Rond de Bron - Maart 2024

COLOFON

Aan deze Rond de Bron hebben meegewerkt:

Geja Lahpor (hoofdredacteur)

Daniël Smits (redactie-assistent)

Gerrie Oosterhagen (redactie-assistent)

Opperrabbij n B. Jacobs (eindredactie)

Rabbij n H. Groenewoudt

Bracha Heintz

Stichting Joodse

Kindergemeenschap Cheider

Postbus 7828

1008 AA AMSTERDAM

Tel. 020-646 55 64

ISSN: 1570-4041

IBAN: NL74INGB0000223922

BIC: INGBNL2A

Opmerkingen, suggesties of vragen over Rond de Bron kunt u mailen naar redactie@cheider.nl

Machtiging Incasso voor een eenmalige gift

Ondergetekende verleent hierbij een machtiging aan: St. Maatschappelijke Zorg Cheider

Postbus 7828, 1008 AA Amsterdam

ING rekening 223922 IBAN: NL 74INGB0000223922

Om een eenmalig bedrag van ....................... van zijn/haar bankrekening af te schrijven ten gunste van het Cheider.

Bankrekening: ....................................................................................

Naam en voorletters: ........................................................................

Plaats: ....................................................................................................

Handtekening:

Datum:

Binnen 56 dagen kan de ondergetekende zijn/haar eigen bank opdracht geven het bedrag te storneren. Wij zijn ANBI gecertificeerd.

Voor meer informatie kunt u op onze website terecht: www.cheider.nl

Uw giften zij n welkom op rekening

NL74INGB0000223922

t.n.v. Stichting Zorg Cheider. Dank u wel.

Poerim: Alles op z’n tijd

n door BRACHA HEINTZ

Wat vreemd dat Mordechai niet gelijk beloond werd nadat hij het leven van koning Achashweerosh had gered. Maar Mordechai had geduld en het volste vertrouwen dat er overal een reden voor was.

Alles gebeurt op z’n tijd, verklaart onze wijze koning Salomon. In het Poerim-verhaal lezen wij hoe Mordechai het leven van Koning Achashweerosh redde.

Echter besloot Koning Achashweerosh pas jaren later om Mordechai te belonen. Dit gebeurde juist op het moment dat Haman, de bozenaar, Mordechai wilde vermoorden. Precies op dat tijdstip vond de omwenteling van de hele Poerim-geschiedenis plaats. Hashem had de beloning bewaard om er gebruik van te maken wanneer het ten goede zou komen niet alleen aan Mordechai, maar aan het hele Joodse volk.

Hashem had Zijn troefkaart achtergehouden voor een cruciale gelegenheid. Die troefkaart heeft het Poerim gebeuren van een tragedie naar een feest veranderd.

Ook wij kunnen ervan verzekerd zijn dat alles wat in ons leven hoort te gebeuren ook gebeuren zal... precies op het juiste moment... geen seconde vroeger of later.

Zo zie je maar weer. Je kunt jarenlang wachten en voor iets dawe-

nen (bidden) waarvan je vindt dat het al lang geleden had moeten gebeuren. Maar maak je geen zorgen. Hashem bewaart alles tot het moment dat het effect van Zijn zegen nog spectaculairder zal uitpakken.

Een Yiddish spreekwoord verzekert ons van het feit dat G-d nooit iemand iets schuldig blijft. Vroeger of later komt alles terecht.

Voor elke mitswah die je vervult, voor elke keer dat je je beheerst (al is het maar even) en alles waar je voor dawent, zal G-d je niet alleen belonen, maar ook nog daar het meest geschikte moment voor kiezen.

Geduld is een schone zaak!

Chag Sameach!

(Gebaseerd op de Malbim, met dank aan Rav Meilech Biderman)

VACATURE

WISKUNDEDOCENT

0,6 – 1,0 FTE (in overleg)

TIJDELIJK DIENSTVERBAND MET MOGELIJKHEID TOT VAST.

Het Cheider is een kleine orthodox-Joodse middelbare school met een totaal van 44 leerlingen in het voortgezet onderwijs, waar kleine klassen en een gepassioneerd team de kern vormen. In totaal gaan 145 leerlingen tussen de 2 en 18 jaar dagelijks naar het Cheider. Wij streven ernaar om hoogwaardig onderwijs te bieden aan onze leerlingen. Elke dag leren we van elkaar en vormen we een hecht team dat momenteel op zoek is naar een wiskundedocent voor een positie van 0,6 tot 1,0 FTE.

