2021 is een jaar dat voor de vaktherapeutische disciplines, verenigd in de FVB, op drie punten gemarkeerd wordt. In 2021 maakten we de start met de uitvoering van “Opvallen en Staan”, het nieuwe meerjarenbeleidsplan van de FVB, dat met actieve input van vele vaktherapeuten van alle disciplines tot stand is gekomen, voornamelijk via (online) regiobijeenkomsten. Onze missie is borgen dat ervaringsgerichte behandeling structureel deel uitmaakt van het reguliere zorgaanbod in Nederland.
ERKEND, BEKEND en BEWEZEN zijn de belangrijkste focuspunten. Die moeten in samenhang met elkaar bezien en uitgewerkt worden. Het bewijzen van de waarde van vaktherapeutische interventies door middel van onderzoek (BEWEZEN) is geen doel op zich, maar helpt om te komen tot een betere vergoeding en erkenning van de vaktherapeutische disciplines. Naamsbekendheid (BEKEND), maar ook erkenning en waardering van cliënten (ERKEND) kunnen leiden tot meer (financiering van) onderzoek. Het gaat er dus vooral om die verbindingen te zien en te gebruiken.
Met de vaststelling van ‘Opvallen en Staan’ legt de FVB de blik nadrukkelijk naar buiten, naar alle relevante stakeholders in het brede zorglandschap. Sterke, opvallende externe profilering via sociale media en andere kanalen het aangaan van krachtige samenwerkingsverbanden om de positie van de vaktherapie te verstevigen en een ambitieuze onderzoeksagenda die de meerwaarde van de vaktherapeutische behandeling onderbouwt: daarmee gaan we aan de slag! Want we geloven dat doen en ervaren voor heel wat mensen met mentale problemen meer oplevert dan praten en pillen.
2021 was voor de FVB ook het jaar dat we de leden van de Nederlandse Vereniging voor Kunstzinnige therapie (NVKT) in ons midden mochten verwelkomen, via hun lidmaatschap van de NVBT, NVvMT of NVDT. Samen met de autonome ledengroei betekent dit dat via de FVB de belangen worden behartigd van zo’n vierduizend therapeuten. Een groep die niet meer weg te denken is in zo ongeveer alle sectoren in het Nederlandse zorgveld.
2021 was tot slot natuurlijk ook het tweede ‘coronajaar’, hetgeen voor vrijwel iedereen persoonlijk of in zijn werk gevolgen had. We stapten het jaar in met de verwachting dat het vaccin COVID19 de wereld uit zou helpen, maar dat bleek toch te optimistisch. Gelukkig was er weinig discussie meer over de vraag of de vaktherapeutische disciplines tot de essentiële beroepen behoren en dus mochten doorwerken. De randvoorwaarden waarbinnen gewerkt mocht worden waren helder. Vaktherapeuten konden vaak ook met voorrang een vaccin krijgen via de werkgever.
Online werken werd steeds normaler, niet alleen voor bestuurswerk of intercollegiaal overleg, maar ook in de zorgpraktijk. Het leverde zelfs nieuwe kansen op in het aanbieden van zorg.
Al met al dus een jaar van vooruitgang, ondanks de COVID-beperkingen die er ook waren. Dank aan allen die in 2021 op welke wijze dan ook een bijdrage hebben geleverd om het bruisende netwerk van vaktherapeuten, dat de FVB wil zijn, daadwerkelijk verder gestalte te geven!
We zijn een netwerk van vaktherapeutische beroepsverenigingen. FVB staat voor Federatie Vaktherapeutische Beroepen. Er zijn zeven beroepsverenigingen bij ons aangesloten: de Nederlandse Verenigingen voor/van
• Beeldende Therapie
• Danstherapie
• Dramatherapie
• Muziektherapie
• Psychomotorische Therapie
• Psychomotorische Kindertherapie
• Speltherapeuten
Vaktherapeuten behandelen cliënten met psychosociale problemen of psychiatrische stoornissen. In de behandeling gebruiken ze beeldende, dans-, drama-, spel-, muzikale of psychomotorische interventies op methodische wijze. Vaktherapeuten voeren een eigen praktijk of zijn werkzaam binnen instellingen op het gebied van de somatische en geestelijke gezondheidszorg, de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking, justitiële instellingen, het speciaal onderwijs en welzijnsinstellingen. Vaktherapeuten die lid zijn van een bij ons aangesloten beroepsvereniging hebben een erkende opleiding gevolgd op bachelor hbo-niveau of master hbo of wo-niveau.
Voor meer informatie, kijk op fvb.vaktherapie.nl/over-de-fvb.
Als organisatie sta je ergens voor. Dit kun je verwoorden in je visie, missie of mission statement. In 2021 is het mission statement voor ons als FVB vastgesteld door de Algemene Ledenvergadering. Deze luidt als volgt:
Als FVB (Federatie Vaktherapeutische Beroepen) staan we voor een gevarieerd aanbod aan therapeutische behandelingen binnen de gezondheidszorg zodat voor elke cliënt in elke fase de best passende behandeling beschikbaar is. Daarom is onze ambitie dat vaktherapie als ervaringsgerichte behandeling structureel deel uitmaakt van het reguliere zorgaanbod in Nederland. Vaktherapie is erop gericht dat elke cliënt een optimaal leven kan leiden waarbij de nadruk ligt op veerkracht, eigen regie en aanpassingsvermogen. Als federatie van beroepsorganisaties vormen we een netwerk van en voor vaktherapeuten. We werken samen met onze leden aan een stevige positie van de vaktherapeut zodat vaktherapie in al zijn vormen toegankelijk is voor iedereen die baat kan hebben bij deze behandeling.
De Federatie Vaktherapeutische Beroepen (FVB) is het netwerk van de Nederlandse Verenigingen voor Beeldende Therapie, Danstherapie, Dramatherapie, Muziektherapie, Psychomotorische Therapie en Psychomotorische Kindertherapie en van Speltherapeuten. Het gaat bij vaktherapie om zowel generalistische als specialistische zorg. Vaktherapeuten behandelen cliënten in geestelijke gezondheidszorg, somatische zorg, jeugdzorg, ouderenzorg, gehandicaptenzorg, verslavingszorg, forensische zorg, revalidatie, (speciaal) onderwijs, vluchtelingenzorg en de medische zorg. Om ervoor te zorgen dat vaktherapie structureel deel uitmaakt van het behandelaanbod in Nederland is het van belang dat vaktherapie erkend, bekend en bewezen is. Hier ligt een rol voor de FVB. Een uitwerking hiervan is te vinden in het meerjarenbeleidsplan van de FVB voor 2021 tot en met 2025. De FVB zet in op belangenbehartiging, kwaliteitsbevordering en kennisinnovatie om zo haar doelen te bereiken, waar zinvol doen we dit met externe samenwerkingspartners. Om de positie van de vaktherapeut te versterken werkt de FVB aan professionalisering en zetten we erop in dat vaktherapeuten elkaar versterken. Het gaat steeds om vaktherapie in al zijn vormen: de verschillende disciplines, vaktherapie aangeboden door vrijgevestigde vaktherapeuten en via instellingen, generalistische en specialistische zorg.
Voor meer informatie, kijk op fvb.vaktherapie.nl/over-de-fvb/mission-statement.
Welke doelen stellen we onszelf voor de komende jaren? Hoe denken we deze doelen te bereiken? En welke concrete acties zijn nodig? Dat alles is te lezen in het meerjarenbeleidsplan van de FVB voor de periode 2021 tot en met 2025.
Met input van vaktherapeuten tijdens de regiosessies in 2020 en van de Cliënten Adviesraad hebben we het meerjarenbeleidsplan voor de komende jaren opgesteld. We zien voor de komende periode een aantal thema's: Erkend, Bekend, Bewezen, Lobby, Betaling vaktherapie en Stevige, overkoepelende FVB.
Inmiddels is het FVB meerjarenbeleidsplan vastgesteld. De concrete uitwerking gebeurt bij het maken van de jaarplannen, dus op het moment dat we er daadwerkelijk mee aan de slag gaan. Zo voorkomen we achterhaalde plannen.
Voor meer informatie, kijk op fvb.vaktherapie.nl/over-de-fvb/meerjaren-beleidsplan.
Het Algemeen Bestuur (AB) van de FVB bestuurt op afstand. Het AB bestaat uit de voorzitters van de lidverenigingen, aangevuld met een drietal deskundige leden. Deze drie leden zijn op persoonlijke titel benoemd en hebben als werkgebied Organisatie en financiën, Kennisinnovatie en Belangenbehartiging. Dit drietal vormt het Dagelijks Bestuur (DB) van de FVB. Het FVB-bestuur draagt de DB-leden voor. De Algemene Leden Vergadering (ALV) benoemt ze.
In de ALV heeft elke lidvereniging een zetel. Het AB en het DB nemen besluiten in principe op basis van consensus. Bij stemmingen wordt besloten met een gewogen stemverhouding. Deze is gebaseerd op het ledenaantal van de lidverenigingen.
