Wynalazcy Wielkiej Emigracji
Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”
Jan Józef Baranowski
Henryk Dembiński
Stefan Drzewiecki
Józef Maria Hoene Wroński
Adam Idzikowski
[ Struktura wynalazczości ] Stanisław Janicki
Edward Jełowicki
Aleksander Edward Kierzkowski
Ludwik Józef Adam Krasiński
Wojciech Zdzisław Lutowski
Ludwik Mierosławski
[2]
Wynalazcy Wielkiej Emigracji
Antoni Norbert Patek
[ Skala wynalazczości ]
Aleksander Ignacy Straszewicz
Rolnictwo
[ Piotr Kalinowski – spichlerz, 1846 ] [ Jerzy Pawilowski i Marie Joseph Aurigon – młynek i prasa produkcji oleju z oliwek, 1854 ]
[ Jerzy Pawilowski i Marie Joseph Aurigon – młynek i prasa produkcji oleju z oliwek, 1852 ]
[ Władysław Podczaski – młockarnia cepowa, 1846 ]
[ Ksawery Bronikowski – piec do produkcji płatków ziemniaczanych, 1842 ]
Wynalazcy Wielkiej Emigracji
[3]
Górnictwo, metalurgia, gazownictwo [ A. N. Wolski – głębienie szybu w warstwach wodonośnych, 1849 ]
[ Antoni Napoleon Wolski – górniczy batyskaf, 1849 ] [ Maria Joachim Józef Goczałkowski-Poraj – piec hutniczy, 1847 ]
[ Jan Łabęcki – piec retortowy gazowni, 1847 ]
[4]
Wynalazcy Wielkiej Emigracji
[ Jarosław Paszkowski-Zadora i Olgierd Żabiński – gazogenerator, 1866 ]
Silniki i kotły parowe
[ Wojciech Jan Netrebski – silnik parowy z tłokiem stałym, 1836]
[ Mikołaj Piotr Leweski – silnik parowo -pneumatyczny, 1843 ] [ Wojciech Zdzisław Lutowski – silnik air-chaud, 1867]
[ Henryk Dembiński – perpetuum mobile, 1856 ]
[ Piotr Kalinowski – deptak, 1845 ]
Wynalazcy Wielkiej Emigracji
[5]
Mechanika prezyzyjna [ Jan Józef Baranowski – licznik stemplowy, 1849 ]
[ Jan Józef Baranowski – „maszyna licząca”, 1847 ] [ Jan Józef Baranowski – „maszyna licząca”, 1846 ]
[ Jan Józef Baranowski – licznik stemplowy, 1849 ]
[6]
Wynalazcy Wielkiej Emigracji
[ Adam Tomasz Gajewski – licznik wozów kopalnianych, 1854 ]
[ Jan Józef Baranowski – kalendarz mechaniczny, 1855 ]
[ Wojciech Zdzisław Lutowski – kolej górska, 1867 ]
Kolej zelazna [ Walenty Dziedzicki – palenisko lokomotywy, 1855 ]
[ Józef Lipowski i Jan Szczepanowski – zwrotnica kolejowa, 1844 ]
[ Henryk Dembiński – kolej pneumatyczna, 1844 ]
Wynalazcy Wielkiej Emigracji
[7]
Komunikacja drogowa [ Jozef Koronikolski – mobilna piekarnia, 1855 ]
[ Józef Aleksander Frankliński – omnibus, 1850 ] [ Józef Maria Hoene-Wroński – koło żywe, 1836 ] [ Jan Józef Baranowski – wóz transportowy, 1842 ]
[8]
Wynalazcy Wielkiej Emigracji
[ Leon Józef Szymański – system transportu drewna, 1830 ]
Zegluga wodna [ Stanisław Janicki – morski dok pływający ]
[ Antoni Napoleon Wolski – skafander nurka, 1847 ] [ Wojciech Zdzisław Lutowski – pęnik gąsienicowy statków rzecznych, 1867 ]
[ Stanisław Janicki – morski dok pływający, 1871 ]
Wynalazcy Wielkiej Emigracji
[9]
Zegluga powietrzna
[ Henryk Dembiński – kolej balonowa, 1839 ]
[ Henryk Dembiński – balon jako silnik, 1840 ]
[ 10 ]
Wynalazcy Wielkiej Emigracji
[ Antoni Bukaty i Augustine Leroy – sterowiec hybrydowy (statodyna), 1868 ]
[ Wiktor Brodzki – statodyna „Wiktoriostat”, 1864 ]
Gospodarstwo domowe [ Romuald Bukaty – toaleta, 1853 ]
[ Leon Józef Szymański – system kanalizacji, 1855 ] [ Dominik Saski – „piec Saskiego”, 1838 ]
[ Jan Nepomucen Zygmunt Pietrzywalski – piec piekarniczy, 1858 ] [ Karol Alfons Lewandowski – saturator, 1853 ] [ Aleksander Edward Kierzkowski – kabina prysznicowa, 1839 ]
