Shakespeare Daily nr 1

Gazeta Festiwalowa nr 1

26.07.2019

następny numer 28 lipca

il. materiały organizatora

A mury runą…?

tów odniesienia dla akcji mającej na celu przemyślenie podziałów obecnych we współczesnej Europie.

Przy lekturze sztuk Szekspira nie sposób pominąć brutalność opisywanych konfliktów, rozgrywających się zarówno pomiędzy państwami, jak i jednostkami. Mówimy przecież o autorze, który uśmiercił większość swoich postaci na długo przed pierwszą częścią Gry o tron, a na pytanie: „zabić czy nie zabić?” odpowiedź podawał od razu, bez hamletyzowania. Wiele dramatów stratfordczyka opowiada tragiczne historie, do jakich doprowadziły uprzedzenia i polityczne gierki. Właśnie te sztuki, w nieco uwspółcześnionej formie, staną się jednym z istotnych punk-

„Shaking the Walls” to zainicjowany w 2018 roku międzynarodowy projekt artystyczny będący efektem współpracy pięciu europejskich teatrów związanych ze sztuką społecznie zaangażowaną: czeskiego Cooltour Cultural Centre, islandzkiej grupy RaTaTam, brytyjskiej Parrabboli, irlandzkiego An Grianán Theatre oraz Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego.

Efekty końcowe ich działalności zostaną zaprezentowane podczas Wielkiego Finału, który odbędzie się w Gdańsku w 2020 roku.

Wymienieni partnerzy będą wspólnie dążyć do rozpoznania barier dzielących ludzi oraz poprowadzą różnego

Adriana Mickiewicz

typu działania edukacyjne i artystyczne, zmierzające do wytworzenia dialogu międzykulturowego, zwiększenia świadomości widzów i widzek na temat stereotypów funkcjonujących w dyskursie publicznym, a w efekcie – do przełamania zakorzenionych w różnych społecznościach uprzedzeń dotyczących innych grup. Zgodnie z założeniami projektu artyści i artystki pragną nawiązać dialog z publicznością, stawiając trudne pytania dotyczące problemów współczesności.

Sztuka przyjmuje tu rolę krytyki społecznej, która nie jest działalnością o charakterze czysto negatywnym, ale zyskuje wymiar pozytywny – zmierza do faktycznej przemiany sposobu postrzegania rzeczywistości przez osoby zaangażowane (zarówno po stronie wykonawców/wykonawczyń, jak i pu-

2

SHAKING THE WALLS

bliczności) poprzez sprowokowanie ich do przemyślenia tytułowych „ścian”. Prowadzone działania mają poruszyć szereg dylematów współczesności. Organizatorzy i organizatorki nie podają zamkniętej listy tematów, jakie chcieliby rozwijać w ramach „Shaking the Walls”, gdyż pozostają otwarci na możliwość włączenia w jego obręb nowych problemów, które mogą uwidocznić się w czasie trwania projektu.

Mimo szerokiego definiowania „ścian” każdy z partnerów wybiera kwestie przewodnie dla realizowanych przez siebie działań, określające jego miejsce w projekcie. Najbardziej wieloaspektowe spojrzenie na konflikty społeczne prezentuje centrum Cooltour, które w swoim performansie oraz instalacji artystycznej stara się pokazać, że podziały istniejące między ludźmi często mają swoje źródło nie tyle w faktycznych różnicach, ile raczej w krzywdzących uprzedzeniach, wynikających zazwyczaj z niewiedzy. W ten sposób twórczość czeskich artystów i artystek, jako najbardziej uniwersalna, może stanowić dobrą ramę dla pozostałych projektów, skupionych wokół konkretnych zagadnień.

Grupa RaTaTam od 2015 roku, w ramach akcji SUSS!, przeprowadza wywiady ze sprawcami/sprawczyniami i ofiarami przemocy domowej oraz członkami/

członkiniami ich rodzin. Odbyte rozmowy stają się kanwą ich performansów, które powstają we współpracy z organizacjami zaangażowanymi w walkę z tą formą agresji i stanowią połączenie działań artystycznych i edukacyjnych.

Performerki i performerzy swoje występy rozpoczynają od rozmów z publicznością – w ten sposób znoszą dystans między „sztuką” a „życiem” oraz zmuszają widzów i widzki do bezpośredniej konfrontacji z tematami tabu. Po zakończeniu performansu odbywają się spotkania ze specjalistami i specjalistkami, którzy opowiadają o swojej pracy z osobami dotkniętymi przemocą. Dzięki „Shaking the Walls” grupa RaTaTam przygotuje dwa występy, będące jednocześnie częścią akcji SUSS!, a także warsztaty poświęcone metodom radzenia sobie z trudnymi doświadczeniami cielesnych nadużyć, takimi jak molestowanie seksualne. Zostaną one zaprezentowane w Polsce i w Czechach.

Kolejne dwie grupy, Parrabbola oraz An Grianán Theatre, nawiązały brytyjsko-irlandzką współpracę, aby na nowo przemyśleć temat brexitu i zwróć uwagę na jego możliwe konsekwencje.

Ta kooperacja jest o tyle ciekawa, że w debatach politycznych wielokrotnie podkreśla się, że wystąpienie Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej może wpły-

nąć negatywnie na relacje polityczne tych dwóch państw1. W ramach projektu Parrabbola oraz An Grianán Theatre przygotują inscenizację Szekspirowskiej Opowieści zimowej. Sztuka opowiada historię króla Sycylii, Leontesa, który podejrzewa, że żona zdradza go z władcą Czech, Polixenesem. Nieracjonalna, niepoparta żadnymi przesłankami zazdrość prowadzi do tragicznego konfliktu między dawnymi przyjaciółmi oraz niszczy niegdyś dobre relacje dwóch państw. W adaptacji przygotowywanej w ramach „Shaking the Walls” miejscem akcji jest irlandzkie hrabstwo Donegal, znajdujące się na granicy z Irlandią Północną. Specyficzne położenie tego regionu2 sprawia, że w razie wystąpienia Wielkiej Brytanii z UE jego mieszkańcy utracą większość dotychczasowych połączeń z kontynentem europejskim oraz zostaną pozbawieni swobody pracy na terenie Irlandii Północnej. W reinterpretacji brytyjsko-irlandzkich artystów/ artystek uwspółcześniona wersja Opowieści zimowej ma ilustrować zaślepienie Brytyjek i Brytyjczyków, które prowadzi do pogorszenia się ich stosunków z pozostałymi państwami Europy. W sztuce Szekspira postaci, po wielu perypetiach, ostatecznie przebaczają sobie winy. Jakie zakończenie przewiduje Parrabbola i An Grianán Theatre? il. Adriana Mickiewicz

SHAKING THE WALLS

3

Podczas Festiwalu z pewnością będzie można usłyszeć, że „cały świat to scena, a ludzie na nim to tylko aktorzy”. Uczestnicy i uczestniczki projektu „Shaking the Walls”, niczym Szekspirowski Prospero, dążą do wyreżyserowania w tym Wielkim Teatrze Świata nowej, lepszej rzeczywistości. Sztuki performatywne stają się tu polem walki, która ma sprawić, że widzowie i widzki otworzą oczy na drugiego człowieka i nauczą się empatii, tak istotnej w codziennym życiu. Ta wiara w magię i sprawczość sztuki wprawdzie brzmi dość naiwnie, ale w tym szaleństwie jest metoda i być może takiej właśnie naiwności dzisiaj potrzeba do rzeczywistej przemiany.

