KIROLAK 5.III 2014-2015
AURKIBIDEA 1.
ATLETISMO
2.
BADMINTON
3.
BOLEIBOLA
4.
ERRUGBIA
5.
FUTBOLA
6.
IGERIKETA
7.
KRIKET
8.
PILOTA
9.
SASKIBALOIA
10.
TENISA
ATLETISMOA HISTORIA: Aspalditik ezagutzen den kirola da Greziarren garaian praktikatzen baitzen . Baita ere Olinpian, K.a.1222.urtean, hango jokoetan egiten zen. Historian zehar jarraitzen zen praktikatzen. Atletismoko lehen bileran, Inglaterran ospatu zen 1 825an. Bertan lehenengo araudia osatu zen. 1 889an Belgikan, lehen txapelketa nazionala ospatu zen. Atletismoa aro modernoan sartu zen, 1892an kronometraje elektronikoari esker. 1896. urtean, Aro Modernoko Olinpiar jokoetan, atletismoa proben artean aurkitzen zen. Hortik aurrera atletismoa, herrialde guztietan praktikatzen hasi zen, eta olinpiadetako kirolarik inportanteena bihurtu zen , orain arte.
HELBURUAK Atletismoa lasterketak, jauziak, jaurtiketak, ibilketa froga nahasiak eta martxa lantzen dituen kirola da. Jarduera bakoitzak hainbat proba ditu. Hauek dira: Lasterketak:
• •
Abiadura probak 100m,2002m, eta 400metrokoak
•
Iraupen erdiko lasterketak: 800 m, 1500m eta oztopo-lasterketa 3000m
Hesi lasterketak 100 m (emakumezkoak) 110 m( gizonezkoak ) eta 400 m.
•
Iraupeneko lasterketak: Pistan 800 eta 10 000metrokoak eta maratoia. Jauziak: luzera, gorako pertika eta jauzi hirukoitza. Jaurtiketak: pisu, jabalina, disko eta mailua Ibilketa: 20km eta 50km( gizonezkoak) Helburua, probaren arabera, aurkaria gainditzea da, abiaduran, erresistentzian, altueran eta distantzian. JOLASTOKIA Atletismoa estadioan egiten da gehienetan. Pistak eta dorreak osatzeb dute estadioa; maratoi-atea ere izan behar du. Pista be bihurgune simetrikoz eta bi zuzen paraleloz osatuta dago. Pistak 1,22-1,25m-ko 8 kale izaten ditu; barru- barrukaldeak400m luze izan behar du. Zuzen printzipalaren paralelo, gehienetan pistaren barrualdean, pertika, luzera eta jauzi hirukoitzren korridoreak daude. Pista alboetako zirkulo erdietan, gorako jauziaren, pisu eta jabalina.jaurtiketaren lehiaespazioak ka kokatzen dira. Diskoa eta mailua porlanez egindako biribilketatik eta babes. Kaiola barrutik jaurtitzen dira. Kaiola formako hesi bat da eta gutxienez 5m-ko garaiera du.
JOKALARIAK Jim Thrope, zigorra jaso zuen lehen atleta izan zen amauterismo legea, bortzartzearren. Zigorra jaso baino lehen bi titulo Olimpiko jaso zituen 1 912an. Atlestismoaz hitz egiten dugunean Bolt etortzen zaigu burura. Usain Bolt atleta jamaikarra da eta 1986ko abuztuaren 21ean jaio zen. Tximista deitzen diote. 1,96m neurtzen du. 2008ko olinpiar jokoetan 100 metroetako marka ezarri zuen 9,69 segundutan. 4x100 metroko erreleboetan ere munduko marka egin zuen. Ezagunak dira Jesse Owens, Carl Lewis, Florence Griffith... Euskal Herriko atleten artean Diego Garcia, Martin Fiz, Maite Zu単iga eta Naroa Agirre aipatzekoakk dira.
