Leidraad voor ontwikkeling Hoeksche Waard

Aan de slag met de omgevingsvisie

April 2023 Leidraad voor ontwikkeling Hoeksche Waard

Voorwoord

Voor u ligt de Leidraad voor ontwikkeling Hoeksche Waard, aan de slag met de omgevingsvisie. De leidraad is een uitwerking van de Hoeksche Waarden en Hoeksche Werken, zoals deze staan in de omgevingsvisie. Hiermee scheppen we duidelijkheid richting uitvoering en bieden hiermee een basis voor huidig en nieuw beleid. Tevens is het een document om richting te geven aan initiatieven en ontwikkelingen.

In de Hoeksche Waard:

> Koesteren we onze kwaliteiten

> Maken we een integrale afweging eiland breed

> Gaan we van een toetsende naar een beoordelende en samenwerkende gemeente

> Clusteren we programma in plaats van spreiden

> Versterken we de contrasten en diversiteit op het eiland

> Verzilveren we kansen door verevening

Hoe we dat doen? Lees deze leidraad, aan de slag met de omgevingsvisie.

Inhoudsopgave

1. Van omgevingsvisie naar leidraad

2. Samen aan de slag 3. Hoeksche Waarden ruimtelijk vertaald 4. Integrale afweging eiland breed 5. Afwegingskader voor ruimtelijke ontwikkeling

bron: Storyset

1. Van omgevingsvisie naar leidraad

Doel van de leidraad is een afwegingskader aan te reiken met als basis de Hoeksche Waarden en Hoeksche Werken uit de omgevingsvisie. Dit betekent dat de kwaliteiten van de Hoeksche Waard in dit afwegingskader centraal staan. De omgevingsvisie krijgt met de leidraad voor nieuwe ontwikkelingen en sectorale beleidsopgaven concrete handvatten om mee aan de slag te gaan.

Sinds 2019 heeft de gemeente Hoeksche Waard een uitnodigende ‘Omgevingsvisie Hoeksche Waard; Dichtbij, in verbinding met de omgeving’. Deze omgevingsvisie is participatief tot stand gekomen en gericht op ‘waardmaken’, waarbij initiatiefnemers bijdragen aan Hoeksche Waarden en Hoeksche Werken. Bestaande en nieuwe initiatieven, plannen en visies moeten in elk geval passen bij deze ambities, de Hoeksche Werken. De Hoeksche Waarden staan voor een bepaalde gebiedskwaliteit, die sturend is voor wat past, of wat niet past. Vervolgens is het de vraag waar en hoe een ontwikkeling vorm kan krijgen.

Voor de beoordeling van nieuwe ruimtelijke initiatieven, en om richting te geven aan de gesprekken met initiatiefnemers, andere overheden en partners, maar ook tussen beleidsmakers binnen de gemeente, is deze leidraad gemaakt.

Belangrijk is dat er het besef ontstaat dat niet overal alles kan of gewenst is. De manier van kijken en handelen zoals verwoord en gevisualiseerd in deze leidraad geeft richting maar is geen dictaat. Het is een afwegingskader om de ambities en doelen van de omgevingsvisie waar te maken. Afwijken kan, en als dat gewenst is, gebeurt dat beargumenteerd en weloverwogen. Het blijft immers maatwerk.

Ontwikkelingen dragen bij aan de ambities voor de toekomst. Hoeksche Werken:

> Vitale dorpen en actieve samenleving

> Duurzaam energieneutraal en klimaatbestendig

> Vitaal economisch klimaat

> Duurzame innovatieve landbouw

> Bereikbaar, nabij en toegankelijk

Voorbeeld: In de praktijk zie je verschillende woningbouwinitiatieven of -plannen in een bepaald dorp. Op zichzelf is elk plan afzonderlijk best voorstelbaar maar de optelsom kan tot problemen leiden. Bijvoorbeeld doordat de infrastructuur niet toereikend is, de ontwikkeling niet aansluit bij het voorzieningenniveau, het landschap onder druk komt te staan of de eigenheid, oftewel het karakter van het dorp, dan wel landschap, verdwijnt.

1 In de Omgevingsvisie heet dit ‘Hoeksche delta’. Omdat het hier ook over kreken gaat hanteren we in de Leidraad voor ontwikkeling de term ‘Hoeksche Oevers’.

De leidraad helpt bij het maken van de vertaling van abstracte doelen uit de omgevingsvisie naar concretere voorstellen in sectorale visies.

Ontwikkelingen houden rekening met de gebiedskwaliteiten. Hoeksche Waarden, ofwel de gebieden:

> Hoeksche Oevers

> Dorpse Trots

> Binnenpret

> Oudste Landen

> Natuurlijk! Verbonden

2. Samen aan de slag

In aansluiting bij de Omgevingswet verandert de rol van de gemeente van een toetsende naar een beoordelende en uitnodigende rol. De gemeente gaat met de omgevingsvisie en de leidraad in de hand, het gesprek aan met partijen, die iets willen in de Hoeksche Waard. Nieuwe ruimtelijke initiatieven worden door de intake- en omgevingstafel beoordeeld vanuit de omgevingsvisie; de leidraad en het hierin opgenomen afwegingskader. De omgevingsvisie en de leidraad vormen samen de paraplu voor de ontwikkeling van de Hoeksche Waard. Met deze documenten borgen en versterken we kwaliteiten, kan focus aangebracht worden, kunnen prioriteiten worden gesteld en discussies gevoerd worden. Op het moment dat een wens, initiatief of idee vertaald wordt naar een concreet project geldt een eigen werkproces, met de daarbij horende besluitvorming. Hierbij kan gedacht worden aan het meegeven van de technische randvoorwaarden, de wijze van inspraak, etc. Het is altijd maatwerk. Argumenten

Verschillende rollen van de gemeente

‘Rechtmatige overheid’ door objectief heldere kaders, spelregels en duidelijkheid te leveren.

‘Presterende’ overheid door via projecten en programma’s eigen middelen en eigendommen in te zetten.

‘Samenwerkende overheid’ door proactief de koers voor het gebied te duiden, actief verbindingen te leggen en de samenwerking en co-creatie te zoeken.

‘Snel reagerende overheid’ bij de begeleiding van initiatieven of het inspelen op behoeftes uit de samenleving.

en onderbouwingen zijn leidend. Uitzonderingen zijn mogelijk.

De leidraad gaat uit van een integrale afweging, eiland breed. Het afwegingskader is het leidende principe waarlangs bestaande en nieuwe ruimtelijke initiatieven en beleid worden beoordeeld. Hiermee beogen we richting te geven zodat dorpen en landschap hun eigen identiteit behouden maar ook elkaar ook aanvullen en versterken.

Aan de slag:

> Voor enkelvoudige vragen/opgaven/ initiatieven kunnen vanuit de leidraad direct afspraken worden gemaakt of de uitgangspunten voor een project worden geformuleerd.

> Voor complexe opgaven, waar meerdere ontwikkelingen spelen en koers en richting voor een dorp gewenst is, maken wij eerst een ontwikkelbeeld. Het gaat daarbij niet alleen om woningbouw en openbaar gebied, maar ook om het voorzieningenaanbod in brede zin. Daarbij kijken we goed naar het gewenste maatwerk per dorp in relatie tot eiland brede beleidskeuzes die eerder gemaakt zijn. Een voorbeeld is het Ontwikkelbeeld Numansdorp.

