Waasser- an der Wandkraaft interesséiere mer eis elo haaptsächlech fir d’Solarenergie. Mee Marc, huet d’Sonn iwwerhaapt genuch Power? Marc Neu, Energieberoder Réidener Energiatelier a.s.b.l. D’Sonn steht eis als Energiequell onbegrenzt, ëmweltfrëndlech an ouni Käschten zur Verfügung, mir mussen se just notzen. Ongeféier all 30 min schéckt d’Sonn esouvill Energie op eise Planéit, wéi mir am Laf vun engem ganze Joer verbrauchen. D’Potential ass gigantësch! Et läit also nit un der Sonn wa mir net genuch op si zréckgräifen… Photovoltaik
C.S. Wéi kann ech dann als Privatmann hei zu Lëtzebuerg vun der Sonn profitéieren? An domadden mengen ech natierlech nit d’Jupe, d’Terrasse oder de Stauséi, mee wéi kann ech hei Energie produzéieren? M.N. Ma prinzipiell ginn et fir eis 2 verschidden Techniken fir d’Sonnenenergie direkt ze notzen. - Photovoltaik fir aus der Solarenergie elektrische Stroum ze produzéieren - Solarthermie fir Dusch- an och Heizungswaasser ze erwiermen Photovoltaikanlagen wandelen d’Sonnestrahlung direkt an elektresch Energie ëm. Basis vun all PV-Anlag sinn d’Solarzellen, déi zum groussen Deel aus Silizium (nom Sauerstoff dat zweetmeeschten Element um Planéit) hiergestallt ginn. D’Solarzellen produzéieren Gläichstroum
(Plus a Minus) mat deem een z.B. an eng Batterie aspeise kéint. Oder awer, an esou geschitt et zu 99% hei zu Lëtzebuerg, et benotzt een sougenannt Wiesselriichter (dësen wandelt de Gläichstroum zu Wiesselstroum – sou wéi an der Steckdous - ëm) an et speist een dee selwer produzéierte Stroum einfach an dat öffentlecht Netz an. Fir dëse selwer produzéierte Stroum, deen an d’Netz agespeist gëtt, kritt een vum Stroumfournisseur ee fixen Tarif iwwert déi nächst 15 Joer. Domadden ass d’Rentabilitéit vun der Investitioun ofgesëchert. Am beschten sinn esou PV-Anlagen natierlech zur Sonn gedréint (Süden, 30-40° Neigung), mee och wann d’Anlag e bessi an den Osten oder de Westen kuckt reduzéiert dat d’Stroumproduktioun just minimal.
GEMENG
I
DUERF
C.S. Wéi grouss muss déi Anlag dann elo sinn? M.N. Grondsätzlech ass dat ganz egal. Well de Stroum jo an d’Netz agespeist gëtt (a nit direkt selwer verbraucht gëtt) kann d’Stroumproduktioun onofhängeg vum eegene Stroumverbrauch gekuckt ginn. Allerdéngs ass et flott wann ee weess, dass ee mat sénger Anlag genau esouvill Stroum produzéiere géif, wéi een och selwer verbraucht. Losse mer ee Rechebeispill maachen: D’moyenne vunn de lëtzebuerger Haushalter verbrauche ronn 4.500 kWh Stroum pro Joer. Eng Photovoltaikanlag vun 5kWpeak (ronn 30 m2) produzéiert ongeféier 4.500 kWh Stroum pro Joer.
I
SCHOUL
I
LEIT
I
AGENDA
Beräich gefuerscht ginn ass, wert des Technik eis nach vill Méiglechkeete bidden fir nach méi onofhängeg ze liewen. C.S. Du has gesot, et giff niewt der Stroumproduktioun och nach eng aner Technik ginn, wou een d’Energie vun der Sonn direkt notze kéint! M.N. Richteg, sougenannten thermesch Solaranlagen. Mat dësen Anlagen, déi haaptsächlech aus de Solarkollektoren an engem grousse Waasserspäicher (Boiler oder Pufferspäicher) bestinn, kann een souwuel Duschwaasser wéi och Heizungswaasser erhëtzen. Wéi dat geet?
Thermesch Solaranlag
C.S. Wat kascht dann esou eng Anlag a rechent se sech? M.N. Eng PV-Anlag vunn 5 kWpeak kascht ongeféier 10.000 € TTC. De Pappa Stat iwwerhëllt 20% vun den Investitiounskäschten (hors TVA), domadden bleiwe nach ronn 8.300 € iwwreg. De Verkafspräiss fir PV-Stroum läit 2017 bei 0,169 €/kWh. Bei enger Stroumproduktioun vunn 4.500 kWh heescht dat also, dass d’Anlag all Joer fir 760 € Stroum produzéiert. Deemno wier d’Anlag no ronn 11 Joer bezuelt (d’Aspeisevergütung ass 15 Joer lang garantéiert). Selwer Stroum mat enger PV-Anlag ze produzéieren war, ass a wert och an Zukunft rentabel bleiwen. A wann ech mir d’Anlag iwwert ee Kredit bei der Bank finanzéiere loossen an de Stroumverkaf benotzen fir de prêt ze rembourséieren, da brauch ech emol keen eegent Geld an d’Hand ze huelen fir kënne matzemaachen. Et ass deemno einfach fir säin Bäitrag zu enger méi ëmweltfrëndlecher a gerechter Zukunft ze leeschten. C.S. Wat bréngt d’Zukunft? M.N. An Zukunft geet et drëms dass d’Haiser nit nëmmen selwer Stroum produzéieren mee dësen och beschtméiglech selwer op der Plaz verbrauchen. Dobäi spillen d’Batterien natierlech eng wichteg Roll. Haut sinn dës nach relativ deier, mee wann emol nach e puer Joer an deem
A Solaranlag fir d’Produktioun vu waarmem Waasser
B Waarmwaasserproduktioun an Heizungsënnerstëtzung
An deenen zwee Fäll sinn d‘Kollektoren prinzipiell um Daach installéiert (kënnen awer och an der Wiss stoen, un der Fassad hänken, …) déi d’Sonnenenergie opfänken an un eng speziell Flëssegkeet iwwerdroen déi duerch dës Kollekteren fléisst. Dës Flëssegkeet gett also opgehëtzt a fléisst an engem circuit fermé bis an de Späicher a gëtt do séng Energie iwwert e Wärmetauscher un d’Waasser of.
d’Kollekteren fir nei Sonnenenergie ze „tanken“.
Bei der Variante A ass dat Brauchwaasser, bei der Variante B am Prinzip Heizungswaasser, also dat Waasser wat duerch ären Heizungscircuit fléisst. Nom Wärmetauscher huet sech dës speziell Flëssegkeet nees ofgekillt a fléisst nees zréck bei
Schéngt elo keng Sonn spréngt automatësch d’Heizung un an erwiermt een Deel vumm Waasser am Späicher fir dass zu all Moment waarmt Waasser zur Verfügung steet. Bei der Variante B ass de Brauchwaasserspäicher nom „Bain-Marie“Prinzip am Heizungswaasserboiler integréiert. Aner hydraulesch Varianten (mat Durchlauferhitzer) existéieren awer och.
