Gerçeğin Devrimci Sesi Yolculuk Gazetesi'nin 39'uncu sayısı...

EKONOMİ | AKP, kıdem tazminatı hakkına saldırmaya devam ediyor. Kıdem tazminatı, AKP'nin saldırılarını AKP/Saray rejiminin emekçilere sunduğu "esnekliği" ele aldık.s6-7

yolculuk*

gazeteyolculuk.net

GÜNDEM | Salgın kısıtlamaları kaldırılsa da demokratik hak ve özgürlüklere dönük kısıtlamalar, yasaklar daha da sıkılaştırılarak devam ediyor. Faşist rejimin normali olan yasaklamalar, “üstünlerin hukuku sistemi” ekonomik krizin tavan yapması zemininde emekçi halk içinde büyüyen hoşnutsuzluk, öfkeye koşut olarak daha da sıkılaştırılıyor.

Yeni normal, adı konmamış ama sürekli kılınmış OHAL rejimi. s4-5

AKP, kıdem tazminatının peşini bırakmıyor!

Her zaman güncel...

"Yeni normal" ve süreklileşmiş OHAL rejimi

KADIN

Gerçeğin Devrimci Sesi

18 Haziran 2020

Sayı: 39 Fiyat: 2 Türk Lirası

www.gazeteyolculuk.net

15 günde bir yayımlanır.

EŞİTLİK, ADALET, DEMOKRASİ!

Her güne yeni gözaltı, tutuklama, kayyum ve baskın haberleriyle başlıyoruz. Zamlar tepemize birer birer binerken patronlarla AKP/Saray rejimi el ele vermiş; geleceğimizi nasıl karartacaklarına karar vermeye çalışıyor; yeni zamlar kapıda. Ağır bir ekonomik kriz her birimizin evlerine çökmüşken işsizlik, yoksulluk, açlık ve sömürü bir avuç tuzu kurunun lehine hayatlarımızı kemirip duruyor. Bir yandan patronlara her gün yeni

“Kadın davaları” ve birbirine kenetlenmiş kadınlar s24-25 EMEK

teşvikler açıklanırken koronavirüs salgınının bittiği yalanlarıyla sağlığımız hiçe sayılıyor, ölüme mahkum ediliyoruz. İlk günden bugüne evde kalmak bizler için bir lüks. Yaşamlarımızı saran bu garabete karşı her sesimiz, her sloganımız, her direnişimiz susturulmaya çalışılıyor. Ama biz buradayız, bir avuç sömürücüye karşı milyonlarız ve bu memleket bizim. Haklıyız; Emeğin eşitliği, adaleti ve demokrasiyi ellerimizle kuracağız!

gündeminde bu hafta ne var? s8-9 DÜNYA

Çin'in yükselişi, ABD emperyalizmini saldırganlaştırıyor s14-17

TARİHİMİZ

Türkiye işçi sınıfı rüştünü ispatladı: 15-16 Haziran s10-11

2

ÜNİVERSİTE

Gençlik istiyor, alacak: EŞİTLİK, ADALET, DEMOKRASİ!

18 Haziran 2020 gazeteyolculuk.net

Devrimci Gençlik Dernekleri, “Geleceğe yürüyelim!” şiarıyla gençliği eşitlik adalet ve demokrasi mücadelesini büyütmeye çağırdı. Geçtiğimiz hafta Devrimci Gençlik Dernekleri tarafından yapılan açıklamada pandemi sürecinin; AKP’nin emekçi kesimlere yönelik saldırılarını artırmak için bir fırsat olduğu ve bu örgütlü saldırıya karşı gençliğin örgütlü mücadelede buluşmasının önemi vurgulandı. Derneğin sitesinde yayımlanan açıklamada şu ifadeler kullanıldı: “Bugün bizim, ülkenin dört bir yanında AKP’den öncesini neredeyse hatırlamayan milyonlarca gencin akıbeti, hayatını tüm zor koşullara rağmen ayrılmaz bir şekilde mücadeleye adamış Nikolai Ostrovski’nin neredeyse 100 yıl önce yaptığı bu değerlendirmeyi, 2020 Türkiyesi’nde tekrarlayarak, buna uygun sorumlulukları almaktan geçiyor.

Çünkü, bugün bizim, geleceği doğduğu andan itibaren elinden alınmış, her an ülkenin yeni bir krizine daha tanık olmuş, hayatı boyunca gerici bir tahakkümün altında bırakılmış ve susturularak büyütülmüş milyonlarca gencin, insanca yaşabilmek için geleceği yeniden inşa etmeye yetebilecek örgütlü bir güç yaratabilmesi dışında bir şansı kalmadı.

Bu yüzden, bugünü var edenlerin, olabildiğine özgür ve olabildiğine müreffeh yarınları var etme kavgasında yerini almış olan Devrimci Gençlik Dernekleri; yarının ümitleri olan gençliği, tüm yoksunluklarını ve tüm karamsarlığını geride bırakarak kendi kaderini kendi ellerine almasının yegâne yolu olan örgütlü mücadeleye çağırıyor.”

Derneğin geçtiğimiz Ekim ayında yaptığı olağan kurultay sonrası başlatılan Eşitlik, Adalet ve De-

mokrasi kampanyasının ilk ayağı olan Eşitlik kampanyası, Şubat ayında yapılan Eşitlik Forumu ile sonlanmıştı. Devrimci Gençlik Dernekleri pandemi sürecinde eşitlik, adalet ve demokrasi kampanyasını “Geleceğe yürüyelim” şiarıyla büyütürken açıklamada şu ifadeler yer aldı: “Memleketin giderek derinleşen üç büyük krizi: Eşitlik, Adalet ve Demokrasi Devrimciler açısından önemli bilgilerinden biridir ki, doğru yolda yürüyebilmenin tek koşulu, içinden geçtiğimiz süreci doğru okumak ve tahlil etmekten geçer.

Bu tahlillere uygun pratikleri gerçekleştirmek ve ihtiyaçlar uyarınca araçları dönüştürmek de bir devrimci hareketin başarılı olabilmesinin birincil koşuludur.

Bu bilinçle biz de, derneğimizin kuruluşunun 2. yılında, “Türkiye karanlık bir dönemden geçiyor.

Gazete Yolculuk 15 günde bir yayımlanır. Sayı: 2020/4 18 Haziran 2020 Fiyat 2 Tük Lirası Sahibi ve Yazı İşleri Müdürü Ahmet Ediz Kankur Motus Yayınları Kül. Faal. Mat. Rek. Org. San. ve Tic Ltd. Şti. Yayın Türü Süreli Yaygın Yönetim Adresi Tel: 0212 249 3875 Baskı Yeri Kuzey Veb Ofset Sanayi Ticaret Ltd.şti. Tayakadın Yassıören Cd. No:75/1 Tayakadın Köyü Arnavutköy/İstanbul 0212 682 61 62

18 Haziran 2020 gazeteyolculuk.net

İktidarın ve patronların payına daha çok para düşerken bizlerin payına yoksulluk, geleceksizlik, zorbalık ve hukuksuzluk düşüyor. Ekonomik krize baskı ve savaş politikaları eşlik ediyor, ses çıkaranı susturmak için hukuksuzlukla malul bir suç rejimi işletiliyor” ifadeleri ile ülkemizin uzun yıllardır içinde bulunduğu demokrasi, eşitlik ve adalet krizinin giderek derinleştiği tespitini yapmış, önümüzdeki sürecin bu üç ana vurguya yönelik örgütlenmesi gerektiğini kararlaştırmıştık.

Bu karar ile beraber üniversitelerin salgın gerekçesi ile kapanmasına kadar geçen bütün süreç boyunca gençliğin, geleceksizlik ve güvencesizlik altında hareketsiz bırakılmasına karşı eşitlik talebini örgütledik. Düşünceyi açıklama ve örgütlenme hakkı başta olmak üzere AKP’ye yönelik her türlü itirazın terör demagojisi altında ezilmeye çalışılmasına karşı gerçek adaletin ve demokrasinin savunulması için çalışma yaptık.

Bu üç krize dair etkin bir mücadele yöntemi geliştirebilmek adına da bütün bir gençliğe yönelik eşitlik, adalet ve demokrasi mücadelesinde sorumluluk alma çağrımızı yükselttik. Bütün ajitasyon propaganda imkânlarımızı da bu çağrının ilanı ile beraber en geniş gençlik kitleleri ile temas alanlarımızı genişletmek yolunda seferber ettik.

Mevcut krizlere karşı dayanışma ağları yarata- bilmek ve gençliğin yan yana gelme, ortak düşünme, tartışma, karar alma ve harekete geçme

ÜNİVERSİTE

gazeteyolculuk.net

olanaklarını geliştirebilmek amacıyla İzmir, Eskişehir, Ankara ve İstanbul merkezli eşitlik forumları düzenledik.

Salgın sürecinin başlamasından hemen önce ülkenin dört yanında ‘Liseliler, üniversiteliler, akademisyenler, genç işçiler, işsizler, atanamayanlar, atanıp da atılanlar birlikte tartışmak ve birlikte harekete geçmek için buluşuyor’ diyerek düzenlediğimiz forumlarda, farklı koşullara sahip gençlik kesimlerinin aynı sömürü düzenine ve geleceklerinin ortak failine karşı birlikte çözüm üretebilme olanaklarını arttırabilmeyi önümüze koyduk. Bir meslek lisesi öğrencisi ile bir tıp öğrencisinin veya bir asgari ücretli genç işçi ile atanamayan yeni mezun bir öğretmenin deneyimlerini ortaklaştırıp aynı yolda seslerinin birbirine karışmasını sağladık.

Bütün enerjimizi; yaşadığımız, yaşamaya mahkûm edildiğimiz bu yoksulluk, sömürü ve sefalet düzeninin failleri olan AKP ve patronlara karşı dinamik ve uzlaşmaz bir devrimci gençlik hareketi yaratabilmek uğrunda harcama sözü verdik ve kampanya/forum süreci boyunca tüm bunlar için birer adım attık. Ülkenin salgınla beraber geçen son üç aylık kısa tarihi de bize tüm bu adımları atmanın hayati önemini bir kez daha gösterdi. AKP ve patronların düzeni, etrafımızı kuşatmaya ve öldürmeye devam etti.

Salgın, hali hazırda memleketin bütün ezilenleri için bedeli giderek ağırlaşan eşitlik, adalet ve demokrasi krizini ve bu taleplere dair acil mücadele ihtiyacını hat safhada derinleştirdi. Buradan hareketle, kampanya süreci ve ülkenin dört bir yanında yaptığımız forumlar ve salgın sürecinde edindiğimiz deneyimler ışığında eşitlik, adalet ve demokrasi mücadelesini var gücümüzle yükseltmeye devam edeceğimizi buradan bir kez daha ilan ediyoruz. Şimdi her zamankinden daha hazır ve daha kararlıyız. Ve bir kez daha buradan, bütün gençliği bu uğurda sorumluluk almaya çağırıyoruz. Eşit, adil, demokratik, insanca yaşanabilir bir memleket kuracağız!

‘Hazırlanın; bu sarsıntıyı sarayların yıkımına

dönüştüreceğiz’ İçinde bulunduğumuz sarsıntı şimdi gerçek bir felakete evriliyor. İnsanlığın tüm birikimlerini, kazanılmış tüm hakları ve doğanın bütün kaynaklarını azami kâr hırsı ile talan eden kapitalizm, sürdürülebilirliğin sınırına geliyor. Bu sınırdan kaçış yolu olarak sistemin bekası için atılan her adım, ezilenlerin canına daha çok kastediyor. Dünya çapında emperyalizmin ve faşizmin yarattığı yıkım, Türkiye’de AKP eliyle daha da ağırlaşıyor. Gençliğin geleceğine dair elinde kalan tüm kırıntılar birer birer yok ediliyor. Artık ya sadece hayatta kalmak için yaşayacağız ya da hayatımız pahasına savaşacağız.

Evet, bir sarsıntı içindeyiz. Hazırlanın; bu sarsıntıyı sarayların yıkımına dönüştüreceğiz. Emperyalizmi ve faşizmi yeneceğiz!

Korku ve umutsuzluk faşizmin illüzyonudur Ama nasıl yeneceğiz? Bizim buna gücümüz yetecek mi? Her yanımız kuşatıldı, kazanılmış tüm haklarımız gasp edildi, sokaklar, meydanlar, kampüsler elimizden alındı, yan yana gelmenin neredeyse tüm imkanları daraltılmadı mı?

Korku, panik, kaos; bizden çok büyük değil mi bu sistem, kocaman dünya?

Biz ‘bir grup’ genç ne yapabiliriz? Peki, sadece ‘bir grup genç’ miyiz gerçekten?

Peşinen cevaplayalım; hayır değiliz.

Bir grup değil, sistematik olarak geleceksizleştirilen, hayatı elinden alınan milyonlarız. Ağır staj koşullarında hala çalıştırılan bir meslek lisesi öğrencisi ile evinde giderek esnekleşen koşullar altında tamamen güvencesiz çalıştırılan bir beyaz yakalının, atanamadığı için intihar eden bir öğretmen ile geçinemeyen üniversite öğrencilerinin, meclis önünde kendini yakan işçilerle, Soma’da katledilenlerin, salgında hayatını kaybedenlerle deprem enkazından çıkarılamayan ailelerin ömrü ortak akıyor. Çok fazlayız, her yerdeyiz ve haklıyız! Şüphesiz; faşizmin, genelde tüm toplum, özelde gençlik üzerinde kurduğu baskının sürekli arttığı, toplumsal muhalefetin faşizm tarafından ağır darbeler aldığı koşullarda devrimci mücadelenin zorlukları artıyor, ödenecek bedeller ağırlaşıyor. AKP’nin algı operasyonları, düzenli manipülasyonları

3

ve korkuyu örgütleyen politikaları bir umutsuzluk atmosferi yaratıyor. Faşizm, korku ve güç gösterisi ile bir yenilmezlik illüzyonu yaratıyor. Ve tarihi boyunca kendisine karşı olan bütün örgütlülükleri dağıtmak için bütün baskı ve zor araçlarını seferber eden AKP, gençliğin bu sefalet düzenine karşı yaratabileceği tehlikeyi görüyor ve saldırılarını gördüğü bu tehlikeye dayanarak arttırıyor.

