De probleem top 4
Luie jongens, ijverige meisjes
De grootste groep studenten die bij de studentenpsycholoog terechtkomt, heeft last van angsten. ‘Faalangst, paniekaanvallen, fobieën, enzovoort,’ vertelt Peter Dekker. Op nummer twee staan studenten die kampen met een depressie. Studiegerelateerde zaken staan op de derde plek. ‘Veel studenten twijfelen bijvoorbeeld of ze wel de juiste keus hebben gemaakt. Op vier staan alle problemen rondom ouders en de thuissituatie.’ Volgens Asva-onderzoek is 80 procent van de studenten na afloop tevreden over de studentenpsycholoog.
De studenten met studiestress zijn volgens Peter Dekker grofweg in twee groepen te verdelen. ‘Je hebt ijverige meisjes en luie jongens, generaliserend. Die meisjes zijn te gedreven, waardoor ze niks meer kunnen. Ze verkrampen. Jongens doen alles wat studenten doen, bier drinken, uitgaan, werken, behalve studeren. Sommigen hebben na tien jaar nog niet eens een propedeuse.’
Huilend bellen met de studentenpsycholoog Elke student maakt zich wel eens zorgen. Om de studie of om wat dan ook. Op zich niet erg, tenzij studenten er psychisch onder lijden. Voor hen is er de studentenpsycholoog. Een goede zaak, want ‘veel studiegenoten trekken het slecht’. Anouk Kemper / illustratie JeRoen Murré
T
wee Nijmeegse studenten pleegden eind vorig jaar zelfmoord. De Radboud Universiteit legde een verband tussen de zelfmoorden en de verhoogde studiedruk. De onderwijshervormingen zouden voor veel stress en slapeloze nachten zorgen. Moeten we ons zorgen maken om de Amsterdamse studenten? Peter Dekker vindt van niet. Volgens de Amsterdamse studentenpsycholoog kan het verband tussen verhoogde studiedruk en de zelfmoorden niet zomaar worden gelegd. ‘Zelfmoord heeft vaak te maken met een samengaan van dingen. Je was al doodongelukkig, bijvoorbeeld omdat je ouders dood zijn, je vriend het net heeft uitgemaakt en dan ook nog eens die studie die erbij komt. Dat kan de genadeslag zijn, maar het is niet de oorzaak, denk ik.’ Cruciale momenten Het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP) trok eerder deze maand aan de bel: steeds meer studenten doen een beroep op de studentenpsychologen. En sinds de bekendmaking van de bezuinigingsplannen van het kabinet-Rutte zou dat aantal volgens het NIP alleen maar zijn toegenomen. Tot nu toe zegt Dekker niet meer studenten op gesprek te krijgen naar aanleiding van de kabinetsplannen. Hij verwacht ze wel zodra de maatregelen helder zijn. ‘Nu heerst nog veel onduidelijkheid over de tarieven, over bepaalde regelingen, enzovoort. Wat het zo onrechtvaardig maakt is dat alle plannen onmiddellijk ingaan, ook voor mensen die het niet wisten. Ik bedoel, wie drie jaar geleden met een bachelor begon, had niet kunnen weten dat het collegegeld fors omhoog zou gaan vanwege een jaar studievertraging.’ 18 Folia
Dekker merkt dat op ‘cruciale momenten’ de toeloop iets stijgt. ‘Bijvoorbeeld toen de doctoraalstudie verdween. Een aantal studenten kwam hierheen, omdat zij nog wat vakken moesten halen. Dat zorgt voor extra spanning.’ Niet gelukkig Vriendinnen Marieke Tuinder en Aniek de Waard (beiden 24) beamen dat studenten zich echt zorgen maken over de toekomst. ‘Vooral die onzekerheid is vervelend,’ zegt Aniek, studente communicatiewetenschap. ‘Wat gaat studeren nou precies kosten? En vanaf wanneer dan?’ Marieke vertelt dat een bekende van haar waarschijnlijk niet meer de gewenste master kan volgen. ‘Hierdoor kan ze dus geen pedagoog worden.’ Aniek: ‘Je hele toekomstperspectief verandert als je ineens niet meer kunt studeren wat je wil.’ Hoewel de twee studenten zich niet zo’n zorgen maken om het verloop van hun studie, hebben ze wel degelijk ervaring met de studentenpsycholoog. In het tweede jaar van haar studie geschiedenis besloot Marieke erheen te gaan. ‘Ik zat niet lekker in mijn vel en moest vaak huilen. Al een halfjaar was dat zo. Het was uit met mijn vriend, maar dat was niet per se de oorzaak. Ik was gewoon niet gelukkig.’ Ze belde voor een afspraak, huilend deed ze haar verhaal. ‘Het was hun wel duidelijk dat ik op gesprek moest komen,’ grinnikt ze nu. Na de intake, het eerste gesprek, werd door de psycholoog een plan van aanpak bedacht. Het werd de ABC-methode. ‘A staat voor de gebeurtenis, B voor de gedachte die je er bij hebt en C is het gevoel. Stel, ik bel Aniek en ze neemt niet op. Dan dacht ik: ze vindt me stom. En dan voelde ik me kut. Van de studentenpsycholoog leerde ik dat ik mijn
