De Tuinwijck Gazet oktober 2022

de Tuinwijck GAZET

een tuin om BLIJ van te worden

deel 2 PERMACULTUUR in de praktijk

Van de redactie

Beste Tuinwijckers,

Het zonnetje schijnt en de gele, oranje en rode tinten nemen langzaam Tuinwijck over. De herfst is aangebroken. Na een periode van veel regen lijkt het alweer een tijd geleden dat we een prachtige, maar ook droge zomer hadden. Door die droogte hebben sommige naaldbomen het zwaar op ons park omdat ze eigenlijk van nature beter gedijen in koele re en nattere omstandigheden. Laten we hopen dat ze het redden.

En prachtig was het ook ten aanzien van activiteiten op het park, de maaltijden die druk bezocht werden, de kinderen die gingen kamperen, kinderen die bramen plukten, mensen die hielpen in het voedselbos, de kaarten die vanaf nu verkrijgbaar zijn in het winkeltje gemaakt door kunstenaars op Tuinwijck.

Met alle klimaatveranderingen zoals droogte is het behalen van de vierde stip voor duurzaam tuinieren van groot belang omdat dat leidt tot een gezonde bodem en een sterkere flora. En als klap op de vuurpijl kwam daar bovenop het internationaal diploma als ecologisch park. Waarbij ook de inheemse planten die gekweekt worden in de kas, alle opgehangen nestkastjes, de activiteiten voor jongeren van buiten en het voedselbos o.a. bijdroegen aan het behalen van dat diploma.

Dit alles vieren we met muziek en nog veel meer tijdens de laatste gezamenlijke werkbeurt van dit jaar op 15 oktober. We hopen u daar deze nieuwe Gazet uit te reiken en feliciteren Tuinwijck met het behalen van deze geweldige mijlpaal. Bedankt alle betrokkenen en succes met baggeren!

Redactie Gazet

Je advertentie hier? Daar hebben we heel schappelijke tarieven voor. Mail naar gazet.tuinwijck @gmail.com dan nemen we contact met je op.

Een tuin om blij van te worden, zo verrassend vol met bijzondere bloemen en struiken en overal in de tuin ‘hoekjes om neer te strijken op een mooie dag, in de zon of juist in de schaduw.

De afgelopen tijd zijn er regelmatig tentoonstellingen te zien die te maken hebben met het verbeteren van de wereld. Met kunst die gerelateerd is aan: recyclen, heruitvinden, vernieuwen, duurzaamheid.

INHOUD

Waar komen de levensmiddelen uit de boerderijautomaat eigenlijk vandaan? Wat komt er in de nieuwbouw die daar in de steigers staat? En wat zit er in de grote stal aan de weilandkant? Omdat deze plek slechts twee boerderijen verderop van ons Tuinwijck aan de Liergouw ligt, is er reden genoeg om in deze rubriek beter kennis te maken met onze buren.

Dieren op Tuinwijck. De natuurlijke, en vaak oorspronkelijke bewoners van ons park. Tenminste, degene die zich laten fotograferen, want de ratten en muizen op deze paradijselijke plek onder de zon, laten zich niet zomaar op de gevoelige plaat vastleggen.

Gelegen in een eiland in de Bodensee in het zuiden van Duitsland op de grens met Zwitserland en Oostenrijk ligt het eiland Mainau, ook wel het bloemeneiland genoemd.

Permacultuur deel 2. Boeren (of in ieder geval biologische die zonder mest pesticides en dergelijke werken) proberen ook methodes uit om zoveel mogelijk met de natuur mee te boeren.

Een geslaagd kidsclub seizoen. Ook dit jaar waren er weer volop kidsclubactiviteiten, een verslag.

De dolle bijen rubriek: Voedsel voor bijen het hele jaar door

COLUMN

Duurzaamheid

De afgelopen tijd zijn er regelmatig tentoonstellingen te zien die te maken hebben met het verbeteren van de wereld. Met kunst die gerelateerd is aan: recyclen, heruitvinden, vernieuwen, duurzaamheid.

Door nieuwe ontwikkelingen en technologieën ont staan er nieuwe materialen en mogelijkheden. In de speeltuin van de kunstenaars is er vaak ruimte voor deze ontdekkingen. Soms ontstaan ze per toe val of soms worden oude tradities letterlijk verwe ven met nieuwe materialen.

Zo zijn er al design tegels gemaakt of beter gezegd speciaal gekweekt, van een soort paddenstoel. Maar ook kwam ik deze zomer prachtig groen glas tegen in het Stedelijk Museum Amsterdam. Dat bleek geen glas maar een materiaal gemaakt van algen!

Ook waren er kunstwerken gemaakt van restmateri alen. Bijvoorbeeld wandtegels van restmateriaal dat overblijft na de productie van parfum. Zo zijn er veel materialen die eerst gezien werden als afval, maar nu de basis vormen als een nieuwe grondstof.

Ook onze Nederlandse schapenwol kwam ik tegen in een tentoonstelling. Gek genoeg is in Neder

Kunst en natuur

land schapenwol een bijproduct geworden. Je kan er prachtige dingen mee maken, maar het is wel arbeidsintensief.

Vele jaren geleden was het niet vreemd om een vacht te kopen. Deze te wassen en spinnen om er vervolgens een trui van te breien. Of om de wol te vilten. Door kleine plukken wol dakpansgewijs over elkaar heen te leggen en deze vervolgens met heet water en zeep te bewerken. Zo kan je prachtige

Column

Roos Eelman

sloffen maken maar ook andere kledingstukken of als deken.

Vandaag de dag valt deze oude ambacht bijna tot een kunst. En in ieder geval komt de waardering voor dit natuurlijke materiaal weer terug.

Een bekende Nederlandse kunstenares Claudy Jongstra is al jaren een mooi voorbeeld. Haar kunstwerken worden op ambachtelijke wijze ge maakt en vervild.

Mocht je zelf dit vilten thuis willen uitproberen, kan dat vrij eenvoudig. Het vilten van een balletje bijvoorbeeld is leuk om te doen. Neem een pluk schapenwol in je hand en rol hier een bal van, door dit te dopen in groe ne zeep en heet water en vervolgens te blijven draaien, zal de wol gaan vervilten. En dus steeds steviger maar ook kleiner worden. Vervolgens kan je tweede laagje wol om het balletje heen doen en dit weer overgieten met heet water en af en toe een beetje zeep. Net zoveel laagjes tot de bal de gewenste grootte heeft. Er is vast wel een boer rondom Tuinwijck die ergens nog een schapen vacht heeft liggen om mee aan de slag te gaan!

EN IN IEDER GEVAL KOMT DE WAARDERING VOOR DIT NATUURLIJKE MATERIAAL WEER TERUG.

Vijgen chutney

Heb je ook zo’n prachtige vijgenboom in je tuin? Wist je dat je daar ontzettend lekkere chutney van kunt maken!

Wij hebben dit recept geprobeerd Ingrediënten: 1eetlepel zonnebloemolie 1 grote rode ui fijngesneden 2 cm. verse gember geschild en fijngehakt 120 gr. basterdsuiker 125 ml. appelcider azijn sap en schil van 1 citroen 100 gr. rozijnen 1,5 theelepel mosterd 1 kaneelstokje snufje zout 2 kruidnagels snufje rode peper 450 gr. vijgen

Zo maak je de vijgenchutney: Verwarm in een grote pan de olie op middelhoog vuur. Bak hierin de uien totdat ze glazig zijn en blijf roeren. Dit duurt ongeveer vijf minuutjes. Voeg de resterende ingrediënten toe, behalve de vijgen. Laat dit mengsel ongeveer twintig minuten sudderen, voeg dan de vijgen toe en leg een deksel op de pan. Kook de vijgen nog vijf tot tien minuutjes mee, totdat ze zacht en gaar zijn. Heerlijk met een stuk kaas en toastjes Anne-Marie Faber

MAAK ZELF

EEN GOEDKOPE BOKASHI-EMMER

Maak een doe-het-zelf bokashi-bak om organisch materiaal te composteren, inclusief zuivel, vlees, botten en gekookt voedsel.

