Special
Top Franse bedrijven gericht op export
EIK VOOR EEN KONINKRIJK ZUIDERBUREN ZIJN VOORTREKKERS OP HET VLAK VAN HERBEBOSSING Denk je aan Frankrijk en een houten vloer, dan steekt één houtsoort met kop en schouders boven de andere uit: eik. Hoe komt het dat we onze zuiderbuur zo nadrukkelijk met deze houtsoort vereenzelvigen en bijzonder graag goochelen met de term Franse eik? Dan stellen we niet enkel vast dat grote gebieden van dat land bijzonder geschikt zijn als groeibodem, maar ook dat de mens deze boom in het verleden meer dan een flink handje toestak.
Zonnekoning en zijn marine Om een ander goed te begrijpen, kunnen we het beste starten met een beknopte les geschiedenis. We moeten vooral terug naar de 17de eeuw. Eik werd gebruikt voor het maken van vaten, maar toen werd nog een ander nijpend probleem steeds zichtbaarder: de marine moest blijvend van hout voorzien worden en omdat er enkel verwacht werd dat die zou aangroeien, werd er onder het bewind van Lodewijk de 14de – jawel, de Zonnekoning - massaal eik aangeplant. Een van de mooiste voorbeelden daarvan vinden we in het centrale departement Allier, waar een in totaal 10.600 hectare groot eikenbos ligt. Het zogenaamde Woud van Tronçais werd in 1670 aangeplant door minister Jean-Baptiste Colbert en wat vreemd is, is dat het merendeel van het bos (73%) uit wintereik bestaat, overigens af en toe afgewisseld door beuk. Dat is bijzonder ongewoon omdat veruit de grootste hoeveelheid verwerkte eik uit zomereik bestaat. Deze wintereik of Quercus petraea werd in het Frans ook wel Tronce genoemd, wat meteen de naam van het woud verklaart. Een bijzonder belangrijke bestemming voor het hout van dit bos: de allerbeste wijnvaten.
Er is eik en er is eik Het bos van Tronçais voert ons onvermijdelijk naar het bekijken van de houtsoort eik zelf, zodat we beter de verschillen in kwaliteit kunnen inschatten. Allereerst is er een verschil tussen wintereik en zomereik. Beide soorten zijn autochtoon, maar in het oog springend is wel dat de zomereik veruit het meeste voorkomt. Opvallend is dat de wintereik minder uitgesproken licht mint dan de zomereik. Hij groeit op beschutte standplaatsen met een min of meer vochtige atmosfeer. Van nature komt de wintereik voor als begeleider van de beuk. In sommige gebieden komen zomer- en wintereiken door elkaar voor. De wintereik heeft een voorkeur voor goed ontwaterde gronden in gebieden met een vrij hoge neerslag en groeit goed in heuvelgebieden, met een humusrijke, lemige en matig zure zandgrond en droge, stenige bodems. Op de arme en droge zandgronden zal je hem evenwel niet vinden, dit in tegenstelling tot de zomereik. Evenmin komt hij voor op slecht ontwaterde kleigronden: wintereiken kunnen niet tegen wateroverlast en groeien steeds buiten het bereik van grondwater. Zomereiken kunnen wel tegen tijdelijke wateroverlast buiten het groeiseizoen en houden het ook beter vol in gebieden met een permanente hogere grondwaterstand. Opvallend is dat de zomereik zich het beste ontwikkelt op voedselrijke, diepe (eventueel zandige) leem- en kleibodems.
60
Floor Forum 148
Het hout van de wintereik heeft een goede kwaliteit en wordt veel gebruikt voor het maken van fineer. Belangrijk hierbij is dat de stam recht en zonder knoesten is. Algemeen kan je stellen dat eikenhout hard, taai, zeer duurzaam en goed te bewerken is en meestal in klasse 2 valt. Houd er rekening mee dat de beste eik die is die het traagste groeide (een eik kan tot 200 jaar en veel ouder worden). Interessant om te bekijken is de breedte van de jaarringen, omdat die enorm kan variëren. Dit hangt af van veel factoren, zoals de standplaats, de temperatuur, hoeveelheid neerslag, de bodemgesteldheid, de soort, de concurrentie van andere bomen en de genen van de boom. De ringen kunnen in sommige gevallen zo klein zijn als 0,3 mm, tot soms wel 15 mm. Dit kan het schatten van de leeftijd van een eik soms erg lastig maken.
Harder en donkerder van kleur Wat is nu Franse eik? Uiteraard komt die uit Frankrijk, maar hoe herken je die? Houd er in dit verband rekening mee dat Franse eik harder en donkerder van kleur is en dat je dit niet al te vaak zult tegenkomen. Wat je meestal zult aantreffen is Europese eik, wat het traditionele eikenhout is. Hiervan worden onder meer meubelen, trappen, deuren en… parket gemaakt. Frans eiken wordt gekapt in gebieden relatief dicht bij de zee en is daardoor wat zachter en heeft een wat onregelmatiger structuur.
Herbebossing We hintten er hierboven al naar: als het over Frankrijk gaat, dan mag je dit land zeker als een voorbeeld voor een beleid van herbebossing stellen. Zoveel is zeker: door bebossing van niet meer gebruikte woeste gronden, verlaten akkers en berggebieden neemt de oppervlakte bos geleidelijk weer toe. Momenteel is iets meer dan een kwart van het totale landoppervlak met bossen bedekt. Het overgrote deel van de bossen bestaat uit loofbomen, maar er is een snelle uitbreiding van naaldbomen vanwege het hogere rendement. Alleen de beboste grond van de staat wordt overigens geëxploiteerd. Twee derde van de bosgrond is van particulieren en ligt te verspreid om succesvol te exploiteren. Alles samen werken er in Frankrijk ongeveer 550.000 mensen in de bosbouw en de houtindustrie.
Certificering Ook op het vlak van duurzaam bosbeheer kun je Frankrijk een voortrekker noemen. Zo sprak de Franse overheid zich nog niet zo lang geleden uit voor het gebruik van minimaal 50% hout of andere biobased materialen in nieuw te bouwen overheidskantoren. Daarbij erkent de overheid de klimaat- en milieuvoordelen van hout ten opzichte van fossiele materialen zoals beton, metaal en kunststoffen. Wist je overigens dat dit ook een land is dat tal van certificeringen voortbrengt? Een voorbeeld is de CE-markering. Weinigen staan er bij stil, maar CE staat gewoon voor ‘Conformité Européene’, wat letterlijk betekent ‘Europese conformiteit’. De CE-markering op een product geeft aan dat het product van de fabrikant voldoet aan de essentiële eisen van de Europese wetgeving omtrent gezondheid, veiligheid en bescherming van het milieu.