LEHIAKETAK Munduko Atletismo Txapelketak nazioartean egiten den lehiaketa nagusia da, hasieran, 1883an, lau urtez behin egiten baziren ere, 1991tik aurrera bi urtero egiten dituzte Pista estaliko Europako Atletismo Txapelketa Europan neguan egiten den lehiaketa nagusia da, Europako Atletismo Federazioak 1970etik aurrera antolatzen du bi urtero. Europako Atletismo TxapelketaEuropako Atletismo Federazioak 1943tik aurrera antolatzen du, lau urtero izan dira 2010ra arte. Orain bi urtero egiten dira. GURE ESPERIENTZIA nik, Ander 4 karreretan parte hartu dut eta ondo gelditu nintzen. Nik, Leire ez dut inoiz parte hartu eta pentsatzen dut dibertigarria eta nekagarria dela. LEIRE ETA ANDER
BADMINTON
HISTORIA Historia:Inglaterran,1873an sortutako tenisaren antzeko kirola da. Indian jokatzen zen POONA izeneko jolasa hartu zen oinarri gisa.1877an ezarri zituzten jokoaren lehengo arauak, 1887an berrikusi eta 1890ean finkatu egin zituzten. Nazioarteko Badminton Federazioak gaur egungo arauak ez dira geroztikaldatu. 1934tik aurrera, nazioarteko federazioak torneo eta txapelketak antolatu zituen eta kirola mundu osora zabaldu zuen.
KIROLAREN EZAUGARRIAK Pilota erabili ordez, pilota erdia eta lumazko isats batez osatutako pilota hegalaria erabiltzen da. Sarea ordea, tenisarena baino altuagoa da.Tenis zelaiak baino txikiagoetan jokatzen da. Erraketaren heldulekua nahikoluzea izaten du. Badmintonen helburua pilota hegalaria lurrera ez erortzea da. Erortzen bada, bestentzat tantoa da.
Banakako zein binakako partidak joka daitezke. Partida gehienez hiru joko izango ditu. 21 tanto lehenengo lortzen dituen aldeak joka irabaziko du. Joko bana irabaziz gero hirugarren jokoa jolastuko da. Arau teknikoak sakeari,aldaketari, puntua irabazteari, falteei,bolantea jokoz kanpokoari, errepikapeneei eta portaerari dagozkie. JOLASTOKIA Jokalekua laukizuzena izan behar du, marrek 40mm zabalera dute. Marrak antzemanerrazak izan behar dute. Zutoinak 1,55 m altxatutako dira zorutik hasita. Sendoak izan behar dute zutik mantentzeko. Jokalekuaren neurriak, banaka jolasten dutenean luzera 13,40m-koa da eta zabalera 5,18m-koa.
Berriz, binaka jokatzen dutenean, luzera 13,40m-koa da eta zabalera 6,10mkoa da.
LEHIAKETAK Txapelketa nagusienak All England , Thomas and Uber cup eta Sudirman cup eta joko Olinpikoak dira. All England txapelketa. 1899an sortu zen eta urtero jokatzen da Birmingham-en, Inglaterran.
GURE ESPERIENTZIA Guk badmintona ez dugu asko ezagutzen, bakarrik izenez ezagutzen dugu. Baino asko gustatzen zaigu!!
OMAYRA ETA NAROA
BOLEIBOLA HISTORIA Boleibola Wilian G. Morganek asmatu zuen 1895 ean. Bere jokoari hasieran min tonette deitu zion. Lehenengo aldiz Ekialde Urruneko jokoetan jokatu zen 1913an Filipinetan. Boleiboleko Federazio Internazionala (FIVB) 1947an sortu zen. Bertan jokoaren lehen arau ofizialak ezarri ziren Lehendabiziko munduko txapelketak1949an jokatu ziren eta 1952tik aurrera lau urtez behin ospatzen dira. Bertako dominatzaile nagusiak SESB (bai mutil zein neskak)
KIROLAREN EZAUGARRIAK 6 jokalari 2 taldeak jokatzen elkarren aurka 18 bider 9 m zelai batean. Zelai erdiko sareak bi taldeak batzen ditu. Sake batez ematen zaio hasiera jokoari. Baloi, sake eremutik jaurti eta saren gainetik pasa ondoren beste taldearen zelaira sartu behar da . Bi taldeak 3 ukitu izango dituzte baloia beste aldera pasatzeko. Jokalari batek ezin du bi bider jarraian ukitu baloia , baina 3 ukituen barruan 2 egin ditzake ( 1. eta 3. ukituak, adibidez) . Bi taldeen estrategia baloia beste taldearen zelaian lurra jokatzea eta norberarenean hori ekiditean datza. 25 puntu egiten dituen lehen taldeak set bat irabazten du,mutiletan partidak bost set-etatik onenera jokatzen da, eta nesketan hirura.
JOLASTOKIA Zelaiak 18m-ko luzera eta 9 m-ko zabalera ditu. Sarearekin bananduta9X9 m-ko bi zelai lortzen dira. Zelai hauek mugatzen dituzten marren artean alboko marrak, atzeko marrak ,erdiko marra eta sakerako marratxoak daude. Sarea 9,5m-ko luzera eta 1m-ko zabalera ditu. Altueraua jokolarien mailari egokitua daKiroldegietan jolasten da eta udan hondartzan egiten dira partidak.
