Home
Rola zachowań budujących bliskość interpersonalną w kształceniu językowym dorosłych DOI: 10.47050/jows.2020.3.31-34 JOLANTA ŁĄCKA-BADURA
Istotną składową kompetencji zawodowych nauczycieli są kompetencje interpersonalne. Zalicza się do nich m.in. kompetencję w zakresie zachowań budujących bliskość interpersonalną (ang. immediacy behaviours). Zachowania te, zarówno werbalne, jak i pozawerbalne, mają pozytywny wpływ na efektywność i przebieg procesu kształcenia językowego dorosłych, mogą również przynieść korzyści nauczycielom.
K
ompetencje interpersonalne (określane także mianem kompetencji relacyjnych lub interakcyjnych) mieszczą się w kategorii tzw. kompetencji miękkich i dotyczą świadomości, umiejętności oraz postaw, umożliwiających nauczycielowi budowanie pozytywnych relacji z uczącymi się. Obejmują umiejętność komunikowania się, wywierania wpływu, negocjowania i mediacji, pracy w zespole, a także empatię i tolerancję (Frączek 2012; Kwiatkowski i Walczak 2017; Osiński 2010; Sajdak 2007; Walkowiak 2016). Badacze i praktycy coraz wyraźniej podkreślają znaczenie relacji interpersonalnych i kompetencji nauczycieli w tym zakresie dla przebiegu i efektywności pracy dydaktycznej (zob. Kwiatkowski i Walczak 2017; Pfeiffer 2001; Sajdak 2007; Śnieżyński 2009). Mogłoby się wydawać, że w procesie kształcenia dorosłych relacje interpersonalne między wykładowcami a uczącymi się odgrywają znacznie mniejszą rolę niż relacje nauczyciel – uczeń na wcześniejszych etapach edukacji, gdyż osoby dorosłe są z założenia ukształtowane społecznie i emocjonalnie. Badania wskazują jednak, że relacje interpersonalne zajmują bardzo istotne miejsce w procesach edukacji dorosłych, choć rola i znaczenie tych relacji nie zawsze są właściwie postrzegane i doceniane. Dynamiczne i wzajemne oddziaływanie między wykładowcami i uczącymi się dokonuje się zarówno na poziomie świadomym, jak i przez nie w pełni uświadomione komunikaty stanowiące wyraz wzajemnych ustosunkowań, oczekiwań, a nawet uczuć (zob. np. Polak 2014; Śnieżyński 2009). Niniejszy artykuł skupia się na szczególnym aspekcie kompetencji interpersonalnych nauczycieli, tj. kompetencji w zakresie zachowań budujących bliskość interpersonalną (ang. immediacy behaviors) oraz korzyści, jakie wynikają z tych zachowań zarówno dla uczących się, jak i dla nauczycieli. Immediacy behaviors Pojęcie immediacy behaviors, które dla potrzeb niniejszego artykułu tłumaczę jako zachowania mające na celu budowanie bliskości interpersonalnej (lub interakcyjnej), zostało po raz pierwszy zaproponowane i wprowadzone do teorii komunikacji na przełomie lat 60. i 70. ubiegłego stulecia przez amerykańskiego psychologa Alberta Mehrabiana. Zdefiniował on immediacy behaviors jako zachowania komunikacyjne, które zwiększają poczucie 31
