Έκφραση Έκθεση γ΄λυκείου Σπουδαστήριο Φιλολογίας Σοφία Τερεζάκη Καλλιθέα issue

ΕΚΦΡΑΣΗ ΕΚΘΕΣΗ γ΄ λυκείου Επιµέλεια: ΠΑΠΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΒΑΓΙΑ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΘΕΩΡΙΑΣ 1Ο ΜΕΡΟΣ

5

Τρόποι πειθούς Α. Επίκληση στη λογική Β. Επίκληση στο συναίσθημα Γ. Επίκληση στο ήθος του πομπού Δ. Άλλοι τρόποι πειθούς

5 5 9 10 10

Συλλογιστική πορεία σε παράγραφο/κείμενο

13

Τρόποι ανάπτυξης παραγράφων

14

Δομή παραγράφου

19

Κατασκευή παραγράφου

19

Πλαγιότιτλος

25

Συνοχή: μετάβαση από παράγραφο σε παράγραφο, διαρθρωτικές/μεταβατικές λέξεις

26

Περίληψη

27

Συνοπτικό διάγραμμα κειμένου

29

Σημαντικοί ορθογραφικοί κανόνες

36

Η τεχνική της έκθεσης Συγκέντρωση υλικού Είδη θεμάτων Υπόδειγμα αποδεικτικού δοκιμίου Υπόδειγμα άρθρου (στον ημερήσιο Τύπο) Υπόδειγμα ομιλίας Το πιο οικείο ύφος Ομιλία Ερμηνευτικό άρθρο Επιστολή Πρόλογος Επίλογος Παραδείγματα μεταβατικής παραγράφου

39 39 45 46 48 49 51 54 56 59 61 62 65

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΘΕΩΡΙΑΣ 2Ο ΜΕΡΟΣ

67

Η πειθώ στο δικανικό λόγο

67

Η πειθώ στον πολιτικό λόγο

68

Η πειθώ στον επιστημονικό λόγο

68

Δοκίμιο

69

Δημοσιογραφικά είδη

73

Επιστημονικά είδη

75

1

Δίκαιος και άδικος λόγος

76

Υποδειγματικές ερωτήσεις και απαντήσεις επεξεργασίας κειμένου

78

Αξιολόγηση έκθεσης

92

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΕΝΝΟΙΩΝ – ΚΕΙΜΕΝΑ ΓΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΠΑΙΔΕΙΑ

94 94

ΔΙΚΑΙΟ

105

ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΠΥΓΜΗΣ

107

ΘΑΝΑΤΙΚΗ ΠΟΙΝΗ

112

ΠΟΙΝΗ

113

ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ

117

ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ

118

ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

123

Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ

128

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ

133

ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ - ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ

139

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

143

ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ

149

ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

154

ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

159

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ

167

ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ

173

ΦΑΝΑΤΙΣΜΟΣ

180

ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ

186

ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ

193

ΒΙΑ ΚΑΙ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

200

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ

208

ΕΠΙΣΤΗΜΗ – ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

212

ΚΛΩΝΟΠΟΙΗΣΗ

217

ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

222

2

ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

224

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ

229

ΠΑΡΑΔΟΣΗ

231

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ – ΜΝΗΜΕΙΑ

232

ΤΑ ΜΑΡΜΑΡΑ ΤΟΥ ΠΑΡΘΕΝΩΝΑ

235

ΜΑΖΟΠΟΙΗΣΗ

238

ΦΙΛΙΑ

242

ΑΓΑΠΗ

243

ΕΡΩΤΑΣ

245

ΜΟΔΑ

246

ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ

248

ΠΡΟΤΥΠΑ

249

ΧΑΣΜΑ ΓΕΝΕΩΝ

253

ΛΑΪΚΙΣΜΟΣ

255

ΔΙΑΛΟΓΟΣ

260

ΜΕΣΣΙΑΝΙΣΜΟΣ

263

ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΣΜΟΣ

268

ΑΛΛΟΤΡΙΩΣΗ

271

ΕΙΡΗΝΗ - ΠΟΛΕΜΟΣ

275

ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ

279

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

281

ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ

286

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ-ΓΟΝΕΪΚΗ ΕΥΘΥΝΗ

290

ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ

293

Η ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΑ

296

ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ

297

ΧΟΥΛΙΓΚΑΝΙΣΜΟΣ

299

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

301

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΘΕΜΑΤΟΣ

304

ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ

306

3

ΒΙΒΛΙΟ

309

ΤΕΧΝΗ

310

ΚΡΙΤΙΚΗ ΕΡΓΩΝ ΤΕΧΝΗΣ

313

ΚΡΙΤΙΚΗ

314

ΑΥΤΟΚΡΙΤΙΚΗ

316

ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ

317

ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ

319

ΓΕΛΙΟ -ΣΑΤΙΡΑ

320

ΑΝΕΡΓΙΑ

323

ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ

325

ΕΡΓΑΣΙΑ

327

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ

330

ΚΑΤΕΥΘΥΝΟΜΕΝΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ

332

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑ

333

ΤΥΠΟΣ

335

ΓΛΩΣΣΑ

338

ΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ

342

4

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΘΕΩΡΙΑΣ 1ο ΜΕΡΟΣ

Τρόποι πειθούς Α. Επίκληση στη λογική Μέσα πειθούς: 1. Επιχειρήματα: σειρά λογικών προτάσεων (προκείμενες), που παρατίθενται κλιμακωτά και καταλήγουν σε μια τελευταία (συμπέρασμα/απόφανση), η οποία προκύπτει κατά λογική ακολουθία από τις προηγούμενες. Η διαδικασία με την οποία κλιμακώνονται οι προκείμενες για να καταλήξουν στο συμπέρασμα λέγεται συλλογισμός. Πιο απλά, συλλογισμός είναι ο τρόπος με τον οποίο η λογική μας καταστρώνει ένα επιχείρημα. Παράδειγμα συλλογισμού: Οι καλοί μαθητές μελετούν αρκετές ώρες (μείζων προκείμενη) Ο Γιάννης είναι καλός μαθητής (ελάσσων προκείμενη) Άρα, ο Γιάννης μελετά αρκετές ώρες (συμπέρασμα) Σημείωση: Μείζων προκείμενη ονομάζεται συνήθως η πρώτη προκείμενη, η οποία περιέχει το κατηγόρημα του συμπεράσματος, ενώ η ελάσσων προκείμενη συνήθως ακολουθεί και περιέχει το υποκείμενο του συμπεράσματος.

2. Τεκμήρια: παραδείγματα, αλήθειες (κοινώς αποδεκτές απόψεις), γεγονότα (ιστορικά ή της καθημερινότητας), σύντομες ρήσεις αυθεντιών, στατιστικά στοιχεία, έρευνες, πορίσματα επιστημών, παροιμίες (λειτουργούν όπως οι αλήθειες, αφού θεωρείται ότι προκύπτουν από τη λαϊκή σοφία), μαρτυρίες, παραθέματα κ.τ.λ.. Πρόκειται για αποδεικτικά στοιχεία, που είτε είναι ανεξάρτητα είτε περιέχονται στις προκείμενες ενός επιχειρήματος και ενισχύουν την άποψη του συγγραφέα/ομιλητή, καθώς προσδίδουν κύρος στα λεγόμενά του. Είδη συλλογισμών α. Με βάση την πορεία της σκέψης (συλλογιστική πορεία): i. παραγωγικός: από μια γενική και αφηρημένη αρχή συμπεραίνουμε για τα επιμέρους (καταλήγουμε σε ειδικό συμπέρασμα: από το όλον στα επιμέρους). Π.χ.: Όλοι οι άνθρωποι επιθυμούν τη δόξα Οι διανοούμενοι είναι άνθρωποι Άρα, και οι διανοούμενοι επιθυμούν τη δόξα. ii. επαγωγικός: ξεκινά από μια ειδική και συγκεκριμένη θέση και καταλήγει σε ένα γενικό και αφηρημένο συμπέρασμα (από τα επιμέρους στο όλον). Οι επαγωγικοί συλλογισμοί διακρίνονται σε τρία είδη: Α. επαγωγικός συλλογισμός με γενίκευση Π.χ.: Κάποιοι Γάλλοι που έχω γνωρίσει είναι ιδιαίτερα αγενείς. Οι Γάλλοι είναι ένας αγενής λαός. Β. επαγωγικός συλλογισμός με αίτιο-αποτέλεσμα

5

Σημείωση: όταν η παράγραφος αναπτύσσεται με τις μεθόδους των παραδειγμάτων, της αιτιολόγησης, του ορισμού, της σύγκρισης και αντίθεσης, της διαίρεσης το πιο πιθανό είναι ότι η συλλογιστική πορεία θα είναι παραγωγική.

Δομή παραγράφου

1. Θεματική περίοδος: σ’ αυτή διατυπώνεται η βασική θέση που αναπτύσσεται στην παράγραφο ή παρουσιάζεται το νοηματικό κέντρο της. Συνήθως βρίσκεται στην αρχή. Κάποιες φορές τη συναντούμε στη μέση (όταν η διατύπωσή της απαιτεί την προηγούμενη αναφορά σε σκέψεις που οδηγούν σ’ αυτή). Τέλος, σπάνια, τοποθετείται στο τέλος της παραγράφου (επαγωγική συλλογιστική πορεία), οπότε συμπίπτει με την κατακλείδα.

2. Σχόλια-λεπτομέρειες: στηρίζουν νοηματικά τη θεματική περίοδο, είτε πρόκειται για επιχειρήματα, είτε για τεκμήρια, είτε για απλές σκέψεις.

3. Πρόταση κατακλείδα: εδώ συνοψίζεται το νόημα της παραγράφου, διατυπώνεται κάποιο συμπέρασμα και προετοιμάζεται η μετάβαση στην επόμενη παράγραφο. Συχνά η κατακλείδα παραλείπεται.

Κατασκευή παραγράφου

Θεματική περίοδος: περιέχει το θέμα και την κατευθυντήρια ιδέα της παραγράφου. Προαναγγέλλει αυτό που πρόκειται να εξηγήσουμε, να αναπτύξουμε ή να υποστηρίξουμε στην υπόλοιπη παράγραφο. Μπορεί να περιέχει ένα ερώτημα στο οποίο θα απαντήσουμε (και μόνο με την προϋπόθεση ότι θα απαντήσουμε μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ερώτηση στη θεματική περίοδο). Η θέση της θεματικής περιόδου είναι συνήθως στην αρχή. Ωστόσο, μπορεί να τοποθετηθεί και στο τέλος (οπότε θα συμπίπτει με την πρόταση-κατακλείδα), στη μέση ή και μετά την πρώτη (εισαγωγική ή και μεταβατική περίοδο). Για να διακρίνουμε, πάντως, ποια είναι η θεματική περίοδος μιας παραγράφου, αυτό που χρειάζεται να δούμε είναι ποια περίοδο αναλύουν/στηρίζουν οι υποστηρικτικές προτάσεις της παραγράφου. Η θεματική περίοδος αποτελείται από την κεντρική ιδέα και την κατευθυντήρια ιδέα. Κεντρική ιδέα ονομάζουμε την έννοια στην οποία αναφέρεται η παράγραφος. Κατευθυντήρια ιδέα ονομάζουμε τη γνώμη που εκφέρουμε για την κεντρική ιδέα. Π.χ.: έστω ότι έχουμε ως θεματική περίοδο σε μια παράγραφο τη φράση «Η ειρήνευση είναι αναγκαία προϋπόθεση για την ευημερία των ανθρώπινων κοινωνιών». Σ’ αυτή τη θεματική περίοδο η ειρήνευση είναι η κεντρική ιδέα ενώ το ότι είναι αναγκαία προϋπόθεση ....κοινωνιών είναι η κατευθυντήρια ιδέα. Σε μια θεματική περίοδο, η κατευθυντήρια ιδέα βρίσκεται στο τέλος ενώ η κεντρική ιδέα στην αρχή, με εξαίρεση τις περιπτώσεις στις οποίες ο συγγραφέας θέλει να δώσει έμφαση στην πρώτη (ΚΑ.Ι). Υπάρχει δυνατότητα να χρησιμοποιήσουμε δύο κεντρικές ιδέες σε μία θεματική πρόταση μόνο όταν πρόκειται να αναφερθούμε και στις δύο στην παράγραφο που ακολουθεί. Συχνά επιλέγουμε αυτό τον τρόπο όταν γράφουμε μια παράγραφο με σύγκριση-αντίθεση ή αναλογία.

