Misja na Księżyc / Mission Moon

Misja na Księżyc Mission Moon

I had not realized how indifferent we’ve become to the extraordinary nowadays.

If a Moon walk is possible, so is everything else*.

Stanisław Lem, The Investigation

The desire to exceed boundaries is part of human nature. As soon as man first

were of interest to selenologists. However, no stereo cameras were used to

took to the air on the wings of an aeroplane in the 20th century, he wished he

photograph the participants of extra-terrestrial travels, their equipment and

could rise even higher, beyond the Earth’s atmosphere. Next to the arms race,

the cosmic landscape. Instead, the astronauts were trained in sequential

space exploration was one of the focal themes that persisted throughout the

stereo photography. The technique consisted of making two nearly identi-

Cold War. The United States and the Soviet Union competed for hegemony

cal photographs from points as far apart as the average distance between

in space. All began with the Russians who, in 1957, put the first man-made

human eyes. Once the photographs are overlaid in a device, such as the Kai-

satellite, Sputnik 1, into orbit. The next steps were to place the dog Laika in

serpanorama, the viewer gets the impression of looking at a single 3D image.

space and having Yuri Gagarin complete the first manned space flight. How-

A description of the “Mission Moon” display in Poznań’s Fotoplastykon

ever, it was the Americans that first set foot on the Moon. The feat was ac-

would not be complete without mentioning the source from which the pho-

complished on 20 July 1969 by the crew of Apollo 11: Neil Armstrong and Buzz

tographs were acquired, namely the “Mission Moon 3-D” book of photographs

Aldrin (the pilot Michael Collinseren remained on board).

by David J. Eicher and Brian May published by the London Stereoscopic Com-

The latest exhibition in Poznań’s Fotoplastykon (Kaiserpanorama) will

pany. David J. Eicher is an author specialising in popular science publica-

make you feel like a participant in a Moon expedition, at least for a moment.

tions and the editor-in-chief of the Astronomy magazine. Brian May needs

Thanks to stereo photography, you will get to view the control panel of the

no introduction. The Briton is a guitarist and a co-founder of the rock band

Columbia command module as seen through the eyes of Neil Armstrong. You

Queen who accompanied Freddy Mercury in the performances of Bohemian

will enter the Soviet capsule Voskhod 1 which carried into space the first mul-

Rhapsody, We Will Rock You and The Show Must Go On. Not everyone knows

tiple-person crew in history. You will see the Spider and Aquarius moon mod-

that May is a big stereo photography buff and has a doctorate in astrophys-

ules drifting in space, and, together with American astronauts, peer at the

ics. Three-dimensional photographs that document space exploration are,

surface of the Moon to explore the craters Maskelyne G in Mare Tranquillitatis

therefore, a link that brings together the wide-ranging interests of this leg-

and Petit in Mare Spumans.

endary musician.

How is it even possible we are in possession of these three-dimensional

As you view the exhibition, think of the sequence of events that has led

photographs from space? Were the mission crew members equipped with

up to this incredible broadening of human optics. Think of the scientists who

a stereo camera to capture 3D images?

transported humanity beyond our globe, and of the intrepid astronauts who

It turns out that they were, at least in part. Apollo 11, 12 and 14 flight crew-

risked being stranded in the hollow emptiness of space. Thanks to the 3D

men did indeed use special ALSCC cameras (Apollo Lunar Surface Close-up

photographs on view in Poznań’s Fotoplastykon, you will briefly follow in their

Cameras) to record three-dimensional images. This equipment was used ex-

footsteps and see the world from a vantage point that so few people have

clusively for research purposes to capture details on the Moon’s surface that

ever been able to enjoy.

Marcel Skierski translation: Krzysztof Kotkowski * Excerpted from a translation from Polish by Adele Milch

The Photographs on display have been provided with kind permission of Dr. Brian May’s London Stereoscopic Company.

Nie zdawałem sobie sprawy z rozmiaru, jakie osiągnęło w naszych czasach zobojętnienie na niezwykłość.

Możliwy jest spacer na Księżycu – możliwe jest wszystko.