O halde onların gördüğü bu tehlikede bizim de kendi potansiyelimizi görmemiz gerekiyor. Çünkü hızlı organize olma ve toplumun durağan kesimlerini harekete geçirme potansiyeli en yüksek kesim olan gençliğin; eşit, adil ve özgür bir memleket için verilen mücadelede siyasal bir güce dönüşebilmesi, nihai bir zafer için temel bir önem taşıyor. Belki, bu açıklamayı okurken erken yaşta sürüklendiğin kronik yılgınlığın hareketsizliği çoktan çökmüştü üstüne, belki önünü göremiyorsun, hayatına dair sözde tercihe bağlı türlü yolun sonu hep aynı çıkmazda birleşiyor.

Bu bulanıklığı berraklaştırmanın tek çıkış yolu kapitalizmin hâlihazırdaki eşitsizliklerini görünür kılan, derinleştiren salgınla beraber gelen bu olağanüstü halin getirdiği paniği öfkeye dönüştürmekten; AKP ve patronlar için bundan sonra hiçbir şeyin aynı kalmayacağı bir yolda bu öfkeyi örgütlemekten geçiyor.

Gençlik derneği ile güçlü!

Biliyoruz, belki faşizme karşı dövüşürken nihai zafere ömrümüz hiç yetişmeyecek ama faşizmi ve emperyalizmin topyekûn yıkımının önündeki bir engel daha kalkacak ve mutlaka zafere bir adım daha fazla yaklaşılacak. Bu bizim için kendi başına bir kazanım.

Biz bütün vaktimizi, enerjimizi, sesimizi, hayatımızı zafere adıyoruz. “Uzun bir savaşı, kıyasıya, amansız bir savaşı, kendine hâkimiyeti, disiplini, sağlamlığı, tek ve eğilmez bir iradeyi bir ölüm kalım savaşını göze almadan, burjuvaziyi yenmek mümkün değildir.”* bilinci ile hareket ediyor, attığımız her adımı zafer yolunda atıyoruz. İşte bu yüzden, bugün, yorgunluğumuz direncimizi mayalıyor, gündüze evrilen her gece inancımızı tazeliyor.

Ve bütün bir gençliği bu inançla bizimle birlikte geleceğe yürümeye çağırıyoruz!"

4

GÜNDEM

18 Haziran 2020 gazeteyolculuk.net

"Yeni normal" ve süreklileşmiş OHAL rejimi GÜNDEM | Türkiye dahil hemen hepsi adı konmamış “sürü bağışıklığı” sistemine geçmiş durumda. Ekonomik liberalizmin temel sloganından uyarlayarak söylemek gerekirse sermaye devletlerinin salgına dönük politikası “bırakınız yayılsın, bırakınız ölsünler” olarak ifade edilebilir. Bu anlamda yöneticilerin halk sağlığına karşı canice kayıtsızlık suçunun failleri olarak yargılanmaları gerekir aslında

S

algın kısıtlamalarının ekonomiyi bir an önce toparlama amacıyla çok büyük oranda kaldırılmasının yol açtığı etkiler görülmeye başlandı. Kısıtlamaların kaldırılması yanında iktidarın ve medyasının salgının kontrol altında olduğu ve yayılmasının bittiği algısını yaratacak türde açıklamalarıyla ortaya çıkan “kötü günler geride kaldı” gevşekliğinin sonuçları rakamlara yansımış durumda. Üstelik bu rakamların gerçeği yansıtmadığı, tablonun çok daha karanlık olduğu da bilinen bir “sır”. Resmi açıklamalar baz alınsa bile rakamların her kategoride kötüyü işaret ettiği yerde pompalanan “salgına karşı dünyanın en iyilerinden biriyiz” böbürlenmelerinin suyu gerçeğin çölünde buharlaşıyor.

Alman devletinin bu yüzden Türkiye’yi

de "kestirilemeyecek risklere girmeden sınırsız seyahati mümkün kılacak ortak veri tabanları, ölçütler ve karar alma mekanizmalarının bulunmadığına" dikkat çektiği ülkeler arasında sayması ve seyahat kısıtlaması kararlarını 31 Ağustos’a kadar uzatmasının önüne bir türlü geçilemedi. Ülkeyi gönlünün keyfine göre açıp kapayabilen tek adam rejiminin en son yaratabileceği şey itimat ne de olsa.

Heykeller birbiri ardına yıkılırken: Halk düşmanlığı suçunda zamanaşımı yoktur Öte yandan emekçi halkın hayatına karşı canice kayıtsızlıkta bütün kapitalist devletler aynı frekans diliminde sayılır.

Türkiye dahil hemen hepsi adı konmamış “sürü bağışıklığı” sistemine geçmiş durumda. Ekonomik liberalizmin temel

sloganından uyarlayarak söylemek gerekirse sermaye devletlerinin salgına dönük politikası “bırakınız yayılsın, bırakınız ölsünler” olarak ifade edilebilir.

Bu anlamda yöneticilerin halk sağlığına karşı canice kayıtsızlık suçunun failleri olarak yargılanmaları gerekir aslında.

Kendilerini “sınıfsal karantina”ya alıp, tüm sorumluluğu ve faturayı halkın sırtına yıkıyorlar her zaman olduğu gibi.

Amerika’da Trump’ın 20 Haziran’daki Tulsa mitingine katılmak isteyenlerin virüse yakalanılması durumunda seçim ekibini şikayet etmeyecekleri taahhüdünde bulunmak zorunda bırakılması bu politikanın en çarpıcı ve pespaye örneklerinden biri olarak kayıtlara geçti.

George Floyd’un ırkçı polis şiddetiyle öldürülmesi sonrası Amerika’da baş-

layan ve tüm dünyaya yayılan ırkçılık karşıtı gösterilerin geçmişte köleci, ırkçı, sömürgeci politikalarla anılan isimlerin heykellerini yıkma biçimini alması halkın adaletinde zaman aşımı olmayacağını gösteren esin kaynağı niteliğinde eylemlerdi. Bu nitelikli eylemler ırkçı, sömürgeci, kölelik yanlısı politikacıların, askerlerin er ya da geç bir nehrin dibini ya da tarihin çöplüğünü boylayacağını gösteren örnekler olarak halklara güven, halk düşmanlarına da korku saldı.

Yeni normal adı konmamış, sürekli kılınmış OHAL rejimi Salgın kısıtlamaları neredeyse tamamıyla kaldırıldı ancak demokratik hak ve özgürlüklere dönük kısıtlamalar, yasaklar daha da sıkılaştırılarak devam

18 Haziran 2020 gazeteyolculuk.net

ediyor. Faşist rejimin normali olan yasaklamalar, “üstünlerin hukuku sistemi” ekonomik krizin tavan yapması zemininde emekçi halk içinde büyüyen hoşnutsuzluk, öfkeye koşut olarak daha da sıkılaştırılıyor. Yeni normal, adı konmamış ama sürekli kılınmış OHAL rejimi.

Görüntüde hala demokratik bir işleyiş muhafaza ediliyor gibi ancak gerçekte siyasal sistem hiçbir itiraza tahammül göstermeyecek düzeyde faşistleştirilmiş durumda. HDP sözkonusu olunca artık kırıntıları kalmış demokrasi görüntüsüne bile itibar edilmiyor. Kapatılmasına dönük kampanyalar yapılan HDP’nin hiçbir sokak etkinliğine izin verilmiyor.

Pazartesi günü çeşitli şehirlerden Ankara’ya doğru başlatılan “darbeye karşı demokrasi yürüyüşü”ne karşı da açık faşist zorbalıkla engel olunmaya çalışılıyor. Partili milletvekilleri ve yöneticiler her adımlarını kavga ederek geçiriyorlar.

Pandemi ya da karışıklık çıkabileceği bahenisi ile şehirlerin kapatılması veya fiziki müdahelelerle yürüyüşün engellenmek istenmesi yanında, ilk gün Güney Kürdistan’da Mahmur, Şengal ve Kandil’e dönük savaş uçaklarıyla yapılan bombardıman eylemin kriminalize edilerek tecrit edilmesi ve boğulmasına dönük gayretin parçasıydı.

Bu zorbalık hiçbir meşruluğa ihtiyaç duymasa da Kemal Kılıçdaroğlu’nun sarfettiği “Bu koşullarda böyle bir yürüyüşü yanlış buluyorum. CHP’nin de diğer muhalefet partilerinin de çok dikkatli olmaları gerginlik üzerinden politika yapmak. Bu tuzağa düşmemeliyiz...” sözleri saray rejiminin eyleme dönük pervasızca saldırmasını alabildiğine kolaylaştırdı. CHP’nin kendisini HDP ile aynı kare içine sokacak görüntülerden, ulusalcı kodları yanında AKP-MHP bloku tarafından kolay hedef haline getirileceği endişesiyle uzak durması bu faşist koalisyonun politik alanı daraltan girişimlerine objektif olarak destek vermek anlamına gelmekte. Siyasal ikitidarın baskıcı uygulamaları karşısında uğradığı mağduriyet pozisyonundan oy devşireceği hesabı yapan CHP, milletvekilliği dokunulmazlığının kaldırılmasına destek vermesinde olduğu gibi boğazına dolanmış ipi kendi eliyle sıkıyor.

AKP’nin kurduğu soygun ve yağma düzeninin dikişleri patlıyor, gemi her yerinden su alıyor Geçtiğimiz hafta AKP’nin çevirdiği kimi dolaplar ifşa oldu. Twitter sosyal

gazeteyolculuk.net

medya trolü olarak nitelenen koordineli şekilde sahte faaliyet gösteren 7240 hesabı kapattı. Twitter yaptığı açıklamada söz konusu hesapların AKP’nin gençlik kollarıyla ilişkili olduğunu ifade etti.

Twitter bu ağdaki hesapların ‘kripto-parayla ilişkili ticari işlemler için de kullanıldığı’ belirtti. Twitter’in ifşa ettiği hesaplar gerçekte buzdağının görünün yüzü, AKP’nin bu alana çok ciddi olarak eğildiği ve büyük bir yatırım yaptığı biliniyor.

Benzer nitelikli sayılabilecek bir başka durum AKP’nin Medya ve Tanıtım Başkan Yardımcısı Emre Cemil Ayvalı’nı katıldığı bir televizyon programında yaşandı. Ayvalı “FETÖ’yle AK Parti kol kola diyorsunuz. FETÖ’yle AK Parti geçmişte bürokraside kol kola girdiyse şayet, bunu da farklı darbecileri tasfiye etmek için yaptı. Bir tarafta darbeci Kemalist gelenek vardı, bir tarafta FETÖ vardı. Bunları birbirine kırdırmak suretiyle yol almak mecburiyetinde kaldım.

Mesele budur.” deyiverdi. Bu iki ifşa da AKP iktidarının icraatlarına vakıf olan hiç kimsenin yabancısı olmadığı gerçeklerdi. Ancak geniş kitlelerin radarına girecek boyutta gerçekleşmiş olmaları, rejimin manipülasyon çabalarında giderek daha fazla akamete uğradığını, o cenahtan sarfedilen sözlerin karşılık yaratma kapasitesinin hızla aşındığını gösterir mahiyetteydi.

Halkbank ve Vakıfbank yönetim kurullarına RTÜK başkanı ve güreşçi Hamza Yerlikaya’nın atanmaları, Ahmet Davutoğlu’nun “Başbakanken ihalelerde nelerin döndüğünü gördüm, müdahale edecektik parti içi darbe oldu” demesi AKP’nin kurduğu soygun, yağma düzenini bir kez daha gündeme taşıdı.

Kıdem tazminatına dönük saldırı Kıdem tazminatı tek adam rejiminin uzun zamandır gözünü diktiği, gasp etmeye çalıştığı işçi sınıfının en önemli kazanımlarından. Bu defaki saldırı “Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi” adı altında yürütülüyor. Yürürlükteki uygulamada işçiyi patronların haksız işten çıkarmalarından koruyan, haksız çıkarılma gerçekleştiğinde

GÜNDEM ya da emeklilik gerçekleştiğinde toplu bir birikime sahip olmasını sağlayan kıdem tazminatı gasp edilmek isteniyor. İşçiler yeni tasarı hayata geçirilirse işten atıldıklarında tazminat alamayacaklar, ancak 60 yaşına geldiklerinde birikmiş paranın yüzde 25’ini alabilecek, kalan miktar ise emekli maaşına eklenmiş halde parça parça ödenecek. Patrona işçinin brüt ücreti üzerinden yüzde 8.33 oranında maliyeti olan kıdem tazminatı “tamamlayıcı emeklilik sistemi”ne göre işçilerden yüzde 3, patrondan yüzde 4 oranında kesinti ile sağlanacak. Bu sayede işçinin sırtına yeni bir yük getirilirken, patronun ödemesi gereken paydan yüzde 4 oranında kesinti yapılacak.

Saray rejimi derinleşen ekonomik kriz yanında içinde debelendiği siyasal çürümüşlük, yozlaşmışlık gerçeğini iyice görünür kılan gelişmelerin yarattığı sıkışmışlıktan Ayasofya’nın ibadete açılması gibi kaşarlanmış siyasi manevralarla sıyrılmaya çalışıyor. İslamcı geleneğin bitip tükenmez din istismarı malzemesi olan Ayasofya aynı zamanda en kullanışlı gündem değiştirme başlığı olarak kullanılmaya devam ediyor. Saray Rejimi’nin çaresizliği arttıkça darbe tiyatrosu yanında, düzen muhalefetini ayrıştıracağını düşündüğü HDP’ye dönük saldırganlığa ve Ayasofya gibi

5

gerçekte inanç değil manipülasyon meselesi olan başlıklara abanmakta. Şiddet, baskı, zorbalık, yalan ve manipülasyon faşist rejimlerin alameti farikasıdır. Amerika’da başlayan ve dünyanın dört bir yanına yayılan isyan, Haziran/ Gezi İsyanı ve 50 yıl önce İstanbul, İzmit caddelerini kasıp kavuran 1516 Haziran gibi isyanlar da ezilenlerin alameti farikasıdır.

Stratejik ve Uluslararası Araştırmalar Merkezi (CSIS) isimli emperyalist merkezlere akıl veren düşünce kuruluşu bir süre önce şu değerlendirmeyi yapmıştı: “Tarihsel olarak görülmemiş sıklık, kapsam ve boyutta küresel kitlesel protestolar çağında yaşıyoruz … Yurttaşlar; mevcut önderlere, seçkinlere ve kurumlara olan inancını kaybederek, hüsran içinde ve sıklıkla nefretle sokaklara dökülüyor.”

Bu minvalde gelişen Dünyanın ve Türkiye’nin dört bir yanından gelen irili ufaklı direniş haberleri, diplerde biriken devrimci enerjinin disiplinli, programlı, bedel ödemeden kaçmayan, militan bir öncülükle buluştuğunda doğru kanallara akacağını ve bu köhnemiş, çürümüş düzeni tarihe gömeceğini gösteriyor.