> Voor onderwerpen die bovenlokaal (buiten de Hoeksche Waard) zijn, dus afstemming of medewerking vragen van andere overheden of organisaties, kan de leidraad input leveren voor het gesprek en afspraken met die partijen.

> Voor nieuwe opdrachten fungeert de leidraad als richtinggevend instrument, zodat ‘sectorale’ opdrachten vanuit samenhang en eiland breed bekeken worden. Bijvoorbeeld de opdracht naar de sociale visie op de dorpen.

> Voor de intake- en omgevingstafel is de omgevingsvisie met de Hoeksche Waarden en Hoeksche Werken leidend en geeft de leidraad met het afwegingskader inhoudelijk richting voor de beoordeling en het gesprek.

> Voor het aanbrengen van focus en stellen van prioriteiten kunnen met de leidraad keuzes worden gemaakt in de volgorde van de realisatie van initiatieven en ontwikkelingen.

Interpretatie van de Omgevingsvisie

Omgevingsvisie

Hoeksche Waard, bron: Gemeente

Hoeksche Waard

Hoeksche Oevers

Dorpse Trots

Binnenpret

Oudste Landen

Vertaalslag BVR: De waarden op de kaart

Natuurlijk! Verbonden

De vijf verhaallijnen uit de Omgevingsvisie

3. Hoeksche Waarden ruimtelijk vertaald

Hoeksche Waard in regionaal perspectief

Aan de hand van de verhaallijnen uit de omgevingsvisie is met een brede blik naar de Hoeksche Waard gekeken, naar de gemeente en naar buiten. De Hoeksche Waard is onderdeel van de regio Zuid-Holland Zuid en draagt bij aan gemeentegrens overstijgende opgaven als wonen, zorg, economie, mobiliteit, klimaat en duurzaamheid. De effecten van wat er om ons heen gebeurt, zijn direct merkbaar in de Hoeksche Waard. Ook als we bijvoorbeeld kijken naar de economische effecten van de Rotterdamse haven en de doorwerking daarvan of het gebruik van grootschalige voorzieningen in de omliggende regio. Andersom heeft het landschap van de Hoeksche Waard een waardevolle betekenis voor de verstedelijkte gebieden als Rotterdam en de Drechtsteden. Daarmee is er in de bredere regio een wederzijdse afhankelijkheid tussen gemeenten. Wat betekenen de Hoeksche Waarden dan concreet? Hoe werken we aan de Hoeksche Waarden?

Hoeksche Oevers

Dit betreft de buitendijkse randen van het eiland Hoeksche Waard, maar in feite ook de binnendijks gelegen natuur van kreken en dijken. Het is een gebied met robuuste natuur, dat deel uitmaakt van de zuidwestelijke delta van Biesbosch tot kust. Oeverbossen, getijdennatuur, grasgorzen, oude kreken en vele cultuurhistorische waarden zijn hier belangrijk. Ontwikkelingen spelen in op rust en natuur, maar ook op de recreatieve kant van deze aantrekkelijke waterrijke regio. Bijvoorbeeld stoere deltanatuur bij Strijensas of Tiengemeten en intensievere oeverrecreatie bij Numansdorp of Oud-Beijerland.

Binnen Dorpse trots gaat het over de dorpen in de Hoeksche Waard. Elk dorp heeft een eigen identiteit die mooi is omschreven in de DNAstudie bij de omgevingsvisie. Hierop wordt voortgebouwd. Ondernemerszin en zorg voor elkaar zijn gedeelde waarden. Ontwikkelingen passen bij de schaal van het dorp en versterken de gemeenschapszin. Zo heeft Oud-Beijerland een sterke centrumfunctie waar op doorgebouwd kan worden. Bij woningbouw, zowel nieuwbouw als herstructurering horen hedendaagse principes zoals goede bereikbaarheid, ook met openbaar vervoer, passende bedrijvigheid, voorzieningen in de nabijheid en aandacht voor zorg en welzijn. Vanuit de wijdere regio is de autonome druk van de stad (woningvraag) merkbaar in de Hoeksche Waard. Dit heeft een zekere impact op de dorpen. Om ze vitaal te houden zijn keuzes nodig over de mate en aard van woningbouw en bijbehorende ontwikkelingen. Bijvoorbeeld bouwen voor starters, gezinnen en senioren in enkele grotere, complete en goed bereikbare nieuwbouwlocaties en juist elders specifieke kleinschalige woonvormen, passend bij de kleine dorpen of specifieke woon/zorg behoeften.

Dorpse Trots

HOEKSCHE OEVERS

DORPSE TROTS

Binnenpret

Binnenpret is de titel van het gebied van de Binnenbedijkte Maas. Dit is een gebied van recreatie en natuur. Ontwikkelingen passen bij de maat en schaal en de verschillende zones van drukte en rust. De noordkant van de Binnenbedijkte Maas heeft een sterk recreatief programma waar aan de zuidzijde juist de nadruk ligt op natuur en landschap. Ontwikkelingen zijn in de zuidzijde zeer beperkt mogelijk. Niet alleen de Binnenbedijkte Maas is de plek om pret te hebben in Hoeksche Waard. Er zijn meer plekken met een dag/verblijfsrecreatief programma, zoals Zuiderstrand bij Numansdorp of Oude Tol aan het Spui. Bovendien zijn deze recreatieve hotspots verbonden aan een ‘familie’ van soortgelijke gebieden in de regio. Niet overal past een druk programma van buitenrecreatie of meer toeristisch bezoek in een oude dorpskern, keuzes daarin zijn belangrijk.

Oudste Landen

De oudste polders van de Hoeksche Waard zijn open en natuurlijk, soms beschermd natuurgebied en meestal stiltegebied. Ze vertellen de ontstaansgeschiedenis van de Hoeksche Waard en leggen daarmee een koppeling met andere polders, de typerende kreken en dijken en de programma’s en cultuurhistorische plekken daaromheen. Ontwikkelingen in en aan de randen houden

hier rekening met de kwetsbare waarden. Dat betekent dat ontwikkelingen kleinschalig en ondergeschikt aan het landschap zijn. De Oudste landen zijn het hart van de twee kerngebieden van het eiland waar rust, ruimte en stilte worden gekoesterd. Dat heeft consequenties voor wat wel en niet kan.

Natuurlijk! Verbonden Natuurlijk verbonden is het tussengelegen gebied van de weidse polders met vooral landbouw. De vergezichten en fysieke routes, over en langs dijklinten verbinden het landschap op het eiland. Dijken en kreken maken een groenblauw raamwerk wat een belangrijke voorwaarde is voor natuur en landbouw van de toekomst. De landbouw is in het tussengebied sterk en is onderdeel van een groter landbouwgebied (met vooral akkerbouw) van Zeeland en West-Brabant tot in het rivierengebied. Natuurlijk verbonden gaat dus niet alleen over fysieke verbindingen (wegen) maar ook over de verbondenheid met een groter geheel van de zuidwestelijke Delta en sociale verbinding in de dorpen. Daarmee ‘kleurt’ de aard van het tussengebied mee met de verschillen in de omgeving van de Hoeksche Waard. Stille delen met rustige dijklinten ten opzichte van drukkere routes, waar meer mensen wonen, landbouw die meer rekening houdt met de ondergrond of aanwezige natuur ten opzichte van gebieden met grootschalige toekomstbestendige akkerbouwproductie.