JOKALARIAK 6 Jokalaria jolasten dute, hiru aurrelari eta hiru defentsa jolasten dute partidan. Jokalari ezaguneanak hauek dira: Giovanne Farinazzo eta Gustavo Endres brasildarrak, eta Mireya Luis, Kubatarra.
LEHIAKETAK Maila guztietan jokazten den kirola da, herri mailan eta komunitate mailan,esaterako. Baina txapelketa nagusiak hauek dira:
• • • • • •
Joko olimpikoak Munduko txapelketa. 1949tik aurrera lau urtez behin jokatzen dira. Europako txapelketa. 1948tik bakoitiak diren urteetan ospatzen dira. Munduko liga, Gizonezkoen taldeek parte hartzen dute. Munduko kopa.Honetan12 taldek parte hartzen dute Grand Prix Txapelketa hau urtero egiten da eta emakmeek parte hartzen dute
GURE ESPERIENTZIA Aurreko udan partido bat jokatu genuen gure lagunekin. Gustatzen zitzaiguna da lagun asko egin genituela. Gure ustez oso dibertigarria eta joku polita da . JOSEBA ETA IRATI
ERRUGBIA HISTORIA Mende asko aurretik, kontinente guztietako kulturek pilotadun joko ugari zituzten eta denen helburua pilota zulo, egitura edo estruktura handi batetik pasaraztea zen. Horretarako oinak edo eskuak ahal dira erabili. Joko hauen artean eman zen elkar eragina zehaztea oso lan konplexua eta zaila da. Joku hauen aintzinako aurrekariak hauek lirateke: Maien kulturako pok-tapok (k.a 500 urtea) , txinatar cuju-a (k.a. 300-200), (Hachtliaztekarra), kemari japoniarra. Europar erdi aroan, hainbat eskualdetan oso oldarkorrak ziren pilota jokoetan jokatzen zen. 1832.urtean Rugby herriko eskolan sortu zen. 1845ean kirol honen arauak ezarri ziren. 1871an lehenenengo Federakuntza sortu zen Inglaterran. Lehenengo txapelketa 1883an jokatu zen. EZAUGARRIAK ETA HELBURUA Beste taldekoek baino puntu gehiago egitea eta golpe gehiago sartzea,baloia meloi forma du,baloia bakarrik atzeraka pasatu ahal da. Talde lana ezinbestekoa da eta prestakuntza fisiko eta psikologikoa oso beharrezkoak dira. Bere araudi nagusia jokoa arautzen dute 22 arauak dira: joko-zelaia, jokalari kopurua, janzkera, denbora, epaileak, jokatzeko era, joko zikina, jokoz kanpo, aurreranzko pasea, irteera, plakaia, plakaiarik gabe, baloidunaren lurrera botatzea, zigorrak eta entseiuak. Arau hauek International Rugby Boar erakundeak arautzen ditu.
JOLASTOKIA Estadioa laukizuzena da.100metro luze eta 70 metro zabalera. Laukizuzen txikienean sartzean, entseiua lortzen da, ”in-goal” bezalla ezagutzen da. 10eta22metro arteko luzeerarekin. Joko zelaia entseiu gunen artean marra bat dago, “goal marra” deitzen dena (marka edo golarena). Eta zati horren erdian golaren zutoinak daude, zutoin bertikal hauek 5,6 metroko diztantziara daude banatuta eta 3 metroko langa horizontal batez elkartuta. Hortaz ateek H forma dute.
JOKALARIAK 15 jokalarik jolasten dute talde bakoitzeko.
Historian jokalari famatuenetako bat Jacobus Francois Pienaar da. Jacobus Francois Pienaar 1967an jaio zen Veereningingen. Sudafrikako zelekzioaren kapitaina izan zen. Sudafrikako selekzioari Springboos deitzen zaio. 1995ean Sudafrikan jokatu zen mundiala irabazi zuen bere selekzioarekin batera.