Taką opinię wyraził m.in. premier Irlandii Leo Varadkar: Premier Irlandii: Brexit psuje stosunki z Wielką Brytanią, Tvn.pl, 3.11.2018 [dostęp: 17.07.2019]: https://www.tvn24.pl/ wiadomosci-z-kraju,3/premier-irlandii-brexitpsuje-stosunki-z-wielka-brytania,880944. html.

2 Hrabstwo Donegal od strony północnej oraz zachodniej otacza Ocean Atlantycki.

Najdłuższą granicę, od wschodu, dzieli właśnie z Irlandią Północną. Znacznie krótsza jest granica z hrabstwem Leitrim (Irlandia), co sprawia, że chcąc przedostać się poza obszar Donegal, najprościej udać się przez Irlandię Północną – przyp. aut.

1

il. materiały organizatora

Agata Kwiatkowska

Nie głową, lecz teatrem?

Tegoroczny alternatywny nurt Festiwalu Szekspirowskiego ma podejmować zagadnienie murów i barier: zarówno tych rzeczywistych, fizycznie wyznaczonych granic, jak i metaforycznych – choć równie realnych – podziałów między ludźmi.

Taki kierunek określający tematykę spektakli wyznacza międzynarodowy program „Shaking the Walls”, którego Gdański Teatr Szekspirowski jest liderem. SzekspirOFF stanowi pierwszą odsłonę artystycznych wypowiedzi prezentowanych w ramach tego projektu w Polsce.

Uczestnicy „Shaking the Walls” podejmują się próby zdiagnozowania potrzeb poszczególnych społeczności i społeczeństw oraz głównych konfliktów czy powodów niemożności porozumienia się i budowania dystansu – zarówno w obrębie własnej wspólnoty, jak i na poziomie

międzykulturowym. Na zmapowanym w ten sposób „terenie” artyści z partnerskich krajów i organizacji będą opierać swoje artystyczne interpretacje namierzonych problemów.

Niektóre propozycje zakwalifikowane do Konkursu SzekspirOFF zdają się doskonale wpisywać w tak nakreślone pole problemowe. Można do nich zaliczyć Sen Kalibana – wideoperformans Piotra Mateusza Wacha i Jacka Niepsujewicza.

Często interpretowana w duchu krytyki postkolonialnej postać Kalibana jest chyba najbardziej znanym z Szekspirowskich Innych. Twórcy zapowiadają, że ich praca porusza nie tylko kwestię relacji międzyludzkich i kondycji człowieka, ale też inicjuje namysł nad dyskryminacją międzygatunkową. O, czasem trudnych, związkach z najbliższymi osobami i otoczeniem opowie Teatr Polski w Poznaniu, którzy (re)miksuje Hamleta z twórczością zaproszonych do współtworzenia tego spektaklu dzieci ze Szkoły Podstawowej nr 83 „Łejery”.

W ramach „Shaking the Walls” obok prezentacji OFFowych zobaczymy także jeden spektakl w Nurcie Głównym – Rzym w reż. Karin Henkel z berlińskiego

4

NURT GŁÓWNY

Deutsches Theater, czyli przedstawienie komentujące Szekspirem historię europejskiej demokracji, a jednocześnie poszerzające zakres stawianych w programie pytań o te, które dotyczą wspólnot obywatelskich i ich relacji z szeroko rozumianą władzą.

Oddechem od trudnych tematów będą wieczorne wydarzenia Shaking the Sounds­– cykl trzech DJ-skich koncertów, łączących różne style, gatunki i kultury muzyczne. Jego uczestnicy będą mogli spotkać się z innymi gośćmi Festiwalu w tańcu, a co za tym idzie – porozumieć się w języku, który dzieli rzadziej niż słowa.

Warto dodać, że „Shaking the Walls” to nie tylko działania czysto artystyczne. W celu pozyskania mapy społecznych punktów zapalnych zaplanowano na przykład cykl spotkań, który w maju tego roku zainaugurowała debata Język kolczasty? / Sztuka zadziorna?. Do udziału w rozmowie na temat komunikacji, jej braku bądź trudności, jakie sprawia, zaproszono osoby związane ze środowiskiem artystycznym i akademickim, a także przedstawicieli grup współkształtujących języki publiczne (teatrolożkę i edukatorkę Joannę Lisiewicz, reżysera i dyrektora Teatru Powszechnego w Warszawie Pawła Łysaka, doktora teologii Jacka Sochę oraz polityka, samorządowca Zygmunta Zmudę-Trzebiatowskiego, spotkanie prowadziła Dorota Karaś – reporterka i dziennikarka). Kwestia języka, jakim się posługujemy, potęgowania podziałów za sprawą słów, a finalnie – stawania już nie tyle przed komunikacyjną ścianą, ile przed obronnym murem, zza którego należy atakować „wroga”, wydaje się dziś szczególnie paląca – zapewne dlatego właśnie ten problem organizatorzy postanowili poddać refleksji i analizie jako pierwszy.

W czasach, gdy wypracowane sposoby współ-bycia-w-świecie tracą rację bytu i powodują konflikty, a rzeczywistość, jaką znamy, przechodzi szereg kryzysów – od klimatycznego i katastrofy ekologicznej po kryzys demokracji, powrót nacjonalizmów i faszyzację życia społecznego – teatr jest miejscem, w którym można testować nowe scenariusze istnienia i obnażać szkodliwość dotychczasowych. Pozostaje mieć nadzieję, że projekt „Shaking the Walls” stworzy rzeczywistą przestrzeń dla takich głosów i eksperymentów.

Zuzanna Berendt

Szekspir i inni

Co roku spektakle Nurtu Głównego Festiwalu Szekspirowskiego udowadniają, że wciąż możliwe jest wydobycie z klasycznych dramatów nowych znaczeń i niedostrzeganego wcześniej potencjału inscenizacyjnego. Specyfiki konkretnych języków narodowych i teatralnych, w których twórczynie i twórcy podejmują się opowiedzenia historii zapisanych w dramatach stratfordczyka, sprawiają, że znane intrygi zaczynają na nowo fascynować. W ciągu najbliższych dziesięciu dni przekonamy się, czy dwudziesta trzecia edycja Festiwalu przyniesie publiczności niespodziewane odkrycia.

