Uit: Tussen Hei en Maatjes - magazine gemeente Kalmthout - editie Lente 2019
Dossier: pleegzorg in Kalmthout Gemeente engageert zich als Pleegzorggemeente In Vlaanderen vangen zo’n 5 000 pleeggezinnen maar liefst 7 631 kwetsbare kinderen op. Het gaat zowel over kinderen als over (jong)volwassenen met een beperking waarvoor de ouders voor korte of langere tijd zelf niet kunnen zorgen. Omdat het om kinderen uit verschillende situaties gaat, bestaat er dan ook niet één vorm van pleegzorg. Maar wat is het dan wel? Wij vroegen het aan Pleegzorg Provincie Antwerpen en bezochten ook drie fijne pleeggezinnen in Kalmthout. Allemaal met een ander verhaal, maar met een en dezelfde boodschap: geef kwetsbare kinderen via pleegzorg de kans om te groeien. Wat is pleegzorg en voor wie is het er? Wie zich als pleeggezin engageert, deelt zijn thuis met kinderen of (jong)volwassenen uit een kwetsbare omgeving. Hoe lang je pleegkind bij je blijft, hangt af van zijn specifieke situatie. Zo heb je kinderen die maar enkele weken of maanden gehuisvest worden, maar even goed zijn er kinderen die bijna permanent een thuis zoeken. Daarnaast heb je ondersteunende pleegzorg, waarbij pleeggezinnen slechts beperkt opvang voorzien zodat de biologische ouders ademruimte krijgen. Dat kan dan gaan over
enkele weekends of vakanties. Voor kinderen die onmiddellijk geplaatst moeten worden, staat dan weer een crisisgezin paraat. Hoe werkt Pleegzorg Provincie Antwerpen? Pleegzorg Provincie Antwerpen ondersteunt zowel de pleegouders als het kind. Na een infoavond wordt de selectieprocedure voor de pleegouders opgestart. Die bestaat uit enkele vormingsavonden en enkele persoonlijke gesprekken over je motivatie en je gezinsleven. Meestal duurt de volledige procedure een aantal maanden. Op het einde van de selectieprocedure spreek je af welk profiel je hebt als gezin. Daarna is het wachten op een pleegkind. Vanuit pleegzorg wordt er zoveel mogelijk geprobeerd de noden en verwachtingen van een pleegkind af te stemmen op het toekomstig pleeggezin. Voor je aan een opvang begint, beslis je zelf of je je huis wil openstellen voor het kind. Als het kan, wordt er ook een kennismakingsperiode met het kind en de ouders voorzien. Bij een positieve beslissing krijg je ook een vaste pleegzorgbegeleider, die je gezin, het pleegkind en de ouders opvolgt tijdens de pleegzorgsituatie.
De gemeente Kalmthout engageert zich opnieuw als pleegzorggemeente.
Wat met de ouders? De biologische ouders blijven zoveel mogelijk betrokken bij de opvoeding van hun kind. Zij hebben inspraak bij belangrijke beslissingen. Sommige ouders zijn heel erg aanwezig in het leven van hun kind, anderen minder. De belangrijkste doelstelling van pleegzorg is wel dat kinderen kunnen opgroeien in een veilige en stabiele omgeving. Ben jij sociaal geëngageerd en wil je kwetsbare kinderen een warm plekje bieden? G eef Pleegzorg Provincie Antwerpen dan zeker een seintje! Of je nu alleenstaande, een samengesteld of traditioneel gezin bent: zij zijn op zoek naar mensen zoals jij! Surf voor meer informatie naar www.pleegzorg.be.