19

Όταν ζητούνται τρόποι αντιμετώπισης (π.χ. βίας), τότε ο άγνωστος χ βρίσκεται στην αρχή (στη θεματική περίοδο), ενώ το γνωστό (η αντιμετώπιση της βίας) στο τέλος.

Π.χ.: Το Κράτος δικαίου συντελεί στην εδραίωση της δικαιοσύνης, της ισονομίας, της ισοπολιτείας. Συνεπώς μέσω αυτού περιορίζονται οι αντιθέσεις και οι αντιπαλότητες μεταξύ των πολιτών. Άρα μειώνεται η βία και η εγκληματικότητα.

Όταν ζητούνται τα αποτελέσματα (π.χ. της βίας) τότε στην αρχή τοποθετούμε το γνωστό (δηλαδή τη βία) και στο τέλος τον άγνωστο χ (δηλαδή το αποτέλεσμά της).

Π.χ. (σκελετός παραγράφου) Η βία συνεπάγεται την επιβολή της θέλησης του ενός πάνω στους άλλους. Άρα καταστρατηγούνται οι ατομικές ελευθερίες, με αποτέλεσμα τη ναρκοθέτηση της δημοκρατίας.

Η εκφραστική ποικιλία στην παράγραφο Αν υποθέσουμε ότι …..τότε θα μπορούσαμε να … Πολύ σημαντικός είναι και ο ρόλος του/της …………. στο/στην…. Δεν θα ήταν υπερβολή αν ισχυριζόταν κανείς ότι … Ουσιαστικό αποτέλεσμα του/της …………………….είναι ….. Ίσως δεν είναι τόσο εύκολο να αντιληφθεί/συνειδητοποιήσει κανείς…. Όσο κι αν φαίνεται παράδοξο, εντούτοις ….. Θα ήταν παράλειψη αν δεν αναφέραμε …… Αν ο άνθρωπος μπόρεσε να …….αυτό το οφείλει ….. Υπάρχει ένας ουσιαστικός παράγοντας που συντελεί στον/στην….· αυτός είναι….. Κανένας άλλος/Τίποτα άλλο δεν θα μπορούσε να βοηθήσει τον άνθρωπο ώστε να …… όσο ο/η… Αντίθετα, όμως …. Από τα πλέον καθοριστικά αποτελέσματα του/της………………………..είναι ……. Προϋπόθεση του/της ……………………………είναι………………. Αν υπάρχουν …………………..

ελάχιστα

πράγματα

που

……………………….ένα

από

αυτά

είναι

Ίσως θα φαινόταν παράξενο και σε πολλούς απίστευτο, όμως …………………………..

Τρόποι σύνδεσης εννοιών - Φράσεις αποτελέσματος: επιφέρει, αποφέρει, γίνεται αιτία, παρέχει, επισωρεύει, δίνει λαβή, δίνει αφορμή για, δημιουργεί, φέρει ως αποτέλεσμα, έχει ως επακόλουθο, έχει ως συνέπεια, προκαλεί, συντελεί, οδηγεί, καταλήγει, συμβάλλει, καλλιεργεί, επιτρέπει, απολήγει, γίνεται η αιτία, γίνεται η γενεσιουργός αιτία/ το αρχικό αίτιο/η αφορμή/η ρίζα/πηγή, δίνει τη δυνατότητα………..

24

Δ. Στο διάγραμμα παραθέτουμε αριθμημένες τις ενότητες (μαζί με τον πρόλογο) και σε κάθε μια ενότητα περιλαμβάνουμε ως υποενότητες τους πλαγιότιτλους των παραγράφων ή τις βασικές πληροφορίες που έχουμε εντοπίσει.

Παράδειγμα:

Ο φεμινισμός ταιριάζει στην Ελλάδα Ημέρα αφιερωμένη στους αγώνες που έδωσαν και δίνουν οι γυναίκες για ισότητα είναι η 8η Μαρτίου. Μια επέτειος για προβληματισμό και απολογισμό. Όχι μόνο των γυναικών αλλά της κοινωνίας στο σύνολό της. Συνήθως το βάρος της κριτικής αφορά στις αρνητικές παραμέτρους του ζητήματος. Όμως υπάρχουν σαφέστατα δείγματα μιας θετικής πορείας. Εκτός από τον αγώνα και τις προσπάθειες των ίδιων των γυναικών, βασικό ρόλο διαδραμάτισε η ίδια η Πολιτεία. Από τη δεκαετία του ΄80 και μετά υπήρξε και η πολιτική βούληση για την προώθηση της ισότητας. Πέρα από το Σύνταγμα, το 1983 η Βουλή υπερψήφισε χωρίς κανένα πρόβλημα νομοθετικές ρυθμίσεις που έδωσαν μεγάλη ώθηση στην αντιμετώπιση των προβλημάτων ισότητας μεταξύ των δυο φύλων. Παραδείγματος χάριν, η κατάργηση της προίκας όσο κι αν σήμερα φαίνεται περίεργο, ήταν ένα πολύ σημαντικό βήμα. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι τη συγκεκριμένη περίοδο η Ελλάδα βρέθηκε στην πρωτοπορία του ευρωπαϊκού και διεθνούς δικαίου όσον αφορά το οικογενειακό δίκαιο. Στην κατάσταση αυτή συνέβαλε αποφασιστικά το δυναμικό γυναικείο κίνημα της εποχής. Το 1993 είχαμε και νέο σημαντικό βήμα. Για πρώτη φορά οι συλλογικές συμβάσεις μεταξύ ΓΣΕΕ και εργοδοτών αναγνώρισαν και γραπτώς την ισότητα ανδρών και γυναικών στον εργασιακό χώρο. Αναμφισβήτητα οι κατακτήσεις αυτές έδωσαν νέα ώθηση στην ισότιμη συμμετοχή των γυναικών σε πολλούς τομείς της δημόσιας ζωής, ωστόσο μένουν ακόμη πολλά να γίνουν. Οι γυναίκες έχουν προχωρήσει με μεγάλα βήματα στην εκπαίδευση, στη μόρφωση και στην αγορά εργασίας. Αυτό που πρέπει ν’ αλλάξει-και γίνονται αγώνες γι’ αυτό- είναι η νοοτροπία. Στερεότυπα και ρόλοι παραμένουν και το καθεστώς των διακρίσεων εντείνεται όταν υπάρχουν μεγάλα κοινωνικά προβλήματα. Σε κοινωνίες που περνούν μεταβατικές περιόδους, όπως και η δική μας, τα μεγαλύτερα προβλήματα εντοπίζονται στην έξαρση της βίας κατά των γυναικών, στον αποκλεισμό από κέντρα λήψης αποφάσεων, όπως παραδείγματος χάριν η πολιτική. Αξιολογώντας αντικειμενικά ως σήμερα την πορεία του αιτήματος των γυναικών για ισότητα διαπιστώνουμε ότι από την πλευρά της πολιτείας υπήρξε άμεση ανταπόκριση, με αποτέλεσμα θεαματικές κατακτήσεις των γυναικών και σημαντικές θεσμικές και νομοθετικές αλλαγές. Επίσης διαπιστώνουμε ότι η κοινωνία ανταποκρίθηκε , έστω με πιο αργούς ρυθμούς. Ίσως όμως το σημαντικότερο είναι η αυτογνωσία και η συνειδητοποίηση των ίδιων των γυναικών. Σήμερα λοιπόν που όλοι μιλούν για μεγάλες και ταχύτατες μεταβολές, για νέες προκλήσεις, η εποχή μας επιτάσσει εγρήγορση και συμμετοχή των ίδιων των ανθρώπων για να διαμορφώσουν τη νέα κοινωνική πραγματικότητα σύμφωνα με τις επιθυμίες και τις προσδοκίες τους. Έτσι το αίτημα των γυναικών για ισότητα και συμμετοχή παραμένει επίκαιρο και απαιτεί συγκεκριμένες και συγκροτημένες πολιτικές, ώστε η γυναίκα να αναδειχθεί σε υποκείμενο και αποδέκτη των επιλογών αυτών, για να διαμορφώσουν μαζί με τους άντρες το μέλλον αυτού του τόπου. Έναν από τους σημαντικότερους δείκτες κοινωνικής κατάστασης αλλά και κοινωνικής ανέλιξης αποτελεί εκείνος της απασχόλησης. Και μπορεί οι τάσεις που διαφαίνονται να είναι ενδεικτικές του μέλλοντος, όμως ιδιαίτερη σημασία έχει η σημερινή θέση της γυναίκας στην αγορά εργασίας, η οποία αποτελεί εφαλτήριο για νέες κατακτήσεις. Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία (ΕΣΥΕ, 1997) το 36,2%

30

- τα οξύτονα θηλυκά ουσιαστικά σε –ιά/-ειά: γράφονται με –ει- μόνο όσα προέρχονται από ρήματα σε –εύω: δουλειά, γιαγιά, μυρωδιά.

- όλα τα θηλυκά ουσιαστικά σε –αία γράφονται με –αι- εκτός από τα ιδέα, θέα, νέα, παρέα: αυλαία, σημαία, κεραία, μαία, τροχαία.

- όλα τα θηλυκά ουσιαστικά σε –ισσα γράφονται με –σσ- εκτός από τη Λάρισα: γειτόνισσα, μαγείρισσα.

- άλλες στερεότυπες καταλήξεις θηλυκών ουσιαστικών: -αινα (φάλαινα, τρίαινα), -ύτητα (βαρύτητα, ταχύτητα), -ότητα (νωθρότητα, ιδιότητα, θερμότητα), -οσύνη (καλοσύνη, δικαιοσύνη), ίτσα, -ίδα (εφημερίδα, μερίδα, φροντίδα) - τα παροξύτονα ουδέτερα ουσιαστικά σε –είο που δείχνουν τόπο ή προέρχονται από ρήματα σε – εύω γράφονται πάντα με –ει- : υαλουργείο, καφενείο, δημαρχείο, βραβείο, κουρείο.

- άλλες στερεότυπες καταλήξεις ουδετέρων: -ητό (κυνηγητό, ξεφωνητό), -τήριο (εκτός από το μαρτύριο: γυμναστήριο, κριτήριο), -ημα (ποίημα, πάθημα, μηχάνημα).

- τα ουσιαστικά (καθώς και οι παθητικές μετοχές) που προέρχονται από ρήματα με χαρακτήρα π, β, φ γράφονται με –μμ-: γράφω-γράμμα, ράβω-ράμμα, κόβω-κομμένος, κόμμα, βλέπω-βλέμμα, στέφωστέμμα.

