Koha 885 by fgjokaj

Koha Javore Podgoricë e enjte, 24 tetor 2019 Viti XVlll Numër 885 Çmimi 0,50

Bukuroshja nga Meksika rrëmben kurorën ISSN 1800-5696

Post Nobeli për Handken e shtangu Ballkanin

Mbresa nga udhëtimi Rrugës së re të Arbrit

Përmbajtje

8 Kultura e të shkruarit dhe edukimi në distancë

Vetoja e Macron ndaj Shqipërisë, një gabim historik

12 Aleanca ushtarake NATO dhe vlerat demokratike në Evropë

...optimizëm afatgjatë

Koha Javore Themelues: Kuvendi i Malit të Zi Gazetë javore për aktualitete, shkencë dhe kulturë, Numri i parë doli më 21 shkurt 2002. Botues: Këshilli

Kombëtar i Shqiptarëve Redaktor Përgjegjës: Ali Salaj Gazeta redaktohet nga kolegjiumi:

Fahrudin Gjokaj (Redaktor Teknik & Sistem Inxhinjer) Ismet Kallaba (aktualitete, sport), Toni Ujkaj (kulturë) Vijoleta Berishaj (sekretare teknike) Adresa: Kral Nikolla 27a/4, Podgoricë 81000, Mali i Zi Telefon: 020/240-659 E-mail: kohajavore@t-com.me www.kohajavore.org

Javore Koha

e enjte, 24 tetor 2019

Përmbajtje

16 Poetika e Republikës së Re

Ditë historike për Trieshin dhe Malësinë e Madhe

30 Të edukojmë rininë e Malësisë që të kujdeset për ambientet publike KOHA Javore KOHA Javore

Monument letrar-artistik për Nënën Tereze KOHA Javore KOHA Javore

Podgoricë e enjte, 22 dhjetor 2016 Viti XV Numër 745 Çmimi 0,50

Podgoricë e enjte, 8 dhjetor 2016 Viti XV Numër 743 Çmimi 0,50

Podgoricë e enjte, 29 dhjetor 2016 Viti XV Numër 746 Çmimi 0,50

Podgoricë e enjte, 15 dhjetor 2016 Viti XV Numër 744 Çmimi 0,50

Pa ndonjë

Koha Javore NDRYSHIM

Teatri - një dëshirë e munguar e ulqinakëve Qençe

Podgoricë e enjte, 24 tetor 2019 Viti XVlll Numër 885 Çmimi 0,50

pozitiv

APATIA politike

Shqiptarët në Mal të Zi gjatë vitit 2016

SHQIPTARËT E 1001 HALLEVE

Komedia e mjerimit

mjerimit Komedia e

Shkodra, qyteti më joshës për krajanët krajanët joshës për qyteti më Shkodra,

Në udhëkryq

ISSN 1800-5696

1 NSSI

6965-008

e luftës viktimat që nderoi Manifestim

nuk jetohet ma

ISSN 1800-5696

Manifestim që nderoi viktimat e luftës

Qëndrimi anticivilizues i një politikani

Në udhëkryq

Kadare meriton Nobelin!

ARKIVI: www.kohajavore.org

Qëndresa dhe flijimi për flamurin tonë kombëtar

1 NSSI

6965-008

Bukuroshja ëve ulqinaka nga Meksika e r u g mun ë e rrëmben kurorën ir dësh nhjëet ma trit-o Teaje