LEHIAKETAK Txapelketa nazionalak daude, hau da, herrialde bakoitzak bere txapelketa du. Europan ezagunena Frantziako errugbi txapelketa da. Honetaz gain, nazioarteko txapelketak daude: Munduko errugbi txapelketa, Sei Nazioen torneoa, Europako errugbi kopa eta Europako errugbi txapelketa. Munduko errugbi txapelketa: 1987tik lau urtean behin jokatzen den mundu mailako txapelketa da. Herrialde indartsuenek hartzen dute parte. International Rugby Board elkarteak antolatzen du. Sei nazioen torneoa: Europako txapelketarik ezagunena da. 6herrialdek antolatzen dute: Ingalaterrak, Irlanda, Gales, Eskoziak, Frantziak eta Italiak. Europako errugbi kopa edo Heineken Kopa (babeslea dela eta) 1995-96 denboraldian abiarazi zuten Sei Nazioen Torneoa jokatzen duten herrialdeetako errugbi federazioek. Orain World Rugbyk antolatzen du. European Challege Cup edo Europako errugby txapelketa .Europan jokatzen den taldeen arteko bigarren txapelketa nagusia da. Hau ere World Rugbyk antolatzen du eta 23 taldek hartzen dute parte. GURE ESPERIENTZIA Esperientzia honetan ez gara inoiz egon KERMAN- IGOR
FUTBOLA HISTORIA Futbolaren historia, 1863. urtetik aurrera hartzen da kontuan, alegia, The Football Association eratutako urtea. Hala ere, denboran atzerago joan gaitezke, Britaniar uharteetaraino Erdi Aroan zehar. Futbolaren lehenengo kodeak britaniarrak izan ziren, zein antolamendu faltagatik eta zuten bortitzkeria ikaragarriarengatik nabarmentzen ziren. Dena den, baziren beste kode batzuk ondo antolatuta zeudenak eta bortitzkeria gutxiago zutenak; ezagunena, beharbada, “Calcio Florentino�, Italian oso ezaguna da. Guzti hau esanda ere, futbol asoziazioaren eraketaren momentu nagusiena XIX. mendean zehar izan zen. 1848an, eskola ingeles ezberdinetako errepresentariak Cambridge Unibertsitatean elkartu ziren Cambridge kodea sortzeko, oinarri bezala izan zirenak gaur egungo futboleko arauak eratzeko. Eta azkenean, 1863an futboleko lehen arauak ofizial egin ziren Londresen. Hortik aurrera, futbolak hazkunde handia izan du , munduko kirolik ezagunena bihuztuz.
JOKALARIEN EZAUGARRIAK-HELBURUA Taldeko kirola da, 10 jokalarik eta atezain batek jokatzen dute talde bakoitzean (2 talde). talde bakoitzak 3 aldaketa egin ditzakete. Partida batek 45 minutuko bi zati izaten ditu, 15 minutuko atsedenarekin tartean.
Partiduari hasiera zelai erditik ematen zaio. Talde bereko jokalari batek atezainari baloia eman eta gero eskuarekin hartzen badu, cesioia da. Beste ekipoko jokalari batek baloiari eman gabe hankarekin jotzen badio falta da. Futbolaren helburua beste taldeak baino gol gehiago sartzea da.
JOLASTOKIA Jokorako lekua 45 eta 90 metro bitarteko zabalera eta 90 eta 120 metro bitarteko luzera duen derrigorrezkoa da. Zelaia bi zatitan banatzen da eta ateen aurrean bina area egoten dira: area txikiak atezaina inork ospatu ezin duen gunea da, eta area handia atezainak baloia eskuaz jokatu dezakeena eta defentsak ari den taldeak egiten duen falta penalti bezala adierazten dena.
JOKALARIAK Jokalariak fitxatu edo zeditu egiten dira ekipoak nahi izanez gero(diruz). Jokalarien ezagunenen artean PelĂŠ, Maradona, Xavi Hernandez, Ronaldo, Casillas, Xabi Alonso aurkitzen dira.
LEIHAKETAK Futbolean hainbat leihaketak daude: Inglaterrako kopa, Champions, Fifa konfederazio kopa, Mundiala, Liga BBVA, Liga adelante... GURE ESPERIENTZIA Txikitatik gustatzen zaigu futbola,bai jokalariz bai atezainez. Askotan aritzen gara kirol honetan, jolasgarian, lagunekin eta Urola taldean.
HANZA ETA BEĂ‘AT
IGERIKETA HISTORIA: Igeriketa aintzinatik ezagutzen eta praktikatzen den kirola da. 1538.urtean Alemaniako irakasle batek igeriketari buruzko liburua idatzi zuen. XIX. mendean piztu zen zaletasuna. Europan 1800 inguruan lehiaketak egin ziren eta 1873an John Arthur Trudgen trudgen estiloa aurkeztu zuen. Igeriketa 1896an Aro Modernoko lehen Joko Olinpikoetan praktikatu zen. 1902an Richard Cavill crol estiloa sartu zuen. Tximeleta estiloa 1930. hamarkadan sortu zen. Ordutik kirol arrunta bihurtu zen.