BEN JIJ OP ZOEK NAAR EEN UITDAGENDE POSITIE ALS WISKUNDEDOCENT

IN HET VOORTGEZET ONDERWIJS IN AMSTERDAM?

Dan zou jij wel eens de perfecte aanvulling kunnen zijn op ons team. Reageren kan naar Jaël de Jong-Weissman, via secretariaat@cheider.nl.

JOODSE WIJSHEDEN

Toen ik jong was bewonderde ik slimme mensen, nu ik oud ben bewonder ik eerlijke mensen (RABBIJN HESCHEL)

Een persoon is niet uitsluitend waar hij fysiek is, maar ook waar hij in gedachten is. (RABBI NACHMAN VAN BRESLOV)

Tracht niet een man van succes te zijn, maar probeer liever een man van waarde te zijn. (EINSTEIN)

WIE ZIJN MEDEMENS ACHT, WORDT ZELF GEACHT. WIE ZIJN MEDEMENS EERT, WORDT ZELF GEËERD. (TALMOED)

WITZEN

Sam leest voor aan zijn broertje over Mosjee en de brandende braamstruik.

Als reactie wijst zijn broertje naar het plaatje wat erbij hoort, en zegt: ‘Vuurwerk!’.

Vader gaat naar het stembureau en neemt het broertje van Moos mee. Hij ziet dat alle mensen in de stemhokjes met een rood potlood een rondje inkleuren. Als ze weer vertrekken begint hij te huilen, en zegt: ‘Ik wil ook kleuren, pappa’.

De oma van Moos vertrekt voor vakantie naar Israël. Op de luchthaven wordt gevraagd of je ook metaal in je lichaam hebt. ‘Ja, zegt oma, ik heb stalen zenuwen!’.

Na een paar sneeuwbuien met daarna de zon, kijkt het zusje van Moos naar het dak met zonnepanelen aan de overkant en zegt: ‘Kijk, de sneeuw gaat alweer weg van het laminaat’.

INTERVIEW MET CHRIS STOFFER

Chris Stoffer is partijleider van de SGP; hij volgt Kees van der Staay op.

1.Gezien uw belangstellende bezoeken hebt u een warm hart voor de Joodse school. Hoe komt dat?

“Jazeker! Voor alle Joodse burgers in Nederland heb ik dat. Dit is mede omdat we zien en merken dat er helaas veel antisemitisme is in ons land”.

2.U bent SGP-fractieleider, maar u bent ook civiel ingenieur; heeft de politiek uw voorkeur?

“Het leukste vind ik de combinatie, daarom geniet ik altijd echt van debatten vanuit mijn portefeuille Infrastructuur en Waterstaat”.

3.Hoe vinden uw drie dochters het dat u inmiddels zo bekend bent?

“Soms prima, maar als ik te lang sta te praten met mensen, dan worden ze dat weleens zat”.

4.Wat betekent Israël voor u?

“Een land waar ik graag kom! Een land waar we als gezin afgelopen zomer een heerlijke vakantie hebben gevierd. Het enige land waar Joodse mensen veilig kunnen wonen, Ik zal Israël altijd blijven steunen! Israël is ook het land van de Bijbel, en aangezien ik daaruit wil leven en politiek wil bedrijven, heeft het land Israël ook grote waarde”.

Minister van Onderwijs bezocht het Cheider

Een groot hek, camera’s op je school en politie voor de deur. De school was al goed bewaakt vanwege de kans op aanslagen maar sinds de oorlog is het de strengst beveiligde school van Nederland. Leerlingen van de school merken goed dat het probleem die een aantal mensen hebben met Joden, is toegenomen.

Minister Mariëlle Paul vertelde over haar bezoek van 12 februari aan het Cheider op het jeugdjournaal “Vandaag sprak ik op de Joodse school het Cheider, voor primair en voortgezet onderwijs in Amsterdam met leerlingen en leraren over de impact van antisemitisme in Nederland. Leerlingen vertelden me dat ze op weg naar school geregeld worden nageroepen en hoe ze daarmee omgaan. Een leerling zei: ‘Degenen die ons uitschelden zijn fout, niet wij’. En iemand anders: ‘Hoe meer beveiliging, hoe beter. En ook: ‘Er zijn wel bepaalde plekken waar ik even mijn capuchon opdoe omdat ik weet dat ik anders van veel verschillende kanten dingen naar me geschreeuwd krijg’.