Lufta e Ftohtë duhet shmangur

Post Nobeli për Handken e shtangu Ballkanin

Mbresa nga udhëtimi Rrugës së re të Arbrit

Ballkanin e shtangu për Handken Post Nobeli

të Arbrit Rrugës së re udhëtimi Mbresa nga

ISSN 1800-5696

uk Qençe n 1001 HALL EVE

6965-0081 NSSI

SHQIPTAR ËT E

rrëmben kurorën nga Meksika Bukuroshja

avoreHA KJO avoreHA KJO Podgoricë e enjte,

8 dhjetor 2016

Viti XV Numër

743 Çmimi 0,50

Podgoricë e enjte,

15 dhjetor 2016

Viti

Çmimi 0,50 XV Numër 744

e enjte, 24 tetor 2019

Javore Koha

Ngjarje Javore

Klubi i Dhuruesve të Gjakut në Tuz organizoi aksionin vjetor

Solidarë me njerëzit në nevojë Klubi ynë i organizon aksionet e tilla tash disa vite me radhë dhe u jam falënderues banorëve të Malësisë të cilët tregojnë solidaritet për të tjerët. Këtë vit aksionit tonë iu bashkëngjitën edhe punonjës të Komunës së Tuzit të cilëve u jam mirënjohës dhe i falënderoj për mbështetjen e tyre. Gjithashtu dua të falënderoj edhe gazetën “Koha Javore” e cila në çdo aksion të përvitshëm është e pranishme për të pasqyruar me profesionalizëm të lartë aksionet tona”, u shpreh Nua Gojçaj, kryetar i klubit Tuz – Klubi i Dhuruesve të Gjakut në Tuz organizoi këtë fundjavë aksionin e dhurimit vullnetar të gjakut, i cili u mbajt në ambientet e brendshme të QKI “Malësia” në Tuz, të cilit iu bashkëngjitën një numër i konsiderueshëm i qytetarëve, në mes të cilëve edhe nëpunës të Komunës së Tuzit. Kryetari i Klubit të Dhuruesve të Gjakut – Tuz Nua Gojçaj, në një prononcim për gazetën “Koha Javore” shprehet i kënaqur me pjesëmarrjen e qytetarëve të cilët iu bashkëngjitën këtij aksioni me karakter humanitar. “Klubi ynë i organizon aksionet e tilla tash disa vite me radhë dhe u jam falënderues banorëve të Malësisë të cilët tregojnë solidaritet për të tjerët. Këtë vit aksionit tonë iu bashkëngjitën edhe punonjës të Komunës së Tuzit të cilëve u jam mirënjohës dhe i falënderoj për mbështetjen e tyre. Gjithashtu dua të falënderoj edhe gazetën “Koha Javore” e cila në çdo

Javore Koha

e enjte, 24 tetor 2019

aksion të përvitshëm është e pranishme për të pasqyruar me profesionalizëm të lart aksionet tona”, u shpreh Nua Gojçaj, kryetar i klubit. Ai thotë se organizimi i aksioneve për dhurimin vullnetar të gjakut janë shumë të rëndësishme dhe ndihmojnë dukshëm të gjithë ata persona të cilët kanë nevojë për gjak. “Aksionet e tilla janë humane dhe si të tilla ato duhet të mbështetën kurdoherë. Ne duhet përherë të jemi pjesë e këtyre aksioneve pasi që të dhurosh gjak, për t’ia shpëtuar jetën dikujt nuk ka gjë më të shenjtë. Unë si kryetar i kësaj shoqate kam dhuruar mbi njëzetë herë gjak dhe gjithmonë e ndjej veten të lumtur që bëhem pjesë e aksioneve që shpëtojnë jetën e të tjerëve”, u shpreh Gojçaj. Ai më tej shtoi se numri i dhuruesve vullnetarë të gjakut këtë vit ka qenë pak më i lartë në raport me vitin e kaluar.

Drazhen Gjurashkoviq nga Enti për Transfuzionin e Gjakut shprehet se krahas Kryqit të Kuq të Malit të Zi i cili është pjesë e këtij aksioni tradicional, këtë vit morën pjesë edhe zyrtarë të Komunës së Tuzit i cili u shprehu mirënjohje dhe falënderime për pjesëmarrje të tyre. “Në këtë mënyrë ata kanë treguar se edhe në këtë Komunë ekziston vetëdijesim i zhvilluar kur bëhet fjalë për aksione të tilla humane. Krahas këtij aksioni, ne kemi edhe një aksion tjetër të cilin e zhvillojmë në bashkëpunim me Shkollën e Mesme të Përzier në Tuz dhe kështu mund të them se kemi një bazë solide të qytetarëve bamirës në qytezën e Tuzit të cilët janë gjithherë të gatshëm të ndihmojnë ata të cilëve u është e domosdoshme ndihma”, theksoi Gjurashkoviq. t. u.