15
16
GEMENG GEMENG
I
DUERF
C.S. A wéi grouss muss déi Anlag dann elo sinn? M.N. Anescht wéi bei der Photovoltaik gëtt hei versicht d’Anlag esou ze dimensionéieren, dass se bei de Verbrauch vum Haushalt passt. a) Eng reng Brauchwaasser-Solaranlag gëtt am Prinzip esou dimensionéiert dass d’waarmt Waasser am Summer zu 100% gedeckt ass, sprëch d’Heizung (déi jo am Summer just leeft fir d’Brauchwaasser a net méi fir d’Heizung) fir dës Period komplett ausgeschallt ka ginn. Fir e Standart 4-Persounenhaushalt heescht dat: a. 2 bis 3 Kollekteren
I
SCHOUL
I
M.N. Nit eréicht an der Zukunft mee och haut schon ginn et Haiser déi komplett mat der Sonn beheitzt kënne ginn. Dës sougenannten Sonnenhaiser si natierlech top isoléiert, hunn eng grouss thermesch Solaranlag um Daach an ee grousse Pufferspäicher am Keller stoen. Dës Sonnenhaiser kënnen also zu 100% just mat der Sonn beheitzt ginn. Sech onofhängeg maachen vu fossilen Energieträger wéi Masutt oder Gas ass also och haut scho méiglech.
a. 5 bis 6 Kollekteren b. 700 bis 1.200 Liter Späicher
WWW.KSM.L U
c. Investissement: ± 11.000 bis 13.000 €
Bei enger Masutterspuernis vun 250 Liter pro Joer an engem Masuttpräiss vunn 0,50 € pro Liter wier d’Investitioun an ca. 20 Joer rentabiliséiert. Klëmmt de Masuttpräiss awer nees
DE KLIMAPAKT FREET… AN DEN ENERGIEATELIER ÄNTWERT… INFOLINE GRATUITE 26 62 08 0 1
b) Eng heizungsënnerstëtzend Solaranlag gëtt dohinner dimensionéiert fir 30 bis 35% vunn der kompletter Heizenergie anzespueren. Dat heescht:
De Pappa Stat subventionéiert dës Anlagen mat maximal 2.500 €. D’Gemeng leet meeschtens* och nach eng Kéier 1.250 € drop. Bei engem Investissement vun 6.250 € bleiwen also nach 2.500 € iwwreg.
AGENDA
C.S. An och hei d’Fro: wat bréngt d’Zukunft?
c. Investissement vu ± 6.000 bis 7.000 €
M.N. Eng reng Brauchwaasseranlag reduzéiert de Masuttverbrauch ëm ca. 200 – 300 Liter pro Joer. Dëst hängt natierlech ganz dovunner of wéivill Persounen am Haushalt wunnen a wéivill geduscht oder gebued gëtt.
I
un an erreecht ee Präiss vu bal 1 €/ Liter, da gesäit déi Rechnung nees wesentlech besser aus.
b. 300 bis 400 Liter Solarboiler
C.S. Wat kascht dann esou eng Anlag a rechent se sech?
LEIT
Caroline Schmit D’Sonn huet also wierklech enorm vill Potential. Wat sollen d’Leit dann elo maachen? Marc Neu Informéiert Iech einfach GRATIS op ärer Energie-Infoline um 26 62 08 01 a profitéiert vunn eiser Erfahrung aus 20 Joer Energieberodung am Réidener Kanton. Mir kënnen Iech soen ob eng Solaranlag bei Iech sënnvoll ass, wou Dir am einfachsten Energie an domadder Geld aspuere kënnt an och wéini Dir vu staatleche Bäihëllefe profitéiere kënnt. Wéi gesot einfach um 26 62 08 01 uruffen!
* Am Energieatelier (Tel: 26 62 08 01) nofroen wéi eng Gemengen eppes bäileeën a wéi eng nit
KOMM SPUER MAT! ENERGIATELIER A.S.B.L. 43, Grand-Rue L-8510 Redange/Attert info@ksm.lu
GEMENG
I
DUERF
I
SCHOUL
I
LEIT
I
AGENDA
Mobilitéitswoch 16/09/2017 - 22/09/2017
2017 16-22/09/2017
Di originellste SelÞen am Bus
Wann dir während der Mobilitéitswoch de Bus huelt, schŽckt ee SelÞe vun Iech um Arrêt oder am Bus un de 661 286 442. DŽi 3 originellst Fotoen gewannen (1. Präis 50 Beki, 2. Präis 30 Beki an den 3. Präis 20 Beki)
19/09/2017 (Café des Sports: 19:30) Muss et an der Gemeng Ell ëmmer den Auto sinn?
Virstellung vun der neier V‘loskaart & Besch‘lderung an eiser Regioun Virstellung vun enger Þnanzieller BŠih‘llef Þr dÕ Joeresabo vum ‘ffentlechen Transport ,ErklŠrungen zum Tour du Duerf Diskussioun mat de Bierger iwwer dÕ Infrastrukture Þr V‘lo a FoussgŠnger VirfŽierung vun engem Documentaire iwwer de V‘lo
22/09/2017 (Eller Schoul: 7:30 - 8:00)
Eng Mëtsch an ee Schocki als Merci
Eng M‘tsch an ee Schocki Þr jiddereen, deen op d‘sem Dag ouni Auto an dÕ Schoul k‘nnt.
23/09/2017 Vëlos-Tour vun Ell op Réiden Start zu Kleng-Elchert beim Bus-Arrêt um 10:10 / Uewerkolpech beim Grenzwee um 10:15 /Rued bei der aler Schoul um 10:20 / Ell bei der Gemeng um 10:30
Ee ßotte klenge StŠrentour aus all Uertschaft vun eiser Gemeng op RŽiden.
Mir fuere bei dÕSchwŠmm, den Atert-LycŽe, den Akafszenter an eis zukŸnfteg Museksschoul, Þr ze gesinn wŽi gutt ee mam V‘lo dohi kŽint. Als Ofschloss invitŽiert dÕ Gemeng mam Klimateam op eng gutt Taass KafÞ beim Lotti an der Sp‘nnchen. MŽi Infoen : Laurent Schaus, Gemeng Ell : 26 62 38 - 590
Tour du Duerf 2017
Och 2017 invitŽiere mir eis Bierger nees an dÕ Pedallen ze drŽcken, Þr mŽiglechst vill km pro Awunner ze fueren t‘schent dem 17/09/2017 an dem 7/10/2017 Umellen: www.tourduduerf.lu Weider Infoen : Laurent Schaus, Gemeng Ell : 26 62 38 - 590
17
18
GEMENG GEMENG
I
DUERF
I
SCHOUL
I
LEIT
I
AGENDA
De Gemengesyndikat „De Réidener Kanton“ ass ee Verband vun den Gemengen: BIECKERECH, ELL, GROUSSBUS, PREIZERDAUL, RAMMERICH, REIDEN, SËLL, USELDENG, VIICHTEN A WAHL. Ären Uspriechpartner: Monique Mahowald Tel : 621 887 941 E-Mail : monique.mahowald@reidener-kanton.lu
Léif Proprietairen aus dem Réidener Kanton,
Äre „Besëtz“ a gudden Hänn
De Gemengesyndikat "De Réidener Kanton" huet viru kuerzem d’Madame Monique Mahowald (Immobilienagentin) fir den neie INTERESSEIERT? Service Haus Care engagéiert, fir a sengem Numm mat Iech Kontakt opzehuelen. Mir sinn op der Sich no Logementer, déi mir un eis Bierger weiderverloune kënnen. Dir kennt d’Situatioun um Wunnengsmaart. Vill Familljen, Jonker a Seniore kënne sech d’Loyeren net méi leeschten. Haus Care: Win Win Situatioun Ënnert de Proprietairen ass gewosst: Et ass net evident déi richteg Leit ze fannen! Dat Ganzt ass mat vill Mënschekenntnis, Opwand a Suerge verbonnen. Mir sinn eis däers bewosst an hunn deemno no Solutioune gesicht, déi allen zegutt-, an Iech entgéint kommen. Gitt Dir e Logement un Haus Care virun, sidd Dir eng Rëtsch Suerge lass an Dir proftéiert vu sëllechen Avantagen, déi net vun der Hand ze weise sinn. De Gemengesyndikat als Bierg - Mir garantéieren, datt Dir net nëmmen de Loyer all Mount pünktlech bezuelt kritt, mä och e laangfristege Locatiouns-Kontrakt. - Mir kucke no Ären Haiser, Appartementer oder Studioen. Kleng Reparature gi vun eis iwwerholl. Deemno bleift äre Besëtz an engem garantéiert propperen Zoustand. - E Locatiouns-Kontrakt mat Haus Care erméiglecht Iech eng steierlech Bonificatioun vum Loyer vu 50%. (loi modifée du 25 février 1979 mémorial A - no. 274 du 27 décembre 2016, art.115 §13) - Mir proposéieren Iech eng attraktiv Vir-Finanzéierung vun eventuelle Renovatiounsaarbechten, sollt Dir a Besëtz vun engem Bien sinn, deen net op der Héicht ass fir ze verlounen. - D’Locatairen, déi an Är Wunnenge kommen, gi vum Office Social OsCare suivéiert a begleet.