Bokashi-compostering is een geweldige manier om voedselverspilling tegen te gaan. Bokashi is een plastic emmer waarin je je keukenafval thuis op je balkon kunt composteren. In een bokashi-systeem kunnen naast je groenten en fruit afval, gekookte etensresten en zelfs vlees en zuivel worden gecom posteerd (gefermenteerd eigenlijk) en vervolgens begraven in je tuin of composthoop, of toegevoegd aan je wormenbak. De naam verwijst naar de Japanse vertaling voor “gefermenteerde organische stof”, wat precies is wat ontstaat wanneer voedse lafval ongeveer anderhalve tot twee weken in de emmer met een starter (EM) wordt gelaagd. Je kunt kant-en-klare bokashi-bakken kopen, die be staan uit een emmer, een bak om af te tappen en een deksel. Hoewel ze goed werken, is er een veel goedkopere optie die je zelf kunt maken. Deze zelf gemaakte bakken zien er misschien niet zo mooi uit maar ze werken net zo goed en kosten aanzienlijk minder.

Wat je nodig hebt

Het enige dat je nodig hebt, zijn twee plastic emmers van 10 tot 20 liter, een deksel en een boormachine.

instructies:

Boor op de bodem van een emmer 20 tot 30 gaten met een 6 mm boortje.

Zet de geboorde emmer in de andere emmer, waar in je geen gaten hebt geboord. Bedek de emmer met een goed sluitend deksel. Begin met het toevoegen van je etensresten en bo kashi-starter aan de emmer.

Nuttige tips

Hoewel deze bokashi-emmer gemakkelijk te maken is, kun je een paar valkuilen tegenkomen.

De emmer moet luchtdicht zijn om de inhoud goed te laten gisten. Bokashi is een anaëroob systeem en alle zuurstof die erin komt, verstoort de balans. Als je merkt dat het deksel niet zo strak zit als je zou willen, plaats dan een doek of oud T-shirt over de bovenkant van de emmer en klik het deksel erop. Het extra beetje stof maakt de emmer luchtdichter. Dit systeem heeft geen tap, maar je kunt ook de vloeistof gebruiken die in de onderste emmer ont staat. Til de bovenste emmer op, alle vloeistof die zich in de onderste emmer heeft verzameld doe je in een gieter, dit sap kun je direct gebruiken als plantenvoeding, door het in de verhouding 1/100 te vermengen met water. Je kunt het ook door het toilet spoelen; dit schijnt een soort natuurlijke ontstopper en ontgeurder te zijn. Of maak een kraantje in de onderste emmer. Het openen van de tap maakt het iets gemakkelijker om de vloei stof uit de emmer te laten lopen.

De Bokashi-emmer gebruiken

Om je bokashi-emmer te gebruiken, plaats je een laag vers groente -en fruitafval op de bodem en schep je een dunne laag bokashi starter erop. Met Bokashi Starter zet je gft-afval om in een zeer voedingrijke bodemverbeteraar en planten voeding voor planten in en rondom het huis of de moestuin. Het zijn tarwezemelen met actieve micro-organismen die het fermentatieproces starten in de Bokashi keukenemmer. Druk de keukenresten met een stampertje aan en sluit de emmer goed af met het deksel. Doe dit net zo lang tot de emmer vol is en zorg dat je dagelijks het ‘sap’ aftapt.

Als de emmer bijna vol is, laat je het 10 dagen fermenteren zonder het deksel te openen. Na 10 dagen is het voedselafval gefermenteerd en klaar om te begraven in de tuin, in een buitencompost of op een wormenkwekerij.

Effectieve Micro-organismen

In de EM (het middel dat voor de bokashi wordt gebruikt) zitten verschillende soort effectieve micro-organismen. Ze hebben allemaal een speci fieke taak en versterken elkaars werking. Daarom kun je snel composteren op je balkon of in een keukenkastje, met alleen keukenafval. Gelukkig bestaat EM niet uit een chemisch middel, maar wordt het in de vrije natuur verzameld of op na tuurlijke wijze gekweekt. Het grote verschil tussen Bokashi en compost is dat er minder CO2-uitstoot nodig is en dat het na 6-8 weken al klaar is (terwijl compost na 1 jaar pas op zijn best is). Het EM of bokashi starter kun je bij de tuinen, of ekodis of andere bio-winkels kopen. evelyne dielen

Een tuin

om blij

van te worden

Wat eraan voorafging

Een paar jaar geleden geleden was ik al eens in de tuin van Elvira en Pim geweest. Toen viel me al op dat de tuin zo verrassend vol met bijzondere bloemen en struiken stond en dat overal in de tuin ‘hoekjes waren om neer te strijken op een mooie dag, in de zon of juist in de schaduw.

Vorig jaar was me opgevallen dat een strook coniferen langs het pad was weggehaald. Daarvoor in de plaats stond er een mooi hekwerk met allerlei verschillende klimmers. Tijd om eens nader te kijken! En ja, ik ben welkom. Op de eerste herfstige, regenachtige maar ook zonnige zaterdag loop

WIL JE LEKKERE TO MATEN KWEKEN, GEBRUIK DAN DAT TOMAATJE DAT JE ZO LEKKER VINDT SMAKEN.

ik met Elvira en Pim door hun tuin. Guus, de hond, loopt mee.

Adviezen

Voor dat we goed en wel in de tuin zijn, krijg ik al het eerste advies. Wil je lekkere tomaten kweken, gebruik dan dat tomaatje dat je zo lekker vindt smaken. Snijd deze tomaat in plakjes en verspreid deze plakjes in potjes. Doe dit al thuis zodat de zaailingen genoeg warmte en zonlicht hebben om te kunnen groeien. Als je het in fe bruari al doet dan kun je de eerste tomaten al in juli oogsten tot aan het einde van het seizoen.

IN VEEL PERKEN LIGT STROOISEL VAN BOOM SCHORS. ‘HET IS DECORATIEF EN HOUDT ONKRUID TEGEN. ANDER VOORDEEL IS DAT SLAKKEN ER NIET VAN HOUDEN

Coniferenheg weg

Tja, die heg was 40 meter lang. Pim vertelt: “het leek wel een muur die de tuin afsloot.” In gedeeltes heeft Pim de coniferen eruit gesloopt, met wortel en al. Ook zijn rug was bijna gesloopt….. Op een gegeven moment had hij de juiste tactiek ontwikkeld. Vorig jaar is de ene helft langs het pad eruit gegaan, dit voorjaar de an dere helft. Door de aanplant van zorgvuldig uitgekozen klimplan ten en struiken en die tegen het nieuwe hekwerk te laten groeien, is er voldoende privacy. En wat fijn was, dat er nu ochtendzon in de tuin komt en dat er veel meer licht is. De druif, die in de kas staat maar ook daarbuiten zich ontwikkeld heeft vanuit het wortelgestel, klom altijd hulpe loos door de coniferen. Maar nu de druif voldoende zon en ruimte heeft en zich aan het nieuwe hek werk vast kan zetten, worden Pim en Elvira beloond met heel veel trossen druiven, heerlijk en zoet.

Taakverdeling

Elvira en Pim hebben een dui delijke taakverdeling: Elvira is van de planten en de potten en Pim is van de technische klussen en het snoeien van de druif en

bomen. ‘En het gras maaien’, voegt Pim eraan toe. Elvira heeft een paar jaar geleden een cursus/op leiding ‘Tuinontwerp’ van 2 jaar, 1 avond per week gedaan. Tuinwijck heeft daar ook de voordelen van geplukt. Kijk maar naar het tuin ontwerp van een stuk bij het Ker kelanderpad en het stapelmuurtje bij het onderhoudsstukje 47. Elvira zaait thuis heel veel voor. De woonkamer staat vaak al vol met kleine zaailingen vanaf februari. En sinds dochter het huis uit is ge gaan, kan ook haar kamer worden gebruikt.

Samen gaan ze af en toe naar tuin centra toe, een favoriet is Tuincen

trum Osdorp en voor de potten tuincentrum ‘t Oosten in Aalsmeer. In zo’n tuincentrum doe je ideeën op. Zo kwam Pim op het idee om een tafel van ‘steenschot’ te ma ken. Steenschot? Ja, dat is de plaat waarop stenen in een kleifabriek werden gedroogd net nadat ze uit de oven kwamen. Door de warmte kreeg zo’n schot een verweerde uitstraling. Via internet een steen schot besteld (het vervoer was nog duurder dan de plaat zelf), een robuust onderstel van staal eron der gemaakt: een bijzondere tafel is klaar. En ook nog stoelen en een bankje van hetzelfde materiaal gemaakt en klaar is de ‘tuinset’.