WEERBAARHEID

Paul: “Ik heb enorme bewondering voor hun weerbaarheid.

Ook onderstreepten leerlingen het belang

van goed onderwijs. Kennis van de holocaust is belangrijk om lessen te trekken uit het verleden en om antisemitisme uit onze samenleving te bannen. Met gedegen holocaust-educatie gaan we desinformatie tegen. Leraren ondersteunen we o.a. met

lespakketten via ‘School en Veiligheid’, het ‘Expertise Burgerschap’, en met stichting ‘Na de Oorlog’.

Zo trekken we samen op tegen antisemitisme”.

Een leerling voegde eraan toe: ‘Ik vind het heel mooi dat er aan ons gedacht wordt. Waarom? ‘Omdat ik het een fijn idee vind dat we er niet alleen voor staan’. De minister wilde de leerlingen ook nog eens extra duidelijk maken wat ze van antisemitisme vindt.

“Dat vind ik verschrikkelijk, dat is onacceptabel, dat mag niet gebeuren. In Nederland mag er geen spraken zijn van antisemitisme, van discriminatie. Ik veroordeel dat en vind het heel erg dat het gebeurt”. Al met al was het een geslaagd bezoek en een hart onder de riem voor de leerlingen en docenten.

ALIJA MAKEN

n door RABBIJN H. GROENEWOUDT

Een van de bijzondere krachten die in ons volk verborgen ligt, is die van de Alija. Alija betekent letterlijk: omhoog trekken. Dit begrip wordt gebruikt voor de verhuizing naar Israël toe. Al eeuwenlang verhuizen Joodse gezinnen vanuit Europa en andere werelddelen, om in Israël een nieuw leven op te bouwen. Iets wat al begonnen is met de leerlingen van de bekende rabbijn Elijahoe uit Vilnius (1720-1796).

MEA SJE’ARIEM

Hij stuurde zijn leerlingen vooruit naar het Heilige Land met de belofte hen achterna te reizen. Hiervoor is hij zelfs – volgens de overlevering – in Zaandam geweest om daar een boot te nemen. Toch is hij op het laatste moment niet afgereisd. De geschiedenis vertelt niet waarom.

Zijn leerlingen bouwden de eerste wijken van Jeruzalem buiten de oude stad: Mea Sje’ariem, de bekende orthodoxe wijk. Frappant detail hierbij is dat de financiering van deze onderneming door Amsterdamse Joden verenigd in een organisatie die ‘Pekiediem en Merakliem’ heette, werd geregeld.

AARTSVADER

In de loop van de daarop volgende eeuwen zijn duizenden Joden verhuisd en soms gevlucht naar Israël. Uit Europa, uit NoordAfrika en later uit Amerika. Waar komt die kracht vandaan? Hoe komt het dat mensen alles achter zich laten om een nieuwe o zo ongewisse toekomst op te bouwen in Isra-

el? Een bekende leerling van voornoemde Rabbijn Elijahoe, Rabbi Chaim van Wolozin, schrijft hierover het volgende: Abraham, onze aartsvader, wordt zo genoemd omdat hij dat ook echt was: de vader van onze aard. Van onze natuur. Hij plantte in onze genen de onderbewuste aandrang om zo maar opeens weg te gaan van de plaats waar men succesvol leeft om een ongewisse toekomst in Israël tegemoet te gaan.

DROOM

Immers dat is precies wat met Abraham en Sara gebeurde. G’d stuurt hen weg van hun huis om naar Israël te gaan. En zij gaan. En laten alles achter wat ze hadden opge-

bouw,d omdat G’d het verlangt. Dit is de oorsprong van de kracht van ons volk. Tot de dag van vandaag is het normaal en zelfs een droom van velen om de koffers te pakken, het vaderland achter zich te laten en Alija te maken.

KRACHT

Na 7 oktober, de datum zal ons altijd bijblijven helaas, zien we deze kracht in volle sterkte. Het hele Joodse volk staat achter het Joodse land. Wie kan vechten moet dat helaas doen, en wie dat niet kan helpt op alle andere manieren. Leerlingen van een Yesjiwa helpen mee op een boerderij waar de boeren naar het leger zijn. Moeders vervangen de posities van jonge vrouwen die vechten in ziekenhuizen, scholen of elders. Waar men kan springt men te hulp.