W Nurcie Głównym zaprezentowanych zostanie dwanaście spektakli. Trzy polskie przedstawienia – Hamlet Mai Kleczewskiej, Kupiec wenecki Szymona Kaczmarka oraz Wieczór Trzech Króli Łukasza Kosa – powalczą o nagrodę Złotego Yoricka. Wśród ośmiu zagranicznych produkcji, które zaproszono na Festiwal, znalazły się klasyczne inscenizacje tekstów Szekspira, adaptacje łączące kilka sztuk stratfordczyka w jedną opowieść, ale również koncert i spektakl taneczny. Polskę w pozakonkursowej części Nurtu Głównego reprezentuje Jak wam się podoba w reż. Krystyny Jandy, czyli produkcja Teatru Wybrzeże, wystawiana na deskach Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego. To trzecie gdańskie przedstawienie (po dwóch hitach GTS, czyli Wesołych kumoszkach z Windsoru i Zakochanym Szekspirze w reż. Pawła Aignera, których premiery odbyły się trzy i dwa lata temu, i które wciąż odnoszą sukcesy frekwencyjne), które dowodzi możliwości, jakie otwiera przed twórcami model sceny elżbietańskiej. Lady Makbet Waltera Matteiniego i Iny Broeckx z grupy imPerfect Dancers to jedyny pokazywany w Nurcie Głównym spektakl taneczny, ale też jedyna adaptacja Makbeta, którego co bardziej przesądni teatralni bywalcy nazywają sztuką szkocką. Twórcy nie przedstawiają wydarzeń za-

pisanych przez Szekspira, ale odgrywają pośmiertne życie małżonków-zbrodniarzy, niemogących wyzwolić się spod ciężaru popełnionych morderstw. Kolejną propozycją wychodzącą poza ramy teatru dramatycznego jest koncert, dobrze już znanej gdańskiej publiczności, grupy The Tiger Lillies. Istniejący od przeszło półwiecza zespół wytworzył charakterystyczną poetykę opartą na połączeniu przedwojennego kabaretu z elementami surrealistycznymi i niesamowitymi.

W 2015 roku na Festiwal przyjechał ze swoim Hamletem, w którym tekst tragedii został przekształcony w mroczne, kabaretowe songi. Występ muzyków powinien zainteresować tych, którzy śledzą muzyczną drogę zespołu (nie jest to takie łatwe, panowie wydali około trzydziestu pięciu albumów!), ale również tych, którzy cenią hybrydyczne, muzyczno-teatralne, formy. Angielska grupa pojawi się na scenie również podczas kolejnego spektaklu Nurtu Głównego, czyli Rosencrantz i Guildernstern nie żyją, koprodukcji węgiersko-rumuńsko-brytyjskiej. Reżyser, Tapasztó Ernő, zaprezentuje adaptację tekstu Toma Stopparda, autora sztuki i filmu o tym samym tytule, których głównymi bohaterami są drugoplanowe postaci Szekspirowskiego Hamleta.

Spektakl Ernő nie jest jedyną spośród festiwalowych propozycji, dla której dramat stratfordczyka stanowi tylko pośrednią inspirację. Ciekawe i pożyteczne wydaje się zwrócenie selekcjonerów Nurtu Głównego ku produkcjom, które nie są bezpośrednimi adaptacjami sztuk Williama Szekspira, a także ku inscenizacjom dramatów renesansowych spoza repertuaru autora Hamleta. Wyprodukowany il. Maja Skowron

ZŁOTY YORICK przez Marin Držić Theatre i Midsummer Scene Wujaszek Maroje. Reaktywacja to spektakl inspirowany tekstem patrona chorwackiego teatru. Akcja rozgrywa się we współczesnym Dubrowniku, ale bohaterowie sztuki Držicia nie zatracili związków ze swoimi XVI-wiecznymi pierwowzorami. Spektakl stanowi świetną okazję do zapoznania się z twórczością literacką twórcy nazywanego chorwackim Szekspirem. Z kolei Rycerz Ognistego Pieprzu Moskiewskiego Teatru Puszkina i brytyjskiego Cheek by Jowl to produkcja oparta na heroikomicznym dramacie Francisa Beaumonta, angielskiego autora młodszego od Szekspira zaledwie o dwadzieścia lat.

Spragnionych słuchania Szekspirowskiej frazy trzeba uspokoić: na Festiwalu nie zabraknie również adaptacji kanonicznych tragedii. Armeński Romeo i Julia w reż. Lusine Yernjakyan w 2018 roku zdobył nagrodę dla najlepszego spektaklu młodzieżowego w Armenii.

W przedstawieniu Teatru Kameralnego w Erywaniu szczególnie efektownie zapowiadają się kostiumy i scenografia, inspirowane różnymi epokami historycznymi, a mroczna stylistyka, w jakiej zostały wykonane, sugeruje, że Romeo i Julia to propozycja przeznaczona nie tylko dla młodej publiczności. Tytus Andronikus z Teatru Młodych w Zagrzebiu został wyreżyserowany przez Igora Vuk Torbicę, wyrastającego na jednego z ciekawszych chorwackich twórców. Inscenizacja krwawej tragedii Szekspira wpisuje się w jego zainteresowanie klasycznymi tekstami, które traktuje jak rebusy, wciąż czekające na rozwiązanie.

W podobny sposób o dziełach Szeks­ pira zdaje się myśleć Karin Henkel, reżyserka Rzymu wyprodukowanego przez Deutsches Theater. Twórczyni za inspiracje posłużyły Szekspirowskie tragedie: Koriolan, Juliusz Cezar oraz Antoniusz i Kleopatra. Publiczność będzie miała okazję przekonać się, co taka kolażowa układanka mówi o demokracji będącej jednym z tematów każdej ze sztuk, ale również – co chyba nawet ciekawsze – przemyśleć już nie tyle relację teatru i rzeczywistości, ile poszczególnych tekstów do siebie nawzajem. Wierni festiwalowi widzowie nieustannie doświadczają tego wzajemnego „przeglądania się” tekstów i spektakli, warto więc myśleć o własnych wyborach repertuarowych jak o dobieraniu szkiełek do kalejdoskopu, w którym na końcu będzie można zobaczyć coś zupełnie nieoczekiwanego.

Julia Wróblewska

Non omnia vanitas

W roku 2017 Łukasz Drewniak – selekcjoner Konkursu o Złotego Yoricka – zdecydował, że żaden z polskich zespołów teatralnych nie zasłużył na nominację do osławionej czaszki.

W 2018 roku w szranki stanęły dwa wrocławskie spektakle – Makbet w reż. Agaty Dudy-Gracz z Teatru Muzycznego Capitol oraz Hamlet – komentarz w reż. Grzegorza Brala z Teatru Pieśń Kozła. Jury nie przyznało jednak nagrody głównej, lecz dwa równorzędne wyróżnienia. Do finału tegorocznej edycji dopuszczono już trzy spektakle, których twórcy spróbują przełamać nie najlepszą passę kandydatów do szekspirowskiej statuetki.

Konkurs przeprowadzany jest od 1994 roku, a jego pierwsze edycje odbywały się w ramach Gdańskich Dni Szekspirow-

il. Julia Wróblewska

skich. Jury – zawsze w innym składzie – wybiera najlepszą polską inscenizację dramatu Szekspira lub utworu inspirowanego jego dziełami. Do 26. edycji zgłoszono trzynaście spektakli, a w finale znalazły się: Hamlet Mai Kleczewskiej z Teatru Polskiego w Poznaniu, Wieczór Trzech Króli Łukasza Kosa z Teatru im.