OUDSTE LANDEN

BINNENPRET

NATUURLIJK! VERBONDEN

4. Integrale afweging eiland breed

Wat opvalt aan de verschillende bestaande initiatieven op het eiland, is dat de Hoeksche Waard veel gelijksoortige initiatieven kent. Van aanleg van dezelfde type strandjes, aanleg van meerdere klimbossen, natuurontwikkelingsgebieden met eenzelfde beplanting en uitstraling en bouw van dezelfde woningtypen in verschillende dorpen. Dit terwijl er voldoende aanknopingspunten zijn voor meer diversiteit en eigenheid, maar ook voor focus en prioritering. Bijvoorbeeld door te kijken naar de plek van een locatie ten opzichte van vergelijkbare ontwikkelingen. Een ontwikkeling nabij de Rotterdamse agglomeratie leent zich voor andere woonmilieus dan aan de andere kant van het eiland. Of door meer in te spelen op de ondergrond, klimaatverandering of cultuurhistorie. De bodemgesteldheid, de ondergrond en de waterhuishouding zullen in toenemende mate de mogelijkheden van het grondgebruik gaan bepalen. Samen met Europese en nationale regelgeving stimuleert dat de duurzame en circulaire landbouw.

Doordat Hoeksche Waard nu één gemeente is, is het noodzakelijk om te kijken welke kansen zich voor doen wanneer er gehandeld wordt vanuit één integraal verhaal voor het hele eiland. Wanneer je de Hoeksche Waarden en Hoeksche Werken ruimtelijk vertaalt, dan doet zich de kans voor om gebieden sterk onderscheidend van, en complementair aan elkaar te maken. Dit kan niet door overal alles toe te staan, maar juist de focus te leggen op de eigenheid en karakteristiek van de diverse plekken. Door deze gebieden goed te verbinden ontstaat een rijk palet aan prachtig afwisselende landschappen, dorpen en bijzondere plekken die elk, vanuit hun eigen kwaliteit, een verhaal van de Hoeksche Waard vertellen. Juist door de afwisseling en het versterken van de aanwezige diversiteit, wordt de belevingswaarde verhoogd. Daarmee wordt ook de aantrekkelijkheid en kracht van het eiland als één samenhangend gebied, waar wonen, werken, recreatie en agrarisch gebruik elkaar versterken, versterkt. En of het nu om kleinschalige of grootschalige ontwikkeling gaat, ontwerpmatig moet je altijd inspelen op de identiteit, het aanwezige landschap en de cultuurhistorie. Daarmee versterk je eigenheid en herkenbaarheid.

Stel je voor..

Hoe mooi zou het zijn, wanneer er voor vele doelgroepen een waaier aan mogelijkheden te vinden is op de Hoeksche Waard. Dat er voor iedereen plek is, rust en stiltegebieden maar ook plekken vol ontmoeting en vertier. Dat randen van het eiland met elkaar worden verbonden met struin- en wandelpaden dwars door het agrarische gebied. Dat ontwikkelingen bijdragen aan het karakter van de plek door gebiedseigen te bouwen.

bron:

5. Afwegingskader voor ruimtelijke ontwikkeling

Deze leidraad voor ontwikkeling biedt handvatten hoe aan de slag te gaan met de Hoeksche

Werken en Hoeksche Waarden vanuit de omgevingsvisie. Het afwegingskader is daarbij een hulpmiddel. Het geeft richting waar op het schaalniveau van het hele eiland ontwikkelingen wenselijk zijn en waar niet. Het afwegingskader helpt om als gemeente te sturen op kwaliteit en te denken vanuit één gemeente met oog voor de eigenheid, vitaliteit en leefbaarheid. Voor de Hoeksche Waard is dit extra van belang omdat de gemeente tot voor kort opereerde als 5 afzonderlijke gemeenten. Door vanuit verschillende thema’s het totale grondgebied van de Hoeksche Waard als uitgangspunt te nemen, ontstaat er overzicht en samenhang en kunnen afwegingen eiland breed worden gemaakt.

Het afwegingskader gaat uit van drie principes:

Versterken van contrasten en diversiteit op het eiland

Het versterken van contrasten en diversiteit is een principe dat rechtstreeks volgt uit de omgevingsvisie. De verschillende Hoeksche Waarden worden zichtbaar, maar ook binnen deze relatief grote eenheden is het mogelijk meer diversiteit aan te brengen. Bijvoorbeeld tussen de verschillende natuurgebieden of in het agrarische middengebied. De eigenheid van plekken wordt als kracht benut. De vitaliteit van de dorpen vraagt per dorp een eigen schaal van ontwikkeling en keuzes.

2. 3.

Verzilveren van kansen door verevening 1.

Clustering van programma in plaats van spreiding

Clustering maakt het mogelijk om de benodigde nieuwe woningen en werklocaties, maar ook recreatieve ontwikkelingen of energie gebundeld te ontwikkelen waar dat goed bereikbaar en inpasbaar is. Zo kunnen andere delen van de Hoeksche Waard luw en kleinschalig blijven. Ontwikkeling is daar niet uitgesloten maar moet aansluiten bij de behoefte van dat dorp.

Verevening is mogelijk op de schaal van het eiland. Vanuit de vereveningsgedachte kunnen voorzieningen en functies die belangrijk zijn voor de vitaliteit van de dorpen ook gefinancierd worden vanuit opbrengsten elders. Juist door het eiland in samenhang te bekijken voorkom je dat overal wat moet worden bijgebouwd waarmee de diversiteit en eigenheid verloren zou kunnen gaan. Het benutten van ontwikkelingen op de ene plek kan op de andere plek de publieke waarden versterken (zoals publieke voorzieningen, landschap, cultuurhistorie of mobiliteit). Plannen met een positief financieel resultaat betalen mee aan plannen waarvoor extra middelen nodig zijn. Lusten en lasten worden binnen het grondgebied van de hele gemeente verdeeld.

Toepassen afwegingskader per thema Voor de leidraad zijn verschillende thema’s benoemd die op dit moment actueel zijn voor de fysieke leefomgeving. De thema’s zijn:

> Landschap en cultuurhistorie

> Agrarische sector

> Duurzaamheid

> Mobiliteit

> Recreatie en natuur

> Werklocaties

> Wonen

> Zorg, welzijn en gezondheid

Hoe ga je vanuit het afwegingskader om met deze thema’s en welke hedendaagse principes zijn daarvoor toepasbaar?