Kalmthoutse pleeggezinnen aan het woord Ook in Kalmthout zijn er verschillende pleeggezinnen actief. Wij polsten alvast naar hun ervaringen. Voor de privacy van de betrokkenen, werken we met fictieve namen voor de kinderen. “We houden van Kaspar voor de volle 100%; je kan niet half of voor 75% van een kind houden.” Een vrolijke knul van bijna 9 doet de deur open wanneer we langsgaan voor dit interview. Kaspar woont al quasi heel zijn leven bij Greet en Steven in Kalmthout. Zij verwelkomden hem met open armen in hun gezin. Pleegmama Greet vertelt: “Via het werk kwam ik in 2010 in contact met het Centrum voor Kinderzorg en Gezinsondersteuning. Ze zochten dringend een thuis voor een jongetje van 8 maanden. Ik twijfelde geen moment en stuurde Steven een sms’je om te vragen hoe hij erover dacht. We hadden immers al twee dochters van 5 en 7 jaar. Zijn antwoord: ‘Laat het ventje maar naar ons komen, we hebben
10
WELZIJN
Greet en Steven houden van open communicatie met hun pleegzoon.
wel een plaatsje vrij in ons hart en ons huis.’ Zo gezegd, zo gedaan. We waren onmiddellijk overtuigd dat we hem een veilige haven én veel liefde konden bieden.” “De eerste periode was intens”, vertelt pleegpapa Steven. “Kaspar had voordien nooit een vaste verzorgingsfiguur in zijn leven, dus dat was niet evident. Het was best wennen voor het hele gezin, niet in het minst voor onze dochters, die er onverwacht een broertje bijkregen. Ze hebben Kaspar echter meteen in hun hart gesloten. Net zoals wij hem als onze zoon beschouwen, is hij als pleegbroer voor hen gewoon een échte broer, op alle vlakken. Zowel als ze een meningsverschil hebben of iets niet eerlijk vinden als wanneer ze nood hebben aan vriendschap en een warme knuffel bij elkaar. Onze dochters doen dit fantastisch. Ook voor ons is er geen enkel onderscheid: we houden van hem voor de volle 100%; je kan niet half of voor 75% van een kind houden.” Hoewel Kaspar nog jong is, is hij op de hoogte van zijn situatie. Zowel Steven als Greet
vinden een open communicatie cruciaal. “Alles wat wij weten, weet hij ook. We stellen hem wel altijd gerust dat we er op de een of andere manier altijd voor hem zullen zijn, wat er ook gebeurt. Elk kind heeft recht op veiligheid en dat proberen we hem zo te bieden. We staan er als pleegouders ook niet alleen voor: met zijn pleegzorgbegeleider kan hij dingen bespreken die hij niet per se met ons wil delen. Ook wijzelf worden trouwens uitstekend begeleid door Pleegzorg Provincie Antwerpen. Zelf is Kaspar ontzettend open over zijn situatie. Onlangs stelde hij zijn stamboom voor op school. Voor ons is dat een belangrijk moment, waarmee we inzicht krijgen wat dit voor hem betekent. Hij heeft dat trouwens prachtig gedaan (glundert).” “Niet weten wat de toekomst brengt, is lastig. Maar het mag niemand tegenhouden om pleegouder te worden. Als iedereen zo zou denken, zouden maar weinig kinderen een thuis vinden”, aldus Greet. “Vaak spreken mensen hun bewondering uit voor wat wij doen, maar voor ons is dit evident. Veel mensen vragen zich af of ze evenveel kunnen