Juliusza Osterwy w Lublinie oraz Kupiec

5

wenecki Szymona Kaczmarka z Nowego Teatru im. Witkacego w Słupsku. O tym, w czyje ręce trafi główna nagroda, zdecydują natomiast Jacek Kopciński, Dorota Buchwald i Roman Pawłowski.

Maja Kleczewska oraz Łukasz Chotkowski zainscenizowali jeden z najczęściej wystawianych dramatów Szekspira, rolę reżysera w pewnym stopniu powierzając widzom, którzy w przestrzeni zaprojektowanej przez Zbigniewa Liberę swobodnie poruszają się między aktorami, samodzielnie decydując, którym fragmentom historii poświęcić więcej uwagi. Poznański Hamlet skupia się na międzypokoleniowym i międzykulturowym dialogu, a jego twórcy czytają Szeks­pira w duchu postkolonialnym.

Wieczór Trzech Króli w reż. Łukasza Kosa to pierwszy lubelski spektakl w Konkursie, chociaż na scenie Teatru im. Juliusza Osterwy wcześniej powstały cztery inne adaptacje tytułowego utworu. Inscenizacja pozostaje wierna tekstowi Szekspira, mówi o poszukiwaniu miłości i ciepła w przeteatralizowanej rzeczywistości, w której życie jest sceną dla codziennych maskarad. Kos z jednej strony nawiązuje do tradycji teatru elżbietańskiego i powierza role kobiece mężczyznom.

Z drugiej jednak – postaci męskie grają w jego spektaklu kobiety. Reżyser zwraca uwagę na performatywny charakter płci, jednocześnie niejako składając hołd Szekspirowskiej wyobraźni.

W trzecim finałowym spektaklu – w Kupcu weneckim – jego twórcy oddalają się natomiast od Szekspirowskiej opowieści, by w ten sposób uniknąć takiego jej odczytania, które wpisałoby się w klucz antysemicki. Reżyser, Szymon Kaczmarek, rezygnuje z biało-czarnych podziałów, w centrum swojej adaptacji stawia zaś problem zła jako odpowiedzi na doświadczenie niesprawiedliwości.

Niebawem przekonamy się, która z reżyserskich strategii najbardziej przekonała jurorów. Być może w tym roku biedny Yorick zostanie odkopany i wręczony zwycięzcy, a Konkurs ostatecznie wyrwie się z motywu vanitas. Finałowe spektakle nie zapowiadają się w końcu jako marne.

6

SzekspirOFF Aleksandra Kuś

Komentarz do Szekspira

Pomysłodawcą Konkursu Szeks­ pirOFF jest Krzysztof Grabowski, związany z Gdańskiem producent seriali oraz filmów fabularnych, członek Stowarzyszenia Filmowców Polskich. Zainicjowana przez niego alternatywna odsłona Festiwalu Szekspirowskiego skupia wokół siebie artystów, którzy teatr rozumieją przede wszystkim jako przestrzeń eksperymentu wykraczającego poza tradycyjne ramy gatunkowe i formalne. Chociaż zaproszeni twórcy reprezentują różne języki, techniki i sposoby myślenia o sztuce, łączy ich pragnienie wychodzenia poza schematy oraz odkrywania w tym, co już doskonale znane, nowych sposobów poruszania i zaciekawiania widza.

OFF mieni się wieloma kolorami, bywa też pełen sprzeczności. O tym, że jego różnorodność nie jest tylko pustym hasłem, świadczy fakt, że w gdańskim Konkursie startują zarówno spektakle il. Maja Skowron

taneczne, jak i dramatyczne, a efemeryczne grupy studenckie walczą ramię w ramię z teatrami o już ugruntowanej pozycji na mapie scen niezależnych i alternatywnych. Tę wielowymiarowość doskonale odzwierciedlił werdykt jurorów ostatniej edycji. Agata Duda-Gracz, Piotr Kruszczyński i Adam Nalepa zdecydowali się przyznać aż trzy nagrody główne oraz jedno wyróżnienie. Wśród nagrodzonych spektakli znalazł się m.in. Hamlet Radosława Stępnia z krakowskiej AST, którego Śmierć komiwojażera możemy dziś podziwiać na deskach Teatru Wybrzeże.

Z nagrodami z Gdańska wyjechali także Teatr Rozbark (bless the king, nie_liryczna pieśń), Royal Academy of Dramatic Art z Londynu (Dwaj panowie z Werony) oraz Teatru Bakałarz (Nienawiść, którą będziemy mogli przypomnieć sobie 30 lipca).

Serca naszej redakcji, która tradycyjnie także przyznała swoją nagrodę, skradł natomiast „zadziwiająco surowy, a jednak tętniący emocjami”, jak o nim pisaliśmy, Hamlet w wykonaniu niezależnej trupy Unteatru z Rumunii.

W tym roku do Konkursu SzekspirOFF zakwalifikowało się jedenaście zespołów z całego świata, których prace oceni jury w składzie: Ewelina Marciniak, Paweł Łysak oraz Paweł Szkotak. Caroline Pagani, włoska aktorka i autorka dramatów, w ystawi mono dram HAMLETALIA, w którym opowiada o wyobrażo­­­nym spotkaniu Ofelii z bohaterkami in­­­ nych Szekspirowskich tragedii, m.in. z Julią i Lady Makbet. Wielka Brytania uraczy nas Juliuszem Cezarem w wykonaniu Royal Academy of Dramatic Art – stałych bywalców Festiwalu, którzy w tym roku podejmują próbę przeniesienia krwawej tragedii na płaszczyznę przystępną młodszym widzom. Z Chin zawita do nas zespół SISU ze spektaklem Shakespeare Shake, opowiadającym o autorze Hamleta

jako o dramatopisarzu, a przede wszystkim – człowieku. Nie zabraknie też gości z Ameryki. Hubert Michalak pokaże Najkrótszego Szekspira na świecie, którego zrealizował w ramach współpracy z Trick­ lock Company.

W Konkursie pojawią się także rodzime produkcje. Nowe światło na twórczość Szekspira rzuci inspirowany Poskromieniem złośnicy performans Aleksandry Grącki Kochanka, stawiający w centrum opowieści postać współczesnej pracoholiczki, która pod wpływem mężczyzny zmienia się w coraz bardziej bezwolną kobietę. Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie w Duchach Szekspira zastanowi się natomiast nad alternatywnymi scenariuszami losów postaci z takich tragedii stratfordczyka jak Makbet, Hamlet, Otello czy Romeo i Julia. Duet Piotr Mateusz Wach & Jacek Niepsujewicz wystąpi zaś ze Snem Kalibana, oddając głos uciśnionej jednostce upominającej się o swoje prawa w konsumpcyjnym świecie. Hamlet. Sen Sławomira Krawczyńskiego, czyli druga taneczna propozycja w Konkursie, to z kolei wariacja na temat, zainicjowanego już u Szekspira, wątku pośmiertnej tułaczki duszy tytułowego bohatera.

