Roma Cookbook

Heart Hand Spoon

Heart Hand Spoon Roma Cookbook

All rights reserved

2

3

Edited by/Uredime kator/Redaktoi/Uredila:

Brenda Schwab, Lotte Twenhöven

Publisher/Izdravaci/Shtëpia botuese/Izdavač: GAIA

Translation to Romanes/Prevodi ano Romanes/ Përkthimi në Gjuhën Rome/Prevod na romski: Driton Berisha, Avni Mustafa

Translation to Albanian/Prevodi ano Horhanes/Përkthimi në Shqip/Prevod na albanski: Lulzim Bucolli

Translation to Serbian/ Prevodi ano Gadjikanes/ Përkthimi në Serbisht/Prevod na srpski: Nenad Andrić

Proof reading/Citibasko dokazi/Korrektoi/Provera pravopisa:

Cooks/O habeda kerde/Kuzhinierët/Kuvari: Shatarashi, Shopska salat: Lejla Alija Flija: Lejla Alija, Nenad Andrić Pita: Mirsada Beriša, Refka Skenderi, Beca Kurta, Mamodija Mustafa Fried fish, Goulash, Torta: Mirveta (Mira) Emini Mashed potatoes, Ljonga, Pogacha: Ajsha Čelić Tava, Chicken stew, Kachamak: Sanela Beriša Stuffed Peppers: Djemila Emini Lazy fruit cake: Nenad Andrić Pasta al Limone: Michelle Wüthrich, Silvia Gabriel Swiss Rösti: Karin Weibel, Florence Frossard Paradicsomos káposzta: Gabor Gervai Indian Dal: Michael Jus, Lea Püls Dan Chao Fan: Vivien Lee Kässpätzle: Lotte Twenhöven, Bernadette Schwab

Claire O’Neill, Jovana Škrijel, Silvia Gabriel, Florence Frossard

SPECIAL THANKS TO:

Design and layout/O dezajni hem o formati/Përpunimi grafik dhe thyerja/Dizajn i prelom:

Florence Frossard, Gabor Gervai, Karin Weibel, Kerstin Jokisalo, Lea Püls, Pin-Wen Lee, Michael Jus, Michelle Würthrich, Silvia Gabriel, Faton Aljija, Lejla Aljija, Haljilj Aljija, Ferat Aljija, Valjbona Berisha, Ramiz Emini, Driton Berisha, Denis Mustafa, Isat Emini, Erdjan Berisha, Ersana Kurta, Ramiz Kurta, Simbat Mustafa, Stefan Aljija, Mustaf Berisha, Agron Mustafa, Safet Čelić, Afrim Osmani and Gračanica Learning Center staff, Sanela Mačkić and the Plemetina Learning Center staff, Gazmend Ashani and all the lovely people from Plemetina.

Edin Ibrahimi

Project Coordinators/Projektiske kordinatorja/Koordinatori i projektit/Koordinatori projekta: Lotte Twenhöven, Milica Milović Kinolli, Jovana Škrijel

Project leaders/Liderja e projektiske/Lideri i projektit/Vođe projekta:

Nenad Andrić, Faton Mustafa, Bernadette Schwab, Lotte Twenhöven

Printing/I stampa/Printimi/Štampa: Printing Press 4

5

Content Page

6

Preface

8

Cooking together in Kosovo 2013

14

Shopska salad/Sallata Shope/Šopska salata Pogacha bread/Bukë Pogace/Pogača Ljonga/Langu Flija Kollpita/Kollpite/Kol-Pita Pita/Pite Kachamak/Kachamakos/Kaqamak/Kačamak Tava Chicken stew/Zumi/ Corbë/Čorba Shatarashi/Sataraš Goulash/Gulashi/Gullash/Gulaš Mashed Potatoes with cheese/Pire Ciralesa/Pure papatesh me djath/ Krompir pire sa sirom Fried fish/Przime Mache/Peshk i fërguar/Pržena Riba Stuffed peppers/Pherde Piperija/Speca të Mbushur/Punjene Paprike Miras Cake/Torta Mira Pasta al Limone Swiss Rösti Danchaofan/Taiwanese fried rice Paradicsomos Káposzta/Cabbage soup Indian Dal Kässpätzle/Homemade pasta Lazy Fruit Cake

24 28 32 36 40 44 48 52 56 60 64 68 72 76 80 86 90 94 98 102 106 110

7

Preface

Anglovakeripe

This cookbook was made during the project Living Together and it is a product of the workcamp ‘Heart, Hand, Spoon’ organized by GAIA-SCI Kosovo, supported by SCI Switzerland, with the financial support of the Swiss Agency for Development and Cooperation.

The workcamp was part of the ‘NO-MORE-WAR’ campaign of diverse voluntary service organizations worldwide which have united together to highlight and practice pacifism and nonviolence and promote a future of peaceful cooperation where armed forces will no longer be necessary.

Here you will find a collection of recipes for different dishes made during the workcamp - some of the dishes have been cooked within the families who taught volunteers how food is being prepared in Kosovo Roma style; others are the recipes that volunteers brought from their own countries and later on prepared for the big workcamp family.

9 international volunteers joined us in Plemetina. After they got familiar with surroundings and took a glance of everyday life, different cultures and traditions of this little multiethnic village, volunteers started travelling and visiting Roma households in Preoce, Graqanicë/Gračanica, Prelluzhë/Prilužje and Plemetin/Plemetina, where they got introduced to all those little magical tricks of Romani cuisines.

We want to thank these lovely families who opened their doors and their hearts to us, shared their wisdom, long cherished cooking skills and great food with us.

The pages in front of you are our way of making and “spicing up” an atmosphere, in which barriers get broken down. By cooking together and sharing our recipes, we did not only find out how to prepare various dishes, but we also got the opportunity to take part in daily life of Roma families, share meals, laughter and stories... sing, smile, get to know each other and learn together.

Therefore we hope that you´ll not only enjoy the reading, but take from this book at least a spoon more than just good recipes – some new spices of Living Together and an extra portion of “Heart, Hand, Spoon” spirit.

Kakja knjga si kerdzi dji kaj sine kerdo o projekti Te zivizas Kupate, thaj kaka si o proizvodi e radnokampisko “Srces, vas, roj” organizime katri GAIA-SCI Kosovo, a podrzime katri SCI Svajcarska, finanskosko podrzime katro Swiss Agency for Development and Cooperation/Svajcarslaki Agencija acal o Razvoj thaj Kupatnokeripe. Kaka vorkkampi si deos e “NA VISHE LJUFTA” kampanjako, kaj sa o volenterja ujedinisajne te disavan thaj te prakticirizen poro nanasilje, lacho buducnost, kupatnokeripe, kaj i vojska vise na valjazel. Tumen shaj arakhen kakja zbirka e recetptjengi ano avrea habe kaj keran dji kaj sine o vorkkampi, neko katro kakala habe sine kerde katro neko pordices save dobrovoljno javisajne te keraven maro ano stili e Romengo, avera receptja si andle kupate e volenterjenca save, pal kada si keravde sa e vorkkamp porodicake.

9. mausha katri aver phuv pridruzisajne amenge ani Plemetina.international volunteers joined us in Plemetina. Palo so upoznasajne e okolinasa taj line informacijes acal o svakodnevno zivotos ano kaka multietnicko gav, o volenterja posnisajne te phiren ano posetes e Romane familijenge ano Preace, Gracanica / Gracanica Priluzije / Priluzije Plemetina / Plemetina kaj upiznajzde sa kodala cikore magicna trikja kerajbaske e Romenge kuhinjko.

Mangasa te zahvalizas amen sa kodale prodicenge kaj puterde amenge poro vudar thaj poro ilo amenge, deljizde lache lafja, thaj but purane kerajbaske tabijatja thaj djanipja, thaj but lacho hae.

O stranices anglal tumende si amaro nacini sar shaj amen te “zacinizas upre” i atmosvera an savi o barijeres phadzonas. Amen na samo kaj keravdzam kupate, thaj keram but ukusna thaj lache habe, amen sine amen shansa te ucestvujzas ano svakodnevno zivotos e romane familjiencar, deljizam o habe, o asajba lencar,o prices lenge ... zjabans, asanas thaj siconas zajedno.

Kodaleske amen nadizasa amen kaj na samo kaj ka uzivisen tute citizen kakja knjiga, amo katrri kakja knjiga ka len bar jek roj lace receptisko – thaj neko lache zacina katro Te zivizas Kupate thaj posebno te len jek procija katro “Ilo, Vas, Roj” duhos.

Bon appétit!

Tumaro GAIA timi

Bon appétit!

Your GAIA team 8

9

Parathënie

Predgovor

Ky libër gatimi ështe bërë gjatë projektit “Living Together” -Të jetojmë së Bashku, i cili është një produkt i ‘Heart, Hand, Spoon’ –Zemër, Dorë, Lugë kamp i organizuar nga GAIA-SCI Kosovë, përkrahur nga SCI e Zvicrës, me mbështetjen financiare të Agjencisë Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim.

Kampi ishte pjesë e fushatës ‘NO-MORE-WAR’ –SDUAM MË LUFTË kampanjë e organizatave për shërbime të ndryshme vullnetare nga e gjithë bota të cilat janë bashkuar për të nxjerrë në pah dhe të praktikojnë pacifizmin dhe anti-dhunën dhe të promovojnë një të ardhme të bashkëpunimit paqësor ku forcat e armatosura nuk do të jenë të nevojshme.

Në këtë libër ju mund të gjeni një koleksion të recetave të ushqimeve të ndryshme të bëra gjatë kampit - disa nga ushqimet janë gatuar brenda familjeve që udhëzonin vullnetarët se si përgatitet ushqimi në Kosovë në stilin Rom; recetat tjera janë nga vullnetarët të sjella nga vendet e tyre dhe më vonë të përgatitura për familjen e madhe në kamp. 9 vullnetarë ndërkombëtarë na u bashkuan në Plemetin. Pasi ata u njohtuan me rrethinën dhe panë jetën e përditshme, kulturat e ndryshme dhe traditat e këtij fshati të vogël multietnike, vullnetarët filluan të udhëtojnë dhe të vizitojnë familjet e Romëve në Preoc, Graqanicë, Prelluzhë dhe Plemetin, ku u prezantuan me të gjitha ato truket magjike të kuzhinës Rome.

Ne duam të falënderojmë këto familje të dashura që hapën dyert e tyre dhe zemrat e tyre, ndanë diturinë, shkathtësitë e tyre të gatimit dhe ushqimin e mahnitshëm me ne.

Faqet para jush janë mënyra jonë për të “aromatizuar” atmosferën në të cilën barrierat thyhen.

Duke gatuar së bashku dhe duke ndarë recetat tona, ne nuk kemi kuptuar vetëm se si të përgatisim ushqime të ndryshme, por gjithashtu patëm mundësin që të jemi pjesë e jetës së përditshme të familjeve të dashura Rome, të ndajmë shujtat, të qeshurat dhe tregimet ... kënduam, buzëqeshëm dhe mësuam së bashku.

Prandaj ne shpresojmë se ju, jo vetëm se do të kënaqni duke lexuar, por të merrni së paku një lugë më shumë sesa vetëm receta të mira nga ky libër- disa erëza të reja të “Living Together” –Të jetojmë së Bashku dhe një copëz shtesë të shpirtit “Heart, Hand, Soon”- Zemër, Dorë, Lugë

Ovaj kuvar je nastao tokom projekta “ Living Together – Živeti zajedno” i proizvod je radnog kampa “Srce, Ruka, Kašika” koji je organizovala GAIA-SCI Kosovo, a koji je podržan od strane SCI Švajcarske, uz finansijsku podršku Švajcarske agencije za razvoj i saradnju.

Ovaj radni kamp je bio deo “NO-MORE-WAR” kampanje različitih volonterskih službi i organizacija širom sveta koje su se ujedinile kako bi doprinele izgradnji mira i svetu nenasilja i promovisale budućnost mirovne saradnje gde oružane snage više neće biti potrebne.

Ovde možete pronaći kolekciju recepata za različita jela pravljena tokom radnog kampa – neka od jela spremana su u porodicama koje su naučile volontere kako se hrana priprema u romskokosovskom stilu; ostale recepte su volonteri doneli iz svojih zemalja, a kasnije ih pripremali za veliku porodicu radnog kampa.

9 internacionalnih volontera nam se pridružilo u Plemetini. Nakon što su upoznali okruženje i stekli uvid u svakodnevicu, različite kulture i tradicije ovog malog multietničkog sela, volonteri su počeli da putuju i posećuju romska domaćinstva u Preocu, Gračanici, Prilužju i Plemetini, gde su potom spoznali sve one male magične trikove romske kuhinje. Želimo da se zahvalimo ovim divnim porodicama koje su otvorile svoja vrata i svoja srca za nas, deleći svoju mudrost, dugo negovane veštine kuvanja i divnu hranu sa nama.

Stranice koje su pred vama su naš način kreiranja i “začinjavanja” upravo one atmosfere u kojoj se barijere ruše. Zajedničkim kuvanjem i deljenjem recepata, ne samo da smo otkrili kako se spremaju različita jela, već smo imali priliku da učestvujemo u svakodnevnici divnih romskih porodica, delimo obroke, osmehe i priče… pevamo, smejemo se, upoznajemo jedni druge i učimo zajedno.

Stoga se nadamo da ćete uživati čitajući ovaj kuvar i da ćete od njega dobiti makar kašičicu više od dobrih recepata – neke nove začine Zajedničkog života i ekstra porciju “Srce, Ruka, Kašika” duha.

Bon appétit!

Vaš GAIA tim

Bon appétit!

Ekipi juaj i GAIA

10

11

12

13

Cooking together in Kosovo 2013 A wide open landscape scattered with brick houses, grazing animals and dusty roads. Kosovo B, the power plant, with its red-white striped, smoking chimney can be seen and sometimes smelled in every corner of the place. There we are in Plemetina, Kosovo. Our guesthouse has three rooms and disposes of a kitchen and a bathroom. And a note in the kitchen, “sink doesn’t work”, which gives us an idea about the obstacles we could be confronted with during the ten days we are going to spend here. And indeed, there are quite some obstacles, that seem to be somewhat insurmountable on first sight: With no running water in the kitchen, how are we going to cook or rinse the dishes? Taking a glance into the bathroom is not less distressing. The additional piece of information about water that sometimes runs and sometimes doesn’t, following patterns we don’t yet understand, does not really contribute to our inner peace… If only we would have known by then that all these concerns would be blown away quickly to give space to plenty of overwhelmingly positive experiences shared with all the big-hearted and generous people in Plemetina…

Our main task, collecting recipes of the local Roma community, led us to different families, who were kind enough to open their doors for us. By cooking with the families, we discovered several techniques that were new to us. The women would chop vegetables “in the air”, meaning without chopping boards, but holding them in one hand and cutting perfect cubes in an amazing speed with the other. Only a few families were in possession of an electric oven, but even if they had one, they seemed to prefer using a wood-fired oven with a stove, which was usually installed outside of the house in the court or garden. Some fired ovens with coal as well as Kosovo is packed with coal, a fact which we constantly were reminded of by the power plants Kosovo A and B placed around Plemetina. We also noted that the families were using the floor in their houses in a different way than we, as Western Europeans, were used to. For eating, people traditionally sit on the floor around a low table called “sinja” or ‘’sofra’’. Parts of the cooking process (such as chopping vegetables) are also often done while sitting on the floor. According to this custom, we would knead dough or peel peppers in a big bowl while sitting on the carpet, which covers almost all the area inside the house and makes the floor very comfortable. Thanks to the amazing patience of the women who introduced us to their way of cooking, we had the great possibility

14

to enhance our cooking techniques and, of course, we gathered many wonderful recipes. The hospitality was so great that we usually would be treated to double the portions of what we could actually eat. Right after eating, no time was wasted and cleaning was tackled – a task which the women completed so quickly that you would miss it if you got distracted just for a moment.

This kind of efficiency gave us all more time for sitting and drinking coffee together afterwards.

We also encountered special ingredients we did not know before, such as very tasty liquid yogurt that you probably cannot find in Western Europe. It also struck us, how many different kinds of peppers you can find in Kosovo: sweet ones, hot ones, round ones, long ones, green ones, red ones...In short, just peppers of every shape, colour and taste.

We had the chance not only to visit families thanks to the our coordinators’ arrangements, but also were pleasantly surprised by spontaneous waves of hospitality from people who had never seen us before nor had any connection to us whatsoever. On our way home, we often found ourselves being invited into the home of a welcoming family, willing to share a coffee or etven their “Pita” with us. Struggling with the language barrier was rather fun than an extra effort. Even though we were foreigners and strangers to them, there was no disturbing distance, no uncomfortable situations during those few hours spent together in their kitchens. This entire informal, relaxed atmosphere allowed us to have a close view into the everyday life of the families, and even if we could just taste a small part of it, we felt that we had a glance at the true core of Plemetina spirit, spiced with stories of the people we met here. And though our main task was to collect traditional Roma recipes, representing Roma culture, we found that most of the dishes we cooked are quite common all over Albanian and Serbian households as well. Cooking is a way of intercultural communication in its truest sense, something that connects people from all around the world through their different, but yet so often similar cultures, as it turned out to be in Plemetina. The kitchen is a place of coexisting, cooperating, sharing and getting together… a place of communication through words, food and smiles.

We hope that the following recipes will contribute to peaceful and inspiring lunches and dinners just like the ones we were happy to enjoy in Plemetina!

15

Kupatno kerajbe ani Kosova 2013 Puterdo pejzazi o khera katro cigles, o stokes andro livaza, o droma phuvjale. Koso B, termoelektrana e lole-parne thuvesa, o thuv savo shaj te dishol, thaj te knaden an svako than. Katkar sjam ani Plemetina, ani Kosova. Amaro panisoni si les trin sobes, a si amen thaj kuhinja thaj kupatilos.