Duurzaamheid

Landschap en cultuurhistorie

Recreatie en natuur

Agrarische sector

Wonen

Mobiliteit

Zorg, welzijn en gezondheid

Werklocaties

6. Regiekaart met sturingsprincipes

Het afwegingskader vraagt om een nieuwe manier van denken binnen de Hoeksche Waard:

> Nieuw denken vanuit het geheel van één gemeente en vanuit de omgevingsvisie

> Naar binnen kijken, Hoeksche Waard als uniek landschap en wereld van verschillen

> Naar buiten kijken, verbinding met de omgeving leggen

Het afwegingskader is gevisualiseerd op een kaart en werkt als praatplaat. De regiekaart geeft sturing op ontwikkeling door in te zetten op het versterken van de kwaliteiten van de Hoeksche Waard. De regiekaart maakt ook inzichtelijk met welke opgaven/kwaliteiten rekening gehouden dient te worden bij nieuwe ontwikkelingen op het eiland. De kaart helpt bij het starten van een gesprek over ontwikkelingen in de Hoeksche Waard. De regiekaart heeft geen juridische betekenis. De aangegeven begrenzingen van gebieden zijn indicatief en niet bedoeld als harde plangrenzen waar wel of geen ontwikkelingen mogen.

Als een initiatief niet aansluit bij de regiekaart dan betekent dat niet dat het initiatief geen doorgang kan vinden. Het is de start van het gesprek over, of en hoe, een initiatief wel kan bijdragen aan de beoogde kwaliteiten en waarden van het gebied. Zo helpt de regiekaart in het sturen op ontwikkeling zodat deze bijdraagt aan een kwalitatief en toekomstbestendig eiland.

Regiekaart Hoeksche Waard

LANDSCHAP EN CULTUURHISTORIE

DUURZAAMHEID

MOBILITEIT

ZORG, WELZIJN EN GEZONDHEID

7. Toepassen afwegingskader per thema

In de Hoeksche Waard...

... zetten we ons in om de bijzondere kwaliteiten van het landschap van de Hoeksche Waard te versterken. We zijn voorzichtig met nieuwe ontwikkelingen in het landschap als die niet zichtbaar bijdragen aan de versterking van het landschap.

… bouwen we door op de kracht van het karakteristieke agrarisch productielandschap en verrijken deze waar mogelijk door ruimte te zoeken voor het versterken van biodiversiteit en klimaatadaptatie.

... wordt zorgvuldig omgegaan met het bieden van ruimte voor de opwek van duurzame energie. We hebben daarbij bijzondere aandacht voor de kwaliteit en beleefbaarheid van het landschap.

... leent de hoofdwegenstructuur zich voor de ontwikkeling van programma dat lokaal overstijgend is. De wens van groei in de Hoeksche Waard kan niet van de grond komen zonder een investering in infrastructuur, openbaar vervoer en mobiliteitsgedrag.

… is op het hele eiland is ruimte voor kleinschalige recreatie als dat bijdraagt aan de versterking van de kwaliteiten en de beleefbaarheid van het landschap en de vitaliteit van de dorpen. En bieden we op vier specifieke plekken ruimte voor geconcentreerd recreatief programma.

... zetten we in op het toekomstbestendig maken van onze werklocaties en het versterken van het vestigingsklimaat. Op de werklocaties in de dorpen richten we ons op type bedrijven en omvang die bijdragen aan de eigen vitaliteit en ruimtelijke kwaliteit.

... is in het belang voor de vitaliteit van de dorpen ruimte voor ontwikkeling voor eigen behoefte. En zien we op drie specifieke plekken in de nabijheid van de hoofdwegenstructuur kansen om grootschaliger bij te dragen aan de woningbouwopgave.

…zetten we ons in om voorzieningen bereikbaar te houden voor de gehele gemeenschap en stimuleren we de gezonde leefomgeving.

Kreken

Stiltegebied

NL Delta

Monumentale dijken

Zuider Waterlinie

Natura 2000 & NNN

Thema: Landschap en cultuurhistorie

In de Hoeksche Waard... ... zetten we ons in om de bijzondere kwaliteiten van het landschap van de Hoeksche Waard te versterken We benutten kenmerkende structuren (dijken en kreken), de ondergrond en de historie van de plek om de eigenheid en het karakter van ons landschap te verrijken. Zo bouwen we aan een afwisselend landschap dat aantrekkelijk is voor recreatie en ook voldoende ruimte biedt voor de natuur. We zijn voorzichtig met nieuwe ontwikkelingen in het landschap als die niet zichtbaar bijdragen aan de versterking van het landschap.

Wanneer we in de Hoeksche Waard nadenken over ontwikkeling hanteren we vanuit het thema landschap en cultuurhistorie de volgende hedendaagse principes:

> Landschap en cultuurhistorie zijn uitgangspunt bij nieuwe ontwikkelingen.

> De eigenheid en het karakter van het gebied zijn de basis waarop we doorbouwen.

> We denken niet enkel vanuit beschermen maar juist vanuit verrijken en het vergroten van de diversiteit van ons landschap.

> We verbeteren de toegankelijkheid van het landschap bijvoorbeeld door het toevoegen van extra wandelpaden of rustplekken zoals bankjes of picknickplekken.

> Binnen de Hoeksche Waard komen diverse waardevolle cultuurhistorische iconen voor, zoals Bosman molentjes, molens en (monumentale) boerderijen, die ook bijdragen aan de herkenbaarheid van de ontstaansgeschiedenis. Bij nieuwe ontwikkelingen moet met deze iconen rekening worden gehouden

Afwegingskader

Clustering van programma in plaats van spreiding

> We zetten ons in op het versterken en behouden van karakteristiek landschap en cultuurhistorie (dijken, kreken en open polders).

> Het karakteristieke landschap versterken we met passende programma’s (afhankelijk van het gebied).

Versterken van contrasten en diversiteit op het eiland

> We zetten ons in om de contrasten tussen stille en relatief drukke plekken verder te vergroten. Dat betekent dat we voorzichtig en wel overwogen omgaan met ontwikkeling in ons landschap.

> We behouden en versterken de historische identiteit en het karakter van de verschillende dorpen op het eiland.

Verzilveren van kansen door verevening

> Compensatieprogramma van grote projecten in de Hoeksche Waard zetten we strategisch in voor bijvoorbeeld krekenherstel of andere landschappelijke programma’s, waarvan financiering lastig blijkt.

Gezonde bodem

Robuust watersysteem

Productielandschap

Biodivers

Innovatieve bedrijven

Productielandschap

Thema: Agrarische sector

In de Hoeksche Waard...

... werken we samen met de agrarische sector aan het toekomstbestendig houden van ons productielandschap. Een robuust watersysteem en een gezonde bodem zijn daarvoor belangrijk. We bouwen door op de kracht van het karakteristieke agrarisch productielandschap en verrijken deze waar mogelijk door ruimte te zoeken voor het versterken van biodiversiteit en klimaatadaptatie. We bieden ruimte voor verbreding van nieuwe teelten en stimuleren circulair en duurzame bedrijfsvoering

Wanneer we in de Hoeksche Waard nadenken over ontwikkeling hanteren we vanuit het thema agrarische sector de volgende hedendaagse principes:

> We gaan in de agrarische sector toekomstbewust om met de uitstoot van CO2, stikstof en methaan. Een voorbeeld is het principe van regeneratieve landbouw, dat betekent gebruik van natuurlijke hulpbronnen en het verbeteren van de bodemkwaliteit.

> Nieuwe ontwikkelingen dragen bij aan een gezonde bodem en een robuust watersysteem.

> We stimuleren natuur inclusieve, duurzame en circulaire bedrijfsvoering en initiatieven, gericht op nieuwe verdienmodellen.