Groenafval en compost

Elvira legt uit: “Ik ben heel selec tief wat ik op de composthoop doe.” Wel de ‘oude’ aarde uit de kas aan het einde van het seizoen, gras (maar niet te veel), takjes in kleine stukjes, het drab dat achterblijft in de flesjes bier van merk Chimay, eierschalen (voor de kalk) en voor een deel het groenafval van de lelies. Wat er niet opgaat zijn gekookte groentes en zeker geen bloe menzaden.

De composthoop wordt af en toe gekeerd en het jaar erna ge bruikt als compost in de perkjes en bij verschillende bomen en struiken. Trouwens, Elvira zeeft de compost voordat ze deze gebruikt. Al het andere groenaf val wordt in een bak gedaan en deze brengen Pim en Elvira af en toe naar de groenstort. Alles wat in die bak zit, zakt en dus kan er steeds meer bij. Tuinieren blijft een wonder!

Het valt op dat in de verschillen de perken strooisel van boom schors ligt. ‘Het is heel decoratief en het houdt onkruid tegen. Ander voordeel is dat slakken er niet van houden’, zegt Elvira.

Opvallende planten

‘Kijk, hier staat meidenhaar’, wijst Elvira mij. Een schattig plantje dat omhoog klimt langs het hekwerk. Daar staat de pruikenboom. De naam is afgeleid van de roze, harige pluimen in de periode dat deze struik vrucht draagt. Ik kom zeker een keer terug om dat te zien! De kiwi hadden Pim en Elvira verplaatst, maar de kiwi had geen zin op die nieuwe plek. Nu weer op oude plek, en ja hoor: er zit weer groei in. Ook zijn er nu weer bloemen in het voorjaar. Nu nog wachten op het jaar dat de bloemen uitgroeien tot vruchten. Elvira wijst me op de kruiptijm, de camelia (bloeit al heel vroeg in het voorjaar), de valse jasmijn (met kleine gele bloemetjes) en een mini blauwe regen. Ook staat er vederdistel. De meeste distels zaaien zich uit door de bloemen, maar deze distelsoort is een van de weinige distels die zich niet voortplant via de bloemen! Er staat een bak met uitgebloeide bloemen van de kardoen. Elvira heeft de kar doen ooit geïntroduceerd bij De Kas, waardoor er in verschillende Tuinwijck-tuinen kardoenplanten

staan. Kardoen is familie van de artisjok, maar van de kardoen worden de bladstelen en jonge bladen gegeten en niet de bloem knop, zoals bij de artisjok. In een mooie pot staat de mandevilla (oftewel de Chileense jasmijn) al de hele zomer te bloeien. Maar de topper in de tuin is toch echt de hibiscus, wat een enorme rode bloemen!

Fruitbomen Ja, natuurlijk staan er ook fruit bomen: een perenboom, een appelboom. Meestal hebben ze kisten vol appels. Dit jaar is de oogst minder. Misschien te droog geweest? De vijgenboom geeft honderden vijgen. Hier wordt vijgenmoes van gemaakt, een soort compote van vijgen met een scheutje alcohol en suiker. Invriezen en dan eten bij ijs. Mmmm, klinkt heerlijk! Op een andere plek staat nog een vijg en er staan vijgenstekken in een emmer water te wachten om er gens geplant te worden, in welke tuin zouden die belanden? Een perzikboompje staat in een pot, dit jaar twee perziken. Misschien staat dit boompje komend jaar in de volle aarde?

IN DE MAGNOLIA, HANGT EEN AANTAL VOGELHUISJES

Dieren in de tuin

In de magnolia, die bijzon der groot is, hangt een aantal vogelhuisjes. Dit jaar heeft een koolmeesje in een van de huis jes gebroed. In een vogelhuisje dat aan het tuinhuis hangt, heeft een roodborstje gebroed. Op verschillende plekken in de tuin staan schalen en kommen met water voor de vogels om te drin ken en te baden. Een voeder plank ontbreekt natuurlijk niet in deze diervriendelijke tuin.

En verder

Ja, dit is echt een tuin waar zowel mensen als dieren als planten zich thuis voelen. Het is te merken dat Elvira en Pim erg blij zijn met hun tuin. Bedankt dat ik zo uitgebreid in jullie tuin mocht rondkijken en zoveel inspirerende ideeën op deed!

Maria Derksen

Zin om te werken in ons Voedselbos?

Oproep Duurzaamheidscommissie

Het plantseizoen staat voor de deur. We hopen de komende maanden met behulp van de nodige helpende handen weer stappen te kunnen zetten met de ontwikkeling van voedselbos het Landje. We kunnen jouw hulp goed gebruiken. Mocht je zin hebben om af en toe te helpen met: bomen planten, mulchen, braam verwijderen, stekken, een praatje maken etc.? Stuur dan een mail naar duur zaamtuinwijck@gmail.com. We sturen af en toe mails met werkdagen waar je op kan reageren als je zin hebt.

Stek/snoeimateriaal over?

We kunnen voor het voedselbos nog veel plantma teriaal gebruiken. Een goede manier om veel plan ten te verkrijgen is door middel van winterstek. Ve le plantensoorten creëren makkelijk wortels door takken simpelweg in de grond te steken. Dus als je straks je druiven, bessen, vijgen, wilg, olijfwilg, verveine etc gaat snoeien, denk aan ons. Stuur een mail naar duurzaamtuinwijck@gmail.com zodat wij jouw ‘snoeiafval’ nieuw leven kunnen inblazen.

RONDOM TUINWIJCK

Als je dan eindelijk met pijn en moeite je geliefde tuintje verlaat om op verkenning te gaan rondom Tuinwijck, dan hier een nieuwe tip:

deel 9

Zorgboerderij Ons Verlangen

Eerder in deze rubriek bezochten we de Zuivelautomaat van Lier gouw 68. Door uitbreiding van het assortiment is deze inmiddels omgedoopt tot Boerderijautomaat. Maar waar komen de levensmid delen uit de automaat eigenlijk vandaan? Wat komt er in de nieuw bouw die daar in de steigers staat? En wat zit er in de grote stal aan de weilandkant? Omdat deze plek slechts twee boerderijen verderop van ons Tuinwijck aan de Liergouw ligt, is er reden genoeg om in deze rubriek beter kennis te maken met onze buren.

De boerderijautomaat is 7 dagen in de week open van 8 uur in de ochtend tot 8 uur in de avond. Superhandig dus voor ons op Tuin wijck en daarbij is het een mooie tocht er naartoe. Het assortiment is afkomstig van de biologische melkveehouderij annex zorgboer derij Ons Verlangen die de levens middelen produceert en verwerkt. Naast melkvee, koeien en geiten, heeft Ons Verlangen ook konijnen, kippen, duiven, kalkoenen, paar den en varkens op verschillende locaties in Amsterdam Noord. Naast gespecialiseerde professio

nals zorgen ook hulpboeren van de zorgboerderij voor het aanbod in de automaat.

Ons Verlangen heeft ongeveer 60 hulpboeren die werken op het land en in de stallen, of helpen met de verzorging van de dieren en het reilen en zeilen van de Boerderijau tomaat. Tussen 09.30 en 14.30 uur kun je zomaar door een van hen geholpen worden bij de automaat. Deze hulpboeren zijn mensen die om uiteenlopende redenen (soms tijdelijk) extra zorg nodig hebben: door een verstandelijke of lichame lijke beperking, psychische proble men of geheugenproblematiek, een burn-out of een grote afstand tot de arbeidsmarkt. De zorgboerderij biedt hen een dagbesteding en de mogelijkheid om er te wonen. Op de locatie aan de Liergouw wonen hulpboeren in het stenen woonhuis aan de Liergouw en in chalets op het erf.