Het federatiebeleid wordt vastgesteld in de ALV via beleids- en jaarplannen. Het FVB-bureau bereidt deze plannen voor en het AB keurt ze goed. De directeur van het FVB-bureau zorgt voor uitvoering van het beleid op basis van de vastgestelde beleids- en jaarplannen. Het bureau zorgt voor de beleidsvoorbereiding, coördinatie en samen met het DB voor de externe vertegenwoordiging van de FVB. Waar nodig worden de verenigingen geraadpleegd en worden commissies of werkgroepen ingesteld voor specifieke onderwerpen. De directeur is ambtelijk secretaris van het AB en DB en is aanwezig bij alle vergaderingen van het AB en DB.
Voor meer informatie, kijk op fvb.vaktherapie.nl/organisatie .
De samenstelling van het Algemeen Bestuur van de FVB zag er in 2021 als volgt uit:
• Voorzitter: Irène Verkuylen
Het Dagelijks Bestuur van de FVB wordt gevormd door de voorzitter, kennisinnovator en belangenbehartiger.
Kennisinnovatie: Annemarie Abbing (tot 1 september)
Belangenbehartiging: Terenja Dors
De voorzitter is bestuurlijk verantwoordelijk voor organisatie, personeel en financiën en algemene bestuurlijke zaken. Hij zit bovendien het Algemeen Bestuur voor. Het Algemeen Bestuur bestaat uit het DB aangevuld met de voorzitters van de aangesloten beroepsverenigingen.
• Namens NVBT: Corine Prins (1 maart - 1 oktober)
Het Algemeen Bestuur (AB) van de FVB bestuurt op afstand. Het AB bestaat uit de voorzitters van de lidverenigingen, aangevuld met een drietal deskundige leden. Deze drie leden zijn op persoonlijke titel benoemd en hebben als werkgebied Organisatie en financiën, Kennisinnovatie en Belangenbehartiging. Dit drietal vormt het Dagelijks Bestuur (DB) van de FVB. Het FVB-bestuur draagt de DB-leden voor. De Algemene Leden Vergadering (ALV) benoemt ze.
Namens NVDAT: Job Cornelissen (tot 1 juli), Chantal van Elswijk
Namens NVDT: Karin van der Wiel (tot 1 december)
Namens NVvMT: Laurien Hakvoort
Namens NVPMT: Pim Hoek
Namens NVPMKT: Sjoerdje van de Manacker
In de ALV heeft elke lidvereniging 1 zetel. Het AB en het DB nemen besluiten in principe op basis van consensus. Bij stemmingen wordt besloten met een gewogen stemverhouding. Deze is gebaseerd op het ledenaantal van de lidverenigingen.
Namens NVVS: Sanne de Theije
Het federatiebeleid wordt vastgesteld in de ALV via beleids- en jaarplannen. Het FVB-bureau bereidt deze plannen voor. Het AB keurt ze goed. De directeur van het FVB-bureau zorgt voor uitvoering van het beleid op basis van de vastgestelde beleids- en jaarplannen. Het bureau zorgt voor de beleidsvoorbereiding, coördinatie en samen met het DB voor de externe vertegenwoordiging van de FVB. Daar waar nodig worden de verenigingen geraadpleegd en worden commissies of werkgroepen ingesteld voor specifieke onderwerpen. De directeur is ambtelijk secretaris van het AB en DB en is aanwezig bij alle vergaderingen van het AB en DB.
De kennisinnovator onderhoudt contacten met de voorzitters van bestuurscommissies en de portefeuillehouders kennisinnovatie van de lidverenigingen. Hij is verantwoordelijk voor de uitvoering van het meerjarenbeleidsplan op het gebied van kennisinnovatie, de participatie van de FVB in de ontwikkeling van zorgprogramma’s, MDR’s (MultiDisciplinaire Richtlijnen) en contacten met opleidingscentra.
De belangenbehartiger is verantwoordelijk voor de profilering en positionering van vaktherapie en de vaktherapeut, het verbeteren van vergoedingen voor vaktherapie en de klachtenprocedure. Ook onderhoudt hij contacten met relevante cao-partijen en de FWG (FunctieWaarderingssysteem Gezondheidszorg).
In 2021 hebben wij afscheid genomen van Anita Heusen, jarenlang een vaste administratieve kracht op dinsdag en donderdag bij het FVB-bureau.
Daarnaast hebben we weer afscheid genomen van Yvonne Heyer, die tijdelijk terug was op het FVB-bureau.
Eind 2021 hebben we ook afscheid genomen van Victor Boldwijn als projectleider Generieke Module Vaktherapie (GMVT) wegens beëindiging van de projectovereenkomst.
Het secretariaat werd in 2021 ondersteund door Felice Angevare en later door Jasper Heuer van het studentenuitzendbureau (8 uur).
Bij het FVB-bureau zijn de volgende mensen werkzaam geweest in 2021:
• Directeur: Irene Rentenaar
• Secretariaat: Leonie Bosklopper, Aukje Keijser, Yvonne Heyer, Anita Heusen, Felice Angevare en Jasper Heuer
• Communicatie: Susanne van der Lugt, stagiaire Suel Nur Kurnaz en stagiair Hans Janse
• Manager Externe Betrekkingen: Hennie Zoontjes
• Projectleider Generieke module Vaktherapie: Victor Boldewijn
Als FVB werken we op verschillende gebieden met diverse partijen samen om zo onze doelen te bereiken. Soms gaat het om tijdelijke samenwerking gerelateerd aan een bepaalde ontwikkeling, soms om langdurige samenwerking. Hiernaast vind je een aantal van de belangrijkste samenwerkingsverbanden waar de FVB aan deelneemt.
Federatie Beroepsorganisaties in de Zorg (FBZ)
We zijn lid van de vakbond FBZ. De FBZ onderhandelt namens de aangesloten beroepsorganisaties in de zorg voor de cao's Ziekenhuizen, Gehandicaptenzorg, Verpleeg-, verzorgingshuizen en thuiszorg, Geestelijke gezondheidszorg, Jeugdzorg, Gezondheidscentra, Universitaire Medische Centra en Nederlandse Universiteiten. Ook onderhandelt de FBZ over sociale plannen bij reorganisaties. FBZ informeert cao-leden van de bij de FVB aangesloten beroepsverenigingen over de onderhandelingen. Deze leden mogen ook stemmen over het onderhandelingsresultaat.
Register Schematherapie
Vanaf december 2014 is het Register Schematherapie geopend voor vaktherapeuten. Vaktherapeuten kunnen toetreden onder de titel ‘schematherapeutisch werker’. Er is een reglement opgesteld met duidelijke eisen waaraan vaktherapeuten dienen te voldoen op het gebied van cursussen, supervisie en intervisie.
Landelijk Overleg Opleidingen Vaktherapeutische Beroepen (LOO VTB)
Sinds 2014 maken alle erkende opleidingen vaktherapeutische beroepen (met uitzondering van de VU/PMT) deel uit van het LOO VTB. Ook wij zijn sinds 2014 lid hiervan. Alle hbo-instellingen zijn lid van de brancheverenging de Vereniging Hogescholen.
Deze vereniging is georganiseerd via de sectoren Economie, Gezondheidszorg, Kunst, Landbouw, Pedagogisch, Sociaal Agogisch en Techniek. Per sector is er een Sectoraal Adviescollege dat het bestuur van de Vereniging adviseert over onderwijszaken die spelen in die sector. Binnen de sectoren is er per opleidingscluster weer een Landelijk Overleg Opleidingen. Het LOO VTB is hierin uniek, omdat dit opleidingen verenigt over meerdere sectoren (gezondheid, kunst en sociaal agogisch).
Alliantie kwaliteit GGZ (Akwa GGZ)
We zijn lid van Akwa GGZ, een samenwerkingsverband dat begin 2018 is opgericht. Akwa GGZ zet in op kwaliteit, toegankelijkheid en doelmatigheid van de geestelijke gezondheidszorg. Dat doen ze met de (door)ontwikkeling en ondersteuning van de implementatie van kwaliteitsstandaarden en kwaliteitsregistraties (onder andere ROM). Cliënten, hun naasten en professionals hebben hierbij de regie. Bij de uitvoering zijn ook zorgaanbieders en financiers betrokken. De FVB is ook lid van de Kwaliteitsraad Akwa GGZ.
Samenwerkende beroepsverenigingen 'Zorg voor de jeugd - samen steeds beter'
Ook werken we samen met andere beroepsverenigingen binnen het programma Zorg voor de Jeugd. Op deze manier krijgt de professional (en dus ook de vaktherapeut) een stem in dit programma.
Voor meer informatie, kijk op fvb.vaktherapie.nl/samenwerkingsverbanden.
De FVB-medewerkers vormden samen eind 2021 in totaal 4,5 fte. Dit zijn de medewerkers op het FVB-bureau, exclusief de projectleider GMVT (Generieke Module Vaktherapie).