Napomena, ani kuhinja, o slivnikos na kerla, kaka dela amen sebepi kaj shaj ovel amen bare probljemja ano kakala des zis kaj ka ovas katkar. Hem chaces, si dosta probljemja save ka keran te ostesizas amen bilaches; nane pani ani kuhinja, sar ka thovas o suda, thaj sar ka keravas? Ano prvopogledi ano kupatilos valazal te kerel pes dosta buci. Si amen thaj podatkos kaj katkar hajdrom achola o pani, haj drom, sa kaka si probljemja save ana amenge na rahaci an mande ... Kana bi tad djanasas kaj kakala probljemja ka nakhen sigo e lachemanushencar thaj lenge iskustvosa, e manushenca save si len puterde ile ani Plemetina...

Amari glavno buci si te araklhas receptja katri Romani polulacijes, kaka ingalas amen dji ko familijes, save sine ljubazna te puteren pere vudara amenge. O roja china o povrces ano “vazduhos” kada znacila te chinbe bi daskako, nikerna o voces ano jek vas thaj china o voces bare brzinasa thaj bare vestinasa ano cikore dela. Samo neko pordices sine len elektricno sporetja, amo iako sine len kadala apratures, on but droma odlucinas te keraven ja se te spremizen habe ano sporeti kastenca savo but droma sine avrijal ano bakchas. Neko sporetja sine angaresa thaj, kaka anla o fakti kaj ani Kosova si pherdzi angaresa, hem kaka anla o fakti kaj amen sjamas uvek podsetime ani termolektranes Koso A thaj B save sine ani Plemetina. Koda so isto premitizam si kaj o manusha koristizna avera lafja se kodala save sicam amen ani Zapadno Evropa. O manusha habnaske, beshna ano jek kruglo astali savo chingadna “Sinja” ja se “Sofra”. O buca save keran kana kerava ( sar so si o procesi kana china povrces) keran beshindos. Pal kada obijaji ameb kana bi kerasa maro, ili haj piperja ani bari cihani beshasas bi tele, ano tepikos savo si buhjardo ano sa o kher, thaj kidjal kerla o podi but udobno.

Zahvaljujuce e bare sabriske e romnjengo save dishavde amenge lengo nacin kuvanja, sine amen bari shansa te lacharas amare tehnikes, thaj naravno ljam but receptja. Kidibor sine baro gostoprimstvo kaj amen treterinas te has pobut se so valjasajno. Palo maro nane vereme te nashalel pes odma o djuvja lena s cistinasa - kaka sine i buci e djuvjake savi kerlas efikasno piri buci. Amen dicham posebna sastojka thaj kakala sastojka amen prov drom shundsam thaj dicham, kada si o

16

but ukusno Jogurti savo ani Zapadna Evropa nane shansa te arapcol. Koda so iznenadizas amen si o but vrstes e piperjengo save shaj arapcon ani Kosova: gudle, tate, okrugla, kodla dlga, zelenja, lole ... Po harneste te vakeras, sa o piperja oblikosa thaj ukusisa.

Sine amen shanca na samo o vizitiba e familijengo zahvaljujucie bucengo amare kordinatorja, sine prijatno iznenadime spontano talasjenca o gostoprimstvo kato manusa save nikad na dikle anglal amende, niti nanas nisavi veza amenca. ko drom khere, but droma arapcjam sar chingadle ko kher jekhe familijake dobrodoslica, spremno te deljizen o kafes ili cak pere ‘’pita’’ amenca. te marenpes e chibake barijerenge, a sine zabavno nego vise phareste. iako sjamas bipendjarutne i bipendajrutne lenge, nanas duripe, nanas neprijatna situacijes an kadala neko sahaca kaj provodizam sajedno an pere kuhinjes. Kaka ceo neformalnlo, optushteno atmosvera, omogucizas amenge te ovel amen pase pogledi ano svakodnevo zivotos e porodicengo, pa cak kana bi shaj probojzasa cikoro deo kadalese. Amen smatrizasas kaj sina mane pogledi ano duhos e Plemetinako e pricenca savenca amen arachamamen katkar. Mada amrai misija sine te kidas trandionlala receptja romane, save predstavizna e romengi kultura, premitizam kaj sa kakala habe si uobicajno ko avera zajdecnicae ko gerale thaj gadje. O krejbe si nacini interkulturalno komunikacijake an poro pravo smisli, kaka si hajci so povezizla e manushen katro celo svetos ano lengo raziliciotostja, ali isto kidja cesto sar kultura, so sine ispostavime kaj si ani Plemetina. I kuhinja si taj e koegzistencijaki, e saradnjaki, e deljibaski thaj sa kaka te kdinzol kupate ... than komunikacijake lefjencar, maresa thaj asajbasa.

Nadizasa amen kaj avara receptja ka doprinosizen e lache thaj inspirativne ruckojencar taj vecerencar, bash kidjal sar amen sjamas bahtale te uzivizas ani Plemetina!

17

Gatim së bashku në Kosovë 2013 Një peizazh i gjerë i hapur me shtëpi me tulla të shpërndara, kafshët që kullosin dhe rrugët e pluhurosura. Kosova B, me oxhaqat e saj me shirita kuq e bardh, oxhaku që nxjerr tym mund të shihet dhe ndonjëherë mund të nuhatët në çdo cep të vendit. Ja ku jemi në Plemetin, Kosovë.

Shtëpia jonë për mysafirë ka tri dhoma dhe disponon një kuzhinë dhe një banjo. Me një shënim në kuzhinë, ku shkruan “lavamani nuk funksionon”, e cila na jep një ide në lidhje me pengesat që ne mund të ballafaqohemi gjatë dhjetë ditëve që do të kalojmë këtu. Dhe me të vërtetë, ka mjaft pengesa, dhe që në shikim të parë duken të jenë disi të pakapërcyeshme: pa ujë në kuzhinë, si do të gatuajm apo shpëlajm enët? Kur shohim banjon nuk është më pak shqetësuese. Informatat shtesë se ndonjëherë uji vie e ndonjëherë nuk vie, gjë që ende nuk e kemi kuptuar se kur vie dhe kur jo, nuk kontribuon në paqen tonë të brendshme... Po ta kishim ditur atëherë se të gjitha këto shqetësime do të largohen shumë shpejt për ti dhënë hapësirë shumë përvojave pozitive e dërrmuese të përbashkëta me të gjithë njerëzit zemër-mdhenjë dhe bujar në Plemetin ...

Detyra jonë kryesore, mbledhja e recetave të popullatës lokale Rome, na çoi në familje të ndryshme, të cilët me dashamirësi hapën dyert e tyre. Duke gatuar me familjet, kemi zbuluar disa teknika që ishin risi për ne. Gratë presin perimet “në ajër”, që do të thotë pa dërrasa për prerje, duke i mbajtur ato në një dorë e me tjetrën dorë duke i prerë në copa katrore të përsosura me një shpejtësi të mahnitshme. Vetëm një pakicë e familjeve posedonin shporet elektrike, por edhe në qoftë se ata kishin një të tillë, ata duket se preferonin të përdorin shporetin për dru, i cila zakonisht ishte vendosur jashtë shtëpisë në oborr apo kopsht. Disa furra me djegie qymyri, ashtu si Kosova që është e mbushur me qymyr, një fakt që neve vazhdimisht na u kujtua nga termocentralet Kosova A dhe B të vendosura rreth Plemetinit. Ne gjithashtu pamë se familjet përdorni dyshemen në një mënyrë të ndryshme se ne evropianët perëndimorë. Njerëzit, tradicionalisht ulen në dysheme përreth një tavoline të ulët të quajtur “sinja” ose ‘’Sofra’’ për të ngrënë. Pjesë e procesit të gatimit (si prerja e perimeve) shpesh bëhen ulur në dysheme. Sipas kësaj tradite, ne do të rrahnim brumin ose qëronim speca ulur në qilim, i cili mbulon pothuajse të gjithë zonën brenda shtëpisë dhe e bën shumë të rehatshme. Duke ju falenderu durimit të madh të grave që na futën në mënyrën e tyre të gatimit, kemi pasur mundësinë e madhe për të përmirësuar teknikat tona të gatimit dhe natyrisht kemi mbledhur shumë receta të mrekullueshme. Mikpritja ishte kaq e madhë saqë ne zakonisht shërbeheshim me porcione të dyfishta nga sa ne në fakt mund

18

të hanim. Menjëherë pas ngrënies, nuk humbej kohë dhe pastrimi kryhej - një detyrë të cilën gratë e përmbushnin në mënyrë aq të shpejtë sa që po u habitët vetëm për një moment nuk do ta shihnit fare. Ky lloj i efikasitetit të gjithëve na dha më shumë kohë për të ulur dhe pirë kafe së bashku më pas. Ne gjithashtu hasëm në përbërës të veçantë që nuk i dinim më parë, të tillë si kos shumë të shijshëm e të lëngshëm që ju ndoshta nuk mund të gjeni në Evropën Perëndimore.

Gjithashtu na ka mahnitur fakti se sa lloje të ndryshme të specave ju mund të gjeni në Kosovë: të ëmbël, të djegës, të rrumbullakët, të gjatë, jeshile, të kuqë ... Me pak fjalë, speca të çdo ngjyre, forme dhe shije.

Ne jo vetëm që patëm mundësinë të vizitojmë familjet duke falenderuar aranzhimeve nga koordinatorët tanë po gjithashtu patëm befasi të këndshme nga valë spontane të mikpritjes nga njerëz të cilët nuk i kishim parë kurrë më parë dhe as që kishin kurrfar lidhje me ne. Rrugës për te shtëpia jonë, ne shpesh ftoheshim në shtëpinë e një familje mikpritëse, të gatshëm për të ndarë një kafe apo edhe piten e tyre. Lufta me pengesën e gjuhëve të ndryshme ishte e bukur se sa një përpjekje shtesë. Edhe pse ne ishim të huaj për ta, nuk kishte asnjë distancë shqetësuese, asnjë situata e pakëndshme gjatë atyre orëvë që kalonim së bashku në kuzhinat e tyre. Kjo atmosferë joformale, e relaksuar na lejonte që të kemi një pikëpamje të afërt me jetën e përditshme të familjeve, dhe madje edhe në qoftë se ne mundëm të shijonim vetëm një pjesë të vogël të saj, ne mendonin se kjo ishtë thelbi i shpirtit të Plemetinit, të mëlmesuar me tregimet e njerëzve që takuam këtu. Dhe pse detyra jonë kryesore ishte që të mbledhim receta tradicionale rome, që përfaqësojnë kulturën rome, ne kuptuam se shumica e ushqimeve të gatuara janë mjaft të zakonshme në të gjitha familjet shqiptare dhe serbe. Gatim është një mënyrë e komunikimit ndërkulturor në kuptimin më të vërtët të e saj, diçka që lidh njerëzit nga e gjithë bota nëpërmjet kulturave të ndryshme, por megjithatë shpesh kulturave të ngjashme, siç edhe doli të jetë në Plemetin. Kuzhina është një vend i bashkëjetesës, duke bashkëpunuar, duke ndarë dhe duke u bashkuar ... një vend i komunikimit përmes fjalëve, ushqimit dhe buzëqeshjes.

Ne shpresojmë se recetat e mëposhtme do të kontribuojnë për dreka dhe darka paqësore dhe frymëzuese, mu si ato që ne ishim të lumtur që ti gëzojmë në Plemetin!

19

Kuvati zajedno na Kosovu 2013 Širok pejzaž razbacanih kuća od cigala, stoke na ispaši i prašnjavih puteva. Kosovo B, termo elektrana, sa svojim crveno belim dimnjakom koji se može videti a ponekad i namirisati iz svakog ugla ovog mesta. Eto nas, u Plemetini, na Kosovu. Naša gostinska kuća ima tri sobe i takođe raspolaže sa kuhinjom i kupatilom, a u kuhinji poruka “odvod ne radi”, što nam već donekle daje ideju o preprekama na koje ćemo nailaziti u narednih 10 dana koje ćemo provesti ovde. I stvarno, postoji puno prepreka koje se čine nepremostivim. Bez tekuće vode u kuhinji, kako ćemo kuvati i prati sudove? Pogled na kupatilo nije ništa manje umirujuć. Dodatne informacije o vodi, koje nekad ima a nekad ne, stvari koje još ne razumemo, dodatno utiču na naš unutrašnji mir. Kad bi smo samo znali tada da će sve te brige uskoro isčeznuti, kako bi ostavile dovoljno mesta za izuzetno pozitivna iskustva sa svim velikodušnim ljudima u Plemetini.

Naš glavni zadatak, sakupljanje recepata od lokalnog romskog stanovništva, vodio nas je različitim porodicama, koje su bile dovoljno ljubazne da otvore svoja vrata za nas. Tokom kuvanja sa ovim porodicama, otkrili smo nekoliko tehnika pripremanja jela koje su bile nove za nas. Žene bi sekle povrće “u vazduhu”, bez daske za sečenje, već držeći ih u jednoj ruci, a drugom manevrisale nožem neverovatnom brzinom i preciznošću. Samo je nekoliko porodica imalo električnu rernu, ali iako su je imale, izgledalo je da preferiraju da koriste rernu šporeta na drva, koji je uglavnom bio postavljen napolju, ispred kuće. Neki koriste ugalj za to, pošto je Kosovo puno uglja - činjenica na koju nas stalno podsećaju termoelektrane Kosovo A i B, koje se nalaze pored Plemetine.

Takođe smo primetili da porodice pod u svojim kućama koriste na drugačije načine nego što smo mi zapadnjaci navikli. Za vreme obroka, ljudi tradicionalno sede na podu oko niskog stola zvanim “sinja” ili “sofra”. Pripreme za kuvanje (kao što je seckanje povrća) se takođe ponekad obavljaju na podu. Prema ovom običaju, testo bi se mesilo u sudu sedeći na tepihu, koji pokriva skoro ceo pod i čini ga udobnim. Zahvaljujući neverovatnom strpljenju žena koje su nas upoznale sa svojim načinom kuvanja, imali smo priliku da poboljšamo sopstvene veštine kuvanja, i naravno, sakupili mnoštvo predivnih recepata. Gostoprimstvo je bilo divno, te smo uglavnom dobijali duplo veće porcije nego što možemo pojesti. Odmah nakon jela, bez gubljenja vremena, počelo bi pranje sudova, koje su žene tako brzo obavljale, da ako bi se zaneli makar na tren, propustili bismo ceo proces pranja sudova. Ova vrsta efikasnosti davala nam je dodatnog vremena, taman toliko da popijemo kafu nakon jela. Takođe smo bili upoznati sa posebnim sastojcima za koje ranije nismo

20

znali, kao što je veoma ukusan tečni jogurt, koji verovatno ne možemo naći u zapadnoj Evropi.

Ono što nas je takođe zapanjilo je koliko vrsta paprika možete naći na Kosovu: slatke, ljute, okrugle, dugačke, zelene, crvene… ukratko, paprika svih oblika, boja i ukusa.

Tokom svog boravka, ne samo da smo imali priliku da posetimo porodice sa kojima su koordinatori projekta unapred ugovorili posete, nego smo bili i prijatno iznenađeni spontanim talasima gostoprimstva drugih ljudi, koji nas nikad pre toga nisu videli, niti imali išta sa nama. Na putu do svoje kuće, često smo bili pozivani u domove ljudi željnih da sa nama podele kafu ili pitu. Borbe sa nepoynavanjem jezika su više bile zabava nego prepreka. Iako smo za porodice koje smo posetili mi zapravo bili stranci i neznanci, nije bilo onog uznemiravajućeg osećaja udaljenosti, niti ikakvih nelagodnih trenutaka tokom tih nekoliko sati provedenih u njihovim kuhinjama. Ova cela neformalna, opuštena atmosfera nam je dozvolila da upoznamo izbliza svakodnevicu ovih porodica, i iako smo mogli iskusiti samo njen mali deo, osećali smo da smo stekli uvid u pravi plemetinski duh, uz “začinjene” priče ljudi koje smo upoznali ovde. Iako je naš glavni cilj bio da prikupimo tradicionalne romske recepte, predstavljajući tako romsku kulturu, došli smo do zaključka da je većina ovih jela često prisutna i u albanskim i srpskim domaćinstvima. Kuvanje je vrsta interkulturalne komunikacije u svom najčistijem obliku, nešto što povezuje ljude širom sveta, iako su drugačijih, a opet ponekad tako sličnih kultura, kao što je slučaj i u Plemetini. Kuhinja je mesto koegzistencije, saradnje, deljenja i druženja, mesto komunikacije kroz reči, hranu i osmehe.

Nadamo se da će ovi recepti doprineti vašim inspirativnim obrocima, baš kao i onima u kojima smo mi uživali u Plemetini!

21

22

23

SHOPSKA − Mixed salad

SHOPSKA SALATA

Ingredients: Tomatoes Cucumbers Green peppers Onions Feta cheese

Hardji: Krastavca Purum Zelena piperja Patljdjanja feta ciral

Cut all ingredients into small pieces. There is a trick to take out the bitterness of the cucumber: cut off a small piece of the cucumber on the stem side and rub it against the cut surface for a minute; wash off the white liquid that the cucumber excretes. For the dressing, just use some oil and salt and mix it in the salad. Eat it fresh!

Chinen sa o hardji ano cikore dela. Si triki sar te chunen o krastavca ano lache delja, kikjal. Ko upruno delos chinen harica, len kada upruno delos thay vrcizen je minuci kidjal kana ka icol sar pena upral cihinen kada uruno delos. Chinen o rastavices prvo ano cirkore dela, redizen sa o cikore dela e rastavicege thay palem chiven len; thoven len thoven celo krastavica. Na valjzel tumenge posebno nacini keripasko, sa kadala dela meshizen. Te ovel po ukusno len thaj chiven avera povorces. Hanen I salata dok si svezo.

24

25

SALLATA SHOPE

ŠOPSKA SALATA

Përmbajtja: Kastravec Qepë Speca të gjelbërt Domate (patligjana) Djath feta

Sastojci: Krastavac Crni luk Zelena paprika Paradajz Feta sir

Preni të gjitha në copa të vogla. Duhët hequr thartinën nga kastravecat duke përdorur një truk: preni kastravecin në copa të vogla në anen e trungut dhe e fërkoni atë përgjatë pjesës së prerë për një minutë; pastroni lëngun e bardhë që del nga kastraveci.