Ngjarje Javore

Takohen në Tiranë përfaqësuesit e Unionit të Bashkive dhe Komunave Shqiptare

Diskutohet për perspektivat e përbashkëta zhvillimore Tiranë – Unioni i Bashkive dhe Komunave Shqiptare ka zhvilluar të mërkurën e kaluar takimin e radhës në ambientet e Bashkisë së Tiranës, në të cilin është diskutuar për ndërtimin e strategjisë së përbashkët për bashkëveprim dhe bashkëpunim ndërmjet komunave/bashkive kryesore të hapësirës shqiptare, anëtare të këtij organizmi. Në deklaratën për shtyp thuhet se në takim kanë marrë pjesë përfaqësuesit e kabineteve të komunave dhe bashkive më të mëdha shqiptare: të Shqipërisë, Kosovës, Maqedonisë së Veriut, Malit të Zi dhe Serbisë, nën kujdesin e shefes se kabinetit të Bashkisë së Tiranës, Keti Luarasi, si dhe nën drejtimin e drejtoreshës së Sekretariatit të Unionit të Bashkive dhe Komunave Shqiptare në rajon,

Andriola Kambo. Komunën e Ulqinit në këtë takim e kanë përfaqësuar Artan Osmani dhe Arsllan Hajdinaga nga zyra e kryetarit të Komunës së Ulqinit, ndërsa Komunën e Tuzit, Drita Rukaj, këshilltare në zyrën e kryetarit të Komunës së Tuzit. Pjesëmarrësit në takim kanë diskutuar për strategjitë dhe idetë për projektet dhe mundësitë reale përmes të cilave ky union do të ndikojë drejtpërdrejt në cilësinë e jetës së qytetarëve në bashkitë e komunat shqiptare. Gjatë takimit është vënë theksi në hartimin e një plani njëvjeçar i cili do të përmbajë kalendarin e përbashkët të projekteve në nivel lokal dhe rajonal për të kontribuuar në fushën e kulturës, sportit, trashëgimisë kulturore,

turizmit, urbanistikës etj. Unioni i Bashkive dhe Komunave Shqiptare do të unifikojë veprimet e njësive vendore anëtare dhe do t’i prezantojë ato në nivel rajonal, vendor, qendror dhe ndërkombëtar. Gjithashtu u vendos që vitin e ardhshëm, në kuadër edhe të 100-vjetorit të Tiranës si kryeqytet, gama e veprimtarive dhe ngjarjeve me karakter kombëtar dhe bashkëpunues të kenë si kryefjalë Tiranën. Unioni i Bashkive dhe Komunave Shqiptare është krijuar në Tiranë në vitin 2016, fillimisht në mes Bashkisë së Tiranës, Komunës së Prishtinës, dhe komunave të Ulqinit, Tetovës dhe Preshevës. Këtij organizmi më pas i janë bashkëngjitur edhe disa bashki dhe komuna tjera shqiptare të rajonit. (Kohapress)

e enjte, 24 tetor 2019

Javore Koha

Vështrim & Opinion

Kultura e të shkruar dhe edukimi në dist Qani Osmani

Frymëzimi për këtë shkrim më lindi para disa ditësh, kur rastësisht takova një mik që, në bisedën e sipër, mes tjerash më përmendi shkrimin e fundit dhe shtoi: “Mik i dashur, a mendon se nuk lexohet ajo që shkruani, se s’lexon shqiptari?... Po kujt po i shkruani? Çka po lodhesh kot së koti? Të shkru-

Javore Koha

e enjte, 24 tetor 2019

ash sot është si të vizatosh mbi ujë.” Të them të drejtën, kurrë nuk kam çarë kokë me psikologjitë defetiste, gjithnjë kamë besuar se fjala do të gjejë subjektin, lexuesin potencial që rri dikund dhe kërkon ushqimin e vet ideor-intelektual. Janë ata dy apo njëmijë e më tepër veta është irrelevante. Si studentë vetë jemi “rritur” dhe pjekur duke lexuar artikuj apo kolumna. Lexonim, nënvizonim, brengoseshim kur s’e gjenim gazetën me artikullin e kolumnistit tonë të preferuar. Një pjesë i pritnim me gërshërë dhe i arkivonim me pasionin që një ditë do të na duhen dhe se edhe ne ndoshta një ditë do t’i artikulonim gjërat me një stil të përafërt

si i “yjeve” kreative të mediumeve të kohës. Kishte kolumna që i lexonim edhe nga dy herë e më shumë. Në fakt, ç ‘është kolumna? Është një nga formatet e shkrimit apo shprehjes së së opinioneve të njerëzve të penës, të shkollarëve, që nga komunikologët quhet “vegël e përcaktimit të rrjedhave brenda një shoqërie.” Ndryshe cilësohet edhe si shkrim ideor konciz, i qartë, jo më i gjatë se 500-800 fjalë, i botuar në gazeta, revista apo portale ku një autor shpreh mendimin e vet lidhur me një temë apo ngjarje aktuale pa u futur në detaje. Kolumnat shkruhen me një stil të veçantë, janë ditore dhe me mesazh.