Het totaal van de FVB-begroting voor 2021 bedraagt € 815.688,-. Dit bedrag is inclusief de begroting voor het Register Vaktherapie. Dit komt neer op € 178,per gewogen lid, als volgt verdeeld over de verschillende activiteiten:
Belangenbehartiging incl. PR & Communicatie (€ 43)
Kennisinnovatie incl. Tijdschrift voor vaktherapie (€ 40)
Bestuur incl. ALV en bestuurscommissies (€ 17)
Ondersteuning verenigingen, bijv. studiedagen en mailingen (€ 8)
Ledenservice (€ 8)
Secretariaat, bijv. ledenadministratie, financiële administratie (€ 27)
Na de aanloop in 2016 werd het in 2021 een feit: de Nederlandse Vereniging voor Kunstzinnige Therapie (NVKT) is per 1 juli omgevormd tot de Nederlandse Vereniging Vaktherapie Antroposofisch Geïnspireerd (NVVAG) en ondergebracht bij de FVB als kennisnetwerk. Dit betekent dat we als FVB groeien in ledenaantal.
De volledige leden van de NVV-AG zijn aangesloten bij de beroepsvereniging van hun discipline. Voor beeldende therapie is dat de NVBT, voor muziektherapie is dat de NVvMT en voor spraak- en dramatherapie is dat de NVDT. Geregistreerde leden staan daarnaast ook ingeschreven in het Register Vaktherapie met de aantekening Antroposofisch Geïnspireerd.
De NVV-AG kent daarnaast ook belangstellende leden, studentleden en donateurs.
Voor meer informatie, kijk op https://fvb.vaktherapie.nl/kennisinnovatie/fvb-kennisnetwerk-vaktherapieantroposofisch-geinspireerd.
Een belangrijk dossier voor de FVB in 2021 was het Zorgprestatiemodel. Dit is de naam voor de nieuwe bekostiging van de geestelijke gezondheidszorg en de forensische zorg. Het Zorgprestatiemodel is een model voor prestatiebekostiging en is per 1 januari 2022 ingegaan. De ‘prestaties’ bepalen welke vergoeding een zorgaanbieder krijgt voor geestelijke gezondheidszorg of forensische zorg. Een prestatie is in het nieuwe model bijvoorbeeld een consult of een overnachting in de kliniek. Onze inzet in dit dossier was dat de vaktherapie vergoed blijft in ggz- en forensische instellingen. Vandaar dat de FVB al voor de invoering van het Zorgprestatiemodel in gesprek is gegaan met de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa), Tweede Kamer, het ministerie van VWS en de Nederlandse ggz- en forensische instellingen.
Waarom is het Zorgprestatiemodel ingevoerd?
De naam zegt het al: het fundament van het Zorgprestatiemodel bestaat uit prestaties. Deze prestaties zijn herkenbaar voor iedereen en ze weerspiegelen de daadwerkelijk geleverde zorg. De tarieven sluiten aan op wie de behandeling uitvoert en de plek waar de behandeling plaatsvindt. Het Zorgprestatiemodel belooft in ieder geval dat de nieuwe bekostiging transparant is, minder administratieve lasten oplevert en snel inzicht in kosten levert. Het Zorgprestatiemodel gaat niet over de inhoud van de zorgverlening; wel verandert de manier waarop wordt vastgelegd welke zorg er is verleend en hoe dit in rekening wordt gebracht.
Vaktherapie bij de erkende beroepen
Met dit nieuwe Zorgprestatiemodel wordt ook een landelijke veldnorm voor de verschillende beroepen in de ggz en de forensische zorg ingevoerd. Concreet betekent dit dat een lijst van erkende beroepen die consulten mogen declareren, vastgesteld wordt. Als FVB hebben we ons ervoor ingezet dat vaktherapeuten op de lijst met deze beroepen staan. Op deze manier kunnen vaktherapeuten ook in de toekomst erkend blijven. Het resultaat is dat beeldende therapie, dramatherapie, danstherapie, muziektherapie en psychomotorische therapie op de beroepenlijst voor de volwassen-ggz staan. Deze disciplines kunnen nog steeds consulten declareren.
We blijven als FVB waakzaam en alert bij de invoering van het Zorgprestatiemodel. De NZA heeft aan de vaktherapeuten toegezegd dat het Zorgprestatiemodel ‘budgettair neutraal’ wordt ingevoerd. We willen als FVB dat vaktherapeuten in de praktijk er niet op achteruit gaan qua formatie en tarieven, daar blijven we alert op.
Bij veel gemeenten is vaktherapie een zelfstandig en erkende discipline in de jeugdhulp. Toch zien we als FVB dat de vakkundigheid en vakbekwaamheid van de vrijgevestigde vaktherapeuten door veel gemeenten niet altijd erkend wordt.
Dit is een terugkerende discussie waar we ook in 2021 mee te maken kregen en die blíjft zorgen voor problemen voor jeugdigen, hun ouders, verwijzers, vaktherapeuten en gemeenten. De relatie tussen al deze partijen komt voortdurend onder druk te staan en draagt daarmee niet bij aan goede samenwerking rondom kind en gezin.
Als FVB zagen we in 2021 opnieuw dat veel gemeenten onvoldoende kennis hebben en zich niet houden aan de Jeugdwet ten aanzien van jeugdigen en vaktherapeuten. Daarbij signaleerden we de volgende knelpunten:
• De gemeenten hebben een zekere beleidsvrijheid qua inkoop. Toch dienen gemeenten hun keuzes goed te onderbouwen. We zien nu dat het daaraan schort. Er zijn gemeenten die vaktherapie volledig buiten de jeugdhulp plaatsten en het als ‘complementaire zorg’ uitsluiten.
• De tenzij-bepaling uit het besluit Jeugdwet wordt door veel gemeenten niet juist toegepast. Vaktherapeuten kunnen niet in het SKJ, maar zijn inzetbaar via deze tenzij-bepaling. Vaktherapeuten die geregistreerd zijn in het Register Vaktherapie voldoen volgens het Kwaliteitskader Jeugd aan de eisen om zelfstandig te behandelen, ook bij complexe problematiek. Dit staat expliciet genoemd in de Jeugdwet. Toch wordt inschrijving in het register SKJ in een aantal gemeenten verplicht via de voorwaarden in de zorginkoop of het werken op basis van een Jeugdwet-pgb. Hierdoor is vrijgevestigde vaktherapie in veel gemeenten niet of met veel drempels beschikbaar.
• Gemeenten komen hun zorgplicht niet na: Cliënten voor wie losstaande vaktherapie passende zorg is, kunnen dit nu niet krijgen - ook niet na verwijzing door een huisarts, gecertificeerde instelling of wijkteam - omdat vrijgevestigde vaktherapie niet is ingekocht, de PGB-aanvraag wordt geweigerd of ouders niet in staat zijn deze te beheren. Er zijn veel gemeenten die geen light-contract bieden voor geïndiceerde zorg die niet is ingekocht zoals de vaktherapie of voor ouders die geen PGB kunnen beheren.
Bij een fors aantal gemeenten heeft de FVB leden ondersteund wanneer vaktherapie ten onrechte niet in de jeugdhulp opgenomen was. Dit deden we door het schrijven van brieven aan wethouders en gemeenteraden, het aangaan van gesprekken en het ondersteunen van acties en petities van leden.
Het Zorginstituut Nederland (ZiN) heeft eerder onderzoek gedaan naar het onderscheid tussen dagbesteding en vaktherapie binnen de geneeskundige ggz en welk bewijs er is voor de effectiviteit van vaktherapie als ondersteunende behandeling van psychische stoornissen.
In de eindrapportage ‘Vaktherapie en dagbesteding in de geneeskundige GGZ’ concludeerde het ZiN dat: “… de effectiviteit van de verschillende vaktherapieën in het verleden onvoldoende is onderzocht. Ons ontbreekt het dus aan bewijs voor de effectiviteit van vaktherapie. Toch willen wij op dit moment niet concluderen dat de klassieke vormen van vaktherapie niet tot de te verzekeren zorg behoren, omdat zij niet zouden voldoen aan de stand van de wetenschap en praktijk.”
Op basis van bovenstaande conclusie werd onder andere de volgende aanbeveling gedaan: “We roepen de beroepsgroep op om nader onderzoek te doen naar de effectiviteit van vaktherapie zodat op termijn (vijf jaar) het bewijs kan worden geleverd”.
Als FVB zijn we begonnen met het opstellen van een strategische onderzoeksagenda. Op deze manier creëren we samenhang in het onderzoek naar vaktherapie. Daarnaast is er een pilot geweest ‘Vaktherapie bij angstklachten en angststoornissen’ en hebben we een notitie over de werkingsmechanismen van vaktherapie opgesteld. Hierover is in editie 2 van het Tijdschrift voor vaktherapie een artikel gepubliceerd.
Inmiddels zijn we vijf jaar verder. Vanuit het ZiN hebben we bericht gekregen dat de evaluatie is uitgesteld. Zij geven dan een eerste reactie.
De FVB behartigt regelmatig de belangen van vaktherapeuten bij de Tweede Kamer. Dit doen we via contacten met Tweede Kamerleden en door het inbrengen van standpunten via directe contacten, brieven, mails of position papers. Dat was ook nodig omdat na de verkiezingen weer veel nieuwe Tweede Kamerleden zijn aangetreden.