- στερεότυπες καταλήξεις αρσενικών ουσιαστικών: -ωνας (κύρια ονόματα αρχαίων Ελλήνων: Σόλωνας, Πλάτωνας, τοπωνύμια: Μαραθώνας, Κιθαιρώνας, περιεκτικά: στρατώνας, ελαιώνας, ξενώνας, ονόματα αρχαίων θεών: Πλούτωνας, Απόλλωνας, κοινά παροξύτονα: αγώνας, αιώνας, χειμώνας, εθνικά: Ιάπωνας, Ίωνας. Εξαιρ.: κανόνας, ηγεμόνας, κηδεμόνας, αλαζόνας, συνδαιτυμόνας, ονόματα ποταμών: Στρυμόνας, Αγαμέμνονας, Ιάσονας κ μερικά άλλα ονόματα αρχαίων Ελλήνων μη Αθηναίων), -όνας (κοινά προπαροξύτονα ονόματα: γείτονας, επιστήμονας, πνεύμονας. Εξαιρ.: καύσωνας, μεσαίωνας, θερμοσίφωνας, είρωνας, πύθωνας, άμβωνας), -ορας (μάστορας, κτήτορας, ρήτορας), -τήρας (αναπτήρας, ανεμιστήρας. Εξαιρ.: μάρτυρας), -ίας (σωσίας, αντιρρησίας), -ητής (φοιτητής, μαθητής, καθηγητής. Εξαιρ.: κριτής, επενδυτής, ιδρυτής, μηνυτής, ενισχυτής, αναλυτής), -ιστής (αγωνιστής, λογιστής, πολεμιστής. Εξαιρ.: εμπρηστής, ληστής, δανειστής), -ίτης (πολίτης, μεσίτης, τεχνίτης. Εξαιρ.: μαγνήτης, διαβήτης, διαλύτης, κυβερνήτης, λωποδύτης, δύτης, πλοιοκτήτης, θύτης, αγιογδύτης, αλήτης, πλανήτης, προφήτης, ιδιοκτήτης, κομήτης και μερικά εθνικά), -ιώτης (στρατιώτης, ταξιδιώτης), -ότης (δότης, δεσπότης, ιππότης. Εξαιρ.: θιασώτης, δεσμώτης, Βορειοηπειρώτης), -ωτής (παράγωγα ρημάτων σε –ώνω: απελευθερωτής, λυτρωτής), -ισμός (αποικισμός, αθλητισμός. Εξαιρ.: αποκλεισμός, σεισμός, εμπρησμός, κατακλυσμός), -ωμός (παράγωγα ρημάτων σε –ώνω: ξεσηκωμός, τελειωμός. Εξαιρ.: ερχομός), -ινός, -ιος, -αίος, -ομος (νόμος, κληρονόμος), -ικός, όνος (φόνος, απόγονος. Εξαιρ.: παράφωνος, καλλίφωνος, κώνος), -ορος, -εμός (ξενιτεμός. Εξαίρ.: λαιμός), -ηγός (χορηγός, αρχηγός) - τα ρήματα σε –ίζω έχουν πάντα –ι- εκτός από τα: δανείζω, αθροίζω, δακρύζω, πρήζω, πήζω, κελαρύζω, αναβλύζω, σφύζω, γογγύζω (το ι/ει/οι/υ διατηρείται και στον αόριστο).

- άλλες στερεότυπες καταλήξεις ρημάτων: -αίνω (πηγαίνω, μεταβαίνω, μαθαίνω. Εξαιρ.: πλένω, μένω, δένω), -εύω (μαγεύω, μαγειρεύω. Εξαιρ.: κλέβω, σέβομαι), -άβω (ράβω, ανάβω. Εξαιρ.: παύω), ιάζω (βιάζω, ματιάζω. Εξαιρ.: μοιάζω, μονοιάζω, αδειάζω, νοιάζομαι, χρειάζομαι), -ττω (πλήττω, εισπράττω), -σσω (απαλλάσσω, αναπτύσσω. Εξαιρ.: αρέσω), -λλω (σφάλλω, ανατέλλω, αγγέλλω, βάλλω, ψάλλω-στον αόριστο ένα –λ-. Εξαιρ.: θέλω, οφείλω, μέλει), -έρνω (σέρνω, γέρνω. Εξαιρ.: παίρνω).

- το ρήμα δίνω στον αόριστο, το μέλλοντα κ΄ τους συντελεσμένους χρόνους έχει –ω- (έδωσα, θα δώσω, έχω δώσει), στην παθητική φωνή όμως έχει –ο-(δόθηκε, έχει δοθεί)

37

φλεγόντων προβλημάτων της κοινωνίας (π.χ. ανεργία), συνεχής φροντίδα για την υπεράσπιση των συμφερόντων της χώρας (ενίσχυση της ανάπτυξης, της επιχειρηματικότητας, του τουρισμού κ.λπ)..… Χρέος ατόμου: Ιεράρχηση των αναγκών, αντίσταση στις καταναλωτικές σειρήνες της εποχής, καλλιέργεια του εσωτερικού κόσμου, αυτοκριτική, αυτογνωσία, προσπάθεια αντικειμενικής θεώρησης των πραγμάτων, συνειδητοποίηση και ανάληψη ευθυνών, κοινωνική συνείδηση (ανάπτυξη κοινωνικοπολιτικής δράσης, συμμετοχή στα κοινά, αγωνιστικότητα, αλληλεγγύη), δια βίου παιδεία, παρακολούθηση πολιτιστικών εξελίξεων και συμμετοχή σε αυτές, δημιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου, ορθός επαγγελματικός προσανατολισμός, επαγγελματική ευσυνειδησία … Διεθνείς οργανισμοί: απεγκλωβισμός από κύκλους συμφερόντων, ενίσχυση των ασθενέστερων λαών, ανθρωπιστική, ειρηνευτική και οικολογική δράση, προάσπιση ανθρώπινων δικαιωμάτων …

Τρόποι που αφορούν όλους τους φορείς: Δημοκρατικότητα, ισομερής ανάπτυξη του πολιτισμού, επαφή με την παράδοση και διατήρηση των γόνιμων στοιχείων της, καλλιέργεια τέχνης, προώθηση του αθλητισμού και του ολυμπισμού, διάλογος, αποκέντρωση, ορθολογική χρήση της τεχνολογίας και της επιστήμης, προάσπιση της ειρήνης…

Είδη θεμάτων 1. Ερωτήσεις ολικής άγνοιας Π.χ.: Θεωρείτε ότι ο ανθρωπισμός μπορεί να συμβαδίσει με την τεχνολογική έκρηξη ή όχι; Η απάντηση μπορεί να είναι θετική ή αρνητική. Η θέση μας πρέπει να δηλωθεί εξαρχής με σαφήνεια και στη συνέχεια να στηριχθεί με επιχειρήματα. Στην τελευταία παράγραφο ανάπτυξης μπορούμε να άρουμε την απολυτότητα της απάντησής μας, καταγράφοντας κάποιες αντίθετες θέσεις, αρκεί βέβαια κάτι τέτοιο να μην ακυρώνει τη θέση που έχουμε υποστηρίξει στην υπόλοιπη έκθεσή μας (π.χ. Έστω ότι έχουμε υποστηρίξει την άποψη ότι ο ανθρωπισμός μπορεί να συμβαδίσει με την τεχνολογική έκρηξη. Στην τελευταία παράγραφο μπορούμε να αναφέρουμε: «Ωστόσο, η χρήση της τεχνολογίας από τον άνθρωπο σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να στραφεί εναντίον του ….»). Σε γενικές γραμμές, πριν υποστηρίξουμε οποιαδήποτε θέση, καλό είναι λαμβάνουμε υπόψη μας την κοινή γνώμη, καθώς οι ακραίες απόψεις υποστηρίζονται πιο δύσκολα.

2. Ερωτήσεις μερικής άγνοιας Π.χ.: Γιατί ο ρατσισμός είναι επικίνδυνος; Εδώ η άποψη που διατυπώνεται στο θέμα (ο ρατσισμός είναι επικίνδυνος) δεν μπορεί παρά να υποστηριχθεί. Με άλλα λόγια, δεν μπορούμε να προβάλλουμε κάποια άλλη άποψη. Μπορούμε όμως να επιλέξουμε την επιχειρηματολογία με την οποία θα απαντήσουμε στο ερώτημα.

3. Θέματα ρεαλιστικά, του σήμερα και της πραγματικότητας Π.χ.: Ζούμε στην εποχή της παγκοσμιοποίησης. Θεωρείτε ότι …; Είστε ικανοποιημένοι από …; Εδώ πριν λάβουμε κάποια θέση, καλό είναι να σκεφτούμε την άποψη του κοινωνικού περίγυρου.

4. Θέματα διαχρονικά Π.χ.: Ποια είναι η προσφορά του εθελοντισμού στον άνθρωπο;

45

Πρόλογος (γενικές διαπιστώσεις)-Εισαγωγή προετοιμασία αναφοράς στα αίτια του φαινομένου)

(διευκρίνιση

του

όρου

«ρατσισμός»,

Ο ρατσισμός τα τελευταία χρόνια τείνει να αποτελέσει φυσιογνωμικό χαρακτηριστικό της εποχής μας. Πολύ συχνά έρχονται στη δημοσιότητα κρούσματα βίας, που επιβεβαιώνουν την αναβίωση ρατσιστικών αντιλήψεων αλλά και την επικινδυνότητα του φαινομένου αυτού. Η διάδοση της γνώσης και των ανθρωπιστικών ιδεών, η πολυπολιτισμικότητα των κοινωνιών, διακριτικά στοιχεία του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού, αν και θεωρητικά δε συμβιβάζονται με ρατσιστικές αντιλήψεις, στην πράξη δεν έχουν καταφέρει να απαλλάξουν τον άνθρωπο από το φόβο και την απόρριψη της διαφορετικότητας. Ο σύγχρονος ρατσισμός δεν περιορίζεται μόνο στις φυλετικές διακρίσεις. Εκδηλώνεται με κάθε μορφή μεροληπτικής συμπεριφοράς απέναντι σε ανθρώπους που φέρουν το στίγμα του διαφορετικού. Χαρακτηριστικές περιπτώσεις κοινωνικών ομάδων που αξιολογούνται αρνητικά και αντιμετωπίζονται ως κατώτερες είναι οι μειονότητες, οι μετανάστες, τα άτομα με ειδικές ανάγκες, οι φορείς του ΑΙDS κ.α. Τα αίτια αυτού του φαινομένου είναι πολλά και συνδέονται με οικονομικούς, πολιτικούς, πολιτιστικούς και ψυχολογικούς παράγοντες. Κυρίως θέμα 

Παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη του ρατσισμού

1. Οι ρατσιστικές αντιλήψεις εξυπηρετούν οικονομικά συμφέροντα, αφού ενισχύουν ιδεολογικά την εκμετάλλευση ορισμένων ανθρώπων ή ομάδων από τους άλλους.

2.

Πολιτικές σκοπιμότητες που συχνά ευνοούν τη ρατσιστική προπαγάνδα είναι: α. ο αποπροσανατολισμός της κοινής γνώμης από φλέγοντα κοινωνικά ζητήματα

β. η στήριξη των επεκτατικών βλέψεων ορισμένων λαών γ. η απόδοση των ευθυνών για τα προβλήματα ενός κράτους ή μιας κοινωνίας σε τρίτους (π.χ. στους μετανάστες) 3. Συχνά, ο φανατικός εθνικισμός οδηγεί στην αντιμετώπιση κάθε ξένου στοιχείου ως απειλής για τη φυλετική «καθαρότητα» ή την εθνική ομοιογένεια ενός λαού.

4.

Η έλλειψη ανθρωπιστικής παιδείας και η πνευματική ένδεια περιορίζουν τους ορίζοντες

των ανθρώπων και αδρανοποιούν την σκέψη τους, με αποτέλεσμα να χειραγωγούνται εύκολα και να υιοθετούν άκριτα κάθε είδους στερεότυπα και προκαταλήψεις.

5. Τα συμπλέγματα ανωτερότητας ή κατωτερότητας ορισμένων ανθρώπων οδηγούν στην υιοθέτηση ρατσιστικών αντιλήψεων, με απώτερο στόχο την επιβολή στους άλλους ή τη συγκάλυψη της ανεπάρκειας που οι ίδιοι νιώθουν.

6. Η έλλειψη αρχών και αξιών σε συνδυασμό με τον ατομικισμό και τον υλισμό που χαρακτηρίζουν τη σύγχρονη εποχή τροχοπεδούν (=καταστέλλουν, περιορίζουν) την όποια επιθυμία του ανθρώπου για διαμόρφωση ορθών αλληλέγγυων σχέσεων. Μεταβατική παράγραφος Όπως προκύπτει από όσα προαναφέρθηκαν, η διαμόρφωση μιας ρατσιστικής θεώρησης μπορεί να οφείλεται σε ποικίλους παράγοντες. Ωστόσο ανεξάρτητα από την προέλευσή της, οι επιπτώσεις της γίνονται φανερές σε όλες τις εκφάνσεις της ατομικής και συλλογικής ζωής, αναστέλλοντας κάθε προσπάθεια για ανάπτυξη και πρόοδο.