6

EKONOMİ

18 Haziran 2020 gazeteyolculuk.net

Kapitalizmin beka sorunu EKONOMİ | Pandemi ekonomik çöküşü derinleştirdi. Pek çok sektörde talebin azalması bu sektörlerde yatırımı olan patronların giderlerini azaltma gereksinimini ortaya çıkardı. Giderlerin azalması denince bu düzende ne akla gelir? Elbette işçinin kazanılmış haklarına saldırmak… Peki nedir kıdem tazminatı? İşçinin henüz yatmamış ücreti, en önemli iş güvencelerinden biridir. Emek piyasasını bu denli güvencesizleştirdikleri yetmemiş bir de emekçinin elinden kıdem tazminatı alınsın istiyorlar.

Mehmet Şimşek mehmetsimsek@yolculuk.net

E

konomik büyümenin yavaşlaması ve sermayenin giderek artan bir biçimde üretken yatırım alanları yerine finansa kaçması kapitalizmin krizine işaret ediyor. Emperyalist işbölümünün en güçlü tahkim edicisi durumundaki ABD elindeki araçlarla tekeller lehine kapitalizmin krizine müdahale ediyor.

Dünyanın dört bir yanındaki savaşlarla ‘‘ talep yaratan ’’ Amerikan savaş

makinesi kapitalizmin derdine deva olmaya yetmemiş olacak ki bugün başta FED olmak üzere emperyalist ülkelerin merkez bankalarının, sermaye sahipleri ve kredi sağlayıcıları lehine müdahaleleri daha öncesine kıyasla hiç olmadığı kadar arttı. Emperyalist ülkelerle bağımlılık ilişkisindeki diğer ülkeler ise işbirlikçi hükümetler eliyle bu keskin virajlara uygun bir biçimde para ve maliye politikalarını sürekli güncellemek zorunda kaldılar.

Kapitalizmin içinde bulunduğu hâl sürdürülmesi gittikçe zorlaşan bir borç sarmalı hâlini aldı. Temel tüketim

mallarının giderek ucuzlamasına karşın uzun yıllardır reel ücretler düşüyor. Özal’ın hakkını verelim: halk ulaşamasa da pek çok ürün raflarda duruyor.

Ancak yalnızca gözümüzün doyması patronların da işine gelmedi. Kapitalizm ne vaat ettiği refahı sağlayabildi ne tekelci sermayenin krizini ortadan kaldırabildi. Bugün hem tekeller için hem halk için borç hiç bu kadar yiğidin kamçısı olmamıştı. Bankalar bugün bize 1 aylık doğalgaz faturamız için 5 taksitli ihtiyaç kredileri önerir dahi oldu.

Kapitalizmin içinde bulunduğu borç krizi bir siyasal krizi tetikledi. Artan

yoksullaşma neredeyse tüm ülkelerde siyasal öznenin henüz bir araya getiremediği cepheyi oldukça genişletti. Bu potansiyel zaman zaman çeşitli biçim ve niteliklerde kent ayaklanmalarına, isyanlara sebep olsa da bu dağınıklık hâli halk lehine kazanımların sınırlarını belirledi.

Egemenler de giderek derinleşen yönetememe hâlini siyasal rejimlerini yeni dönemin şartlarına uygun bir biçimde tahkim ederek yanıtladılar. Ülkemizde de 2017 yılında yapılan hileli seçimle faşizm bir Saray Rejimiyle yeniden düzenlendi. Yetki tekelleşmesi ve halka yönelik saldırganlığın artması

18 Haziran 2020 gazeteyolculuk.net

gazeteyolculuk.net

EKONOMİ şüphesiz ki Saray Rejimi. Arkalarını Saray’a yaslamışlar.

Emekçilerin bedel ödeyerek kazandıkları her türlü hakkını elinden almak istiyorlar.

Pandemi ekonomik çöküşü derinleştirdi.

Pek çok sektörde talebin azalması bu sektörlerde yatırımı olan patronların giderlerini azaltma gereksinimini ortaya çıkardı. Giderlerin azalması denince bu düzende ne akla gelir? Elbette işçinin kazanılmış haklarına saldırmak…

anlamına geliyordu bu düzenleme. Para ve maliye politikalarını uygulayacak olan iki bakanlığın birleştirilmesini ve başına tek vasfı Erdoğan’ın damadı olan birinin getirilmesini yahut süreklileşmiş bir OHAL rejimi, kurumsallaşmış bir darbe muadili olan bu rejimin başkanının patronlara dönüp ben sizin için şu kadar grev erteledim, emekçiye şöyle saldırdım demesini başka nasıl açıklayabiliriz? Bugün bir yalın itiraz, bir emekçinin açım, işsizim, geçinemiyorum feryadı dahi Saray’ın adaletine muhatap olabiliyor.

devreye sokulur oldu. Üstteki haberin tarihi 15 Nisan 2019. Şüphesiz ki daha önce de gündeme gelmiştir. Ancak emeklilik düzenlemesinde olduğu gibi kıdem tazminatında da uzun zamandır gözü vardı pat-

Saray Rejimi faturayı emekçiye kesiyor: Tamamlayıcı Emeklilik Düzenlemesi Mart ortasından beri Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi olarak ilân edilen bir hastalıkla boğuşuyoruz. Bugünün rakamlarıyla ölüm sayısı yarım milyona yaklaştı. Pandemi tekelci kapitalizmin krizini derinleştirdi. Ülkemizde ve dünyada pek çok küçük ve orta ölçekli işletme iflas etti. İşsizlik oranları tüm dünyada son 30 yılın zirvelerinde seyrediyor. Milyarlarca dolarlık koruma paketleri ilân edildi. Bu paketlerin tamamına yakını patronlar ve büyük kredi kuruluşları için kullanıldı. Ancak tüm bunlar yetmemiş olacak ki patronlar lehine yeni düzenlemeler konuşulur,

ronların.

Bir vaktini denk getirememe sorunu yaşıyorlardı sadece.

Sanırım şuan vaktini denk getirdiklerini düşünüyorlar. Patronlara böyle düşündürte bilen

Peki nedir kıdem tazminatı? İşçinin henüz yatmamış ücreti, en önemli iş güvencelerinden biridir. Emek piyasasını bu denli güvencesizleştirdikleri yetmemiş bir de emekçinin elinden kıdem tazminatı alınsın istiyorlar. Bunu bu yalınlıklıkta ifade ettikleri de oluyor, damadın yaptığı gibi laf ebeliğiyle edebiyatlı bir şekilde söyledikleri de oluyor.

Yakın bir zamanda Berat Albayrak bir ‘‘İstihdam Kalkanı ’’ projesi sunumu yaptı.

Bu

7

sunumda Tamamlayıcı Emeklilik Düzenlemesi diye bir kısım var.1 Ocak 2022’de yürürlüğe girecek olan düzenlemeye göre kıdem tazminatı bir işveren yükümlülüğü olmaktan çıkıyor. Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi ( TES ) ile yürürlükteki emeklilik sistemi kademe kademe ortadan kaldırılmış olacak.

Fonlarda biriken para ise hükümetin tasarrufunda olacak. Diğer fonları nasıl kullanıyorlarsa bu fonu da öyle kullanacaklar.

Sonuç yerine Emeklilik sistemine ve kıdem tazminatına yönelik bu saldırılar emeğiyle geçinenler için büyük bir tehdit oluşturuyor. Saray Rejimi bu sefalet düzeninin bekası uğruna elimizdeki bir iş güvencesini daha almak istiyor, kamusal emeklilik sistemini ortadan kaldırmak istiyor.

Bu borç düzeninde emeklilik hakkımızı, kıdem tazminatımızı bir fona çevirip patronların finansal istikrarını sağlamak için kullanmak istiyorlar. Önümüzde birkaç seçenek var. Ya bizi yoksullaştıran, güvencesizleştiren, vaktinin geldiğini düşündüğünde elimizde ne var ne yok almayı düşünen bu düzene boynumuzu uzatacağız. Ya da işimiz, ekmeğimiz, geleceğimiz için direnecek; bir onur mücadelesi vereceğiz.

8

18 Haziran 2020 gazeteyolculuk.net

EMEK

Koronavirüs salgını:

Emeğin gündeminde bu hafta ne var?

EMEK | Girilen son süreçte, dünya çapındaki pandeminin de etkisiyle üretim, yatırım ve ticaretin aynı yerde gerçekleşmesi ve pandeminin etkisinin en aza indirilmesinin hedeflendiği “İzole Üretim Üsleri”nin açılmasıyla beraber yeni bir sürecin emek cephesini beklediği ortaya çıkmıştı. Bu dönemle beraber bu tür projelerin gündem olmasıyla beraber emek piyasasının esnekleşmesine yönelik yeni bir söylemin geleceği öngörülebilirdi ve Erdoğan da bunu dile getirdi Ekin Çakıcı ekincakici@yolculuk.net

İ

ktidar ve sermaye tarafından yeni normal olarak adlandırılan içinde bulunduğumuz dönemde alınan, alınmayan bütün tedbirler tartışılırken son günlerde görüldüğü üzere vaka sayıları hızla artmaya başladı. Buna paralel

olarak da bir yanda fabrikalardan virüse yakalanan işçilerin haberleri gündeme düşerken diğer yandan da emeğe karşı saldırılara her gün bir yenisi daha ekleniyor. Son olarak işçi sınıfının yıllardır elinde tuttuğu kıdem tazminatı hakkına göz diken çabalar gündem oldu.

Geçtiğimiz hafta içi kabine toplantısı sonrasında konuşan AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan “tamamlayıcı emeklilik”

adı altında yeni bir fon benzeri kıdem tazminatı ortaya attı. Henüz bu projenin detayları belli olmasa da bakanlar aracılığıyla sermaye grupları ile bu konu özelinde görüşmelerin yapıldığı biliniyor. Detayları olmamakla beraber kısaca, 1936’dan beri İş Kanunu’nda yer alan kıdem tazminatı bir işçinin işten ayrılması nedeniyle kendisine ödenen paradır ve bugün bu paraya dahi göz

dikilmiş durumdadır.

Emeğe yönelik bu yeni saldırıda sermaye kıdem tazminatı için kendilerinden kesinti olmamasını isterken diğer yandan da prim adı altında kendilerine de ödeme yapılmasını talep ediyor. Özetle kıdem tazminatını da bir fona dönüştürerek buradan kendilerine pay çıkarmaya çalışıyor.

18 Haziran 2020 gazeteyolculuk.net

EMEK

gazeteyolculuk.net

9

Kısmi Süreli Çalışma, geçici çalışma, kendi hesabına çalışma gibi üç tür başlık altında toplayabileceğimiz emek piyasasındaki esnekleşme kısacası farklı türlerdeki istihdam biçimleridir. 1990’lı yılların başında Kuzey Avrupa ve Hollanda’da hızla emek piyasasını şekillendiren esnekleşme, Türkiye’de ise 1990’lı yılların ikinci yarısında ve özellikle AKP döneminde kendisine yer bulmuştur

Esnekleşmenin Türkiye’deki tarihi Bu hafta emek gündeminde yaşanan bir diğer gelişme ise yine Erdoğan’ın kabine toplantısı sonrası yaptığı açıklamalarda esnekleşme söylemi ön plana çıktı. Ucuz iş gücüne bağlı üretim ve buna dayanarak Çin’in yerini kapitalist iş bölümünde almak için yapılması gereken temel nokta esnekleşmenin sağlanmasıydı ve elbette fırsat kaçırılmadan dillendirildi.

Erdoğan, esnekleşmenin istihdamı arttıracağına dair inancı çerçevesinde gerçekleşen açıklamasında “Covid-19 salgının etkilerini en aza indirip daha iyi istihdam yaratacağız. Sürecin en önemli göstergelerinden olan kısmi ya da esnek çalışma iş gücü piyasasını daha da iyi hale getireceğiz” ifadelerini kullanırken çok temel ve hakim iktisadi anlayışı yeniledi. Esnekleşmenin istihdamı art-

tıracağı yönündeki iyimser düşünceler özellikle Türkiye gibi ülkelerde günlük hayatın gerçekleriyle uyuşmuyor. Bu noktada emek piyasasının esnekleştirilmesinin Türkiye’deki hikayesine bakmak faydalı olacaktır.

Kısmi Süreli Çalışma, geçici çalışma, kendi hesabına çalışma gibi üç tür başlık altında toplayabileceğimiz emek piyasasındaki esnekleşme kısacası farklı türlerdeki istihdam biçimleridir. 1990’lı yılların başında Kuzey Avrupa ve Hollanda’da hızla emek piyasasını şekillendiren esnekleşme, Türkiye’de ise 1990’lı yılların ikinci yarısında ve özellikle AKP döneminde kendisine yer bulmuştur. İlk olarak 1995 yılında Yedinci Kalkınma Planında adı geçen esnekleşme, yasal olarak ise 2009 yılında, AKP iktidarında Ulusal İstihdam Stratejisi belgesinde bir hedef olarak ortaya konulmuştur.

Ancak esnekleşmenin güvenli bir esnekleşme olarak gerçekleştirilmesi yolundaki çabalar Türkiye’de geçerlilik kazanmadı ve hem esnek hem de güvencesiz bir emek piyasası ortaya çıktı. Doğal olarak, kayıt dışı istihdamın fazla olduğu Türkiye’de güvenceli bir esnekliğin gerçekleşmesi zaten başından itibaren imkansızdı.

Yaklaşık olarak iki yılda bir, Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından yayımlanan raporlarda emek piyasasındaki esnekliğin daha da arttırılması için sermaye ve devletin işbirliği yapması vurgulanırken lise eğitiminden başlayarak emek piyasasına girecek her gencin bu bağlamda yetiştirilmesi de ısrarla talep ediliyor.

Esnek emek piyasası ucuz işgücünden ayrı değil

Girilen son süreçte, dünya çapındaki pandeminin de etkisiyle üretim, yatırım ve ticaretin aynı yerde gerçekleşmesi ve pandeminin etkisinin en aza indirilmesinin hedeflandiği “İzole Üretim Üsleri”nin açılmasıyla beraber yeni bir sürecin emek cephesini beklediği ortaya çıkmıştı. Bu dönemle beraber bu tür projelerin gündem olmasıyla beraber emek piyasasının esnekleşmesine yönelik yeni bir söylemin geleceği öngörülebilirdi ve Erdoğan da bunu dile getirdi. Dolayısıyla AKP iktidarının ilk yıllarından itibaren örgütlü emeğin tasfiyesiyle paralel olarak emek piyasasının da esnekleşmesi bu süreçte güvencesizleşme ile daha fazla iç içe geçecektir. Ucuz iş gücünün hiç olmadığı kadar talep edildiği yeni dönemde esnekleşme bunun en önemli ayağını oluşturacağa benziyor.