Si salcë/mbulesë e sallatës, përdorni ca vaj dhe krip dhe përzieni me sallatë. Për ta pasuruarë atë edhe më shumë, ju mund të shtoni perime tjera. Hane atë gjersa eshte e freskët.

26

Sitno iseckajte sve sastojke. Postoji trik kako da smanjite gorčinu krastavca; isecite mali deo na vrhu i kružno trljajte isečeni deo o ostatak krastavca. Odstranite deo sa belom penom.

Za preliv koristite samo malo ulja i soli i dodajte ga salati. Da salata bude bogatija dodajte i drugo povrće. Jedite salatu dok je sveža.

27

POGACHA − Bread

POGACHA

Ingredients: 1,5 kg flour A fist of salt 1 tablespoon oil 1 tablespoon baking soda ½ tablespoon yeast ½ liter water

Hardji: 1,5 kg aro Roj londeski 1 roj ziktini Roj soda mareski Epash u roj humer Epash litra pani

For 5 persons

Put the flour into a big bowl and make a hole in the middle where you add the salt, the oil, the baking soda and the yeast. Heat up the water until it gets warm and continuously add it to the other ingredients, while kneading the mixture to one big piece. The dough should be a bit harder than normal bread dough. Stretch it to a round flat form. Spread flour on the stove and then put the dough on it. Flip it after 15 minutes and bake it on the other side for 10 minutes. Bake it in the oven for another 30 minutes. Take it out and spread some oil on both sides, then you can put it into a plastic bag again for a softer result. Now, you just need to have the patience to wait until Pogača has cooled down a bit.

28

5 manushenge

Pogacake valjazna te sitizen o aro, pal kada keren jek rupa ko nmashkar thaj atkhar chiven, lodd, ziktini, soda mareski, humer. Tacarem o pani dji na ovel ado, chiven ano hardji htaj jekhe vastesa meshizen o hardji. I smesa muken ne ovel elasticno, kada ka ovel kana non stop ka meshizen o aro. Palo kada chiven I smesa ani tepcija adjaren je 15 minucja thaj pal kada vastesa maren o marno dok na kern les pljisnaso. Palo 15 min chiven I pogaca te peceo ani reda 10 min. Pek I pogaca epash o sahaci.

Haraven o duy stranes, chiven I pogaca an hajdek kesa te ovel I kesa po kovi. Pal kada adjaren hari leke bojes te oven po phandle.

29

BUKË POGACE

POGAČA

Përmbajtja: 1,5 kg miell Një grusht krip 1 lugë vaj 1 lugë sodë të bukëve Gjysem luge tharme buke Gjysëm litër uji

Sastojci: 1½ kg brašna Šaka soli 1 supena kašika ulja 1 supena kašika sode bikarbone Pola supene kašike kvasca Pola litre mlake vode

Për 5 persona

Vendosni miellin në një enë të madhe dhe bëni një vrimë në mes të saj, vendosni kripën, vajin, natrium karbonatin (sodën) dhe tharmin e bukës. Ngrohni ujin dhe ngadal shtoni ujë, duke e masazhuar atë në një copë të madhe. Brumi duhet të jetë më i fortë sesa brumi i zakonshëm i bukës. Shtrine atë në formë të rrumbullakët. Vëni miellin në shporet dhe pastaj vëni brumin. Rrotullone atë pas 15 minutave dhe piqeni në anën tjetër edhe për 10 minuta tjerë. Piqeni atë në furrë për një tjetër gjysëm ore. Nxirreni jasht dhe shpërndani ca vaj në të dyja anët. Pastaj mund ta vëni atë në kese që të zbutet. Vetëm duhet të keni durim që të ftohet ca.

30

Za 5 osoba

Stavite brašno u veliku vanglu i napravite rupu u sredini gde ćete dodati so, ulje, sodu bikarbonu i kvasac. Zagrejte vodu dok ne bude mlaka i polako je dodajte ostalim sastojcima. Mesite potom testo na radnoj površini, ili stolu. Testo bi trebalo da bude malo tvrđe od običnog testa za hleb. Razvucite testo na ravni kružni oblik. Ostavite pogaču da naraste 15 minuta na jednu stranu, okrenite je i ostavite je jos 10 minuta. Pecite je nekih pola sata. Kada je pogača gotova, premažite je uljem (ne puno) sa obe strane i stavite je u plastičnu kesu da bi bila jos mekša. Budite strpljivi i sačekajte da se pogača malo ohladi.

31

LJONGA − Cooked young cheese

LJONGA

Ingredients: 2 litres milk 2 litres yogurt 26 peppers 400 g homemade young cheese or cottage cheese 1 ½ tablespoon of salt Oil

Hardji: 2 litres thud 2 litres jogurt 26 piperija Zejtini Lon 400 gr domaco ciral

For 5 persons

Ljonga is a typical winter-food in Albanian and Roma cuisine, but you can eat it also fresh in summer. It should, however, be made the day before you serve it. Traditionally, it’s made in autumn and stored in “vinobran” in barrels. Nowadays, it is not found that often on the families’ tables anymore.

First boil the milk. While continuously stirring, add slowly 1 liter of liquid yogurt to the boiled milk, then put the salt to make it taste a bit cheesy. Cut the cheese into cubes. After around 30 minutes, take the pot with the milk and yogurt off the fire and pour the other liter of yogurt into the milk. Meanwhile, put 16 peppers on the stove or the hotplate. Do not panic, they have to get black. Flip them to darken both sides of the peppers, then you might put them into a plastic bag so that they get even softer. Peel the peppers in cold water and tear each of them into four slices. Put them into the milk with the cheese in it. Finally, leave the Ljonga covered for a day and a night so it gets firmer.

Grill the other ten peppers just as described above and fry the peeled slices in oil. Serve them with the Ljonga. Ljonga is often enjoyed with pogača bread and salad.

32

5 manushenge

Ljonga si tipicno jevendeski hrana ani Albansko hem Romani kuhinja, ali saj halpes hem ano nilaj, ali valjazla te kerel pes jek zis anglal bi te na halpes. Tradicionalno kerdzi si ano jesen hem ikerlapes ko spajzija hem dodajzlapes vinobrani. An avdzisutno vakci naci arakhes kakja hrana but cesto ko astalija.

Prvo kerav o thud. Dok mesisa, po hari chivca 1 litra jogurti ko keravdo thud, onda 1 thaj pash bare roja lon. Chin o ciral ko kockes. Palo 30 minucija ikal i tenjdera thudesa hem jogurtisa katri jag, hem chiv aver litra katro jogurti ko thud. Pal kada, chiv 16 piperija ko sporeci. Ma sizaren, mora te thabon hari taj te oven kale. Irizen o piperija ko sa o riga ci te na thabon, onda mozda ka mangen te chin len ki jek kesa ci te oven adji po meka. Cistizen o piperija ko sudro pani hem chin sa o pierija ko od prilike star deloja. Onda chiv len ko thud kockenca katro ciral. Ko krajos mukjen I ljonga uchardzi jek zis hem jek rat ci te zorajol. Pek avera des piperija isto sar anglalo jek zis, onda chin len ko isto deloja hem przizlen ko zejtini. Saj chenpes zajedno e ljongasa te halpes. Djala e pogacasa hem salatasa.

33

LANGU

LJONGA

Përmbajtja: 2 litra qumësht 2 litra jogurt 26 speca Vaj Krip 400 gr djath i freskët shtëpie apo gjizë

Sastojci: 2 litre mleka 2 litre jogurta 26 paprika Ulje So 400 gr domaćeg mladog sira

Për 5 persona

Langu është ushqim tipik dimërorë i Shqiptarëve dhe Romëve, por gjithashtu mund të hahet i freskët edhe gjatë verës por duhet të bëhet një ditë para se ta hahet. Tradicionalisht, langu bëhet gjatë vjeshtës dhe ruhet në bure dhe i shtohet uthull (vinobran)! Në ditë të sotme langu gjindet më rrall në tavolina të familjeve.

Së pari vloni qumshtin. Dhe duke e përzier, ngadal shtoni 1 litër jogurt të lëngshëm qumështit të vluar, pastaj nje lugë e gjysmë krip për ta bërë atë si gjizë. Preni djathin në copa katrore. Pas 30 minutash largoni enën me qumësht dhe jogurt nga zjarri dhe vëni një litër tjetër jogurt në qumësht. Në ndërkohë vëni 16 speca në shporet apo në plloq të nxehtë. Mos bëni panik, ata duhet të nxihen. Rrotulloni ata në të dyja anët, pastaj i vëni ata në kese llastiku që të zbuten edhe më shumë. Qëroni specat në ujë të ftohtë dhe i shqyeni ata ne kater pjesë. Pastaj vendosni ata në qumësht me copa të djathit. Më në fund e lini Langun e mbuluar për një ditë dhe një natë që të trashet.

Pjekni 10 speca si në ditën e mëparshme, dhe i fërgoni copat e shqyera në vaj dhe shërbeni së bashku me Langun. Shërbehet me bukë pogaqe dhe sallatë.

34

Za 5 osoba

Ljonga je tipična zimska hrana u albanskoj i romskoj kuhinji, pa ipak, možete je jesti i svežu leti, ali bi se trebalo spremiti dan pre nego što je planirate poslužiti. Tradicionalno se pravi u jesen i čuva u buradi sa dodatim vinobranom. Danas ćete je ređe viđati na porodičnom meniju. Prvo prokuvajte mleko. Stalno mešajući, polako dodajte litru jogurta u prokuvano mleko, zatim jednu i po kašiku soli. Iseckajte sir na kockice. Nakon 30 minuta sklonite lonac sa vatre i dodajte preostalu litru jogurta.

U međuvremenu stavite 16 paprika na šporet ili na ringlu. Ne paničite, moraju pocrneti. Ispecite obe strane, oljuštite ih i svaku isecite na četiri dela. Onda ih dodajte sa kockicama sira u smesu. Na kraju pokrijte i ostavite ljongu da odstoji preko noći kako bi se zgusnula. Ispecite ostalih 10 paprika dan posle, ispržite ih u ulju i služite ih kao dodatak ljonzi. Služiti uz pogaču i salatu.

35

FLIJA

FLIJA

Ingredients: 5 kg flour 1 liter sunflower oil 2 liters yoghurt 300 gr feta cheese 4 eggs salt, pepper

Hardji: 5 kg aro 1 litres zejtini 2 litres jogurti 300 gr feta ciral 4 are Lon, lolo biberi

For 15 persons

Flija is made on an open fire, which makes it a typical summer dish. First, you prepare a fire with hot, burning coal.

Cover it with a large, round, flat, metallic plate and heat it above the fire. Put as much coal as possible on the plate until it’s burning.Prepare two pots with 4 liters of water and add 2-3 tablespoons of salt. Now, continuously add 2½ kg of flour to one pot and 2 ½ kg of flour to the other. Keep stirring until there are no clumps in the mixture anymore. The dough should be thick but still fluid (like the dough for an omelet). If it’s too thick, add water. In a third pot, pour 1 liter of oil, add 300 g of feta cheese and 2 liters of yogurt and 4 eggs. Mix it all together. Now, you need a large baking tray. Pour some oil onto the bottom.

Put some sprinkles of feta-yogurt mass on it. Then, you pour some of the dough in it; do not cover the tray’s entire surface, but only about half of it by drawing sort of a star with the dough. Afterwards, put the plate with the hot, burning coal on top of the plate with dough for about 1-2 minutes. Take off the plate with the coal and put it back into the fire. Now put again some feta-yogurt mass and cover all the empty spots of the bottom with dough in star-lines (see above). Cover it again with the coal plate. The coal should always be hot and burning. If it’s not burning, heat it in the fire and put a clean plate on it to keep it warm and clean. Repeat the same process for about 4 hours, until the whole plate is filled with dough-lines and feta-yogurt. There should be about 20 layers. At the end, take the baking tray and put it onto some bricks. Put some of the coal under the pot and cover it with the coal plate. After about 10 minutes, the Flija is ready to be served. It goes well with a cream out of yogurt and feta cheese.

36

15 manushenge

Filija kerla pes ki puderdzi jag. Kodleske si hem letnjo jelos. Prvo valjazla te spremizen jag katro suko angar. Ucaren les bare katro saster saci hem tacarenles ki jag. Chiven kibor saj angar ko saci hem mukhenles te tacol hem te thabol po hari.

Spremizen duj vangles po 4 litrija pani hem 2-3 bare roja lon chiven. Onda chiven po hari 2 ½ kg aro ki jek vangla hem 2 ½ kg aro (kada so achola) ki aver. Mesizen sa dok na oven vise grutke ki smesa. I smesa valjazla te ovel tuji ali hem tecno, sar I smesa omletiske. Te si but thuji, chiven panda pani. Ki aver vangla chiven 1 litra zejtini hem 300 gramija feta ciral hem 2 litrija jogurti hem 4 are. Mesizen sa zajedno.

Akana valjazla tumenge bari tepsija. Chiven zejtini prvo ki tepsija, makhen la. Prskizen hari filisa katro feta-jogurti I tepsija.

Onda, chivna linijes e glavno smesasa: Umesto te pheren celo slojos, tumen nakna samo epas I tepsija hem ko maskar chivna linijes te disol sar zvezda. Pal kada, chiven o tato saci angaresa, upral I tepsija hem adjaren 1-2 minucija te pekel kada so so chen ki tepsija. Ikalen o saci hem chiven les palem ki jak ci te tacol palem. Akana chiven hari fili katro feta-jogurti, samo kibor te prskizen kada so pecilo, I onda chiven ko sa o prazno thana (kaj muchen ko prvor drom) glavno smesa. Palem chiven upral o tato sachi. O angar valjazla te ovel uvek but tato hem te tharel o zaros. Te nane o saci tato, onda nastavizen te tacaren les ki jag.

Keren isto sa palem smesasa hem pekenla hari po hari. Nastavizen kidja karigo 4 sahacija, sa dok I tepsija na perjol katri glavno smesa hem fili katro feta-jogurti.

37

FLIJA

FLIJA

Permbajtja: 5 kg miell 1 litër jogurt 300 gr djath feta 4 ve Krip, piper

Sastojci: 5 kg brašna 1 litra suncokretovog ulja 2 litre jogurta 300 gr feta sira 4 jaja so, biber

Për 15 persona

Flija bëhet në zjarr të hapur. Për atë njihet si ushqim tipik verorë. Së pari duhet të përgatitini zjarrin, me qymyr. E mbuloni atë me saq, dhe e nxeni saqin mbi zjarr. Vëndosni sa më shumë qymyr qe mundeni mbi saq gjersa të ndizet.

Përgatitni dy enë me 4 litra ujë dhe me 2-3 lugë krip në to. Tani ngadal shtoni, 2 ½ kg miell në njërën enë dhe 2 ½ kg miell (të mbeturat) në tjerat. Përzieni gjersa të mos ketë duqa më. Brumi duhet të jetë I trash por prap I lengshëm, sikurse brumi për omlet. Nëse është shumë I trash, shtoni më shumë ujë. Në një enë tjetër shtoni 1 liter vaj me 300gr djath feta dhe 2 litra jogurt dhe 4 ve. I përzieni të gjitha së bashku.

Tani ju nevojitet nje tepsi e madhe (tepsi alumini). Hidhni ca vaj ne tepsi. Vendosni ca copa te jogurtit feta në të. Pastaj vizatoni vija në të me brum: në vend se ta mbuloni tërë fundin e tepsis ju mbuloni vetëm gjysmen, duke vizatuar një yll në të. Pastaj, vendosni saqin mbi tepsi me brum dhe mbane ashtu per rreth 1 apo 2 minuta. Hiqni qymyrin dhe e ktheni në zjarr. Tani prap vendosni ca jogurt feta dhe mbuloni të gjitha pjesët e thata të fundit të tepsis me brum në formë të yllit. Mbulone atë prap me saq. Qymyri duhet qe gjithmone të jetë I nxehtë dhe I ndezur. Nese ende nuk ndizet, ngroheni atë ne zjarr dhe vendosni pjatë të pastar mbi të që ta mbani të pastër. Përsërisni procesi e njejtë per 4 orë të tjera, gjersa e tërë pjata të mbushet me brumë dhe jogurt feta.

38

Za 15 osoba

Flija se pravi na otvorenoj vatri. Zato je tipično letnje jelo. Prvo morate da pripremite vatru sa ugljem. Tim ugljem prekrijte sač i stavite ga preko otvorene vatre.

Spremite dve velike vangle sa 4 litre vode i sa 2 -3 kašike soli. Sada polako dodajte 2 ½ kg brašna u jednu i isto toliko u drugu vanglu. Mešajte dok sve grudvice ne nestanu. Testo bi trebalo da bude gusto ali u isto vreme i tečno, kao testo za omlet. Ako je previše gusto dodajte malo vode. U drugi sud stavite 1 litru ulja, 300 gr feta sira, 2 litre jogurta i 4 jaja i sve izmešajte.

Sada vam je potrebna tepsija. Dno podmažite uljem. Stavite nesto feta-jogurt mase na to. Onda crtate sa testom: umesto da pokrivate celo dno, sipajte testo u obliku zvezde ili latica cveta tako da pokrijete samo pola. Nakon toga, stavite sač sa vrelim žarom na vrhu preko tepsije sa testom nekih minut do dva. Sklonite sač i stavite ga na vatru da se greje dok vi stavljate fetajogurt smesu i onda dodajte testa na mesta gde ste prvo preskakali. Ugalj na saču bi uvek trebao da gori. Ponovite ceo proces oko 4 sata, sve dok tepsija nije puna testa u linijama i feta-jogurta smese.