Het is de eeuwige en onvoorwaardelijke liefde voor Israël die het Joodse volk tentoonspreidt. Niet altijd begrepen door de wereld, maar wel door de kinderen van Abraham.

Solidariteit vanuit christelijke gemeenschap

Op 17 november bracht Chris Stoffer samen met een groep Joodse medewerkers van het Cheider een bezoek aan de Koning Willem Alexanderschool in Staphorst.

Bij aankomst werden ze hartelijk ontvangen door Johan van Arnhem en zijn team. Samen met de leerlingen van de school wilden ze een blijk van solidariteit tonen aan de Joodse gemeenschap. Dit initiatief volgde op een eerdere oproep van Chris Stoffer na een bezoek aan het Cheider om de leerlingen van Joodse scholen te laten weten dat ze niet alleen staan. Als reactie hierop stroomden stapels kaarten binnen, gevuld met hartverwarmende boodschappen.

Deze gebaren hebben de leerlingen en medewerkers van de school enorm gesteund in de afgelopen maanden.

“We zijn diep dankbaar voor de overweldigende steun die we hebben ontvangen. De immense solidariteit van de Christelijke gemeenschap raakt ons diep”, aldus een van de medewerkers van het Cheider. De ontmoeting tussen de twee scholen heeft niet alleen bijgedragen aan het versterken van de banden tussen verschillende gemeenschappen, maar heeft ook laten zien hoe belangrijk het is om elkaar te steunen in moeilijke tijden.

WEETJES Wist je dat...

Er zij n nog 245.000 overlevenden van de Shoa in meer dan 90 landen, waarvan 49% in Israël woont

Zo’n 3.200 jaar geleden kwamen de stammen van Israël het Beloofde Land binnen, op grond van de Tenach, wat hun eigendomsakte was én is!

Israël heeft na 7 oktober 300.000 reservisten opgeroepen, waarop zelfs Fauda-sterren en nationale nieuwslezers gehoor gaven. Maar heel bijzonder was wel de 85-jarige Ezra Yakhin in Israël als oudste IDFreservist. Hij schreef totaal 9 boeken, waaronder ‘Story of a fighter for the freedom of Israel’. Hij heeft 4 kinderen, 13 kleinkinderen en 8 achterkleinkinderen.

IsraAID, Israëls belangrij kste ngo, geeft maximale noodhulp in Israël aan 200.000 Israëli’s, die na 7 oktober noodgedwongen tijdelijk geëvacueerd zijn, met name naar het zuiden. De hulpverleningsorganisatie verleent geestelijke gezondheidszorg, onderwijs en ondersteuning naar herstel.

vervolg van pagina 1

GEEN KEUS

Er is sprake van drie fasen: 1. De slavernij in Egypte, 2. De veertig jaar in de woestijn en 3. Israël. De Egyptische periode was slavernij met wreedheden en uitputting. Maar ook de Joden zelf deden het niet goed. Zozeer gingen velen op in de verderfelijke Egyptische cultuur, de assimilatie was zo sterk, dat de Engelen vroegen aan G’d: “Wat is het verschil tussen de Joden en de Egyptenaren? Beiden zijn toch afgodendienaren”. Maar desondanks liet G’d Zijn oog vallen op het Joodse volk en dwong ze als het ware om Egypte uit te vluchten. Ja, het was een dwang, niet vrijwillig. Doordat G’d zich openbaarde en Zichzelf zichtbaar maakte, konden de Joden niet anders dan de Eeuwige volgen. Ze hadden geen keus. Als je G’d bijna letterlijk ziet en Zijn vele wonderen

mag aanschouwen, dan is je beslissing op voorhand duidelijk.

FYSIEK BEVRIJD

Maar de Joden, onze voorouders, waren eigenlijk nog niet los van het verderfelijke Egyptische denken en van de Egyptische

VAN DE REDACTIE

n door GEJA LAHPOR

Een vriend van mij voelde zich na 7 oktober geroepen om in november met 3 vrienden naar Israël te gaan om daar te helpen, “Want”, zei hij: “Wij willen in Israël zijn, niet alleen als toerist, maar ook in moeilijke tijden. Deze keer was de reis anders. Het was emotie, maar wij voelden ons met name geroepen om daadwerkelijk te laten zien dat wij achter Israël staan, door support en praktische hulp te bieden”. Willem en zijn vrienden namen een Israëlische deskundige mee en gingen naar verschillende IDF-basissen om de soldaten warme kleding, rugzakken, waterflessen, dekens en levensmiddelen te brengen. Het werd zeer gewaardeerd. Als afscheid zongen ze samen met de soldaten het Ha Tikva. Inmiddels is hij met één van de vrienden al voor de derde keer naar Israël gegaan om in de landbouw te werken en andere werkzaamheden te doen.