Teatr Bakałarz zaprezentuje Ecce Homo, w którym publiczność ponownie spotka się z antagonistami z różnych tragedii Szekspira (Klaudiuszem, Brutusem oraz córkami króla Leara), cierpiącymi katusze w wyniku wyrządzonych innym krzywd.

RYSZ ∕∕∕ARD Teatru R3 nakreśla nam zaś portret ambitnego władcy, skoncentrowanego na dążeniu do celu i zawsze korzystającego z losowych okazji do zaspokajania swoich żądz. W Hamlecie Teatru Polskiego w Poznaniu zobaczymy zaś, jak mogłoby wyglądać życie bohaterów najsłynniejszej z elżbietańskich tragedii w czasach mediów społecznościowych.

Wszyscy startujący w Konkursie twórcy dopisują swoje komentarze do Szeks­ pira i jego dotychczasowych odczytań – mamy zatem do czynienia z bardzo ciekawym zjawiskiem: to, co kanoniczne, przegląda się w tym, co offowe, niejako zyskując tym samym alternatywne życie.

Tegoroczny program wskazuje na to, że czeka nas nieskończenie wiele poruszeń i refleksji. OFF bierze z Szekspira to, co w nim najlepsze, a jednocześnie wzbogaca o swoją wrażliwość, poetykę i historię.

Ostatnie słowo należy do publiczności – podarujmy i Szekspirowi, i jemu offowemu wcieleniu naszą zaangażowaną obecność!

EDU

7

źródło: www.satori.lv

Agata Łukaszuk

Dla każdego coś ciekawego

Nie brakuje wśród nas takich szek­ spiromaniaków, którzy nie odpuszczają żadnego punktu festiwalowego programu. Na kilka tygodni przed inauguracją, godzina po godzinie planują sobie czas na festiwalowe dni tak, by nic ich nie ominęło. Na mapie Trójmiasta wytyczają szlak, który poprowadzi ich przez kolejne wydarzenia. Oglądają wszystkie prezentowane spektakle, zarówno te polskie, nominowane do Złotego Yoricka, jak i te, których twórcy zjadą do Gdańska z odległych zakątków świata. Nie pomijają ani jednego przedstawienia offowego, uczestniczą w koncertach… i ciągle mało im teatru, i ciągle mało im Szekspira!

To właśnie z myślą o wszystkich tych, którym nie wystarcza grzanie fotela na widowni i podziwianie pracy artystów z bezpiecznej odległości, przygotowano bogaty program wydarzeń edukacyjnych, czyli Letnią Akademię Szekspirowską. Jak co roku, organizatorzy zapraszają do udziału w wykładach, warsztatach i spotkaniach z artystami. Uczestnicy Akademii mają również okazję uczestniczyć w próbach do prezentowanych podczas Festiwalu przedstawień.

Jeszcze przed inauguracją Festiwalu odbyły się warsztaty taneczne z Iną Broeckx – włoską choreografką i dyrek-

torką artystyczną imPerfect Dancers, a był to dopiero początek edukacyjnych atrakcji... W niedzielę 28 lipca prawdziwa gratka dla fanów muzyki, w szczególności przedwojennego berlińskiego kabaretu, anarchicznej opery i cygańskich melodii – wszystko to łączy w swojej twórczości działający od trzydziestu lat zespół The Tiger Lillies. Przed koncertem, który odbędzie się wieczorem w Teatrze Szekspirowskim, warto wziąć udział w warsztatach muzycznych z grania na pile. Poprowadzą je członkowie słynnego bandu, znanego z przepełnionych mrocznym, prowokacyjnym humorem songów. Na warsztaty można – acz nie trzeba – zabrać własną piłę.

Kolejne trzy popołudnia spędzić można natomiast na warsztatach prowadzonych przez performera i artystę teatru ruchu i ciała – Piotra Mateusza Wacha. Jak zapowiadają organizatorzy, artysta zabierze uczestników w laboratoryjną podróż ciała, a poprzez ćwiczenia oparte na kondensowaniu energii, tworzeniu monologów wewnętrznych czy współodczuwaniu wprowadzi ich w świat performansu. Trzy dni prac warsztatowych zwieńczy otwarty pokaz work-in-­progress zaplanowany na 3 sierpnia.

Wszystkim tym, którzy chcą dowiedzieć się więcej o pracy nad spektaklem, polecamy natomiast udział w próbach.

Jest to świetna okazja, by z bliska przyjrzeć się działaniom reżysera, aktorów i pozostałych twórców przedstawienia, a także by poznać artystów i zrozumieć lepiej proces twórczy. W tym roku odbędzie się sześć prób z udziałem widzów – podpatrzeć będzie można pracę arty-

stów z Armenii, Chorwacji, Polski, Rumunii, Węgier i Włoch.

Organizatorzy przewidzieli również coś dla nieszczęśników, którzy popołudnia muszą spędzać w pracy i w związku z tym nie mogą wziąć udziału w próbach: późną wieczorową porą, tuż po prezentacjach spektakli, odbędą się spotkania z twórcami.

Jak co roku, nie może też zabraknąć wykładów, które na stałe wpisały się już w program Letniej Akademii Szekspirowskiej. 31 lipca będzie można dowiedzieć się więcej o twórczości jednego z czołowych słowiańskich dramatopisarzy renesansu – Marina Držicia. Wykład wprowadzi widzów w tematykę spektaklu Wujaszek Majore. Reaktywacja, który zaprezentowany zostanie dwukrotnie w Starej Aptece. Artyści z House of Marin Držić z Chorwacji oraz z Midsummer Scene z Wielkiej Brytanii opowiedzą o związkach i podobieństwach między dziełami chorwackiego pisarza i Szekspira oraz o trudnej sztuce przekładu utworu klasyka z Chorwacji na język angielski.

Na 3 sierpnia zaplanowano natomiast spotkanie poświęcone jednej z najbardziej niezwykłych sztuk powstałych za czasów Szekspira – Rycerzowi Ognistego Pieprzu Francisa Beaumonta. Wykład poprowadzi dyrektor Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego – profesor Jerzy Limon, przybliżając tym samym gdańskiej publiczności tekst, którego adaptację przygotował brytyjski Cheek by Jowl we współpracy z Moskiewskim Teatrem Puszkina. Ognisty spektakl zamknie Festiwal i, miejmy nadzieję, rozbudzi apetyt na jego kolejną edycję.

8 edu/felieton Julianna Błaszczyk

Dążenie do (braku) perfekcji

Program 23. Festiwalu Szekspirowskiego dopełniają warsztaty taneczne i muzyczne. Pierwsze z nich odbyły się już dzisiaj – jeszcze przed oficjalną inauguracją. Choreografka Ina Broeckx oraz tancerze z włoskiej grupy imPerfect Dancers zaprosili ich uczestników do świata, w którym perfekcję osiąga się poprzez uznanie własnej niedoskonałości.