Afwegingskader

Clustering van programma in plaats van spreiding

> In de Hoeksche Waard blijft het productielandschap prominent aanwezig. We gaan daarom voorzichtig om met transformatie van landbouwgronden naar andere bestemmingen.

> De ondergrond, bodemgesteldheid en waterhuishouding zijn leidend voor de wijze van grondgebruik en productieproces.

Versterken van contrasten en diversiteit op het eiland

> Het productielandschap wordt diverser door ruimte te bieden aan klimaatadaptatie, biodiversiteit, nieuwe teelten en verdienmodellen.

Verzilveren van kansen door verevening

> Gezamenlijke opgaven met betrekking tot klimaat en biodiversiteit (EU, Rijk) kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan het verrijken van het landschap en in stand houden en versterken van de agrarische sector in de Hoeksche Waard.

> We maken gebruik van subsidies en Europese regelingen.

Werklocaties buurgemeenten Participatie inwoners

Bestaande opwekgebieden

Bestaande opwekgebieden buurgemeenten

Thema: Duurzaamheid

In de Hoeksche Waard...

... wordt zorgvuldig omgegaan met het bieden van ruimte voor grootschalige opwek van duurzame energie. We hebben daarbij bijzondere aandacht voor de kwaliteit en beleefbaarheid van het landschap. Bij beeldbepalende ingrepen in het landschap worden onze inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties betrokken. Voorbeelden daarvan zijn het beleidskader windenergie bij agrarische bedrijven en het uitnodigingskader voor uitbreiding van zon-op-land, zon-op-water en overige restruimten, dat voortvloeit uit het door de gemeenteraad vastgestelde uitvoeringsprogramma ‘Hoeksche Waard richting energieneutraal’, dat wordt ontwikkeld door middel van een integraal participatieproces. In de ‘Leidraad Communicatie & participatie Duurzaamheid’ is opgenomen op welke wijze de participatie kan plaatsvinden.

Wanneer we in de Hoeksche Waard nadenken over ontwikkeling hanteren we vanuit het thema duurzaamheid de volgende hedendaagse principes:

> Participatie is altijd onderdeel van het ontwerpproces met als doel draagvlak en eigenaarschap te vergroten.

> We bekijken hoe we energiegebruik kunnen reduceren en vastgoed dubbel kunnen gebruiken (benutten van daken).

> We houden rekening met programma’s van onze buurgemeenten.

> Waar mogelijk combineren we hindercontouren van verschillende programma’s (bijvoorbeeld scheepvaart of andere opweklocaties).

> Nabijheid van afnemers en infrastructuur (elektriciteit) is het uitgangspunt voor nieuwe ontwikkeling.

> Werken we aan een circulaire economie als nieuwe standaard.

> Stimuleren we maatregelen op het gebied van klimaatadaptatie.

> Zetten we ons in voor meer biodiversiteit door partijen bij elkaar te brengen en waar mogelijk initiatieven te versterken en op elkaar af te stemmen.

Afwegingskader

Clustering van programma in plaats van spreiding

> In beginsel zetten we bij nieuwe ontwikkeling van grootschalige opwek van duurzame energie in op locaties langs de randen van het eiland. Nadrukkelijk wordt rekening gehouden met de uitkomst van participatietrajecten, zoals het eerdergenoemde uitnodigingskader voor uitbreiding van zon-op-land, zon-op-water en overige restruimten.

> Waar mogelijk haken we aan op bestaande (ondergrondse) infrastructuur (elektriciteit).

Versterken van contrasten en diversiteit op het eiland

> We zetten in op het behoud van de kwaliteit van de open polders en onderzoeken bij nieuwe ontwikkelingen de mogelijkheden voor ruimte voor grootschalige opwek van duurzame energie zonder af te doen aan die kwaliteit.

Verzilveren van kansen door verevening

> De ontwikkeling van nieuwe locaties voor grootschalige opwek van duurzame energie kan bijdragen aan investeringen in natuur, landschap, mobiliteit en maatschappelijke voorzieningen.

> Compensatie van grote ingrepen benutten we daar waar het de meeste meerwaarde/ draagvlak oplevert.

Bijzondere routes

Thema: Mobiliteit

In de Hoeksche Waard... ... leent de hoofdwegenstructuur zich voor de ontwikkeling van een programma dat regio overstijgend is. Gedacht moet hierbij worden aan de realisatie van o.a. de A4-Zuid in combinatie met maatregelen rondom de Haringvlietbrug. De verbindingen richting Rotterdam en Dordrecht hebben veel potentie maar hebben ook een grote opgave met betrekking tot doorstroming. Het huidige systeem staat zonder nieuwe ontwikkeling al onder druk. De wens van groei in de Hoeksche Waard kan niet van de grond komen zonder een investering in infrastructuur, openbaar vervoer en mobiliteitsgedrag.

Wanneer we in de Hoeksche Waard nadenken over ontwikkeling hanteren we vanuit het thema mobiliteit de volgende hedendaagse principes:

> We willen de interne en externe bereikbaarheid verbeteren. Naast aandacht voor de A29 en de N217 willen we een zogenaamde vorkstructuur realiseren.

> We geven prioriteit aan fietsers, voetgangers en openbaar vervoer boven de auto.

> We streven naar verbetering van de leefbaarheid van de dijken door vermindering van het doorgaande verkeer op de dijken.

> Verkeersveiligheid voor alle verkeersdeelnemers is uitgangspunt bij nieuwe ontwikkelingen.

> We optimaliseren de bestaande infrastructuur waar dat nodig en wenselijk is.

> Per doelgroep bieden we, indien gewenst, zo veel mogelijk maatwerk met alternatieve vervoersconcepten (bijvoorbeeld deelmobiliteit of ‘Mobiliteit als een dienst’).

> Bij nieuwbouwlocaties en herstructurering zetten wij primair in op het realiseren van een goede ontsluiting en bereikbaarheid (eerst bewegen en dan bouwen).

> Bij nieuwe ontwikkelingen hechten wij grote waarde aan het bevorderen van duurzame mobiliteit.

Afwegingskader

Clustering van programma in plaats van spreiding

> De hoofdwegenstructuur in de Hoeksche Waard benutten we als drager voor ontwikkeling zodat de kwetsbare dijken en linten niet verder worden belast.

> Bovenregionaal programma concentreren op best bereikbare plekken (nabij hoofdwegenstructuur).

Versterken van contrasten en diversiteit op het eiland

> In de Hoeksche Waard zetten we in op het versterken van de contrasten tussen verschillende routes afhankelijk van gebruik. Daarbij is verkeersveiligheid voor alle verkeersdeelnemers het uitgangspunt. Bijvoorbeeld door onderscheid te maken in routes voor landbouwverkeer, recreatie- en voor doorgaand autoverkeer.

> Bouwen we verder op de kwaliteiten en beleefbaarheid van bijzondere routes zoals de monumentale dijken.

Verzilveren van kansen door verevening

> Compensatie van grote ingrepen benutten we op de plekken waar het de meeste meerwaarde oplevert. Bijvoorbeeld op de monumentale dijken of voor het ontvlechten van auto en fietsstroken ter bevordering van de verkeersveiligheid en de doorstroming.

bestemmingen

Kleinschalige recreatie

Geconcentreerd recreatief programma

Natura 2000 & NNN

Thema: Recreatie en natuur

In de Hoeksche Waard...