KIROLAREN EZAUGARRIAK/HELBURUAK Banaka edo binaka egiten da igeriketa beste batzuen aurka. Distantzia ahal den denbora laburrean egin behar da Bakoitzak bere kaletik joan behar du. Lau estilo bereizten dira: Estilo librea, bizkar estiloa, krol estiloa eta tximeleta estiloa.
Arbitroak txistua jotzen duenean uretara salto egiten da, libre, krol eta tximeleta estiloetan. Bizkar estiloan uretatik ateratzen dira. Igerilari bakoitzak neoprenozko bainujantzi bat eraman behar du. Txanoa eta betaurrekoak ere beharrezkoak dira. JOLASTOKIA: kiroldegiko igerilekuak 25m edo 50m-koak izaten dira. Igerilekuan, 8 kale daude. Eskuineko lehenengoari 1 zenbakia dagokio,bigarrenari 2;eta hoirrela jarraian 8.zenbakiraino iritsi arte. Kaleak kortxo hilaraz banatuta daude.
JOLKALARIAK Mundu mailako igeriketako jokalari famatuenak hauek dira: Michael Phelps, Mireia Belmonte, Laura Manaudou, Paul Biedermann, Vladimir Morozov, Jeremi Stravius, Louis Croenen, Viktor Bromer eta Giedrius Titenis.
Eliteari dagokionez, Harri Garmendia izan zen igerilari famatuena eta lorpen handienak egin zituena, Europako txapelketa batean, “B” finalean ( “A”n daude onenak) bigarren postua lortu zuen (Kontuan izanik 8 igerilariak parte hartzen dutela, munduko hamargarren postua lortu zuen, orduan). Taldeka, Gasteizko, Bilboko eta Iruñeko batzuk izaten dira nagusi. LEHIAKETAK Igeriketako lehiaketak lehen aipatutako estilotan burutzen dira. Bada lehiaketa bat, estiloak izenezkoa,aurreko lauak biltzen dituenak. Estilo bakoitza, eta estiloak izeneko modalitate hori ere bai, banaka erreleboka burutu ahal da. Lehiaketa nagusienak hauek dira:
•
Munduko lehiaketak. 1973. urtean izan zen lehenengoa eta handik aurrera lau urtez behin egiten dira
• •
Europako lehiaketak. 1981tetik aurrera bi urtez behin egiten dira. Hego-Amerikako lehiaketa. Bi urtez behin egiten dira , zehazki, urte bikoitietan.
GURE ESPERIENTZIA Guri txiki txikitatik gustatzen zaigu igeri egitea. Gehien gustatzen zaigun estiloa bizkar estiloa, baina urperatzea ere gustatzen zaigu. Gu Zumarragako eta Legazpiko kiroldegietara joaten gara igeri egitea. Praktikatzea oso polita eta dibertigarria bada, are gehiago lehiaketak lagunen artean egitea.
IUNE ETA ADRIAN
KRIKET HISTORIA Kriketa Erresuma Batuan sortutako kirola da kriketa. XV. mendean Hondyn deitzen zen. 1478. urtean gaur duen izena zuen. Jokoaren lehenengo arauak 1727an ezarri ziren, baina arau ofizialak 1835ean ezarri ziren. XVIII. mendearen bukaeran kirol ofiziala zen Inglaterran. XIX. mendean kirol honen zabalkuntza eman zen , Batez ere 1877an Inglaterrako talde bat eta Australiako beste bat lehiatu zirenean Melburnen. Azkeneko 50 urtetan Nueva Zelandan, Indian, Pakintan eta Sri Lankan izugarrizko bultzada jaso du kirol honek. KIROLAREN EZAUGARRIAK HELBURUA Beisbolaren antza du. 11jokalariz osatutako bi talde aritzen dira . Bata bestearen aurka Bate eta pilota batekin jolasten den kirola da. Bateak 96,5 cm-ko luzera eta 10,8cm-ko zabalera du. Pilotak 150g inguru pisatzen du.
Talde batek pilota bateatzen du eta ahal diren karrera gehienak egiten saitzen da, bitartean beste taldeak eliminatzen saiatzen da. Jokoaren dinamikari dagokionez, talde bateko jaurtitzaileak ukabila baten tamainako pilota gogor bat jaurtitzen du pitcharen mutur batetik bestera, aurkako taldearen wicketa jotzeko helburuarekin.