houden van een pleegkind en worstelen ook met de onzekerheid of het kind mag blijven. “ “Ook vragen mensen zich vaak af of hun biologische kinderen zich dan niet benadeeld voelen, maar zo ervaren wij dit zeker niet. Integendeel: pleegzorg heeft ons gezinsleven verrijkt en voor Kaspar zorgen is voor ons een privilege. Wij zijn ontzettend blij dat hij in ons leven is gekomen. Hij is intussen uitgegroeid tot een liefdevol, warm, attent en sociaal kereltje met heel wat interesses. De wil om een kind een warme thuis te geven, maakt het verschil voor kinderen zoals Kaspar. Dus wie nog twijfelt om pleegouder te worden: neem contact op met de pleegzorgdienst die samen met jou bekijkt wat de mogelijkheden zijn.” “Niet elk pleegzorgverhaal ontstaat per definitie uit een slechte thuissituatie” Guy en Natasha startten oorspronkelijk als crisisgezin, maar intussen woont hun
11
WELZIJN
pleegdochter van 6 al meer dan 5 jaar bij hen. Voor hen begon het allemaal in 2012 nadat ze op tv een oproep zagen voor crisisopvang. Na een infovergadering besloten ze zich te registreren als pleeggezin. Nadat ze eerder al 8 kindjes tijdelijk opvingen, kwam schattige Nia in hun leven. “We zijn zelf altijd sociaal geëngageerd geweest ”, ver telt Natasha. “Na een nationale oproep over pleegouderschap, besloten we het ook een kans te geven. Het opleidingstraject was best ‘heavy’: we kregen allerhande waargebeurde scenario’s voorgeschoteld. Dat was confronterend, maar bovenal eerlijk. Want het zorgde ervoor dat wij een geïnformeerde beslissing konden nemen. ” Guy herinnert zich de komst van zijn eerste pleegkind nog levendig: “De politie stond voor onze deur met een baby van enkele weken oud. Geen kleren, geen spullen, enkel een vuile pamper. Op zulke momenten moet je echt het hoofd koel houden. Gelukkig is Natasha praktisch ingesteld: op 2 uur tijd had Natasha en Guy begonnen als crisisopvanggezin.
12
WELZIJN
ze de nodige spullen verzameld. Ook ander materiaal – Natasha is onthaalmoeder – was voorhanden.” Dat Natasha van thuis uit werkt, beschouwt ze zelf als een enorm voordeel: “Voor pleegkinderen staan een veilige omgeving en stabiliteit voorop. Je moet ook werken aan dat vertrouwen zonder iets te forceren. Het helpt dus dat ik ook overdag thuis ben. Toen Nia pas hier was, heb ik haar ook ruimte gegeven tot ze zich veilig genoeg voelde om zelf naar mij te komen. Intussen beschouwt ze dit ook als haar thuis, al waken we erover dat ze ons niet ‘mama’ of ‘papa’ noemt.” “Pas op, ze beschouwt ons wel als haar ouderfiguren, en daar hebben we geen problemen mee”, treedt Guy bij. “Op het moment dat ze bij ons kwam, was haar mama echter nog in beeld. Intussen heeft Nia geen contact meer met haar ouders, maar we bezoeken haar oma en tante wel twee keer per maand. Die bezoeken mogen dan wel opgelegd zijn door een rechter, ze verlopen erg vlot. Zelf vinden we het ook belangrijk dat Nia weet waar ze vandaan komt.”
“Als pleegouder moet je je er steeds bewust van zijn dat het gaat om een tijdelijke situatie”, geeft Natasha nog mee. “In september hebben we bijvoorbeeld afscheid genomen van een meisje dat 4 jaar bij ons heeft gewoond. Emotioneel is dat erg zwaar, maar het hoort er nu eenmaal bij. De mama van dat meisje is consequent op bezoek geweest, ze deed echt haar best. Dat maakt het afscheid draaglijk. We kunnen dat als gezin ook een plaats geven, anders zouden we er niet aan beginnen.” “Niet elk pleegkind komt per se uit een slechte thuissituatie”, weet Guy. “We hebben ook eens een maand opvang voorzien voor een kind waar thuis geen problemen waren. De moeder was echter net bevallen van een tweeling en er waren complicaties opgetreden. Als je vijf monden te voeden hebt en je beschikt niet over een netwerk, kan je als vader dan niet zomaar thuisblijven van je werk. Mensen vergeten vaak dat pleegzorg ook over dat soort verhalen gaat. Niet elk pleegzorgverhaal ontstaat per definitie uit een slechte thuissituatie.”