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Vështrim & Opinion

rit tancë Të njëjtat më tepër se ekzakte janë të bukura, dinamike dhe tërheqëse. Qëllimi i tyre është orientimi i opinionit publik, duke i shpjeguar me një qasje kritike temat nga sfera politike. Në to trajtohen ngjarje reale, madje edhe imagjinare. Të njëjtat duhet të jenë objektive. Në plan të parë e kanë mendimin. Nuk e detyrojnë lexuesin të besojë në atë që shkruhet, kanë afrim multiperspektiv. Shpesh ngërthejnë fjalë të personaliteteve të madhërishme, janë frymëzuese. Përmes kolumnës, gjegjësisht ndjenjave dhe mendimeve të veta, autori krijon një lidhje me lexuesin, tenton që të lë përshtypje tek ai, të nxisë procese të arsyetimit, madje edhe të aksionit. Kolumna nuk është artikull lajmi, por mund të ngërthejë edhe informacion, me ton personal. Para se të shkruhet një kolumnë, duhet pasur parasysh katër gjëra: qëllimi, audienca, përmbajtja dhe struktura, si dhe pyetjet në vijim: Shkruaj për të zbavitur, informuar apo edukuar? Kolumnisti i vërtetë zakonisht është një zë i lirë, i pa varur, që ka një frymë të vetën të trajtimit të gjërave, një stil të veçantë që nganjëherë mund ta tronditë opinionin. Kjo kategori shkrimore, këtu tek ne nuk është edhe gjithaq e zhvilluar, që flet për nivelin në të cilin

“

Kolumnat shkruhen me një stil të veçantë, janë ditore dhe me mesazh. Të njëjtat më tepër se ekzakte janë të bukura, dinamike dhe tërheqëse. Qëllimi i tyre është orientimi i opinionit publik, duke i shpjeguar me një qasje kritike temat nga sfera politike. Në to trajtohen ngjarje reale, madje edhe imagjinare. Të njëjtat duhet të jenë objektive. Në plan të parë e kanë mendimin. Nuk e detyrojnë lexuesin të besojë në atë që shkruhet, kanë afrim multiperspektiv. Shpesh ngërthejnë fjalë të personaliteteve të madhërishme, janë frymëzuese

gjendemi si komunitet. Njerëzit janë mësuar më tepër të shohin e shikojnë se sa të lexojnë. E vërtetë. Po atëherë , pason “pyetja më djallëzore, pse shkruajmë”. Të shkruaj më shtyn dashuria për bashkësinë, popullin, kauzën, për njerëzit të cilët duhet të iluminohen, të cilët presin një mendim ndryshe, jashtë atij të kafeneve, llaf-muhabeteve, të politikës dhe politikanëve. Dua që të ngritim nivelin, të tregojmë se nuk jemi popull vetëm i sharrës dhe shatit. Të shkruaj më shtyn “armata” e të rinjve, nxënësve dhe studentëve të cilët duhet të ushqehen me diçka ndryshe prej postimeve në rrjetet sociale. Një faktor tjetër është edhe përgjegjësia sociale për rrjedhat në shoqëri. Indolenca ndaj fenomeneve përreth nesh dhe më gjerë nuk është tipar i njeriut të ndërgjegjshëm. Shkruaj sepse shkrim-leximin e kam ushqim, pa të atrofohem, vdes. Përmes shkrimit bëj fizkulturë, ushtrim të arsyes, të mendjes, pastroj mykun e trurit, ruajë dinamizmin, e mbajë në formë kokën. Riprodhoj atë që kam lexuar, modeloj perceptimet e vështrimet tona, rishprehi atë që kam akceptuar nga teatri kolektiv. Shkruaj sepse besoj se nëse nuk shkruhet mund të bëhemi “djerrinë intelektuale”, mund të bëhemi