Hulpboer Yann woont en werkt bij Ons Verlangen en biedt Maria, mederedacteur van de Gazet, en mij enthousiast een rondleiding aan op het terrein. We beginnen bij de melkrobot, waar de koeien in een rij staan voor een melkbeurt. Terwijl de

NAAST PROFESSIONALS

ZORGEN OOK HULPBOEREN VAN DE ZORGBOERDERIJ VOOR HET AANBOD IN DE AUTOMAAT.

robot de koe melkt, krijgt de koe te eten uit een ruif. Yann legt uit hoe de melkrobot werkt en dat we van dichtbij mogen kijken “maar wel binnen de lijnen op de grond!”. Hij krijgt bijval van Duko, een van de begeleiders op de zorgboerderij, die zowel werkzaam is als boer en als zorgverlener. Duko’s moe der komt uit een boerenfamilie en als kind was hij regelmatig op een boerderij van een familielid, maar zijn moeder werd kunstena res en Duko werd aanvankelijk sociaal werker in buurthuizen om met jongeren te werken aan hun toekomst. Hij werkt nu sinds een jaar op de zorgboerderij. Wat hem aanspreekt is dat het sociale werk hier heel concreet is, dat de hulpboeren ook daadwerkelijk bijdragen aan de producten in de boerderijautomaat en dat zij zelfs de klanten zien die hun producten

kopen. “En zo ben ik dus toch ook nog boer geworden” zegt Duko. “Maar wel eentje met kiespijn!” schatert Yann adrem. Duko moet toegeven dat dit helaas soms wel het geval is.

Zoals vanochtend toen de koeien een reinigend voetenbad moesten nemen. “Koeien zijn prooidieren, dus zij hebben een weidse blik om de omgeving goed in de gaten te houden of er roofdieren aan komen” legt Duko uit, “hun ogen zitten aan de zijkanten van hun hoofd, dus alles recht voor hen, zien zij niet goed. De donkere bak van het voetenbad die ze voor zich hebben staan, zien zij als een doodenge afgrond, dus daar durven koeien die dit niet eerder gedaan hebben niet zomaar in te stappen. Daarbij zijn het kuddedie ren die ook nog eens erg gevoelig zijn, dus reageren ze op elkaars

gedrag en die van de verzorgers. Sommige koeien hebben hun dag niet, of hebben moeite met bij voorbeeld zo’n voetenbad. Dan zijn er hulpboeren die soms even hun dag niet hebben of gevoelig reage ren op prikkels uit hun omgeving.

Dat kan een flink gedoe opleveren als koeien en hulpboeren op el kaars gedrag gaan reageren, terwijl soms het werk toch echt binnen een bepaalde tijd gedaan moet. Dan ren ik heen en weer en kom ik handen en ogen tekort.” Yann beaamt Duko’s verhaal en moet er hard om lachen, maar slaat daarna troostend een arm om Duko heen. “Gelukkig komt het altijd wel weer goed hoor” zegt Duko en Yann stelt daarop voor om verder te gaan met de rondleiding.

We lopen langs de bouwplaats waar 12 nieuwe woningen worden gebouwd voor de hulpboeren. Zij zullen de chalets vervangen die nu nog op het terrein staan. Er kunnen dan veel meer hulpboeren wonen dan nu mogelijk is. We lopen door naar een groot gebouw dat al lange tijd mijn nieuwsgierig heid wekt. Vanaf mijn tuin op “het Puntje” van Tuinwijck kan ik aan de achterkant van de zorgboer derij een flinke stal het weiland zien insteken. Aan de bovenzijde is deze open, waardoor een felle verlichting zichtbaar is. Ik heb me vaak afgevraagd wat daar eigenlijk inzit. Het mysterie kan eindelijk opgelost…geiten! Yann legt uit dat we ze best mogen aaien, maar dat we ook moeten uitkijken. “Ze willen alles eten, ook je jas!”. De geiten zijn nieuwsgierig, vinden het heerlijk om geaaid en gekroeld te worden, maar voordat ik het weet zit er inderdaad eentje aan mijn mouw te knabbelen. Er zijn nog

wat hulpboeren gezellig meegelo pen en eentje verteld dat het wel zielig is dat de lammetjes na de ge boorte direct weggehaald worden bij de moeder. Je hoort de moeder dan echt huilen. “maar ja, anders hebben we geen melk want dan drinkt de baby alles op”. Navraag bij Duko leert dat de lammetjes wel de melk krijgen, maar dan met de fles. “Ze zijn te kwetsbaar om in de grote stal te blijven en het risico op verdrukking is ook groot”. Ik had het geluk een geitenlammetje te mogen vasthouden en ze zijn inder daad zijdezacht en heel fragiel. Boven de stal, met uitzicht op de geiten, is de riante kantine van de hulpboeren. Yann: “Van hard werken, krijg je honger en hier eten we en drinken we koffie. Altijd gezellig”. Trots laat Yann de ruimte zien. “Maar nu ben ik klaar” zegt hij kordaat. “Omkleden, overall uit en met de bus mee”. Er is een speci ale zorgboerderij-bus die Yann en andere bewoners vervoert tussen de verschillende locaties. Als Yann in de bus zit en we hem bedan ken voor de rondleiding, zegt hij opeens: “en de groeten aan mijn moeder!”. Want Theo, de vriend van Yanns moeder Jolanda, heeft net als wij, een volkstuin op Tuinwijck! Terwijl we Yann en de andere hulp boeren in de bus uitzwaaien, komt Jenny opeens aanlopen. Jenny, altijd stijlvol gekleed, woont in een van de chalets op de zorgboerde rij en is een bekende verschijning rondom Tuinwijck. Vaak wandelt zij met Ice, de boerderijhond en haar trouwe vriend. Het kopje koffie dat Jenny aanbiedt, neem ik graag aan. Wat een bijzondere en aardi ge buren hebben we toch op ons Tuinwijck.

Tessa Boerman

WAT EEN BIJZONDERE EN AARDIGE BUREN HEBBEN WE TOCH OP ONS TUINWIJCK

Dam tot Dam loop

Van uw verslaggever: Er was regen, zon, regen, regen, zon, een regenboog enzovoort. Oftewel, een dag zoals er de laatste weken zovelen zijn op Tuinwijck.

Een dag waar de planten een laatste eindspurt inzetten voordat de winterstop aanbreekt, pad denstoelen de grond uit springen en het buiten zijn wordt beloond met een weldadige rozigheid wanneer je ‘s avonds weer binnen zit. Wat er anders was, was dat er heerlijke muziek te horen was voor de kantine afkomstig van dj Kingetje en er een kleine 500 doorweekte wandelaars over het tuinpark liepen, variërend in tempo ‘stevige pas’ tot ‘op het gemak met een klein danspasje’. Voor de eerste keer was Tuinwij ck een deel van de 42 kilometer tellende Dam tot Dam wandel tocht. Nadat dit in voorgaande jaren niet door kon gaan wegens corona, waren er geen belemme rende beperkingen dit jaar. Op 21 kilometer van de route kwamen de lopers Tuinwijck binnen via het hek aan de Zwarte Gouw, om via het hoofdpad het park weer te verlaten, de richtingaanwijzers en banners volgend. Dankzij de inzet van de vrijwilligers van de kanti ne konden de soms verkleumde lopers zich opwarmen met een kop koffie of thee voor een zachte prijs, omgeven door het rijke mu zikale palet van dj Kingetje.

Namens Marcel, commissie duur zaamheid: Meerdere tuinders uit ten hun verwondering en wellicht teleurstelling dat er niet langer van tevoren aangekondigd was

dat dit evenement zou plaats vinden, hetgeen begrijpelijk is. Dat heb ik onvoldoende gedaan. Volgend jaar zal ik dit anders doen. Hopelijk kunnen we er met zijn allen dan een gezellige dag van maken en mooie sier maken met ons prachtige Tuinwijck. Van de organisatie van de Dam tot Dam en hun vrijwilligers hoorde ik dat het goed bevallen was en ze graag terugkomen.

Foto’s Kees Keijser

Het eiland Mainau

Gelegen in een eiland in de Bodensee in het zuiden van Duitsland op de grens met Zwitserland en Oostenrijk ligt het eiland Mainau, ook wel het bloemeneiland genoemd.

Het is een eilandje dat al eeuwen in het bezit is van wisselende adellijke families, maar Groother tog Frederik I legde er een arbo retum aan (met o.a. prachtige Sequoia’s) en maakte van de tuin om het slot heen een geweldig tuinpark. Vergelijkbaar met onze Keukenhof en het gelijknamige slot.

De achterkleinzoon van Frederik (voormalig Prins van Zweden) nam het over in 1932 en bouwde het om tot de geweldige tuin die het nu is met zijn tweede echtge note Sonja die in 2008 overleed.