Op 14 januari ontmoette ik Nati Rom, een pionier die in Shilo woont. Over de oorlog zei hij: “Wij kunnen deze oorlog niet winnen zonder hulp van G’d. Het kwaad in de wereld neemt toe, maar er is een rol voor Israël weggelegd om te overwinnen door het licht te laten schijnen. Het doet me denken aan David, het kleine Israël, en Goliath, het grote Iran. Het kwaad moet vernietigd, maar we moeten uitzien naar de Masjiach voor de verlossing. Israël is het uitverkoren volk, daarom zijn wij het probleem. Toch willen we een licht zijn in de duisternis”. Dit waren twee hoopvolle ontmoetingen!

cultuur. Vandaar de introductie: dit is het brood der ellende dat onze voorouders in Egypte hebben gegeten. Fysiek waren ze bevrijd, maar hun geest lag nog steeds in Egypte. De bevrijding was relatief en dus zijn wij, nazaten, ook nog steeds niet geheel bevrijd: Nu zijn we slaven...

RonddeBron

Thema: Bevrijding

7

Kwartaalnieuws van de Stichting Joodse Kindergemeenschap Cheider Adar 5784 / maart

Poerim: alles op zijn tijd

4 Alija maken

3

Weetjes

PESACH 2024 - 5784

n door BINYOMIN JACOBS, opperrabbijn

Als we dadelijk aan de seidertafel zitten, vertellen we over de Uittocht uit Egypte, bevrijding uit slavernij. Maar wat gebeurde er na die bevrijding? Waarom veertig jaar in de woestijn? De meest eenvoudige verklaring voor die veertig jaar rondzwerven door het mulle zand heb ik van mijn vader zl. geleerd. Voor, en ook nog enige tijd na de oorlog, was er in ons land militaire dienstplicht. Mijn vader, die de dienstplicht liever aan zich voorbij liet gaan, werd afgekeurd op platvoeten. Zijn platvoeten waren, volgens hem, het directe gevolg van de veertig jaar woestijn!

BEVRIJDING

Dit is het brood der ellende dat onze voorouders in Egypte hebben gegeten. Met deze kryptische woorden begint de seideravond. Onbegrijpelijk want ieder weet dat we matzes eten omdat bij de Uittocht de tijd ontbrak om het deeg te laten rijzen, halsoverkop moesten onze voorouders de slavernij verlaten. Wat hun menu was in Egypte is op de Seideravond niet ter zake. En de hagada vervolgt: Nu zijn we slaven, het komende jaar zijn we vrije mensen. Ook hier weer een vreemd taalgebruik. De hele avond staat in het teken van bevrijding. Leunend, als vrije mensen, eten we en drinken we vier bekers wijn. Bevrijding is deze avond het sleutelwoord. En dan toch een soort introductie aan het begin van de hagada die aankondigt dat we ondanks de bevrijding nog steeds slaven zijn?

JERUZALEM

Aan het eind van de avond zong mijn chauvinistische opa zl. jaarlijks: het komende jaar in Steenwijk. Hij voelde zich verknocht met zijn Steenwijk, althans tot 10 mei 1940. Maar de officiele tekst luidt: het komende jaar in Jeruzalem. Waarom het komende jaar

in Jeruzalem? Waarom veertig tussenjaren in het mulle zand van de woestijn? De hagada is geen geschiedenisboek. Als de Uittocht uit Egypte uitsluitend geschiedenis is, hadden we er niet eeuwenlang twee lange avonden en acht hele dagen per jaar aan hoeven besteden. Als de matze uitsluitend

een gerecht met symboolfunctie is, hadden we echt niet het huis letterlijk op zijn kop gezet om alle kruimeltjes chameets, gerezen deeg, te zoeken en te vernietigen. Ook het ingewikkelde bakproces van de matzes ware overbodig geweest.

vervolg op pagina 2