47

Επίλογος ομιλίας: Α. Σύντομη ανακεφαλαίωση και παράθεση του τελικού συμπεράσματος (Θέμα: Ηθική και πολιτική) Κλείνοντας την ομιλία μου, μόνο αυτό μπορώ να πω: καμιά πολιτική πρακτική δεν μπορεί να υπάρξει, χωρίς να στηρίζεται σε ηθικές βάσεις. Το πρόβλημα είναι ποια πρότυπα ενσωματώνονται στην πολιτική, σε ποιο βαθμό η πολιτική συμμορφώνεται με τα δημοκρατικά ιδεώδη και κατά πόσο οι πολιτικοί ηγέτες αγωνίζονται ειλικρινά για την εφαρμογή τους. Επομένως, όσο η πολιτική γίνεται υπόθεση του πολίτη και η εξουσία εκπορεύεται από κάτω προς τα πάνω, τόσο περισσότερο εναρμονίζεται με την ηθική.

Β. Απάντηση ενός ερωτήματος που ετέθη στην αρχή του λόγου Ολοκληρώνοντας, μπορώ πλέον να απαντήσω στο ερώτημα που έθεσα στην αρχή της ομιλίας μου: ............................. Απαντώντας λοιπόν στο αρχικό ερώτημα, διαπιστώνω ότι......................κ.λπ. Προσοχή στη χρήση ρηματικού προσώπου: κατάλληλο για ομιλία θεωρείται το α΄ρηματικό πρόσωπο ενικού και πληθυντικού αριθμού και σε κάποια σημεία και το β΄ρηματικό πρόσωπο πληθυντικού αριθμού (Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι το γ΄πρόσωπο πρέπει να αποφεύγεται. Η εναλλαγή προσώπων δίνει ποικιλία στο ύφος του λόγου). Θεμιτή σε μια ομιλία είναι και η προσφώνηση του ακροατηρίου και στον επίλογο ή σε κάποιο σημείο του κειμένου, για λόγους έμφασης και προσέλκυσης του ενδιαφέροντος. Π.χ.: Αγαπητοί συμπολίτες, θα ήθελα εδώ να....... Το ύφος του λόγου της ομιλίας καθορίζεται από το κοινό στο οποίο απευθύνεται και τις συνθήκες υπό τις οποίες εκφωνείται. Έτσι, το ύφος μιας ομιλίας στη Βουλή θα είναι πιο επίσημο από μια ομιλία που απευθύνεται στους συμμαθητές του ομιλητή.

Ερμηνευτικό άρθρο Α. Τίτλος: τοποθετείται στο μέσο της σελίδας, γράφεται με κεφαλαία γράμματα και χωρίζεται από το κείμενο με κενό διάστημα. Στόχος του τίτλου είναι να αποδώσει το κεντρικό θέμα του άρθρου (είτε δηλωτικά είτε συνυποδηλωτικά) και την οπτική γωνία του συντάκτη του (προσωπική θέση του πάνω στο θέμα), αν αυτό είναι επιθυμητό. Ο τίτλος πρέπει να είναι σύντομος και επιγραμματικός και να προσελκύει το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Τα σημεία στίξης (εκτός της τελείας) μπορούν να χρησιμοποιηθούν στον τίτλο για να δηλωθεί το σχόλιο του συντάκτη.

Β. Πρόλογος (1-3 παράγραφοι): Ο πρόλογος ενός άρθρου μπορεί να κατασκευαστεί με τις εξής τεχνικές (τα παραδείγματα είναι από τον τύπο): 1. Παρουσίαση της σημασίας ή του ρόλου του κεντρικού θέματος του άρθρου στη ζωή του ανθρώπου Π.χ.

56

 Λόγος δικηγόρου: επίκληση στη λογική, επίκληση στο συναίσθημα, επίκληση στο ήθος του πομπού, επίθεση στο ήθος του αντιπάλου (συχνά τα επιχειρήματα καταλήγουν σε σοφιστείες ή ο λόγος είναι συγκινησιακά φορτισμένος σε μεγάλο βαθμό)



Λόγος δικαστή: λιτός λόγος, λογικά μέσα πειθούς

Η πειθώ στον πολιτικό λόγο

Ο πολιτικός λόγος έχει ως κύριο στόχο να πείσει το δέκτη να προβεί σε συγκεκριμένες ενέργειες ή να εγκρίνει τις αποφάσεις και τις απόψεις του πομπού (κάποιες φορές, βέβαια, έχει ως στόχο και την ενημέρωση ή τη διαφώτιση των δεκτών). Χρησιμοποιεί όλους τους τρόπους πειθούς (κυρίως επίκληση στο συναίσθημα, αλλά και επίκληση στο ήθος). Ωστόσο, συχνά, στους πολιτικούς λόγους γίνεται χρήση συνθηματολογίας, κατάχρηση εννοιών με ευρεία ηθική διάσταση (πατρίδα, λαός, εθνική σωτηρία...), προσπάθεια πρόκλησης έντονων συναισθημάτων (κυρίως μέσω της κινδυνολογίας), συκοφάντηση ή δαιμονοποίηση των αντιπάλων, προσωπολατρία/μεσσιανισμός, υπεραπλούστευση των προβλημάτων, διαστρέβλωση εννοιών ή αξιών, ρητορικό ύφος, λεκτικός πληθωρισμός, πομπώδης έκφραση, αοριστολογία. Στις περιπτώσεις αυτές ο πολιτικός λόγος εντάσσεται στο πλαίσιο της προπαγάνδας.

Συγκεκριμένα εκφραστικά μέσα και επιδιώξεις που εξυπηρετούν: Χρήση α΄πληθυντικού προσώπου: αμεσότητα, οικειότητα, συλλογικότητα, ταύτιση με το λαό. Πλεονασμοί, συνώνυμα: έμφαση Βεβαιωτικές εκφράσεις που λειτουργούν ως επίκληση στο ήθος: απόσπαση εύνοιας από το ακροατήριο. Δεοντολογικές εκφράσεις με τις οποίες προβάλλονται τα καθήκοντα των πολιτών (και και των πολιτικών): προσεταιρισμός της ψήφου των πολιτών και προβολή του πομπού ως ηγέτη του λαού με όραμα. Συνθηματολογία και επίκληση στο συναίσθημα: διέγερση συναισθημάτων του ακροατηρίου Ρητορικό ύφος, λεκτικός πληθωρισμός, πομπώδης έκφραση: εντυπωσιασμός, έμφαση Αοριστολογία: σύγχυση

Η πειθώ στον επιστημονικό λόγο

Ο επιστημονικός λόγος έχει αποδεικτικό (στόχος του είναι η πειθώ), ερμηνευτικό ή περιγραφικό χαρακτήρα (στόχος του τότε είναι η διαφώτιση/πληροφόρηση). Χρησιμοποιεί την επίκληση στη λογική και κάποιες φορές την επίκληση στην αυθεντία. Ειδικότερα: Ο επιστημονικός λόγος που έχει αποδεικτικό χαρακτήρα χρησιμοποιεί επιχειρήματα και τεκμήρια.

68

κυρίως θέμα, επίλογος), παραγωγική/επαγωγική συλλογιστική πορεία, σαφής διατύπωση του θέματος εξαρχής, αλληλουχία, συγκροτημένη επιχειρηματολογία Τρόποι πειθούς

Κυρίως επίκληση στη λογική

Περιορισμένη χρήση τρόπων πειθούς (συνήθως επίκληση στο συναίσθημα σε συνδυασμό με χρήση λογοτεχνικών μεθόδων έκφρασης: αφήγηση, περιγραφή, διάλογος)

Ύφος

Επίσημο ύφος (με στοιχεία

Προσωπικό, οικείο ύφος,

προσωπικού τόνου)

εξομολογητικός τόνος, λογοτεχνικό ύφος (χρήση φαντασίας, και αλληγορικής γλώσσας)

Γλώσσα

Αναφορική/κυριολεκτική

Συχνή χρήση της ποιητικής

κυρίως λειτουργία της

λειτουργίας της γλώσσας (χρήση

γλώσσας

συμβόλων, παρέκκλιση από τη γλωσσική νόρμα), συγκινησιακά φορτισμένος λόγος

Δημοσιογρα φικά είδη

Άρθρο: δημοσίευμα που αφορμάται από την επικαιρότητα και εκφράζει την προσωπική άποψη του συντάκτη πάνω σ’ ένα θέμα/γεγονός. Τα άρθρα μπορούν να διακριθούν σε γενικού και επιστημονικού ενδιαφέροντος.

Πιθανές ομοιότητες μεταξύ άρθρου και δοκιμίου: - μπορεί να αναφέρονται σε ζητήματα γενικού ενδιαφέροντος - απευθύνονται σε ευρύ κοινό

73

Υποδειγματικές ερωτήσεις και απαντήσεις επεξεργασίας κειμένου

1.

Ετυμολογία λέξεων

Π.χ. ανυπόφορος: α+υπό+φέρω

2.

Ετυμολογία λέξεων και εύρεση ενός παραγώγου

Π.χ. ανυπόφορος: α+υπό+φέρω Παράγωγη λέξη: φορτίο Σημείωση: στις παράγωγες λέξεις δε συμπεριλαμβάνονται οι σύνθετες που έχουν ως πρώτο ή δεύτερο συνθετικό αυτούσια τη λέξη από της οποίας μάς ζητείται να δώσουμε ένα παράγωγο. Αποφεύγουμε, επίσης, να δίνουμε ως παράγωγες λέξεις ρήματα.

3. Σχηματισμός προτάσεων που περιλαμβάνουν μια λέξη, με στόχο τον προσδιορισμό της σημασίας της λέξης αυτής. Αν η άσκηση μας ζητά να φτιάξουμε μια πρόταση στην οποία θα εντάξουμε τη λέξη που έχει δοθεί, με τέτοιο τρόπο, ώστε να φαίνεται η σημασία της, προσέχουμε να μη γράψουμε περίοδο λόγου με περισσότερα του ενός ρήματα. Αν η άσκηση ζητά να εντάξουμε τη λέξη σε μια περίοδο λόγου μπορούμε να γράψουμε περισσότερες της μιας πρότασης. Π.χ. Διαλεύκανση Πρόταση: Ο εξονυχιστικός έλεγχος του σημείου του εγκλήματος και η εξέταση όλων των μαρτύρων και του στενού οικογενειακού και φιλικού κύκλου του θύματος οδήγησε στη διαλεύκανση της υπόθεσης από τους αστυνομικούς Περίοδος λόγου: Η διαλεύκανση της υπόθεσης από τους αστυνομικούς ήταν δύσκολη, καθώς δεν υπήρχαν αυτόπτες μάρτυρες και η άντληση πληροφοριών από το στενό συγγενικό και φιλικό περιβάλλον του θύματος δεν οδήγησε σε σαφή συμπεράσματα. Στην περίπτωση που η άσκηση ζητά τη χρήση μιας λέξης με τη μεταφορική και κυριολεκτική σημασία της ενεργούμε με το ίδιο σκεπτικό, φροντίζοντας αυτή τη φορά να αποδώσουμε το μεταφορικό και κυριολεκτικό νόημα της λέξης, γράφοντας αντίστοιχα δύο προτάσεις/περιόδους λόγου. Π.χ. Πληγή Η επούλωση των πληγών στο σώμα του θύματος στην περίπτωση σοβαρού ατυχήματος απαιτεί συχνά έως και δύο χρόνια. Οι πληγές του εμφύλιου πολέμου έμειναν ανοιχτές στις ψυχές των ανθρώπων για πολλά χρόνια

4.

Όταν μας ζητούν συνώνυμες λέξεις προσέχουμε να μην είναι ομόρριζες με τις δοθείσες

λέξεις Π.χ.: αντίτιμο=αντάλλαγμα, και όχι τίμημα

78

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΕΝΝΟΙΩΝ – ΚΕΙΜΕΝΑ ΓΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ

ΠΑΙΔΕΙΑ

Ορισμός: πρόκειται για το σύνολο των διαδικασιών με τις οποίες επιτυγχάνεται η πνευματική, κοινωνική και ηθική ολοκλήρωση του ατόμου.