Belangrijke dossiers die we aan de orde hebben gesteld zijn ggz, de jeugdhulp en de financiering van de zorg. Via een position paper met de titel ‘Gun de jeugd een gezonde toekomst’ heeft de FVB de standpunten van de vaktherapeuten overgebracht aan de Tweede Kamer. De timing van onze standpunten was goed, omdat er veel te doen was in de media over het oplopen van de wachtlijsten in de jeugdhulp en de ggz.
Hoofdpunten voor ons zijn in het position paper jeugd:
• Het belang van een beroep als vaktherapie in de jeugdhulp waardoor kosteneffectief en laagdrempelig reguliere jeugdhulp verleend kan worden
• De erkenning van vaktherapie als discipline in de jeugdhulp bij de zorginkoop van de gemeenten
• Een betere en effectieve zorginkoop bij de gemeenten die rekening houdt met de belangen van de cliënten die vaktherapie willen
• Meer budget voor de instellingen, waar ook veel vaktherapeuten en vrijgevestigden werken, zodat zij sneller en adequater de wachtlijsten kunnen bestrijden.
Cliënt centraal in de ggz
Onder de titel ‘Zet in op een geestelijke gezondheidszorg die de cliënt centraal stelt’ heeft de FVB de standpunten over de ggz van de vaktherapeuten overgebracht naar de Tweede Kamer. De wachtlijsten in de ggz zijn een doorn in het oog voor de Tweede Kamer en zij willen graag dat dit probleem opgelost wordt. Uiteraard bieden we als FVB hier oplossingen voor aan zoals in onze position paper te lezen is.
Kijk voor meer informatie op https://fvb.vaktherapie.nl/belangenbehartiging/jeugdhulp.
Belangrijke standpunten zijn:
• Zet het mes in de onnodige bureaucratie in instellingen en voor vrijgevestigde vaktherapeuten, zodat deze meer tijd kunnen besteden aan behandelingen
• Spreek de zorgverzekeraars aan op hun zorgplicht bij het wegwerken van de wachtlijsten in de ggz
• Zorg dat hbo-beroepen in de ggz zich samen met de vaktherapeuten kunnen ontwikkelen via een innovatiefonds.
FVB denkt mee over de toekomst van de zorg
De FVB is door het ministerie gevraagd om mee te denken over de toekomst van de zorg. Meer ruimte voor de professional, minder regels en meer geld voor de zorg zijn dan steeds onze kernboodschappen. Dat is verwoord in onze reactie op de Consultatienotitie ‘Zorg voor de Toekomst’ van het ministerie van VWS.
Het ministerie ziet het grote verloop bij werknemers in de zorg als probleem. De kosten in de zorg lopen steeds meer op, maar de kwaliteit blijft achter. De FVB ziet als belangrijke knelpunten het gebrek aan samenwerking tussen professionals in de zorg, het overschot aan regels en de onderwaardering van hbo-beroepen. De financiering van de zorg staat centraal, maar de inhoud moet deze rol krijgen. Het draait om de beste mogelijke zorg voor de cliënt, door de juiste professional, in samenspraak en met de gewenste intensiteit. Hbo-professionals kunnen in veel gevallen doelmatiger en goedkoper cliënten van dienst zijn, de juiste zorg op de juiste plek is een belangrijk uitgangspunt voor de FVB.
Dit jaar is er voor vaktherapeuten een belangrijke rechtszaak geweest, die duidelijkheid schept over de vergoeding van vrijgevestigde vaktherapeuten die met persoonsgebonden budgetten te maken hebben.
Ouders van een kind met een persoonsgebonden budget zijn naar de rechter gestapt omdat ze een te laag uurtarief vergoed kregen voor vaktherapie. Volgens de gemeente Den Haag viel vaktherapie niet onder behandeling, maar onder begeleiding.
In een tussenuitspraak kregen de ouders gelijk van de rechtbank en de gemeente Den Haag heeft naar aanleiding van deze tussenuitspraak al de conclusie getrokken onjuist te hebben gehandeld.
Op 30 juli 2021 heeft de rechtbank de zaak officieel afgerond en de ouders opnieuw in het gelijk gesteld. De Rechtbank stelt vast dat de gemeente onvoldoende kan motiveren dat de categorie 'begeleiding' en het hierbij horende tarief passend is voor vaktherapie. Ook kan de gemeente onvoldoende toelichten met welk goedkoopst adequate alternatief in natura het toegepaste tarief overeenkomt. In deze uitspraak is vastgelegd dat de gemeente Den Haag ervoor gekozen heeft om toch een passend (hoger) uurtarief en een toereikend pgb voor vaktherapie toe te kennen aan deze ouders.
Daarnaast is uitgesproken dat ook voor vaktherapie een Jeugdwet-pgb qua (uur)tarief en totaalbudget toereikend moet zijn om de zorg ook echt in te kunnen kopen. Voor het motiveren van een passend tarief verwijst de rechtbank naar de ‘FVB-handreiking voor gemeenten’.
Deze uitspraak schept een precedent voor andere vrijgevestigde therapeuten, die naar deze onderbouwing kunnen verwijzen.
Voor het tweede jaar op rij had de coronapandemie een grote weerslag op de beroepsgroep.
Al in het begin van de coronapandemie in 2020 heeft de FVB een protocol opgezet om ervoor te zorgen dat alles zo goed en veilig mogelijk verliep. Na elke persconferentie werd het protocol aangepast volgens de nieuwste inzichten en richtlijnen. Vaktherapeuten konden de nieuwste informatie over de coronamaatregelen terugvinden op een speciale webpagina. Daar stond overzichtelijk beschreven wat de maatregelen in de praktijk betekenden voor vaktherapeuten in verschillende werkvelden, in loondienst en als vrijgevestigde. Waar dat kon werden mogelijke oplossingen gegeven, zoals beeldbellen met cliënten.
Begin 2021 waren de meeste gemeentelijke voorzieningen gesloten. De FVB heeft contact gelegd met het ministerie van WVS en bepleit dat vaktherapeuten die in gymzalen werken toch hun werk zouden kunnen voortzetten. Het VWS heeft naar aanleiding hiervan besloten dat gymzalen open mochten voor het verlenen van zorg.
In de loop van het jaar schaarde het ministerie vaktherapie onder de noemer ‘medisch contactberoep’. Dat betekende dat vaktherapeuten hun werk ook buiten kantooruren konden voortzetten.
Omdat het FVB-congres vanwege de coronamaatregelen is komen te vervallen, hebben we in 2021 een reeks online sessies georganiseerd voor vaktherapeuten. De volgende sessies hebben plaatsgevonden:
• VakEffect; het effect van vaktherapie en het verzamelen van onderzoeksdata - door Marinus Spreen en Celine Schweizer
• Het ZorgPrestatiemodel; een nieuwe manier van bekostigen voor de ggz door Hennie Zoontjes, Terenja Dors en David Veenhof
• Spelen met het onverwachte: naar een theoretische basis van ervaringsgericht handelen - door Susan van Hooren
• Online Profileren - door Jeroen Sitskoorn
• Lokaal Lobbyen - door Hennie Zoontjes
• Herziening van de Generieke module Vaktherapie - door Annemarie Abbing, Maartje Jaspers en Patric Driessen
Van maandag 15 november tot en met zondag 21 november 2021 vond de jaarlijkse Week van de Vaktherapie plaats. Het doel van deze week is om vaktherapie bekend te maken in Nederland.
De Week van de Vaktherapie is een gelegenheid voor vaktherapeuten om hun beroep onder de aandacht te brengen bij onder andere instellingen, zorgprofessionals, verwijzers, cliënten, gemeenteambtenaren of zorgverzekeringen.
Als FVB ondersteunen we vaktherapeuten hierin met de website www.weekvandevaktherapie.nl waar inspiratie, tips, voorbeelden en specifieke materialen te vinden zijn voor dit doel. Ook kunnen vaktherapeuten materialen bestellen voor de Week van de Vaktherapie.
Voor meer informatie, kijk op www.weekvandevaktherapie.nl.
Als FVB betalen we namens de aangesloten beroepsverenigingen een bijdrage aan vakbond FBZ voor elk lid dat valt onder een van de volgende genoemde cao’s: Geestelijke Gezondheidszorg, Gehandicaptenzorg, Jeugdzorg, Nederlandse Universiteiten, UMC, Verpleeg-en
en Ziekenhuizen. De FBZ voert de cao-onderhandelingen namens ons en onderhandelt bij reorganisaties ook over het sociaal plan.
In totaal gaat het om 1.339 leden en een bedrag van € 23.486,-. Dit komt op € 1,46 per lid per maand.
en
Ledenaantallen per cao afgegeven aan FBZ per 1 januari 2021
en
Voor meer informatie, kijk op fvb.vaktherapie.nl/cao’s.
Vaktherapeuten kunnen zich registreren bij het Register Vaktherapie. Een geregistreerd vaktherapeut voldoet aan hoge eisen op het gebied van werkervaring, nascholing, supervisie en intervisie.
Op 1 januari 2021 waren er 2.274 leden ingeschreven in het Register Vaktherapie. In 2021 waren er 602 nieuwe inschrijvingen, waarvan 241 afkomstig van de Nederlandse Vereniging voor Kunstzinnige Therapie (NVKT).