Nazwa założonej w 2009 roku grupy odzwierciedla napięcie między marzeniem o perfekcji a świadomością jej nieosiągalności. Artyści przyznają, że cechuje ich zarówno jednostkowe, jak i wspólne dążenie do doskonałości, ale też akceptacja naturalnych ograniczeń każdego członka zespołu. Wady, z którymi ludzie się rodzą i często mierzą przez całe życie, można postrzegać jako źródło tego, co wyróżnia jednostkę. To właśnie w tej wyjątkowości tancerze odnajdują perfekcję.

Podczas tańca artyści emanują energią i starają się wpłynąć na emocje widza.

Swój taneczny język opisują jako „intensywnie fizyczny i atletyczny, a jednocze-

śnie podporządkowany dążeniu do odkrywania i zrozumienia wszystkich części ludzkiej duszy”1.

Ina Broeckx, która poprowadziła warsztaty, pochodzi z Belgii, gdzie ukończyła Royal Ballet School. Współpracowała m.in. z Nederlands Dans Theater II, Centre Chorégraphique National de Tours, Les Ballets de Monte-Carlo czy Opéra National oraz tworzyła spektakle u boku wielu wybitnych choreografów, takich jak Balanchine, Jirí Kilián, Mats Ek czy William Forsythe. W jej ruchach można dostrzec dokładność, naturalność, a także minimalizm.

Celem gdańskich warsztatów było umożliwienie uczestnikom odkrycia ich jednostkowych ograniczeń i niedoskonałości oraz wykorzystanie tej wiedzy w tańcu. Prowadząca posłużyła się fragmentami układów z produkcji repertuarowych zespołu, w ten sposób umożliwiając warszatowiczom praktyczne poznanie właściwego imPerfect Dancers języka choreograficznego. Już jutro (27 lipca) tancerze przedstawiają się natomiast szerszej publiczności – w Nurcie Głównym znalazła się bowiem ich Lady Makbet, czyli taneczna fantazja na temat pośmiertnych losów Szekspirowskiego małżeństwa.

1

Zob. www.imperfectdancers.com

Zdjęcie z Lady Makbet imPerfect Dancers Company, fot. mat. teatru

Maja Skowron

When a star is born, czyli współcześni Szekspirowi

„Taka szczęśliwa kombinacja genów – czy koniunkcja planet w godzinie narodzin, jeśli komuś bardziej odpowiada taki obraz – mogła się zdarzyć raz na kilka tysięcy lat” – pisał o Szeks­ pirze Peter Brook. Co roku przybywamy do Gdańska, by zachwycać się geniuszem autora Hamleta. I oślepieni blaskiem najsłynniej­­­­­szego stratfordczyka zapominamy o twórcach, którzy pisali w jego cieniu. Tego lata dostaniemy szansę odkupienia win. Łączą ich niespecjalne zainteresowanie studiami (rozpoczęli, ale porzucili) oraz to nieszczęście, że obaj byli dramatopisarzami w czasach, gdy na świat przyszedł On. Francis Beaumont i Marin Držić, bo o nich tutaj mowa, już od ponad czterystu lat zmagają się ze smutnym faktem wylądowania na marginesie historii literatury. Ten drugi jest dziś chociaż na pocieszenie nazywany Szekspirem Dubrownika. A co zrobić z tworzącym w Londynie Beaumontem? Jako że tegoroczna edycja Festiwalu, której towarzyszy wezwanie do burzenia murów, szczególnie sprzyja odkrywaniu głosów wcześniej wykluczonych, przyjrzyjmy się zmarginalizowanym pisarzom, dla których co prawda nie ma miejsca w kanonie, ale znalazło się w programie Nurtu Głównego (!).

Marin Držić, jak przypuszczaliśmy, lepiej niż Beaumont znosi porównywanie z Mistrzem. Ma jednak łatwiej już na starcie, bo gdy zaczyna tworzyć, Szekspir nie stąpa jeszcze po świecie, a poza tym pisze w innym niż stratfordczyk języku, co utrudnia miłośnikom teatru pomylenie Chorwata z przyszłym konkurentem z Anglii. Niemniej tym, którzy nie władają chorwackim, trudno dziś dotrzeć do informacji na temat tego autora niebędących tylko ogólnikami bądź niesprowadzających się do stwierdzeń, że bohaterów jego sztuk zna każdy uczeń w kraju… tak jak Puka czy Falstaffa kojarzą wszystkie dzieci na Wyspach. O najsłynniejszym dramacie Chorwata, Dundo Maroje (Wujek Maroje, w Polsce tłuma-

felieton 9

Ruch na Rzecz Szczęśliwych Zakończeń

il. Maja Skowron

czonym także jako… Rzymska kurtyzana), przeczytałam zaś, że został napisany „czternaście lat przed urodzeniem Szeks­ pira” – nie może się, jak widać, Marin od Willa uwolnić.

By jednak być wobec Držicia całkiem fair, trzeba przyznać, że w swoim rodzinnym kraju jest w renesansowej pierwszej lidze. Doczekał się swojego pomnika w Dubrowniku, a dom, w którym żył, stał się jedną z turystycznych atrakcji. Dodajmy natomiast, że Držić był za życia zmuszony do ucieczki do Włoch. Z ówczesnymi władzami Dubrownika było mu do tego stopnia nie po drodze, że pisał listy do samego Kosmy Medyceusza, księcia Florencji, z prośbą o pomoc w dokonaniu politycznego przewrotu! Niestety, nikt biednemu Marinowi nie odpisał. Pozostało mu jedynie czekać na uśmiech losu na wygnaniu. Szybciej przyszła jednak do niego niespodziewana śmierć w Wenecji (1567).

Francis Beaumont ma jeszcze bardziej pod górkę. Powtórzmy: pisze w Londynie, w dodatku w języku Szekspira.

Co więcej, wymieniany jest często jednym tchem z innym autorem, Johnem Fletcherem, jako że stanowią literacką spółkę i wspólnie tworzą ponad pięćdziesiąt dramatów. Rycerz Ognistego Pieprzu, którego zobaczymy w ostatni dzień tegorocznego Festiwalu, po premierze w Londynie w 1607 roku zostaje odrzucony przez publiczność i okazuje się klapą. W dodatku dopiero niedawno uznano go za tekst napisany tylko przez Beaumonta, bez pomocy kolegi. Autor musi więc zmagać się na kartach historii nie tylko z geniuszem wielkiego Szeks­

pira, ale i maluczkimi, którzy usiłowali zrobić karierę w teatrze akurat wtedy.

Beaumont umiera w 1616 roku, czyli w tym samym co, o ironio, Szekspir i…

Cervantes. Autor Don Kichota szybciej zresztą przychodzi na myśl, gdy ktoś wspomni tytuł Rycerz Ognistego Pieprzu – słynna postać stworzona przez Hiszpana nazywa siebie przecież Rycerzem Smętnego Oblicza, do którego Beaumont poniekąd swoim tekstem nawiązuje. Tak oto biedny artysta zostaje przygnieciony sławą mu współczesnych.