10

TARİHİMİZ

18 Haziran 2020 gazeteyolculuk.net

Türkiye işçi sınıfı rüştünü ispatladı: 15-16 Haziran

Ümit Kaynar ukaynar@yolculuk.net 15-16 Haziran nedir, nasıl başladı?

"Emperyalizmle bütün ilişkiler koparılmalı, bütün ikili anlaşmalar iptal edilmeli, ülke bağımsızlaştırılmalı; üretenin yöneten olacağı düzenin kurulması için kitleler bir an önce ve en sağlıklı biçimde örgütlenmelidir!"

S

ömürücü egemen sınıflar sömürülerini en az maliyetle ve sürekli kılmak için her türlü hukuksal ve hukuk dışı önlemini alır. 60’lara doğru burjuvazi içinde başat hâle gelen sanayi burjuvazisi yanında-karşısında işçi sınıfı da üreten kesimler içinde başat olmuştur. Egemenler, hâlâ ‘’amele’’ diyerek hakir görerek adlandırsalar bile toplum yaşamına damgasını işçi üretimi vurmaktadır.

Türkiye toplumu da gecikmeli ve tepeden de olsa sanayi üretimine gelmişti. Bunun sonucu işçi sınıfının sistem ve devlet güdümlü sendikal örgütlenmesi Türk-İş’e daha Demokrak Parti’den (DP) önce izin verilmişti. Takiben 61 Anayasası’nın göreli özgürlükleri ve toplumun ulaştığı uyanışma düzeyi nedeniyle adıyla Türkiye İşçi Partisi (TİP) olan

siyasal örgütlenme görüldü. Adı ‘’işçi’’li olmakla ve sendika önderlerince kurulmakla birlikte TİP yöneticileri sistem ve devlet sendikası dışında, hem de adında ‘’devrimci’’ olan sendika kurulmasına karşı çıkmışlardı. Toplumsal gelişmenin ‘’fiili durum’’u onları da DİSK’i kabullenmeye zorunlu kıldı.

DİSK’in o döneme dek görülmedik anlayış ve eylemliliği aslolarak egemen sömürücü sınıflar ve siyasi temsilcilerini rahatsız etti. DİSK devlet sektöründe örgütlendirilmediği için az sayıda işçi çalıştıran özel işletmelere yöneldi. İşçi-işveren ilişkisini hâlâ ırgat-ağa ilişkisi olarak gören patron/fabrikatörler, kapitalizmin burjuvazi-proletarya ikilisinden oluştuğunu kabullenmekte zorlandılar. Hele lütfedip ‘’sadaka’’ olarak verdikleri dışında ücret ve hak talepleri ve bunu üretimden gelen grev silahıyla zorlaması onlara ‘’kıyamet günü’’ gibi geliyordu. Bu nedenle sendikalar kanununu değiştirip ‘’DİSK’in çanına ot tıkamak için‘’ (Dönemin Çalışma Bakanı Seyfi

Öztürk) Türk-İş’i tek sendika haline getirmek istediler. Değişiklik taslağı CHP’lilerin de katkısıyla hazırlandı. Üstelik komisyon toplantıları ‘’demokrasinin tecelligâhı’’ TBMM Genel Kurulu’nda gizli olarak yapıldı. Ecevit’in ‘’grev hakkı verişi’’(!), Demirel’in ‘’Demokrasi içinde çareler tükenmez’’ deyişinin asıl esbabı mucibesi bunlar oluyor zâhar!..

Hazırlık, yürüyüş ve katılımlar Kendilerinin ‘’ekmek tekneleri’’nin ellerinden gideceğini öğrenen DİSK yöneticileri önlem hazırlıklarına başladı. Türkiye’de o süreçte öğrenci eylemlerinden işçi grevlerine, öğretmen boykotundan toprak işgallerine her türlü toplumsal hak mücadelesinin içinde olan DEV-GENÇ’i katkı/ yardıma çağırdılar. Devrimcilerin yönetimine yeni geçen FKF/DEVGENÇ İstanbul yönetici ve militanları ile eylem planlamaları yapıldı.

DİSK yöneticileri görüşmeleri tümüyle teype kaydettiler. Bu teyp kayıtları nereden çıkacak göreceğiz.

15 Haziran sabahı Kocaeli-Geb-

18 Haziran 2020 gazeteyolculuk.net

ze’de bir fabrika/işyerinde Dev-Genç’lilerin de bulunduğu güçsüz, çekingen 5-10 kişiyle yürüyüş başladı. Ancak hemen 100 metre sonraki işyerinin hem de Türk-İş’li işçilerinin katılımı güven getirdi. Mübalâğasız neredeyse her 100 metredeki iki yakadan fabrika işçilerinin katılımıyla kortej hâlini aldı. Türk-İş üyelerinin katılımı dışında kortejin geçtiği yerlerdeki gecekondu halkı da kitleler halindeyürüyüşe

TARİHİMİZ

gazeteyolculuk.net

katılıyordu. Özellikle ikinci gün Kadıköy-Fikirtepe gecekondularından gelen aileler ve çocukların katılımıyla tam bir halk eylemine dönüştü. Bu katılımlar ve anlamı halk eylemi olma yanında iki can alıcı nokta da dikkat çekmekteydi.

Sendikal değişiklik yasasına karşı işçi yürüyüşü olarak başlayarak eylem, varolan ekonomik, sosyal, siyasi koşullar ve baskılar nedeniyle tüm yoksul halk katmanlarının düzene karşı ‘’ayaklanma’’sına ev-

rildi. İkincisiyse; bunca sınıfsal katmanlardan yüz binlerce insanın katılımına, egemenlerin yalanlarına rağmen hiçbir ‘’terör’’(!), tahribat, yağma olmamasıydı. ‘’Fiili durum’’ kendi hak ve kitle hukukunu yaratmıştı. Esasen hiçbir üretici hak eylemi devlet güçleri karışıp provokasyon yaratmazsa ‘’anarşi-törör’’ olmaz. İşçi sınıfının halkı çevresine aldığı bu eylemlerde de ikinci gün Kadıköy’de polis saldırısı olmasaydı çatışma, yaralanma ve ölümler olmayacaktı. Örnek mi arıyorsunuz? 1 Mayıs 1977 Katliamı, Ankara Gar Katliamı, Suruç Katliamı,… Esasen Peter Ustinov’un sözleriyle: ‘’ Yoksulların savaşına terörizm, varsılların terörüne savaş denir.’’ ‘’Devrimin ve İşçi Sınıfı Önderliğinin Objektif Şartları’’ 15-16 Haziran İşçi Olayları, o günlere dek gerçekleşen Ankara-Meclis Çıplak Ayaklılar Yürüyüşü, Sultan Ahmet Mitingi, Zonguldak Direnişi, Kavel Grevi vb. işçi sınıfı eylemlerine rağmen Türkiye’de devrimin objektif şartları oluşmamıştır, işçi sınıfının devrime önderliğinin koşulları yoktur vb.

Cunta’ya temel hazırlama tezlerini iflas ettirdi.

Ancak bunlar şarlatanlığı meslek edinmişlerdir. Bu kez de eylemlere ‘’devede kulak’’ misali katılmalarınıa rağmen ‘’15-16 Haziran destancılığı’’ yaptılar. Belirttiğimiz tezlerin sahiplerinin biri Fetö’cü, diğeri AKP’li oldu. Galiba ‘’bir bakanlık peşinde koşmaktan hiç vazcaymayacak.” Ya ne bekleniyordu? Hiç. ‘’Soğuk saçtan sıcak ekmek mi çıkar?’’

Oysa Dev-Genç’li militanlar her türlü coşku ve kararlılıkla eylemlerin içinde ya da başında yer aldılar. Özellikle 2.gün Avrupa yakasında Dev-Genç’liler önderliğinde eylem kollarının Anadolu yakasına geçip diğer kollarla birleşmesini önlemek için Galata Köprüsü açıldı.

Yargılamalar DİSK yöneticileri radyodan işçilere seslenerek ‘’Aranıza kışkırtıcılar girdi, eylemlere son verin!’’ çağrısıyla devrimcileri ihbar edip egemen sınıflara destek oldular.

11

Egemenlere İstanbul’u iki gün ‘’fiili durum’’la zaptedip, halk hareketiyle tüm ülkeye yayılmasını önlemek için sıkıyönetim ilan ettiler. Önceden hazırlanan listelere göre tutuklama ve yargılamalar yapıldı. Burada tarihsel ihanete işaret etmek gerekir: Bugüne dek sorumlusu da faili de ‘’bilinemeyen’’ yukarda direnişe hazırlanma aşamasında yapılan ve DİSK yönetimince kelimesi kelimesine kayıt altına alınan DİSK, DEV-GENÇ toplantısının tüm kayıtları duruşma savcılığınca ifşa edildi.

Duruşmalarda ak koyun kara koyun tam anlamıyla ortaya çıktı. Sonradan ilerleyip “utkan savaşımcılık’’a ulaşan Genel Başkan da dahil tutuklu DİSK yöneticileri işçilere ‘’ağalık’’ yaptı. Özel yiyecekler getirtip bal ve tereyağlarını ihmâl etmediler. İşçi-Dev-Genç Komünü’ne katılmadılar.

Devrimci Örgütlenme ve 15-16 Haziran 15-16 Haziran’a artık Boran-Aren etkinliğine giren TİP yönetimi utangaçca sahip çıktı. THKPC’ye evrilecek devrimciler Genel Komite ile görev bölüşümü yaparak çalışmalarını geliştirdiler. Geçerken belirtilmelidir ki P-C’nin işçi sınıfı içindeki çalışmalarından biri olan Yapı-İş’in Aliağa’daki etkinlikleri devrimci sendikacılığın önemli ve özel örneklerinden biridir. Yöredeki çalışmalara katkıda bulunmak için giden Yusuf Küpeli, elbette ihanet etmeden önce, saldırgan faşistlere karşı tabanca çekip kaçırttığı için işçiler arasında ‘’bizim tabancalı başkan’’ olarak anılmaya başlamıştı. Hemen az sonra P-C kurucularından Necmettin Giritlioğlu, kontr-gerillacı AP’li bir kiralık katilce şehit edildi. Devrim mücadelesinin 15-16 Haziran’dan çıkaracağı ders en elverişsiz ve güç koşullarda bile işçi sınıfı ve halkın meşru müdafaa bağlamında kendi haklarını ‘’fiili durum’’lar yaratıp uygulayarak sürdürmesidir. Emperyalizmle bütün ilişkiler koparılmalı, bütün ikili anlaşmalar iptal edilmeli, ülke bağımsızlaştırılmalı; üretenin yöneten olacağı düzenin kurulması için kitleler bir an önce ve en sağlıklı biçimde örgütlenmelidir!

12

SÖYLEŞİ

18 Haziran 2020 gazeteyolculuk.net

Kayyum, baskınlar ve Demokrasi Yürüyüşü SÖYLEŞİ | HDP İstanbul Milletvekili Züleyha Gülüm ve HDP İstanbul Milletvekili Hüda Kaya ile HDP'nin son dönemini, baskın ve kayyumları; Demokrasi Yürüyüşü'nü konuştuk Arzum Gündüz arzumgunduz@yolculuk.net

A

KP, 4 Haziran’da muhalefete yönelik saldırılarına yeni bir boyut kazandırarak “Meclis Darbesi” olarak nitelendirebileceğimiz bir hamle yaptı. TBMM Başkanı Mustafa Şentop, AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın emriyle HDP’li Leyla Güven ve Musa Farisoğulları ile birlikte CHP’li Enis Berberoğlu’nun vekilliklerini düşürmek için oylama başlattı. Akabinde üç vekilde gece saatlerinde gözaltına alınarak tutuklandı. Yerel seçimlerde seçimlerde 3'ü büyükşehir, 5'i il, 45'i ilçe, 12'si belde olmak üzere toplam 65 belediye kazanan HDP yönetimindeki belediyelerin 45’ine İçişleri Bakanlığı tarafından kayyum atandı. Hatta bazı illerde kayyumlar bile değişti . HDP, halk iradesine darbe karşısında Edirne ve Hakkari olmak üzere iki koldan Ankara’ya demokrasi yürüyüşü başlatma kararı aldı. İktidar kanadından ise yürüyüşe izin verilmeyeceğine dair açıklamalar peş peşe geldi. HDP’nin başlatacağı “Darbeye Karşı Demokrasi Yürüyüşü”ne ambargo valiliklerden geldi; 11 ile giriş ve çıkışlar kısıtlandı. Öte yandan Kürt illerindeki baskı da hız kesmeden devam ediyor. Geçtiğimiz hafta baskıların boyutunun nerelere varacağına tanıklık ettik. Diyarbakır’da jandarma baskın düzenlediği evde yurttaşları ters kelepçe gözaltına alarak şiddet uyguladı. Dahası baskın sırasında helikopter mezarlıkları ve yurttaşların hayvanları hedef aldı; mezar taşları helikopterden açılan ateş ile tahrip edildi, hayvanlar öldü, yaralandı çoğu ise kayboldu. Pandemi sürecinde kadına şiddetin arttığı dönemde iktidar HDP’li kadın yöneticiler ve derneklere de baskın düzenledi.

Tüm bu yaşananları HDP İstanbul Milletvekili Züleyha Gülüm ve HDP İstanbul Milletvekili Hüda Kaya ile konuştuk.

Diyarbakır’da ev baskını yapan jandarma yurttaşı ters kelepçe yapıp darp etti bunun yanında da helikopter ile mezar taşları tahrip edildi ve hayvanlar tarandı. Çok sayıda büyükbaş hayvan yaralandı, öldü ve kayıp. Bu olay çok tepki çekti, meclise taşındı . Diyarbakır’daki bu yoğunlaşan işkence boyutuna gelen baskınlar ve tahripler hakkında ne söylemek istersiniz?