Φορείς παιδείας: Οικογένεια, κοινωνικός περίγυρος, ΜΜΕ, εργασιακό περιβάλλον και αντικείμενο, παράδοση, μορφές γνήσιας ψυχαγωγίας (βιβλίο, θέατρο, κινηματογράφος κ.λπ)

Εκπαίδευση: Είναι ο θεσμός της πολιτείας που με συγκεκριμένη δομή, μέσα και κατευθύνσεις στοχεύει στην παροχή γνώσεων και εφοδίων και στη διαμόρφωση ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων.

Σε ποιους στόχους οφείλει να αποβλέπει η σύγχρονη Παιδεία - Διαμόρφωση ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων, ανθρώπων με καλλιέργεια, κριτική και αναλυτική σκέψη, οι οποίοι θα είναι σε θέση να προσφέρουν ουσιαστικά στο σύνολο, να ασκούν κριτική και αυτοκριτική με στόχο τη συνεχή βελτίωση της κοινωνίας τους και του εαυτού τους.

- Δημιουργία ολοκληρωμένων επιστημόνων με σφαιρική και ουσιαστική γνώση του αντικειμένου τους, που θα είναι σε θέση να παράγουν νέα γνώση μέσα από την έρευνα και την εργασία τους.

- Συντήρηση, συστηματοποίηση και ανανέωση της γνώσης, προώθηση της έρευνας και εφαρμογή των γνώσεων με στόχο τη βελτίωση της ανθρώπινης ζωής.

- Καλλιέργεια ανθρωπιστικών αξιών, οι οποίες θα προστατέψουν τους νέους από την αποκτήνωση και τη βαρβαρότητα του σύγχρονου τρόπου ζωής.

- Ολόπλευρη πνευματική ανάπτυξη και καλλιέργεια, ώστε να αποφευχθεί η πνευματική μονομέρεια, η επικράτηση του τεχνοκρατικού μοντέλου ζωής και η μετατροπή των σύγχρονων ανθρώπων σε άβουλα αυτόματα παραγωγής κέρδους.

- Ενθάρρυνση της ενεργού συμμετοχής των νέων στα πολιτικά και κοινωνικά δρώμενα, με στόχο την ανάδειξη των δημοκρατικών αξιών και της ευθύνης που όλοι φέρουν για τη διατήρηση και προάσπισή τους.

- Ομαλή κοινωνικοποίηση, ώστε να αποφεύγεται η περιθωριοποίηση και η εμφάνιση φαινομένων κοινωνικής παθογένειας (εγκληματικότητα, ναρκωτικά, χουλιγκανισμός κ.α.)

- Καλλιέργεια κοινωνικών αρετών, ώστε να ξεπεραστούν ο ατομικισμός, ο αθέμιτος και ανηλεής ανταγωνισμός και η ιδιοτέλεια που χαρακτηρίζουν τις ανθρώπινες σχέσεις.

94

Σχετικό λεξιλόγιο Ποινικοποιώ, ποινικοποίηση, αξιόποινος, βαρυποινίτης, θανατοποινίτης, έννομος, νόμιμος, νομιμόφρων, νομιμοφροσύνη, νομιμότητα, έκνομος(=παράνομος), πταίσμα(=αξιόποινη πράξη μικρής σοβαρότητας, ασήμαντο σφάλμα), διώκω, δίωξη, εγκαλώ(= κατηγορώ), έγκληση(=κατηγορία), ενέχομαι, ενοχή, υπόδικος(=αυτός που βαρύνεται με κατηγορίες), διάδικος, αντιδικώ, αντίδικος, δικαιοδοσία, δικάσιμος, ετυμηγορία, ακριβοδίκαιος, δικαστική πλάνη, κανόνας δικαίου, ένδικα μέσα, δίκαιη κρίση, ενάγων, εναγόμενος(=κατηγορούμενος), κολάζω, κολασμός(=τιμωρία), κυρώσεις, ειρκτή(=φυλακή), κάθειρξη, εγκλείω(=φυλακίζω), εγκλεισμό, έγκλειστος, δεσμά, δεσμώτης, δεσμωτήριο, δεσμοφύλακας, τεκμήριο αθωότητας Ανόσιο, πρωτοφανές, αποκρουστικό, αποτρόπαιο, στυγερό, ανατριχιαστικό, μυσαρό(=αυτό που προκαλεί φρίκη και αποτροπιασμό),ειδεχθές, φρικιαστικό, φρικαλέο έγκλημα Αδίστακτος, στυγνός, στυγερός, μανιακός εγκληματίας/ δολοφόνος Αυστηρή, παραδειγματική, θανατική, επιεικής, δίκαιη, άδικη, πειθαρχική (=που επιβάλλεται από διοικητική αρχή) χρηματική, εξαγοράσιμη, αμετάκλητη ποινή Ποινικός-ή-ό: ευθύνη, κώδικας, αδίκημα, δίωξη, μητρώο, νόμος Σέβομαι, τηρώ, εφαρμόζω, παραβαίνω, καταπατώ, περιφρονώ, αψηφώ, προσβάλλω το νόμο Υπακούω, πειθαρχώ στο νόμο Διαπράττω αδίκημα/παρανομία, υποπίπτω σε παράπτωμα Απευθύνω, διατυπώνω, προσάπτω, απαγγέλλω κατηγορία Προσβάλλω, απονέμω, αποδίδω, αποκαθιστώ τη δικαιοσύνη Παραπέμπω, καταφεύγω στη δικαιοσύνη Θεσπίζω, συνεπάγομαι, επισύρω, επιβάλλω, εκτίνω, μετριάζω, εξαγοράζω ποινή Άσκηση 1 Να φτιάξετε προτάσεις με τις ακόλουθες λέξεις: ακριβοδίκαιος, αποτρόπαιος, αμετάκλητος. Άσκηση 2 «Η πολύπλευρη κοινωνική λειτουργία της ποινής»:Να αναπτύξετε αυτή τη φράση σε μια παράγραφο 80-100 λέξεων.

Σχετικό κείμενο Καταδίκη της θανατικής ποινής [...] Για την υποστήριξη της θανατικής ποινής θα μπορούσε κανείς να αναζητήσει τέτοιους λόγους σε δύο κατευθύνσεις. Υπόθεση Α: Η απειλή και εφαρμογή της ποινής του θανάτου για ορισμένα βαρύτατα αδικήματα μειώνει το ποσοστό διάπραξης των αδικημάτων αυτών. Υπόθεση Β: Ορισμένα εγκλήματα είναι τόσο στυγερά και προδίδουν τέτοια ηθική πώρωση, ώστε η μόνη αντιμετώπιση που αξίζει να έχουν οι δράστες τους είναι η ποινή του θανάτου. Πόσο ευσταθούν όμως οι δύο αυτές υποθέσεις; Όσοι υποστηρίζουν την ποινή του θανάτου έχουν την τάση να αποδίδουν στους πολέμιούς της έναν εξωπραγματικό ουμανισμό, δηλαδή καλοσύνη και αφέλεια, ενώ για τους εαυτούς τους

115

Επιλογικές σκέψεις Είναι πραγματικά υποκριτικό να δηλώνουμε ότι αγωνιούμε για την τύχη του ανθρωπισμού στις μέρες μας, τη στιγμή που την καθημερινότητά μας μονοπωλεί ο εαυτός μας: η δουλειά, τα χόμπι, η διασκέδαση, ακόμα και ο βιοπορισμός μας. Ο ανθρωπισμός απαιτεί θυσίες, συχνά αυτοθυσία, ειλικρινές και έμπρακτο ενδιαφέρον για το συνάνθρωπο, τον άνθρωπο εν γένει και τα προβλήματά του. Όσο οι ανθρωπιστές παραμένουν διανοούμενοι της θεωρίας και του στοχασμού τόσο τα ανθρωπιστικά ιδεώδη θα χάνονται πίσω από ένα ροζ σύννεφο εφηβικού ρεμβασμού. Ο ορθολογισμός, η ευαισθησία και η δράση είναι τρεις μόνο από τις προϋποθέσεις για να θέσουμε τα θεμέλια του ανθρωπισμού στην κοινωνία μας. Προσδιορισμός της έννοιας: η λέξη παράγεται από το αρχαίο ελληνικό ρήμα «ανθρωπίζω», που σήμαινε εξανθρωπίζομαι, μαθαίνω να συμπεριφέρομαι κόσμια, ενεργώ και σκέφτομαι ως πολιτισμένος άνθρωπος. Εννοιολογικά, ο ανθρωπισμός εκφράζει κάθε θεωρία ή φιλοσοφία που έχει στο κέντρο της τον άνθρωπο, την ικανοποίηση των ουσιαστικών αναγκών του και την ανάπτυξη των βασικών ιδιοτήτων του. Ανθρωπιστική θεωρείται κάθε ιδεολογία που χαρακτηρίζεται από σεβασμό προς την ανθρώπινη προσωπικότητα και αναδεικνύει τις αξίες που την καλλιεργούν και την ολοκληρώνουν.

Μορφές ανθρωπισμού-ιστορική αναδρομή: - Αρχαιοελληνικός ανθρωπισμός: εκδηλώθηκε τον 5ο αιώνα π.Χ. στην αρχαία Αθήνα και συνέδεσε την κατάκτηση της αρετής με την πνευματική καλλιέργεια του ανθρώπου. Βασικές αξίες του ήταν η συμμετρία, η αρμονία, η ισορροπία, η σοφία, η σωφροσύνη, η ανδρεία, η αυτογνωσία, η δημοκρατία και η δικαιοσύνη. Υποστηρικτές του αρχαιοελληνικού ανθρωπισμού ήταν οι Σοφιστές, που θεωρούσαν ότι η αλήθεια εξαρτάται από το πώς αντιλαμβάνεται ο κάθε άνθρωπος τον κόσμο, μετατρέποντάς τον έτσι σε μέτρο όλων των πραγμάτων.

- Ανθρωπισμός της Αναγέννησης: προέκυψε από τη μελέτη των κλασικών Ελλήνων και Λατίνων συγγραφέων και συνέδεσε το ανθρωπιστικό ιδανικό με τον ορθολογισμό. Εστίασε στην ηθική ουδετερότητα και τον αισθητικό ανθρωπισμό, σύμφωνα με τον οποίο το κάλλος ανάγεται σε υπέρτατη αξία. Έστρεψε τον άνθρωπο στην επιστημονική έρευνα, απαλλάσσοντάς τον από τη μονομέρεια της εκκλησιαστικής παιδείας και, ως εκ τούτου, από τις προλήψεις, το δογματισμό, το φανατισμό, τις δεισιδαιμονίες και γενικότερα το σκοταδισμό του Μεσαίωνα.

- Ο ανθρωπισμός του γαλλικού διαφωτισμού που καλλιέργησε το έδαφος για την έκρηξη της γαλλικής επανάστασης του 1789 και ενέπνευσε τους συντάκτες της «Διακήρυξης των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη».

- Ο νεοελληνικός ανθρωπισμός, που εκδηλώθηκε με τη στροφή του ελληνικού πνεύματος προς τα κλασικά γράμματα και τα ανθρωπιστικά ιδεώδη και παρείχε ιδεολογική στήριξη στην ελληνική επανάσταση.

- Ο χριστιανικός ανθρωπισμός, που προϋποθέτει την αγάπη προς το συνάνθρωπο ως κύριο μέσο κατάκτησης της αρετής.