39

KOLL-PITA − Rolled salty pie

KOLLPITA

Ingredients: Dough: About 2 kg of flour ½ litre water 2 tablespoons of salt

Hardji: Smesa: Dji ko 2 kg aro Epash litra keravdo pani 2 roja lond

Filling: ½ litre of fluid yogurt 8 eggs 400 ml of sour cream 1,5 teaspoons of salt Oil

Smesa prelivja : Epash litra jogurit 8 are Ziktini 400 ml pavlaka 1,5 roj lond

For 5 persons

Pour the flour into a pot, add 2 tablespoons of salt, add some of the water and mix everything with your hands. Put some flour on your working space, take some of the dough out of the pot and knead it. Make a hole in the middle of the dough and pour some lukewarm water into it. Keep on kneading by adding flour and water until the dough is not sticky anymore.

Divide the dough into about 10 balls of the size of a small apple. Knead the balls again until their surface is smooth and without creases. Put enough flour onto the working space and flatten the balls with a rolling pin into flat cakes (about 1cm thickness).

Pour some oil onto each flat cake and spread it on the surface. Wait 10 minutes in order to let the dough soften. Put the eggs into a pan and scramble them with a fork. Add the yogurt, the sour cream, the salt and mix it all with a fork. Stretch one flat cake with your hands until it is very thin and see-through and put it on a tablecloth. Spread some of the filling onto that flat cake and dispense some oil on it. Take the tablecloth at the corners of one side and flip it bit by bit so the round cake rolls itself in. Put the roll in form of a spiral snail into the oiled baking tray. Do the same with all the flat cakes. Disperse oil over it again and bake the Pita at around 150°C for approximately 45 minutes until it gets crispy and brown. Once the Pita is ready, sprinkle some water onto the top and cover it with a kitchen towel until it is ready to be served.

40

5 manushenge

Chiven aro ani jek tepcija, chiven 2 roja lond, chiven hari pani, meshizen sa kaka tumare vastesa. Chiven aro ano tuarmo than kaj ka kern I kolpita thaj pal kada len odvozjzen o aro. Keren len cikore bokoja thaj chiven pohari panja an lende. Chiven aro sa dji na dikhen kaj o bokoja na ljepina pes.

Keren 10 bokoja sar phabaj. Palen o bokoja keren sad ok na dobizen koda oblikos krugosko. Chiven dovoljno aro an tuaro keibasko than thaj oklagijasa nakhaven o cikore bokoja thaj keren len, te oven 1 cm debilja, sar jek CD-te oven bare. Chiven zejtini ano svako masa. Adjaren 10 minucja te omekshizen o smeses. Chiven o are ko tanjiri hem peklen viljuskasa. Istegniz jek smesa tumare vastenca hem kerenla te ovel slicno pizzake, ali kidibor sani kaj te ovel skoro providno ci te disol I musema kaj kerna I kolpita. Chiv hari fili (smesa) maskare hem prskis hari zejtini. Le o krajos e musemako hem vazla ci I smesa te vrdzizel pes hem te disol sar jek dlogo rolna. Chiv I rolna ki tepsija koja sine makhi zejtinisa, hem posmizis katro maskar te keres so po cikoro krugos pa onda so po baro. Isto ker o rolnes hem kana ka pheren I tepsija chiven i Kol-pita te pecol ko 150°C karigo 45 minucija sa dok na ovel narandzasto hem hrskavo. Kana si I pita goto, chiven hari pani upral hem ucharen la jek e cisto kotoresa sad ok na chenla ko astali te han.

41

KOLLPITE

KOL-PITA

Përmbajtja: Brumë: Rreth 2 kg miell ½ litër uji të vluar 2 lugë pasuli me krip

Sastojci: Testo: Oko 2 kg brašna ½ litra vrele vode 2 supene kašike soli

Mbushjet: ½ litre jogurt të hollë 8 vezë Vajë 400 ml salcë kosi (pavllakë) 1,5 lugë pasuli me krip

Fil: ½ litra tečnog jogurta 8 jaja Ulja 400 ml kisele pavlake 1,5 kafene kašike soli

Për 5 persona

Vëni miellin në një enë, shtoni 2 lugë krip, shtoni ca ujë, dhe përzieni atë me duar. Vendosni ca miell ne hapsirën ku punoni, dhe nxjerrni ca brumë nga ena dhe masazhoni atë. Bëni një vrimë në mes të brumit dhe vendosni ca ujë në të. Vazhdoni që ta masazhoni atë duke shtuar miell dhe ujë derisa brumi të mos ngjitet.

Ndani brumin ne rreth 10 toptha të masës së një molle të vogël. Masazhoni topthat prap përderisa sipërfaqja e tyrë të bëhet e lëmueshme dhe pa rrudha. Vendosni miell të mjaftueshëm në sipërfaqen ku punoni dhe i shtrini/rrafshoni topthat me t’holluese në petë të rrafshta me trashësi përafërsisht prej 1 cm; ato duhet të kenë madhësinë e një CD muzikore. Vendosni ca vaj në secilën prej petwve të rrafshta dhe shpërndane në sipërfaqe të tyre. Prisni 10 minuta që brumi të zbutet. Vendosni vezët në një tigan dhe i përzieni ato me pirun. Shtoni jogurtin, pavllakun dhe kripën dhe i përzieni të gjitha me pirun. Shtrini petët me duar (si picë) përderisa të behen shumë të holla dhe të tejdukshme dhe i vendosni ato ne mbulesë tavoline. Vëndosni mbushjen petën e hollë dhe vëni ca vajë në të. Kapni mbulesën e tavolinës në qoshe dhe e rrotulloni atë pak nga pak kështu që torta të rrotullohet në vete. Vendosni tashme paninen në forme e një krymylli spiral në enën për pjekje. Bëni të njejtën gjë me petët tjera. Vëni vajë mbi to prap dhe kështu e pjekni piten në temp. rreth 150°C për afro 45 minuta përderisa të rreshket dhe të merr ngjyrë kafe. Sapo të përgatitet pita, spërkatni ca ujë në sipërfaqe dhe mbuloni atë me mbulesë kuzhine derisa të jetë gati për tu shërbyer.

42

Za 5 osoba

Sipite brašno u veliku posudu, dodajte 2 kašike soli, malo vode i sve izmešajte rukama. Stavite malo brašna na vaš radni prostor (sto), uzmite nešto testa i mesite. Napravite rupu usred testa i sipite malo vode. Nastavite da mesite i da dodajete brasno i vodu sve dok se testo vise ne lepi.

Podelite desto na 10 kugli testa veličine manje jabuke. Mesite te kuglice sve dok njihova površina nebude glatka i bez grudvica.

Stavite dovoljno brašna na radni sto i razvite testo oklagijom na ravne ploče debljine oko 1 cm; slične veličine muzičkog CD-a.

Sipajte malo ulja na njih i zavite ih sto je više moguće. U zasebnu posudu izmućkajte jaja, dodajte jogurt, kiselu pavlaku i so i promešajte. Razvucite jednu koru rukama (kao picu) dok ne bude tanka i providna i stavite je na stoljnjak. Stavite nešto fila, i nešto ulja. Stoljnjak uhvatite za ćoškove, podignite i pustite da se testo samo urola. Rolnu testa stavite u obliku spirale u unapred podmazanu tepsiju uljem. Tako uradite sa svim testom. Stavite još malo ulja na površinu i pecite u rerni na oko 150°C nekih 45 minuta sve dok pita nebude hrskava i braon. Kada je pita gotova, poprskajte malo vodom preko i pokrijte krpom sve dok nebude servirana.

43

PITA - Spinach Pie

PITA

Ingredients: Dough: Around 2 kg of flour 3 teaspoons or salt Lukewarm water Around 200 ml of oil

Hardji: Smesa: Djiko 2 kg aro 3 sredjno roja lon Mlako pani Karigo 200 ml zejtini

For 8 persons

Filling: 500 gr of spinach 500 gr of feta cheese 4 eggs 1 cup of yogurt 3-4 tablespoons of oil 1 teaspoon of salt

Make a Pita dough and form 20 flat cakes (see recipe for Koll-Pita). Divide the flat cakes in 2 groups of 10 layers. Spread some oil on each of the layers, so that they do not stick together. Stretch the first 10 layers into the size of an oiled baking tray and put them in there. Stick their ends to the edge of the tray. Cut the spinach and the feta into pieces, add the eggs, the yogurt, the oil and the salt and mix it all together. Pour it onto the 10 layers in the tray.

Stretch the other 10 layers, put them on top of each other. Then put them into the baking tray on top of the filling. Make sure that the layers stick together well at the edge. Pour some oil on the top again and bake the Pita for 20 minutes at 200°C until it is crispy and brown. Once the Pita is ready, sprinkle some water onto the top and cover it with a kitchen sheet until it is ready to be served.

44

8 manushenge

Fili: 500 gr spanaci 500 gr feta ciral 4 are 1 bardaci jogurti 3-4 bare roja zejtini 1 srednjo roj lon

Ker o testos e pitako hem spremiz 20 prava okrugla sar picez testos. Ko duj thana po 10. Chiven hari zejtini ano svako testos, ci te na ljepizel pes i smesa jek averasa. Bajaren o des testoja ci te oven so plocasto hem te oven taman tepsijake, hem chiven o testos otka.

Chiven e teskoske krajoja ko krajos e tepsijako. Chinen o spanaci hem i feta ciral ko deloja, chiven are, jogurti, zejtini hem lon hem sa zajedno mesizen. Te na mangna spanaci, saj hem te na chen hic. Chiven o fili upral o 10 listoja e smesako.

Bajaren o avera 10 testoja, hem chiven len jek upral averate. Onda chiven len upral o fili ki tepsija. Oven sigurno, kaj o krajoja si laches spojime e telune 10 e listonenca katri smesa. Chiven hari zejtini upral hem peken i pita karigo 20 minucija ko 200°C sa dok na ovel koravo hem kafeno. Kana I pita si gotovo, chiven hari pani upral hem ucharen la haj cisto kotoresa sa dok na servirizen la ko astali.

45

PITE ME SPANAQ

PITA

Përmbajtja: Brumi: Rreth 2 kg miell 3 lugë qaji me krip Ujë të ngrohtë Rreth 200 ml vaj

Sastojci: Testo: Oko2 kg brašna 3 kafenih kašika soli Tople vode Oko 2 dl ulja

Për 8 persona

Mbushjet: 500 gr spanaq 500 gr djath feta 4 ve 1 gotë jogurt 3-4 lugë qaji me vaj 1 lugë qaji krip

Bëni brumin e pites dhe krijoni 20 petë (shihni recetën për kollpite). Ndani petët në dy grupe me nga 10 cope. Shpërndani ca vaj në to që të mos ngjiten mes vete. Shtrini 10 petët e para në masën e njejtë më tepsin me vaj dhe vendosni ato nw tepsi.

Futni qoshet e tyre në qoshet e tepsis. Preni spanaqin dhe djathin feta në copë, shtoni vezët, jogurtin, dhe vajin e kripën dhe përzieni të gjitha së bashku. Derdhni përzierjen mbi 10 shtresat që gjenden në tepsi.

Shtrini 10 petët tjera, vendosni ato një mbi një. Pastaj vendosni ato në tepsi për pjekje, mbi mbushje. Sigurohuni që shtresët të mbesin të ngjitura mës vete në qoshe. Vendosni ca vaj serish përmbi dhe pjekni pitën për 20 minuta në 200°C derisa të behët kore dhe të marr ngjyrë kafe. Kur pita është e gatshme, spërkatni ca ujë dhe mbulone atë me pëshkir kuzhine gjersa të jetë e gatshme për shërbim.

46

Za 8 osobe

Fil / Punjenje: 500 g spanaća 500 g feta sira 4 jaja 1 čaša jogurta 3-4 supenih kašika ulja 1 kafenu kašiku soli

Napravite testo za pitu I napravite 20 ravnih ploča veličine CD-a (pogledajte receptza kolpitu).Podelite ih u dve grupe od po 10. Stavite malo ulja na svaku da se ne bi lepile. Razvijte prvih 10 u veličinu podmazane tepsije za pečenje I spustite je u nju. Krajeveim zalepite zaivicu tepsije. I secite spanać I feta sir, dodajte jaja, jogurt, ulje I so, sve lepo izmešajte. Ako ne volite spanać, možete da izostaviti. Sipite smesu u tepiju preko prvog sloja. Razmesite ostale 10 ploče, stavite je preko. Pobrinite se da se slojevi lepo zalepe po ivicama. Polijte malo ulja preko I stevite da se peče nekih 20 minutana 200°C dok ne bude hrskava I braon. Kada je pita spremna, poprskajte malo vode preko I pokrijte je krpom da se ohladi do serviranja.

47

KACHAMAK − Corn flour dish

KACHAMAKOS

Ingredients: 1 liter milk 500 gr corn flour 100 ml oil Young cheese Salt

Hardji: 1 litra thud 500 gr e bobosko aro kacamakiske 100 ml zejtini Kremasto ciral

For 3 persons

This is a starter or a breakfast dish. First, boil the milk in a pot. Add a teaspoon of salt. Stir, add the corn flour slowly and keep stirring until it gets thick. In another pot, heat the oil. Continuously add it to the mixture and stir well. Serve the KaÄ?amak on a plate with the young cheese on top.

48

3 manushenge

Kaka saj ovel predjelos ili doruckos. Prvo kerav o thud ki tenjdera. Chiv jek srednjo roj lon. Kerav, chiv e bobosko aro po hari hem meshiz sad ok na dobizel thuji smesha. Ani aver cikori tenjera ili tiganji, tacar o zejtini. Chiv les ki aver spesa po hari hem mesiz laches. Serviriz ko tanjiri kremasto ciralesa upral.

49

KAQAMAK

KAČAMAK

Përmbajtja: 1 litër qumësht 500 gr miell kollomoqi 100 ml vaj Gjizë-kremë djathi

Sastojci: 1 litra mleka 500 gr kukuruznog brašna 100 ml ulja Krem sir

Për 3 persona

Kaqamaku është paragjell, apo ushqim mengjësi. Së pari vloni qumështin në një tenxhere. Shtoni një lugë qaji krip.

Përzieni, shtoni miellin e kollomojt ngadal dhe vazhdoni ta përzieni gjersa të trashet. Në një tjetër tenxhere, nxeni vajin. Ngadal ia shtoni vajin duke e perzier me forcë paragjellen. Shërbene në pjatë më djath feta mbi të.

50

Za 3 osobe

Ovo jelo je dodatak doručku. Prvo prokuvajte mleko u šerpi. Dodajte kašičicu soli. Mešajte svo vreme dok polako dodajete kukuruzno brašno sve dok se ne zgusne. U drugoj šerpi ugrejte ulje. Dodajte polako ulje celoj smesi i jako mešajte. Servirajte na tanjiru sa feta sirom na vrhu.

51

TAVA - Kind of risotto

TAVA

Ingredients: 5 chicken legs 1 onion 2 peppers 2 tomatoes 500 g risotto rice vegetable bouillon powder oil, salt

Hardji: 5 bataka 1 purum 2 pioerja 2 patljidjanja 500 gr rishoto orizi Tahj zektini, lond, thaj vegeta.

For 5 persons

Cut the onion, the peppers and the tomatoes into small pieces. Put the chicken legs and the onion in a pot without oil and heat it on the fire. Add 1 tablespoon of salt, 1 tablespoon of bouillon, 200 ml of oil and stir everything. Cover the pot without closing it completely. As soon as the chicken and onions are slightly fried (about 15 minutes), cover everything with water. Let the water boil for a few minutes, then lower the heat and leave it on low temperature for about 45 minutes. After 45 minutes, wash the rice, put it in a baking tray, and add the peepers and the tomatoes. Put the tray on the fire and let the whole grill for a few minutes. Continuously add the water (in which the chicken legs have been cooked) to the rice. Spread the chicken legs in the rice. Put the tray in the oven at 250°C. Let it cook according to the type of rice you’re using (30 to 45 minutes). Do not stir but shake smoothly the baking tray from time to time.

52

5 manushenge

Chinen I purum o piperja thay o patljidjanja ano cikore parcicja. Chiven o bataka thaj o puruma ani renda thaj kavrdizen len hari. Chiven jek bari roj lond, jek roj chiven vegeta, 200 ml zektini. Ucharen I tepcija bi tena ucharen la kret. Taman dji kana o bataka thay I putu hari ka kovjol (15-e minucijenge), chiven pani ani tava. Adjaren dok o bani na kerjol. Muken te kerjol 2-3 minucja, thay pal kada ucharen la kapacisa, muken te kerjol I tava 45 minutcja.

Palo 45 minucja, thven o rizi, chiven ano orizi harica piperja thaj patljidjanja thaj muk lent e pecon neko micuja. Pal kada, poharica chiven o pani ani tava (pani an savo keravdzile o bataka) kada pani chiven ano orizi. Jek po kej chiven o bataka upral o rizi. Chiven celo tava tepcija ani teperatura 250°., muk nek kerjol jek (30 dji ko 45 minucja). Ma tresizen I tavam ani jek duj trin drom meshizen jekhe bare rojasa.

53

TAVA

TAVA

Përmbajtja: 5 kofsha pule 1 qepë 2 Speca 2 Domate 500 gr oriz risotto Vaj, krip, vegetë

Sastojci: 5 pilećih bataka 1 glavica luka 2 paprike 2 paradajza 500 gr pirinča Ulje So Vegeta

Për 5 persona

Preni qepët, specat dhe domatet në copa të vogla. Vendosni kofshat e pulës dhe qepët në nje tenxhere pa vaj dhe nxene atë në zjarr. Shtoni 1 lugë krip, 1 lugë vegetë, 200 ml vaj dhe përzieni të gjitha. Mbulone tenxherën duke lënë pak hapsirë. Sapo pula dhe qepët të fërgohen ca, (rreth 15 minuta), mbulone atë me ujë. E lini që të vloj për disa minuta, pastaj ulni temperaturën dhe e lini në temperature të ulët për 45 minuta. Sapo të kalojn 45 minuta, shpërlani orizin, vendosni atë në tepsi dhe shtoni specat dhe domatet dhe piqeni atë për disa minuta. Pastaj, ngadal shtoni ujë (në enën ku kofshat e pulës janë ziër) orizit. Një nga një vendosni kofshat e pulës mbi oriz.