Hun dochter Bettina voert nu het beheer uit en dat is gelijk ook een verklaring waarom de Zweedse vlag wappert op het slot omdat ze er ook wonen.

Het eiland is wonderschoon met allerlei soorten natuur en heeft een bezoekersaantal van anderhalf miljoen bezoekers per jaar. Zoals in de Keukenhof begint het met bollen van nar cissen en tulpen in het voorjaar, overlopend naar rododendrons en azalea’s naar rozen, dahlia’s (ruim 200 soorten) en hydrangea tijdens ons bezoek in augustus.

Bij de ingang wordt aangegeven wat de hoogtepunten zijn van dat moment. Ook voor de kinderen is het erg leuk: een vlindertuin, skelters, paraplu’s om water te ontduiken, fonteintjes, jurken gemaakt van struiken en bloemen waar de kinderen in kunnen staan, dus ook voor hun is er genoeg te doen zo als kleding om in te verkleden en je een graaf of gravin te wanen . Verder zijn er 5000 soorten orchideeën en groeien er allerlei soorten citroen-, mandarijn- en sinaasappelbomen vanwege het milde klimaat. Je kunt via Zwit serland en Oostenrijk er naar toe rijden. Maar er is ook een pont naar Duitsland waarbij je gelijk een mooi bezoekje kunt brengen aan Meersburg waar ook een tuin is gemaakt in de burcht die daar aan het meer ligt.

Henri Blommers

Dit keer geen aandacht voor een bloem, een blad of een nuttige stengel, maar we duiken de grond in voor de wortel.

Valeriaanwortel

De valeriaanplant heeft bovengronds zeker wat de bieden: een mooie steel die langer dan een meter kan worden, prachtig ingesneden bladeren en een zachtroze schermbloem. Eerlijk gezegd heeft ze ook flinke nadelen: geef haar één plekje en ze neemt je hele tuin in. En daarbij vang ik in het voorbijgaan soms een geurvlaag op die ik ronduit vind stinken: een mengsel van zweetsokken, oude kattenpis en poep. “Nou, laat maar dan” zou je kunnen denken, “voor jou tien anderen die wel lekker ruiken en be scheiden binnen de perken blijven!”. Toch heeft de valeriaan zoveel te bieden dat je dit alles graag voor lief zou willen nemen en dat zit in haar wortel. De heilzame kracht werd al bezongen door Hip pocrates en beschreven in verschillende teksten uit het begin van onze jaartelling. Valeriaan is het meest bekend om haar rustgevende werking. Het oogsten van een 2 of 3 jaar oude plant doe je in het hele vroege voorjaar of beter nog: nu, in het najaar, nadat het blad is verkleurd of er af is gevallen. Het voordeel bij het woekernadeel van de plant is dat ze zich wel makkelijk laat verwijderen uit je tuin. Je kunt ongewenste planten met behulp van een handhark of schepje makkelijk uit de grond trekken. Als je de wortel wilt oogsten moet je wat dieper en breder graven rondom de plant om de wortel zoveel mo gelijk te sparen. Deze ziet er dichtbehaard en nogal rommelig uit.

Het wortelgestel goed van de aarde ontdoen is nog best wel een klusje. Zelf haal ik het lang door een bakje water om het zoveel mogelijk van aarde te ontdoen. Daarna kun je het eventueel in stukjes snijden en moet het lang drogen aan de lucht (in het donker), of in een (droog)oven. Helaas wordt de geur door het drogen nog sterker, maar ook dat weegt niet op tegen de voordelen van het gebruik. Je kunt het lang bewaren in een donkere, goed afsluitbare pot. Je kunt het op alcohol zetten (na het drinken lekker chillen want je wordt er heeeel relaxed van, op het slome af), of er een thee van zetten. De sterke smaak (en geur) kan verzacht met munt en in combinaties met andere verzachtende kruiden als

goudsbloem, citroenmelisse of kamille. Wanneer je het combineert met hop, slaapmutsje of citroenme lisse dan heb je een effectief slaapmiddel. Gebruik valeriaan niet langer dan 3 weken achter elkaar want het kan verslavend zijn. Als je medicatie slikt, contro leer dan bij je huisarts of deze te combineren is met valeriaan. Niet iedereen vindt de geur vies. Katten vinden de valeriaanwortel onweerstaanbaar lekker ruiken. De term ‘katzwijm’ is waarschijnlijk bedacht toen iemand een kat de wortel onder de neus hield. Probeer maar eens: een wortelkluit in een katoe nen zakje of dichtgeknoopte sok en de kat zal alles doen om achter de wortel aan te lopen er in te gaan rollen en de geur diep op te snuiven. Overigens ook heel ontspannend om naar te kijken. Dus zo werkt de wortel ook nog rustgevend voor wie het niet kan innemen.

Tessa Boerman

De dieren van Tuinwijck

De natuurlijke, en vaak oorspronkelijke bewoners van ons park. Tenminste, degene die zich laten fotograferen, want de ratten en muizen op deze paradijselijke plek onder de zon, laten zich niet zomaar op de gevoelige plaat vastleggen. Ook de dieren genieten, net als wij, van ons tuinpark Tuinwijck aan de rand van de stad

Dode mol, dan laat die zich wel fotograferen.

Groot Avondrood nachtvlinder landt op nepbloem bord

Vlinders bij watermeloen slakkenval

Rara hoe heet deze vogel?

foto’s Tessa Boerman, evelyne dielen

Roodborstje op bezoek

zweefvlieg op geranium

Parende vliegen

Permacultuur

In de bossen van Lenzburg was ik mijn expositie aan het opbouwen toen een boer die ik vorig jaar had gesproken enthousiast de helling op kwam rennen hoe blij hij was met mijn project over biodiversiteit. Hij vertelde over hoe zwaar het was om biologisch te werken omdat andere boeren dat eigenlijk niet willen en aangezien je machines met elkaar deelt, vond hij het lastig om voor zijn mening uit te komen.

Hij vertelde over de spliterwten die hij had gepland als groenbe mester op zijn land. Het houdt andere niet gewilde planten tegen en in de winter sterft het af zodat het als humus weer een vruchtbare laag vormt voor de volgende oogst. Het was een pro beersel zei hij en het was eigenlijk alsof er een soort lichtje bij mij ging branden. Boeren (of in ieder geval biologi sche die zonder mest pesticides en dergelijke werken) proberen ook methodes uit om zoveel mo gelijk met de natuur mee te boe ren. Ik besefte dat niet-industriële boeren in de basis ook tuinders zijn. En na het gesprek fietste ik om zijn land heen en stuitte plots op de permacultuur tuin waar ik in december ook al was geweest. Interessant om te kijken hoe zij waren omgegaan met de droogte nadat ik net door een landschap vol met gedroogde zonnebloemen en gelige weides was gefietst. Al was het hier minder geel dan in Duitsland waar hele mais-oogsten totaal bruin waren met zielige sprieten. Hier leek het wat groe ner alhoewel ook hier de herfst in augustus al zijn intrede deed. De tuin lag er mooi bij, je kon zien dat het droog was maar het leek het allemaal vol te houden en toevallig kwam één van de vrijwilligers van de tuin aan terwijl ik me net aan het insmeren was met zonnebrand. Zoek je een

schaduwplekje?, vroeg ze, ver baasd om plots een onbekende insmerende man in haar tuin te zien. Na mijn stamelende verkla ring van het wel en wee en van het eerdere artikel in december hadden Orna en ik een heel ge sprek over alle veranderingen in de tuin die hadden plaats gevon den. Het biologische-dynamische aspect met de stand van de ster ren en de maan (en nog veel meer factoren) hebben ze losgelaten. Het gaf geweldige oogsten, maar het bedenken was zo complex dat de vrijwilligers het idee hadden dat ze het zonder de deskundige niet zelf konden doen. Nieuwe toevoegingen aan de tuin die succesvol waren, was een groot gedeelte met de combinatie

van pompoen, bonen en mais. Zo als al eerder hier ook beschreven in de Gazet één van de bekendste combinaties van de lokale bevol king in Midden- en Zuid-Amerika zoals beschreven in de jaren 40 ontwikkelde combinatieteelt van de Duitse schrijfster Gertrud Franck. Zij ontwikkelde een rij ensysteem met drie verschillende soorten gewassen waarbij de ge wassen die een heel seizoen nodig hebben om te groeien (Paprika, Ui, Tuinbonen ) afgewisseld worden met gewassen die seizoensgebon den zijn (bijvoorbeeld zomer- en winterpostelein) en gewassen die laagblijvend en snelgroeiend zijn. Wat ik niet wist was dat ver schillende bonen gecombineerd kunnen worden met verschillende

soorten pompoen. Het idee is dat de bonen rond de mais naar bo ven slingeren maar zij gebruiken gewoon een tak en zaaien ook de bonen als eerste en daarna pas de mais en pompoen.