Stanisław Lem, Śledztwo

Chęć przekraczania granic leży w naszej naturze. Od kiedy w XX wieku czło-

detale powierzchni Księżyca. Tego rodzaju stereoaparaty nie były jednak

wiek po raz pierwszy wzbił się w powietrze na skrzydłach aeroplanu, za-

stosowane do fotografowania uczestników pozaziemskich podróży, ich

pragnął wznieść się jeszcze wyżej, poza ziemską atmosferę. Eksploracja

sprzętu i kosmicznego krajobrazu. Zamiast tego kosmonauci przechodzili

kosmosu to – obok wyścigu zbrojeń – jeden z głównych wątków zimnej woj-

specjalne szkolenie, podczas którego uczyli się wykonywać tzw. sekwen-

ny. Stany Zjednoczone i Związek Radziecki rywalizowały o status hegemo-

cyjne stereofotografie. Technika ta polegała na robieniu dwóch niemalże

na przestrzeni pozaziemskiej. Rozpoczęli Rosjanie, w 1957 roku wysyłając

identycznych zdjęć – z miejsc oddalonych od siebie o odległość zbliżoną do

w kosmos pierwszego sztucznego satelitę Sputnika 1. Kolejnymi krokami

uśrednionego rozstawu ludzkich oczu. Przez ich nałożenie (w urządzeniach

było oddelegowanie na orbitę okołoziemską psa Łajki i pierwszy kosmiczny

takich jak fotoplastykon) odbiorca odnosi wrażenie oglądania jednego, prze-

lot załogowy dokonany przez Jurija Gagarina. Jednak to Amerykanie jako

strzennego obrazu.

pierwsi ludzie postawili nogę na Księżycu. Dokonali tego 20 lipca 1969 roku

Pisząc o Misji na Księżyc w Fotoplastykonie Poznańskim, nie można pomi-

uczestnicy lotu Apollo 11 – Neil Armstrong i Buzz Aldrin (pilot Michael Collins

nąć źródła, z którego pozyskaliśmy zdjęcia, czyli albumu Mission Moon 3-D

pozostał w maszynie).

Davida J. Eichera i Briana Maya wydanego przez London Stereoscopic Com-

Oglądając najnowszą wystawę w Fotoplastykonie Poznańskim, możemy

pany. Pierwszy z autorów jest pisarzem zajmującym się publikacjami popu-

chociaż na chwilę poczuć się jak uczestnicy wyprawy na Księżyc. Dzięki

larnonaukowymi, redaktorem naczelnym pisma „Astronomy”. Briana Maya

stereofotografii spojrzymy oczami Neila Armstronga na pulpit sterowania

nikomu przedstawiać nie trzeba. Brytyjczyk jest gitarzystą, jednym z zało-

w module dowodzenia statku Columbia. Wejdziemy do radzieckiej kapsuły

życieli grupy rockowej Queen, akompaniującym śpiewającemu Freddiemu

Woschod 1 umożliwiającej przeprowadzenie pierwszego w dziejach kilku-

Mercury’emu w takich utworach, jak Bohemian Rapsody, We Will Rock You

osobowego lotu kosmicznego. Obejrzymy moduły księżycowe Spider i Aqu-

czy The Show Must Go On. Nie wszyscy wiedzą jednak, że May jest miłośni-

arius dryfujące w przestrzeni pozaziemskiej, a wraz z amerykańskimi kosmo-

kiem stereofotografii i doktorem astrofizyki. Trójwymiarowe fotografie do-

nautami spojrzymy na powierzchnię Księżyca, badając kratery Maskelyne G

kumentujące eksploracje kosmosu są więc tym, co łączy rozległe zaintere-

w obszarze Mare Tranquillitatis i Petit w Mare Spumans.

sowania legendarnego muzyka.

Lecz jak to się stało, że możemy oglądać trójwymiarowe fotografie z po-

Podziwiając najnowszą wystawę, pomyślmy o całym ciągu zdarzeń, który

dróży kosmicznych? Czy wylatujący na misję astronauci wyposażeni byli

doprowadził do tak znaczącego poszerzenia ludzkiej percepcji. O naukow-

w aparaty stereofotograficzne umożliwiające rejestrację obrazu 3D?

cach, dzięki którym możliwe stało się przekroczenie granicy naszego globu,

Okazuje się, że tak (przynajmniej częściowo). Uczestnicy lotów Apollo 11, 12

i o odważnych kosmonautach ryzykujących pozostaniem w głuchej pustce

i 14 używali specjalnych kamer ALSCC (Apollo Lunar Surface Close-up Came-

kosmosu. Dzięki trójwymiarowym zdjęciom w Fotoplastykonie Poznańskim

ra) rejestrujących trójwymiarowy obraz. Sprzęt tego rodzaju został wykorzy-

chociaż na chwilę możemy pójść w ich ślady i zobaczyć świat z perspektywy

stany jedynie w celach naukowych – by uwiecznić interesujące selenologów

dostępnej tak niewielu.

Marcel Skierski

Zdjęcia zostały udostępnione dzięki uprzejmości dr. Briana Maya, London Stereoscopic Company

The Earth’s first man-made satellite, Sputnik 1 (replica from the exhibition “A Human Adventure”), launched into orbit on 4 October 1957.

Pierwszy sztuczny satelita Ziemi Sputnik 1 (replika z wystawy „A Human Adventure”), wystrzelony na orbitę 4 października 1957 r.