GEMENG
I
DUERF
I
SCHOUL
I
LEIT
I
AGENDA
Fir eise Projet “Haus CaRe” siche mir Haiser, Appartementer, an Studio’en fir se de Leit zur Verfügung ze stellen, deenen et net méiglech ass sech eng Wunneng um regulären Immobiliemarché ze leeschten.
Nous cherchons pour notre projet « Haus CaRe » des maisons, appartements et studios afin de les mettre à disposition de familles et de personnes dont la situation de vie ne permet pas l’accès au marché immobilier régulier.
Den Gemengesyndikat bit Iech:
Le syndicat intercommunal vous propose :
1. Garantéierten Loyer mat engem laangfristegen Locatioun’s Kontrakt.
1. Le payement garanti du loyer moyennant un contrat de bail à long terme.
2. Garantéierten gudden Zoustand vun ärem Besëtz.
2. La garantie du maintien du bon état de votre bien.
3. Komplett an gratis Gestioun vun ärem Besëtz.
3. Gestion intégrale et gratuite de votre bien.
4. Garantéierte Suivi an sozial Begleedung vun den Bewunner duerch den Office Social.
4. Suivi social des bénéficiaires garanti par l’office social.
5. Méiglechkeet vun der Virfinanzéierung vun Renovatiounsaarbechten.
5. Faculté du préfinancement de travaux de rénovation.
6. Dir hutt bis zu 50% Steiererliichterung duerch d’sozial Locatioun.
6. Réduction de 50% de la charge fiscale sur les loyers perçus du fait de la gestion locative sociale.
Informéiert Iech bei Haus Care Dir hutt bestëmmt nach Froen, Bedenken, Iddien? Rufft un! D’Madame Mahowald ass Ären Uspriechpartner. Haus Care ass op vu méindes bis freides vun 9.00 bis 13.00 Auer. Am Numm vun de Gemenge Biekerech, Ell, Groussbus, Préizerdaul, Rammerech, Réiden, Sëll, Useldeng, Viichten a Wal soe mir Iech elo scho villmools Merci fir Äert Engagement.
HAUS CARE Maison Worré 11, Grand-Rue L-8510 Réiden T 621 887 941 monique.mahowald@reidener-kanton.lu
19
20
GEMENG GEMENG
I
DUERF
I
SCHOUL
I
LEIT
I
AGENDA
Etat civil Naissances Dron Charles Colpach-Haut, 13.03.2017 Lopes Noel Petit-Nobressart, 04.04.2017 Gerard Gaspard Julien Petit-Nobressart, 09.04.2017
Décès Flammang-Schiltz Marie 05.05.2017 68 ans Colpach-Haut
Boschian Nieves Dora 18.05.2017 83 ans Colpach-Haut
Partenariat
http://www.ell.lu/population-et-etat-civil Fir all Informatiounen iwwer den "état civil" kënnt Dir Iech och gär ënner der Telefonsnummer 26 62 38 - 50 beim M. Jeannot Faber mellen!
Claudine Laux & Pierre Trovato Ell 24.03.2017
17. Februar 2017
13. Mäerz 2017
GEMENG
I
DUERF
I
SCHOUL
I
LEIT
I
AGENDA
Ouschteren an der Gemeng, e puer Andréck Rued
Rued
2. Rei: HEMMER Fynn, WIETOR Philippe, HEMMER Lexy, STAAR Lena, BASTONG Laurice 1. Rei: MASELLI Sebastian, WIETOR Pol, WIETOR Julie, BASTONG Louis, STAAR Noé
Ell
Kleng-Elchert 2. Rei: ALVES DIAS Sandra, AGUILERA Amy, LIBER Kevin, NOTHUM Shari, KÖLSCH Kim 1. Rei: EVEN Manon, KLEIN Sébastien, MUNO Leni, DELTGEN Marylène
2. Rei: KEMMER Laurie, PRESTIGIACOMO Philippe, KEMMER Mathis 1. Rei: SCHILTZ Lena, LUX Lorik, SCHILTZ Max
Säiteredaktioun: Romain Gaspar
21
22
GEMENG
I
DUERF
I
SCHOUL
I
LEIT
I
AGENDA
Heeschen 2017 zu Rued
Vu lénks no riets:
JOSEPH Julie, WIETOR Julie, GIRAUD Elouan, MASELLI Sebastian, WIETOR Pol, WIETOR Philippe, KASEL-RAVANELLI Matheo, HEMMER Fynn, KASEL-RAVANELLI Maëlle FALK Adam, FALK Yasmin
Solidaritätsessen für den guten Zweck
Ell: Im Rahmen ihrer diesjährigen Hilfsaktion hatte die „ACFL- Fraen a Mammen Ell“ in Zusammenarbeit mit dem Pfarrverband Ospern für Sonntag, den 4. März, zu einem Solidaritätsessen eingeladen. Über 100 Teilnehmer waren der Einladung in den Festsaal nach Ell gefolgt und ließen sich nach dem Apéro, das köstlich zubereitete Mittagsmenü mit den dazu gehörigen Beilagen auch gut munden. Die Frauen und Mütter aus Ell sorgten bei der Ausgabe dafür, dass jeder Teller gut gefüllt war, während einige freiwillige Helfer- und Helferinnen für einen perfekten Service Sorge trugen. Bei der reichhaltigen Tombola wurden die Gewinner mit schönen Preisen bestimmt nicht enttäuscht. Der Erlös dieser Veranstaltung wird der Luxemburger Vereinigung für Betroffene von einem Gehirnschlag „ Blëtz“ zugutekommen. (CR) (FOTO: CHARLES REISER) Säiteredaktioun: Romain Gasar
GEMENG
I
DUERF
I
SCHOUL
I
LEIT
I
23
AGENDA
De Spuerveräin Rued feiert! Majo Nees
Ketty Radetti
Josette Muster
50 Joer Fuesend um Hingerjuck!
Rémi Dämmi
Jean Némar
Jängi Beispill
En dach e bëssi méi aussergewéinleche Jubiläum hat dëst Joer de Spuerveräin Rued ze feieren. De Fuesméindig huet zanter 1967 e feste Rendez-Vous hei an der Gemeng! Den Hingerjucksbal! Dës Erfollegsstory gouf fir d'fofzegst organiséiert. Ugefaangen huet et am Café beim Lill zu Rued, wou de Bal déi éischt Joeren ofgehale ginn ass. Vun Ufank un ee gutt besichte Bal, mat Stëmmung, Freed an natierlech Fuesboken. De Café beim Lill ass aus allen Néit geplazt! Sécher war et gutt, wéi ee konnt ufanks der 80'er op Ell an deen neie Centre Camille Ney plënneren. De Sall gouf zum "Hingerstall", extra Comptoirë si gebaut ginn, a net ze vergiëssen - déi legendär "Hunnebar". Mat de Joere sinn eng Parti Saache geännert oder ugepasst ginn, mä am grousse ganzen kann ee soen, dass den Hingerjucksbal säi Stil a säi Charme iwwer déi 50 Joer behalen huet - an och wäert halen! E puer Andréck vum Bal fannt Dir op där nächster Säit. De Spuerveräin "De Patt an Éieren", eng Kuerzfaassung: Am Café beim Lill zu Rued hängt eng "Spuerkëscht" wou all Member all Mount seng Spuersuen ageheit (minimum 10€). Am Januar an der Generalversammlung kritt jidderee seng gespuerte Suen nees ausgedeelt. De beschte Spuerer gëtt mat engem klenge Kaddo belount! D'Haaptaktivitéite si ganz kloer den Hingerjucksbal, mä och d'Duerffest zu Rued, de Motostour duerch d'Eislek fir nëmmen déi ze nennen. Iwwer d'Joer sinn och eng Parti Ausflig an Iessen um Kalenner. Mammen- a Pappendagsiessen, e Mullenowend, e Besuch op der Fouer, en Tour iwwer e Chrëschtmaart a sou weider. Wann dir interesséiert sidd an dëser gesellecher Ronn derbäi ze sinn an eng Hand mat unzepaken, dann zéckt net a mellt Iech entweder beim Georges Weis (Präsident) 691629762 weisgeo@pt.lu oder beim Nadine Clesen-Spilman (Sekretärin) nadine.spilman@education.lu
Jos Ries
Georges Weis
Frank Claude Rosch Fred Thill Marco Ney Bintener Crochet Paquet Nadine Josée Astrid Ries Viviane Lex Riffer Lena Clesen Carlo Clesen Paquet Weis Simon
net jiddereen konnt mat op der Foto sinn, jidderengem awer Merci fir den Asaz um 50. Hingerjuck!