- Ο σύγχρονος ανθρωπισμός αντιμετωπίζει τον άνθρωπο ως μοναδική και ανεπανάληπτη οντότητα με μοναδική αξία. Διακρίνεται στον εκπαιδευτικό

119

10. Τα τελευταία χρόνια η διαφήμιση έχει κατακλύσει τη ζωή μας. Διαφημίσεις παντός είδους, τηλεοπτικές, ραδιοφωνικές, σε έντυπη μορφή μας βομβαρδίζουν καθημερινά. Κατά πόσο πιστεύετε πως επηρεάζεται ο σύγχρονος άνθρωπος από τις διαφημίσεις και ποιους κινδύνους διακρίνετε στο φαινόμενο αυτό; (Άρθρο, 500-600 λέξεις).

ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ

Ορισμός Είναι η προβολή αντιλήψεων, ιδεών, αντικειμένων κ.α. με τρόπο ελκυστικό και στόχο την υιοθέτησή τους από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Αξιοποιεί τα πορίσματα διάφορων επιστημών, όπως η ψυχολογία, η επικοινωνιολογία και η διαφήμιση και εξυπηρετεί σκοπιμότητες, ιδιοτελείς σκοπούς και συμφέροντα. Πιο συγκεκριμένα, η προπαγάνδα είναι η κατάλληλη προβολή ενός γεγονότος, μιας ιδέας, μιας κατάστασης ή ενός αντικειμένου που επηρεάζει τις προθέσεις και τη δράση των ανθρώπων, προσαρμόζοντάς τες στις επιδιώξεις του προπαγανδιστή. Η προπαγάνδα έχει εξαναγκαστικό χαρακτήρα και γι’ αυτό περιορίζει την ελευθερία αυτών προς τους οποίους απευθύνεται. Μέσω αυτής επιδιώκεται η αφαίρεση της ικανότητας του ατόμου να κρίνει ορθολογικά και να έχει προσωπική βούληση. Έτσι, αποτελεί σήμερα κύριο μέσο για την κατάκτηση και διατήρηση της εξουσίας.

Μέσα, τεχνικές της προπαγάνδας  Παραπληροφόρηση – παραπλάνηση του δέκτη, παραποίηση της αλήθειας  Λαϊκιστική ρητορεία και πολιτική  Εξωραϊσμός της πραγματικότητας  Κινδυνολογία και εκφοβισμός με στόχο την υιοθέτηση των προβαλλόμενων θέσεων  Υποσχεσιολογία  Επιλεκτική προβολή ορισμένων πτυχών ενός γεγονότος και συνειδητή αποσιώπηση άλλων  Μεγέθυνση της σημασίας μιας κατάστασης για να προκληθεί ένταση ή υποβάθμιση μιας άλλης με στόχο τον αποπροσανατολισμό του πολίτη  Διάδοση ψευδών φημών, συκοφαντία, δυσφήμιση  Εκμετάλλευση του θρησκευτικού, πατριωτικού κ.α. συναισθήματος. Επίσης, ο ερεθισμός των ανθρώπινων ενστίκτων με στόχο τη δημιουργία καταστάσεων παροξυσμού και μαζικής υστερίας συνηθίζεται στην προπαγάνδα. Ο άνθρωπος όταν χάνει την αυτοκυριαρχία και τη νηφαλιότητά του γίνεται πιο εύκολα υποχείριο του προπαγανδιστή. Άλλωστε, η επιθετική και μισαλλόδοξη πολιτική που καλλιεργεί το φανατισμό έχει ως στόχο το διαχωρισμό από τις άλλες απόψεις που αντιπροσωπεύουν το «κακό».

149

Φυσικός-ή-ό: περιβάλλον, κόσμος, νόμος, νομοτέλεια, φαινόμενο, δυνάμεις, κάλλος, πόροι, πλούτος. Στοιχείο, καταστροφή, ομορφιά, προστασία της φύσης. Περιβαλλοντικός-ή-ό:αγωγή, συνείδηση, εκπαίδευση, πρόβλημα. Οικολογικός-ή-ό: ισορροπία, καταστροφή, κρίση, οργάνωση, κίνημα, συνείδηση, πρόβλημα.

Άσκηση 1 Να φτιάξετε προτάσεις με τις λέξεις: καταναλωτισμός, νομοτέλεια, ρυπογόνος Άσκηση 2 Ποιους στόχους πρέπει, κατά την άποψή σας να έχει η περιβαλλοντική εκπαίδευση; Να αναπτύξετε τις απόψεις σας με θεματικές προτάσεις (100-120 λέξεις)

Σχετικό κείμενο

Το περιβάλλον και η βιώσιμη ανάπτυξη Ανέκαθεν η οικονομική δράση του ανθρώπου ήταν μια δράση μέσα στη φύση και πάνω στη φύση. Αν στην πρώτη φάση της ιστορικής εξέλιξης των σχέσεων του ανθρώπου με αυτήν το κυρίαρχο γνώρισμα στάθηκε η εξάρτηση του ανθρώπου από τις δυνάμεις της φύσης και του περιβάλλοντος, στη δεύτερη και πιο πρόσφατη φάση, και μάλιστα από τη βιομηχανική επανάσταση και μετά, η σχέση μεταβάλλεται και το κυρίαρχο γνώρισμα γίνεται πλέον η υποταγή της φύσης στον άνθρωπο. Έτσι, ενώ αρχικά και επί μακρόν έκτοτε η φυσική τάξη φάνηκε να επιβάλλεται στον άνθρωπο, στη συνέχεια και ιδίως τα τελευταία 200 περίπου χρόνια η ανθρώπινη τάξη (ή αταξία) επιβλήθηκε πάνω στη φύση και το περιβάλλον. Είναι, δε, αξιοσημείωτο ότι τόσο η φιλελεύθερη όσο και η σοσιαλιστική σχολή σκέψης και δράσης, παρά τις ποικίλες μεταξύ τους διαφορές και αντιθέσεις (η μια υπερτονίζει το κεφάλαιο, η άλλη την εργασία), μοιράζονται μια κοινή κατά βάση αντίληψη για την ανάπτυξη και την ευημερία, αλλά και μια «εργαλειακή» και ωφελιμιστική κατά κανόνα εκτίμηση των συντελεστών του φυσικού περιβάλλοντος. Η φύση, γενικά, έγινε αντιληπτή αν όχι πάντα ως λεία προς αρπαγή, πάντως ως πρώτη ύλη και εμπράγματη αξία υποκείμενη σε μια επιθετική από μέρους του ανθρώπου προσέγγιση. Εκείνο που ακολούθησε δεν ήταν η ανάσχεση αλλά η ακόμη μεγαλύτερη, η ραγδαία επιτάχυνση των ρυθμών της οικονομικής μεγέθυνσης και ανάπτυξης. Η συνέπεια ήταν να εκτιναχθεί ο πληθυσμός της γης από το 1 δις. πριν από 150 περίπου χρόνια στα 6 δις. στο τέλος του 20ου αιώνα, ενώ ταυτόχρονα η άγρια εκμετάλλευση των συντελεστών του φυσικού περιβάλλοντος έχει οδηγήσει σε μια δύσκολα αντιμετωπίσιμη οικολογική κρίση. Εμφανείς όψεις αυτής της κρίσης αποτελούν, μεταξύ άλλων, φαινόμενα όπως η υπερθέρμανση του πλανήτη ως αποτέλεσμα της ανθρώπινης δράσης, η εξάντληση των μη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η σπάνις πρώτων υλών όπως το νερό, η αποψίλωση των δασών, η διόγκωση των απορριμμάτων και των αποβλήτων, η ερημοποίηση της υπαίθρου, η χρήση ρυπογόνων πυρηνικών μέσων (ενίοτε και όπλων). Παρ’ όλα αυτά, η εκμετάλλευση του ανθρώπου από τον άνθρωπο δεν έχει μειωθεί ακόμη, αλλά ίσως και να έχει ενταθεί, όπως τουλάχιστον προκύπτει από το γεγονός ότι η διάκριση πλουσίων και φτωχών παραμένει τόσο μεταξύ των κρατών (αφού το 25% του πληθυσμού της γης καταναλώνει το 75%

157

ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ

Έννοια Πρόκειται για την αντίληψη διαχωρισμού και διακρίσεων εις βάρος ατόμων, ομάδων ή εθνών, με κριτήριο ορισμένα χαρακτηριστικά τους, όπως το φύλο, τη φυλή, την εθνικότητα, την κοινωνική τάξη, το επάγγελμα κ.α.). Ο ρατσισμός είναι μια μορφή φανατισμού, αφού συνδέεται με την τυφλή προσκόλληση στην ιδέα ότι ορισμένοι άνθρωποι ή ομάδες ανθρώπων είναι εκ φύσεως κατώτεροι ποιοτικά από τους άλλους. Η βίαιη συμπεριφορά, άλλωστε, κατά των διαφορετικών ατόμων ή ομάδων καταδεικνύει την ομοιότητα του φανατισμού και του ρατσισμού ως προς τις μορφές εκδήλωσής τους.

Ρατσιστική επιχειρηματολογία Η μεροληπτική αντιμετώπιση ορισμένων ατόμων, ομάδων ή φυλών οφείλεται στην εγγενή βιολογική ή πολιτισμική κατωτερότητά τους.

Αντεπιχειρηματολογία Είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι δεν υφίσταται εγγενής βιολογική διαφοροποίηση. Όλοι οι άνθρωποι είναι ισότιμοι ως οντότητες. Επιπλέον, οι διαφορές ως προς την ανάπτυξη και το πολιτισμικό επίπεδο μεταξύ των επιμέρους ανθρώπινων ομάδων είναι απόρροια των υλικών και κοινωνικών συνθηκών της ζωής τους, και όχι της βιολογικής ανωτερότητας ή κατωτερότητάς τους.

Ιστορική αναδρομή Ρατσιστικές αντιλήψεις συναντούμε σε όλες τις περιόδους της ανθρώπινης ιστορίας. Στην αρχαία Ελλάδα, για παράδειγμα, είχε διατυπωθεί η άποψη ότι κάθε μη Έλληνας θεωρείται βάρβαρος, ενώ ο βάρβαρος είχε συνδεθεί με την έννοια του δούλου. Το δουλεμπόριο στη Ρώμη και η εξόντωση των ιθαγενών την εποχή της αποικιοκρατίας (16ος αι.) συνιστούν, σαφώς, μορφές ρατσισμού. Το 19ο αι. ο ρατσισμός θεμελιώνεται και θεωρητικά από τον Άγγλο Τσαμπερλαίν και το Γάλλο Ζοζέφ-Αρτούρ Γκομπινώ, ο οποίος μάλιστα έγραψε: «Η ιστορία μας δείχνει ότι κάθε πολιτισμός προέρχεται από τη λευκή φυλή». Εκδηλώσεις ρατσισμού κατά τη διάρκεια του 20ού αι. αποτελούν η βάναυση κακομεταχείριση των μαύρων στην Αμερική και την Αφρική και των εβραϊκών πληθυσμών στην Ευρώπη. Η ρατσιστική θεωρία, όμως, βρήκε την απόλυτη εφαρμογή της στο πλαίσιο του ναζισμού. Οι επεκτατικές βλέψεις των Ναζί στηρίχτηκαν θεωρητικά στην υποτιθέμενη ανάγκη εγκαθίδρυσης μιας παγκόσμιας ηγεσίας, που θα προερχόταν από τους κόλπους της Άρειας φυλής, μιας φυλής βιολογικά και πολιτιστικά ανώτερης από τις υπόλοιπες. Σήμερα αναβιώνουν παρόμοιες ρατσιστικές θεωρίες στο πλαίσιο του νεο-ναζισμού. Παράλληλα, φαινόμενα κοινωνικού, εθνικού και φυλετικού ρατσισμού εξακολουθούν να εκδηλώνονται παρά την πολυπολιτισμικότητα των σύγχρονων κοινωνιών, τη συγκρότηση υπερεθνικών κοινοτήτων (όπως η

186

των μειονοτικών εθνικισμών». Να αναπτύξετε με 60-80 λέξεις το νόημα του παραπάνω αποσπάσματος.