Wujaszka Maroje. Reaktywację zobaczymy na Festiwalu 1 sierpnia, Rycerz… będzie zwieńczeniem tegorocznej edycji gdańskiego święta teatru. Bohater sztuki Beaumonta to czeladnik, który dostaje główną rolę w przedstawieniu o kupcu z Londynu. „Współcześni Szekspirowi” otrzymali wreszcie swoje miejsce w Nurcie Głównym. Czy zasłużone? Headliner tej imprezy może być tylko jeden, ale podobno konkurencja sprzyja jakości...

Ruch na Rzecz Szczęśliwych Zakończeń był radykalną, marksistowską grupą polityczną zawiązaną w latach sześćdziesiątych, która podczas rewolucji kulturowej po raz pierwszy powiedziała „nie” tragicznym zakończeniom dramatów Szekspira.

W czerwcu 2019 roku w zbiorach Biblioteki Brytyjskiej odnaleziono niepublikowany dotąd Happy Ending Manifesto, datowany na rok 1968.

Dopiero dziś filozofowie polityczni i fenomenologowie oporu odkrywają nowatorski program tej grupy.

Z przyjemnością przedstawiamy polskim czytelnikom na łamach „Shakespeare Daily” ten unikatowy dokument i świadectwo swoich czasów.

Happy Ending Manifesto Bohaterowie Szekspira zasługują na szczęśliwe zakończenia. Mówimy „nie” śmierciom w rzece, podporządkowaniu tubylców przez europejskich monarchów, bezprawnym wydziedziczeniom.

Mówimy „tak” służbie ratowniczej nad dużymi zbiornikami wodnymi, reparacjom pokolonialnym, przestrzeganiu prawa spadkowego. Szukamy rozwiązań systemowych, które uczynią godnym życie wszystkich postaci fikcyjnych. Chcemy stać na straży równości, wolności i prawa do szczęśliwego zakończenia. Szczęśliwe zakończenie nie jest produktem stworzonym z myślą o mieszczańskim konsumencie kultury, ale kierowaną do wykluczonych alternatywą wobec fallocentrycznych, hegemonicznych narracji produkowanych przez Szekspira i jemu podobnych. Jest rok 1968, znajdujemy się w samym sercu rewolucji kulturowej i musimy przyjąć postawę krytyczną wobec dominujących, normatywnych dyskursów. Poniżej przedstawiamy główne postulaty ruchu na rzecz szczęśliwych zakończeń. Żądamy dostępu do edukacji, opieki lekarskiej i płatnego urlopu dla Marty, opiekunki Julii. Ośmiogodzinny dzień pracy oraz prawo do odpoczynku powinno być standardem we włoskich gospodarstwach domowych.

Mówimy „nie” swobodnej dystrybucji

10 felieton/wstępniak trucizn przez mnichów. Obrzeża Werony powinny być wolne od substancji niebezpiecznych dla ludzkiego organizmu.

Zamiast tej szkodliwej praktyki proponujemy rozdawnictwo gorącego kakao oraz witaminy C na publicznych placach włoskich miast.

Gdyby Lady Makbet mogła realizować się zawodowo, nie doszłoby do morderstwa króla. Mówimy „nie” praktyce blokowania karier i bezpłatnej pracy domowej partnerek i żon przywódców oraz generałów. Każda lady ma prawo do równej płacy oraz szerokich perspektyw zawodowych. Żądamy bezpośrednich, zorganizowanych inicjatyw na rzecz wykorzystywania nowych technologii do celów progresywnej polityki płciowej. Rozalinda ma prawo swobodnie wybrać tożsamość seksualną, więc nadrzędnym i strukturalnym problemem jest dystrybucja hormonów w Lesie Ardeńskim. Postulujemy dofinansowanie klubów dla transwestytów oraz systematyzację sytuacji prawnej osób queerowych we francuskich księstwach. Żądamy poszanowania prawa cywilnego przez brytyjskich monarchów oraz przejrzystych procedur spadkowych.

Kodeks nie przewiduje usystematyzowanych metod pomiaru miłości, więc Kordelia zasługuje na jedną trzecią schedy po ojcu. Racjonalizacja prawa spadkowego zmniejsza zagrożenie ubezwłasnowolnienia spadkodawcy przez niegodziwe córki.

Realizacja naszych postulatów wymaga rewolucji w dramatopisarstwie. Chcemy przewrotu, który doprowadzi do końca literatury europejskiej, jaką znacie.

Nie jesteśmy tu po to, aby negocjować z dramatopisarzami. Chcemy jedynie powiedzieć, że zmiana nadchodzi, czy tego chcą, czy nie. Pragniemy emancypacji bohaterów tragicznych. Prawdziwa władza należy do postaci fikcyjnych.

Tłum. Anna Majewska

Alicja Müller

Teatr wolny od nienawiści

Szekspir, seryjny morderca fikcyjnych postaci i wyuzdany reżyser ich śmiercionośnych romansów, plótł opowieści tak kuriozalnie brutalne, że dopiero scenarzystki i scenarzyści Trudnych spraw (nie licząc – rzecz jasna – samego życia) wygrali z nim w konkursie na najbardziej schorowaną wyobraźnię.

Stratfordczyk wymyślił sobie na przykład, że jedną z bohaterek nakarmi ciastem z jej synów-zwyroli, których do pieca wsadził, uprzednio zmieszawszy z jajami, ojciec zgwałconej przez nich dziewczyny. Inną do łóżka położył z osłem. Ale sceny z małą dziewczynką, która zamiast tarmosić w rączkach pluszowego zająca, układa palce w swoje pierwsze faki, ani tej z dziecięcym wózkiem i jego małym pasażerem w roli tarczy, która osłania Polskę przed nie-Polską, ani w końcu tej z wątłym nastolatkiem w koszulce z powstańczą kotwicą, który zamiast rzucać kamykami w okna swojego najlepszego kolegi, żeby go spytać, czy może jeszcze wyjść, odważny odwagą stada, chce okładać po pyskach „pedałów i innych wrogów ojczyzny”, to nawet autor Hamleta, parafrazowanego jako rzeź w łupinie orzecha, by nie napisał. *** Kilka dni po tym, jak w Białymstoku cywilizacja życia uzbrojonego w petardy, szklane butelki i nienawistne hasła, przeplatane ojczenaszami odmawianymi w intencji rozumu oraz godności białego, heteronormatywnego człowieka-faszysty z Polski, stoczyła bohaterską walkę z cywilizacją śmierci spod znaku tęczy i wiary w to, że żadna miłość nie jest źle zrobiona, w Gdańsku rozpoczyna się Festiwal Szekspirowski, w programie którego jak refren powraca heretyckie i złowieszcze, jeśli przyjąć perspektywę naszych dorodnych, bo hodowanych na krowim mleku i niedzielnym schabowym, faszoli, hasło „shake the walls!”, w wolnym tłumaczeniu – „walcz z podziałami!”.