Vendosni të tërën në furrë me temperature 250°. E lini që të piqet varësisht prej llojit të orizit (30 deri në 45 minuta). Mos e përzieni por herë pas here e shkundni tepsin ngadal.

54

Za 5 osoba

Sitno iseckajte luk, papriku i paradajz. Pileće batake i luk ubacite u lonac bez ulja i zagrejte ih na vatri. Dodajte 1 supenu kašiku soli, 1 supenu kašiku vegete, 200ml ulja i sve promešajte. Pokrijte lonac, ali ne potpuno. Kada piletina i luk budu već delimično isprženi (nakon 15 minuta), prelijte ih vodom. Sačekajte da se sve prokuva. Neka jelo ključa nekoliko minuta, a potom smanjite vatru i ostavite ga da odstoji nekih 45 minuta.

Nakon što je jelo odstojalo, operite pirinač, stavite ga u tepsiju, dodajte papriku i paradajz i pecite sve zajedno nekoliko minuta.

Zatim polako dodajte vodu (u kojoj su se pileći bataci kuvali) u pirinač, a potom jedan po jedan batak poređajte po pirinču.

Stavite jelo u rernu na 250° i ostavite ga da se peče u zavisnosti od vrste pirinča koji koristite (30 do 45 minuta). Jelo ne mešajte, ali s vremena na vreme lagano protresite tepsiju.

55

CHORBA − Chicken stew

ZUMI

Ingredients: 5 chicken legs 1 big tomato 750 gr potatoes 1 mild pepper 1 big onion 100 gr mashed potato powder Mild paprika spice, salt Vegetable bouillon powder Oil

Hardji: 5 kopanoja 1 baro patlidjani 750 gr krompirija 1 neljuto piperi 1 bari purum 100 gr pire prahos Ne ljuto lolo biberi Zejtini

For 5 persons

For this recipe, keep in mind that the slower and longer it cooks, the better it will be! Cover the bottom of a pot with oil.

Cut the tomatoes into cubes and the onions and the peppers into small pieces. Put the chicken and the onions into the hot oil.

After 10 minutes, add 1 tablespoon of oil, 1 ½ tablespoon of salt, 1 ½ tablespoon of vegetable bouillon, the tomatoes and the peppers. Let it cook on and stir it from time to time. In the meantime, peel the potatoes and cut them into cubes. Wash them.

After 20 minutes, add the potatoes to the stew. After another 20 minutes, add 2 tablespoons of mild paprika spice. Cover the whole with water. Then cover the pot without closing it completely and let it cook. After 40 minutes, add the mashed potato powder so that the stew gets thicker. Serve with bread and salad.

56

5 manushenge

Kakale receptiske, djan kaj te spremizla pes sa po sporo, polaches hem ka ovel! Chiv ki tendjera zejtini, hari ki povrsina.

Chin o patlidjanija ko cikore kockes hem o piperija ko cikore deloja. Chiv o kopanoja hem i chindzi purum ko tato zejtini ki tendjera. Palo 10 minucija, chiv 1 bari roj zejtini, jek taj pash roj e loneski, jek taj pash roj vegeta, o patljidjanija hem o piperija.

Mukles te kerjol hem mesizen povremeno. Ano mashkar vakti, ljustis o krompirija hem chinglen ko kockes. Tovlen panjesa.

Palo 20 minucija, chiv o krompirija ki tendjera. Palo avera 20 minucija, chiv 2 bare roja ne ljuto lolo biberi. Sa I tenjdera pheren panjesa. Uchar I tendjera, ali na kret hem muk les te kerjol. Palo 40 minucija, chiv o meljime pire prahos hem mesiz dok na ovel po thulo. Serviriz maresa hem salatasa.

57

CORBË ME PULË

ČORBA

Përmbajtja: 5 këmbë pule 1 domate e madhe (patligjan) 750 gr patate 1 piper i butë 1 qepë e madhe 100 gr pluhur të patateve Spec salce padjegës , krip dhe vaj

Sastojci: 5 pilećih bataka 1 veliki paradajz 750 gr krompira 1 slatka paprika 1 veliki crni luk 100 gr instant pirea iz kesice Aleva paprika, so, ulje

Për 5 persona

Për këtë recetë, mbani në mend që sa më ngadal që zihet aq më e mirë do të bëhet! Mbuloni fundin e enës me vaj. Preni domatet ne copa katrore si dhe specat në copa të vogla. Vëndosni pulën dhe qepën e prerë ne copa të vogla në vajin e nxehtë.

Pas 10 minutave shtoni 1 lug vaj, 1 1/2 lugë pasuli krip, 1 1/2 lugë pasuli bouillon perimesh, si dhe gjithashtu shtoni domatet dhe specat. E lini që të zihet . E perzieni herë pas here. Në ndërkohë, qëroni patatet dhe i preni ato në copa katrore. I lani me ujë.

Pas 20 minutave, shtoni patatet në gjellë. Pas 20 minutave tjerë, shtoni 2 lugë pasuli spec të kuq salce. Mbuloni tërë gjellën me ujë. Mbuloni enën duke lënë pak hapsirë dhe e lini që të zihet. Pas 40 minutave, shtoni pluhurin e patateve në mënyrë që gjella të bëhet më e trash. Shërbeni atë me bukë dhe sallatë.

58

Za 5 osoba

Za ovo jelo, imajte na umu da što se sporije kuva, ukusnije će biti! Dno lonca pokrijte uljem. Isecite paradajz i papriku na kockice. Ubacite piletinu i sitno iseckan luk u vrelo ulje. Posle 10 minuta dodajte jednu supenu kašiku ulja, 1 1/2 kašike soli, 1 1/2 vegete, paradajz i paprika. Ostavite da se kuva i mešajte s vremena na vreme. U međuvremenu, oljuštite krompir i isecite ga na kocke. Operite ga vodom. Posle 20 minuta dodajte krompir. Nakon sledećih 20 minuta dodajte 2 kašike aleve paprike.

Sve prekrijte vodom. Pritvorite lonac i ostavite jelo da se kuva. Posle 40 minuta dodajte instant pire kako bi se čorba skuvala.

Servirajte uz hleb i salatu.

59

SHATARASHI - Type of ratatouille

SHATARASHI

Ingredients: 1 kg sweet green peppers 1 spicy pepper 2 big onions 1 kg tomatoes 3 eggs 5 tablespoons of oil ½ tablespoon of salt Parsley, 1 bay leaf

Hardji: 1 kg neljuta zeljena piperja 1 ljuto piteri 2 shere purumake 1 kg patljidjanja 3 are 5 bare roja ziktini Lond Potacno , ko vrhos e rojako

For 5 persons

Grill all the peppers on a hotplate or on a fireplace. Turn them regularly until the skin darkens on both sides and the peppers get soft. Put the peppers in a bowl and cover them with water. Take off the skin, the seeds and rip them into small, vertical stripes. Cut the tomatoes into small pieces. In an extra bowl, mix the eggs with a fork. Peel the onions and put them into water. Then take off their first skin. Cut them into small pieces. Heat up the oil in a pot and add the onions. Let them sizzle until they soften. Add the pepper stripes. After five minutes, add the tomatoes, the salt, the bay leaf and the parsley. Cook until the tomatoes get soft. Then add the eggs and let everything cook for a few more minutes. Once the Shatarashi is ready, serve it with bread.

60

5 manushenge

Peken o piperja ani taci chiani. Irizen le thay meshizen len neko droma, sad ok o piperja na dobizen sar mekoca katro duj stranes. Chiven o piperja an hadjek Sherpa thay ucharen len panjesa. Ljushtizen o piperja thaj odvojzen len. Chinen o patljidjanja ano cikore dela. Ani aver tendjera keraven o are thay zdrobizen ljen veljuhkasa. Tacaren o zigtini thaj ani cihani chgiven I purum. Muken I purum te przizel pes. Palo neko miucja chiven, o patljidjanja ½ bare roja lond, meshizen len upral.

Keraven dji kana o patljidjanja na oven kovle. Chiven sa o hardji an jek than thaj muken te kerjol pada neko minucja. Kana sa ka ovel goto, servirisizen o habe maresa.

61

SHATARASHI

SATARAŠ

Përmbajtja: 1 kg spec ate gjelbert padjegs 1 spec i djegst 2 qepë të mëdha 1 kg domate 3 vezë 5 luge vaji Krip Magadanoz, 1 fletë dafine

Sastojci: 1 kg slatke zelene paprike 1 ljuta paprika Dve veće glavice crnog luka 1 kg paradajza 3 jaja 5 supenih kašika ulja So Peršun 1 lovorov list

Për 5 persona

I pjekni të gjithë specat në shporet. I rrotulloni ata rregullisht gjersa lekura e specit te nxihet në të dyjat anët dhe të bëhet e butë. Vendosni specat në nje enë dhe mbusheni enën me ujë. Hiqni lekurën, farat dhe preni ata në rriska të vogla vertikale. Preni domatet në copa të vogla. Ne një enë tjetër shtesë, përzieni vezët me pirun. Qëroni qepët dhe vini ato në ujë. Hiqni lekurën e pare të qepëve. Preni ato në copë të vogla. Nxeni vajin në një tenxhere dhe shtoni qepët. I leni ato që të fergohen deri sa të zbuten. Shtoni rriskat e specave. Pas 5 minutash, shtoni domatet me gjysëm luge kripe, fletën e dafinës dhe magdanozin.

Zieni gjersa domateja të zbutet. Shtoni vezët. Largoni nga nxehtësia pasë pesë minutash dhe e shërbeni atë me bukë.

62

Za 5 osoba

Ispecite paprike na ringli. Okrećite ih stalno dok ne pocrne i dok ne smekšaju. Stavite paprike u vanglu i prekrijte ih vodom. Oljuštite ih i očistite od semenja i iseckajte na male vertikalne trake. Isecite paradajz na male kockice. U zasebnoj vangli izmućkajte jaja. Oljuštite luk i stavite ga da odstoji u vodi. Nakon toga, oljuštite jos jedan sloj sa luka i sitno ga iseckajte. Zagrejte ulje i dodajte luk. Pržite dok luk ne smekša. Dodajte papriku. Posle 5 minuta dodajte paradajz sa pola supene kašike soli, lovorov list i peršun. Kuvajte dok paradajz ne omekša. Dodajte jaja i ostavite da se kuva još nekoliko minuta. Kada je sataraš gotov, služite ga sa hlebom.

63

GOULASH − Beef stew

GULASHI

Ingredients: 1 ½ kg of beef (topside or silverside) About 6 onions 3 tablespoons of vegetable bouillon 1 teaspoons of black pepper 2 tablespoons of paprika powder Instant Gulaš powder 250 ml of sunflower oil About 7 tablespoons of flour 125 gr of ketchup

Hardji: 3 kiles tulji mas, po mogucnosti bi khonjake 12 puruma 6 roja vegeta 2 cajiske (srednja) roja kalo biberi Epash litra zejtini 15 bare roja aro 250 gr kecapi

For 12 persons

Cut the meat into bite-sized pieces. If there is fat, just cut it off. Put the pieces into a big bowl and pour some water into it. Make sure that the meat is covered with water. Leave it like this for about 15 minutes. Then take it out of the water and put it into another pot and wash it once or twice. Peel the onions and put them into a bowl with water. Leave them there for about 10 minutes. After this, take off the outer skins of the onions and cut them into pieces.

Take a big pot and heat the oil in it. Add the onions, stew them for a few minutes and put in the meat. Add bouillon, pepper and stir well. After about 1 hour, add the same amount of water again and let the Gulaš simmer until you can’t see the onions anymore. This should take about one more hour.

Pour some oil into a frying pan, so that the bottom is covered by about ½ cm of oil. Heat it up and add the flour. Let it fry until it gets light brown, add the paprika powder and the instant Gulaš powder. Add the mixture then to the Gulaš and let everything cook for 5 minutes. Add 125 g of ketchup to the Gulaš and cover the pan. Let everything cook for 5 more minutes and your Gulaš is done! Cool it down a bit and serve it with bread and salad.

64

25 manushenge

Chin o mas ko sitna deloja. Te si knonji, ikala. Chiv o deloja ki tendjera hem chiv pani an late; osiguriz kaj sa o deloja maseske si ucharde panjesa. Mukles kidja 15 e minucjenge. Pal kada, ikalen katro pani hem chiv len ki aver tendjera. Thoven o deloja panjesa. Kaka saj ponovizel pes jek ili duj droma. Chin i purum hem chiv len ki tenjdera panjesa. Muklen otka karigo 10 minucija. Pal kada ikal o spoljasnjo koza katri purum hem chin len ko srednjo cikore deloja.

Le jek tiganji hem tacar o zejtini an late. Dodajz I purum, prziz len neko minucja hem chiv o mas. Chiv vegeta, kalo biberi hem mesiz laches. Palo karigo 1 sahaci, chiv isto kibor chanas pani palem hem muk o Gulashi te kerjol sa dok na dikhes vise I purum.

Kada bi valjazlas te ovel jek e sahaciske.

Chiv epash cm zejtini ko tiganji, tacarles laches. Chiv an leste karigo 15 roja aro. Mukles te przizel pes sa dok na dobizel svetlo kafeno hem chiv 4 bare roja lolo biberi, hem instant gulashi jek kesica. Chiv onda kada so mesizan ki tendjera ko gulasi hem muk sa te kerjol 5 minucija. Chiv 250 gr ketchapi ko gulashi hem uchar I tendjera. Muk sa te kerjol zajedno 5 minucija hem o Gulashi si gotovo! Mukles te sudrjol hari hem saj servirizes les maresa hem salatasa.

65

GULLASH

GULAŠ

Përmbajtja: 3 kg mish lope (topside or silverside), nëse është e mundur pa dhjam Rreth 12 qepë 6 lugë vegetë perimesh 2 lugë qaji piperi të zi ½ l vaj Rreth 15 lugë miell 250 gr keqap

Sastojci: 3 kg govedine, po mogućstvu bez masti Oko 12 glavica crnog luka 6 supenih kašika vegete 2 kašičice crnog bibera ½ litra suncokretovog ulja 15 kašika brašna 250 gr kečapa

Për 25 persona

Preni mishin në copa që mund të kafshohen. Nëse ka dhjam, preni atë dhe e largoni. Vëni copat në një enë dhe vëni ca ujë në të; sigurohuni që copat e mishit të jenë të mbuluara me ujë. I lini në këtë gjendje për rreth 15 minuta. Pas kësaj, i largoni nga uji dhe i vëni në një enë tjetër. Pastroni copat me ujë. Ky hap mund të përsëritet disa herë. Qëroni qepët dhe vendosni ato në një enë me ujë. I lëni ashtu të rrinë për rreth 10 minuta. Pas kësaj, largoni lëvorën e jashtme të qepëve dhe i preni ato në copa.

Këto copa nuk duhet të jenë aq të vogla.

Merrni një tenxhere të madhe dhe nxeni vajin në të. Shtoni qepët, i zieni ato për disa minuta dhe i vendosni në mish. Shtoni vegetë, piper dhe përzieni mirë. Pas një ore, shtoni po të njejtën masë uji dhe lini gullashin që të zihet gjersa të mos shihni qepët më. Kjo do të zgjasë edhe një orë tjetër.

Vëni ca vaj në tenxher, në atë mënyrë që fundi i saj të jetë i mbuluar për gjysëm centimetre me vaj. Nxeni atë dhe shtoni 15 lugë me miell. E lini që të fërgohet gjersa të shëndërrohet në ngjyrë kafe qelë, dhe pastaj shtoni 4 lugë piper dhe pluhur gullashi të shpejt. Shtoni ketë përzierje në Gullash dhe e lini që të zihet për 5 minuta. Shtoni 250 gr keqap Gullashi dhe mbuloni enën më kapak. E lini që të zihet për 5 minuta tjerë dhe Gullashi juaj është gati! E ftohni atë pak dhe e shërbeni me bukë dhe sallatë.

66

Za 25 osoba

Isecite meso na veličinu zalogaja. Ako ima masti, odstranite je. Stavite meso u posudu i prekrite ga vodom. Ostavite meso u vodi 15 minuta. Nakon toga, izvadite meso i isperite 1 ili 2 puta. Oljuštite luk. Ostavite ga u vodi 10 minuta. Nakon toga skinite jos jedan sloj i iseckajte luk na sitne komade. Nema potrebe da luk bude previše sitno iseckan.

Zagrejte ulje u velikom loncu, dodajte luk, pržite ih nekoliko minuta i onda dodajte meso. Dodajte vegetu, biber i lepo promešajte. Nakon sat vremena , dodajte isti iznos vode i ostavite da se gulaš krčka sve dok luk nestane. Ovo bi trebalo da traje oko sat vremena.

U tiganj stavite ulje, oko pola centimetara. Zagrejte ga i dodajte 15 kašika brašna. Ostavite da se prži sve dok ne poprimi svetlo kafenu boju onda dodajte 4 supene kašike aleve paprike i 1 kesicu instant gulaša. Dodajte smesu u gulaš i ostavite sve da se kuva još 5 minuta. Dodajte 250 g kečapa u gulaš i pokrijte lonac. Ostavite sve da se kuva još 5 minuta i vaš gulaš je gotov. Ostavite da se malo ohladi i služite ga sa hlebom i salatom.

67

MASHED POTATOES

PIRES CIRALESA

Ingredients: 6 big potatoes 2 onions 300 gr homemade fresh feta cheese 3 tablespoons bouillon

Hardji: 6 bare krompirija 2 puruma 300 gr domaco feta ciral 3 bare roja vegeta

For 4 persons

This is the fastest slow food and perfect for lazy students! Peel the potatoes and cut them into four slices. Wash them three times with fresh cold water. Cook them in the water. When they are half cooked, add two tablespoons of bouillon. While cooking, cut the onions into little pieces and the cheese into small cubes. As soon as the potatoes are soft, pour the water off and smash them with a fork. If they are too dry, you can add some water. Heat the oil in a pan and fry the onions until they get transparent. Mix them with the mashed potatoes and add one table spoon of bouillon, some salt and the cheese.