De Registratiecommissie heeft in 2021 vier keer vergaderd. Naast het behandelen van bezwaren zijn de volgende punten aan de orde geweest tijdens de vergaderingen:
• De resultaten van de steekproef in 2021
• Diverse uitvoeringsvraagstukken
• Verlenging registratieperiode als gevolg van corona
• Verlenging van de geldigheid voor accreditatie van scholing als gevolg van corona
• Nieuwsbrieven Register Vaktherapie
De ontwikkeling van het aantal nieuwe inschrijvingen voor registratie in de afgelopen zes jaar
In 2021 heeft de Accreditatiecommissie behandeld:
• 500 aanvragen voor accreditatie van scholing
• 12 aanvragen voor accreditatie van publicaties extern
• 15 aanvragen voor accreditatie van intervisiegroepen
In 2021 heeft de Beoordelingscommissie behandeld:
• 18 dispensatieaanvragen
• 6 herintredersaanvragen
• 7 aanvragen voor accreditatie van supervisoren
In 2021 is geen beroep aangetekend tegen uitspraken op bezwaren door de Registratiecommissie. Voor meer informatie, kijk op www.registervaktherapie.nl.
Zorgverzekeraars stellen voorwaarden aan beroepsgroepen waarvan zij zorg vergoeden vanuit de aanvullende verzekering, dus ook aan vaktherapeuten. Een van de voorwaarden is dat de beroepsvereniging een programma van praktijkvisitatie heeft waarin gecontroleerd wordt of de praktijk voldoet aan de wettelijke eisen voor praktijkvoering.
Het doel van een visitatie is zicht krijgen op de sterke en verbeterpunten van de praktijkvoering en het ontvangen van aanknopingspunten voor verbetering van de zorg- en dienstverlening die een vaktherapeut levert. Visitatie is dus een kwaliteitsinstrument.
Het visiteren van de praktijken wordt uitgevoerd door een onafhankelijk visitatiebureau (Visie-tatie). De visitatiecommissie richt zich op aansturing van Visie-tatie en op het verzamelen van en vervolg geven aan (beleids)informatie die uit de visitaties naar voren komt. In 2021 zijn er door Visie-Tatie 51 visitaties uitgevoerd bij vaktherapeuten.
Voor meer informatie, kijk op fvb.vaktherapie.nl/visitatie.
Hoe vervelend ook, het kan voorkomen dat een cliënt ontevreden is over de behandeling van zijn vaktherapeut en een klacht wil indienen. Vaktherapeuten die in loondienst werken, hebben te maken met de klachtenprocedure van de organisatie. Vrijgevestigde vaktherapeuten die lid zijn van een van de aangesloten beroepsverenigingen, kunnen gebruikmaken van de FVB-klachtenregeling als de klacht gaat over geïndiceerde zorg in het kader van de Jeugdwet of geïndiceerde zorg in het kader van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning. In andere gevallen geldt de Wet Kwaliteit, Klachten en Geschillen Zorg.
De FVB Klachtencommissie behandelt binnengekomen klachten en bekijkt of de betreffende therapeut zich gehouden heeft aan de Beroepscode of andere normen die op de beroepsuitoefening van toepassing zijn. De commissie kan disciplinaire maatregelen opleggen als de betreffende therapeut zich strijdig met de normen heeft gedragen.
De FVB Klachtencommissie bestaat uit een voorzitter, een ambtelijk secretaris en twee klachtencommissieleden uit de beroepsverenigingen.
In 2021 zijn er drie klachten ingediend bij de FVB-Klachtencommissie. Deze klachten gingen over de uitvoering van het privacybeleid en het contact tussen vaktherapeuten en de betrokkenen bij hun minderjarige cliënt. Een van de drie klachten was gegrond. De klachten zijn allemaal afgerond. In 2020 waren er vijf klachten ingediend.
Voor meer informatie, kijk op fvb.vaktherapie.nl/klachten .
De individuele rechtsbijstand houdt in dat leden van de NVBT, NVDAT, NVDT, NVvMT, NVPMT, NVPMKT en NVVS die langer dan een jaar lid zijn, een beroep kunnen doen op dit fonds in geval van arbeidsrechtelijke en praktijkgerichte vragen en conflicten voor zover deze betrekking hebben op de uitoefening van een onder de FVB vallende beroepsuitoefening.
In 2021 hebben 20 leden advies gevraagd over hun werksituatie. Het aantal leden dat advies heeft gevraagd is iets hoger dan in voorgaande jaren. In 2021 hebben ook de NVvMT en de NVBT advies gevraagd. Van de 20 individuele verzoeken om advies zijn er 10 afgerond.
Net als in voorgaande jaren werd ook in 2021 diverse malen om advies gevraagd over een vaststellingsovereenkomst vanwege het beëindigen van het dienstverband. De redenen voor het beëindigen van het dienstverband waren divers: op eigen verzoek, na twee jaar arbeidsongeschiktheid en wegens reorganisaties.
De overige adviesverzoeken hadden betrekking op een ingediende klacht, salaris dat werd teruggevorderd en nevenactiviteiten tijdens een dienstverband. Deze problemen deden zich voor bij vaktherapeuten in loondienst.
In 2019 kreeg het fonds voor het eerst vragen van zelfstandig gevestigde vaktherapeuten die een geschil hadden met de gemeente over (de naleving van) het contract in het kader van de Jeugdwet. In 2021 volgden nieuwe adviesaanvragen over dit onderwerp.
Voor meer informatie, kijk op fvb.vaktherapie.nl/juridische-bijstand.
Het Tijdschrift voor vaktherapie publiceert artikelen over theorie, onderzoek en praktijk op het gebied van vaktherapie. Het Tijdschrift dient in bredere zin voor de verspreiding van kennis over vaktherapie binnen de diverse werkvelden. Op deze manier draagt het Tijdschrift voor vaktherapie bij aan de verdere professionalisering van de vaktherapeutische beroepen.
De redactie begeleidt auteurs van artikelen tijdens het volledige traject van idee tot publicatie. Hierbij is het uitgangspunt om te komen tot een goed geschreven artikel van voldoende kwaliteit voor het Tijdschrift van vaktherapie. Voor de redactie is en blijft het een uitdaging een goed en uitgebalanceerd tijdschrift bij de lezers te brengen. De redactie bestaat uit vrijwilligers.
Het Tijdschrift voor vaktherapie is ook in 2021 vier keer verschenen. De oplage is naar ongeveer 4.500 exemplaren gestegen. De vierde editie was zoals ieder jaar een themanummer, met als thema ‘Spel(en) in vaktherapie’. Ook dit themanummer was weer dik, met maar liefst 62 pagina’s.
In 2021 hebben in totaal 51 auteurs meegewerkt aan een artikel voor het Tijdschrift voor vaktherapie en zijn er 18 artikelen verschenen.
Voor meer informatie, kijk op fvb.vaktherapie.nl/tijdschrift.
Begin 2020 is de Cliëntenadviesraad Vaktherapie (CAR) opgericht met als doel om meer input vanuit cliënten te ontvangen bij reguliere activiteiten en projecten. Hierdoor worden deze activiteiten en projecten versterkt in hun positie.
De CAR bestaat op dit moment uit zeven leden die vaktherapie een warm hart toedragen. Zij zijn alle zeven (ex-)cliënt of een naaste daarvan. De leden zijn
• Dorien Jonkers
• Dwayne Meijnckens
• Wendy Smolders
• Paul Ulrich
• Erik Verbart
• Monique Wilmer
• Jeroen Zwaal
Zij kunnen advies geven op gebieden zoals strategische zaken en beleidsvraagstukken, ontwikkelingen in de zorg of wetenschappelijk onderzoek. In 2021 is een bijdrage geleverd aan de Week voor de Vaktherapie en is advies gegeven over de FVB position papers voor Jeugdhulp en ggz.
Voor meer informatie, kijk op fvb.vaktherapie.nl/cli%C3%ABntenadviesraad-vaktherapie.
Het Jeugdhulp Expertise Team (JET) is in 2019 ontstaan vanuit de wens van vrijgevestigde vaktherapeuten om meer hulp en ondersteuning te krijgen bij het binnen de jeugdhulp vergoed worden door de gemeente van de cliënt. Als FVB hebben we als doel dat de gemeente iedere vrijgevestigde vaktherapeut in de jeugdhulp een kostendekkend tarief vergoedt voor cliënten die recht hebben op een individuele voorziening. Om dit te bereiken ondersteunen we leden door informatie beschikbaar te stellen, het JET op te richten en op landelijk niveau de ‘FVB-handreiking voor gemeenten’ te publiceren, deelname aan de stuurgroep Zorg voor Jeugd en overleg met de VNG en het Ministerie van VWS.
In de praktijk blijkt dat gemeenten de wet- en regelgeving niet altijd op de juiste manier toepassen waardoor het voor vaktherapeuten soms moeilijk is om voet aan de grond te krijgen. Met JET ondersteunen we leden om de gewenste verbeteringen in de jeugdhulp in hun eigen regio tot stand te brengen.