... is over het hele eiland ruimte voor kleinschalige recreatie als dat bijdraagt aan de versterking van de kwaliteiten en de beleefbaarheid van het landschap en de vitaliteit van de dorpen. We versterken de bijzondere kwaliteit van rust en stilte door in te zetten op het versterken van natuurwaarden en het vergroten van biodiversiteit op diverse plekken. Daarnaast bieden we op vier specifieke plekken ruimte voor geconcentreerd recreatief programma (Centrum Oud-Beijerland, de noordrand van de Binnenbedijkte Maas, Tiengemeten en het Zuiderstrand in Numansdorp). Op deze plekken richten we ons in de Hoeksche Waard ook op bezoekers van buiten het eiland. Dit betekent niet dat alles kan: er wordt gewaakt voor de juiste balans tussen recreatiedruk en de draagkracht van het specifieke gebied.

Wanneer we in de Hoeksche Waard nadenken over ontwikkeling hanteren we vanuit het thema recreatie en natuur de volgende hedendaagse

principes:

> We versterken de kracht van ons eiland door een divers aanbod aan bestemmingen (rust en drukte) te bieden voor een brede doelgroep.

> Nieuwe ontwikkelingen dragen bij aan het vergroten van natuurwaarden, biodiversiteit en landschappelijke kwaliteit.

> Hebben we aandacht voor het verbeteren van de toegankelijkheid van het landschap en de meerwaarde van het landschap voor gezondheid en welzijn van onze inwoners.

Afwegingskader

Clustering van programma in plaats van spreiding

> Op goed bereikbare plekken bieden we ruimte voor een geconcentreerd recreatief programma voor mensen van en buiten het eiland.

> De recreatieve druk moet daarbij in juiste verhouding blijven tot de draagkracht van het specifieke gebied.

Versterken van contrasten en diversiteit op het eiland

> Op het eiland vergroten we de contrasten tussen bestemmingen (groot en klein, rust en relatieve drukte).

> We bieden als eiland een gevarieerd aanbod in bestemmingen aan, dat interessant is voor een brede doelgroep.

Verzilveren van kansen door verevening

> We rekenen publieke functies niet meer lokaal rond met woningbouwontwikkeling, maar zetten het vereveningsprincipe eiland breed in om de kwaliteiten van het eiland te versterken.

Hoofdwegen

Regionaal bedrijventerrein

Werklocaties buurgemeenten

Locale werklocaties

Thema: Werklocaties

In de Hoeksche Waard... .... zetten we in op het toekomstbestendig maken van onze werklocaties en het versterken van het vestigingsklimaat. Een goede match met het onderwijs is daarbij van belang. Op de werklocaties in de dorpen richten we ons op type bedrijven en omvang die bijdragen aan de eigen vitaliteit en ruimtelijke kwaliteit. Mocht in de toekomst behoefte zijn aan grotere bedrijven die qua maat en schaal niet passen bij het profiel van de dorpen, dan zoeken we op het eiland zorgvuldig naar locaties. Op onze werklocaties dragen we bij aan duurzaamheidsopgaven en bieden we ruimte voor klimaatadaptatie.

Wanneer we in de Hoeksche Waard nadenken over ontwikkeling hanteren we vanuit het thema werklocaties de volgende hedendaagse

principes:

> Bestaande bedrijventerreinen maken we toekomstbestendig door deze te upgraden naar huidige kwaliteitsnormen. We hanteren hierbij de ladder voor duurzame verstedelijking van de provincie als instrument voor efficiënt ruimtegebruik en het versterken van de types werkmilieu.

> De bedrijventerreinen Mijlpolder, Boonsweg en Zuid-Beijerland hebben prioriteit qua revitalisering.

> Nieuwe ontwikkelingen dragen bij aan duurzaamheidsopgaven en klimaatadaptatie.

> Bedrijven die overlast veroorzaken of grote milieucontouren hebben huisvesten wij op afstand van het woonprogramma.

> Bij nieuwbouwlocaties zetten wij primair in op het realiseren van een goede ontsluiting en bereikbaarheid (eerst bewegen en dan bouwen).

> We zetten in op een goede afstemming tussen het onderwijs en bedrijfsleven.

> Op het eiland bewaken we een gezonde balans tussen wonen en werken.

> Om de centrumfunctie van Oud-Beijerland te behouden, zetten we in op het in stand houden en waar mogelijk versterken van (trekkracht van de) de detailhandel. In de dorpen zetten wij in op de basisvoorzieningen voor een vitale woonomgeving.

Afwegingskader

Clustering van programma in plaats van spreiding

> Vestiging van grotere bedrijven concentreren we op de best bereikbare plekken. De focus voor nieuwe locaties ligt ten noorden van de N217.

> We benutten combinaties van programma’s met hindercontouren op plekken op afstand van de dorpen.

> We vermijden de vestiging van grootschalige distributiebedrijven in de Hoeksche Waard.

> Kleinschalige, lokale uitbreidingen aan de randen van bestaande bedrijventerreinen staan we toe, mits deze landschappelijk inpasbaar zijn.

Versterken van contrasten en diversiteit op het eiland

> Op de werklocaties in de dorpen zetten we in op menging en verdichting (kleinschalig) passend bij de vitaliteit en ruimtelijke kwaliteit van het dorp.

Verzilveren van kansen door verevening

> Bouw van bedrijven draagt bij aan investeringen in natuur, landschap, mobiliteit en maatschappelijke voorzieningen.

> Kansen voor benutten van andere opgaves, zoals dakvlakken gebruiken voor zonnepanelen of vergroening, reststromen energie benutten voor directe omgeving, etc.

Bovenlokale ontwikkeling

Bovenlokale ontwikkeling

Thema: Wonen

In de Hoeksche Waard...

... is in het belang voor de vitaliteit van de dorpen ruimte voor ontwikkeling voor eigen behoefte. En zien we in de nabijheid van de hoofdwegenstructuur kansen om grootschaliger bij te dragen aan de woningbouwopgave (OudBeijerland, ’s-Gravendeel, Numansdorp). In de Hoeksche Waard ontwikkelen we op een manier die past bij de maat en schaal van het eiland. En hebben we oog voor een divers aanbod aan woningtypologieën en doelgroepen (jongeren en ouderen, starters en doorstromers). Woningbouwontwikkeling pakken we in de Hoeksche Waard integraal op. Als je op het eiland komt wonen wil je hier ook sporten, naar school of naar het theater en verplaats je je over het eiland met de fiets, openbaar vervoer of auto. Het bouwen van woningen betekent ook het bouwen van voorzieningen en het investeren in infrastructuur. We hanteren de ladder voor duurzame verstedelijking van de provincie voor het bouwen, wonen en werken binnen bestaand stads- en dorpsgebied.

Wanneer we in de Hoeksche Waard nadenken over ontwikkeling hanteren we vanuit het thema wonen de volgende hedendaagse principes:

> We ontwikkelen met een gezonde balans in aanbod van type woningen en voeren maatwerk per dorp.

> Primair bouwen we binnen bestaand stadsen dorpsgebied.

> We streven naar het behouden van de leefkwaliteit in de bebouwde ruimte en waar mogelijk naar versterking van deze leefkwaliteit.