Evet özellikle Silvan ve Lice ilçelerindeki çatışmaları gerekçe göstererek oradaki mahalle sakinlerinin darp edildiğini, hayvanların öldürüldüğünü ,insanların yakınlarının mezarlarının tahrip edildiği haberlerini aldık. Uzun süredir mezarlıklar sistematik olarak tahrip ediliyor zaten. Mezar taşlarına, ölülere bile nefret duyan bir zihniyetle karşı karşıyayız. İnsanların vedalaşmalarını, sevdiklerini anmalarını yani ölüm sonrasında yapmaya ihtiyaç duydukları ritüelleri engellemeleri , ölmüş insanların bıraktığı etkiden bile ne kadar çok korktuklarını gösteriyor. Öte yandan halkı her şeyi ile tehdit ediyorlar. Geçim kaynaklarıyla ,işleriyle ve hatta canlarıyla. 90’lı yıllarda yapılan ağır kötülüklerin bir benzeriyle karşı karşıyayız uzun bir süredir. Açık ve sert bir tutumla yapıyorlar bunu üstelik. Örneğin Diyarbakır Emniyeti’ndeki İşkence görüntüleri bizzat kendileri tarafından servis edildi. Bütün bunların bir amacı var elbette. Halkı sindirmek, halk üzerinde korku yaratmak.

Demokrasiyi, insan haklarını inşa etmek, barışı toplumsallaştırmak yerine on yıllardır Türkiye’de başa geçmiş tüm iktidarların uyguladığı baskı politikalarına devam ediyorlar, buradan güç

bulacaklarını sanıyorlar fakat onlar dahil herkes kaybettiklerini görüyor. Bu telaş, bu zorbalık da bundan. İktidarın kadın düşmanı gerici politikaları salgın zamanında da artarak devam etti. Evde kalan kadın ve çocuklar daha çok saldırıya uğradı bunu kanıtlayan birçok veri paylaşıldı. Bu bağlamda bakarsak “korona affı” neler getirdi ve getirecek sizce?

Korona günlerinde kadınlar hem erkek şiddetiyle hem de salgın tehdidiyle bir başına bırakıldı. Devlet bu süreçte tedbirleri tümden elden bırakmakla kalmadı üstüne ayrımcı infaz yasalarıyla fail olan erkekleri evlerine göndererek şiddetin tırmanmasına sebep oldu. 6284 Sayılı yasayı ve İstanbul Sözleşmesini etkin kullanmak yerine Hakimler ve Savcılar Kurulu kararı ile salgın süreci bahane edilip erkeği evden uzaklaştıran tedbirleri uygulamaktan vazgeçti. Bizler hükümetten sürecin başından beri erkek şiddeti konusunda acil eylem planı oluşturmasını istedik.

Oysa hükümetin politikalarına baktığımızda bizlerin, kadın örgütlerinin ve feministlerin taleplerinin dikkate alınmadığını, aksine erkek şiddetini teşvik eden uygulamalara her gün bir yenisinin eklendiğini görüyoruz.

Erkek şiddetine karşı mücadeleden sorumlu kamu kurumlarının pek çok uygulamasında salgın bahane edilerek kanun ve yönetmelikler açıkça ihlal edildi. Bunların başında ; Zaten yetersiz olan sığınaklara kabulün zorlaştırılması, kayyımlar aracılığıyla kadınların şiddet karşısında destek alabilecekleri meka-

nizmaların ortadan kaldırılması hatta bu da yetmezmiş gibi kadına karşı her türlü ayrımcılığın ortadan kaldırılması için çalışmalar yürüten Roza Kadın Derneği’nin basılması, kadın aktivistlerin gözaltına alınıp tutuklanması gibi kadın düşmanı politikalar artarak devam etti.

Ayrımcı infaz ve örtülü af düzenlemesiyle birlikte kadınlar, çocukların yaşam hakları tehdit altında sokuldu. Kadına yönelik şiddeti önleme politikalarının zaten çok zayıf olduğu Türkiye’de bu affın kadınlar, çocuklar ve LGBTİ+’lar için daha fazla şiddetten başka bir getirisi olmadı. Maalesef bu yaklaşımın ağır sonuçları basına yansıyan haberlerde görünmekte. Kısacası, faillerin hiçbir denetim olmaksızın salıverilmesi, üstelik salgında hemen hemen hiçbir kamu kurumunun kadınlara yeterli koruma ve desteği sağlamadığı bir dönemde kadınların ve çocukların yaşam hakları bizzat devlet eliyle tehlikeye atılmaktadı.

AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın emriyle HDP’li Leyla Güven ve Musa Farisoğulları ile birlikte CHP Enis Berberoğlu’nun vekillikleri düşürüldü. Akabinde bu üç isim gece saatlerinde gözaltına alınarak tutuklandı. Genel hatları ile bu süreci nasıl değerlendiriyorsunuz?

TBMM’nin yaz tatiline girmeden önceki son ayın içerisindeyiz. Meclisin açıldığı ilk hafta bir ay içerisinde gerçekleştirmeye çalıştıkları teokratik-tekçi rejimin son adımlarını da atmaya çalışıyorlar. Genel kurula getirdikleri son torba yasalar ile birlikte çabalarına peyderpey devam ettiklerini görüyoruz.

18 Haziran 2020 gazeteyolculuk.net

Bunlardan bir tanesi de vekillerin düşürülmesi meselesiydi.

2016 yılında o günkü mevcut davalara dayandırılan fezlekeler ile ilgili olarak vekillerimizin dokunulmazlığın kaldırılması söz konusu olmuştu. Bu yasama döneminde, genel kurulda dokunulmazlıkların kaldırılması ile ilgili yeni bir karar alınmadı. Mevzuatta söylendiği gibi sebepleri, suçları okunmadı ve savunma alınmadan yargısız infaz şeklinde sadece alınan kararın tebliği gerçekleşti; vekillikler düşürüldü.

Her fırsatta 15 Temmuz’u dile getirerek biz “teröristlerle”, “darbecilerle” mücadele ediyoruz söylemleri ile sürekli kendilerine bir ezilmişlik ve mağduriyet payı çıkaranlar; “dine saldırıyorlar”, “kutsallara saldırıyorlar”, “camiye saldırıyorlar”, “başörtüye saldırıyorlar”, “camiye, ezana saldırıyorlar” diyerek dillerine dolamadıkları kutsal bırakmadılar.

Bunlardan bir tanesi de darbecilerle mücadele algısı oluşturma iddiası.

Gerçekten darbecilerle uğraşıyorlarsa, gerçekten 15 Temmuz müdahalesi ve buna karşı bir mücadelede samimiler ise gerçekten böyle bir yapının kendileri ve bu ülke açısından ciddi bir tehlike olduğu inancındalar ise bizim başta eş başkanlarımız ve geride bıraktığımız dönemlerde vekillikleri düşürülen milletvekillerimiz de dahil olmak üzere bu dönemde vekilleri düşürülen Musa Farisoğulları ve Leyla Güven hakkında açılan davaların şu anda beraatle sonuçlanmış olması gerekiyordu. Çünkü bu kararları verenler, KCK da-

HDP milletvekili Züleyha Gülüm

SÖYLEŞİ

gazeteyolculuk.net

valarını açanlar, bu davaları bir kıyıma ve lince dönüştürenlerin hepsi isim isim belli. Şu anda “FETÖ” adı altında itham ettikleri bu yapıdan dolayı hapisteler. Siz bu yapının hakimleri ve savcıları tarafından açılan diğer davaları; Ergenekon Davası, Balyoz Davası gibi benzer birçok davayı kısa süre içerisinde beraate dönüştüreceksiniz, tutuklanan herkesi tahliye edip neredeyse iade-i itibar gerçekleştireceksiniz ama aynı davalar içerisinde biri olan KCK davası noktasında bu yapının verdiği cezaların arkasına sığınarak HDP’yi linç etmeye çalışacaksınız. İşlerine geldiği zaman nasıl ki darbe kurumlarının arkasına sığınarak kendi politikalarını haksızlıklarına meşru göstermeye çalışıyorlarsa aynen bu şekilde itham ettikleri, “terör örgütü” dedikleri yapıların açtıkları davalarda da istediklerini beraat ettirip istediklerini HDP’nin üzerine saldırtıyorlar. Bu kendi rejimleri açısından HDP’nin bir Türkiye temsiliyeti atmosferi, enerjisini yansıtan parti olmasının bu iktidarın geleceği ve bekası açısından tehlike olduğunu kendileri de çok iyi biliyorlar. Beka sorunu diye zaman zaman bunu ifade ediyorlar. Evet, başka bir beka sorunu yoktur. Saltanatlarının beka sorunu vardır. Saraylarının ve iktidarlarının bekasının sorunu vardır. Ve bu beka sorunu noktasında da en korktukları odak HDP ve HDP’lilerdir.

Saray’ın HDP’ye yönelik kayyum statejisi ne zaman kadar sürecek? Kayyumlarla mücadelenin yolu nereden geçiyor?

Mesele sadece kayyumlar değil. Bizim zindanlarda yüzlerce değil on binlerce insanımız var. Yüzlerce kadınımız, gencimiz, yöneticilerimiz, milletvekillerimiz, eş başkanlarımız var. Sarayın daha da artan nefret ve bölücü tahriklerinin ülkeyi yakın zamanda pek de iyi bir istikamete götüreceğini düşünmüyorum. Dolayısıyla sarayın kayyum politikaları derinleşerek devam ediyor her geçen gün. Özgürlüklere müdahale her geçen gün artarak devam ediyor.

Düşünce ve ifade özgürlüklerine yönelik müdahale devam ediyor. Gazeteciler, yazarlar, akademisyenler, barış isteyenler, adalet isteyenler, yürümek isteyenler, iradesine sahip çıkmaya çalışan

herkes bu iktidar için potansiyel tehlikedir. Ve bu politikalarını meclis içindeki tutum ve davranışları ile saldırıları ile an be an yaşıyoruz. Bir taraftan meclis içinde sözümüzü, hakkımızı, adaleti TBMM çatısı altında seslendirmeye, savunmaya çalışırken, diğer taraftan bir ucu Hakkari’de bir ucu Edirne’den başlayan ve Ankara’ya devam eden, diplomasi geliştiren, etkinlikler yapan, adaleti, barışı, huzuru, sevgiyi, geleceği, güvenliği seslendirmeye çalışan güçlendirmeye çalışan eş başkanlarımız, vekillerimiz, yöneticilerimiz şu anda meydandalar. Bu yürüyüşü gerçekleştirmeye çalışıyorlar. Tüm yasaklara, baskılara rağmen. Her alanda burada da dışarıda da saldırılarla karşı karşıyayız.

Biz bütün bu saldırılara bu lince rağmen barıştan ve adaletten vazgeçmiyoruz. Özgürlüğe kavuşmaktan barışı gerçekleştirme inancından asla vazgeçmiyoruz.

Tüm provokatif nefret diline ve tahriklere rağmen.

HDP’nin başlatığı Demokrasi Yürüyüşü toplumsal muhalefete sokağın tamamen kapatılmak istendiği bu koşullarda ne anlam ifade ediyor? 11 ilde valilik yasağı ile yürüyüşe ambargo uygulanarak kentlere giriş ve çıkışlar kapatıldı?

HDP’nin yürüyüş güzergahı üzerindeki şehirlerde bu tür yasaklar açıklandı ve buna da toplumun şu anen hassas noktası olan pandemiyi sebep gösterdiler. Biz HDP olarak, eş başkanlarımız, vekillerimiz, halkımız bunun bilincindeler. Esnafımız, işçimiz zaten bunun farkında. Ama bir tarafta siz AVM’leri serbest bırakacaksınız, atölyelerde işçiler çalışırken salgın tehlikesi yokmuş gibi davranacaksınız, inşaat şantiyelerinde emekçilerimiz köle gibi çalıştırılırken onları sömürmeye devam edeceksiniz. Zindanlarda yüzbinlerce insan hala şu anda sanki salgına karşı çok güvenlikli gibi davranacaksınız diğer bir tarafta da bütün düşündükleri HDP’nin yürüyüşüymüş gibi salgını bahane edeceksiniz.

13

karantinayı kendi çaplarında gerçekleştiriyorlar. Ama günlük kazanca ihtiyacı olanlar, akşam çocuklarına tencere kaynatamayacak, ekmek götüremeyecek olan milyonlarca insanımız var. Siz hala devlet olarak yardım etmeyip, atölyelerde, şantiyelerde, madenlerde, olumsuz koşullarda köle gibi çalıştırmaya devam ediyorsunuz.

Devlet olarak bunların sağlık güvencelerini garanti altına alıp gereken desteği sağlamıyorsunuz. Devlet olarak güvenlik güçleriniz geçtiğimiz yıllarda CHP’nin “Adalet Yürüyüşü”nde olduğu gibi polisi ile askeri ile nasıl ki Ankara’dan İstanbul’a kadar bu yürüyüşün güvenliğini sağlamış, CHP Genel Başkanı sayın Kılıçdaroğlu Maltepe’de yaptığı final konuşmasında görevli güvenlik güçlerine teşekkür etmişti. Sonuçta devlet demek, İçişleri Bakanlığı demek, polis gücüne sahip olmak demek, partilerin demokratik kurallar içerisinde yapacakları eylem ve etkinlikleri en sağlıklı bir şekilde tamamlamasına yardımcı olmayı gerektirir. Fakat bu HDP söz konusu olduğunda, bizim eylemlerimiz ve etkinliklerimiz söz konusu olduğunda, binalarımızın kapıları önünde dahi engelleyici oluyorlar, bizim güvenliğimizi sağlamaları için orada olabilmeleri gerekirken İçişleri Bakanlığı şahsında güvenliğimizi engelleyici, yasakçı tutum ve davranışlar sergiliyor.

Hüda Kaya ise konuşmasını bitirirken, “Kim ne derse desin, bedeli ne olursa olsun bizler bu saldırılara ve bölücü tahriklere, her çeşit provokasyona, yasaklara rağmen alanlarda da, salonlarda da, parlamentoda da özgürlükten, adaletten, eşitlikten, barıştan yana sergilediğimiz mücadelemizden vazgeçmeyeceğiz” ifadelerini kullandı.