Wynalazcy Wielkiej Emigracji
[ 11 ]
Po raz pierwszy w piśmiennictwie polskim prof. Stanisław Januszewski podniósł kwestię dorobku technicznego Polaków czasu Wielkiej Emigracji (1832-1870) zapisanego w orzecznictwie patentowym Europy. Dziedzictwo to pozostaje nieznane polskim historykom. To zaskakujące, bo przecież wychodźcy z Polski po klęsce Powstania Listopadowego uzyskali we Francji i Wielkiej Brytanii zwłaszcza ok. 390 patentów wynalazczych, z dodatkami niemal 540. Liczba to imponująca, zważywszy, że terminem Wielkiej Emigracji ogarniamy ledwie ok. 7000 żołnierzy Powstania Listopadowego, do których dołączyli później uczestnicy Wiosny Ludów, Powstania Wielkopolskiego i wydarzeń rozgrywających się na terenie Galicji. Skala tej wynalazczości sięga potencjału średniej wielkości europejskiego kraju, niemal trzykrotnie przewyższa liczbę przywilejów wynalazczych wydanych w latach 1832 -1863 w Królestwie Polskim. Fenomen ten wyjaśnić można jedynie zmianami świadomości i orientacji Polaków na emigracji, patriotyczny obowiązek gotowości do walki o wolność Polski coraz szerzej łączących z zadaniem przygotowania kadr zdolnych do transformacji struktury gospodarczej wolnej Polski, z kraju o dominującej gospodarce rolniczej i hodowlanej w kraj przemysłowy, kroczący drogą rewolucji industrialnej. Ten patriotyczny imperatyw znakomicie łączył się z pragnieniem życiowej stabilizacji na wychodźstwie, podejmowaniem studiów i pracy zawodowej, co też sprzyjało duchowi wynalazczości. Wskażmy przy tym na strukturę tej wynalazczości odpowiadającą strukturze i potrzebom krajów rozwijających się przemysłowo, nie zaś tak jak w Królestwie Polskim właściwej gospodarce agrarnej. Wynalazczość Wielkiej Emigracji odsłania ścieżkę kultury i dziedzictwo Polski dotąd nieznane, obraz Wielkiej Emigracji postrzeganej zwykle w kategoriach moralno-politycznych dopełnia polską aktywnością na polu przemysłu i techniki, aktywnością, która sprawiła, że Polacy po czasie recepcji dokonań rewolucji przemysłowej stali się jej rozsadnikami na obszarach Turcji, Skandynawii, Italii, Hiszpanii i Portugalii, Bałkanów, a także obu Ameryk. Ta też rola polskiej emigracji czyni ją wyjątkową w dziejach emigracji innych krajów, polskich techników wprowadza też na karty dziejów przemysłu i techniki wielu krajów świata.
Fundacja Otwartego Muzeum Techniki od 1998 r. buduje i utrzymuje Muzeum Odry, jedyną tego typu instytucję na Odrze i w Polsce. Zasadzona jest na pięciu zabytkowych, unikatowych jednostkach: holowniku parowym „Nadbor” (1949), jedynym w Polsce statku śródlądowym, który utrzymał kompletną kotłownię i maszynownię z wyposażeniem oraz osprzęt pokładowy, na dźwigu pływającym „Wróblin” (1939), który dysponuje oryginalną infrastrukturą i pozostaje sprawny technicznie na barce Ż-2107 „Irena” (1936), na pchaczu „Krab” (1968), jedynym w Polsce z usterzeniem gondolowym, na promie samochodowo-pasażerskim „Ciechanów 1988), na pasażerskiej łodzi promowej „Nadborek” (1968).
Fundacja Otwartego Muzeum Techniki 50-370 Wrocław, HP Nadbor, Wybrzeże Wyspiańskiego 27 www.fomt.pl nadbor@fomt.pl tel. 882-116-779 Opracowanie: Stanisław Januszewski Opracowanie graficzne: Krystyna Szczepaniak
Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”