De FVB heeft op de website allereerst voor leden een Jeugdhulp Informatie Pakket (JIP) samengesteld. Dit pakket ondersteunt vrijgevestigde vaktherapeuten bij het verkrijgen van een contract bij de gemeente voor het leveren van jeugdhulp of het werken op basis van een jeugdwet-PGB. Het JIP biedt informatie over de gemeente, aanbestedingen, het pgb, vergoedingen en tariefstelling, het Kwaliteitskader Jeugd en de Jeugdwet, het SKJ, kwaliteitsborging en het Register Vaktherapie, bezwaar en juridische mogelijkheden bij afwijzing of te lage tarieven binnen het pgb. Hoewel er in het JIP veel informatie te vinden is, is het soms lastig om de informatie uit het JIP effectief in te zetten.
Het JET-team bestaat uit vijf vrijgevestigde vaktherapeuten die in hun eigen regio beschikbaar zijn voor alle hulpvragen rondom jeugdhulp en gemeenten. Het JIP blijkt voor leden goed te vinden. Voor verdere vragen hebben veel leden het FVB-bestuurslid Belangenbehartiging rechtstreeks benaderd. Sommige (kleine) vragen kunnen vanuit de bestuursfunctie beantwoord worden of moeten juist als FVB met een gemeente worden opgepakt. Als er meer informatie en meedenken gewenst is, kan het JET hiervoor gevraagd worden. Omdat de hulp van JET veel verder gaat dan de gebruikelijke belangenbehartiging voor leden, wordt hiervoor een vergoeding gevraagd. Leden ervaren dit als een drempel en gaan toch eerst zelf met collega’s binnen de regio aan de slag, waardoor het aantal officiële hulpvragen aan het JET nog laag is.
In 2021 heeft een aantal leden van het JET hun taak om verschillende redenen neergelegd. Voor de regio Noord en Limburg is er daardoor een vacature. Voor de regio Brabant West/Zeeland heeft zich eind 2021 een nieuw JET-lid aangemeld.
Voor meer informatie, kijk op fvb.vaktherapie.nl/jeugdhulp.
In 2021 is de Commissie Sociaal Beleid overgegaan in de Commissie Loondienst. Deze commissie heeft als doel om leden die in loondienst werken te helpen opkomen voor hun belangen als werknemer.
De centrale taak van de Commissie Loondienst is onveranderd gebleven na de omvorming, namelijk om leden bij te staan bij vragen rondom het beschrijven van hun functie in het proces van de functiewaardering. Jarenlang bestond de commissie uit één persoon, wat de voortgang uitermate kwetsbaar maakte. Afgelopen jaar is de commissie uitgebreid naar vier leden. In 2021 is de commissie erg druk geweest met de nieuwe financieringssystematiek van de ggz en de forensische zorg; het Zorgprestatiemodel. Dit vroeg om bestudering van de stukken op de website van het zorgprestatiemodel en overleg met de Nederlandse Zorgautoriteit, wat heeft geleid tot een webinar voor en een enquête onder alle leden van de FVB.
De Commissie Loondienst houdt zich onder andere bezig met:
• Ondersteuning bij het meelezen met het maken van een functiebeschrijving binnen FWG 3.0 (FunctieWaardering Gezondheidszorg)
• Ondersteuning bij re-integratie en ziekte
• Gespreksvoering met de FBZ (de vakbond voor zorgprofessionals) inzake: cao of sociaal plan, generieke ijkfunctie vaktherapie, speerpunten arbeidsvoorwaardenbeleid en het leveren van leden voor klankbordgroepen
• Ondersteuning en stimulering van visieontwikkeling van vaktherapeuten op actuele onderwerpen zoals in 2021 het zorgprestatiemodel
• Bundelen van kennis die van belang is voor het werken in loondienst
Resultaten uit 2021:
• 24 leden zijn geholpen bij het beschrijven van hun functie
• Er zijn ongeveer honderd vragen beantwoord over het zorgprestatiemodel
• De organisatiestructuur is verbeterd en er ligt een opleidingsplan om alle leden van de commissie te scholen op FWG 3.0
Voor meer informatie, kijk op fvb.vaktherapie.nl/commissie-loondienst.
De Commissie Vrijgevestigde Vaktherapeuten (VVT) behartigt de belangen van vaktherapeuten met een eigen praktijk. 2021 was een roerig jaar voor deze commissie. Een aantal leden nam (tijdelijk) afscheid waardoor er meer taken kwamen te liggen bij de leden die achterbleven. Inmiddels zijn er een paar waardevolle meedenkers aangeschoven, maar de commissie is nog niet op volle sterkte.
Een grote wens van de commissie was om in 2021 een nieuwe website te maken of de huidige te reorganiseren zodat alle informatie die van belang is voor vrijgevestigde vaktherapeuten vindbaar is. Door het wegvallen van een aantal commissieleden is deze wens naar de achtergrond verschoven en is er voornamelijk gericht op wat nodig en haalbaar was. Het ontwikkelen van de website wordt opgepakt als de commissie weer op volle sterkte is.
De commissie hield zich veel bezig met de ontwikkelingen rond het zorgprestatiemodel en signaleerde tegelijkertijd dat hier kennis over ontbrak bij de achterban. In september heeft de commissie samen met mensen vanuit de commissie Loondienst een webinar georganiseerd waarin veel vragen werden beantwoord.
Ook heeft de commissie meegedacht met vragen vanuit de werkgroepen Generieke module Vaktherapie en VakEffect, vanuit de expertise van de vrijgevestigde therapeuten. In november is de Week van de Vaktherapie online onder de aandacht gebracht en zag de commissie dat ook anderen (online) het vak promootten.
Eind 2021 heeft de commissie meer richting gegeven aan haar eigen visie: elkaar versterken door onderling met elkaar verbonden te blijven. Er zijn concrete afspraken gemaakt over het blijven ondersteunen van de vrijgevestigde vaktherapeuten via de mail: vrijgevestigden@vaktherapie.nl. Ook blijft de commissie belangrijke informatie onder de aandacht brengen bij de leden via LinkedIn en Facebook.
In 2022 hoopt de commissie met een voltallig team het werken aan de website weer op te kunnen pakken en een interessante studiedag te kunnen aanbieden.
Voor meer informatie, kijk op fvb.vaktherapie.nl/online-sessies-2021.
De Generieke module Vaktherapie (GMVT) is een kwaliteitsstandaard bij Akwa GGZ en een belangrijk document voor de FVB en daarmee voor vaktherapeuten. In deze kwaliteitsstandaard staat vanuit het perspectief van de cliënt beschreven wat vaktherapeuten doen, wat goede vaktherapeutische zorg is en wat van vaktherapie verwacht kan worden. In de (multidisciplinaire) richtlijnen en zorgstandaarden waar vaktherapie meer en meer een plaats heeft, wordt inmiddels ook regelmatig verwezen naar de GMVT.
Zoals alle kwaliteitsstandaarden wordt ook de GMVT eens in de zoveel tijd herzien. De FVB is hier als belangrijke partner bij betrokken. De GMVT moet onderhouden worden om aan te sluiten bij zowel de ontwikkelingen in het veld, als bij ontwikkelingen binnen de vaktherapie.
Er is hard gewerkt om de stukken op te leveren waar in het Onderhoudsplan om gevraagd is.
Dit jaar waren dat:
• de achterbanraadpleging (enquête onder de leden van de FVB)
• stukken waarin ingegaan wordt op de inzet-, meerwaarde- en prioriteitsvraag en de rol van vaktherapie bij herstelbegeleiding
• perspectief vanuit vaktherapeuten Kind & Jeugd, Ouderen en Vrijgevestigden.
Verder is het N=1-onderzoek (casuïstiek) uitgevoerd, waarbij 17 therapeuten in totaal 34 trajecten hebben bijgehouden. De verwachting is dat dit onderzoek meer inzicht zal geven in transdiagnostisch werken binnen vaktherapie
De projectgroep GMVT heeft haar werkzaamheden dit jaar grotendeels afgerond. Er is een verzoek tot vervroegde herziening van de GMVT ingediend bij Akwa GGZ.
Voor meer informatie, kijk op fvb.vaktherapie.nl/generieke-module-vaktherapie en op akwaggz.nl/doorontwikkeling-kwaliteitsstandaard-vaktherapie/.
De Commissie Product- en Module Ontwikkeling (CPMO) ontwikkelt visie en beleid over vaktherapeutische interventiebeschrijvingen. Dit doet de commissie in het kader van kennis- en kwaliteitsontwikkeling, professionalisering en positionering van de vaktherapeutische beroepen. CPMO biedt ondersteuning aan en adviseert bij het ontwikkelen en beschrijven van vaktherapeutische interventies (producten en modulen) met als doel de interventiebeschrijvingen te kunnen publiceren in de Databank Vaktherapie, toegankelijk voor geïnteresseerden.
Begeleiding van auteurs in het ontwikkeltraject vraagt om specifieke expertise. De CPMO ondervond in 2021, evenals in de voorgaande jaren, steeds meer problemen bij het werven van commissieleden met de nodige deskundigheid en bij het borgen van kennis.