The interior of the Voskhod 1 capsule, in which the first space flight with more than one crew member was conducted on 12 October 1964.

Wnętrze kapsuły Woschod 1, w której przeprowadzono pierwszy kilkuosobowy lot kosmiczny 12 października 1964 r.

The first American spacewalk, made by Edward White during the Gemini IV mission on 3 June 1965

Pierwszy amerykański spacer kosmiczny, dokonany przez Edwarda White’a w trakcie misji Gemini IV dnia 3 czerwca 1965 r.

Gemini VI-A in space, as seen from Gemini VII

Statek Gemini VI-A w przestrzeni kosmicznej widziany z pokładu Gemini VII, 15 grudnia 1965 r.

Gemini VII in space, as seen from Gemini VI-A

Statek Gemini VII w przestrzeni kosmicznej widziany z pokładu Gemini VI-A, 15 grudnia 1965 r.

Gemini VII in space, as seen from Gemini VI-A

Statek Gemini VII w przestrzeni kosmicznej widziany z pokładu Gemini VI-A, 15 grudnia 1965 r.

The Lyndon B. Johnson Space Centre during the time of the Apollo missions

Centrum Lotów Kosmicznych imienia L. B. Johnsona w czasach misji Apollo, lata 1966-1972

The S-IVB module of the Apollo 7 mission in space on October 1968

Moduł S-IVB misji Apollo 7 w przestrzeni kosmicznej, październik 1968 r.

The Saturn V F-1 rocket engine, 1967 (?)

Silnik rakiety Saturn V F-1, 1967 r. (?)

The lunar crater Keeler S as photographed by the Apollo 8 mission crew, December 1968.

Księżycowy krater Keeler S sfotografowany przez załogę misji Apollo 8, grudzień 1968 r.

The lunar crater Planté as photographed by the Apollo 8 mission crew, December 1968.

Księżycowy krater Planté sfotografowany przez załogę misji Apollo 8, grudzień 1968 r.

The Saturn V rocket with the lunar module Spider (mission Apollo 9), 3 March 1969.

Rakieta Saturn V z zamocowanym modułem księżycowym Spider (misja Apollo 9), 3 marca 1969 r.

The lunar module Spider in space, 7 March 1969.

Moduł księżycowy Spider w przestrzeni kosmicznej, 7 marca 1969 r.

The lunar crater Necho as photographed by the Apollo 10 mission crew, May 1969.

Księżycowy krater Necho sfotografowany przez załogę misji Apollo 10, maj 1969 r.

The lunar crater Schmidt as photographed by the Apollo 10 mission crew, May 1969.

Księżycowy krater Schmidt sfotografowany przez załogę misji Apollo 10, maj 1969 r.

The lunar crater Maskelyne G as photographed by the Apollo 10 mission crew, May 1969.

Księżycowy krater Maskelyne G sfotografowany przez załogę misji Apollo 10, maj 1969 r.

The lunar crater Messier B as photographed by the Apollo 10 mission crew, May 1969.

Księżycowy krater Messier B sfotografowany przez załogę misji Apollo 10, maj 1969 r.

View of the Earth from behind the lunar module Eagle, 19 July 1969.

Widok Ziemi zza modułu księżycowego Eagle, 19 lipca 1969 r.

The lunar module Eagle in space, 20 July 1969.

Moduł księżycowy Eagle w przestrzeni kosmicznej, 20 lipca 1969 r.

The command module of Space Shuttle Columbia viewed against lunar surface, 20 July 1969.

Moduł Dowodzenia statku Columbia na tle powierzchni Księżyca, 20 lipca 1969 r.

View of the docking tunnel of the Apollo 11 command module, July 1969

Widok na tunel dokujący Modułu Dowodzenia Apollo 11, lipiec 1969 r.

Neil Armstrong’s view of the control panel in the Command Module Columbia, July 1969

Widok z perspektywy Neila Armstronga na pulpit sterowania w Module Dowodzenia statku Columbia, lipiec 1969 r.

An imprint of Neil Armstrong’s boot on the lunar surface, 20 July 1969

Odcisk buta Buzza Aldrina na powierzchni księżyca, 20 lipca 1969 r.

Buzz Aldrin on the lunar surface, 20 July 1969

Buzz Aldrin na powierzchni Księżyca, 20 lipca 1969 r.

US flag on the lunar surface, 20 July 1969

Amerykańska flaga na powierzchni Księżyca, 20 lipca 1969 r.

The Earth setting behind the Moon (as seen by the crew of the Apollo 11 mission), July 1969

Ziemia zachodząca za Księżyc (widziane z perspektywy załogi misji Apollo 11), lipiec 1969 r.

The Earth as seen by the crew of the Apollo 11 mission, 17 July 1969.

Ziemia widziana przez załogę misji Apollo 11, 17 lipca 1969 r.

