FHK Meesters 5 Gaston Klein

Een schepper naast de schepper Gaston Klein

FHK Meesters 5

1

Een schepper naast de schepper In gesprek met beeldend kunstenaar Gaston Klein Een semi-dodenfiguur lijkt behaaglijk in leven te worden gehouden door de jonge, half-ontblote vrouw. Zittend op zijn schoot reikt zij hem een borst aan en bescheiden betast hij haar lichaam.

Centraal in het atelier van beeldend kunstenaar Gaston Klein draagt een schildersezel het doek waarop de getekende voorschets van dit geheimzinnige tafereel is afgebeeld. De geschreven aanwijzingen rondom het tafereel verraden dat de kunstenaar duidelijk voor ogen heeft wat hij wil. Evenzeer beschikt de voorstelling zelf over deze helderheid.

Nog meer centraal, feitelijk overal, in het atelier is Gaston Klein zelf. Geschreven teksten op de muren, verzamelingen van beeldmateriaal en niet te vergeten: de dialoog. Welk onderwerp je ook aansnijdt, Klein geeft zijn denkwereld bloot en heeft de meest bijzondere beschouwingen en uiteenzettingen. Wie zich een weg in de wereld van Gaston Klein baant, belandt in een wereld van verhalen, associaties en fantasieën.

Gaston Klein (1952) groeide op in het ZuidLimburgse dorp Meerssen. Zonder enige twijfel startte hij in 1969 aan de kunstacademie in Maastricht. Voor hem was van jongs af aan duidelijk dat hij zich wilde bewegen en begeven in de kunsten. “Die gaat nooit met het broodtrommeltje achter op de fiets naar zijn werk”, merkte zijn vader vroeger al, ietwat onrustig, op.

“Het meisje en de dood” Acryl op doek, onderschildering, 2018 2

Kunstnijverheid en ambacht stonden centraal op de academie in Maastricht, toenmalig SATK (Stadsacademie voor Toegepaste Kunsten).

“We leerden de anatomie van het menselijke

lichaam alsof we chirurg moesten worden”, vertelt de kunstenaar. De focus lag op techniek en de waarneming, maar dat was niet vervelend. Het paste bij wat hij graag deed, het type talent dat hij bezat, namelijk tekenen. Lades vol met schetsboeken, met op elk afzonderlijk tekenblad verschillende voorstellingen, verklappen zijn innerlijke noodzaak om te creëren.

Na de academietijd ging Gaston Klein direct in militaire dienst en werd ingedeeld bij de geneeskundige troepen, waar hij deel uitmaakte van de ambulancebemanning. Door de afgelegen locatie van de legerbasis moest er ook worden uitgerukt naar burgerongelukken. De indrukken van de auto-ongelukken lieten hem, in de periode na de militaire dienst, niet met rust. Gesetteld in Eindhoven werkte hij een tijd aan de hand van deze thematiek.

Daaropvolgend brak een aangename tijd aan.

Kunstenaarsregelingen en het ontstaan van kunstcentra gaven Klein de mogelijkheid zich te ontwikkelen en te vormen als kunstenaar.

Hij behoorde tot een groep Eindhovense kunstenaars die in 1979 het artist-magazine ‘Daglicht’ oprichtten. Hieruit ontstond later de gelijknamige grafische werkplaats in Eindhoven.

In 1987 startte de kunstenaar op de Academie voor Beeldende Vormgeving te Tilburg als werkplaatsbeheerder Grafiek. Ondanks het feit dat Gaston Klein in eerste instantie niet direct koos voor het onderwijs, groeide hij op een vanzelfsprekende manier, wellicht vanuit zijn karakter en geaardheid, in het domein van overdracht. Na een omvangrijke tijd 3

waarin het kunstenaarschap en docentschap ongedwongen naast elkaar bestonden, neemt hij in 2018 afscheid van Fontys Hogeschool voor de Kunsten. Een nieuwe periode breekt aan, waarin het ‘zelf creëren’, met gemis en dank aan de studenten, de hoofdrol speelt op het levenstoneel van Gaston Klein.