> We bouwen toekomstbestendig.

> Ruimte voor klimaatadaptatie (groen en water) en duurzaam bouwen zijn uitgangspunt bij nieuwe ontwikkeling.

> Nabijheid tot voorzieningen, ruimte voor ontmoeting en beweging is integraal onderdeel van ontwikkeling in de Hoeksche Waard.

> Op de best bereikbare (openbaar vervoer) locaties ontwikkelen we ook voor de bovenlokale woningmarkt.

> Bij nieuwbouwlocaties zetten wij primair in op het realiseren van een goede ontsluiting en bereikbaarheid (eerst bewegen en dan bouwen).

Afwegingskader

Clustering van programma in plaats van spreiding

> Op de best bereikbare plekken (OV/snelweg/ N217) dragen we bij aan de bovenlokale woningbouwopgave, mits daar behoefte aan is. Op deze locaties ontwikkelen we het merendeel van de totale woningbouwopgave voor nieuwe en extra inwoners die bijdragen aan de leefbaarheid en vitaliteit van de Hoeksche Waard.

Versterken van contrasten en diversiteit op het eiland

> In de dorpen ontwikkelen we, passend bij de identiteit van het dorp, voor de eigen behoefte (kleinschalig) en voor de vitaliteit van de dorpen.

Verzilveren van kansen door verevening

> Woningbouwontwikkelingen dragen bij aan investeringen in natuur, landschap, mobiliteit en maatschappelijke voorzieningen.

Thema: Zorg, welzijn en gezondheid

In de Hoeksche Waard...

… bouwen we verder aan de sterke sociale basis die er al ligt in de Hoeksche Waard. We zien het belang van een gezonde leefomgeving (sport en voeding) en een robuust voorzieningenniveau in de dorpen en zetten ons in om die te behouden en te versterken. Aangename plekken om elkaar te ontmoeten zijn belangrijk om de sterke gemeenschap die er is uit te bouwen. We zien op centrale locaties, zoals de dorpscentra, kansen voor slimme verbindingen tussen het fysieke en sociale domein. We hebben oog voor alle doelgroepen in de Hoeksche Waard en houden met nieuwe ontwikkelingen rekening met een divers aanbod zodat iedereen fijn kan wonen en leven in de Hoeksche Waard.

Wanneer we in de Hoeksche Waard nadenken over ontwikkeling hanteren we vanuit het thema zorg, welzijn en gezondheid de volgende hedendaagse principes:

> We stimuleren sport, beweging en ontmoeting in de gemeente door de openbare ruimte uitnodigend in te richten.

> Bij de inrichting van de openbare ruimte houden wij rekening met eisen voor toegankelijkheid voor diverse doelgroepen.

> We gaan zorgvuldig om met ontwikkelingen die overlast, zoals geluid of geur, kunnen veroorzaken of een negatieve impact hebben op de lucht of waterkwaliteit.

> In de dorpen richten we de openbare ruimte op een klimaatbestendige manier in met voldoende ruimte voor het bufferen van water en voldoende schaduw in de zomer.

> We zetten ons actief in tegen ongelijkheid en uitsluiting en stimuleren burgerinitiatieven en het hulp-organiserend vermogen van onze inwoners.

> We luisteren naar onze inwoners en vinden het belangrijk dat ieder belang wordt meegewogen heeft in onze gemeente.

Afwegingskader

Clustering van programma in plaats van spreiding

> In de dorpscentra zetten we in op behoud, dan wel de bereikbaarheid, van de basisvoorzieningen en aangename plekken om elkaar te ontmoeten. Zo versterken we de sociale basis in de gemeente.

Versterken van contrasten en diversiteit op het eiland

> Per dorp bouwen we verder aan het eigen DNA en lokale initiatieven van bewoners. De dorpen werken vanuit lokale kracht aan een complementair voorzieningenaanbod. Dat betekent dat niet in elk dorp dezelfde voorzieningen zijn te vinden. Gezamenlijk dragen de dorpen bij aan een divers en aantrekkelijk eiland. Ontwikkelingen moeten passen bij de identiteit en maat en schaal van het dorp. Goede verbindingen tussen de dorpen bevordert de beleefbaarheid van de diversiteit op het eiland.

Verzilveren van kansen door verevening

> Ontwikkelingen in de Hoeksche Waard grijpen we aan om bij te dragen aan sociaal maatschappelijke vraagstukken in de dorpen.

Bijlagen

Bijlage 1: Ruimtelijke interpretatie van de Omgevingsvisie Hoeksche Waard

leefbaarheid / vitaliteit

dorps identiteit

gemeenschapszin

Interpretatie Omgevingsvisie op de kaart, bron: BVR Adviseurs

Hoeksche Oevers

> Het vergroten van de beleefbaarheid van natuurlijke processen, weidsheid en ongereptheid.

> Versterken van het uitzicht op de rivier en de cultuurhistorische waarde van de grasgorzen.

> Versterken van watergerichte recreatie en natuurattracties in de overgangszone, passend bij een groots, stoer en robuust Deltalandschap.

> Versterken van de beleefbaarheid van cultuurhistorisch waardevolle elementen zoals grienden, het fort en de eendenkooi.

> Versterken van de toegankelijkheid en bereikbaarheid van de natuurgebieden.

Dorpse Trots

> Versterken van de onderscheidende identiteit per dorp.

> Versterken van de vitaliteit en leefbaarheid per dorp.

> Versterken van de natuurlijke overgang van dorp naar landelijk gebied.

> Bedrijvigheid met toegevoegde waarde voor de Hoeksche Waard.

> Versterken van de gemeenschapszin in het dorp.

> Sociale cohesie onder bevolking faciliteren en versterken.

> Versterken van de inclusieve samenleving.

Binnenpret

> Versterken van de herkenbaarheid als oude rivierarm.

> Versterken van de dagrecreatieve betekenis

> Versterking van het verblijfsrecreatieve karakter met ontwikkelingen in de maat van het (park)landschap.

> Verbeteren van de waterkwaliteit in de Binnenmaas en benutten als schoonwaterbuffer voor het eiland.

> Versterken en behouden van de aanwezige biodiversiteit

Oudste Landen

> Versterken van het open en waterrijke karakter

> Versterking van de herkenbaarheid en leesbaarheid van het historische polderpatroon, met aandacht voor de zichtlijnen.

> Versterking van de fijnmazige structuur van dijken, kreken en sloten.

> Versterking van de mogelijkheden om dit bijzondere gebied te beleven en ervaren.

> Versterking van de kwaliteiten van flora en fauna

> Ruimte voor ontwikkeling van de landbouw als belangrijke drager van dit bijzondere polderlandschap, met aandacht voor biodiversiteit.

Natuurlijk Verbonden

> Versterken en in stand houden van het patroon van groene dijken en kreken

> Versterken van het recreatieve netwerk , gekoppeld aan de groenblauwe structuur van kreken en dijken.

> Versterken van het duurzame en innovatieve karakter van de landbouw

> Versterken van de herkenbaarheid van cultuurhistorisch landschap en haar iconen.

> Versterken van het contrast tussen grote open ruimten en groene randen en groene gebieden binnen de open ruimtes.

> Agrarische bedrijven blijven of worden groene parels in het landschap. Daarbij is er aandacht voor biodiversiteit.