shtëpi e pabanuar. Përmes shkrimit kritikoj, sensibilizoj. Shkruaj se kemi një ëndërr që duhet ta bëjmë realitet. Tekstualizoj ngase një nga formulat tona të jetës është edhe kjo: “Lexoj, pra , jam! Shkruaj, pra, ekzistoj!”. Shkruaj sepse dua të shkollohemi dhe të mësojmë gjatë gjithë jetës. Kultivohemi, kulturalizohemi, e ndoshta me ndonjë germë e iluminojmë ndonjë individ. S’ka kënaqësi më të madhe se sa nxitsh dikë tjetër t’i ngjitet këtij karvani, ta rekrutojmë përmes “edukimit nga distanca” një autor të së ardhmes. Nuk i dihet kësaj pune, si shumë të tjerave në jetë. Duam të lëmë një trashëgimi pas vetes. E dimë që trashëgimia materiale (shtëpia, vetura, tavolina...) do t’iu mbetet të tjerëve ose do të konsumohet nga dhëmbi i kohës, ajo intelektuale-shpirtërore është e jona dhe do të jetë në shërbim edhe kur s’do të jemi këtu, edhe kur të kalojmë përtej. Shkruaj sepse duam të jemi pararojë e shoqërisë, të japim opinione korrektuese, të ofrojmë solucione, rrugëdalje. Shkruaj sepse s’jam argat i askujt, si kam dhënë mendtë me qira, s’kam treguar lapsin e mendjes, andaj s’bëje shkrime me porosi. Ja pra: “Shkruaj sepse jam i lirë, sepse s’i përkulem askujt pos të Vërtetës.”

Të shkruaj më shtyn dashuria për bashkësinë, popullin, kauzën, për njerëzit të cilët duhet të iluminohen, të cilët presin një mendim ndryshe, jashtë atij të kafeneve, llaf-muhabeteve, të politikës dhe politikanëve. Dua që të ngritim nivelin, të tregojmë se nuk jemi popull vetëm i sharrës dhe shatit. Të shkruaj më shtyn “armata” e të rinjve, nxënësve dhe studentëve të cilët duhet të ushqehen me diçka ndryshe prej postimeve në rrjetet sociale. Një faktor tjetër është edhe përgjegjësia sociale për rrjedhat në shoqëri. Indolenca ndaj fenomeneve përreth nesh dhe më gjerë nuk është tipar i njeriut të ndërgjegjshëm

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

e enjte, 24 tetor 2019

“

Javore Koha

Vështrim & Opinion

Financial Times

Vetoja e Macron ndaj Shqipërisë, një gabim historik Vetoja e presidentit francez Emmanuel Macron kundër çeljes së negociatave të anëtarësimit me Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut javën e kaluar, mund të mbahet mend si një gabim historik, që dobëson Evropën dhe minon aspiratat e saj për t’u shndërruar në një fuqi gjeopolitike. Kështu shkruan prestigjiozja “Financial Times” në një artikull në lidhje me mosarritjen e dakordësisë në Këshil-

Javore Koha

e enjte, 24 tetor 2019

lin Evropian për hapjen e negociatave, javën e kaluar. “Në një akt kokëfortësie, presidenti francez bllokoi politikën e zgjerimit të BE-së, e privoi bllokun nga njëri prej instrumenteve themelore të politikës së tij të jashtme, minoi besimin në premtimet e tij dhe destabilizoi rajonin e Ballkanit. Aspak keq për një natë punë. Dhe e gjitha kjo nga një lider, i cili

pretendon të jetë shembulli i frymës evropiane të solidaritetit dhe bashkëpunimit. Maqedonisë së Veriut dhe fqinjës së saj ballkanike, Shqipërisë, iu aprovua nisja e bisedimeve të anëtarësimit në qershorin e vitit të kaluar, por me një vit shtyrje. Katër muaj më parë, BE-ja e pezulloi sërish vendimin me premtimin se do të jepte dritën jeshile në samitin e javës së kaluar në Bruksel,

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Vështrim & Opinion por të dy vendet kandidate u përballën me “Jo”-në franceze. Të dy vendet ballkanike kanë përshkuar një rrugë shumë të gjatë për të mbërritur në këtë pikë. Shqipëria iu përul presionit të BE-së për të verifikuar të gjithë gjykatësit e saj nga një panel i pavarur, ndërsa lejoi agjencinë europiane të kufirit, Frontex të ketë qasje në operacionet e policisë shqiptare. Maqedonia e Veriut ka shkuar madje edhe më larg se kaq, duke pranuar të ndryshojë emrin e vendit që të zgjidhte një mosmarrëveshje prej dy dekadash me Greqinë, në mënyrë që t’i hapte rrugë drejt BE-së. Kryeministri Zoran Zaev, një reformator i vërtetë, demonstroi kurajë të fortë dhe investoi shumë kapital politik me pranimin e kësaj marrëveshjeje. Ai mund të rrëzohet nga pushteti tani që BE-ja nuk e mbajti fjalën sa i takon kësaj marrëveshjeje. Zoti Macron dha dy argumente për vendimin e tij. I pari, se BE-ja ka nevojë të forcojë politikat dhe institucionet e saj ekzistuese, para se të pranojë anëtarë të rinj. Argumenti i dytë është se vetë procesi i anëtarë-