Bateatzaile batek wicketa babesten du zurezko bate batekin. Gehienetan pilotak bote bat ematen du zoruan aurkako taldearen bateatzaileraino iritsi baino lehen. Artean, jaurtitzailearen taldeko gainerako kideak, zelai-jokalari deitzen direnak, zelaiko toki estrategikoetan kokaturik daude. Bateatzaileak pilota kolpatzen badu, ahalik eta urrutien bota behar du, lasterka egin eta pitcharen aurkako muturrera iristeko beta izan dezan. Horrela, bere taldeak lasterketa bat irabazten du.
Zelai-jokalariek pilota harrapatu behar dute eta bateatzaileak lasterketa burutu dezan eragotzi behar dute, pilota pitcharen bi muturretako edozeinetara botaz. Horrez gain, aurkako taldearen bateatzailea kanporatu dezakete. Partidaren talde irabazlea lasterketa gehien egiten dituena da. JOLASTOKIA Kriket partidak obalo itxura daukan belarrezko zelaian jokatzen dira. Zelaiaren erdian eremua du (20,12 metro). Zelaiaren erdian jako eremua den 22 yardako ( 20,12metro ) zoro zerrenda errektangular bat dago ,pitch deitzen dena. Pitcharen buruetako bakoitzean egurrezko hagatxoz egindako leihatila bat jartzen da, wicket deitzen dena.
JOKALARIAK 11 jokalariz osatuko bi taldeakaritzen dira jokoan.
LEHIAKETAK Kriket Munduko Kopa leihaketa ezagunena da. Lau urtez behin egiten da . Lehenengoa 1975. urtean izan zen. Australiako selekzioa gehien irabazi duen taldea da.
GURE ESPERIENTZIA Ikusi dugu baina ez dugu inoiz egin. NABIL ETA XENIA
PILOTA HISTORIA Europan XVIII.mendera arte jokatzen zen jokoa hartzen da gaurkoaren jatorritzat.XIX.mendearen lehen erditik aurrera euskal hiriek bazituzten jokatzeko pilotalekuak. 1900. urteko Olinpiar Jokoetan, Parisen, lehenengo aldiz izan zen pilota joko olinpiko, eta, zoritxarrez, baita azkenekoz ere, erakustaldi moduan jarri baitzuten 1924ko, 68ko eta 92ko Jokoetan. Pilotaren urrezko garaietan, mundu guztira zabaldu zen. Konparazio batera, Londres, Kairo, Yakarta eta Tientsin hirietan ere izan zuten pilotalekua. Orain, besteak beste, ezagunak ditugu Hego Amerikako, Estatu Batuetako zein Europako zenbait pilotaleku. Ordea, pilotak nonbait indarrik izan badu, Euskal Herrian izan da, eta garapen handia izan du azken urteetan.
EZAUGARRIAK Funtsean, pilota jotzean datza, jokalarien aurrean dagoen horman jo dezan eta ondoren, aurkariak arauz jo ez dezan ahaleginduz. Aurkariak huts egiten duen bakoitzean, puntu bat ateratzen da. Puntu kopuru jakinera iristen den lehenak irabazten du partidua. Pilota jotzeko erabiltzen diren tresnak ezberdinen arabera daude sailkatuta kirol honen modalitateak. Hauek dira:gomazko paleta, pala motza, larruzko paleta, zesta-punta eta erremontea.
JOLASTOKIA Pilota pilotaleku izeneko laukizuzen batean jokatzen da. Antzina, pilotalekuak belar soroak (soropil edo pilota soro izenekoak) ziren, hormarik gabe; gero, plazak, oraindik hormarik gabe; eta, gaur egun, gehienek horma bat, bi edo hiru dituzte (gutxienez alde bat, paretarik gabe). Pilotaleku hormadun horiek 10 metro garai, 10-11 metro zabal eta 30-54 metro luze izaten dira.Ipar Euskal Herrian, estali gabeko pilotaleku gehienek pareta bakarra dute. Modalitate guztietarako pilotalekuak antzekoak dira formaz, baina ezberdintasunak izan ohi dituzte neurri aldetik. Frontisaren beheko eta ezkerreko mugak izeko metalezko xaflez markatzen dira; soinu bortitza ateratzen dute, pilotak jotzen baditu, pilotakada txarra izan dela adierazteko. Frontisaren kontrako hormak errebotea duena.