Vanuit een hoek van het atelier tovert de kunstenaar een stapel afbeeldingen van vrouwenfiguren tevoorschijn. Van een erotisch geportretteerde playmate uit de jaren 80, een 16-eeuwse door Paolo Veronese geschilderde vrouw tot de ietwat grauw afgebeelde vrouw in het werk The Anatomist van Gabriel von Max. Alles kan voorkomen in het archief van Gaston Klein en juist dit is wat zijn werk en hemzelf kenmerkt: de oneindige verzameling en aaneenschakeling van bronnen die door de jaren heen in het hoofd is opgebouwd.

Dit archief bestaat uit diverse vormen met verschillende achtergronden: indrukken van klassieke werken, allegorische voorstellingen, persoonlijke ervaringen, historische motieven, Griekse mythen, sprookjes en verhalen. Zo vertelt Klein mij tijdens het atelierbezoek een sentimenteel verhaal over het tinnen soldaatje dat verstild verliefd staat te zijn op het bewegende danseresje van papier. Hij vertelt over hoe het danseresje met een windvlaag in de kachel belandt, hoe het soldaatje voor het eerst wankelt, haar volgt en hoe het tin versmelt met de as van het papier. “Je zou er bijna van volschieten”, grinnikt Klein. Het tinnen soldaatje is een van de schitterende verhalen van schrijver Hans C. Andersen waarin onmogelijke en onvoorwaardelijke liefdes centraal staan.

4

“Mijn werk is nooit abstract geweest”. Niet abstract, wat betekent dat dan? Dingen die per definitie figuratief zijn, daar waar iets wordt uitgebeeld en waar herkenbaarheid of een vorm van werkelijkheid plaatsvindt? Deze kenmerken zijn van toepassing, maar in het geval van Gaston Klein duidt ‘niet abstract’ vooral op een voorstelling met talloze verwijzingen en associaties. Hij vertelt verhalen, verhalen die net als sprookjes kunnen wijzen op de essentie van het leven, de mens en zijn worstelingen.

Afzonderlijke, persoonlijke verhalen transformeren naar iets collectiefs en laten de toeschouwer niet onberoerd. De technische vaardigheden, waarover de kunstenaar beschikt, stellen hem in staat dat te maken wat hij voor ogen heeft en tot een harmonieus geheel te komen.

Het tweedimensionale beeldend werk (tekeningen, schilderijen, prenten, weefsels etc.) van Klein kan niet worden getypeerd door een enkele stijl. Het diverse werk wordt echter gedragen door de geest en de gedachtegang; het terrein waar samenhang ontstaat tussen de werken van de kunstenaar.

“Het duurt bij mij een leven lang om erachter te komen wat voor soort kunstenaar ik ben.

Ik merk dat ik steeds verschillende gebieden op een beeldende manier afgraas. Deze interessegebieden hebben onderling affiniteit met elkaar, ook al is dat voor een buitenstaander misschien niet altijd even zichtbaar. Er is een soort romantische en sentimentele onderstroom aanwezig in al het werk dat ik maak.” Aldus, Gaston Klein.

De serie geborduurde gezichten op textiel doet mysterieus aan. De steken van garen geven een onscherpe en pixelachtige weergave van het figuur, waardoor het detail van het gezicht