simit ka defekte, pasi ai u ofron vendeve të reja anëtare përfitime të plota që në fillim, pa asnjë mundësi korrigjimi të gabimeve të mëvonshme. Këto janë argumente të vlefshme. BE-ja duhet të thjeshtojë vendimmarrjen, të forcojë eurozonën dhe shumë gjëra të tjera. Ajo gjithashtu ka nevojë për mekanizma të rinj për t’u kërkuar llogari anëtarëve që nuk respektojnë standardet demokratike. Ajo duhet të tregojë që anëtarësimi ka më pak lidhje me pajtueshmërinë teknike dhe më shumë me ndryshimin thelbësor në kulturën e pluralizmit, përgjegjshmërisë dhe shtetit të së drejtës. Por nuk ka asnjë arsye pse këto çështje të mos adresohen pas hapjes së negociatave zyrtare të anëtarësimit me Maqedoninë e Veriut dhe Shqipërinë, një proces që ndoshta do të zgjasë një dekadë. Ekzistojnë gjithashtu shqetësime të thella për krimin e organizuar, korrupsionin dhe shtetin e së drejtës, veçanërisht në Shqipëri, mafia e së cilës është fuqizuar në disa vende të BE-së. Danimarka dhe Hollanda gjithashtu hodhën poshtë ofertën

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

e Tiranës. Duke refuzuar Shkupin, Franca tregoi se nuk e dëshiron aspak zgjerimin. Është e vështirë të imagjinosh që zoti Macron të ndryshojë mendje dhe të pozicionohet fuqishëm për këtë rast para zgjedhjeve të vitit 2022. Duke mbyllur derën e zgjerimit, Franca e lë BE-në pa një kornizë të besueshme për marrëdhëniet me fqinjët e saj, jo vetëm të gjithë Ballkanin Perëndimor, por edhe vendet si Moldavia, Ukraina dhe Gjeorgjia, për të cilët anëtarësimi është ende një propozim, ndonëse i largët. Nëse BE nuk mund t’i tërheq tokat e saj kufitare nën një orbitë të qëndrueshme, ajo do ta ketë shumë të vështirë të garantojë një politikë të jashtme autonome, larg vendit të saj, i cili mendohet të jetë një objektiv kryesor për Parisin. Nëse Zaev zëvendësohet nga nacionalistët ekstremistë në Maqedoninë e Veriut, të cilët më pas do të kundërshtojnë marrëveshjen e emrit me Greqinë dhe ndezin ndjenja mbarë-shqiptare në të gjithë rajonin, Ballkani rrezikon sërish të kthehet në ditët e errëta.

e enjte, 24 tetor 2019

Javore Koha

Vështrim & Opinion

...optimizëm afat Sipas shprehjes “pesimizëm panglossian”, nëse kjo botë është më e mira e mundshme, atëherë është e pamundur që çdo gjë të bëhet më mirë. Por në të kundërt, pesimizmi mund të shoqërohet me optimizmin afatgjatë, sepse nënkupton që asnjë ndryshim për më keq, gjithashtu, nuk është i mundur

Për Koha Javore:

Astrit Lulushi / Uashington Më mirë do të bëhet, thonë disa, kur shohin se gjërat nuk janë aspak mirë. Ky është optimizëm. Gottfried Wilhelm Leibniz, filozof gjerman dhe albanolog (shek. XVII), men-

“

donte se njeriu jeton në më të mirën e botëve të mundshme. Sipas tij, Zoti nuk kishte fuqi të krijonte një botë të përsosur, dhe mes të mundshmeve, krijoi më të

mirën. Me këtë, ai i kundërvihej idesë së Blaise Pascalit se njeriu qëndronte me frikë dhe dëshpërim përballë pafundësisë. Është pikërisht kjo e paskajshme që duhet

Më mirë do të bëhet, thonë disa, kur shohin se gjërat nuk janë aspak mirë. Ky është optimizëm. Gottfried Wilhelm Leibniz, filozof gjerman dhe albanolog (shek. XVII), mendonte se njeriu jeton në më të mirën e botëve të mundshme. Sipas tij, Zoti nuk kishte fuqi të krijonte një botë të përsosur, dhe mes të mundshmeve, krijoi më të mirën. Me këtë, ai i kundërvihej idesë së Blaise Pascalit se njeriu qëndronte me frikë dhe dëshpërim përballë pafundësisë