> Versterken van de landschappelijke en natuurlijke inpassing van de bedrijfsbebouwing.

> We stimuleren het circulair ondernemen in de landbouw.

> Het creëren van openheid door het saneren van verspreid liggend glas

Vijf gebiedsgerichte

verhaallijnen concreet

Aan de hand van de verhaallijnen uit de Omgevingsvisie is met een brede blik naar de Hoeksche Waard gekeken, naar de gemeente en naar buiten. Hoeksche Waard in regionaal perspectief. Want de huidige opgaven zoals de woningmarkt, mobiliteit, klimaat en duurzaamheid zijn gemeentegrens overstijgend. De effecten van wat er om ons heen gebeurt zijn direct merkbaar in de Hoeksche Waard. Ook als we bijvoorbeeld kijken naar de economische

effecten van de Rotterdamse haven en de doorwerking daarvan. Of het gebruik van grootschalige voorzieningen in de omliggende regio. Andersom heeft het landschap van de Hoeksche Waard een waardevolle betekenis in een meer verstedelijkte regio. Daarmee is er in de bredere regio een wederzijdse afhankelijkheid tussen gemeenten. Wat betekenen de Hoeksche waarden dan concreet? Op zoek naar sturende ruimtelijke principes.

De Hoeksche Oevers in kaart gebracht

> Hoeksche Oevers: Dit betreft de buitendijkse randen van het eiland Hoeksche Waard, maar in feite ook de binnendijks gelegen natuur van kreken en dijken. Het is een gebied met robuuste natuur, dat deel uitmaakt van de zuidwestelijke delta van Biesbosch tot kust. Oeverbossen, getijdennatuur, grasgorzen, oude kreken

en vele cultuurhistorische waarden zijn hier belangrijk. Ontwikkelingen spelen in op rust en natuur, maar ook op de recreatieve kant van deze aantrekkelijke waterrijke regio. Bijvoorbeeld stoere deltanatuur bij Strijensas of Tiengemeten, maar intensievere oeverrecreatie bij Numansdorp of OudBeijerland.

> Dorpse trots: Binnen Dorpse Trots gaat het over de kernen in de Hoeksche Waard. Elke kern heeft een eigen identiteit die mooi is omschreven in de DNA-studie bij de Omgevingsvisie. Hierop wordt voortgebouwd. Ondernemerszin en zorg voor elkaar zijn gedeelde waarden. Ontwikkelingen passen bij de schaal van het dorp en versterken de gemeenschapszin. Zo heeft Oud-Beijerland een sterke centrumfunctie waar op doorgebouwd kan worden. Bij woningbouw, zowel nieuwbouw als herstructurering horen hedendaagse principes zoals (OV-) bereikbaarheid, passende bedrijvigheid, voorzieningen in de nabijheid en aandacht voor zorg en welzijn. Vanuit de wijdere regio is de autonome druk van de stad (woningvraag) merkbaar in de Hoeksche Waard. Dit heeft een zekere impact op de dorpen. Om ze vitaal te houden zijn keuzes nodig over de mate en aard van woningbouw en bijbehorende ontwikkelingen. Bijvoorbeeld bouwen voor starters, gezinnen en senioren in enkele grotere, complete en goed bereikbare nieuwbouwlocaties en juist elders specifieke kleinschalige woonvormen, passend bij de kleine kernen of specifieke woon/zorg behoeften.

> Binnenpret: Binnenpret is de titel van het gebied van de binnen bedijkte Maas. Dit is een gebied van recreatie en natuur. Ontwikkelingen passen bij de maat en schaal en de verschillende zones van drukte en rust. Niet alleen de Binnenmaas is de plek om pret te hebben in Hoeksche Waard. Er zijn meer plekken met een dag/verblijfsrecreatief programma, zoals Zuiderstrand bij Numansdorp, of Oude Tol aan het Spui. Bovendien zijn deze recreatieve hotspots verbonden aan een ‘familie’ van soortgelijke gebieden in de regio. Niet overal past een druk programma van buitenrecreatie of meer toeristisch bezoek in een oude dorpskern, keuzes daarin zijn belangrijk.

> Oudste landen: de oudste polders van de Hoeksche Waard zijn open en natuurlijk, soms beschermd natuurgebied en meestal stiltegebied. Ze vertellen de ontstaansgeschiedenis van de Hoeksche Waard en leggen daarmee een koppeling met andere polders, de typerende kreken en dijken en de programma’s en cultuurhistorische plekken daaromheen. Ontwikkelingen in en aan de randen houden hier rekening met de kwetsbare waarden. De Oudste landen zijn het hart van de twee kerngebieden van het eiland waar rust, ruimte en stilte worden gekoesterd. Dat heeft consequenties voor wat wel en niet kan.

De Natuurlijke verbondenheid in kaart gebracht

> Natuurlijk! verbonden: Natuurlijk verbonden is het tussengelegen gebied van de weidse polders met vooral landbouw. Dit open landschap verbindt dankzij de vergezichten, maar ook fysiek, via de routes over en langs dijklinten. Dijken en kreken maken een groenblauw raamwerk wat een belangrijke voorwaarde is voor natuur en landbouw van de toekomst. De landbouw is in het tussengebied sterk en is onderdeel van een groter landbouwgebied (met vooral akkerbouw) van Zeeland en West-Brabant tot in het rivierengebied. Natuurlijk! Verbonden gaat dus niet alleen over fysieke verbindingen (wegen) maar ook over de verbondenheid met een groter geheel van de Zuidwestelijke Delta en sociale verbinding in de dorpen. Daarmee ‘kleurt’ de aard van het tussengebied mee met de verschillen in de omgeving van de Hoeksche Waard. Stille delen met rustige dijklinten ten opzichte van drukkere routes waar meer mensen wonen, landbouw die meer rekening houdt met verzilting of aanwezige natuur ten opzichte van gebieden met grootschalige toekomstbestendige akkerbouwproductie.

Verantwoording en Colofon

Voor het maken van de Leidraad voor ontwikkeling Hoeksche Waard is BVR-adviseurs ingehuurd. Met hulp van de input van diverse beleidsambtenaren hebben zij de doelen en ambities van de omgevingsvisie geïnterpreteerd en op kaart gezet. Daardoor is inzichtelijk geworden waar kansen liggen om aan de slag te gaan met de omgevingsvisie.

Een eerste proeve van de leidraad (toen nog ontwikkelagenda, 75% versie) is besproken met de gemeenteraad, de provincie, het waterschap, het Hoekschewaards Landschap, Staatsbosbeheer, het Kwaliteitsteam en waardmakers, die ook betrokken zijn geweest bij de omgevingsvisie.

De leidraad is in opdracht van en samen met de gemeente Hoeksche Waard opgesteld. Alles uit deze rapportage mag worden overgenomen, mits de bron wordt vermeld. Aan de inhoud van deze rapportage kunnen geen rechten worden ontleend.

Lay-out en beelden van BVR adviseurs, tenzij anders vermeld.

Illustratie op de omslag: Storyset.

Informatie gemeente Hoeksche Waard, contactpersonen:

Bert Broekhuizen bert.broekhuizen@gemeentehw.nl

Ronald Jellema ronald.jellema@gemeentehw.nl