Ender Theisen Liette Blaise
Erny Schaack
Jos Thill
24
GEMENG
I
DUERF
I
SCHOUL
I
Säiteredaktioun: Romain Gaspar
LEIT
I
AGENDA
GEMENG
I
DUERF
I
SCHOUL
I
Säiteredaktioun: Romain Gaspar
LEIT
I
AGENDA
25
26
GEMENG
I
DUERF
I
SCHOUL
I
LEIT
Buergbrennen zu Rued den 4.03.2017 Teamwork zu Rued, well Traditioun bleift Traditioun! Bal e ganzt Duerf war Buergsamsdeg
op de Been, fir dass och dëst Joer de Wanter konnt verbrannt ginn! Sief et de ganzen Dag iwwer, fir d'Buerg ze bauen an opzeriichten, oder owes fir se mat ze verbrennen. Jiddereen hat säi Spaass, an d'Buergbrenne Rued bleift am Kalenner fir 2018. E grousse Merci u jiddereen, deen derbäi war!
I
AGENDA
GEMENG
I
DUERF
I
SCHOUL
I
LEIT
Hobbymaart vum Dësch-Tennis
Säiteredaktioun: Christiane Weynandt
I
AGENDA
12. Mäerz
27
28
GEMENG
I
DUERF
I
Kommioun zu Ell
SCHOUL
I
LEIT
I
AGENDA
de 17. Abrëll 2017
Dechen Nico Jans
Lena Schiltz
Philippe Wietor
Lorik Lux
Pol Wietor
Leni Muno
Mathis Kemmer
Säiteredaktioun: Romain Gaspar
Leo Weis
Lena Staar
GEMENG
I
DUERF
I
SCHOUL
I
Alyssia Varela Fortes
LEIT
I
AGENDA
Fynn Hemmer
Philippe Prestigiacomo
Alan Winiarski
Massendinger, vu lénks no riets: Lena Wantz Jackie Even Léonie Reckinger Luc Even
Pastoralassisteninnen, vu lénks no riets:
Martine Lallemand-Wio, Marianne Nilles, Betty HeimermannWio
Säiteredaktioun: Romain Gaspar
29
30
GEMENG
I
DUERF
I
SCHOUL
I
LEIT
I
AGENDA
Weihe zur Muttergottes der Kommunionkinder aus sechs Gemeinden.
Weihe zur Muttergottes der Kommunionkinder aus sechs Gemeinden. Préizerdaul: Am zweiten Oktav-Sonntag fand in der festlich geschmückten Pfarrkirche im Préizerdaul die Weihe der 60 Kommunionkinder aus den Gemeinden Ell, Grosbous, Wahl, Préizerdaul, Vichten und Redingen, die alle dem Pfarrverband Ospern angehören, statt. In ihrem Weihegebet stellten sie sich unter den Schutz von Maria, der Mutter Jesu, mit der Bitte sie auf dem Lebensweg in Freud und Leid zu begleiten und mit ihrer Hilfe die Freundschaft mit Jesus weiter wachsen zu lassen. (CR) (FOTOS: CHARLES REISER)
GEMENG
I
DUERF
I
SCHOUL
I
LEIT
I
AGENDA
D’Eller Ibutse vun de Joren 1942 bis 1957 um Konveniat zu Beekrich Viru genee 40 Joer hate si hiren éischte Konveniat, elo, freides no Ouschteren, hu si sech fir d‘siwent erëmgesinn, d’Meedercher an d’Jongen, déi tëscht 1944 an 1952 fir d’éischt zu Ell an d’Schoul gaang waren. Dës Kéier haten d’Organisateuren, Irène Becker-Coljon, Marie Claire Heymans-Graf, Henri Leyder a Paul Reiser, méi grouss gesinn. Si haten och d’éischt Schouljore vun 1942 an 1943 souwéi 1953 bis 1957 invitéiert. 49 Invitatioune waren erausgaang, 22 Dammen an Häre waren do; well se krank waren, haten der véier, déi gär koum wieren, sech missen afmelden. Fir unzefänke gouf zu Beekrich op d‘Graf vun hirem Schoulmäeschter, dem Här Nicolas Walch, a senger Madame, eng schéi Coupe mat Blumme gestallt. Jiddfereen huet sech sécher gär u si zwee erënnert, ware si jo „ëmmer fir äis Kanner do an dat och nach, wéi mär grouss waren“, huet den Henri Leyder si ënner anerem dankbar an Erënnerung geruff. Hien huet och d’Nimm vun den 18 Schoulfrëndinnen a -frënn opgeruff, déi ewell an d’Éiwegkeet gaang sinn. Duerno stung eng Visite vun der Beekricher Millen um Programm. En Eller Jong, deen haut zu Huewel wunnt, de Fernand Schuh, war hire Guide. Hien huet duerch de Mille-Musée gefouert, duerno weider an d‘Seeërei, wou den Nic Schweicher hinnen déi eng See erkläert an déi aner virgefouert huet. De Festdagsdësch war am Millerestaurant gedeckt. Hei gouf de Grupp kulinaresch verwinnt. An en huet sech et gutt goue gelooss bis se ... um 5 Auer erausgekiert gi sinn. Am Millebistrot goufen déi méi laang Gespréicher op en Enn bruecht... Eise Guide, de Fernand Schuh.
Vu lénks no riets op der Foto: Fons Leyder, Jeanny Hemmer, Fernand Goedert, Robert Roder, Camille Faber, Milly Faber, Camille Wernimont, Liliane Leyder, Albert Even, Margot Roder, Edmond Diederich, Irène Coljon, Paul Reiser, Josée Engel, Maisy Mayer, Catherine Meis, Josée Walch, Flore Diederich, Lex Even, Maisy Walch, Henri Leyder, Marie-Claire Graf.