Javore Koha

e enjte, 24 tetor 2019

“

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Vështrim & Opinion

tgjatë

festuar, përgjigjej Leibnizi. Ndërsa Pascal mbronte pikëpamjen se aspiratat e njeriut duhet të jenë më të përmbajtura. Por Leibnizi ishte optimist në lidhje me aftësinë e arsyes njerëzore për të shpresuar më shumë. Kjo ide e Leibnizit u vu në lojë nga Volteri, duke e quajtur si optimizëm të pabazë të llojit të ilustruar në një prej personazheve, Dr.Pangloss në romanin e tij satirik, Candide. Panglossianismi u bë një emër për optimizëm të tepruar, madje edhe trullosës. Sipas shprehjes “pesimizëm panglos-

“

Është pikërisht kjo e paskajshme që duhet festuar, përgjigjej Leibnizi. Ndërsa Pascal mbronte pikëpamjen se aspiratat e njeriut duhet të jenë më të përmbajtura. Por Leibnizi ishte optimist në lidhje me aftësinë e arsyes njerëzore për të shpresuar më shumë. Kjo ide e Leibnizit u vu në lojë nga Volteri, duke e quajtur si optimizëm të pabazë të llojit të ilustruar në një prej personazheve, Dr.Pangloss në romanin e tij satirik, Candide. Panglossianismi u bë një emër për optimizëm të tepruar, madje edhe trullosës

sian”, nëse kjo botë është më e mira e mundshme, atëherë është e pamundur që çdo gjë të bëhet më mirë. Por në të kundërt, pesi-

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

mizmi mund të shoqërohet me optimizmin afatgjatë, sepse nënkupton që asnjë ndryshim për më keq, gjithashtu, nuk është i mundur. e enjte, 24 tetor 2019

Javore Koha

Vështrim & Opinion

Aleanca ushtarake N vlerat demokratike Për Koha Javore:

Frank Shkreli/ New York

Para se t’u përgjigjej pyetjeve të gazetarëve, Gjenerali amerikan shfrytëzoi rastin të bënte disa komente mbi një numër çështjesh që kanë të bëjnë me forcat aleate në Evropë, përfshirë mbrojtjen dhe dekurajimin e ndonjë sulmi të mundshëm në kontinentin evropian. Normalisht, nuk pritet që një ushtarak i rangut të lartë si Gjenerali Wolters të flasë për promovimin e sistemit demokratik, pasi përgjegjësia e tij kryesore është në fushën e mbrojtjes, por, ai u tha gazetarëve se gjëja që e intereson atë më së shumti, sipas tij, është “promovimi i vazhdueshëm i sistemit të vlerave tona demokratike në Evropë”. “Mund t’u duket pakëz si e çuditshme”, shtoi ai, “por çdo sekondë të ditës, vërej njerëz të cilët po përpiqen të veprojnë në një mënyrë duke u munduar që të na e bëjnë të pamundur të promovojnë sistemin tonë të vlerave të mëdha demokratike. Gjenerali Wolters u tha gazetarëve se kjo është një çështje në të cilën ai është i përqendruar në kryerjen e të gjitha detyrave dhe përgjegjësive që ka si Komandant i Forcave të Shteteve të Bashkuara në Evropë dhe si Komandanti Suprem i Forcave Aleate për Evropën. Këto prioritete janë të natyrshme, theksoi ai, si Komandant i Forcave të Armatosura të Shteteve të Bashkuara në Evropë, por që përputhen shumë mirë edhe me detyrat dhe përgjegjësitë e dyfishta edhe si Komandanti Suprem i Forcave Aleate në kontinentin evro-