Trójmiejskiemu świętu – nie tylko teatralnej – różnorodności towarzyszy imperatyw, o jakim nie śniło się husarzom z planety „Bóg, honor, wypierdalać”, czyli przykazanie burzenia murów, a tym samym – projektowania takiego świata, w którym wszyscy czują się bezpiecznie, nawet jeśli akurat przemierzają rzeczywistość w barwach innych niż biało-czerwone albo w grupach wyłączonych z planu zbawienia w jego ksenofobicznej interpretacji, którą, jeśli mamusia nie patrzy, masturbują się piękni chłopcy polskiej prawicy w koszulkach z żołnierzami wyklętymi, już za życia wpisani do panteonu wielkich nadwiślańskich męczenników, codziennie chłostanych ideo­logicznym ogonem LGBT oraz widmem edukacji seksualnej.

Jest coś niepokojąco fascynującego w tym zbiegu okoliczności, który sprawił, że na tydzień przed gdańskim Festiwalem białostocka armia rozwścieczonych, porykujących schrypłymi głosami swoje bojowe przyśpiewki o „normalnej” rodzinie i zakazie pedałowania, obrońców ojczyzny, pomyślanej jako kraina, w której prawdziwi Polacy przemocą spełniają narodowe, militarystyczne sny o białej potędze, zbudowała ludzki mur.

Kordon policji oddzielił bitych od bijących, a tęczę od ciemności. W samczych performansach agresywnej polskości ucieleśniły się dokładnie te podziały, do negowania których, poprzez opartą na fundamencie empatii rozmowę, zachęcają inicjatorki i inicjatorzy programu „Shaking the Walls”.

Obsesje polskiej postheroicznej wyobraźni, której husarska przeszłość przejawia się w kuriozalnych pozach krwi żądnych pingwinów, rytualnie stroszących pióra niewidzialnych (urojonych?) skrzydeł, by ich ciała mogły wydać się większe, a tym samym i godniejsze powtarzania nauk chrystusowych w ich rynsztokowej, bo doprawionej kurwami, wersji, wyreżyserowały szokujący spektakl nienawiści, niejako dowodząc społecznego zapotrzebowania na akcje przypominające o, jak widać, wciąż nieodrobionych lekcjach z dialogu i wrażliwości.

O ile trzeba by, rzecz jasna, ogromnej naiwności, by uwierzyć, że mówiący Szekspirem teatr jeszcze nauczy przyzwoitości rasistów i homofobów, dla których Maryja w tęczowej koronie to koncept zbyt śmiały, o tyle istotny wydaje się już sam ruch w stronę mikrosprawczości

sztuki pojmowanej jako strategia negocjowania (nie)równości i wypróbowywania scenariuszy alternatywnej rzeczywistości, w której każda/y żyje i kocha tak, jak może, rozumiejąc, że wolność słowa nie polega tylko na prawie do wypluwania z siebie zdań o dowolnym kształcie i treści, ale także na braniu za nie odpowiedzialności. *** W kolejnych numerach gazety „Shakespeare Daily”, w tym roku znanej także pod alternatywnym tytułem „Keine Grenzen”, które ukażą się jeszcze 28 i 30 lipca oraz 1, 2 i 4 sierpnia, będziemy dzielić się z Wami – Drogie Czytelniczki i Drodzy Czytelnicy – swoimi wrażeniami z teatralnych lekcji wrażliwości, jednocześnie przeskakując, wprawiając w drżenie lub zwyczajnie burząc różnego kalibru ściany i granice. il. Adriana Mickiewicz

wstępniak/gry i zabawy

Mury, które dzięki nam runą:

· Wielki Mur Senny: zniesiemy granicę

między nocą a dniem – nasza doba rozpoczyna się dzisiaj, kończy 4 sierpnia.

Tym samym zapraszamy do udziału w corocznej akcji „Wlej kawę w recenzenta/kę (nie wynagrodzi Ci tego uśmiech bąbelka, ale i tak warto); · Wielki Mur Oddzielający Geniusz Myśli Od Pustego Pliku w Wordzie: redakcja oczywiście podziwia technikę strumienia świadomości Jamesa Joyce’a, ale jednocześnie zdaje sobie sprawę z tego, że jego nikt nie przeczytał, dlatego swoje najlepsze kawałki planuje przedstawić w memach; · Wielki Mur Między Deadline’ami Narzuconymi Przez Redaktorkę Naczelną a Niewysłowionym Wobec Nich Sprzeciwem Recenzentek i Recenzentów: ten zostawiamy, bo trzeba pamiętać, że są i takie mury, które ludzkości robią dobrze.

11

Gry i zabawy Z jakich dramatów Williama Szekspira pochodzą poniższe cytaty?

1. „Żyj cnotliwie dziecię moje, Wyskokowe rzuć napoje, Drogie stroje i dziewoje”.

Odpowiedź: ...................................................... ..............................................................................

2. „Konia! Konia! Królestwo za konia!”

Odpowiedź: ...................................................... ..............................................................................

3. „Jest to, panie, dziewica uboga i brzydka jak nieszczęście, ale niewątpliwie dziewica i niewątpliwie moja ma to, czego nikt inny nie chce”.

Odpowiedź: ...................................................... ..............................................................................

4. „Zanimbym powiedział, że utopię się dla jakiejś gęsi, wymieniłbym moje człowieczeństwo z pawianem”.

Odpowiedź: ...................................................... ..............................................................................

5. „Śmierci, śmierci, przybądź po mnie, Ciało me w cyprysach złóż, Bo dziewczyna, bo dziewczyna W serce moje wbiła nóż.

Niech całun biały cisy przystroją, Uczyńcie tak!

Bo jakiż lepiej gorzką śmierć moją Opłacze znak”.

Odpowiedź: ...................................................... ..............................................................................

6. „A wniosek taki: nie zagrodzisz niczym Brzucha kobiety”.

Odpowiedź: ...................................................... ..............................................................................

Odpowiedzi znajdują się na ostatniej stronie gazety.

12 gry i zabawy

il. Wiktoria Tabak

Odpowiedzi do testu ze s. 11: 1. Król Lear, 2. Ryszard III, 3. Jak Wam się podoba?, 4. Otello, 5. Wieczór Trzech Króli, 6. Zimowa opowieść.

GAZETĘ FESTIWALOWĄ „SHAKESPEARE DAILY” REDAGUJE INTERNETOWY MAGAZYN „TEATRALIA” W SKŁADZIE: Zuzanna Berendt, Julianna Błaszczyk, Julia Wróblewska, Agata Kwiatkowska, Wiktoria Tabak, Anna Majewska, Julia Dudzińska, Adriana Mickiewicz, Maja Skowron SPOZA REDAKCJI: Joanna Adamiec, Józef Legierski, Aleksandra Kuś, Bartosz Cudak, Michał Cierzniak.

Agata Łukaszuk REDAKCJA: Alicja Müller KOREKTA: Katarzyna Grabarczyk OPRACOWANIE GRAFICZNE: Beata Pastuszko SKŁAD: Katarzyna Lemańska KONTAKT: alicjamuller@gmail.com WWW. TEATRALIA.COM.PL