Bugün salgın neden tekrar yükselişte? Çünkü günlük gelir kazanma ihtiyacında olmayan orta sınıf ve üstü insanlar evlerine çekilip HDP milletvekili Hüda Kaya

14

DÜNYA

18 Haziran 2020 gazeteyolculuk.net

Çin'in yükselişi, ABD emperyalizmini daha da saldırganlaştırıyor DÜNYA | Amerikan emperyalizmi Çin’i ekonomik alanda gerçekleştirdiği büyüme oranında hedef tahtasına oturttu. Çin’in bu alanda katettiği yol gerçekten olağanüstüydü ve başta Amerika olmak üzere tüm dünyanın gözlerinin bu ülkeye çevrilmesine yol açtı. Dünya tarihinde eşi benzeri olmayan bu hızlı gelişmeye biraz yakından bakalım

Soner Erdoğan sonererdogan@yolculuk.net

T

rump döneminde hazırlanan 2017 Amerikan Ulusal Güvenlik Strateji Belgesi’nde Çin asıl düşman kategorisinde değerlendiriliyordu. Çin kelimesinin 33 kez geçtiği belgede Asya’nın bu dev ülkesi açık bir şekilde siyasi ve ekonomik düşman kategorisinde sınıflandırılıyordu. Belge ABD emperyalizminin uluslararası pazarlardaki rekabet üstünlüğünü Çin başta olmak üzere diğer güçlere kaptırmamayı temel

öncelik olarak belirlemekte ve özellikle Çin’in gittikçe genişleyen pazar payını daraltmak amacıyla her türlü ticari kural ve tedbirlerin alınacağına vurgu yapmaktaydı.

Ulusal Güvenlik Belgesi’nin yayınlanmasının üzerinden geçen 2 yılı aşkın sürede ABD emperyalizmi ekonomi başta olmak üzere tüm alanlarda Çin’i hiç olmadığı kadar hedef tahtasına oturttu.

Hatta son olarak koranavirüs salgınını Çin’in ekonomik ve moral üstünlüğünü sarsmak için kullanmaya çalıştı. Ancak Trump’ın “Çin virüsü” diye tanımladığı salgının Amerika’yı teslim alması son-

rasında ekonomisi ve moral üstünlüğü yerlebir olan Amerika oldu. Çin’in ABD için oluşturduğu askeri güvenlik alanındaki tehdite dair 2017 yılı tarihli Ulusal Güvenlik Strateji Belgesi’nde şunlar belirtiliyordu: “ABD, Çin ile işbirliği imkanlarını aramasına rağmen Çin, ekonomik araçlarla ve askeri tehditlerle, diğer devletleri ikna ediyor ve onlara siyasi ve güvenlik gündemini kabul ettiriyor. Çin altyapı yatırımları ve ticaret stratejisi ile jeopolitik hedeflerini diğer devletlere dikte ediyor.

Mesela Güney Çin Denizi'nde askeri üsler

inşa etmesi, orada serbest ticaretin işleyişini, diğer devletlerin egemenliğini ve bölgesel istikrarı tehdit ediyor. Bölgede Çin’in artan ve hızla gelişen askeri modernleşmesinin amacı, ABD’nin bölgeye ulaşımını engellemek ve Çin’in orada daha serbest hareket etmesini sağlamaktır.”

Belgede geçen Güney Çin Denizi’ne daha bir hafta önce ABD Donanması'na ait 3 uçak gemisi gönderildi. Ki bu, ABD'nin en önemli savaş araçlarından uçak gemilerinin (11 adet) dörte birinden fazlasının yanlarında destroyerler, kruvazörler, üzerilerinde savaş uçakları ve helikopterle büyük bir güç olarak

18 Haziran 2020 gazeteyolculuk.net

bölgede olması anlamına geliyor.

NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg de geçtiğimiz günlerde Güney Çin Denizi’nde “ciddi gelişmeler gözlemlediklerini” belirtmişti. Stoltenberg’in bu çıkışı Amerikan emperyalizminin arzusu doğrultusunda NATO’nun da Çin’e dönük kuşatma harekatında daha fazla kullanılacağını gösteriyordu.

Amerikan emperyalizminin işgal ve savaş aygıtı NATO’nun Genel Sekreteri aynı açıklamasında Çin’in yükselişine dikkat çekerek, küresel güç dengesinin radikal biçimde değişebileceğini ifade etmişti.

Stoltenberg, Çin’in Avrupa’ya ulaşabilecek uzun menzilli füzeler ve nükleer silahlara yatırım yaptığına dikkat çekerek, Batı ittifakının bu yeni güçlüğe karşı birlik olması gerektiğini ifade etmiş ve eklemişti “Kesin olan bir şey varsa o da Çin’in Avrupa’nın kapısına giderek yaklaştığı” Çin’in Kuzey Kutup Bölgesi’nde, Afrika’da ve Akdeniz’de varlığını artırmanın yanı sıra, Avrupa’da da kritik altyapı yatırımları yaptığını ifade eden Stoltenberg, ülkenin siber dünyada da büyük bir güç olduğunu söylemişti.

Stoltenberg’in Trump yönetimiyle paralel söylemleri ve zamanlaması Çin’e dönük saldırganlığın boyutlarının artacağının işaretlerini veriyordu.

Amerikan emperyalizmi Çin’i hedef tahtasına oturtuyor Amerikan Ulusal Güvenlik Strateji belgesinde Trump öncesi döneme gönder-

DÜNYA

gazeteyolculuk.net

15

mede bulunularak son yirmi yıldan beri rakiplerinin uluslararası kurumlar ve ticaretle entegrasyonunun onları daha güvenilir partnerler haline getirmediği vurgulanıyor ve yeni dönemde düşman olarak tanımlanan güçlerle her alanda güç yoluyla mücadele stratejisi öneriliyordu.

Amerikan emperyalizmi Çin’i ekonomik alanda gerçekleştirdiği büyüme oranında hedef tahtasına oturttu. Çin’in bu alanda katettiği yol gerçekten olağanüstüydü ve başta Amerika olmak üzere tüm dünyanın gözlerinin bu ülkeye çevrilmesine yol açtı. Dünya tarihinde eşi benzeri olmayan bu hızlı gelişmeye biraz yakından bakalım.

Amerikan Başkanı Jimy Carter’in ulusal güvenlik danışmanı da olan Zbigniew Brzezinski 1997 yılında ilk basımı yapılan “Küresel satranç tahtası: Avrasya” adlı kitabında Amerika’nın küresel gücün belirleyici dört alanında en üstün konumda olduğunu şöyle ifade ediyordu: “Amerika küresel gücün belirleyici dört alanında en üstün durumdadır: Askeri olarak eşi olmayan bir küresel erişime sahiptir; ekonomik olarak, her ne kadar, her ikisi de küresel gücün diğer niteliklerinden nefret eden Japonya ve Almanya bazı bakımlardan rakip olsalar da, küresel büyümenin lokomotifi olmaya devam etmektedir; teknolojik olarak yeniliğin tüm ultra modern alanlarında önderliği elinde tutmaktadır ve kültürel olarak, bazı aşırılıklara karşın, özellikle dünya gençleri arasında rakipsiz bir cazibeye sahiptir. Tüm bunlar Amerika’ya başka hiçbir devletin yakınlarına bile yaklaşamadığı siyasi bir nüfuz sağlamaktadır.”

97 yılında yazıldığında Brezinski’nin Amerikan emperyalizminin ekonomik gücüne rakip olarak gördüğü ülkeler arasında Çin yoktu. Oysa 21 yıl sonra Foreign Policy dergisi 26 Şubat 2018 tarihli sayısında “Küreselleşme Çin canavarını yarattı” diye başlık atıyordu. Çin ekonomisinin olağanüstü büyümesi 1997 yılında Çin ekonomisinin büyüklüğü 961 milyar dolardı. Bu rakam Amerika’nın 8’de 1’i, Japonya’nınsa 4’te

biri büyüklüğe işaret ediyordu. Aradan geçen sürede Çin’in ekonomik büyüklüğü 14 trilyon doların üzerine çıktı.

Amerika’nın ekonomik büyüklüğünün yüzde 70’ı seviyesine ulaşmış durumda neredeyse. Japonya’ya ise ekonomik büyüklükte 3 kata yakın fark atmış durumda Çin. Çin ekonomisi 1997 yılından bu yana yaklaşık 15 kat büyüdü. İngiltere ekonomisinin endüstri devrimiyle büyük bir atılım içine girdiği 1830-1900 yılları arasında 70 yılda ancak 4 kat büyüyebildiği gözönüne alındığında Çin’in 23 yılda 15 kat büyümesinin olağanüstülüğü kendiliğinden ortaya çıkar. Şu anda dünyanın ikinci büyük ekonomisi olan Çin’in, 10 yıl sonra 2030 yılında ABD’yi geçerek dünyanın en büyük ekonomisi olacağına kesin gözüyle bakılıyor.

2018 yılında Doğrudan Yabancı Yatırım (DYY) girişleri noktasında yapılan karşılaştırmaya göre ABD’ye 252 milyar, Çin’e ise 139 milyar dolar girmiş. Çin’e bağlı özel yönetim bölgesi olan Hong Kong’a ise 116 milyar dolar. Dolayısıyla Çin artı Hong Kong’un 255 milyar dolarlık DYY ile Amerika’yı geride bıraktığı görülüyor. (ABD’nin Hong Kong üzerinde oynadığı oyunlar Çin’i güçten düşürme politikalarıyla alakalı bu anlamda) Çin bugün 3,1 trilyon dolarlık döviz rezervi, 1,7 trilyon dolarlık yurtiçi yatırım stoku ve yaklaşık 2 trilyon dolarlık yurtdışı yatırım stoku ile dünyanın satın alma gücü bakımından en büyük ülkesi. Avrupa ülkeleri başta olmak

üzere Asya, Afrika ve Güney Amerika ülkelerine yatırımlar gerçekleştiriyor.

Afrika ülkelerine 130 milyar dolar, Güney Amerika ülkelerine ise 140 milyar dolarlık kredi sağlıyor.

2013 yılında duyurduğu Bir Kuşak Bir Yol Projesi (One Belt One Road) 21. yüzyılın şu ana kadarki en büyük projesi. 4 ile 8 trilyon dolar arasında bir maliyete ulaşması bekleniyor. Projenin kapsamında toplam 68 ülke, dünya nüfusunun %65'i ve dünya ekonomisinin ise %40'ı var.

2018 yılında Çin’in toplam üretim değerleri 7.3 trilyon dolar olan yabancı çok uluslu şirket iştiraklerindeki varlıklarının toplam değeri 110,5 trilyon dolar düzeyine ulaşmış durumda.

Sonuç olarak Çin bugün dünyanın en büyük ihracaatçı ülkesi, Nominal Gayri Safi Milli Hasıla’da Amerika’nın ardından ikinci, Satın Alma Paritesi açısından da birinci ülke. Çin’in ekonomik büyümesinin

16

DÜNYA

18 Haziran 2020 gazeteyolculuk.net

temelleri

yüzde 20’sine tekabül ediyordu.

Çin’in böyle bir ekonomik büyümeyi gerçekleştirebilmesi farklı etmenlerin biraraya gelmesiyle mümkün olabildi.

Batılı tekeller Çin’in kendisini bütünüyle kapitalizme açmasıyla birlikte yüzmilyonlarca insanı adeta kölelik koşullarında çalıştırarak büyük karlar elde edeceklerini gördüler ve ülkeye akın ettiler. Çin Komünist Partisi (ÇKP) ülkeyi uluslararası sermayenin yüksek karlar elde edebilmesi için eşsiz bir coğrafyaya çevirmişti. Değerlenebilme kanalları tıkanmış, karlılık oranları düşmüş küresel sermaye için benzersiz bir fırsattı bu. Tepe tepe kullandılar, Çin’i devasa bir üretim üssüne çevirdiler. Aynı zamanda ürünleri için de devasa bir pazara kavuştular zaman içinde.

Çin’in küresel sisteme dahil olması onu ekonomik bir deve dönüştürürken küresel sermayenin yapısal sorunlarının ( yeni pazarlar bulma, aşırı üretim-eksik tüketim, düşen kar oranı) ötelenmesi açısından da hayat öpücüğü oldu bir bakıma. Bu bağlamda Çin’in ekonomik performansının düşmesi küresel sermayenin bütüncül çıkarları açısından tam anlamıyla iyi bir senaryo değil. Amerika’nın Çin’e karşı geliştirdiği politikalara müttefiklerini aynı iştahla katamayışı, kapitalizmin krizinin derinleştirdiği çıkar farklılaşması ve değişen dünya dengelerine göre pozisyon alma çabalarının ürünü.

Çin 1.5 milyara yakın nüfusu ve her geçen yıl artan talep gücüyle dünyanın en büyük pazarlarından biri. En büyük tekellerin gözde ülkesi. Örneğin dünyanın en büyük uçak şirketi Boeing, Çin’i hem üretim üssü olarak kullanıyor hem de son on yılda 1100 uçak satmış durumda. Alman otomotiv devi Mercedes ise toplam karının yüzde 30’unu Çin’den elde eder hale geldi. 2019 yılında Çin’e 650 bin araba sattı. Amerikan General Motors için Çin en çok araba sattığı ülke. Alman devleri Audi ve Volswagen’de öyle. Çin dünyadaki en büyük cep telefonu pazarına sahip. Amerikan elektronik araçlar üreticisi Apple 2018’de bu ülkede 18 milyar dolarlık satış yapmış durumda. Spor malzemeleri üreten tekeller Adidas ve Nike için de Çin en büyük pazar artık. Fast food zinciri Kentucky Fried Chicken’in (KFC) Çin’de 5 binden fazla şubesi var, ki bu sayı ABD’deki şube sayısından daha fazla.

Mc Donald’s da kısa süre içinde 2500 olan şube sayısını 5 bine çıkarmayı hedefliyor. Yine ABD’li Walmart’ın Çin’de 450 kadar marketi var, hızla genişleyen bu parakende yiyecek tekeli kısa süre içinde market sayısını iki katına çıkarmayı hedefliyor.

Bu bilgilerden de görüldüğü gibi Çin Amerikan mahreçli sermaye için hem bir rakip hem de çok önemli bir pazar, Çin için de Amerikan pazarı aynı şekilde bir öneme sahip. 2018 yılında Çin Amerika’ya toplam 539 milyar dolarlık ürün ihraç etmişti. Bu rakam Çin’in 2.5 trilyon dolara yakın ihracat rakamının

ABD bu bağlamda en sadık müttefiki İngiltere’yi bile Çin’e karşı uyguladığı politikalara ikna etmekte zorluk çekiyor.

Geçtiğimiz günlerde ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, ABD ile Çin arasındaki stratejik savaşta İngiltere'nin tarafını seçmesi gerektiğine dikkat çekmiş ve İngiltere’ye ekonomisini ve kritik altyapısını Çin'e bağımlı hale getirmemesi çağrısında bulunmuştu. Pompeo yaptığı açıklamada, Britanya'nın nükleer enerji santrali inşasından 5G teknolojisi geliştirilmesine dek her ihtiyacını Çin'in yerine ABD'nin karşılayabileceğini dile getirdi.