JOKALARIAK Jokalari ezagun batzuk hauek dira: Atano, Barberito, Barriola, Beloki, Bengoetxea, Eugi, Gallastegui, Galarta, Martinez de Irujo, Olaizola, Retegui, Titin, Tolosa, Xala...
LEHIAKETAK 1-Esku huskako buruz buruko pelota txapelketa nagusia. 2-Esku huskako binakako pilota txapelketa nagusia. 3-Esku huskako lau eta erdiko pilota txapelketa nagusia.
GURE ESPERIENTZIA Normalean mutilak jolasten gara jolas garaian eskolako paretan, eta batzuetan frontoian. Eskolara eramaten dugun gomazko pilota txikiarekin jolasten dugu. Elimi edo sin-elimi jolasten gara. Gehienetan eliminera jolasten gara. Batek txarra ematen badio hurrengo partidara arte eliminatuta gelditzen da. Irabazten duenak bizitza bat irabazten du. Sin-elimira jolasten bagara inoiz ez gara eliminatzen txarra ematen badiogu ere. Normalki astelehenetan ibiltzen gara behebarrua erabiltzea asteko egun honetan tokatzen zaigulako.
LANDER ETA LEIRE ODRIOZOLA
SASKIBALOIA HISTORIA 1891eko urtean, James Naismith kanadiarrak, Springfied-eko YMC unibertsitateko irakasleak, asmatu zuen. Jamesek 13 arau ipini zituen. Saskibaloia asmatu zuen, teilatuaren azpian jolastu ahal izateko, kirol guztiak kanpoan jolastu behar zirelako. Jamesek saskibaloia asmatzeko haurtzaroko joko bat gogora ekarri zuen "Duck on a rock" deiturikoa, saskibaloiaren antzekoa. 1892an saskibaloi femenino sortu zen (aurreragoa) eta 1920 saskibaloi Olinpiada jokoetan sartu zen. KIROLAREN EZAUGARRIAK Saskibaloia baloi bat sare bat zintzilik duen saski batean sartzean datzan kirola da. Bost jokalari osatzen dute talde bakoitzak eta 10 minutuko duen lau zati jolasten dituzte.Berdinketa gertatzen bada, bost minutuko luzapena izango da, talde batek irabazi arte. Baloia esferikoa da eta seiehun gramo inguru pisatzen du.
Puntuaketa ezberdina izaten da, puntu batekoak tiro askez botatzen bada lortzen da. Bi puntu saskitik 6,25metro baino gutxiagoa badago lortzen dira eta hiru puntu distantzia hori baino handiagoa da. Partidaren hasieran talde bakoitzeko jokalari bat erdiko zirkuluan jartzen dira eta jokazinak baloia gorantz botatzen duenean salto egiten dute, bitartean beste jokalariak zirkuluaren kanpoan gelditzen dira.
Zelaian bi jokozainak egoten dira eta beste bat mahai batean oharrak hartzen. Jokoaren arauak hauek dira:
• • • • • • • • •
Jokalariak eskuarekin, boteka, eraman behar du baloia. Bi urrats baino gehiago egin. Ezin da bi eskuz aldi berean egin. Area barnean ezin daiteke hiru segundu baino gehiago egon 5segundu daude sakea egiteko Talde bakoitzak 24 segundu ditu baloia jaurtitzeko. Baloia ezin da nahita oinarekin jo. 5 falta pertsonalak egiten dituen jokalariak kanporatua izango da. Jokoaren izaeraren kontrako jokabideak falta teknikoak dira.
JOLASTOKIA Zelaiak 15m-ko zabalera eta 28m-ko luzera du. Zelaiaren erdian marra bat dago eta honek zelaia 2 zati berdinetan banatzen du. Zelaiko alde bakoitzean uztai bat dago, 3,60m-ra kokatuta.
JOKALARIAK Saskibaloiko talde batean 12 jokalari daude, 5 jolasten eta 7 aulkian, entrenatzaileak nahi dituen aldaketak egin ditzake. Jokalariak hauek dira: Oinarriak: Baloia zelaitik ateratzen bada, jokaldia hasteko arduraduna da. Eskolta: Hegalekoak bikoizten duen arduraduna da,oinarrien ezaugarri berdinak dauzka. Hegalekoa: Kanpoko tiro hoberena botatzen du, pilotari pilotaz hornitzea ohituta daude.
Hegaleko-pibota: Barruko jaurtiketa egin behar da. Pibota: Barruko tiroa eta saskirako sartzeak menderatu behar ditu,eta pibot teknika ere. LEHIAKETAK
•
Munduko lehiaketak: selekzioek jokatzen duten txapelketa gorena da. 1950an izan zen lehenengo ekitaldia Argentinan eta lau urtean behin jokatzen da. EuroBasket edo FIBA Europako Saskibaloi Txapelketa.