verborgen blijft. Deze verborgenheid van beeld benadrukt het mysterie achter het figuur en geeft ruimte aan de toeschouwer om meer te zien dan alleen het personage. Klein noemt het liever geen portretten, maar eerder tronies, karakterkoppen. “Het is de waarneming van dat gezicht waar je je even aan hecht, waar je even gevoel bij hebt. Het staat voor wat meer dan de persoon zelf. Dit zou toch bijna een archetype kunnen zijn van een sfinx of een Griekse godin”, vertelt de kunstenaar, kijkend naar een van de borduursels. De gedachte van ‘even hechten aan een gezicht’ ervoer hij tijdens een van zijn vele culturele uitstapjes naar München. “Ik ga de metro in en neem de roltrap naar beneden. Naast mij, op de trap naar boven, komen talloze mensen mij tegemoet. Daar ontstaat een moment waarop je al die gezichten ziet langskomen, gezichten die je waarschijnlijk maar een keer ziet in je leven. Toch zou je ze allemaal van elkaar kunnen onderscheiden. De blik hecht zich even aan je en dan verdwijnt hij weer. Vrouwen, de overkant, intrigeren me meer. Op dat moment is het idee ontstaan om foto’s van vrouwengezichten te maken, maar dan vanaf een monitor genomen.

Een tv-programma zoals een talkshow, waar het publiek rond een centraal punt zit, boeit me. Ik verleg mijn blik naar de mensen die niet scherp in beeld zijn. Met een telelens heb ik uit dat (onscherp in beeld gebrachte) publiek honderden gezichten geplukt, een selectie van gemaakt, deze laten bewerken en vervolgens laten borduren.”

Het werk bevat een aantal filters en daardoor vervagingen. De foto als filter van het medium fotografie, de monitor als filter, de mensen die out of focus zitten en daar bovenop: het digitale bestand van de foto dat wordt getransformeerd naar een ander bestand om vervolgens geborduurd te worden. Vanuit het licht van de monitor en het ontastbare digitale bestand, creëert Klein toch een tastbaar werk, met textuur en structuur. Met aan de ene kant een vaag en geheimzinnig temperament en aan de andere kant een tastbaar en overtuigend karakter, weet de kunstenaar in vorm alsook op inhoudelijk gebied een bijzonder werk neer te zetten.

Gaston Klein leeft en werkt vanuit fascinatie en nieuwsgierigheid. Het zoeken naar verklaringen en daar vervolgens een eigen draai aan geven, karakteriseert de kunstenaar. Met humor en gevoel analyseert hij erop los en is in staat te verbinden. Hij verbindt verleden aan heden, feit aan fantasie, maar ook koppelt hij zijn expertise aan de student. Het feit dat hij iets kan betekenen voor een ander door zijn adviserende kracht als docent, doet hem goed.

“Als je een beeldende opleiding hebt gevolgd, kan je nooit op eenzelfde manier naar de wereld kijken als je daarvoor deed. Je wordt als het ware een schepper naast de schepper.” Aldus, Gaston Klein.

Juul van Stokkom

Serie “inconnue” Borduursels, 2016 - 2018 op de opeenvolgende pagina’s (6-25)

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

Gaston Klein (Meerssen, 1952) werkt sinds 1987 op de ABV als werkplaatsbeheerder grafiek, en sinds 2010 tevens als docent. Vanaf 1990 is hij verbonden aan het Voortraject Beeldend, de laatste jaren als coördinator. Daarnaast werkt hij als zelfstandig beeldend kunstenaar. Per 1 mei 2018 neemt hij officieel afscheid.

Colofon Gaston Klein Oplage 700 ex Tekst: Juul van Stokkom Foto’s: Stijn Kriele Borduurwerken: Borduurstudio ELMAR, Geldrop Redactie en productie: Huib Fens, Mariëlle Hulshoff Vormgeving: Blend & Blink, Tilburg Drukwerk: Zalsman, Zwolle Copyright © 2018 Fontys Hogeschool voor de Kunsten en de auteur Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een gegevensbestand, of openbaar worden gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch of door fotokopieën, opnamen, of op enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.

De reeks FHK-Meesters is een uitgave van Fontys Hogeschool voor de Kunsten.

“The emotion of great delight and happiness caused by something exceptionally good or satifying”

26

Tilburg, april 2018

27