US flag left on the lunar surface by the Apollo 12 crew, 19-20 November, 1969

Amerykańska flaga pozostawiona na powierzchni Księżyca przez załogę misji Apollo 12, 19-20 listopada 1969 r.

Pete Conrad on the Moon, investigating the Surveyor 3 spacecraft probe. In the background: th lunar module Intrepid, November 1969

Pete Conrad na Księżycu, badający sondę lądownika Surveyor. W tle Moduł Księżycowy Intrepid, listopad 1969 r.

Alan Bean holding a container for sampling lunar rocks. His helmet visor reflects the silhouette of Pete Conrad, who took the photograph.

19–20 November 1969

Alan Bean trzymający pojemnik na próbki skał Księżycowych. W osłonie hełmu odbija się sylwetka autora zdjęcia, Pete’a Conrada, 19-20 listopada 1969 r.

Pete Conrad on the lunar surface collecting rocks for research, 19–20 November 1969

Pete Conrad na powierzchni Księżyca zbierający skały do badań, 19-20 listopada 1969 r.

The Earth as seen by the crew of the Apollo 13 mission, 12 April 1970.

Ziemia z perspektywy uczestników misji Apollo 13, 12 kwietnia 1970 r.

The lunar module Aquarius in space, 17 April 1970.

Moduł księżycowy Aquarius w przestrzeni kosmicznej, 17 kwietnia 1970 r.

The Apollo 13 crew after a slashdown in the South Pacific. In the photo, the astronauts Fred Haise, John Swigert and James Lovell, 17 April 1970.

„Lądowanie załogi Apollo 13 na południowym Pacyfiku. Na zdjęciu astronauci – Fred Haise, John Swigert i James Lovell, 17 kwietnia 1970 r.

Edgar Mitchell using a television camera on the lunar surface, in a photo taken by Alan Shepard, 5-6 February, 1971

Edgar Mitchell używający kamery telewizyjnej na powierzchni Księżyca. Zdjęcie wykonał Alan Shepard, 5-6 lutego 1971 r.

An antenna placed on the Moon during the Apollo 14 mission to transmit a television signal, 5-6 February, 1971

Antena mieszczona na Księżycu w trakcie misji Apollo 14, umożliwiająca transmisję sygnału telewizyjnego, 5-6 lutego 1971 r.

A footprint on the lunar surface in a photo taken by Alan Shepard, a member of the Apollo 14 mission crew, 5-6 February, 1971

Odcisk buta na powierzchni Księżyca. Zdjęcie wykonane przez Alana Sheparda, uczestnika misji Apollo 14, 5-6 lutego 1971 r.

Lunokhod 2 - a Soviet vehicle designed to explore the Moon, 1973

Łunochod 2 – radziecki pojazd przeznaczony do eksploracji Księżyca, 1973 r.

The Lunar Roving Vehicle (LRV) used by members of the Apollo 15 mission crew to move around the lunar surface

Lunar Roving Vehicle (LRV) – pojazd używany przez uczestników misji Apollo 15 do przemieszczania się po powierzchni Księżyca, 30 lipca – 2 sierpnia 1971 r.

Jim Irwin saluting the US flag during the second moonwalk of the Apollo 15 mission, 30 July - 2 August 1971

Jim Irwin salutuje fladze USA w trakcie drugiego spaceru księżycowego misji Apollo 15, 30 lipca – 2 sierpnia 1971 r.

Fred Schmidt helping Dave Scott out of the spaceship capsule during recovery in conclusion of the Apollo 15 mission,7 August 1971

Fred Schmidt pomaga Dave’owi Scottowi opuścić kapsułę ratunkową statku kosmicznego. Zakończenie misji Apollo 15, 7 sierpnia 1971 r.

A replica of the Mercury space capsule in which John Glenn became the first American to orbit the Earth on 20 February 1962

Replika kapsuły statku Mercury, w której John Glenn jako pierwszy Amerykanin wykonał lot po orbicie ziemskiej 20 lutego 1962 roku.

A Lunar ​​ Roving Vehicle (LRV) on the lunar surface. In the background the Lunar Module Challenger. Apollo 17 mission, 14 December 1972

Lunar Roving Vehicle (LRV) na powierzchni księżyca. Misja Apollo 17, 12 grudnia 1972 r.

A Lunar Roving Vehicle (LRV) on the lunar surface. Apollo 17 mission, 12 December 1972

Lunar Roving Vehicle (LRV) na powierzchni księżyca. Misja Apollo 17, 12 grudnia 1972 r.

The Russian spacecraft Soyuz TM-26 during her mission to the Mir space statio, 19 February 1998.

Rosyjski statek kosmiczny Soyuz TM-26 w trakcie misji na stację orbitalną Mir, 19 lutego 1998 r.