Wat nog steeds goed werkt is de hügelberg (verhoogd bed met organisch materiaal), ze zaaien er van alles op. Ze gooien er gras op om teveel andere gewassen tegen te houden. En planten dan andere gewassen er tussen. Gaatje maken in het gras, aardappel erin en gaan met die aardappel.

Ook wilde Orna meer bloemen, dus meer insecten in de tuin. Veel Oost-Indische kers aangeplant waarvan de zaden weer gebruikt worden om een soort van kapper tjes van te maken. Ook lijnzaad met zijn fijne lila blauwe bloem pjes deden het goed. Daarnaast was er heel veel calendula wat ook weer als groenbemester werkt en insecten trekt.

Ook hennep, ik dacht ook gelijk aan marihuana maar dat is het toch echt niet, was hier geplant. Een gewas waarvan vroeger elk huishouden in Nederland een hoekje van had in de tuin om kle ding, touw en dergelijke van te ma ken is door de hysterische Ame rikaanse invloed en lobby in de jaren dertig, langzaam verdwenen. Hennep is een plantensoort met heel veel variaties en marihuana is maar één soort daarvan. Het geeft meerdere oogsten per jaar, heeft maar een tiende water nodig van katoen, heeft geen gif nodig, kan lokaal verbouwd worden, maar toch lukt het niet om de transitie te maken. Hier wordt het geplant tussen de tomaten en werkt het om ongewenste insecten van de tomaten af te houden en het lijkt elkaar te stimuleren qua groei. En ja, het ruikt heerlijk.

Andere combinaties die eindelijk

succes opleveren waren o.a. ret tich naast de kersenboom. Voor de eerste keer was niet al het blad aangevreten. Blad van de kersen boom blad vertelde Orna kan ook gebruikt worden als het ingrediënt van fermenteren.

Verder had ze nog wat interes sante andere gewassen: olijfkruid, echt, wat een heerlijke geur. Boom spinazie, heerlijk en makkelijk. Ze trekt wat soorten kaasjeskruid voor om meer insecten in de tuin te krijgen. En ze waren begonnen om zelf paddenstoelen te kweken door gaten in oude stammen te boren en je kunt mycelium kopen in een soort van staafje wat je dan in de gaatjes van de boom doet en dat is het enige wat je hoeft te doen (wel goeie vochtige schaduwrijke plek gebruiken).

Mijn hoofd zat vol met alle tips en mogelijkheden om dingen uit te proberen komend jaar. Boom spinazie en het helemaal bedek ken van de hügelberg met gras bijvoorbeeld en het combineren van bloemen zoals goudsbloemen met groenten en kruiden. En het planten van het zeer kleurrijke en voedzame graan (is een plant maar zaden worden gezien als graan) amarant. Vol inspiratie ging ik weer terug naar de tuin in Amsterdam.

Henri Blommers

HENNEP, EEN GEWAS WAARVAN VROEGER ELK HUISHOUDEN IN NEDERLAND EEN HOEKJE VAN HAD IN DE TUIN OM KLEDING, TOUW EN DERGELIJKE VAN TE MAKEN

INTERNATIONAL FEDERATION’S DIPLOMA

FOR ECOLOGICAL GARDENING

Op een goede dag in augustus 2021 kwam een vertegenwoordiger van de organisatie AVVN, de landelijke vereniging van volkstuinparken, langs op ons tuinpark. De AVVN is de organisatie die het Nationaal Keurmerk voor Natuurlijk Tuinieren, het lieveheersbeestjes met 1, 2, 3 of 4 stippen, mag uitreiken.

Bij het bezoek van deze vertegenwoordiger ging het er om of Tuinwijck in aanmerking kwam voor het lieveheersbeestje met 4 stippen, de hoogst mogelijke score.

Op volle sterkte, door de aanwezigheid van mensen van de Verfraaiing, de Heemtuin, de Tuinwijckwinkel en Karel (contactpersoon voor de AVVN en van De Kas), werd hij ontvangen. En natuurlijk waren er ook koekjes bij de koffie. Met een wandeling over ons complex werd alles goed bekeken. Hij was onder de indruk: de kasten voor vleermuizen, mezen en bijen; de heemtuin; het verkoopassortiment van de winkel en met name geen veenpotgrond in de verkoop; de verkoop van inheemse plantensoorten die opgekweekt worden in De Kas en die tegen lage prijzen aangeschaft kunnen worden. Maar ook het voedselbos, het vogeleiland, de ondergroei van een haag bij één van de leden van de verfraaiing-commissie, de eendenkorven, het insectenhotel dat door de kinderen en de kidscommissie is gemaakt, de adviezen die gegeven worden over de doorstroom in de sloten, de groene paden en de informatieverstrekking over belangrijke onderwerpen via De Gazet, dit alles leverde de 4de stip op, dat werd in januari van dit jaar bekend gemaakt. Maar nog meer: deze vertegenwoordiger

van de AVVN was zo onder de indruk van wat hij gezien en gehoord had dat hij vroeg of hij ons tuinpark mocht nomineren voor het International Certificate for Ecological Garden Parks. Dat mocht, maar er moest wel informatie worden aangeleverd. En dat moest op hele korte termijn gebeuren

Het was Elvira van de verfraaiing-commissie die zei: “Dit mogen we niet laten lopen.” Anette, haar ‘verfraaiingsmaatje’, sloot zich hierbij aan. Een topsamenwerking ontstond: Elvira en Anette maakten een tekst, Evelyne van De Gazet verzorgde de vormgeving van de flyer en de man van Hester (buurvrouw van Elvira) vertaalde het geheel in het Engels. Alles moest snel, snel, snel. En waar deze samenwerking al toe kan leiden…..

In augustus werd bekend dat Tuinwijck een internationale oorkonde voor ecologisch tuinieren zou ontvangen! Samen met een tuinpark Uithof uit Den Haag zijn wij de enige twee tuinparken van Nederland die deze prijs in ontvangst mogen nemen. Deze internationale oorkonde, diploma, voor natuurlijk tuinieren is een beloning voor alle inspanningen die Tuinwijck de afgelopen tien jaar heeft verricht om de biodiversiteit op het tuinpark te vergroten. De AVVN zal op 15 oktober de oorkonde uitreiken. Met een glas champagne kunnen we met elkaar toasten op de toekomst van ons tuinpark.

Hier http://www.jardins-familiaux.org/enewsall.html kan je lezen welke andere projecten en tuinparken in Europa prijzen hebben gekregen.

Maria Derksen

space is managed by a special committee and is based on natural gardening. Because of the diverse nature of all public greenery, there is

reached the highest category of the National Quality Mark of Natural Gardening.

To give an idea of how we shape natural gardening in the maintenance of public greenery, here below are a few examples.

Botanical garden

In this place only native plant species grow that thrive on the peat soil of the park. A stacking wall surrounds the whole thing. Lizards and special fern species have already been spotted here.

Bird Island This island with a natural ruggedness is not accessible. Due to the minimal disturbance, this is a resting place for fauna. A beekeeper has put his hives here. The bee colonies ensure pollination of the fruit trees in the park. Baskets and bird boxes, natural shelters. At the park there is a lot of attention for biodiversity and the lure of protected animal species. Everywhere in the park you will find bird boxes (also for owls), bat boxes and breeding baskets. Also a toad heap and an insect hotel can be found.

that provide all kinds of edibles for everyone. We give small, yet to be grown trees a place in the ’nursery’.

NIEUWS VAN DE

VERFRAAIING

De herfst heeft zijn intrede gedaan en dat is te merken ook aan de temperaturen en de vele buien. De meeste mensen hebben hun spulletjes weer ingepakt en zijn weer vertrokken naar hun huis, het is stil op de tuin.