Säiteredaktioun: Romain Gasar
31
32
GEMENG
I
DUERF
I
SCHOUL
I
LEIT
I
AGENDA
E puer interessant Detailer iwert déi Eller St-Rochus Parkierch. D' Par Ell besteet nit méi! Et sinn elo d'Paren aus 8 Gemengen, mat 18 Paren a 14 Filialen, an enger neier Par zesummegeluecht, déi de Nuem " Ste. Claire Atertdall " huet. Bäim Nuem kounten d' Leit matbestëmmen. Jiddfer Kierch behält awer säin Hellige vu bis elo. Verschidde Saache wäerten awer änneren. D' Dekanater Dikrich, Miersch an Osper goufen elo zu engem eenzigen Dekanat vereenigt. Weider Detailer fënnt een op cathol.lu. Dee groussen Ëmbroch an der Lëtzebuerger Kierch soll äis awer nach emol ee klenge Réckbléck an di räichhaltig Geschicht vun der Eller Kierch erlaben:
Den 22te Mäerz 1881 ass mam Afdroe vun der aler Kierch ugefaang ginn. Dobäi goufen och zwou aussergewéinlech wäertvoll Grafplacken aus dem Mëttelalter fonnt, déi haut an der klenger Kapell hannen an der Kierch ausgestallt sinn. De Käschtepunkt fir déi nei Kierch war op 25.000 Frang chiffréiert. Bei der Fäerdigstellung am Joer 1884 (also ass se haut 133 Joer al) waren d’Käschten op 39.609 Frang geklomm. D’Kierch ass am gotische Stil gebaut. Si gouf de 26te Juni 1884 konsekréiert. De Chronogramm iwer dem Portal vun der Kierch bestätigt dëst och. Deemols war den Nicolas Gaasch vu Lëtzebuerg Paschtouer zu Ell. D’Kierchefabrik vun Ell huet den heitigen Héichaltor ( Assumpta-Altor ), dee virdrun an der Kierch zu Waldbredimus opgestallt war, fir 600 Frang kaaft. Dëse Renaissance-Altor stellt d'Maria Himmelfahrt an hir Kréinung duer. Den Altor ass mat véier Sailen agefaasst an huet eng Héicht vu gutt 6 Meter. Ze erwähnen ass och nach de Priedigtstull, wou déi véier Evangeliste Markus, Johannes, Matthäus a Lukas drop duergestallt sinn. No an no koumen och Klacken an den Tuerm vun der Kierch: 1914 (470 kg., op den Toun Si bémol gestëmmt), 1914 ( 280 kg., Do), 1933 (600 kg., La bémol), 1952 (170 kg., Si bémol). Säiteredaktioun: Romain Gasar
GEMENG
I
DUERF
I
SCHOUL
I
LEIT
I
AGENDA
An der Sëtzung vum Abréil 1934 huet den deemolige Kiercherot d’Décisioun geholl, eng Uergel fir d’Kierch unzeschafen, an dat fir de Präis vun 104.000 Frang. Dës ass vun der Manufacture d’Orgues lux. Succ. Georges Haupt vu Lëntgen nom System Stahlhuth gebaut ginn. Si hat 16 Regëster an eng pneumatisch Traktur. D’Aweiung war den 30te September 1934, an den deemoligen Titularorganist vun der Kathedral vu Lëtzebuerg, de Mâitre Albert Leblanc, huet dat neit Wierk agespillt. Ausgangs de 70er Joere gëtt een neie Buedembelag geluecht. Da geschitt laang näischt, bis an de Joeren 2000-2001 déi Eller Kierch komplett renovéiert gëtt (neien Daach, Fassad, Ustrach bannen, Elektrisch). Deemools ass du vum Kiercherot och beschloss ginn, d’Uergel komplett ze renovéieren an ze erweideren, vu 16 op 30 Regëster, d'Traktur vu pneumatisch op mechanisch. Dobäi sinn déi al Regëster an de Prospekt vun der Uergel komplett erhale ginn. Dës Aarbichte si vun der Uergelmanufaktur Albéric Thunus vu Bütgenbach (bei St. Vith) ausgefouert ginn (250.000 Euro). Dëst war nëmme méiglich duerch vill Donen, sief et vu Veräiner oder Privatleit. Hinnen all nach emol een décke Merci! D’Aweiung vun der neier Uergel war den 11. Juni 2001. Nit ze vergiesse sinn eewer och d’Féinsteren, wou verschidden Hellig drop duergestallt sinn, a besonnisch déi, wou un déi gefale Jongen aus dem zweete Weltkrich erënnert gëtt. D‘Par Ell besteet scho seit 1334. Scho 1570 gëtt den hellige Rochus als Kierchepatroun erwähnt (e puer Statuen an eng Duerstellung op enger Kiercheféinster weisen drop hinn). Desweidere soll och nach op déi 14 Statioune vum Kräizwee higewise ginn. D’Kiermes (Kirchweihfest) gëtt um Sonndig nom 16. August gefeiert, also fréistens de 17. August.
Raymond Jans Hei d'Quellangaben zum Artikel: Brochure Fanfare/Sapeurs-Pompiers Ell1907- 1982; Glockenklänge der Heimat Ferdy Reiff Band 1; Brochure Uergelfrënn Ell 2001; Deliberationsregister der Kirchenfabrik Ell 1918-
Säiteredaktioun: Romain Gasar
33
34
GEMENG
I
DUERF
I
SCHOUL
I
LEIT
I
AGENDA
Galaconcert vun der Musik Gemeng Ell
Würdiges Festprogramm zum Geburtstag Galakonzert 2017 begeisterte das Publikum Im prall gefüllten Kulturzentrum « Camille Ney » fand kürzlich das traditionelle Galakonzert der „Musik Gemeng Ell“ statt. Dabei stand die diesjährige Ausgabe ganz im Zeichen des Hundertzehnjährigen Geburtstags des lokalen Musikvereins. Zu diesem Anlass wurde die „Chorale Municipale Sängerfreed“ aus Bettemburg eingeladen um zusammen den Abend zu gestalten. Mit dem „Grand March“ wurde der Abend von der „Musik Gemeng Ell“ unter der Stabführung von Jérémy Lacave eröffnet. Danach folgten die sehr anspruchsvollen Werke „Banja Luka“ von Jan de
Haan und „Orient Express“ von Philip Sparke. Mit „The Lion King Soundtrack Highlights“ fand der erste Teil des Konzerts unter dem tosenden Applaus des Publikums einen würdigen Abschluss. Die „Chorale Municipale Sängerfreed Beetebuerg“ unter der Leitung von Nancy Back-Kelsen sorgte im zweiten Teil des Abends mit zahlreichen Medleys aus den Musicals „Cats“, „Porgy and Bess“ sowie „My Fair Lady“ für die gesangliche Unterhaltung. Der gemeinsame Auftritt von Musikverein und Chor mit stimmungsvollen Popwerken wie „Adiemus“ von Karl Jenkins, „Dancing Queen“ von Abba, „Halleluja“ von Leonard Cohen und “ Let it be „ von den
Beatles bildete den Abschluss eines abwechslungsreichen Programms. Nathalie Bender führte gekonnt durch den Abend und begeisterte mit ihren fachkundigen Erläuterungen. In seiner Ansprache ging Präsident Henri Rasqué kurz in die Historie der Jubilargesellschaft ein und bedankte sich abschließend bei allen Beteiligten. Das Festprogramm der "Musik Gemeng Ell" bietet unter anderem mit einem Big Band Abend am 14. Oktober sowie einem Konzert der Luxembourg Philharmonia am 19. November weitere musikalische Leckerbissen an. Zusätzliche Information erhalten sie auf der Homepage: www.musikgemengell.lu.
weider Fotoen um site www.musikgemengell.lu
GEMENG
I
DUERF
I
SCHOUL
LEIT
I
I
AGENDA
Schoulorganisatioun 2017-2018 Klassenverteilung / Répartition des classes 2017-2018 Cycle 1: Enseignement précoce:
Wolff-Knauf Martine et Roemen Simone
Cycle 1: Enseignement préscolaire:
Gratias Carole et Reckinger-Seyler Manon
Enseignement primaire: Cycle 2.1: Cycle 2.2:
1e année d’études: Reding Marc 2e année d’études: Gaspar Romain
Cycle 3.1:
3e année d’etudes: Felten- Bettendorff M-P.
Cycle 3.2:
4e année d’études: Rocconi Laura
Cylce 4.1:
5e année d’études: Weis Jean-Marie
Cycle 4.2:
6e année d’études: Schlesser-Fischer Carole
L’année scolaire commence le vendredi 15 septembre 2017 et finit le jeudi 13 juillet 2018. Das Schuljahr beginnt am Freitag den 15. September 2017 und endet am Donnerstag den 13. Juli 2018. Allerheiligen/Toussaint
28.10.2017
St. Nicolas Weihnachten/Noël Karneval/Carnaval Ostern/Pâques Arbeitsfest/Fête du Travail Christi Himmelfahrt/ Ascension Pfingsten/Pentecôte
06.12.2017 16.12.2017 10.02.2018 31.03.2018 01.05.2018 10.05.2018 19.05.2018
Nationalfeiertag/Anniversaire de S.A.R. le Grand-Duc Sommerferien/Vacances d’été
23.06.2018 14.07.2018
-
05.11.2017
-
01.01.2018 18.02.2018 15.04.2018
-
27.05.2018
-
16.09.2018
35
36
GEMENG
DUERF
I
I
SCHOUL
LEIT
I
AGENDA
I
D'Internat fir d'Schüler aus dem
Eist
Inte
rna
t am
Grén
gen
, fir
äert
Wünschen Sie sich für Ihr Kind eine stabile Unterstützung in der Bewältigung seines täglichen Hausaufgabenpensums in einem naturnahen, schönen Umfeld, mit Gleichaltrigen, mit denen es auch eine ausgewogene und spannende gemeinsame Freizeit erleben könnte ? Das alles mit der Unterstützung durch ein engagiertes Team
an ns l
a
ier d
d Etu
atu
ur re po
uer
vol ux é
mie
Kan
d.
von SozialpädagogInnen und ErzieherInnen, die Ihnen und Ihrem Kind Stabilität, Struktur und Orientierung bieten ? Direkt neben dem Schulgebäude, so dass jede Schuleinrichtung in kurzer Zeit erreicht werden kann ? Dann kontaktieren Sie uns für einen Besichtigungstermin unter der Nummer 26 62 32 – 700.