eigen gevoel in de hand had. Als je pessimistisch denkt, ga je je ook zo voelen.’ Uiteindelijk is Marieke drie keer geweest, daarna was het ‘klaar’. Hyperventileren Eind 2009 besloot Aniek naar de studentenpsycholoog te gaan, omdat ze zich snel zorgen maakte. Ze was continu bang dat haar ouders en broer een dodelijk ongeluk zouden krijgen of ernstig ziek zouden worden. Ook had ze paniekaanvallen, met name in kleine ruimtes. ‘Het besef dat ik niet meer uit een vliegtuig kon, zorgde ervoor dat ik ging hyperventileren en bijna flauwviel.’ De studentenpsycholoog verwees haar door naar een GGZ-psycholoog. ‘Want ik had cognitieve gedragstherapie nodig. Dat hield in dat ik mijn gedachten moest uitdagen.’ Zo dacht Aniek dat haar vader een kans van 50 procent had om een auto-ongeluk te krijgen. Met haar therapeut keek ze een halfuur uit het raam, omdat er in die tijd dan wel een ongeluk moest gebeuren volgens Aniek’s kansberekening. ‘Een beetje stom, ik snapte ook wel dat dat niet zo was,’ zegt ze lachend. ‘Ik doorzag wat die therapeute deed, en we hadden niet echt een klik.’ Toch hielp het Aniek dat ze moest opschrijven hoe groot de kans was dat er iets verschrikkelijks gebeurde. Soms heeft ze nog steeds doemgedachten, maar ze kan ze makkelijker van zich af laten glijden. Antidepressiva Bij HvA-student Joep Wertheim (22) gaat dat niet zo eenvoudig. De eerstejaars toegepaste psychologie lijdt aan een zware depressie. Zo’n drie maanden geleden besloot hij dan ook tijdelijk met zijn studie te stoppen. ‘Het gaat echt niet, studeren is even te heftig. Alle impulsen, zoals licht,
geluid en emoties, komen veel harder aan. Alles ben ik aan het analyseren, ik heb weinig energie.’ Gelukkig krijgt hij veel steun van de hogeschool. Zijn decaan en studieloopbaanbegeleider (slb’er) stuurden hem na een gesprek naar de studentenpsycholoog. ‘Maar ik ben meteen naar de huisarts gegaan en hij verwees me door naar een psychiater. Nu krijg ik antidepressiva. Het helpt nog niet.’ Naar eigen zeggen is iedereen in Joeps omgeving serieus bezig met de toekomst, al zijn vrienden studeren. Mede daardoor voelt Joep een constante druk om ook te presteren. ‘Ik heb nu niet eens mijn P gehaald, heel irritant.’ Dat twee Nijmeegse studenten zelfmoord hebben gepleegd kan hij enigszins begrijpen. ‘Maar dat zal niet alleen aan de studiedruk hebben gelegen.’ De HvA’er is tegenover medestudenten eerlijk over zijn situatie. Hij blijkt bovendien niet de enige die het moeilijk heeft. ‘Veel studiegenoten trekken het slecht. Ze maken zich zorgen over hun studieschuld en de verwachtingen van hun ouders. Zij gaan allemaal naar een psycholoog.’ Joep is blij dat hij zo open over zijn depressie kan praten. Ook aan zijn decaan en slb-er heeft hij nog veel steun. ‘Ze hebben er zelfs voor gezorgd dat ik langer recht heb op studiefinanciering. Weer een zorg minder.’ Verkramping Uiteraard hoeft niet iedereen met studiestress een bezoekje aan de psycholoog te brengen. Studentenpsycholoog Peter Dekker ziet dan ook vooral mensen die al bij een studiebegeleider zijn geweest. Vaak omdat ze passief zijn of te hoge eisen stellen aan zichzelf en daardoor verkrampen. Zo stapelt het werk zich op en wordt de vertraging steeds langer. ‘Deze studenten zien de psycholoog vaak als tovenaar. Ze denken: ik ga nu naar de psycholoog en dan is het over. Een misvatting.’ Volgens Dekker is studeren vooral een kwestie van uren maken, doen wat je moet doen, uitvoeren, dingen inleveren. ‘Ik ga zo’n paper niet voor ze typen, dat moeten ze zelf doen. Maar ik zeg wel: je hoeft geen 10 te halen, een 5.5 mag ook. Met dat idee kunnen ze vaak beter werken.’ yyy * De namen van de studenten zijn op hun verzoek gefingeerd.