De CPMO heeft hierop in 2021 een plan ontwikkeld, ‘CPMO nieuwe stijl’, om de voortgang van interventie-ontwikkeling te borgen. Eind 2021 is dit plan voorgelegd aan en goedgekeurd door de beroepsverenigingen en het Algemeen Bestuur van de FVB. De kern van de nieuwe koers is dat de CPMO zich zal toeleggen op het begeleiden van georganiseerde schrijftrajecten in directe samenwerking met de verschillende vaktherapeutische beroepsverenigingen. De begeleiding van individuele schrijftrajecten, waarbij auteurs zich op eigen initiatief aanmelden met de aanvraag voor een individueel feedbacktraject, zal worden opgepakt door de betreffende beroepsverenigingen.
Publicaties CPMO
De Databank Vaktherapie is te vinden op www.databankvaktherapie.nl.
Voor meer informatie, kijk op fvb.vaktherapie.nl/product-en-module-ontwikkeling.
• De CPMO bestond in 2021 uit slechts twee commissieleden (muziek en beeldend) en krijgt versterking van een lid van de feedbackcirkel. De feedbackcirkel bestaat uit vijf leden. In 2021 werden 2 interventiebeschrijvingen gepubliceerd in de Databank Vaktherapie: 1 Beeldend product-basis en 1 PMT-module plus.
• Eind 2021 zijn er 8 interventies in proces (3 beeldend, 1 dans, 2 drama, 2 PMT), waarvan 4 in de vorm van een module. Eind 2021 stonden 4 interventiebeschrijvingen op de drempel van publicatie.
• In 2021 ondersteunde de CPMO diverse auteurs en schrijfgroepen bij het beschrijven van, in de praktijk succesvol gebleken, behandelinterventies in het format CPMO/FVB.
De Projectgroep Strategische Onderzoeksagenda bestaat uit lectoren die zich bezighouden met vaktherapie. Deze projectgroep is in 2017 ingesteld om de krachten te bundelen bij het opvolgen van de aanbevelingen van het Zorginstituut Nederland (ZiN). Het ZiN heeft onze beroepsgroep opgeroepen om nader onderzoek te doen naar de effectiviteit van vaktherapie zodat hiervoor op termijn bewijs kan worden geleverd.
Eind januari 2021 is een notitie aan het Zorginstituut aangeboden, met daarin een overzicht van Nederlandse studies die sinds 2017 zijn uitgevoerd naar (onder andere) werkingsmechanismen van vaktherapie. Daarnaast is er een stuk geschreven over enkele mogelijke werkingsmechanismen van vaktherapie in antwoord op vragen van het Zorginstituut Nederland.
In december 2021 heeft het ZiN aangegeven een proces in te willen richten om samen met de FVB verder te werken aan een traject waarin toegewerkt gaat worden naar de beoordeling van vaktherapie.
De projectgroep fungeert tevens als wetenschappelijk adviesorgaan voor de FVB. In 2021 heeft de projectgroep aan de hand van vragen vanuit de FVB gesproken over het transdiagnostisch perspectief dat vaktherapeuten hanteren en op welke manier dit in de herziening van de Generieke module Vaktherapie (GMVT) kan worden geoptimaliseerd. Hierover is advies uitgebracht. Ook heeft de projectgroep enkele onderzoeksactiviteiten begeleid van de projectgroep GMVT, zoals de achterbanraadpleging en het casuïstiekonderzoek.
Voor meer informatie, kijk op fvb.vaktherapie.nl/strategische-onderzoeksagenda.
Om de kwaliteit van de hulp aan kwetsbare groepen te borgen, ontwikkelen kennisinstituten richtlijnen en standaarden en richten zij databanken in van effectieve interventies. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) werkt samen met het Nederlands Jeugdinstituut (NJi), het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (NCJ), het Kenniscentrum Sport, MOVISIE Landelijk Kennisinstituut Sociale Vraagstukken, Trimbos-instituut en Vilans. Samen beoordelen ze interventies volgens eenduidige criteria en streven ze naar kwaliteitsverbetering in alle betrokken werkvelden. Akwa GGZ stelt ook zorgstandaarden en generieke modules op. Hierin werken cliënten en naasten, zorgprofessionals, zorgaanbieders en zorgverzekeraars samen in hun streven naar goede, toegankelijke en betaalbare geestelijke gezondheidszorg.
Voor de positionering van vaktherapie vindt de FVB het van groot belang dat vaktherapie wordt vertegenwoordigd in de werkgroepen die deze richtlijnen en zorgstandaarden opstellen. In 2021 heeft de FVB geparticipeerd in de volgende multidisciplinaire richtlijnen (MDR), zorgstandaarden (ZS) en generieke modules (GM):
• MDR Angst- en dwangstoornissen
• MDR Schizofrenie
• ZS Eetstoornissen
• ZS SOLK
• ZS Dissociatieve Stoornissen
• EBRO Module ADHD
• GM Zingeving, spiritualiteit en
• MDR Stoornissen in het gebruik van alcohol
• MDR Persoonlijkheidsstoornissen
• ZS Conversiestoornissen
• ZS Aanpassingsstoornissen (herziening)
• ZS Dementie
• GM Diagnostiek
• ZS Psychotrauma- en Stressgerelateerde psychische hulpverlening Stoornissen
Voor meer informatie, kijk op fvb.vaktherapie.nl/zorgstandaarden.
De FVB kennisnetwerken zijn multidisciplinaire werkveldgroepen binnen de vaktherapie. In deze netwerken verenigen vaktherapeuten van verschillende disciplines zich rondom een bepaald thema. Binnen deze netwerken staat het uitwisselen van kennis centraal. Als FVB ondersteunen we deze kennisnetwerken. Hierdoor ontwikkelen steeds meer vaktherapeutische disciplines specifieke kennis over een bepaalde doelgroep, diagnose of bepaald kennisgebied. Op deze manier krijgen de vaktherapeutische interventies meer lading en een positie in de praktijk. Contacten met de lectoraten in de vaktherapie zijn hierbij natuurlijk onmisbaar. In 2021 is er een nieuw kennisnetwerk bij gekomen: de Nederlandse Vereniging Vaktherapie – Antroposofisch geïnspireerd (NVV-AG).
Naast het ontwikkelen van specifieke kennis, stimuleren we als FVB ook de samenwerking van kennisnetwerken met stichtingen, maatschappelijke instellingen en specialisten van andere (niet-vaktherapeutische) disciplines. Als vaktherapie onderdeel gaat uitmaken van brede samenwerkingsverbanden, zullen we als FVB een meer vanzelfsprekende positie kunnen innemen voor vaktherapie en zijn vaktherapeutische disciplines meer en meer onlosmakelijk verbonden met andere disciplines en partijen.
Het FVB-kennisnetwerk Affectregulerende Vaktherapie (ArVT) heeft tot doel om deze interventie te onderzoeken en verder te ontwikkelen en om kennis hierover te delen door middel van trainingen en presentaties.
Het bestuur bestond in 2021 uit acht leden. Naast het bestuur staat een werkgroep waarin elke vaktherapeutische discipline is vertegenwoordigd.
Het kennisnetwerk had als wens om de samenwerking met Kennisinnovatie tot stand te brengen. Deze samenwerking is aangescherpt maar niet geheel van de grond gekomen doordat een kennisinnovator ontbrak. Het bestuur KNW-ArVT zoekt actief de samenwerking met de hogescholen.
In juni 2021 signaleerde het Nederlands Jeugdinstituut (NJi) dat de interventie te breed is beschreven en dat er te veel gebruik gemaakt wordt van vakjargon. Het NJi heeft aangeboden de beschrijving van de interventie nogmaals met het kennisnetwerk door te lopen en de feedbackpunten aan te pakken, zodat de interventie daarmee een kans krijgt alsnog opgenomen te worden in het NJi. Dit proces loopt nu.
Projecten en resultaten in 2021
• De modulebeschrijvingen van ArVT bij Gehechtheidsproblemen met kinderen vanuit PMT, Drama en Dans zijn in 2021 geaccordeerd door de Commissie Product- en Moduleontwikeling (CPMO)
• In editie 3 van het Tijdschrift voor Vaktherapie is een artikel over ArVT gepubliceerd met als titel Eerst affectregulatie, dan zelfregulatie, door W. Rauh, I. v.d. Velde, S. v.d. Vlugt en L. Nieuwenhuis
• Er zijn tien updates van de training begeleide casuïstiek gegeven in het land aan oud-deelnemers van de ArVT-training
• Er zijn nieuwe intervisiegroepen opgestart naar aanleiding van de training.
Voor meer informatie, kijk op fvb.vaktherapie.nl/fvb-kennisnetwerk-affectregulerende-vaktherapie.
In verband met COVID-19 heeft het FVB-kennisnetwerk Forensische Vaktherapie helaas ook dit jaar geen netwerkdag kunnen organiseren. Het bestuur heeft het contact onderhouden met de organisatie die heeft aangegeven de komende netwerkdag te willen organiseren.