Wir sind von Montag 7:00 bis Freitag 18:00 für die Beantwortung Ihrer Fragen für Sie disponibel und geben Ihnen gerne Auskunft über unser Internat.
Schauen Sie ruhig auf unsere Internetseite unter www.alr.lu .
5 règles d’or lors des grandes chaleurs > 5 règles d’or lors des grandes chaleurs<
> 5 Goldene Regeln für Hitzetage<
1. Boire beaucoup (au moins 1.5 litre d’eau minérale ou d’eau gazeuse par jour)
1. Viel trinken (mindestens 1,5l Mineralwasser oder Sprudelwasser am Tag)
2. Passer plusieures heures par jour dans des endroits frais ou l’ombre (fermer fenêtres, volets et stores pendant la journée)
2. Halten Sie sich in gekühlten Räumen oder im Schatten auf (tagsüber Fenster, Fensterläden und Rolläden schließen)
3. Eviter des activités physiques intenses pendant les heures les plus chaudes
3. Keine körperlich anstrengenden Aktivitäten während der heißesten Tageszeit
4. Se rafraichir en prenant des douches ou des bains partiels
4. Kühlen Sie sich durch Duschen oder Teilbäder
5. Aller quotidiennement chez les personnes âgées de votre entourage qui vivent seules. Vérifier qu’elle disposent de suffisamment d’eau minérale et qu’elles en consomment assez.
5. Sehen Sie täglich nach alleinstehenden, älteren Menschen in Ihrem Umfeld. Achten Sie darauf, dass diese ausreichend mit Wasser versorgt sind und genügend trinken.
GEMENG
I
DUERF
I
SCHOUL
LEIT
I
I
AGENDA
Par ATERTDALL - Sainte CLAIRE Häerzlich Invitatioun:
Donneschdeg, den 22. Juni um 20.15 Auer zu ELL: TE DEUM
Samschdeg, de 24. Juni um 19.30 Auer zu KOLPECH: Festmass am Kader vun der KIERMES All Informatiounen fannt Dir an eisem Parbréif !
Parbüro:
Pastoraléquipe: Abbé Nico JANS, Curé-modérateur R.P. Mathieu JANSSEN, M.O., Curé Abbé Patrick HUBERT, Subsidiaire Robert DIEDERICH, auxiliaire pastoral Carlo PHILIPPE, catéchète Michèle ASSERAY, secrétaire paroissiale E-MAIL: atertdall@cathol.lu Carole CESAR, secrétaire paroissiale Site : http://atertdall.cathol.lu CCPLLULL : LU39 1111 1283 9766 0000 Urgence: Tél: 621 221 808 Abbé Nico Jans
9, rue principale L - 8540 Ospern Tel. : 23 62 10 53 Fax. : 26 62 02 53
PERMANENCES: Lundi: 9.00 – 11.00 h Abbé Nico Jans Lundi – vendredi: 9.00 – 11.00 h secrétaire paroissiale Jeudi: 14.00 – 16.00 h auxiliaire pastoral Presbytère Useldange Tél: 23 63 00 30 - Abbé Mathieu Janssen: Mercredi 14.00 – 16.30 h Urgence: Tél: 0032 63 24 28 70 de 7:00-8:00 & de 22:00-23:00 h
Annonce privée
PS M E E T SSE L S PA REPA JE
Je me propose pour faire votre repassage à mon domicile "soigné avec garantie" Pour tout autre renseignement vous pouvez me contacter au: 00352/621 278 271 Lux-Marquet Vinciane 11, Héiltzerstrooss L-8557 Petit-Nobressart
37
38
GEMENG
I
DUERF
I
SCHOUL
I
LEIT
I
AGENDA
„Geschichtsfrënn Gemeng Ell“ Lose Blätter - „Geschichtsfrënn Gemeng Ell“ Lose Blätter
D’Handwierk fréier an der Eller Gemeng (Deel 2) illustréiert a recherchéiert vum Romain Gaspar Fir wat ech elo di Eller Millen a mengem 2. Deel behandeln, dat huet e puer Grënn. A mengem 1. Buch iwwer Ell (D’Gemeng Ell an der aler Zäit / Band 2: Ell fir d’éischt) hat ech e groussen a flotten Deel der Famill Wersandt-Fox „op der Millen” gewidmet a gemengt, domadder wier alles gesot, wat bis heihinner bekannt war. D’Buch war nach nit eraus, do hunn ech dräi schéi Fotoe vun deem Gebai laanscht der Atert um Internet fonnt a se och direkt gesteet. Si weisen eng Vue vun der Millen, wéi ech se bis dohinner nach nit gesinn hat. Schonn aleng duefir hunn ech eng Méiglechkeet gesicht, fir se ofzedrécken an se an engem bestëmmte Kontext ze veréiwigen, nieft e puer anere Saachen, déi nach opstungen. Di al Millen, sou wéi se fréier war. Am Hannergrond d’Wunnhaus, kuerz virdrun di flott Bréck iwer d’Atert.
Lénks nach eng Dépendance no un der Strooss. Ween d’Leit op der Foto sinn, dat weess ech nit. Villäicht kann ee mer do weiderhëllefen!
Eng zweet Saach waren 2 al Rechnunge vum Jean Wersandt sengem „Dampfsägewerk” aus engem grousse Konvulut vun Akten an Dokumenter, déi eng Famill aus der Gemeng mer generéiserweis offréiert huet. Dozou kommen natierlech nach eng etlech aner Pabeier a Fotoen, déi sech an de leschte Joeren a mengem PC ugesammelt hunn, an elo derzou bäidroen, dass erëm ee Ganzt entsteet. Den definitiven Auschlag war awer ouni Zweifel di wonnerbar historisch Recherche vum Emile Erpelding a sengem Buch „Die Mühlen des Luxemburger Landes” vun 1981 (by Imprimerie SaintPaul S.A. Luxemburg). Heen zitéiert aus uralen Dokumenter a féiert äis sou op eng Zäitrees duerch d’Geschicht vun der Eller Millen. Da lauschtert mol: Säiteredaktioun: Romain Gaspar
GEMENG
I
DUERF
I
SCHOUL
I
LEIT
I
AGENDA
„Geschichtsfrënn Gemeng Ell“ Lose Blätter - „Geschichtsfrënn Gemeng Ell“ Lose Blätter „1309 entrichtet die Mühle von Ell an die Areler Domäne 20 Malter Korn, 1 Schwein, 4 Ka-
paune und 4 Pfund Wachs. Der Mühlenpächter dürfte zugleich Meier und Einnehmer (Zehntner) einer sogenannten „Kellerei” gewesen sein. 1673 verpachtet Lambert Marchant, Herr von Ell, die Mühle an Etienne Dhurrbach. 1689 bestätigt L. Marchant, dass er von Jean Maillet aus Platen 60 Patagonen erhalten hat. Darin sind 25 Patagonen einbegriffen, die Maillet für Marchant an den Meier von Limerlé und 10 Patagonen an den Pfarrer von Ell gezahlt hat. Die 60 Patagonen gelten von seiten Stephens Durback auf eine Schuld von 120 Patagonen, die für die Reparaturen von Schäden an der Eller Mühle vereinbart worden waren. Die Schäden geschahen während der Abwesenheit des Müllers, und Marchant ließ sie ausbessern. Außerdem gilt die vereinbarte Summe auch für nichterfüllte Bedingungen. 1759 liest man in der Gütererklärung der Herrschaft Ell durch Lambert Joseph, Graf de Marchant und Ansemburg, dass alle Untertanen von Ell, Lannen und Redingen auf die Mühle gebannt sind. Sie sind verpflichtet, die Frondienste am Bau zu tun, Reparaturen an der Mühle auszuführen, die Wellbäume und Steine der Mühle zu transportieren, alles auf ihre Kosten. 1786: Pächter ist Paulus Mersch, vorher war dort Peter D‘halem. 1793 kauft Dominik Philippi, Müller in Ell, die Warkener Bannmühle für 1200 Reichstaler. 1794 ist Johann Müller auf der Eller Mühle. Er war vorher auf der Mahlmühle in Warken. Um 1805 behandelt ein Dossier im Staatsarchiv die Reparatur des Schlosses und der Mühle von Ell, welche zum Nachlass von Lambert Joseph de Marchant aus Ansemburg gehören. 1816 wird das Schloss Ell mit all seinem Besitztum durch die gräfliche Familie von Ansemburg öffentlich versteigert. Es wurde durch Michel Breyer aus Arlon für 75400 Franken erworben. Dazu gehörten die Mühle in Hovelingen und die Mühle in Ell. 1890 stirbt Peter Knaus, Müller zu Ell, an den Folgen eines Beinbruchs und innerer Verletzungen , die er vor 4 Wochen erlitten hatte. Er hinterlässt eine Witwe mit 5 Kindern, von denen das jüngste über 14 Jahre alt ist.”