Pompeo’nun açıklamaları ABD’nin Çin’e karşı açıktan mücadele dönemi içine girdiğini ancak bu noktada giderek aşınan ekonomik gücüyle istediği gelişmeyi sağlamakta çok zorlanacağını gösteriyordu. Bu noktada ABD emperyalizminin tartışmasız en üstün olduğu alana, askeri üstünlüğüne daha fazla başvuracağı anlaşılıyor.

Sonuç olarak kısaca özetlemeye çalıştığımız bu gelişmeler ve derinleşen ekonomik kriz ortamının büyüttüğü paylaşım kavgasında Amerika Çin’i her açıdan baskılamaya ve kendi hakimiyetini kabul edeceği bir pozisyona zorluyor. Başta Asya olmak üzere bütün coğrafyalarda önünü kesmeye, ittifaklarını sınırlamaya, yayılmasının önüne geçmeye çalışıyor.

ABD’nin Çin’e Yönelik Stratejik Yaklaşımı raporu Amerika’nın bu niyetini alabildiğine açık biçimde ortaya koyan son belge Pentagon'un "ABD'nin Çin'e Yönelik Stratejik Yaklaşımı" başlıklı raporuy-

18 Haziran 2020 gazeteyolculuk.net

du. 21 Mayıs’ta Kongre'ye sunulan raporda ABD'nin "Prensipli realizme dönüş stratejisi çerçevesinde, ABD, Çin ile stratejik bir rekabette olduğunu ve menfaatlerini koruyacağını teyit ederek ÇKP'nin meydan okumasına yanıt veriyor" değerlendirmesinde bulunuldu.

Raporda, 40 yılı aşkın ilişkilerinde ABD'nin Çin Komünist Partisinin (ÇKP) ülkede ekonomik ve sosyal reform yapmaya yönelik istekliliği konusunda yanıldığı belirtildi.

Son 20 yıldır Çin'in reform sürecini yavaşlattığı ve ABD'nin umduğu üzere açık, serbest ve uluslararası hukuka yanıt verebilir bir yönetişim inşa edemediği kaydedilen raporda, "ÇKP bunun yerine serbest, açık ve kurallara dayalı dünya düzenini suistimal edip kendi ideolojisiyle yeniden şekillendirmeye çalıştı" denildi.

ABD Başkanı Donald Trump yönetiminin 2017 Ulusal Güvenlik Strateji Belgesi'ne atıfta bulunulan raporda,

gazeteyolculuk.net

ABD'nin yıllardır izlediği ve küresel rakiplerle ilişkileri geliştirerek onları uluslararası topluma dahil etme stratejisinin yanlış olduğunun ortaya çıktığına dikkat çekildi.

Raporda ifade edilenleri kabuğundan sıyırıp ABD emperyalizminin gerçek diline çevirdiğimiz zaman,Çin’in küresel sisteme dahil edilmesinden beklenilen sonuçların alınamadığı, sürecin ABD’nin arzu etttiği istikamette yürümediği, planların tutmadığı itirafını görüyoruz.

ABD emperyalizmi, Çin’in küresel kapitalist sisteme dahil olmasıyla idari sisteminde değişikliğin mayalanacağını ve bunun bir zaman sonra ÇKP hakimiyetini sona erdirerek kendi egemenliğini kabul eden, ekonomik ve siyasal olarak ona bağlı bir yönetimi ortaya çıkaracağına yatırım yapmıştı. Kuşkusuz Çin’in 1949 Devrimi’nden tamamen kopup sosyalist sistemden kapitalizme geçişi temel bir başarı emperyalist sistem açı-

DÜNYA

sından. Hatta adında sosyalizm kelimesi geçen, bayrağında orak çekiç bulunan bir ülkenin bütünüyle kapitalist ekonominin gereklerince yönetilmesi sosyalizmin şekilsizleştirilmesi ve alternatif iddiasının bulanaklaştırılması açısından benzersiz bir ideolojik kazanım olarak da addedilebilir. Ancak ÇKP’nin kapitalist yolculuğu kendi kontrolünde götürmesi, ülkeyi ABD’nin liderliğini yaptığı küresel sermayenin ihtiyaçları, istekleri doğrultusunda yönetilen basit bir eklenti olmaktan uzak, kendi ajandasıyla yürüyen bir güç olarak tutması temel “hayalkırıklığı”nı oluşturuyor. Çin ekonomisin küresel kapitalist işbölümü içinde kendisine biçilen, Batı’nın emek yoğun, ucuz tedarikçisi rolünden sıyrılması, katma değeri yüksek teknoloji yoğun sektörlere yönelmesi ve bu alanda rakiplerini geride bırakacak noktalara varması Amerikan emperyalizminin rahatsızlığının ana kaynağı. Bu bağlamda Huawei üzerinden koparılan gürültü, bu cep telefonu devinin Ameri-

17

kan iphone’unun önüne geçmesi çarpıcı bir örnekti. ABD emperyalizmi bu dev Çin tekeline uluslararası hukuku açıkça çiğneyen yöntemlerle müdahale etti.

Süreç halen devam ediyor.

Son olarak ABD emperyalizmi Çin’in askeri alandaki gelişmesinden de çok rahatsız. Devlet kontrolündeki devasa sermaye birikimi ve giderek büyüyen teknolojik kapasitesiyle askeri alana yüksek yatırımlar yapan Çin’in zaman içersinde ABD’nin şu an rakipsiz olan askeri gücünü dengeleyebilme ihtimali büyük paniğin diğer bir ayağı. Çin’in böyle bir gelişme evresine varması Amerikan küresel hegomonyasının tabutuna son çivinin çakılması anlamına gelecek.

Amerika Çin’i böylesi bir noktaya varmadan safdışı bırakabilmenin hesaplarını yapıyor. Bu anlamda “Trump Çin tarafından sarsılan Amerikan sermaye tahtının kör çivisi” cümlesi gerçeğin çarpıcı bir özeti gibi.

22

AKTÜEL

18 Haziran 2020 gazeteyolculuk.net

Kitlesel açlık hiç olmadığı kadar yakın:

GIDA KRİZİ KAPIDA!

AKTÜEL | Salgın nedeniyle bahar aylarında tarımsal işgücünün yeterince olmaması 2020 sonbaharı ve 2021 için sorunlara yol açabileceği söylenirken salgının uzaması ve ikinci dalganın yaşanması durumunda yeni bir karantina gündeme gelirse, üretimin yoğun olduğu bölgelerden üretimin düşük olduğu bölgelere gıda ulaştırılmasında yaşanabilecek sorunların bazı bölgelerin temel gıda ihtiyaçlarında sıkıntı yaratabileceği ifade ediliyor

B. Metin Coşkun metincoskun@yolculuk.net

T

üm dünyayı sarsan Kovid-19 salgını, milyonlarca insanın günlük yaşamı üzerinde etkilerinin sürdürmeye devam ederken, salgının yaşamlarımız üzerinde yarattığı tahribatın boyutunu ölçmek bir yana tehlikenin ne zaman tam olarak geçeceği konusu bile belirsizliğini koruyor. Emekçiler açlık mı ölüm mü ikileminde sermayenin çarklarını döndürmeye mecbur bırakılırken, belki de en temel gıda maddelerine bile ulaşımın sıkıntıya girebileceği bir gıda

krizi yavaş ama emin adımlarla patlayacağı güne doğru istikrarlı bir şekilde yol alıyor.

Uluslararası otoriteler, Kovid-19 nedeniyle yaşanan tarımsal üretimdeki aksaklıklar, tedarik zincirlerindeki bozulmalar, uluslararası gıda ve yem ticaretinde yaşanacak sorunların gelişmiş yada az gelişmiş her ülkeyi etkileyecek bir gıda krizine yol açacağına kesin gözüyle bakıyor. Verili koşullarda bugün bile emekçiler için temiz ve güvenli gıdaya ulaşmak neredeyse “lüks” sayılırken, yaşanabilecek olası bir gıda krizinin beklenmedik dramatik sonuçları olabilir.

Türkiye’nin tarım politikalarına

kısa bir bakış Tarım, Türkiye ekonomisinin doğrudan ve dolaylı olarak yaklaşık %23'ünü oluşturmaktadır. 90 milyona yaklaşan ülke nüfusu dışında başta komşu ülkeler olmak üzere dünyanın bir çok ülkesinin gıda güvenliği Türkiye’nin sürdürülebilir tarımsal faaliyetlerine bağlıdır. 3,5 milyon çiftçi, sayısı milyonları geçen mevsimlik tarım işçisi (2012 TÜİK verilerine göre 6-18 yaş ekonomik faaliyette bulunan yaklaşık 900.000 çocuğun %44’ü tarımda çalışmaktadır) ile 20 milyon hektarda tarım yapılmaktadır ve ortalama arazi büyüklüğü 60 dekar civarındadır.

Türkiye hali hazırda yaptığı 44 milyarlık üretimle dünyada en çok tarımsal üretim yapan 10 - 11 ülke arasındaki yerini koruyor. Bu rakamlar da Türkiye’yi yaşanabilecek üretim krizleri karşısında daha kırılgan hale getiriyor.

1982-1994 yılları arası uygulanan tarım politikası bakliyat üretimini arttırırken, kendi ihtiyacını karşılayacak miktarda üretim gerçekleştirme politikasına belli oranlarda sadık kalmaya çabalıyordu.

Türkiye’nin neo-liberal dönüşümündeki önemli mihenk taşlarından biri olarak gösterilen 5 Nisan 1994 kararları ile ise tarımsal üretim politikası değişti.

18 Haziran 2020 gazeteyolculuk.net

‘’Ekonomik İstikrar Önlemleri’’ neticesinde tarım ürünlerinin fiyat yolu ile desteklenmesi kaldırıldı.

1990 yılı ile 2018 yılları arasında buğday ekim yapılan bölgeler yaklaşık yüzde 20 oranında azalarak 94 milyon dekardan 76 milyon dekara düşerken, ABD Tarım Bakanlığı’nın “Dünya Tarımsal Üretimi” - Nisan 2020 raporunda Türkiye’nin 2019/2020 buğday veriminin 2017’de elde edilen 21 milyon tondan 18 milyon tona ineceği rapor edilmektedir. Üretimin azalması nedeniyle yaşanan rekolte eksikliği spekülatif hareketlere zemin hazırlarken bu durum birçok tarımsal üründe aşırı fiyat dalgalanmalarına neden olmaktadır.

En büyük risk ithalata dayalı tarım politikaları Görüldüğü üzere, uzun yıllardır sürdürülen ve AKP iktidarı ile birlikte zirve noktasına ulaşan ithalata dayalı tarım politikaları yaşanabilecek olası krizlerde Türkiye’yi ciddi sorunlarla karşılaşabilecek savunmasız bir pozisyonda bırakıyor.

Kovid-19’un yarattığı küresel güvensizlik ikliminde ithalatın yapılıp yapılmayacağı ya da ne oranda yapılabilecek belirsizliğini koruyor.

Soya ve mısır gibi hayvansal besicilikte kullanılan ürünlerin ithalatında yaşanabilecek olası sorunlar hayvan besiciliğinin ciddi bir krize girmesine ve dolayısı

AKTÜEL

gazeteyolculuk.net

ile et üretimindeki düşüşlere ya da aşırı fiyat dalgalanmalarına neden olabilir.

ihtiyaçlarında sıkıntı yaratabileceği ifade ediliyor.

Dolar krizi işleri daha da zorlaştıracak

Marmara, özellikle de 370 bin ton ve yüzde 19’luk pay ile Tekirdağ, Türkiye’de ayçiçeği üretiminin en çok yapıldığı bölge. Kovid-19’un en çok etkilediği bölgenin İstanbul ve çevresi olması nedeniyle ayçiçeği veriminin etkilenmesi de gündemde.

Türkiye’de yaşanan dolar krizi ile birlikte salgın sırasında dolarda görülen artış nedeniyle soya ithalatçısı Türkiye’de, soya fiyatlarında yüzde 26’lık bir fiyat artışı olası görülüyor.

Tehlikeli denilebilecek artışların yaşandığı bir diğer temel gıda kalemi ise pirinç. Türkiye, yurt dışından büyük miktarda pirinç ithal ediyor. Nisan 2019’da küresel pazarda 413 ABD Doları olan 1 ton pirincin Türkiye’deki fiyatı 2378 TL iken, Mart 2020’de fiyatının 494 ABD Dolarına yükselmesi ile Türkiye’deki fiyatı da 3245 TL’ye yükseldi, başka bir deyişle yüzde 36’lık bir artış yaşandı.

Doların yükselişi ile tarım-kimyasalları ve yakıt girdisi artacağından küçük ölçekte yılda tek ürün alabilen çiftçiler maliyetler yüzünden arazi işlemeyi bırakabilir Üretimden kopuşlar yaşanabilir Salgın nedeniyle bahar aylarında tarımsal işgücünün yeterince olmaması 2020 sonbaharı ve 2021 için sorunlara yol açabileceği söylenirken salgının uzaması ve ikinci dalganın yaşanması durumunda yeni bir karantina gündeme gelirse, üretimin yoğun olduğu bölgelerden üretimin düşük olduğu bölgelere gıda ulaştırılmasında yaşanabilecek sorunların bazı bölgelerin temel gıda

Türkiye’de tarımında 65 yaş üstü kesimin yüksek oranda olduğu çiftçilerin (çiftçi yaş ortalaması 56) ve mevsimlik işçilerin bahar aylarında tarlaya gidememesi, bu aylarda ekilmesi gereken sebze ve meyvelerin üretiminde de yaşanabilecek sıkıntılara işaret ediyor.

Hem arz hem de talep krizi Pandeminin getirmiş olduğu ticari zorluklar ve sokağa çıkma kısıtlamaları da ürünleri çiftliklerden pazarlara, işleme tesislerine ve limanlara taşımayı zorlaştırıyor, bazı ürünlerin tarlalarda çürümesine neden oluyor.

Aynı zamanda, dünya genelinde ekonomiler daralırken ve gelirler azalırken, talep noktasındaki dramatik düşüşlerin de söz konusu olabileceği tahmin ediliyor.

BM Gıda Programı’nın (WFP) baş ekonomisti Arif Husain bu durumu şöyle açıklıyor: “Geçmişteki krizlerin ya tedarik ya da talep yanıyla ilgilendik.

Ama bu kez hem arz hem de talep sorunu ve küresel düzeyde. Daha önce görülmemiş bir durum.”

23

Ne yapmalı?

Kapitalizmin sürdürücüleri, pandeminin kapitalizmin tarihindeki en büyük krize yol açacağını açıkça söylüyor..