8. Συμμετέχετε σε μια εκδήλωση αντιπροσώπων των νεολαιών των βαλκανικών χωρών, στις οποίες η έξαρση του εθνικισμού είναι εμφανής. Ποιες προτάσεις θα διατυπώνατε ως εκπρόσωπος της χώρας μας για την αντιμετώπιση του φαινομένου; (400-500 λέξεις)

ΒΙΑ ΚΑΙ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Προλογικές σκέψεις: Παρά την προσπάθεια κάθε κοινωνίας για την ομαλή ένταξη στο σώμα της όλων των μελών της, δεν έχουν πάψει ποτέ στην ανθρώπινη ιστορία να εκδηλώνονται φαινόμενα αντικοινωνικής συμπεριφοράς. Σ’ αυτά τα κρούσματα κοινωνικής παθογένειας εντάσσεται και η βία, που η συνεχής παρουσία της στη ζωή μας έχει κάνει πολλούς να πιστέψουν πως αποτελεί ένα ισχυρό ένστικτο της ανθρώπινης φύσης, που ούτε η παιδεία ούτε οι θεσμοί της δικαιοσύνης έχουν καταφέρει μέχρι σήμερα να κατευνάσουν. Άραγε, πού οφείλεται αυτή η διαχρονική ισχύς της βίας και με ποιους τρόπους θα μπορούσαμε να την περιορίσουμε; Ορισμός: Η βία αποτελεί την πιο ακραία μορφή της επιθετικότητας και συνίσταται στη χρήση αυταρχικών και βάναυσων μέσων, με στόχο την επιβολή και τον καταναγκασμό. Μπορεί να εκδηλωθεί σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δράσης: στην οικογένεια, στο σχολείο, στον επαγγελματικό τομέα, στην πολιτική, στον αθλητισμό, στις κοινωνικές και διεθνείς σχέσεις. Οι μορφές υπό τις οποίες εκδηλώνεται η βία ποικίλλουν. Α. Με κριτήριο τα μέσα που χρησιμοποιεί, μπορεί να διακριθεί σε σωματική και ψυχολογική. Η πρώτη ασκείται βάναυσα και επιδιώκει τη σωματική εξασθένιση ή τη φυσική εξόντωση ενός ανθρώπου. Η ψυχολογική βία, μέσω πιο μεθοδικών διαδικασιών, αποσκοπεί στην ηθική και ψυχική εξουδετέρωση των αντιπάλων. Β. Αν εξετάσουμε τους στόχους της βίαιης συμπεριφοράς, διακρίνουμε άλλες δύο κατηγορίες. Τη γενική και την ειδική βία. Η πρώτη στρέφεται εναντίον ενός συνόλου ανθρώπων (μιας κοινωνικής ομάδας ή ενός λαού). Ο πόλεμος συνιστά την πιο απάνθρωπη εκδήλωση αυτής της μορφής βίας. Η ειδική βία, από την άλλη, έχει στο στόχαστρό της μεμονωμένες περιπτώσεις ατόμων. Γ.

Ως προς τα αίτια που την προκαλούν, η βία μπορεί να έχει αμυντική ή επιθετική μορφή.

Δ. Τέλος, ανάλογα με την προέλευσή της, η βία μπορεί να χαρακτηριστεί ως «νόμιμη» ή παράνομη. Νόμιμη θεωρείται όταν ασκείται από το κράτος, ενώ παράνομη όταν εφαρμόζεται ανεξάρτητα από το κράτος και τους νόμους ή εναντιώνεται σ’ αυτούς. Η τρομοκρατία και γενικότερα η εγκληματικότητα είναι μια ακραία μορφή παράνομης βίας. Το φαινόμενο αυτό είναι παγκόσμιο και συχνά αντιμετωπίζεται με τη συνεργασία πολλών χωρών.

200

ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Ο σύγχρονος ανθρώπινος πολιτισμός έχει παραχωρήσει το προβάδισμα στην τεχνολογία. Τα τεχνολογικά επιτεύγματα εντυπωσιάζουν με την ποικιλία αλλά και τις δυνατότητες που παρέχουν. Ο άνθρωπος έχει εξαρτήσει πλέον άμεσα τη ζωή του από τα τεχνολογικά μέσα που του παρέχουν ανέσεις και διευκολύνσεις σε όλους τους τομείς της δραστηριότητάς του. Αποφασιστικός παράγοντας που συνέβαλε στη δημιουργία του σύγχρονου τεχνολογικού πολιτισμού είναι η ανάπτυξη των θετικών επιστημών και οι πρακτικές εφαρμογές τους.

Θετικές επιδράσεις  Ο τεχνικός πολιτισμός βελτίωσε τις συνθήκες διαβίωσης του ανθρώπου.  Η τεχνολογία παρέχει τα κατάλληλα μέσα στον άνθρωπο ώστε να αυξήσει και να βελτιώσει την παραγωγή προϊόντων. Έτσι αποσοβήθηκε ο κίνδυνος απογύμνωσης του πλανήτη από πρώτες ύλες και αδυναμίας ικανοποίησης των αναγκών τροφής του ανθρώπινου πληθυσμού που συνεχώς αυξάνεται.  Τα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα συνέβαλαν και συμβάλλουν καθοριστικά στην παραγωγή νέων φαρμάκων, ενώ παράλληλα η χρήση τους στο χώρο της ιατρικής έχει διευκολύνει όχι μόνο τη διάγνωση αλλά και την αποτελεσματική αντιμετώπιση διάφορων ασθενειών.  Χρησιμοποιώντας σύγχρονα τεχνικά μέσα ο άνθρωπος μπόρεσε να προστατευθεί πιο αποτελεσματικά από φυσικά φαινόμενα, όπως οι πλημμύρες, οι σεισμοί κ.α., καθώς και να χρησιμοποιήσει τις δυνάμεις της φύσης προς όφελός του (κατασκευή μηχανισμών που λειτουργούν με την επενέργεια του ανέμου, της ηλιακής ακτινοβολίας, της βροχής κ.α.)  Η τεχνολογία καθόρισε την εντυπωσιακή εξέλιξη στο χώρο της επικοινωνίας, της ενημέρωσης και των μεταφορών.  Μέσω ενός υπερσύγχρονου τεχνολογικού εξοπλισμού ο άνθρωπος κατάφερε όχι μόνο να ερευνήσει εξ αποστάσεως το σύμπαν, αλλά και να γνωρίσει από κοντά ένα έστω και μικρό μέρος του, πραγματοποιώντας τα πρώτα διαστημικά του ταξίδια.  Η τεχνική πρόοδος οδήγησε στην ελαχιστοποίηση του σωματικού μόχθου με τη μηχανοποίηση της παραγωγικής διαδικασίας  Η χρήση των μηχανών στους χώρους εργασίας μείωσε τα όρια του παραγωγικού χρόνου και παρείχε τη δυνατότητα για αύξηση του ελεύθερου χρόνου  Νέα επαγγέλματα δημιουργήθηκαν από τις ανάγκες της εξειδίκευσης την οποία επέβαλε η τεχνολογική ανάπτυξη.  Τα σύγχρονα οπτικοακουστικά μέσα συνέβαλαν στην κοινωνικοποίηση της γνώσης, την καταπολέμηση της αμάθειας, των προλήψεων και των δεισιδαιμονιών.  Νέα μέσα ψυχαγωγίας και καινούργιες μορφές τέχνης προήλθαν από την ανάπτυξη του τεχνολογικού πολιτισμού

222

Προβάλλω, επιβάλλω, ακολουθώ, έχω, θαυμάζω, μιμούμαι πρότυπα, ταυτίζομαι με πρότυπα.

ΧΑΣΜΑ ΓΕΝΕΩΝ Ορισμός: οι κοινωνικές διαφορές που προκύπτουν όχι μόνο από βιολογικούς παράγοντες αλλά και από τη διάσταση απόψεων, την ιδεολογική και συναισθηματική διαφοροποίηση ανάμεσα στους νέους και του χθες και τους νέους του σήμερα, ανάμεσα δηλαδή στη νέα και την ώριμη γενιά ανθρώπων. Οι παράγοντες αυτοί διαφοροποιούν τη συμπεριφορά των μεν και των δε, διευρύνοντας την απόσταση μεταξύ τους που έχει επικρατήσει να αναφέρεται με τον όρο «χάσμα γενεών» Ιστορική αναδρομή: το χάσμα γενεών, ακριβώς επειδή έχει να κάνει με διαχρονικά αίτια, δεν αποτελεί σημερινό μόνο φαινόμενο. Αναφορά σ’ αυτό έχει κάνει ο Αριστοφάνης, στηλιτεύοντας την ασεβή στάση των νέων απέναντι στους γονείς τους, αλλά και ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης, που απέδωσαν τη διαφορετική συμπεριφορά των νέων στην ιδιαίτερη φύση τους. Δηλαδή στον καλοπροαίρετο ορμητικό, ριψοκίνδυνο και επαναστατικό χαρακτήρα τους, στην αντίληψη του θανάτου ως μιας μακρινής γι’ αυτούς απειλής, στην απειρία τους κ.α. Μορφές του φαινομένου  Η πιο ήπια μορφή εκδήλωσής του είναι η διαφωνία ανάμεσα στο νέο και τον ηλικιωμένο ή τον ώριμο άνθρωπο, είτε πρόκειται το δάσκαλο, το γονιό ή οποιονδήποτε άλλο. Η διαφωνία αυτή εκδηλώνεται συνήθως σε θέματα ηθικής, πολιτικής και κοινωνικών αντιλήψεων.  Ωστόσο οι διαφορές της νέας γενιάς από την προγενέστερή της δεν είναι μόνο θεωρητικές αλλά και πραγματικές. Έτσι, οι νέοι συνηθίζουν να ντύνονται, να μιλούν, να ψυχαγωγούνται με διαφορετικό τρόπο σε σχέση με τους «μεγάλους».  Συνήθης είναι και η εκτόξευση κατηγοριών και απ’ τις δυο πλευρές. Οι ηλικιωμένοι, κυρίως, κατηγορούν τους νέους για ανευθυνότητα, έλλειψη σεβασμού, παρορμητικότητα, επιπολαιότητα και αδιαφορία. Οι νέοι απ’ την πλευρά τους «ανταποδίδουν τα πυρά» καταλογίζοντας στους μεγαλύτερους υποκρισία, αυταρχισμό, εμμονή στο κατεστημένο, ευθύνη για τη διαμόρφωση μιας άσχημης πραγματικότητας την οποία καλούνται οι ίδιοι να βιώσουν αλλά και να αλλάξουν.  Σε ακραίες περιπτώσεις παρατηρείται ρήξη των σχέσεων ανάμεσα στη νέα και την προηγούμενη γενιά, καθώς οι εκπρόσωποι της δεύτερης εκδηλώνουν αυταρχισμό και τάσεις επιβολής, ενώ οι νέοι αντιδρούν έντονα, υπερβολικά κάποιες φορές ή ακόμη και με ανταρσία. Αίτια του φαινομένου  Βιολογικές διαφορές: οι ηλικιωμένοι, χαρακτηρίζονται συνήθως από συντηρητικές τάσεις, κάτι που σχετίζεται άμεσα με την ηλικία τους. Έχοντας συνειδητοποιήσει πλέον τη σύντομη διάρκεια της ζωής τους, προσπαθούν να δικαιώσουν τη στάση, τις απόψεις, τις επιλογές τους και να παραμείνουν σ’ αυτές, καθώς η οποιαδήποτε απόρριψή τους μπορεί να τους φέρει σε σύγκρουση με τον εαυτό τους. Μια τέτοια προοπτική δεν είναι καθόλου θετική για όσους νιώθουν πως ο περισσότερος χρόνος έχει ήδη φύγει γι’ αυτούς και πως οι δυνατότητές τους για οποιαδήποτε αλλαγή είναι πλέον περιορισμένες. Η προσκόλληση στο παρελθόν είναι λοιπόν μια μάλλον αναγκαία στάση ζωής για τους περισσότερους ηλικιωμένους. Οι νέοι αντίθετα, βρισκόμενοι στην αρχή της ζωής τους είναι έτοιμοι για ριζοσπαστικές αλλαγές. Δε φοβούνται τις διαφορετικές επιλογές, αλλά τις επιδιώκουν. Η διαφοροποίηση μάλιστα θεωρείται από πολλούς ως μοναδική επιβεβαίωση της προσωπικής τους ταυτότητας, την οποία άλλωστε ακόμη αναζητούν. Επιπλέον, νιώθοντας δυνατοί και ακμαίοι, αδιαφορούν συχνά για τις

253

- Ο υπέρμετρος εγωισμός οδηγεί συχνά τον Έλληνα στην αλαζονεία, την ιδιοτέλεια, την απειθαρχία και την εριστικότητα. Επιπλέον, στον ατομισμό και την φιλοπρωτία οφείλεται η διχόνοια που στιγμάτισε με τις εμφύλιες διαμάχες την Ελλάδα.