Kuerz drop schéngt d’Famill Bian (den Notär Bian vu Réiden?) Proprietär vun der Eller Millen ze sinn, wéi een hei op engem Projet vun 1892 liese kann.
Säiteredaktioun: Romain Gaspar
39
40
GEMENG
DUERF
I
I
SCHOUL
LEIT
I
I
AGENDA
„Geschichtsfrënn Gemeng Ell“ Lose Blätter - „Geschichtsfrënn Gemeng Ell“ Lose Blätter Cuisine Royale
Goedert
Diederich
Schlass di Eller Millen
hei gesäit een däitlech, wou d’Wier agezeechent ass Am selwichten Dokument eng präzis Lag vun der Millen direkt um Waasser nieft dem Eller Schlass. Hei versteet ee gutt, dass d’Gefor vum Héichwaasser grouss war, an dass d’Famill Wersandt enges Dags decidéiert war, een neit Haus méi héich a méi no zur Haaptstrooss ze bauen. Fir méi eng liicht Orientéierung hunn ech e puer Nopeschgebaier mam heitige Propriétaire ernimmt.
„1900 wurde die Molkerei in der Mühle
eingerichtet. Ein Zeitungsbericht erzählt: „Unsere Molkerei wird, wie vielleicht keine zweite im Lande, durch Wasserkraft getrieben. Dieser Betrieb ist besonders billig, was für die Mitglieder der Genossenschaft sehr vorteilhaft ist. Dazu kommt noch für jedes Mitglied die Gunst, dass es sein Getreide am Molkereigebäude durch eine mit Wasserkraft getriebene Dreschmaschine dreschen lassen kann. Eine neueste Dresch-, Sortier- und Reinigungsmaschine wird jetzt aufge- stellt. Zugleich ist es allen Mitgliedern gestattet, Brotmehl und Viehfuttermehl dort mahlen zu lassen für 0,60 Fr. die 100 Klgs. Eine Sägemühle ist auch da, sie liefert obendrein das Brennholz für die Molkerei.“
Säiteredaktioun: Romain Gaspar
GEMENG
DUERF
I
SCHOUL
I
I
LEIT
I
AGENDA
„Geschichtsfrënn Gemeng Ell“ Lose Blätter - „Geschichtsfrënn Gemeng Ell“ Lose Blätter
„1907 wird die Mühle von
Ell mit Dependenzien und Wiesen, welche Eigentum des Notars Bian aus Redingen sind, von den Eheleuten Jean Wersandt (Ell) und Joséphine Fox (Ell), Schreinermeister in Ell, zum Preise von 19.000 Franken erworben. Die Molkereieinrichtungen blieben bis um das Jahr 1930. In den zwanziger Jahren wurde das Wasserrad durch eine Turbine ersetzt. Das Mahlen von Brotmehl war bereits um 1910 eingestellt worden. Mit Hilfe eines Dynamos erzeugte man auch elektrischen Strom bis etwa 1931.” Edouard Schmit
Marie SchmitFox
? Fox
Jean Wersandt a Joséphine WersandtFox Jean Wersandt
Eng weider Trace fënnt een an der „indication des contribuables de la commune d’Ell pour l’exercice 1914” (ënnen).
d´Suite fannt Dir am Inform´ELL 3 2017 Säiteredaktioun: Romain Gaspar
41
42
GEMENG
DUERF
I
I
SCHOUL
LEIT
I
I
AGENDA
Manifestatiounskalenner 16. Juni 18. Juni 22. Juni 23. Juni 24. Juni
Fête des voisins zu Ell 20ème Randonnée L. Didier Te Deum / Fest fir Nationalfeierdag Nationalfeierdag Hämmelsmarsch a Bal
Commission d'intégration/ SI Ell SC Ell
25. Juni
Kiermes zu Koulbich
25. Juni 30. Juni
Kulinaresche Vëlostour "Mat Genoss Klimapakt Réidener Kanton duerch de wëlle Westen" Séance académique Vallée de l'Attert asbl
08 + 09. Juli
Schlassfest Koulbich
13. Juli 15 - 16 Juli 15. Juli
Remise des diplômes Musikschoul Visite Fanfare Ellona (NL) Concerts: Fanfare Ellona + Moselle Valley Brass Band
15. August 18 + 19. August 20. August 26. August
Maria Himmelfahrt Kiermesweekend zu Ell Kiermes zu Ell Contre la montre
DT Ell
9. September 15. September
Mexikaneschen Owend Rentrée
CDJ Koulbich ELLteren
Musik Gemeng Ell / Pompjeeën, CDJ Colpach
Musik Gemeng Ell Musik Gemeng Ell
Fête des Voisins - Noperfest 2017
vendredi, le 16 juin à partir de 19.00hrs au Centre Camille Ney nde! o m u d coins .30hrs
atre partir de 19 u q s e urs d posé à
s save ires“ sera pro tion e l r i r couv culina ar por
dé tes €p Venez ffet „découver articipation: 1 Un bu
P
Informations: Raymond Jans GSM: 621 761 117 mail: jansraym@pt.lu
Divers clubs de la commune se présentent – n’hésitez pas à venir montrer vos talents à vos voisins!
GEMENG
I
DUERF
I
SCHOUL
I
LEIT
I
AGENDA
43
44
GEMENG
I
DUERF
I
SCHOUL
I
LEIT
I
AGENDA
Mat Genoss duerch de Wëlle Westen
E kulinaresche Vëlostour am Atertdall
Wéini?
Start
Distanz
Sonndes, de 25. Juni 2017 Start tëschent 10 an 11 Auer
Zu Réiden beim Gemengenatelier hannert der Schwämm 20, rue de la Piscine, Réiden Parking vis-à-vis vum Atert Lycée Réiden
28 km iwwer geteerte kommunal a national Vëlosweeër, duerch Biekerech iwwer d’Haaptstrooss an iwwert de gespaarte C.R. 301 tëschent Biekerech an Ell. Plang op der Récksäit.
Iessen 5 Gäng mat regionale, biologesche Produkter (och vegetaresch) Präis pro Menü (ouni Gedrénks): 25 €/Beki Präis pro Kannermenü: 10 €/Beki
Kulinaresch Statiounen Réiden - Appetit-Häppercher mat Apéro Préizerdaul - Entrée Iewerleng - Sorbet Biekerech - Haaptplat Ell - Dessert Réiden - Kaffi mat senge Gesellen
Umellung Obligatoresch bis spéitstens den 18.Juni 2017 klima@klima.lu Tel. 26 62 08 01 Weider Detailer & Kontosnummer op: www.klima.lu
Den Tour ka natierlech och ouni Iessen gratis gefuer ginn! Wann dir ee Pédélec (elektresche Vëlo) wëllt fir den Tour léinen (Präis: 22 €), dann onbedéngt bis den 18. Juni bei eis umellen (klima@klima.lu - Tel.: 26 62 08 01). Den Erléis geet un ee gudden Zweck
Klimateam Kanton Réiden
GEMENG
I
DUERF
I
SCHOUL
I
LEIT
Circuit vum kulinaresche Vëlostour am Wëlle Westen 2017
Organisateur Klimapakt Réidener Kanton (www.klima.lu)
I
AGENDA
45
46
GEMENG
DUERF
I
I
SCHOUL
I
LEIT
I
AGENDA
Le club des jeunes de Colpach vous invite cordialement Le club des jeunes de Colpach vous invite cordialement pour son bal à l´occasion de la fête du village à pour son bal à l´occasion de la fête du village à colpach-haut. colpach-haut.