Het bestuur heeft meerdere oproepen geplaatst voor nieuwe bestuursleden. Dit heeft gelukkig geleid tot een nieuw bestuurslid, namelijk Nicole den Dulk, beeldend therapeute bij FPA Fivoor in Den Haag. Ondanks haar toetreding is het bestuur nog steeds dringend op zoek naar nieuwe bestuursleden om het netwerk in stand te houden. Ook het komende jaar zal de werving voor nieuwe bestuursleden worden voortgezet.
Het Netwerk Forensische Vaktherapie is gevraagd te participeren in de werkgroep Generieke module Forensische klinische zorg. Om de positie van vaktherapie in de forensische zorg te behouden en te verstevigen is het van groot belang dat er input geleverd wordt bij de ontwikkeling van de specifieke aanvullingen van de zorgstandaarden van Akwa GGZ voor forensische zorg. Rob Jenneskens heeft deze taak op zich genomen als afvaardiging vanuit het bestuur.
Voor meer informatie, kijk op fvb.vaktherapie.nl/fvb-kennisnetwerk-forensisch-werkveld.
Het FVB-kennisnetwerk Nieuwkomers (KNNK) is een landelijk kennisnetwerk rondom vluchtelingen en statushouders. Een initiatief van en voor vaktherapeuten die met nieuwkomers (vluchtelingen en statushouders) werken.
Het doel is om kennis en expertise uit te wisselen, te bundelen en samen te werken, zowel onderling met partners die zich sterk maken voor het welzijn van nieuwkomers als met organisaties waar nieuwkomers steeds meer zichtbaar zijn (zorg, onderwijs, overheid).
Activiteiten in 2021:
• Medio 2021 was er een inhoudelijke online studiedag met vijf sprekers
• Het opzetten en verder voortzetten van intervisiegroepen specifiek op vaktherapie bij vluchtelingen en statushouders. In totaal zijn er nu drie lopende intervisiegroepen met een aanspreekpunt /coördinator
• Het maken en versturen van nieuwsbrieven met ontwikkelingen, relevante literatuur en oproepen vanuit deelnemers in het netwerk (inclusief studenten met vragen rondom bijvoorbeeld onderzoek)
• Beantwoorden van vragen van studenten, onder andere over stageplekken
• Bijgedragen aan een herziene versie van de landelijke inventarisatie preventieve interventies; een initiatief van Pharos. Naast een muziektherapie-interventie (Safe & Sound) staat er ook een generiek stuk in over de waarde die vaktherapeutische interventies kunnen hebben bij deze doelgroep.
Voor meer informatie, kijk op fvb.vaktherapie.nl/fvb-kennisnetwerk-nieuwkomers.
Na jaren van gesprekken en overleg is de Nederlandse Vereniging voor Kunstzinnige Therapie op antroposofische grondslag (NVKToag) sinds 1 juli 2021 aangesloten bij de FVB als FVB-kennisnetwerk Vaktherapie-Antroposofisch Geïnspireerd. De tweede helft van 2021 stond sterk in het teken van deze transitie en de naamsverandering naar Nederlandse Vereniging Vaktherapie-Antroposofisch Geïnspireerd(NVV-AG).
Het FVB-kennisnetwerk Vaktherapie-Antroposofisch Geïnspireerd behartigt de belangen met betrekking tot de inhoud, vergoeding en verdieping van het vak. De leden van het FVB-kennisnetwerk hebben naast hun lidmaatschap van de NVV-AG ook een lidmaatschap bij de beroepsvereniging van hun discipline: beeldend, muziek of spraak en drama. Een kleine groep leden is alleen belangstellend lid van de NVV-AG.
In afwachting van de nieuwe websites van de FVB is er op de FVB-site, bij kennisinnovatie, informatie over de NVV-AG te vinden. Daarnaast houdt het kennisnetwerk tot dan www.kunstzinnigetherapie.nl als website met inlog voor de leden aan.
Vanuit de NVV-AG nemen leden deel aan de registratie-, accreditatie- en beoordelingscommissie van de FVB: dit natuurlijk in algemeen belang, maar met speciaal aandachtsgebied de registratie met aantekening AG (Antroposofisch Geïnspireerd). Verder worden bestaande werkgroepen en commissies voortgezet binnen de NVV-AG: Werkgroep bij- en nascholing, Werkgroep internationaal, het Informatie & Inspiratiebulletin (I&I), Websitebeheer en Facebook.
Voor meer informatie, kijk op fvb.vaktherapie.nl/fvb-kennisnetwerk-vaktherapie-antroposofisch-geinspireerd.
Bestuur
De adviseur van het bestuur, Annemieke Jansen, heeft dit half jaar ten volle haar bijdrage geleverd. Vanaf januari 2022 blijft zij betrokken als belangstellend lid.
De kosten van de voorbereiding van de transitie en de overgang naar de FVB hebben de reserves van de NVV-AG doen krimpen. Daarnaast zijn er een aantal leden niet meegegaan in deze overgang in verband met leeftijd, andere keuzes of doordat zij door gevolgen van corona de praktijk moesten beëindigen. Hierdoor zijn de inkomsten anders dan begroot.
Zoals bij vele verenigingen in deze tijd, is het steeds moeilijker mensen te vinden die het bestuur willen versterken. De NVV-AG is op zoek naar een secretaris en een voorzitter. De NVV-AG heeft hiervoor meerdere oproepen gedaan en mensen benaderd, maar helaas nog zonder resultaat.
Het bestuur vergadert maandelijks, ieder bestuurslid heeft eigen aandachtsgebieden. Terugkerende onderwerpen in de bestuursvergaderingen van juli tot en met december zijn geweest:
• Het integreren van de NVV-AG leden in FVB-geledingen en het beantwoorden van vragen van leden en anderen daaromtrent
• Het beroepscompetentieprofiel vaktherapeut-AG
• Keuzes met betrekking tot de Wet kwaliteit, klachten en geschillen in de zorg (WKKGZ) en beroepsaansprakelijkheidsverzekering
• Het inlichten van de zorgverzekeringen over de naamsverandering
• Contact en overleg met de verschillende commissies en werkgroepen
• Bezetting bestuur en zoeken naar invulling openstaande vacatures
• Mogelijkheden verschillende scholingen onderzoeken
• Samenwerking met de Nederlandse Vereniging voor Antroposofische Zorg (NVAZ) als geheel en de commissie zorgverzekeringen in het bijzonder
• Samenwerking met de Hogeschool Leiden en het Lectoraat Antroposofische Gezondheidszorg
• Internationale samenwerking
• Bestuursberichten in het maandelijkse digitale Informatie- en Inspiratiebulletin (I&I).
Het FVB-kennisnetwerk Oncologie zet zich in om vaktherapie een stevige bedding te geven in de reguliere, oncologische zorg.
Ook in 2021 was het Kennisnetwerk door Covid-19 beperkt in de activiteiten die het graag had willen ondernemen. Het afgelopen jaar heeft het FVB-kennisnetwerk Oncologie niet deelgenomen aan symposia of congressen, ook niet online, en heeft daardoor onvoldoende contact kunnen houden met het werkveld en de doelgroep. Het plan is om fysiek aanwezig te zijn bij het NVPO-congres in Utrecht in 2022.
Er zijn ook positieve ontwikkelingen te melden over 2021:
• De nieuwsbrief is geprofessionaliseerd qua inhoud en uitstraling en is vier keer verschenen
• Het bestuur is uitgebreid naar vier mensen
• Er is een begin gemaakt met het opnieuw oppakken van (online) scholing. Zo konden de leden van het FVB-kennisnetwerk in november de online workshop volgen ‘Verbeeld je Verbeelding’. Iedere deelnemer kreeg een pakje klei toegestuurd om deelname aan de workshop te vergemakkelijken. Dit is goed ontvangen. Tijdens de workshop werd gevraagd een hulpfiguur in moeilijke tijden te visualiseren en die vervolgens uit te beelden in klei (zie foto). Daarna werden ervaringen plenair uitgewisseld. In januari 2022 is het plan om opnieuw een online workshop te verzorgen voor de leden in het kader van scholing.
• Er is een verkennend gesprek geweest met Jetta Zwitser, voormalig oncologie verpleegkundige en nu docent op een hogeschool in Zwolle voor verpleegkunde. Jetta is geïnteresseerd in gastlessen over vaktherapie in de oncologische zorg voor de module ‘Oncologie en complementaire zorg’
• Er is het afgelopen jaar veel ondersteuning geboden aan studenten die onderzoek doen naar beeldende therapie in de oncologie vanuit diverse opleidingen aan diverse scholen.
Voor meer informatie, kijk op fvb.vaktherapie.nl/fvb-kennisnetwerk-oncologie.
Heel wat mensen leveren een vrijwillige bijdrage in een commissie, in de redactie van het Tijdschrift voor vaktherapie, in een kennisnetwerk of in een tijdelijke projectgroep of werkgroep. Zonder deze FVB-vrijwilligers is het onmogelijk om al het werk te verzetten. Voor ons een reden om hier een apart hoofdstuk aan te wijden. In 2021 hebben 175 mensen zich ingezet voor de FVB. Hieronder wordt dit aantal kort toegelicht. We willen alle vrijwilligers hartelijk bedanken voor hun inzet in 2021!