De verfraaiing heeft ook genoten van droge werkbare zaterdagochtenden, ook al was dat vaak niet te merken aan de opkomst. Veel men sen moesten wij er op wijzen dat zij hun tuin plicht niet na kwamen, jammer, want het tuin park is van ons allen en met elkaar moeten we er voor zorgen dat we een mooi tuinpark houden. Tien maal in het seizoen op de zaterdagochtend twee uurtjes samen in het algemeen groen wer ken moet toch op te brengen zijn.

Voor de verfraaiing staat de laatste werkbeurt op de zaterdagochtend gepland op 15 oktober a.s. Deze ochtend gaan we nog één keer samen aan de slag om de tuin winterklaar te maken.

Na afloop van deze tuinbeurt staan er om kwart over twaalf in de kantine heerlijke pannen met soep en brood klaar om te genieten van een warme hap en samen gezellig het seizoen af te sluiten.

Tevens zal er na de lunch, onder het genot van een glas champagne en taart, onze vierde stip op het lieveheersbeestje uitgereikt worden en ons internationaal certificaat natuurlijk tuinieren, dat zullen wij ontvangen uit handen van de AVVN, de vereniging voor natuurlijk tuinieren.

Wij mogen met zijn allen trots zijn op dit behaal de succes. De vierde stip is het hoogst haalbare aantal stippen op het lieveheersbeestje en nu gaan we hard aan de slag om deze 4 stippen te kunnen behouden.

Na de uitreiking zal er nog een jamsessie zijn in de kantine en daarmee is dit seizoen afgesloten. We gaan onze tuin winter klaar maken, dat houdt niet in dat we alles netjes aangeharkt en opgeruimd moeten hebben. Uw tuin mag best een beetje rom melig blijven, dat vinden allerlei dieren erg fijn, zij kunnen dan voor de winter schuilplaatsjes vinden en dan gaan we in het voorjaar alles weer oprui men. Er kan voor de winter nog wel even gesnoeid worden en de bollen moeten de grond in en ver geet u vooral niet het water er af te halen. Als we klaar zijn kunnen wij ook genieten van een welver diende winterrust en zie ik u weer in het voorjaar als we met goede moed aan het volgende seizoen gaan beginnen.

Allemaal een fijne winter en tot het volgende seizoen.

Maartje Root, namens de verfraaiing.

De zomer van 2022 kan weer bijgeschreven worden in de boeken als droog en soms veel te warme zomer, maar één, waarin we wel konden genieten van de zon en onze tuin.

ONDER HET GENOT VAN EEN GLAS CHAMPAGNE EN TAART, ZAL ONZE VIERDE STIP OP HET LIEVEHEERSBEESTJE UITGEREIKT WORDEN EN ONS INTERNATIONAAL CERTIFICAAT NATUURLIJK TUINIEREN

KIDSCLUB GESLAAGD SEIZOEN

Ook dit jaar waren er weer volop kidsclub-activiteiten, onder andere:

* Het speeltuintje bij de kantine heeft een nieuwe glijbaan gekregen.

* Er is een prachtige outdoor pingpongtafel aan geschaft. Hij staat naast de kantine. Als je een potje wil spelen, de batjes en balletjes liggen in het jeugdhonk.

* Het kabouterpad is uitgezet. Een speurtocht over het park voor de allerkleinsten langs de leukste kabouters.

* Een spannende dropping in het Flevopark met aansluitend een lasergungevecht, chocomelk en veel snoep!

* De bramenpluk met Sofia. De oogst viel een beetje tegen maar alsnog was er voor ieder kind een potje jam.

* Kamp op het veld en slapen in tentjes. ‘s Avonds bingo, spelletjes en nog een dropping.

* Langste tafel van Tuinwijck en avondbrocante Het was een sfeervolle avond met muziek van Floyd, een markt, reuzen bellenblazen, armband jes maken, heerlijke cocktails, tattoos laten zetten en natuurlijk veel en lekker eten.

Anne-Marie Faber

EEN TOPAVOND

Op 10 september hebben we op Tuinwijck een fan tastisch kamp gehad. De dag begon met alle tenten op het veld neerzetten en er was al veel discussie over wie bij wie in de tent ging. Nadat iedereen de tenten had opgezet gingen we met zijn allen naar de kantine waar er allemaal spelletjes klaar ston den. Mijn team begon met tafeltennis, daarna Jeu de Boules en sjoelen, en als laatste tafelvoetbal. Elk spel was een ronde. Na één ronde moest je bij de begeleiding je kaart laten afstrepen om aan te geven dat je dat spel al had gedaan. Wat we daarna deden vond ik wel een van de leukste activiteiten die dag. Ze hadden een soort sjoelbak getransformeerd tot een katapult en op de katapult deden ze mega zoenen. Dan moest je een honkbal tegen het andere einde van de katapult aangooien en lanceerde de mega zoen naar je hoofd. Een keer ving ik hem maar mijn grip was zo sterk dat ik het samenperste in mijn hand. Na al deze activiteiten hebben we een beetje rond de kantine geklooid en biljart gespeeld. Toen zagen we ergens In het midden van de kantine 1 grote tafel met speelgoed en cadeautjes staan. We gingen bingo spelen! Iedereen zat klaar aan tafels en we konden beginnen. De ouders die de bingo begeleidden waren bijna precies verkleed als cheer leaders. Mijn vrienden en ik waren zeer enthousiast en we zaten de hele tijd te schreeuwen en te juichen alsof we een paar mannen waren in een kroeg. We hebben de meeste prijzen gewonnen van Iedereen waarvan een van die prijzen een fantastische keuken set voor baby’s was. Later die avond begon de drop ping van het kamp. We werden geblinddoekt en op het moment dat we In de grote groene bus van mijn vader stapten begon het feest pas echt. Een half uur lang waren wij met alle kinderen van Tuinwijck in die bus Feliz Navidad aan het zingen. Ik heb het zelfs allemaal opgenomen. We werden ergens gedropt In de buurt van een bramen pluk plek en iedereen wist meteen de weg, dus Het was niet echt een uitdaging. Maar het was wel een topavond.

Rick Eelman

TIPS & TRICKS

NIEUWE RUBRIEK

Het leek ons inspirerend en nuttig om ‘weetjes’ uit te wisselen. Ongetwijfeld heeft iedereen wel ‘dingen’ die je doet of die je nalaat voor een goed of mooi resultaat in je tuin; of om nuttige diertjes aan te trekken of juist af te weren. Wij doen de aftrap met een aantal tips. Hopelijk stroomt onze brievenbus (gazet.tuinwijck@ gmail.com) vol met een heleboel ‘Tips & Tricks’. Wie weet kunnen we zelfs na één jaar een klein boekje uitgeven met de ‘Tuinwijck Tips & Tricks’!

Snij een tomaat die je lekker vindt in plakjes, stop elk plakje in een potje, doe dit in februari thuis (zie ook het interview met Elvia elders in dit nummer).

De gele courgette is minder smaakvol voor slakken, handig als je veel last hebt van slakken.

Lavameel is een goede grondverbeteraar en is veruit het goedkoopste en meest efficiënte middel om je bodem gezond te maken. Heb je nog niet eerder lavameel gebruikt dan is het advies zo’n 300 gram per m2. Volgende jaren 100 gram per m2. Het is te koop in de Tuinwijck-winkel.

Maak je zelfgekweekte tomaten dit jaar nog zoeter door zuiveringszout op de grond rond de planten te strooien.

Maria Derksen

GAAN

ONDERKRUIPSELS IN DE KUNST

Meer dan 1000 kleurrijke vlinders, harige spinnen en glimmende padden krioelen door het Rijksmuseum. In ruim 140 schilderijen, beelden, boeken en specimen op sterk water zie je de steeds veranderende blik op Onderkruipsels in de kunst en wetenschap.

De tentoonstelling is gisteren begonnen en duurt nog tot 3 januari. Zie de website: https://www.rijksmuseum.nl/nl/zienen-doen/tentoonstellingen/onderkruipsels

DOLLE BIJEN 43

VOEDSEL VOOR BIJEN HET HELE JAAR DOOR

De nectar en het stuifmeel uit bloemen is voor bijen de eerste levensbehoefte. Wil je de bijen helpen? Zorg dan dat je nu een plan maakt voor 2023 om het hele jaar voedsel in je tuin te hebben. Hieronder hebben we een jaarkalender zodat je makkelijk aan de slag kunt.