You can serve the mashed potatoes with fresh salad or just decorate it with slices of tomato. If you have VIP-guests, put some chicken salami on top to have meat in it, or heat a tomato-meat-conserve as a sauce.

68

4 manushenge

Kakja si jek katri hrana kaj naj sigo saj spremizelpes, hem perfektno si e chavenge kaj si ki skola a nanelen vreme te spremizen peske hrana. Ljustiz o krompirija hem chin len ko star deloja. Thov len trin droma sudre panjesa. Kerav len ko pani.

Kana ka ovel goto te kerjon, chiv duj bare roja vegeta. Dok spremisa hrana, chin I porum ko cikore deloja hem isto kidja o ciral ko cikore kockes. Kana o krompiri ka muchol te ovel po meko, ikal o pani hem patozlen skroz e viljuska. Te si but suke, saj ches hari pani. Tacar zejtini ko tiganji hem prizis I porum sa dok na dobizel providno boja. Mesiz kada e patome krompirjenca (pirenca) hem dodajz jek roj vegeta, hari lon hem ciral.

Saj ches o pires zajedno salatasa ili te dekorisizes les chinde patljidjanisa. Te situt jek but vazno gostos, chiv hari salama upral te ovel tut mas, ili taca haj konzerva kaj sila patljidjanija hem mas, sar sosi.

O domaco ciral saj cinelpes bilo kaj ki Kosova kaske kraves panda na chordzile. Prema o manush kaj kerla ki zadruga ko Preoce, jek cikoro Sprsko gav but e Romenca, u zadnje vreme but stoka cordzini otka. Ov vakeras amenge kaj anglal sinesas 600 kraves, a akana achile samo okto.

69

PURE PATATESH ME DJATH

KROMPIR PIRE SA SIROM

Përmbajtja: 6 patate të mëdha 2 qepë 300 gr djath shtëpiak feta të feskët 3 lugë pasuli me vegetë

Sastojci: 6 velikih krompira 2 glavice luka 300 gr feta sira 3 supene kašike vegete

Për 4 persona

Ky është ushqimi më i shpejt për student përtacë. Qëroni patatet dhe preni ato në katër rriska. Lani ato tri herë me ujë të ftohtë dhe të freskët. Zieni ato në ujë. Kur janë gjysmë të zier, shtoni dy lugë pasuli me vegetë. Gjatë zierjes, preni qepët në copë të vogla dhe djathin në copa katrore shumë të vogla. Kur patatet të zbuten, derdhni ujin dhe i shtrydhni ata me pirun.

Nesë janë shumë të thatë, ju mund të shtoni ca ujë. Nxeni vajin në një tigan dhe fërgoni qepët derisa të behen të tejdukshme. I përzieni ato me pure dhe shtoni një lugë vegetë, ca krip dhe djathin.

Mund të shërbeni puren me sallatë të freskët apo vetëm ta dekoroni atë me domate. Nëse keni mysafir VIP, vendosni ca sallamë pule përmbi që të keni mish mbi të apo mund ta ngrohni një domate-mish-konzerve si salcë.

70

Za 4 osobe

Ovo je najbrža hrana za lenje učenike. Oljuštite krompir i isecite ga na četiri dela. Operite ga tri puta hladnom vodom.

Skuvajte krompire. Kada su dopola skuvani dodajte 2 kašike vegete. Tokom kuvanja, sitno iseckajte luk, a sir na veoma sitne kockice. Kada krompir omekša, iscedite vodu i izdrobite krompir viljuškom. Ako je previše suv, možete dodati vode. Zagrejte ulje u tiganju i ispržite luk dok ne bude providan. Pomešajte ga sa pireom i dodajte još jednu kašiku vegete, malo soli i sir.

Možete služiti kropir pire sa svežom salatom ili ga samo dekorišite paradajzom. Ako image VIP (veoma bitne) goste, dodajte malo pileće salame na vrh, ili napravite paradajz sos sa mesom kao dodatak jelu.

71

FRIED FISH

PRZIME MACHE

Ingredients: 5 frozen fish Flour Salt Oil

Hardji: 8 ljedime mache Zejtini Lon Aro

For 5 persons

For this recipe, we used a fish called Oslić, but you can do it with any kind of fish you like. Put the frozen fish into hot water for a few minutes. The fish can still be a bit frozen for the preparation. Cut off the fins at the back and the bottom line of the fish. Start from the end and cut the whole way to the neck. Peel the skin off. Also take out the black gills. Then wash the fish with cold water and squeeze out the water afterwards. Cut the fish into 3 pieces, put them into a pot and add about a handful of salt. Take a plate and pour some flour into it. Roll the pieces well in the flour. Heat up oil in a pan and fry the fish. Make sure that the bottom of the pan is always covered with about 1 cm of oil. When the fish take a golden colour, they are ready to be served. They go very well with a salad and bread.

72

15 manushenge

Amen koristizam e mache save chingadnapes Oslich, ali o recepti saj koristizel pes bilo save machenge kaj tumen situmen ili mangna te spremizen. Chiv o marhome machen ko tato pani neko minucjenge te muchon hari. O mache saj oven hari mahrome kana ka ikalen len katro pani. Chin o perajes ko mashkar e machesko, hem i pori. Posmis katro krajos e machesko pa djiko grkljani cistiz e maches churjasa. Isto kidja ikal o shkrges. Thov e machen sudre panjesa hem cediz o pani lendar. Chin e machen ko trin deloja, chiv len ko haj po baro tanjiri hem chiv goto pherdo burnikos lon. Pher jek aver tanjiri aresa epash. Le o machen hem vrcizlen ko aro. Spremiz tiganji, chiv hari zejtini, tacar les laches hem chiv onda mache ucharde aresa kibor ka resen. Prziz len ko sa o stranes. Ov sigurno ham kaj katro krajos e tiganjisko si karigo 1 cm zejtini hor. Kana o mache dobizna zlatno boja, spremna si te servirizen pes. O spremime mache djala but laches salatasa hem maresa. Sar obicno.

73

PESHK I FËRGUAR

PRŽENA RIBA

Përmbajtja: 8 peshkë të ngrirë Vaj Krip Miell

Sastojci: 5 smrznutih oslića Brašno So Ulje

Për 15 persona

Ne kemi përdorur peshk të quajtur Oslic, por receta mund të aplikohet për cfardo peshku që dëshironi. Vendosni peshkun në ujë të nxehtë për disa minuta. Peshku mund të mbetet ende pak i ngrirë për përgatitje. I preni krehërit mbrapa dhe ne fund të pëshkut. Filloni nga fundi dhe e preni atë deri tek qafa. Largoni lekurën. Ia hiqni edhe gushën e zezë. Atëherë e lani peshkun me ujë të ftohtë dhe pastaj shtrudheni ujin nga peshku. Preni peshkun në tri pjesë, vendosni atë në enë dhe vëni një dorë krip. Merrni një pjatë dhe vendosni ca miell në të. I rrotulloni copëzat mirë në miell. Nxeni vajin në tigan dhe fërgoni copëzat e peshkut në të gjitha anët. Sigurohuni që fundi i tiganit të jetë i mbuluar me afro 1 cm vaj gjatë tërë kohës. Kur peshku merr ngjyrën e arit, atëherë ai është gati për tu servuar. Si zakonisht peshqit shkojnë shumë mirë me sallatë dhe bukë.

74

Za 5 osoba

Za ovo jelo koristi se morska riba oslić, ali takođe možete koristiti i drugu ribu uz isti način spremanja. Ribu stavite u vrelu vodu nekoliko minuta. Riba može biti malo zamrznuta tokom spremanja. Isecite peraja, takođe i gornju i donju stranu ribe. Oljuštite kožu. Ostranite i škrge. Nakon toga operati ribu hladnom vodom i iscedite je. Ribe secite na 3 dela, stavite ih u lonac i dodajte prsohvat soli. U tanjir stavite brašna. Umočite ribu u brašno. U tiganj/šerpi ugrejte ulja i pržite ribu. Budite sigurni da je dno tiganja/šerpe uvek prekriveno sa oko 1 cm ulja. Kada ribe poprime zlatnu boju možete ih servirati. Servirajte ih uz hleb i salatu.

75

PERDE PIPERJA − Stuffed peppers

PHERDE PIPERIJA

Ingredients: 6 onions 36 yellow round sweet peppers 500 gr risotto rice 3 tomatoes 1,5 kg minced beef 6 tablespoons sweet red pepper powder 3 tablespoons black pepper powder 1 ½ tablespoon salt 5 tablespoons vegetable bouillon 600 ml sunflower oil

Hardji: 6 puruma 6 babures(piperja) 500 gr risotto orizi 3 patljidjanja 1500 g tulji mas 6 roja biberi 3 roja kalo biberi 1 ½ roja lond 5 vegeta 600 ml semenkengo ziktini

For 10 persons

Wash all the peppers and take off the stem and the seeds. Take care the peppers do not fall apart. Peel the onions and cut them into small pieces, but not too small. Wash 3 tomatoes and 3 peppers and cut them into cubes. Clean the rice by picking the black seeds out. Then wash the rice. Preheat the oven to 250°C. Put the onions, the meat, the tomatoes and the 3 cut peppers in a big bowl. Add the spices according to your taste and half a litre of oil. Mix everything with your hands. Fill the other peppers with the mixture and put them onto a baking tray. Pour a little water into the bowl, where the mixture was, shake it and pour it into the baking tray. Pour a small tea cup of oil over the peppers and put them into the oven. As soon as they are brown, turn them. Try the sauce and add some salt if necessary. After approximately 1 hour and a half, they should be ready. Serve it with bread and salad.

76

10 manushenge

Nikal o drshikes katro piperja, pazizen ma te rimozen o piperja ko mashkar, vlana samo o drskes te nikalen. Chinen I purum ano cikore dela, ma preterano cikore. Po 3 piperja taj patljdjanja chinen. Prberizen o orizi. Thoven o orizi thaj pripremizen les ani tmeperatura 250°C. Chiven I purum ano mas, kidjal hem o patljidjanja them o piperja chiven ani bari vangla. Kidjalakes chiven ljuto palo tumaro ukusi, chiven ziktini, epash I litra. Meshizen sa tumare vastencar. Palo kada o piperja pheren kadale hardjisa, cim ka pheren sa o piperja chiven len ani tepcija thay chiven an lede pani. Muken lent e kerjon, palo kada valjazla te beshen goto thaj te irizen o piperja neko dorom. Probojzen ako si dosta lond onda laches ano nane dodajzen hari lond. Palo otprilike 1,5 sahaci, o habe vljaazla te ovel goto. Servirizen len maresa thaj salatasa.

77

SPECA TË MBUSHUR

PUNJENA PAPRIKA

Përmbajtja: 6 qepë 36 speca të verdhe (jo-djegës) 50 gr oriz risotto 3 domate (patligjana) 1500 gr mish të bluar 6 lugë piper të kuq 3 lugë piper të zi 1 lugë e gjysmë me krip 5 lugë vegetë perimesh 600 ml vaj

Sastojci: 6 glavica crnog luka 36 žutih okruglih slatkih paprika (somborka paprika, babura) 500 gr pirinča 3 paradajza 1500 gr mlevene govedine 6 supenih kašika aleve paprike 3 supene kašike bibera 1½ supene kašike soli 5 supenih kašika vegete 600 ml suncokretovog ulja

Për 10 persona

Lani specat, largoni bishtin dhe farat; kujdesuni që specat të mos prishin formën. Qëroni qepët dhe preni ato ne pjesë të vogla, por jo shumë të vogla. Pastroni tri domatet dhe tre speca dhe i preni në copa katrore. Pastroni orizin duke larguar copat e zeza. Pastaj shpërlane orizin. Para-nxeni furrën në 250°C. Vëni qepët, mishin, domatet dhe specat në një enë të madhe. Shtoni mëlmesat sipas dëshirës dhe një gjysëm litre vaj. Përzieni atë me duar. Mbushni specat me përzierje dhe vendosni ata në tepsi për pjekje në furrë. Sapo të marrin ngjyren kafe, rrotulloni ata. Provoni salsën, dhe shtoni ca krip nëse është e nevojshme. Pas rreth 1 ore e gjysmë, duhet të jenë gati. Shërbehet me bukë dhe sallatë.

78

Za 10 osoba

Operite paprike i očistite ih od drški i semenja; pazite da ih ne polomite. Oljuštite luk i sitno ga iseckajte, ali ne previše sitno. Operite tri paradajza i tri paprike i isecite ih na kockice. Očistite pirinač i odstranite crni pirinač. Operite pirinač. Zagrejte rernu na 250°C. Pomešajte luk, meso, paradajz i papriku. Dodajte začine po vašem ukusu i pola litre ulja. Sve promešajte rukama. Napunite paprike tom smesom i naređajte ih u tepsiju. Punjene paprike prelijte dodatno uljem (otprilike mala šolja ulja) i ubacite ih u rernu.

Probajte sos i dodajte so ako mislite da je potrebno. Posle sat i po paprike bi trebalo da su gotove.

Služite ih uh hleb i salatu.

79

MIRAS CAKE

MIRA TORTA

Ingredients: 30 eggs 1,5 kg sugar 2 liter milk 500 g margarine 250 g corn starch 300 g cooking chocolate 4 bananas 15 packets of vanilla sugar 120 g instant whipped cream Flour Žele bonboni (jelly bonbons) 3 dl water

Hardji: 30 are 1,5 shikere 2 litres thud 500 gr margarine 250 gr corn starch 300 gr cokolada za kuvanje 4 bananes 15 pakovanja vanila shikeri 120 gr kreami Aro Žele bombones 300 ml pani

For 20-25 persons

This cake is named after Mira, the person who made it.

To make the biscuit, pour 10 eggs in a big bowl, add 10 tablespoons of sugar and beat until it gets fluffy (use a mixer!). This will take about 10-15 minutes. Add 10 tablespoons of flour. Grease a baking tray with oil, spread some flour on it, pour then the mixture into it and distribute it evenly. Bake it at 200°C for about 10 minutes. This process is repeated two more times to have three layers of biscuit at the end. For the filling, pour 15 tablespoons of flour into a bowl. Add the corn starch and mix it with a hand mixer. Pour the water in and mix everything well again. Heat two pots with 1 liter milk each. Pour 20 tablespoons of sugar into each of them and mix it. As soon as the milk is boiling, add half the filling to each of the two pots, stir well. As soon as the mixture is firm, take it out of the oven. Put the chocolate into one of the pots with cream and stir well until the chocolate is melted. Once cooled down, add 250 gr of margarine and 8 packets of vanilla sugar to the pot. Stir everything well with the mixer. Chop the bananas and put them into the other pot with cream. Add the 250 g of margarine and 7 packets of vanilla sugar to that pot. Stir everything well with the mixer for a few minutes. To finalize the Torta, put one layer of biscuit on the table and spread 2/3 of the chocolate-filling on it. Cover it with the 2nd layer and spread 2/3 of the banana-filling on it. Cover with the 3rd layer. Spread the remaining chocolate-filling on the top of the Torta and cover the sides with the remaining banana-filling.

Prepare the whipped cream (see description on the package) and dispense it on all sides of the Torta. To make the top look nice, use a tea spoon, which you dip into the cream on top to create small peaks. For the decoration, cut some of the bonbons into small pieces and put them on the Torta’s top and sides. Enjoy!

80

20-25 manushenge

Kakja torta si nazvano pali laki kuvarica I Mira. Te kerel pes kakja torta valjazna te chin 10 are, thaj 10 bare roja shikeri ani jek than thay te meshizen kadja smesa, (koristizen o mikseri). Kaka ka lel tumenge 10- 15 min. Dodajzen adja 10 roja aro.

Ani smesa chiven hari ziktini thay thaj chiven harica aro tele. Peken kakja torta ani temperature katro 200°C jek 10 minucja.

Kaka procesi ponovizla pes ajda duj drom; ko krajos ka ovel tumen trin kores tortenge. Te kerel pes I smesa, chiven 15 bare roja aro ani smesa. Chiven hari akhora an lende hem meshizen len rucno, mutaljkasa. Kana ka dobizen zoraj smesa chiven harica pani an lende. Tate thudesa katri 1 litra chiven ani jek kotar I smesa. Chiven 20 roja shikeri thaj pal kada meshizen. Kana o thud ka kerjol, kana ka kerjol o duj serpes e thudesa chiven, ano thud tumare smeses, thaj meshizen len ji kana na dobizen poro gusto oblikos. Chiven I cokolada an jek serpa, dji kana I cokolada na topizel, kana ka topizel I cokolada dodajzen 250 g margarine thaj 8 cikor pakovanja katro vanilla shikeri. Meshizen sa kakala sastojka dji na ovlel tecno I smensa. Meshizen mikserisa da.

Ljustizen o bananes thaj chinven len ani aver sherpa e kremisa. Dodajzen 250 gr margarine thay 7 pakovanja valnila shikeri.

Meshizen kakala sasjtojka jek duy, trin minucja. Te zavrshizen kakja Torta, chiven jek kora e tortaki tela ehay chiven 2/3 e cokaladaki smesa an late. Kana ka zavrshizen ucaren la aver tortasa hem an aver kora chiven aver smesa katri banana upral lende.

Ucharen I dujto kora e triton korasa, thay chiven upral I cokoladno smensa, sa strane chiven I smesa katro bananses. Te izgledize o upruni strana, len cikori roj cajeski, thaj katro fili e kremisko keren talasasto izgledi. Te ovel po lachi dekoracija, chinen o bombones ano cikore dela thay chiv len uprali thaj katro stranes e Tortake. Uzivizen!

