antiquariaat
FOKAS HOLTHUIS
Jan Cremer autoriseert zijn monografie
‘Cremer herinnert zich later’… I. Typoscript van Jan Cremer Documentaire door Hans Dütting, met honderden eigenhandige correcties van Jan Cremer. Twee ringbanden. Enkelzijdig bedrukt A4. 1-180; 181-273 p. 2004. € 1600 * Volledige computerprint van deze omvangrijke monografie van Jan Cremer uit 2005, tot in elk detail bestudeerd en op honderden plaatsen van correcties en aanvullingen voorzien door Jan Cremer zelf. Deze handgeschreven correcties betreffen niet alleen plaatsnamen, personen, jaartallen, formuleringen en typefouten, maar ook gebeurtenissen, situaties, citaten en hoofdstuktitels. Het namenregister achterin het boek breidt Cremer flink uit: 'namenregister aanvullen zo voluit mogelijk namen, voorletters, titels'. In het hoofdstuk over Ibiza verlegt Cremer bijvoorbeeld de focus. In de marge noteert hij: 'vóór het verschijnen van zijn romandebuut schreef Cremer veelvuldig in de Haagse Post en voorzag op die manier in zijn karige levensonderhoud. Met vrouw en kind op een armoedige zolderkamer in de Rosmarijnsteeg'. Soms is hij bijna zijn eigen biograaf. Uit de marge: 'Cremer herinnert zich later: dàt moet Florrie zijn geweest. Een kakmadam die elke avond straalbezopen door een van de obers van de El Quijote de trap moest worden opgeholpen'. Ook schrapt Jan Cremer soms flink: in het hoofdstuk over zijn familie zet hij een streep door een passage over de afkomst van zijn Hongaarse moeder. Door een alinea over het kortgeding dat Cremer verloor van wijnboer Ilja Gort staan twee ferme kruizen met de aantekening: 'Niet vermelden. Teveel eer voor kleine oplichter'. In de drukproef staat op de eerste pagina nog 'Geautoriseerde monografie': uit de vele correcties in de marge blijkt dat Jan Cremer het autoriseren zeer serieus neemt. Dat de correcties in vier of vijf verschillende kleuren viltstift zijn neergeschreven, laat zien dat Cremer zijn monografie minstens een keer of vier van de eerste tot de laatste pagina zeer secuur heeft bestudeerd. Belcampo introduceerde in 1983 met De eerste Nederlandse tiftie een nieuw genre: een biografie van een auteur afgewisseld met commentaar van de auteur zelf. Dit unieke document verdient met recht het predicaat De tweede Nederlandse tiftie!
II. Drukproef van Jan Cremer. Portret van een legende door Hans Dütting, met vele tientallen eigenhandige correcties van Jan Cremer (aangevuld met correspondentie en knipsels). Losbladig. Dubbelzijdig bedrukt A4. 555 p. 2010. € 850 * Computerprint, gedateerd '25-2-2010', van de in 2010 als herziene uitgave van Jan Cremer Documentatie (2005) verschenen monografie van Jan Cremer. De schrijver neemt deze drukproef op tientallen plaatsen onder handen: typefouten, namen, Spaanse teksten en jaartallen worden verbeterd. Hier en daar vult Cremer de tekst aan met nuttige informatie. Onderaan p. 51 schrijft hij: 'Naarmate Cremer bekender werd kwamen er ook de meest dwaze verhalen de kop opsteken. Mensen eigenden zich een rol in zijn boeken toe'. Ook verandert hij kleine details, zoals de locatie van een weeshuis: 'Duitsland' wordt 'Heelsum', een Gelders dorpje. Bijgevoegd worden uit de jaren 2007, 2008 en 2009 zes (soms zeer uitvoerige) brieven en drie ansichtkaarten van Jan Cremer aan Hans Dütting, die een flink pak fotokopieën en knipsels hebben begeleid: Jan Cremers eigen documentatie dus. Hierop noteert Cremer herhaaldelijk zijn commentaar: op een kopie van Willem Oltmans' Memoires 1968-1970 staat: 'Hans, kreeg gisteren deze memoires in handen waar ik weer veelvuldig in voorkom Hierbij de meest interessante'. Uit een brief van 26 juni 2009: 'Typerend: het verschil tussen de Nederlandse en de Vlaamse kritiek. NL: een en al jaloezie. Vlaanderen: vol lof en respect'. In een andere brief laat Cremer nietsverhullend zijn gedachten gaan over een goede biograaf: 'S. is nogal slordig [...] Ik zie veel meer in Hazeu die vast en zeker een gedegen biografie zou schrijven'. Dit materiaal illustreert mooi de wisselwerking tussen Cremer en Dütting: hoe een biograaf te werk gaat en hoe de gebiografeerde hem af en toe bijstuurt en souffleert.