t u a H h c a t p u l a o h C 24.06. s r e i p m o p s s r e e i d p e l m l o a S salle des p ORCHESTER r te s e h rc O “DE BUMSKI”
“De Bumski” Entrée: 55€€((avec avecune unegoutte), goutte), Entrée: Enfants(<15 (<15ans) ans)gratuits gratuits Enfants
DÉBUT BARBECUE BARBECUE À À 19:00 19:00 Organisation :: Organisation Club des des Jeunes Jeunes Colpach Colpach Club
GEMENG
I
DUERF
I
SCHOUL
LEIT
I
I
AGENDA
KOLPECHER SCHLASSFEST Freed fir déi ganz Famill
9. JU LI 2017
15:00: 18:30: 19:00: 20:00:
Samschdes, den 8. Juli 2017
Vëlo’ s Occasiounsmaart Festival des Micro Brasseries an dem Manège 2 verschidden Telleren (15€) Reservatioun Tel: 2755-4300 (Büro’s Zäiten) Concert (Hanch’ en Son)
Sonndes, den 9. Juli 2017
de ganzen Dag ab 10:00: • Grousse Maart vun den Hobbykënschtler Lëtzebuerg • Tombola, Bazar, Concert, Floumaart, Bichermaart • Spiller fir Kanner (Guiden a Scouten vu Groussbus) 11:30: Concert vun der Museksschoul Kanton Réiden 14:00: Concert vum Jugend Ensemble vum Holtz 15:00: Concert vu Chakas (www.chakas.lu)
Iesse vum Grill, Kaffi a Kuch (Foto www.skyview.lu)
s ass Þr i Ž l r E n de eck den Zw de gud
Organisation: Section Locale Schlassfest www.klima.lu/Schlassfest Informatiounen um 2755 - 4300
Syndicat d’Initiative ELL
47
48
GEMENG
I
DUERF
I
SCHOUL
I
LEIT
I
AGENDA
D'Musik Gemeng Ell ass ëmmer frou wann hir Manifestatiounen, net nëmmen am Jubiläumsjoer, gutt besicht sinn a gutt ukomme bei de Leit. Besonnesch um Häerz läit eis dëst Joer ënnert anerem de 15. Juli, den Hollänneschen Owend. Mir wiere frou, wann Dir do derbäi wäert, wa mir mat eise Frënn aus dem Hollänneschen Ell zesummen e flotten Owend mat Concerte verbréngen. Kuckt Iech awer och gären de Rescht vum Programm hei lénks un, et ass fir jiddereen eppes derbäi! Op eisem Internetsite www.musikgemengell.lu ass och eng extra Jubiläums-Säit ageriicht ginn.
GEMENG
I
13. August 2017
DUERF
I
SCHOUL
I
LEIT
I
AGENDA
1.Trakterstreffen Ruedt/Ell Unfank: 09h00 Départ randonné: 11h00 mat Floumaart
49
50
GEMENG
I
DUERF
SCHOUL
I
I
LEIT
AGENDA
I
Programme saisonnier O.R.T. du Centre et de l'Ouest Découvrez la région "Guttland" dans toute sa diversité! Pendant les vacances d'été un programme varié de visites guidées est proposé. Chaque jour de la semaine, vous pouvez découvrir une autre attraction régionale accompagné d’un guide touristique expérimenté. Erleben Sie die Region "Guttland" in all ihrer Vielfalt! Während den Sommerferien wird ein abwechslungsreiches Programm an geführten Besichtigungen geboten. An jedem Wochentag können Sie eine andere regionale Attraktion unter fachkundiger Begleitung eines Gästeführers entdecken. GEFÜHRTE BESICHTIGUNG
DATEN
UHRZEIT
Wasserwerk (SES)
17.07 24.07 1.07
14 00 16 0 10 00 12 00 14 00 16 00 10 00 11 0 14 00 15 0 16 00 18 0 10 00 12 0 14 00 16 0 10 00 12 00 14 00 15 0 & 16 0 18 00
(Keine Reservierung erforderlich)
Stadtbesichtigung in Mersch
e n du Centre et de l‘Ouest B.P. 150 L-7502 Mersch Tel. : +352 28 22 78 62 Email: info@guttland.lu
e
Michel Lucius Museum & der Wasserturm* Museum für altes Handwerk* Töpfereimuseum*
18.07 → 15.08 18.07 → 15.08 19.07 → 16.08 19.07 → 16.08
Ausgräbermuseum & römische Villa*
19.07
Schloss Useldingen*
26.07
20.07 → 17.08
Lehrpfad „Gousselerbierg“ * Unterirdische Wasserleitung „Raschpëtzer“ * Brennereimuseum
(Keine Reservierung erforderlich)
20.07 → 17.08 21.07 → 18.08 21.07 → 18.08
TEILNEHMER
SPRACHEN
PREIS
/ .8– . 0 .2– .8 .8– . 20 .2– . 20 20 .5– . 20 .5– . 25 .5– . 20
. . .
4€/ . 2€/ .
. .
5€/
. .
/
5€/ . 5€/ .
*Reservierung erforderlich bis 16:30 am Vortag: info@guttland.lu // Tel.: +352 28 22 78 62
Opléisung RätsEll No1 -2017 Villmools Merci deene sëlleche Leit, déi beim RätsEll1 2017 matgemaach hunn! Aus all deene richtegen Äntwerten (ze gewanne gouf et 2X 1 komplett Autowäsch (bannen a baushuet de Schäfferot dës 2 Gewënner gezunn: sen) offréiert vum Steve Fernandes a senger Ekipp aus dem
Martine Welter, Rued Charel Thillen, Rued Hinnen zwee wënsche mir vun dëser Plaz en häerzleche Gléckwonsch. Fir komplett ze sinn, hei d'Opléisung vum RätsELL No1 2017:
T'ass Freijoer an d'Vullen déi si rëm erwaacht D'Äntwerten op di eenzel Froen (vun uewen no ënnen) : Fënnefanzwanzeg; D'Fraen a Mammen; Holzstee; Spillplaz; Velosgeschaeft; Eelefte Juni; Poufank; Sponsoren; D'Bestaeubung; Sylvie Royer
En neit RätsELL fannt Dir wéi gewinnt op der nächster Säit
GEMENG
DUERF
I
SCHOUL
I
LEIT
I
AGENDA
I
Hei kënnt Dir Äert „EllGemeng-t“ an Äert allgemengt Wëssen testen!
26
23
Hannert der Sportshal ass eng Wou zu Koulbich steet e neie Panno fir Manifestatiounen?
20
21
16
12
13
8
4
Doudegt Holz ass wichteg fir den
9
19
Vum 16.09 bis den 22.09 2017 ass d‘
14
3
27
> Äre „Besëtz“ ass a gudden Hänn bei
Den 13. Mäerz war e bëssi méi ‚schlecht‘ ewéi de 17. Februar! Et war
30
17
6 dobaussen!
22
Wat huet de Spuerveräin Rued fir d’fofzegst organiséiert?
11
29
24
25
29
2
2
29
7
2
15
Wéi al ass déi Eller Kierch?
Wat gouf 1900 an der Millen zu Ell installéiert? Wat hätt ech fotograféiert wann ech mech hei 360 Grad gedréint hätt?
5
10
10
18
1
28
Schéckt Är richteg Äntwert vum Léisungswuert bis de 15. August entweder per Post un d‘ Gemeng oder per Mail un
Léisung:
informell@ell.lu Ze gewanne gëtt et dës Kéier:
1 16 17
2
3
4
18
5 4
6
7
1
26 27 28 29 30 11
10 11 12 13 14 15
1
19 20 21 22
11
9
1
10
25
8
11
10
23
24
11
2 x 2 Entréestickete fir an d’Sauna mat engem Buedduch offréiert vun der
51
GEMENG
I
DUERF
I
SCHOUL
I
Administration Communale Ell 27, Haaptstrooss L-8530 ELL Tél.: 26 62 38-1 Fax: 26 62 38 55
www.ell.lu
LEIT
I
AGENDA
52