- Η πονηριά, η καχυποψία, η δυσπιστία που χαρακτηρίζουν τους Νεοέλληνες οφείλονται επίσης σε μεγάλο βαθμό στις δύσκολες συνθήκες κάτω από τις οποίες υποχρεώθηκε να διαβιώσει.

ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ

Η σημασία του αθλητισμού - Συντελεί στην αρμονική διάπλαση και την ευεξία του σώματος μέσω της άσκησης και της και της ανάπτυξης των σωματικών δυνατοτήτων που συνεπάγεται.

- Ο άνθρωπος που αθλείται καλλιεργεί με τον τρόπο αυτό και το πνεύμα του καθώς ο αθλητισμός προσφέρει πνευματική ευεξία και απαιτεί συνεχή πνευματική εγρήγορση. Με τον αθλητισμό οξύνονται διάφορες πνευματικές λειτουργίες, όπως η αντίληψη, η φαντασία, η προσοχή, η αυτοσυγκέντρωση και η κρίση.

- Παράλληλα, με την άθληση ο άνθρωπος αποκτά πνευματική ηρεμία και εσωτερική γαλήνη, ευνοείται δηλαδή η ψυχολογική του ισορροπία.

- Τα διάφορα αθλήματα, ομαδικά ή ατομικά, είναι ένα μέσο ψυχαγωγίας, αφού παρέχουν στον άνθρωπο (αθλητή ή θεατή) μια ευκαιρία ανάπαυλας και εκτόνωσης από την πιεστική καθημερινότητα. Πολλά σπορ άλλωστε διεξάγονται σε φυσικό περιβάλλον, προσφέροντας στους συμμετέχοντες τη δυνατότητα να έρθουν σε επαφή με τη φύση.

- Η σωματική άσκηση και η επιδίωξη της καλύτερης δυνατής επίδοσης απαιτούν σωματική αλλά και ψυχική δύναμη. Γι’ αυτό ο αθλητισμός καλλιεργεί την αποφασιστικότητα, την επιμονή, τη θέληση και την αυτοκυριαρχία, συμβάλλοντας θετικά στη διαμόρφωση ενός ισχυρού χαρακτήρα.

- Η συμμετοχή σε ομαδικά αθλήματα ηθικοποιεί και κοινωνικοποιεί τα άτομα, καθορίζοντας τη συμπεριφορά τους και διαμορφώνοντας το ήθος τους. Η πειθαρχία και η τήρηση των κανόνων που απαιτείται για τη διεξαγωγή τέτοιων αθλημάτων, η ομαδικότητα και η συνεργασία που επιβάλλουν προωθούν το ομαδικό πνεύμα και την ανάπτυξη υγιών διαπροσωπικών σχέσεων. Έτσι, αξιοποιείται ο διάλογος και οικοδομούνται δημοκρατικές συνειδήσεις.

- Μέσω του ιδεώδους των Ολυμπιακών Αγώνων επιτυγχάνεται η σύμπνοια μεταξύ των λαών και προωθείται η διαπολιτισμική συνεργασία. Γενικότερα με τη διοργάνωση και τη διεξαγωγή διεθνών αθλητικών εκδηλώσεων οι λαοί έρχονται πιο κοντά.

Αθλητικό ιδεώδες: το σύνολο των αρχών και των αξιών που αναδεικνύουν τον αθλητισμό ως μέσο εξάσκησης του σώματος, καλλιέργειας του πνεύματος, εξευγενισμού της ψυχής και σύσφιγξης των ανθρώπινων σχέσεων. Οι αρχές αυτές είναι η ευγενής άμιλλα (ευ αγωνίζεσθαι), η ισότητα, η αλληλεγγύη, η συναδέλφωση και η ειρήνη, η επιδίωξη πρωτίστως ηθικών και ψυχικών απολαβών.

297

- Υπό αυτές τις προϋποθέσεις η σάτιρα αποτελεί θεμέλιο λίθο της δημοκρατίας, υλοποιώντας την ελευθερία λόγου, πολιτικοποιώντας τα μέλη της κοινωνίας και προστατεύοντάς τα από την αυθαιρεσία της εξουσίας.

- Διακωμωδεί δυσάρεστες ή πιεστικές καταστάσεις της ζοφερής πραγματικότητας, δίνοντας μια διέξοδο γέλιου στους κουρασμένους και απογοητευμένους ανθρώπους.

- Ψυχαγωγεί, αφού με ευχάριστο τρόπο συμβάλλει στην ποιοτική αναβάθμιση της ζωής των ανθρώπων. Τα όρια της σάτιρας: Η σάτιρα δεν έχει και δεν πρέπει να έχει όρια, διότι διαφορετικά παύει να αποτελεί μέσο ελεύθερης έκφρασης και να καταδεικνύει τα λάθη και τις αστοχίες των δημόσιων παραγόντων. Έτσι, σήμερα την αποδέχονται -ή έστω την ανέχονται- όλοι χωρίς να διαμαρτύρονται ή να εκδηλώνουν την ενόχλησή που πιθανόν τους προκαλεί. Ωστόσο, το περιεχόμενο της σάτιρας καθορίζει την ποιότητά της. Με άλλα λόγια, η ουσιαστική σάτιρα δεν χλευάζει το ανούσιο αλλά το σημαντικό. Η διακωμώδηση μιας πολιτικής κατάστασης αποτελεί πολιτική πράξη που αφυπνίζει. Αντίθετα, η γελοιοποίηση ενός προσώπου της «σόου μπιζ» μόνο ρηχό γέλιο μπορεί να προκαλέσει.

ΑΝΕ ΡΓΙ Α Αίτια - Η οικονομική κρίση, η βαριά φορολογία και η μείωση του κέρδους πολλών επιχειρήσεων έχουν ως αποτέλεσμα την απόλυση εργαζομένων (περικοπές εργατικού δυναμικού) ώστε να μειωθεί το κόστος παραγωγής των προϊόντων.

- Η έλλειψη βιομηχανικής παραγωγής δημιουργεί πρόβλημα απορρόφησης εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού - Η ασύμμετρη οικονομική ανάπτυξη και το υπερβολικό βάρος που δίνεται σε τομείς όπως ο τουρισμός και το μεταπρατικό εμπόριο δημιουργούν κορεσμό, ειδικά σε επαγγέλματα υψηλής μόρφωσης, και αύξηση των άνεργων πτυχίων.

- Η έλλειψη κεντρικού οικονομικού σχεδιασμού σε εθνικό επίπεδο οδηγεί στην άναρχη οικονομική ανάπτυξη η οποία, σε συνδυασμό με τον ελλιπή επαγγελματικό προσανατολισμό δημιουργεί στρατιές ανέργων.

- Η έλλειψη σωστής συνδικαλιστικής οργάνωσης αφαιρεί κάθε δυνατότητα πίεσης προς την Πολιτεία από την πλευρά των ανέργων.

- Οι περιορισμένες οικονομικές-επιχειρηματικές δραστηριότητες («επενδυτική άπνοια») οδηγεί στην ουσιαστική ανυπαρξία νέων θέσεων εργασίας.

- Η αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης παρακωλύει την απασχόληση των νέων σε πολλές θέσεις εργασίας.

- Τα νέα δεδομένα στην ευρωπαϊκή οικονομία και η παγκοσμιοποίηση της αγοράς οδηγούν στην επικράτηση των διεθνών μονοπωλίων. Οι μικρές, ντόπιες επιχειρήσεις αδυνατούν να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις του διεθνούς ανταγωνισμού και είτε απορροφώνται από μεγαλύτερες εταιρίες είτε οδηγούνται σε μαρασμό, με αποτέλεσμα τις περικοπές σε μισθούς και τις μαζικές απολύσεις.

323

 Συνεχής επικοινωνία με το κοινό και προβολή των θέσεών του

ΤΥΠΟΣ Ορισμός Πρόκειται για το σύνολο των εφημερίδων και των περιοδικών, τους δημοσιογράφους, τους εκδότες, τους τυπογράφους, καθώς και τα μηχανήματα που αυτοί χρησιμοποιούν. Συνήθως αναφέρεται ως η τέταρτη εξουσία (πέραν της νομοθετικής, της δικαστικής και της εκτελεστικής) διότι επιδρά καταλυτικά στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης.

Ο ρόλος του Τύπου (ευεργετικές επιδράσεις) Παρέχει ευρεία ενημέρωση σχετικά με όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας. Διαμορφώνει την κοινή γνώμη προβάλλοντας διάφορες απόψεις και σχολιάζοντας την επικαιρότητα.

- Συμβάλλει στη διαμόρφωση της κοινωνικής συνείδησης των πολιτών εξασφαλίζοντας τον κοινωνικό διάλογο και διευκολύνοντας τη συμμετοχή τους στην κοινωνική ζωή.

- Συντελεί στην ομαλή λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος διακινώντας απόψεις και ιδέες, συμβάλλει στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης των πολιτών μέσω της πολύπλευρης ενημέρωσης, ευαισθητοποιεί τους πολίτες πάνω σε κοινωνικά ζητήματα, αφυπνίζει την πολιτική και κοινωνική συνείδηση του λαού, υπερασπίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα. Φέρνει τους ανθρώπους πιο κοντά δημοσιεύοντας θέματα γενικού ενδιαφέροντος και πανανθρώπινα προβλήματα.

- Συμβάλλει στη διάδοση επιστημονικών γνώσεων, στην επαγγελματική κατάρτιση και τη γενικότερη παιδεία των πολιτών.

- Καλλιεργεί το πνεύμα και συντείνει στην καλλιέργεια του ατόμου, καθώς προωθεί την επαφή με τις τέχνες, τα γράμματα και τα πολιτικά δρώμενα.

- Διαμορφώνει υγιή εθνική συνείδηση, προβάλλοντας θέματα εθνικού ενδιαφέροντος και συμβάλλοντας με σχετικές αναφορές στη διατήρηση των παραδόσεων, των εθίμων και των ηθών ενός λαού.

- Ψυχαγωγεί τον αναγνώστη.

Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα του Τύπου έναντι των υπόλοιπων μέσων μαζικής ενημέρωσης - Παρέχει τη δυνατότητα στους αναγνώστες να επιλέξουν τη χρονική στιγμή και το θέμα που θα διαβάσουν, ανάλογα με τη στιγμιαία περιέργειά τους, το χρόνο που μπορούν να διαθέσουν για την ενημέρωση ή την ψυχαγωγία τους και τη διάθεσή τους. Ο αναγνώστης έχει μάλιστα τη δυνατότητα να διακόψει την ανάγνωση του εντύπου που τον ενδιαφέρει και να τη συνεχίσει κάποια άλλη χρονική στιγμή. Με τον τρόπο αυτό, η ενημέρωση γίνεται πιο ουσιαστική, καθώς παρέχεται η δυνατότητα της κριτικής ανάλυσης και σκέψης, χωρίς το χρονικό περιορισμό που επιβάλλουν τα άλλα μέσα.

335

Μαντζαγριωτάκη 89, 176 72 Καλλιθέα τηλ. / fax: 210 95 33 254 e-mail: ster14@otenet.gr

Ελ. Βενιζέλου 150, 176 76 Καλλιθέα τηλ.: 210 95 92 070 fax: 210 95 65 108 e-mail: zafirop@acci.gr