Niet alle bloemen zijn goed voor bijen. Bijen houden van enkelvoudige bloemen waar ze hun broodnodige voedsel in vinden. En niet alleen de honingbij wordt blij van maar talloze insecten, zo als wilde bijen, solitaire bijen, hommels, zweefvlie gen, vlinders en kevers komen hierop af. Omdat bijen bijna jaar rond voedsel nodig hebben zijn er veel verschillende bloemen en planten nodig. Die elk op een ander moment bloeien. Al in het vroege voorjaar beginnen de bijen te vliegen, zodra de temperatuur boven de 10 graden komt. Hun eerste levensbehoefte is stuifmeel en dus gaan ze op zoek naar bloemen.

Met deze bijvriendelijke kalender heb je het hele jaar door bloeiende bloemen in de tuin waar wilde bijen en honingbijen gek op zijn. Februari en maart; onweerstaanbare bollen voor bijen in februari en maart: Winteraconiet, krokus en sneeuwklokje. Ook strui ken, zoals de gele kornoelje, trekken veel insecten en bijen aan. Net als mooie pollen heide en de prachtig bloeiende kerstroos.

Maart en April; blauwe druifjes, sterhyacint, vingerhelmbloem, gevlekt longkruid, smeerwortel, sleutelbloem en de prunus. April en mei; veel fruitstruiken en bomen zoals de: rode bes, zwarte bes, kruisbes, braam, framboos, blauwe bes, appel, peer, pruim en zoet kers. Ook de skimmia Japonica en de heesters zoals de ma honie en sleedoorn. En de bloemen van de judas penning, pinksterbloem en kruipend zenegroen zijn bij de bijen ook in trek.

Mei en Juni; richting de zomer komen er steeds meer planten en bomen in bloei. Leg een moestuin tje aan met kruiden, de bloemen van de bieslook vinden bijen erg aantrekkelijk. Ook diverse vaste planten komen rond deze tijd in bloei: campanula’s, kattenkruid, geranium, prunella vulgaris, kamper foelie, klimroos, klimhortensia, blauwe en gouden regen, Spaanse aak, brem, meidoorn en kolkwitzia. Een volgroeide klimhortensia zorgt voor een muur vol gonzende bedrijvigheid. De hele dag vliegen er bijen af en aan. Juni en juli; wat is een zomertuin zonder uitbundig bloeiende bloemen? Zorg voor een prachtig bloe menveld waar de bijen geen genoeg van kunnen krijgen. Zomerbloeiers waar bijen blij van worden zijn onder andere: fuchsia, bruidssluier, hop, clema tis, afrikaantjes, tijm, marjolein, rozemarijn, citroen melisse, pepermunt, grote kattenstaart, beemd kroon, ooievaarsbek, knoopkruid, geitenbaard, stokroos, lavendel en allium giganteum.

Augustus en september; ook in augustus en september bloeien er nog volop bloemen als je de volgende planten in je tuin hebt staan; clematis, wingerd, trompetbloem, dille, liatris, sedum, rudbe ckia, anemone, koninginnekruid en kogeldistel. September, oktober en november; ook in de herfst halen bijen hun voedsel graag uit de bloemen van: klimop, dwergmispel, cosmea, herfstaster en olijfwilg.

Veel succes met je bijentuin door het hele jaar. Paula Dol. Met dank aan de bijenclub.

SAMEN ETEN OP TUINWIJCK

Afgelopen zomer was er in het hoogseizoen weer de mogelijkheid om op Tuinwijck te eten. Iedere zaterdag konden tuinders in gezelschap van hun vrienden en familieleden aanschuiven in de kantine en het mooie terras ervoor.

Wekelijks was er een andere maaltijd, van paella tot pasta, van chili tot nasi, maar altijd een versie voor de carnivoor én voor de vegetariër. En dit alles voor de ongekend vriendelijke prijs van 5 euro per maaltijd. Dat kon natuurlijk alleen dankzij de enthousiaste vrijwillige inzet van onze koks Mike en Johan. Deze avonden waren erg in trek, er schijnen honderden maaltijden door te zijn gegaan en het weer werkte ook heel vrolijk mee. De kantine en de terrassen waren op deze avonden een gezellige samenkomst van tuinders die elkaar weer even konden ontmoeten, samen eten en drinken, zonder dat iemand boodschap pen of de vaat hoefde te doen. Want dat deden de vrijwilligers van de kantine commissie voor ons!

Tot slot was er op 27 augustus weer de langste tafel van Tuinwijck op het grasveld, waarbij iedereen zelf iets lekkers meebracht en onder ling uitwisselde, kraampjes waar tuinders vanalles verkochten, bege leid door muziek van DJ Floyd. Heel even leek Tuinwijck het decor van een zomerfestival, waar niet alleen gegeten, maar ook gedanst werd. Veel dank aan alle vrijwilligers en tuinders die er weer een gezellige zomer van hebben weten te maken!

Annemarie en Judith

WINKEL NIEUWS

Zaait (met korting!) en gij zult oogsten

Ook dit jaar gaan we weer zaden bij de firma van der Wal bestellen. De bestelformulieren liggen voor je klaar in de winkel! Je bestelling wordt dan volgend jaar februari aan je uitge reikt, ruim op tijd om thuis alvast te starten met het voorkweken

Laatste winkeldag & winteropeningstijden

De winkel is nog de hele maand oktober op zaterdag tussen 11 en 13 uur open. En ook dit jaar willen we in het winterseizoen weer een aantal keer ’s zaterdags een uurtje open zijn om jullie van gasflessen en andere tuinbenodigdheden te voorzien. Houd vanaf eind oktober de website en het briefje op de winkeldeur in de gaten voor de precieze dagen.

Op zoek naar een originele kerst- of nieuwjaarskaart?

Kom snel naar de winkel en bekijk de collectie Tuinwijck-ansichtkaarten met daarop werk van kunstzinnige tuinders. Ze kosten slechts 1 euro per stuk.

COLOFON

OFFICIEEL ORGAAN VAN TUINPARK TUINWIJCK, AFDELING VAN DE BOND VAN VOLKSTUINDERS

ADRES:

Liergouw 55 Amsterdam 1026 BW Telefoon/Fax.020-4904911 e-mail : TuinwijckAmsterdam@gmail.com website: www.tuinparktuinwijck.nl

BESTUUR:

Astrid Kuiper (voorzitter) Sonja Brilman (secretaris) Irene Bijl (penningmeester) Algemene bestuursleden: Karel Schram, Floyd C. Fransman, en Yvette Korzelius

POST IN BRIEVENBUS BESTUUR

REDACTIE GAZET:

Henri Blommers, Tessa Boerman, Maria Derksen Evelyne Dielen Fotografie: Henri Blommers, tenzij anders vermeld Vormgeving & Illu’s: Evelyne Dielen, tenzij anders vermeld

e-mail: gazet.tuinwijck@gmail.com Eventueel in brievenbus bestuur

Redactie en/of bestuur is niet verantwoordelijk voor de inhoud van ingezonden brieven en mag plaatsing weigeren en tekst inkorten.

U vindt deze Gazet ook op de website onder het kopje ‘de Gazet’. Of zoek op Tuinwijck Gazet op www.issuu.com of download de issuu app.

SLUITINGSDATUM VOOR KOPIJ VOOR DE VOLGENDE GAZET: 26 FEBRUARI 2023

TUIN BUDGET TIPS

Waarom ook niet? Die lege flessen van alle herfst -en winterfeestjes, bewaar je om er een afzetting van te maken voor je groenten -en kruidentuintjes.

Alsjemenou! Liggen de winkels nu al vol met kerstversiering?! Dan kun je net zo goed meteen zelf aan de slag met deze decoratieve lampjesboom of hanger om die broodnodige warme herfst sfeer te creeëren. Verzamel wat takken in een mooie hoge vaas en hang er je kerstlichtjes in. Of vind de mooiste tak en hang daaraan wat vaasjes met succulenten en kaarsjes.

3

Sla fabriek. Makkelijker kan het niet. Hang je voorgezaaide sla stekjes in een laag aarde in een zakje. Over een tijdje oogst je je kropje in één keer uit het zakje. Hergebruik het tasje ivm ecologische weldaad.

de Tuinwijck GAZET