Standaardadviezen over pleegouderschap zijn er niet, vinden Guy en Natasha. “Elk kind is anders, elke ervaring is uniek. Als je twijfelt, volg dan gewoon je hart. Je kan zo’n kind warmte geven. Of het nu tijdelijk is of niet: alle liefde die ze meekrijgen, is mooi meegenomen. In Kalmthout zijn er zo’n 20-tal pleeggezinnen. Wij hopen dat er na het verschijnen van dit artikel nog een pak bijkomen!” “Wat telt, is dat je pleegkind alle steun en liefde krijgt die het nodig heeft.” Dertig jaar is het intussen geleden dat Arlette de stap zette om pleegmoeder te worden. In het verleden stelde ze haar huis open voor verschillende pleegkinderen. Vandaag zijn zij en haar echtgenoot Jef de pleegouders van Zoë, een knappe meid van 17. “Ik ben via mijn kinderen in pleegzorg gerold”, vertelt Arlette. “Zij zijn supersociaal en brachten altijd vriendjes mee. Op een bepaald moment vertelde een van die kinderen dat haar mama in het ziekenhuis lag en vroeg of zij en haar zusje niet bij mij mochten logeren. Dat was de start van mijn leven als pleegmoeder. Uiteindelijk heb ik drie jaar voor die kinderen gezorgd. Na die eerste ervaring kwam er opnieuw telefoon van pleegzorg met de vraag om twee kinderen van 6 en 7 op te vangen. Zij zijn uiteindelijk gebleven tot de oudste 12 was. Als pleegouder engageer je je dus voor een lange termijn, tenzij je kiest voor crisisopvang.” Toen de vraag kwam om Zoë op te vangen, waren zowel Arlette als Jef daar onmiddellijk toe bereid. “We zijn een nieuw samengesteld gezin, maar onze kinderen stonden open voor het idee. Daarnaast leek het ons fijn voor ons jongste kind om nog een extra speelkameraadje te hebben. We hebben er geen seconde spijt van gehad, ook al zit het er af en toe serieus tegen (lacht). Maar dat geldt voor elk huishouden en moet ook kunnen, vind ik. Het eerste half jaar was intens. Nachtmerries waren geen uitzondering. Maar door mijn eerdere ervaringen als pleegmoeder wist ik dat de beginperiodes ontzettend heftig kunnen zijn. Ook bij Zoë was dat het geval.”
Arlette en Jef rolden via haar kinderen in pleegzorg.
Intussen is Zoë 17 jaar en helemaal geïntegreerd in het gezin. Toch blijft Arlette het contact met Zoë’s ouders en grootmoeder stimuleren, al blijkt dat niet evident. “We hebben het compromis gesloten dat Zoë een keer per jaar op bezoek gaat en dat ik haar vergezel, maar makkelijk is het niet. Ik vind het belangrijk dat Zoë haar familie kent en dat ze betrokken blijven in haar leven. Maar volgens de rechtbank is ze inmiddels oud genoeg om daar zelf over te beslissen. Ze praat wel met haar pleegzorgbegeleider over die dingen. Dus als ze beslist om niet meer op bezoek te gaan, is het alleszins een doordachte beslissing.” “Het allerbelangrijkste voor ons is dat Zoë gelukkig is”, vult Jef aan. “Haar thuis is bij ons en ze maakt deel uit van het dagelijks leven. Ups en downs horen bij het leven, dat is in ons
gezin niet anders. Wat telt, is dat je als gezin een front vormt en samen met tegenslagen omgaat. En natuurlijk willen we dat Zoë ook gewoon een tiener kan zijn die het eens uithangt. Dat hoort ook zo. Zoals elke ouder waken wij er over dat het niet uit de hand loopt en dat ze leert uit zulke situaties. Maar… als ze ooit thuiskomt met een vriendje, kan die zich aan een uitgebreid verhoor verwachten (lacht).” “Als je overweegt om pleegouder te worden, hoort je hart openstellen er zeker bij”, stelt Arlette. “Wie het zakelijk wil aanpakken, kan er beter niet mee beginnen. De juiste motivatie is cruciaal. Pleegouderschap is vaak best intens, maar het is ook zo dankbaar. Wat telt, is dat je samen als familie groeit en dat je pleegkind alle steun en liefde krijgt die het nodig heeft.”
13
WELZIJN