81

TORTA MIRA

TORTA MIRA

Përmbajtja: 30 ve 2 litra qumësht 500 gr margarine 250 gr niseshte (miell misri) 300 gr qokolate për gatim 15 pako sheqeri të vanillës 120 gr krem të rrahur Miell Bombone (zhele) 300 ml ujë

Sastojci: 30 jaja 1½ kg šećera 2 litre mleka 500gr margarina 250gr gustina 300gr čokolade za kuvanje 4 banane 15 pakovanja vanilinog šećera 120gr šlag kreme u kesicama Brašno 300gr žele bombona 300ml vode

Për 20-25 persona

Kjo torte ka marr emrin sipas kuzhinieres Mira! Për të bërë biskotat, vendosni 10 ve, shtoni dy lugë sheqer dhe i rrihni derisa të shkumojnë (përdorni mikser). Kjo do të zgjas rreth 10-15 minuta. Shtoni 10 lugë miell. Lyeni tepsin me vaj, shperndani ca miell në të pastaj derdhni përzierjen në të dhe e shperndani në tëpsi në mënyrë të barabart. Piqeni atë në temperatur 200°C për 10 minuta. Ky process përseritet edhe dy herë; në fund, do të keni tri shtresa me biskota. Për mbushje, vendosni 15 lugë miell në enë. Shtoni niseshten dhe e përzieni atë me mikser dore. Vendosni ujin në të dhe e përzieni mire serish. Nxeni dy enë me nga një litër qumësht. Vendosni 20 lugë sheqer në secilën prej enëve dhe përzieni ato. Kur të vloj qumështi shtoni gjysmën e mbushjes në secilën prej këtyre enëve, përzieni mirë dhe përzierja do të bëhet e fortë dhe pastaj e largoni nga shporeti. Vendosni qokolatën në njërën prej enëve dhe përzieni mirë gjersa qokolata të shkrihet. Sapo të ftohet, shtoni 250 gr margarinë dhe 8 pako të vanillës në enë. Përzieni cdo gjë mirë me mikser. Preni bananet dhe vendosni ato në krem. Shtoni 250 g margarine dhe 7 pako vanillë në atë enë. Përzieni cdo gjë mirë me mikser për disa minuta. Për ta finalizuar tortën, vendosni shtresën e biskotës në tavolinë dhe shpërndani 2/3 e kremit të cokolatës mbi të. Mbulone atë me shtresën e dytë dhe shpërndane 2/3 e kremit të bananës në të. Mbulone me shtresën e tretë. Shpërndane kremin e mbetur të cokolatës mbi torte dhe mbuloni anët e mbetura me mbetjet e kremit të bananes. Përgatitin kremën (shllagun) –(Shihni udhëzimin në paketim) dhe vëni atë në të gjitha anët e tortës. Që të zbukuroni majën, përdorni lugën, me të cilën hedhni kremin në maje që të krijoni thepinj të vegjël. Për dekorim, preni disa bombona (zhele) në copa të vogla dhe i vendosni ato në maje të tortës nga të gjitha anët. Shije të këndshme.

82

Za 20 – 25 osoba

Ova torta je nazvana po njenoj kuvarici zvanoj Mira! Da napravite koru, 10 jaja i 10 kašika sećera umutite mikserom. Za ovo će vam biti potrebno 10-15 minuta. Dodajte 10 supenih kašika brašna. Tepsiju podmažite uljem, poprskajte malo brašna takođe i dodajte smesu, jednako je raspoređujući po tepsiji. Pecite je na 200°C oko 10 minuta. Ovaj proces se ponavlja još 2 puta; na kraju ćete imati tri kore. Za fil, 15 kašika brašna stavite u vanglu. Dodajte gustin i promešajte mikserom. Sipajte vodu u sve i sve lepo izmešajte. U dva zasebna suda zagrejte po 1 litru mleka. Dodajte po 20 supenih kašika šećera u svaku i promešajte. Kad mleko provri, dodajte po pola fila u svaki sud, mešajte dok se sve ne stegne i skinite smese sa vatre. Čokoladu dodajte u jednu od smesa i lepo je izmešajte dok se čokolada ne istopi. Kad je ohladite, dodajte 250gr margarina i 8 pakovanja vanilinog šećera u sud. Sve lepo izmutite mikserom. Iseckajte banane i dodajte ih u drugu smesu. Dodajte 250gr margarina i 7 kesica vanilinog šećera. Kako biste završili tortu, stavite koru na sto i nanesite 2/3 čokoladnog fila. Pokrite je drugom korom i nanesite 2/3 banana fila. Stavite treću koru preko. Preostalim čokoladnim filom prekrijte vrh torte, a preostalim banana filom prekrijte strane.

Spremite šlag i prekrijte celu tortu. Za dekoraciju uzmite kafenu kašičicu i polako je umačite u šlag praveći čuperke. Za dodatnu dekoraciju iseckajte žele bombone na male parčiće i rasporedite ih po torti ili sa strane. Uživajte!

83

84

85

PASTA AL LIMONE − Pasta with lemon-cream-sauce For 7 persons

Ingredients: 1 kg pasta 375 ml cream 250 ml milk 2 tablespoons sour cream 1 ½ lemons 100 gr cheese (Parmesan) 1-2 bundles parsley 1 tablespoon black pepper 4-6 garlic cloves Salt

Take off the skin of half a lemon and cut it into pieces as small as possible. Ripe off the skin of the other lemon and mix it with the other. Heat the cream in a pot. Add the milk, the lemon skin, the small cut garlic and the small cut parsley. Let the sauce cook for 10 minutes on low temperature. After a while, add some cheese and sour cream to make it thicker. Add the pepper and salt. You might also add some chilli powder as well as a little bit of fresh lemon juice if you like to intensify the lemon taste. Cook the pasta in 2 litres of water until they are “al dente” (Italian expression to describe that, although the pasta is cooked, it’s still a bit hard if you bite on it). Serve the Pasta al Limone with an italian salat.

86

PASTA AL LIMONE 15 manushenge

Hardji: 750 ml krema 500 ml thud 4 bare roja pavlaka 3 limonija 100 gr ciral (Parmesan) 1-2 snopija persuni 1 bari roj kalo biberi 4-6 sir Lon 2 kg makarones ili spagetes

Rendiz i kora katar o ljimoni. Tacar I krema ani tendjera. Chiv o thud, e ljimoniski kora, chidzi sir ko cikore deloja hem sitno chindo persuni. Mukles te przizelpes ki cikori temperature karigo 10 minucija. Chiv piperija hem lon. Isto kidja saj mangen te chen hem ljuto prahos (ljuto piperi ili hajcik aver). Saj hem te dodajzen svezo ljimonisko soki te mangna te bajaren lesko ukusi ani pasta. Spremizen i Pasta ano 4 litres pani hem keraven len sa dok na mucol i pasta sar tumen mangna. Servirizen les Italiansko salatasa.

87

PASTA AL LIMONE − Makarona me limon

PASTA SA LIMUNOM

Përmbajtja: 750 ml kremë 500 ml qumësht 4 lugë schmand 3 limona 100 gr djath (parmesan) 1-2 grushta magdanoz 1 lugë pasuli piper të zi 4-6 thelba hudhre (hudër) Krip 2 kg makarona

Sastojci: 750 ml slatke pavlake 500 ml mleka 4 supene kašike kisele pavlake (Schmand) 3 limuna 100 gr sira (Parmezan) 1-2 veza peršuna 1 supenu kašiku crnog bibera 4-6 češlja belog luka So 2 kg paste

Për 15 persona

Qëroni një limon dhe e preni atë në pjesë sa më të vogla që është e mundur. Hiqni lëvoren e dy limonave tjerë dhe përzieni me tjetrin. Nxeni kremën në një tenxhere. Shtoni qumështin, lëvoren e limonit, si dhe hudhren dhe magdanozin të prerë në copa të vogla. E lini që të zihet/fërgohet për 10 minuta në temperatur të ulët. Pas ca, shtoni djath dhe pavllakë që të trashet.

Vëni piperin dhe kripën. Ju mund të shtoni ca pluhur të djegës. Gjithashtu mund të shtoni edhe ca lëngë limoni të freskët nëse dëshironi të forconi shijen e limonit. Zieni makaronat në 4 litra ujë gjersa të jenë të ziera por ende paksa të forta. Shërbehet me sallata italiane.

88

Za 15 osoba

Oljuštite limun i koru iseckajte što je sitnije moguće. Oljuštite ostala dva limuna i pomešajte ih sa ostalim. Zagrejte slatku pavlaku u šerpi. Dodajte mleko, limunovu koru, sitno iseckan beli luk i sitno iseckan person. Ostavite da se kuva 10 minuta na blagoj vatri. Posle određenog vremena dodajte sir i kiselu pavlaku da bi se smeša zgusnula. Dodajte biber i so. Možete takođe dodati i čili prah. Možete takodje dodati i limunov sok nebili povećali ukus limuna. Pastu kuvajte u 4 litara vode dok nebudu “al dente” (Italijanski izraz za kuvanje paste gde je pasta i dalje pomalo tvrda).

Servirajte uz Italijansku salatu

89

SWISS RÖSTI

SWISS RÖSTI

Ingredients: 1 kg potatoes 150 gr butter Pepper, salt

Hardji: 1 kg patlidjanja 150 gr butter Biberi, lond

Boil the potatoes so that they are half-cooked. Let them cool down. You might also use cooked potatoes from 1-2 days before. Peel and grate the potatoes with a grater with big holes. Put the grated potatoes in a big bowl, add salt and pepper and stir. In a pan, heat 50 gr of butter. When the butter is hot, cover the bottom of the pan with a portion of grated potatoes (about 4 cm thick layer). Do not stir but let it fry until the bottom gets crispy without being burned.

When you want to fry the other side of the Rösti, just take a plate, cover the Rösti with it and turn the pan around so that the Rösti gets on the plate. Then, put a bit of butter on the pan again and let the Rösti slide back on it. Fry the other side until the bottom gets crispy. Serve it with grilled onions, fried eggs or sausages.

Keraven o patljidjanja te oven epas keravde. Shaj korisitzen o patljdjanja 1- 2 zis anglal. Zdrobizen o potljidjanja, bare rojasa. Chiven o zdrobime, patljidjanja, ani bari sheroa taj chiven hari lond thaj biberi an lende. Ani aver shrpa tacaren 50 gr e butteriske. Kana o butteri tacola chiven an leste I smesa thaj o hardji, (jek 4 cm haj cihani). Ma ucharen len upral mugen on ne ushjon ji ko vrhos, amo na te thabol. Irizn ani aver ri o Rösti, palo lesko pekibe katro duy stranes, arakhen haj taniri thy ucaren len tanirisa. Peken aver thaj strana sa dok na ovel krskavo. Serverizen les peke purumasa, peke arencar ja virshlenacr.

For 5 persons

90

5 manushenge

91

SWISS RÖSTI

ŠVAJCARSKI ROŠTI - Swiss Rösti

Përmbajtja: 1 kg patate 150 gr gjalpë (tlyen-margarine) Piper, krip

Sastojci: Sastojci: 1 kg krompira 150 gr putera Biber So

Për 5 persona

Zieni patatet deri në gjysmë. I lini që të ftohen. Ju gjithashtu mund të përdorni patate të ziera një apo dy ditë më herët.

Qëroni dhe pjekni patatet me vrima të mëdha. Vendosni patatet e pjekura në një enë të madhe, shtoni ca krip dhe i përzieni. Në një tenxhere, ngrohni 50 gr gjalp. Kur gjalpi të nxehet, mbuloni fundin e tenxheres me një porcion të patateve të pjekura (4cm shtresë të trash). Mos e përzieni por e lini që të fërgohet gjersa fundi ti bëhet kore por pa u djegur.

Dhe pastaj për ta fërguar anën tjetër të Rostit, merrni një pjatë, mbulone atë dhe kthene tenxherën në mënyrë që Rosti të bie në pjate. Pastaj vëni ca gjalp në tenxhere, dhe e lini që Rosti të rrëshqet prap në të. Fërgone anën tjetër gjersa fundi të rreshqet.

Shërbene atë me qepë të pjekura, me ve dhe suxhukë të fërguar.

92

Za 5 osoba

Kuvajte krompir dok ne bude dopola skuvan. Ohladite ga. Takođe možete koristiti krompir koji je bio skuvan pre dan ili dva. Oljuštite i izrendajte krompir na krupnije parčiće. Stavite krompir u veliku vanglu, začinite ga solju i biberom i promešajte.

U tiganju zagrejte 50gr putera. Kada je puter vreo, ubacite pljeskavie napravljene od krompira (debljine oko 4cm) u tiganj. Ne okrećite ih dok dno pljeskavice ne bude hrskavo. Tako uradite i sa drugom stranom.

Jelo služite sa prženim crnim lukom, prženim jajima ili kobasicama.

93

DAN CHAO FAN − Taiwanese fried rice

DANCHAOFAN - Taiwansko przime rizi

Ingredients: 1,6 kg rice 25 eggs 460 gr ham About 8 cucumbers About 6 carrots About 8 green onion stems 10 garlic cloves 200 ml soy sauce Olive oil Salt

Hardji: 1,6 kg rizi 25 are 460 gr kriskes katro pileco ham (slicno prema i salama) 8 krastavices 6 sangarepes 8 zeleno purum 10 sere sir 200 ml sojako sosi Maslinovo zejtini Lon, kalo biberi

For 15 persons

Cook the rice. Let it cool in the fridge for about 12 hours. Then put it into a big bowl and separate the corns. Break 10 eggs and separate the yolks from the egg whites. Add the yolks into the cold rice and stir until all the rice turns yellow. Put the preparation aside. Chop the ham, the cucumbers and the carrots into small cubes and boil them so that they are half cooked.

Scramble 15 eggs in a pan and put them aside. Spread some oil into a deep frying pan and heat it. Chop the garlic in very small pieces, put it into the hot oil and heat it on small fire. Add the chopped ham, the cucumbers and the carrots and fry them for a few minutes. Afterwards, add the rice into the pan and fry it until the corns are well separated. Add the scrambled eggs and the soy sauce, the salt, the black pepper and stir the whole at a high temperature until the rice becomes softer. Chop the stems of the onions into small pieces, put them into the pan and fry the whole for about 1 minute.

94

15 manushenge

Obratizen paznja: kakale receptiske si laches te koristizel pes duboko tendjera przimnaske Keraven o rizi. Neka sudrjol ko frizideri 12 sahacija. Onda chiven ki cediljka hem cedizen o rizi. Phagen 10 are hem lenen samo o zumanca lender. Chiven o zumanca ko sudro rizi hem mesizen sad ok o rizi na dobizel zuto boja. Onda chinen o ham (slicno salamake), krstavcija hem o sangarepes ko cikore deloja hem keraven len ci te oven skoro kret keravde, ali na but. Mesizen 15 are ko tanjiri hem mukhen lent e besen. Chiven hari zejtini ko cihani hem tacaren les. Chinen o sir ko but cikore deloja hem chiven len ki taci cihani ki cikori jag. Chiven o chindo ham (slicno salamake), o krastavices hem o sangarepes hem przizen len neko minucija. Pal kada, chiven o rizi ko cihani te przizen les sa dok o rizi na odvojzelpes laches. Dodajzen o are hem I soja sosi, lon, kalo biberi hem mesizen sa zajedno ki bari temperature sa dok o rizi na omeksizel laches. Chinen I purum ko cikole deloja, hem chiven len ki tendjera sa zajedno hem przizen les sa zajedno 1 minuci.

95

DAN CHAO FAN - Oriz i fërguar Tajlandez

DAN CHAO FAN – Tajvanski prženi pirinač

Përmbajtja: 1.6 kg oriz 25 vezë 460 gr mish Rreth 8 kastraveca Rreth 6 karrota Rreth 8 qepë te gjata te gjelberta.

10 thelba hudhre 200 ml sos soje Vaj ulliri Krip, piper i zi

Sastojci: 1,6 kg pirinča 25 jaja 460 gr šunke 8 krastavaca 6 šargarepa 8 praziluka 10 čenova belog luka 200 ml soja sosa Maslinovo ulje So

Për 15 persona

Për këtë recete, është më mirë nëse përdorni një tenxhere për fërgim të thellë.

Zieni orizin. E lini që të ftohet në frigorifer per 12 orë. Pastaj vendoseni atë në nje enë të madhe dhe ndani copat e orizit. Theni 10 ve, ndani te verdhet e vesë nga të bardhet. Shtoni të verdhet e vezës në orizin e ftoht dhe përzieni gjersa i tërë orizi të bëhet i verdhë. Vendosni përgatitjen menjanë. Preni mishin, dhe kastravecat dhe karrotat në copa të vogla dhe gjysëm-zieni ato. Fërgoni 15 ve, në një tenxhere dhe vendosni ato menjanë. Shperndani ca vaj në një tenxhere dhe nxeni atë. Shtoni mishin e prerë dhe kastravecat si dhe karrotat dhe fërgoni ato për disa minuta. Më pastaj, shtoni orizin në tenxhere dhe fërgoni gjersa copat të ndahen mirë. Shtoni vezët e fërguara dhe sosën soja dhe kripën e piperin e zi dhe përzieni tërë atë në temperaturë të madhe, gjersa orizi të zbutet. Preni copat e qepës në copa të vogla, vendosni ato në tenxhere dhe fërgoni tërë atë për një minutë.

96

Za 15 osoba

Skuvajte pirinač. Ostavite ga da se ohladi u frižideru oko 12 sati. Prebacite pirinač u veliku posudu i odvojite zrna. Odvojite 10 žumanaca od belanca. Dodajte žumanca u hladan pirinač i mešajte sve dok pirinač ne postane žut. Ostavite pripremljenu smesu sa strane. Isecite šunku na male kockice, kao i krastavice i šargarepe i kuvajte sve dok sastojci ne budu polukuvani.

Izmućkajte 15 jaja I ostavite ih sa strane. Ugrejte malo ulja u tiganju. Sitno iseckajte beli luk, ubacite ga u vrelo ulje i pržite na tihoj vatri. Dodajte pripremljenu šunku, krastavice i šargarepe i pržite sve to nekoliko minuta. Potom dodajte pirinač u tiganj i pržite celu smesu dok se zrna ne odvoje. Dodajte izmućkana jaja i sojin sos, so, crni biber i mešajte jelo na visokoj temperature sve dok pirinač me bude mekan. Iseckajte praziluk na kolutiće, dodajte ga u tiganj i pržite sve zajedno samo još minut.