Genelde dünya çapında özelde ise Türkiye’deki neo-liberal hegomonyanın halkın ihtiyaçlarını temel alan gıda politikalarını göz ardı edeceğini düşünürsek, kitlesel açlık artık çok daha yakıcı bir gündem olarak hayatlarımızda yerini alacak. Pandeminin sadece bu süreci biraz daha hızlandırdığını söylemek mümkün.

Kısa bir beyin fırtınasının ardından tarımsal üretim bölgelerinin yerel nüfusun gıda ihtiyacını karşılayacak arazi planlarının oluşturulması, küçük üreticilerin üretime devam edebilmesi için gerekli koşulların sağlanması, üretici pazarlarının yaygınlaştırılması, kooperatifleşme, zengin protein muhtevası sebebiyle baklagil üretiminin öncelenmesi, verimli arazilerin tarıma (geri) kazandırılması, büyükşehirlerin kendine yetebilir gıda politikaları üretmesi, gibi basit önlemler arka arkaya sıralanabilir. Fakat ne yazık ki ülke genelinde uygulanacak planlı üretime dönük tarım ve gıda politikaları olmadan tüm basit önlemleri bile almak hayalden öteye geçemiyor.

Bu noktada yerel inisiyatiflerin girişimleri ile memleketin her yanında gün geçtikçe çoğalan kooperatif çalışmalarına ise belki de başlı başına bir yer ayırmak gerekiyor.

24

KADIN

18 Haziran 2020 gazeteyolculuk.net

"Kadın davaları" ve birbirine kenetlenmiş kadınlar KADIN | Türkiye’de erkek şiddeti ürünü kadın cinayetleri, cinsel taciz vakaları her geçen yıl artarak devam ediyor. AKP’nin iktidara geldiği 2002 yılında Türkiye’de öldürülen kadın sayısı 66 iken 2019’da en az 474 kadın, 2020’de ise şu ana kadar 5 ay içinde resmi rakamlara göre 119 kadın katledildi. Gerçek rakamların bunun üzerinde olduğu, haberlere yansımayan, öldürüldüğü saklanan ya da şüpheli ölüm olarak kaydedilen kadın cinayeti vakalarının daha yüksek olduğu ise bir gerçek Arzum Gündüz arzumgunduz@yolculuk.net

T

ürkiye’de erkek şiddeti ürünü kadın cinayetleri, cinsel taciz vakaları her geçen yıl artarak devam ediyor.

AKP’nin iktidara geldiği 2002 yılında Türkiye’de öldürülen kadın sayısı 66 iken 2019’da en az 474 kadın, 2020’de ise şu ana kadar 5 ay içinde resmi rakamlara göre 119 kadın katledildi.

Gerçek rakamların bunun üzerinde olduğu, haberlere yansımayan, öldürüldüğü saklanan ya da şüpheli ölüm olarak kaydedilen kadın cinayeti vakalarının daha yüksek olduğu ise bir gerçek.

Bu bağlamda gözden kaçırılmaması

gereken başka bir nokta, şiddet, istismar, mobing, cinsel saldırı, taciz, yaralama, alıkoyma, kaçırma vb. suçları içeren “kadın davası” sayısınında çok yüksek oranda seyretmesi. Bu yükseklik hiç kuşkusuz kadına dönük suçların cezasız kalması ya da örtbas edilmesi zemininde oluşuyor. Kadına dönük şiddetin cezalandırılması çoğunlukla kadının ölmesi ile mümkün olabiliyor, ancak orada bile erkeği koruyan bir dolu mekanizma devreye giriyor.

Kadınların uğradıkları saldırılara dönük şikayet mekanizmalarına bakalım: Karakollar kadınların daha çabuk ve doğrudan başvurabilecekleri yerler.

Ancak karakola gitmek tek yol değil; savcılığa gidilebilir, adliyelerde kadına yönelik şiddet bürolarına gidilebilir.

Barolar ekonomik durumu müsait olmayan kadınlara ücretsiz avukat hizmeti veriyor. Şiddet gören kadının hastaneye gidip adli tıptan rapor alması, durumun belgenlemesi için önemli. Bunları uygulayan kadınların önüne ise iktidarın kadın düşmanı politikalarını yansıtan durumlar sert bir duvar gibi çıkıyor. Polis “seninle mi uğraşacağım” diyor, mahkeme ödül gibi cezalarla ödüllendiriyor, şiddet gören kadını koruyacak yasalar kağıt üzerinde kalıyor... Kadına dönük saldırılarda caydırıcı olacak önlemler alınmıyor ya da suçun oluşmasının önüne geçmeyecek biçimde göstermelik olarak alınıyor. İçinde bulunduğumuz Haziran ayı içinde görülecek; Türkiye’de gündem olmuş, basında geniş biçimde yer bulmuş

19 kadın davası var. Bu bile durumun vehametini gösterir mahiyette. Bunlar: -Filiz Tekin, cinayet davası, İzmir -Derya Y., cinsel saldırı davası, Bursa -G.Y. basit cinsel saldırı davası, İstanbul -A.B. tehdit ve hakaret davası, Aydın -Hande Buse Şeker, cinayet davası, İzmir -Merve Kotan, cinayet davası, Aydın -Ayşe Tuba Arslan, cinayet davası, Eskişehir -Nada I.N., öldürmeye teşebbüs davası, Çorum -Sakine Beğdilili, öldürmeye teşebbüs davası, Çorum -P.K., basit cinsel saldırı davası, Ankara

18 Haziran 2020 gazeteyolculuk.net

-B., taciz davası, Konya -Merve Tula, tehdit ve hakaret davası, İstanbul -Kadir Şeker, cinayet davası, Konya -Bengi Ekin Sarı, tehdit ve taciz davası, İstanbul -Fatma Tüfenkçi, öldürmeye teşebbüs davası, İzmir -Ayşegül Cora, öldürmeye teşebbüs davası, İstanbul -Zülal Tütüncü, cinayet davası, İzmir -Güleda Cankel, cinayet davası, Isparta -S.A., darp davası, İstanbul Kadınlar sosyal medyadan “sesimizi duyun” diyerek haykırdı Geçerken yineleyelim, bu davalar gündem olmuş nitelikte davalar, benzer nitelikte olan ancak gündeme gelmemiş ya da yargıya intikal etmemiş yüzlerce, belki binlerce olay gerçekleştiğini düşünmek hiç de abartı olmayacaktır.

gazeteyolculuk.net

Bu kadınlardan biri olan Derya Y. “Bursa bana mezar olacak” diyerek sesini duyurmaya çalıştı.Uğradığı cinsel saldırıyı anlattı sosyal medya üzerinden herkese. Kadın örgütleri, avukatlar, gazeteciler ve binlerce kadın Derya’nın yanındaydı o andan sonra.

teklif edildi, tanığım dövüldü. Çocuklarının olmasıyla sanki ben suç işlemişim gibi vicdan yaptırmaya çalıştı, bunu bile ‘seni öldürüz’ diyerek yaptı çok ilginç bir ruh.”

Derya, “İlk şikayetim, çok pişmanım ama 3 ay sonra oldu” dedikten 6 ay sonra, “Artık utanmıyorum. Kadınların yalnızlık duygusuyla sustuklarını düşünüyorum. Tecavüzcü yalnızdır, korkaktır” diyordu.

“Hiçbir kadın susmasın, birbirimize sahip çıkalım”

Sesini sosyal medya üzerinden duyuran ve davası devam eden kadınlar özelinde Derya’nın bugüne kadar yaşadıklarına bir bakalım: 3 Ağustos 2019’da Harun Deniz isimli er-

Kadının uğradığı ayrımcılığın kendini gösterdiği alanlardan biri de kadın katillerinin çeşitli numaralarla “ceza indirimi”ne uygun görülmesi. Geçmişe dönüp hafızamızı zorlarsak bu noktada yaygın olarak faillerin; “akıl sağlıklarının yerinde olmaması”, “cinnet geçirmesi”, “aldatıldığını düşünmesi” gibi gerekçeler ileri sürdüklerini hatırlarız. Hatta anti-depresan hap kullanımı bile bir kadını öldürmek için bahane olarak gösterilebildi. Dava süreçlerindeki takım elbise giyme, kıravat takma bile “iyi hal indirimi” sayıldı, sayılıyor.

Kadına yönelik şiddet ya da kadın cinayetleri, anlık bir olay, sinir, kendini kaybetme, cinnet, akıl ya da ruh sağlığı bozukluğu gibi nedenlerle ilişkilendiriliyor, ancak gerçekte bu nitelikli olayların kapitalist sistemle içiçe geçmiş erkek egemenliğinden kaynaklandığını söyleyebiliriz.

Erkek egemen zihniyet her yerde karşılarında bir barikat örünce kadınlar “adalet”i başka mecralarda aramaya başladılar. Seslerini duyurmak için sosyal medya mecralarını kullanmaya başladılar. Birçok kadın sosyal medya hesaplarından uğradığı şiddeti, baskıyı “sesimizi duyun” diyerek haykırdı adeta.

KADIN

kek tarafından deodorant şişesi ile cinsel saldırıya uğrayan Derya, Aralık ayında şikayetçi oluyor. Derya’nın şikayeti üzerine gözaltına alınan Harun Deniz ise ifadesinin alınmasının ardından serbest bırakılıyor.

Serbest bırakılan erkek “keşke o gece, orada seni öldürseydim” gibi açık seçik canına kast ederek tehditler savurduktan sonra Derya’nın yolunu kesip susması için para teklif ediyor.

Derya o sürece ilişkin Yolculuk’a şunları söylemişti: “Önce önüm kesildi. Para

5 Aralık tarihinde ikinci kez şikayetçi oldu Derya; Harun Deniz bu kez “denetimli serbestlik” alarak bırakıldı.

En başta yalnız hissettiği için şikayet etmeye dahi çekiniyor fakat sonra bir çok kadın gibi Derya da yazıyor, anlatıyor, herkese söylüyor. Sosyal medyadan anlattığı “Derya’nın hikayesi”ni artık birçok kadın biliyordu. Destek mesajları aldı, yanındayız diyen kadınlarla görüştü. Saldırıya uğrayan, sesini duyurmaya çalışan kadınlarla tanıştı, başka kadınların da sesi oldu.

Derya ar-

tık kadınların desteği ile daha güçlüydü. Verilecek duruşma gününü beklerken de kadınlara seslenmişti: “Hiçbir kadın susmasın, birbirimize sahip çıkalım.

Yeterki susmayın bir de mutlaka ama mutlaka yasal haklarınızı kullanmakta ısrarcı olun, hak kaybı yaşamamak adına elinizden geleni yapın. Caydırmak isteyenlere rağmen baskılara rağmen istikrarlı olun.” Özetle cinsel saldırıda bulunan erkek, 2 kere gözaltına alınıp serbest bırakılıyor, tehditler savuruyor, öldürmediği

25

için pişman olduğunu söylüyor, saldırdığı kadının yakınlarına şiddet uyguluyor, para teklif ediyor, çocuklarının olmasıyla “vicdan” yaptırmaya çalışıyor ve tutuksuz yargılanıyor. Geçtiğimiz gün, 16 Haziran’da ilk duruşması görüldü. Bursa 7. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülen duruşmada, sanık Harun Deniz’e yurtdışına çıkış yasağı ve her hafta karakolda imza atma ek adli tedbirleri getirildi. Sanık Harun Deniz’in cinsel saldırıda bulunduğu Derya Y.’ya attığı tehdit içerikli mesajların Derya Y. tarafından “teknolojik hile ile” yapıldığı konusunda beyanat vermesi ise bu duruşmanın dikkat çeken noktalarından biriydi. Dosyanın bir bir sonraki duruşma ise 12 Kasım tarihinde görülecek.

Adliye önünde eylemlerde birbirine kenetlenen kadınlar Derya cinsel ve psikolojik saldırıya uğrayan kadınlardan yalnızca bir tanesi.

Davası ise ne kadar devam edecek bilinmiyor. Tek bildiği şey var o da bu süreçte yalnız olmayacağı. Yaşamını savunan, öz savunma hakkını kullandığı için tutuklu yargılanan, sevgilileri tarafından öldürülen, “pusu kurularak” öldürülen, cinsel saldırıya uğrayan, işkence uygulanan kadınlar… ve bu kadınların davalarını kendi davaları gibi sahiplenen, adliye önünde eylemlerde birbirine kenetlenen kadınlar.

Uzak sayılmayacak zaman içinde kamuoyunun gündemine gelen davaları hatırladığımızda kadınların bu ülkede ne kadar büyük acılar çektiğini daha iyi anlarız.Televizyonda, radyoda ya da basılı/internet gazetelerinde isimlerini duyduğumuz, unutamayacağımız kadınlardan bazıları şunlardı: Münevver Karabulut, Hatice Palta, Özgecan Aslan, Nadira Kadirova, Şule Çet, Ayşe Karaman, Müzeyyen Boylu, Merve Kotan, Hande Buse Şeker, Hande Kader, Ceren Özdemir, Habibe Çevik, Fatma Akta, Ceren Damar, Güleda Cankel, Ayşe Tuba Arslan, Berfin Özek, Kübra Aşkın, Nurcan Arslan, Filiz Tekin, Fatma Şengül, Cemile Aslan, Emine Bulut, Çilem Karabulut, Yasemin Çakal, Değer Deniz, Deniz Aktaş, Ayşegül Terzi, Ayşe Paşalı, Nevin Yıldırım, Cansu Kaya, Amina Demirtaş, Şehriban Elmas, Helin Palandöken, Feray Şahin, Başak Alara Karademir, Aleyna Can...

yolculuk*

24

KÜLTÜR-SANAT

18 Haziran 2020 gazeteyolculuk.net

Gerçeğin Devrimci Sesi

Berkin Elvan yaşıyor!

15 yaşında, 16 kilodayken aramızdan ayrılan; en güzel direnişimizin çocuğu Berkin Elvan, 7 yıl önce, 16 Haziran'da Okmeydanı'nda bir ara sokakta polisin attığı gaz fişeğiyle başından yaralandı. Berkin'in vurulmasının üzerinden tam 7 yıl geçti. Bu 7 yılda katiller korundu, aklanmaya çalışıldı. Berkin'in adı sınıflarda, amfilerde; şehirlerin en kalabalık meydanlarında, memleketin ara sokaklarında; kürsülerde, sloganlarda; ama en önemlisi de kavgamızın en duru yerinde çınlamaya devam etti.

Onu bizden alamadılar; Berkin Elvan yaşıyor!