•
•
yiş mantığına sahip gülyağı üretimi 1935 yılında gülyağı fabrikası kurulmasıyla daha seri üretime yani sanayi tipi üretime geçmiştir. Kurulmasıyla birçok üreticiyi ilgilendiren ve “Gülbirlik” adıyla faaliyete geçen firma 1958 yılında bir, 1976 yılında da bir diğer gülyağı tesislerini faaliyete geçirerek gül ve gülyağı yetiştiriciliğinin mantalitesini değiştirmiş ve üretime ciddi bir ivme kazandırmıştır. Günümüze gelindiğinde eski usullerle yapılan gülyağı üretimi, yerini tamamen sanayi tipi gülyağı üretimine bırakmıştır. Ciddi gayretler neticesinde Isparta ili, Türkiye’de gül, gül yağı ve gülden mamul ürünler konusunda önemli bir merkez haline gelmiştir. Yaklaşık 10 bin kadar aile gül sektöründe çalışmaktadır. Yörede gül mamullerini üreten birçok yerli ve yabancı işletme bulunmaktadır. Gülbirlik ve özel kuruluşlara ait gül yağı fabrikası, 5’i büyük olmak üzere toplam 15 âdete ulaşmıştır.162 Gülbirlik, 1954 yılında 9 kurucu birim kooperatifinin oluşturduğu Kooperatifler Birliği olarak kurulmuştur. Gülbirlik’in halen 6 birim kooperatifi, 8000 üretici ortağı, 5 ayrı yerde kurulu 7 ünite gülyağı tesisi ile 1 ünite gül konkreti tesisi mevcuttur. Gülbirlik mevcut tesislerinde günlük 360 ton gül çiçeği işleyerek, Türk ve Dünya stan-
162 www.isparta.gov.tr., www.cizgidiyari.com, erişim, 20 06 2011
•
•
•
dartlarına uygun gülyağı ve gül konkreti üretimini gerçekleştiren, Türkiye’nin ve dünyanın bu alanda en büyük üretici ve ihracatçı kuruluşudur. Halen dünya parfüm ve kozmetik sanayinin önde gelen kuruluşlarının gülyağı ve gül konkreti ihtiyaçlarını karşılayan Gülbirlik, 1998 yılı başında kozmetik üretimine de başlamıştır. Isparta ilinde kurulu firmalar ihracatın önemli kısmını AB ülkeleri, ABD, İsviçre, Bahreyn, Kuveyt, Japonya, BAE, Avustralya, Azerbaycan, Türkmenistan, Irak ve KKTC’ye yapmaktadır. 2009 yılı ihracat verilerine göre toplam gülyağı ihracatı içerisinde Fransa’nın payı %62, Almanya’nın payı %13, ABD’nin payı %10 ve İsviçre’nin payı ise %9 olmuştur.163 Isparta ili için geçerli olan bu ekonomik girdi ve tabloların Diyarbakır için de önemli bir çıkış kapısı olabileceği muhakkaktır. Fabrikalar, işletmeler, ticarethaneler zincirleme olarak şehrin ekonomik hayatını değiştirecektir. Burada asıl unutulmaması gereken Diyarbakır’ın gül yetiştiriciliğinde, her ne kadar alt yapısını tamamen yitirse de, uzun asırlara dayalı bir şuuraltı kazanımlarının olduğu hususudur. Gül yetiştiriciliği ekonomik olarak sadece bir çiçek yetiştirmenin ötesinde anlamlar içermektedir. Gül kesme çiçek olarak değerlendirilebileceği gibi geniş bir mamuller yelpazesinde hammadde/anamadde
163 A.g.siteler
Gül Şehri Diyarbakır Sempozyumu 24 Mayıs 2011 133