97

PARADICSOMOS KÁPOSZTA − Cabbage soup

PARADICSOMOS KÁPOSZTA

Ingredients: Half of a cabbage (around 80 gr) 800 ml tomato purée 1 onion 1 ½ teaspoon of salt 3 teaspoons of sugar 5 tablespoons flour 3 tablespoons of oil Sweet red pepper powder

Hardji: karigo 80 g epash o shero e shahesko 800 ml tomato sosi 1 purum ½ srednjo roj lon 3 srednjo roja shikeri 5 bare roja aro 3 bare roja zejtini Slatko (na ljuto) lolo biberi

For 4 persons

An easy recipe for the autumn cabbage season! Fry the onion in little pieces on oil, until it gets transparent. Put the washed cabbage cut in slim slices and fill with water to cover it all. Fry the flour in oil, stir it continuously until it gets yellow.

Take off from the fire, add some red sweet pepper and stir it while adding about 200 ml cold water. When it is evenly fluid and the cabbage is already soft, add it slowly to the cabbage with the tomato purée and stir it from time to time. Add salt and sugar, red and black pepper according to your taste. Bear in mind that it needs some time to get thicker. Serve it with fried sausage or eggs on it.

98

4 manushenge

Prosto recepti za jesen kana si o vreme e sahesko! Chinen I purum ko cikore deloja hem przizen la zejtinisa, sa dok na dobizen providno boja. Chiv thovdo shah, chindo ano kriskes hem pher les panjesa ki tendjera. Prziz o aro ko zejtini, meshiz les non stop sad ok na dobizel zuto boja. Ikales katri jag, chiv hari slatko paprika hem mesiz dok dodajsa 2dl sudro pani. Kana si dovoljno panjalo, hem o shah si dovoljno meko, chiv les po hari ko tomato sosi hem meshiz katro vreme ko vreme. Chiv lon hem skier, lolo hem kalo biberi, prema tumaro ukusi. Ma bisteren, valjazla leske hari vreme te ovel po thulo. Servirizen les salamasa, virslenca ili arenca an leste.

99

DOMATE LAKRA

PARADICSOMOS KÁPOSZTA – Kupus supa

Përmbajtja: 80 gr Gjysëm lakre-rreth 800 ml lëng domateje 1 qepë 1.5 lugë qaji krip 5 lugë miell 3 lugë vaj Spec i kuq padjegës

Sastojci: Oko 800 gr pola glavice kupusa 800 ml paradajz pirea 1 crni luk 1 ½ kafene kašike soli 3 kafene kašike šećera 5 supenih kašika brašna 3 supenih kašika ulja Aleva paprika

Për 4 persona

Një recetë e lehtë për sezonin e vjeshtës të lakrës! Fërgoni qepët në copa të vogla në vaj, gjersa të bëhën të tejdukshme.

Vendos lakrën e larë dhe prene në fije të holla dhe mbusheni me ujë për të mbuluar të tërën. Fërgoni miellin në vaj, përzieni atë vazhdimisht derisa të merr ngjyrën e verdhë. Hiqeni nga zjarri, shtoni pak piper të kuq të ëmbël dhe përzieni atë duke shtuar 200 ml ujë të ftohtë. Kur ajo merr formën e lengshme, dhe lakëra është tashmë e butë, shtoni atë ngadalë lakrës me pure domatesh dhe përzieni atë koha pas kohe. Shtoni kripë dhe sheqer, piper të kuq dhe të zi, sipas shijes tuaj. Mbani në mend, ajo ka nevojë për ca kohë që të trashet. Shërbene me suxhuk të fërguar dhe vezë.

100

Za 4 osobe

Lak i zanimljiv recept za jesenju sezonu kupusa. Propržite crni luk u ulju dok ne postane providan. Opran kupus iseckan na tanke parčiće stavite u šerpu i pokrijte vodom. Sa strane spremite zapršku - pržite brašno u ulju, konstantno mešajući dok ne požuti. Skinite to savatre, dodajte alevu papriku i mešajte dok dodajete 2 dl hladne vode. Kada je ujednačeno tečno i kupus mekan, dodajte zapršku u kupus zajedno sa paradajz pireom i mešajte sa vremena na vreme. Dodajte so i šećer, biber i tucanu papriku po svom ukusu. Imajte na umu sledeće - da bi se smesa zgusnula potrebno je vreme. Servirajte sa prženim kobasicama ili jajima.

101

INDIAN DAL

INDIAN DAL

Ingredients: 2 kg lentils (dry) 8 onions 16 cloves of garlic 400 gr coconut milk/yogurt 4 tablespoons chilli spice 8 tablespoons curry spice mix (ginger, curcuma, cumin, coriander, muscat, sumac‌) 6 tablespoons bouillon 8 bay leafs 4 tablespoons lemon juice 6 tablespoons balsamic vinegar Olive oil

Hardji: Maslinovo ulje 2 kg soja (suko) 8 puruma 16 sere e sirjaki 400 gr thud/ jogurti katro kokosi 4 bare roja ljuto cili zacini 8 bare roja ljuto prahos ( dzumbir, kukuma, cumini, roja, mustaka, palo tumaro ukusis) 6 bare roja vegeta 8 puruma 4 roja limonisko sokos 6 roja sut balsamico

For 10 persons

700 years ago ancestors of Roma came from India to the Balkans. This recipe should remind of their ancient roots. Cut the onions into little pieces and roast them together with the chilli spice in a pan with hot oil. When the onions are roasted, add chopped garlic, lentils and the curry spice mix and roast it for some more minutes.

Add water (about 3 litres), bay leafs and bouillon and cook it for at least 15 min. Add coconut milk/yogurt, lemon juice and balsamic vinegar and cook it for some more minutes. When the lentils are soft, serve it with bread/rice and salad!

102

10 e manushenge

Anglal o 700 bersha o Romane precija ale katri Indija ko Balkani. Kaka recepti bi valjazlas te podzetizel amen ko purane receptija. Chin I purum ko cikore deloja hem prziz len, zajedno lolo ljuto biberisa, ano tiganji tate zejtinisa. Kana I purum ka przizel pes, chiv chindi sir, soja thaj kari zacini, prziz les neko minucija. Chiv pani (karigo 3 litres), puruma thaj sa o hardji przis les 15 minucja. Dodajz kokosovo thud/jogurti, limonisko soki hem sut. Prziz les panda neko minucja. Serviriz les maresa/ili rizisa hem salatasa.

103

DAL INDIAN

INDIJSKI DAL

Përmbajtja: Vaj ulliri 2 kg thjerrëza (të thata) 8 qepë 16 thelba hudhre 400 gr qumësht-jogurt kokosi 4 lugë djegës 8 lugë melmesë curry –kerri, (xhenxhefil, Indise, qimnon, koriandër, Muskat, valanidh, varesisht nga shija) 6 lugë veget 8 bayleafs-fleta 4 lugë lëngë lemoni.

6 lugë uthëll balsamiko

Sastojci: Maslinovo ulje 2 kg sočiva (suvog) 8 glavica crnog luka 16 češljeva belog luka 200 gr kokosovog mleka/jogurta 4 kašičice čili začina 5 kašika kari začina (đumbir, kurkuma, kumin, korijander, muskatni orah, sumak, po vašem ukusu) 2 kašike vegete 8 lovorovih listova 4 kašike soka od limuna 4 kašike balsamika

Për 10 persona

700 vjetë më parë para-ardhësit Romë kane ardhur nga India në gadishullin Ballkanik. Ky recept përkujton rrënjët e tyre të kahmotshme. Preni qepët në copa të vogla dhe i fërgoni ato, së bashku më të djegëstit, në tenxhere pa vaj. Sapo të piqen kepët, shtoni hudhër të coptuar, thjerrëza dhe mëlmesë kerri, përzieni dhe fërgonë për ca minuta. Shtoni ujë (rreth 3 litra), fleta dhe vegetë dhe i zieni ato për 15 minuta. Shtoni qumësht kokosi, limon dhe uthull balsamic dhe i zieni për ca minuta të tjerë.

Shërbeni me bukë/oriz dhe sallatë sapo të zbuten fletët.

104

Za 10 osoba

Pre 700 godina, preci Roma su se iz Indije preselili na Balkan. Ovaj recept bi nas trebao podsetiti njihovim drevnim korenima. Iseckajte luk na sitne komade i ispržite, zajedno sa čili začinom, u tiganju sa vrelim uljem. Kada je crni luk ispržen, dodajte sitno iseckan beli luk, sočivo i kari začin i tako pržite još nekoliko minuta. Dodajte vodu (oko 3 litre) lovorovo lišće i vegetu i kuvajte najmanje 15 minuta. Dodajte kokosovo mleko/jogurt i balsamiko i kuvajte još nekoliko minuta. Servirajte sa hlebom/pirinčem i salatom, kada sočivo omekša.

105

KÄSSPÄTZLE – Homemade pasta with cheese

KÄSSPÄTZLE – Domaco pasta ciralesa

Ingredients: 500 gr flour 8 eggs About 300 ml water Nice yellow cheese Some onions Oil Salt

Hardji: 500 gr aro 8 are Karigo 300 ml pani Lacho zuto ciral ili kackavali Purum Zejtini Lon

For 10 persons

Put flour, eggs, water and salt in a pot and mix it well. It should be more or less liquid. Boil a big pot with water and a bit of salt. If you do not have a tool for making Spätzle, take a big plastic bottle. Cut of the down part of the bottle and pierce some half centimenter big holes in the bottom, so that the dough will run easily through them. Then hold the bottle over the pot with the hot water and fill some dough in the bottle, so it is dropping into the boiling water. These Spätzle have to stay in the water until they come to float on the surface. Then take out the Spätzle and repeat the process again. If it is not working well, make the dough more liquid or the holes more big. Cut the cheese into small pieces, mix it with the cooked Spätzle and put it on a baking tray to bake in the oven. In a pot heat up oil and add the cutted onions. Fry the onions well until they get brown.

When the cheese is melted, take out the Spätzle, add the fried onions on top and then the dish is ready to be served. You might need to salt it again, if there was not enough salt in the dough.

106

10 manushenge

Chiv aro, are, pani hem lon ki serpa hem mesizen laches. Valjazla te ovel tecno smesa ali na but. Keraven bari serpa panjesa hem chiven lon. Te nanetumen posudjes te keren Spatzles, lenen jek bari plasticno shishes hem chinenles ko epash hem keren cikore rupes ko dno e shishesko. O rupes valjazna te oven dovoljno bare ci te saj o testos te ichol lendar. Onda ikeren o chindo shishes upral o tato pani ki tendjera ci te curizel ko pani. Kakala Spatzles valjazna tea chon ko pani sa dok na ichon upral o pani. Onda ikalen o Spatzles katri tendjera hem ponovizen o procesi dok na harjizen o hardji. Te na uspizla laches, onda mozda valjazla te keren I smesa po tecno ili te keren po bare rupes. Chinen o kackavali ko cikore deloja, mesizen les e keravde Spatzlenca hem chiven len ki tepsija te pecon ko sporeci. Ko chihani tacaren zejtini hem chiven otka chindzi purum. Przizen i purum dok na dobizen kafeno boja. Chiven I purum onda upral o spatzles. Kana o kachkavali ka topizelpes, I hrana si gotovo.

Mozda ka mangen te chen hari vise lon, te nane dovoljno.

107

KÄSPÄTZLE − Makarona me djath

KÄSPÄTZLE – Domaća testenina sa sirom

Përmbajtja: 500 gr miell 8 ve Rreth 100 ml ujë Djath i verdh Disa qepë Vaj Krip

Sastojci: 500 gr brašna 8 jaja Oko 100ml vode Dobar žuti sir Nekoliko glavica crnog luka Ulje So

Për 10 persona

Vendsoni ca miell, ve ujë dhe krip në një enë dhe përzieni mirë. Duhet të jetë disi e lengshme. Vloni një enë të madhe me ujë dhe ca krip. Nëse nuk e keni mjetin për të bere Spatzle, merrni një shishe të madhe të plastikës. Preni pjesën e poshtme të shishes, dhe bëni disa vrima në fund. Këto vrima duhet të jenë të mjaftueshme që brumi të rrjedh lirshëm. Pastaj mbani shishen mbi enë me ujë të nxeht dhe mbusheni shishen me ca brumë, kështu që të rrjedh në ujë të nxeht. Këto Spatzle duhet të rrinë në ujë gjersa të lundrojnë. Pastaj merrni Spatzle dhe përsërisni procesin serisht. Nëse nuk funksionon, duhet që të siguroheni që brumi të jetë më i hollë, apo vrimat më të mëdha. Preni djathin në copa të vogla, përzieni atë me Spatzlen e zier dhe vendoseni atë ne enën për pjekje. Në një tenxher nxeni vajin dhe shtoni qepë të prera. Fërgoni qepët mirë gjersa të marrin ngjyrën kafe, shtoni qepët në maje të Spatzle, kur te shkrihet djathi, ushqimi është gati që të shërbehet. Ndoshta ju do keni nevoj që të shtoni krip serisht, nëse nuk ka pasur mjaft krip në brum.

108

Za 10 osoba

Stavite brašno, jaja i so u vanglu. Dodajte vodu i lepo ih izmešajte. Testo bi trebalo biti manje, ili više tečno. Prokuvajte vodu i malo soli u velikom loncu. Ako nemate spravu za pravljenje špecli, uzmite jednu plastičnu flašu, isecite vrh, i probušite nekoliko rupa na dnu. Rupe bi trebalo da budu dovoljno velike da testo može kroz njih glatko da teče. Zatim napunjenu flašu testom postavite iznad šerpe sa ključalom vodom tako da testo kaplje u ključalu vodu. Testo za špacle je gotovo kada ispliva na površinu šerpe. Izvadite ga i ponavljajte proces dok svo testo ne bude primpremljeno. Sir sitno iseckajte, pomešajte sa gotovim testom (špaclama) u tepsiji u kojoj ćete ih kasnije zapeći. U zasebnom tiganju propržite u ulju krupnije iseckan luk sve dok ne postane brao n. Dodajte luk na vrh špacli i stavite tepsiju u rernu da se jelo zapeče. Kada se sir istopi, jelo je spremno za serviranje. Možda će biti potrebno da jelo dodatno posolite, ukoliko nije bilo dovoljno soli u testu.

109

LAZY FRUIT CAKE

LAZY FRUIT CAKE

Ingredients: 1 kg cookies (short bread) 1 liter yogurt (liquid) 100 gr raisins 1 – 1 ½ kg fruits (Banana, apples, peaches, berries by taste) 2 packs of whipped cream – vanilla taste Love (main ingredient)

Hardji: 1 kg plazma 1 litra jogurti 100 gr suko drak 1 – 1 ½ kg voces (Banana, Phabaja, Breskva, bobices ili prema tumaro ukusi) 2 pakovanja slagi – vanilla Mangive (najvazno katar sa o hardji)

For 15 persons

Take a big plastic bowl and crush the cookies into half. Cut the fruits into small cubes and add them to the bowl together with raisins. Cover everything with yogurt and stir. Keep stirring every 5 minutes for the next 20 minutes. After the cookies get soft, paste them on a square cake plastic base and cover it with cream. Cool the cake in the freezer for 45 minutes and serve it cold.

110

15 manushenge

Lenen bari plasticno vangla hem chinen o kolacija ko epas an late. Chinen o voces ko cikore kockes hem chiven len ki vangla, zajedno suke drakhesa. Ucharen sa zajedno jogurtisa hem mesizen les. Mesizen svako 5 minucija sledeco 20 minucija.

Kana o kolacija ka oven meko, chiven len ki tepsija te dison kockasto hem ucharen len kremasa. Sudjaren I torta ko frizideri sledeco 45 minucija hem servirizen les sudro.

111

TORTE PËRTACE ME PEMË

LEN JA VOĆNA TORTA

Përmbajtja: 1 kg biskota 1 litër jogurt (pemwsh) 100 gr rrush i terur 1 – 1 ½ kg pemë (Banane, mollë, pjeshkë, manaferra) 2 kuti shllag – shije vanille Dashni (përmbajtja kryesore)

Sastojci: 1 kg keksa 1 litra jogurta 100 gr suvog grožđa 1 – 1 ½ kg voća (banana, jabuka, kajsija, bobičastog voća po ukusu) 2 šlag kreme – po ukusu Ljubav (glavni sastojak)

Për 15 persona

Merrni një enë të madhe të plastikës dhe coptoni biskotat përgjysmë. Preni pemët në copa të vogla dhe i vendosni në enë të plastikës së bashku me rrushin e terur. Mbuloni tërë këtë përzierje me jogurt pemwsh dhe përzieni atë. Vazhdoni përzierjen cdo 5 minuta për 20 minutat e ardhshëm. Pasiqë biskotat të zbuten, vendosni ato një enë për torte në form katrore dhe mbuloni me shllag. Ftohni torten në frigorifer për 45 minuta dhe shërbejeni të ftohtë.

112

Za 15 osoba

Sav keks slomite na pola i stavite u veliku plastičnu vanglu. Isecite voće na male komade i dodajte ih zajedno sa suvim grožđem. Sve prekrijte jogurtom i promešajte. Nastavite sa mešanjem svakih 5 minuta sledećih 20 minuta. Nakon što keks omekša, prebacite smesu na tacnu i prekrijte je šlagom. Ohladite tortu u frižideru nekih 45 minuta i servirajte je hladnu.

113

114

115

This project was organized by GAIA (SCI Kosovo) in partnership with SCI Switzerland and supported by the OSTPROJEKT & the Municipality of Prishtina.

Republika e Kosovës Republika Kosova – Republic of Kosovo Komuna e Prishtinës Opština Priština –Municipality of Prishtina

116

117

118