• •
Europako lehiaketak: Europan liga desberdin asko daude.
•
FIBAren Eurokopa: EuroBasket edo FIBA Europako Saskibaloi Txapelketa bi urtean behin eta gizonezkoen artean Europan egiten den saskibaloi txapelketarik garrantzitsuena da. FIBAk antolatzen da.
•
All-Stars: Lagunarteko bat da. Urte osoko NBAko jokalari onenek hartzen dute parte. Bi talde izan oi dira Este eta Oeste.
•
NBA eta FIBA taldeen arteko txapelketak.
Erregearen kopa:Espainako saskibaloi txapelketa da, 1983-1984 denboralditik aurrera ACBek antolatuta. Lehen txapeldunak hurrengo urteko europako sakibaloi errekopan parte hartzen zuen baina gaur egun ez.
GURE ESPERIENTZIA Gelako mutilek saskibaloian jolasten dira patio orduan eta neskek gimnasian jolasten dira. Batzuk Goierri saskibaloi taldean aritzen dira, esaterako, Jon.
JON ETA NEREA
TENISA HISTORIA Tenisa inagalaterran XIX.mendean sortutako kirolerea da, pilota batekin eta bi edo lau jokalari artean jokatzen da.Tenis jokalariei tenislari ere deritze. Grekoek eta erromatarrek ezagutzen zuten, Erdi Aroan poderea zutenen egiten zuten bakarrik. Frantzian eta Inglaterran ospe handia lortu zuen. XIX. mendearen bukaeran bost kontinenteetara hedatu zen. XX. mendean Europa osoan zen ezaguna. KIROLEN EZAUGARRIAK HELBURUAK Helburua, erraketaz pilotak tenis zelaia banatezen duen sarearen gainetik bidaltzea da, pilota aurkari arauz itzulitako gai izan ez dadin ahaleginduz baina kontuan hartu behar da, pelota aurkariaren zelaiaren zatiaren barruan jo behar duela eta lurra saren gainetik iragan ondoren. Jokalariak erraketez baliatzen dira pilotak sarearen gainetik aurkariaren zelaiak botatzeko, partidek ez dute iraupen jakinik (beharrezko puntuazioa lortzen bukatzen da), prestakuntza fiskoa eta teknika behar dira tenisaren ezaugarria eta arautegia betetzeko. Banaka edo binaka joka daiteke. JOLASTOKIA Sare batek banatzen duen zelai batean jokatzen da. Zelaia 23,77 x 8,23 metroko laukizuzena da. Sareak 0,914metroko altuera du eta 1,07 alboetan dauden heldulekuaek Zelaiko zorua ezberdina izan daiteke. Gehien erabiltzen direnak lur trikoz, belarrez, etamaterial sintetikoz eginak dira.
JOKALARIAK Rafael Nadal(Manacor ,uharteak, 1986 Ekainare3a) tenisari espainarra da.Hinbat aldiz izan da ATP zerrendako lehen postuan, lehen aldia 2008ko abuztuaren 18an. Tenisa aditu eta zaleen esatean historioak eman duen tenisari hoberenatakoa da. 2008ko olimpiar jokoetan urrea lortu zuen. 4aldiz irabazi du taldekako Davis kopa famatua.
Mundu mailan gaur egungo onena Novac Djokovic da. Tenislari profesiola da eta gaur egun ATPko lehen postuan dago. Serbiarra da eta 27 urte ditu. Winbledongo txapelketan finalera ailegatu ondoren ATP zerrendako lehenengoa bihurtzen da Nadal garaitu ondoren.
LEHIAKETAK Bai gizonezkoetan bai emakumeetan Grand Slam delakoarenak dira txapelketa nagusiak : Wimbledon , Roland Garros, Estatu batuetako Opena eta Australiako Opena . Horiez gain , Masters delakoa ere goi-mailakoa da,estatuko txapelketa , Davis Kopa (gizonezkoena) eta Federazioko Kopa ( emakumeena ) .
GURE ESPERIENTZIA Guk tenisa ez dugu asko praktikatzen, aldi bakarrean jolastu dugu tenisera, baina asko gustatzen zaigu. Partidua eta gero tenis zelaira joan ginen, futbol baloi batekin jolastu genuen. Nik nere lagun batzuekin jolastu nuen . UNAX ETA OIHANE