Javore Koha

e enjte, 24 tetor 2019

Komandanti Suprem i Forcave Aleate në Evropë, njëkohësisht edhe Komandant i Komandës së Shteteve të Bashkuara në Evropë, Gjenerali Tod Wolters zhvilloi një konferencë shtypi me gazetarët në kryeqendrën e NATO-s pian. “Nga pikëpamja e Shteteve të Bashkuara, vazhdoi ai, prioriteti kryesor është që të bëjmë çdo gjë të mundur në mbështetje të NATO-s, ndërkohë që mbështesim Aleancën tonë -- si përparësia e jonë numër një -- nënvizoi gjenerali amerikan Tod Wolters, ndërkohë që “ne promovojmë, njëkohësisht, edhe sistemin e vlerave tona demokratike” në Evropë. “Nga kjo pikëpamje, përparësia numër dy e jona është që të kundërshtojmë ndikimin e dëmshëm të Rusisë. Dhe kur flitet për ndikimin e dëmshëm rus, duhet të kemi parasysh sistemin e vlerave tona demokratike që ne promovojmë.” Gjenerali Wolters tha se ai ndjek me kujdes veprimet ruse në Evropë.”Është me rëndësi, u tha gjenerali amerikan gazetarëve, “që unë të jem i përqendruar mbi ndikimet e dëmshme ruse, të cilat përbëjnë rrezik ndaj përpjekjeve tona për të ruajtur sistemin tonë të vlerave demokratike, në 29-vendet anëtare që përfaqësojnë NATO-n.” Dhe si përparësi të tretë me rëndësi, Gjenerali Wolters përmendi marrëdhëniet dhe angazhimet e Aleancës së Atlantikut të Veriut, që sipas tij, do të thotë se, “Ne bëjmë çdo gjë të mundur për të siguruar dhe përforcuar gatishmërinë e forcave tona të armatosura, ashtu që ato të jenë të afta t’i përgjigjen me forcën më të madhe të mundur çdo rreziku dhe kërcënimi ndaj promov-

imit të vlerave demokratike, të cilat janë aq të rëndësishme jo vetëm për NATO-n, por sigurisht tepër të rëndësishme edhe për Shtetet e Bashkuara”, u tha gazetarëve, Komandanti i Forcave Aleate në Evropë, Gjenerali Tod Wolters. Si një prej veprimtarive të rëndësishme, nga pikëpamja e NATO-s dhe e Shteteve të Bashkuara -- të ndërmarra kohët e fundit nga Aleanca e Atlantikut Verior -- gjenerali Wolters përmendi miratimin e strategjisë ushtarake – “si një mjet për të forcuar më tej sistemin tonë të vlerave demokratike”. Kjo strategji, u tha ai gazetarëve javën që kaloi, përcakton dy kërcënime bazë ndaj vlerave tona demokratike: një është Rusia dhe dy: terrorizmi ndërkombëtar. Strategjia e re e NATO-s, nënvizoi gjenerali Wolters, “përcakton objektivat dhe mënyrat për realizimin e atyre objektivave, si dhe mjetet që duhen përdorur me qëllim që të jemi më produktivë dhe më të përgatitur për promovimin e këtyre vlerave demokratike në kontinentin evropian”. Komandanti Suprem i Forcave të NATO-s në Evropë e mbylli fjalën e tij në konferencën për shtyp -- para se të pranonte pyetjet nga gazetarët— duke thënë se promovimi i vlerave demokratike si dhe mbrojtja e zonës Euro-Atlantike është jo vetëm përgjegjësia kryesore e Aleancës së NATO-s si entitet, por edhe e secilit prej 29-vendeve anëtare të Aleancës

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Vështrim & Opinion

NATO dhe në Evropë

Ushtarake Perëndimore. Komandanti Suprem i Forcave të NATO-s në Evropë dhe Komandant i Forcave të Armatosura të Shteteve të Bashkuara në Evropë, Gjenerali Tod Wolters ka zhvilluar një vizitë zyrtare në Shqipëri në fillim të këtij viti. Me atë rast, ai ka njoftuar se Aleanca NATO kishte vendosur që të modernizojë bazën ajrore në Kuçovë, sipas standardeve të NATO-s. Ky hap është cilësuar nga ekspertët si një avancim i pranisë ushtarake të Aleancës Perëndimore në Ballkanin Perëndimor, ku Rusia po përpiqet, për disa vite me radhë, të shtrijë ndikimin e saj në atë pjesë të Evropës, përfshirë Shqipërinë dhe Kosovën. Shpresoj që prania e NATO-s në Shqipëri, me bazën e saj ajrore në Kuçovë, të mos jetë vetëm një prani ushtarake – megjithëse e mirëpritur edhe si e tillë -- për të kundërshtuar përpjekjet e Rusisë, të Kinës dhe Iranit për ndikim në atë rajon dhe

në vend – por siç tha javën që kaloi, edhe gjenerali amerikan, Kryekomandanti i Forcave Aleate të NATO-s në Evropë, Tod Wolters – baza ushtarake e NATO-s në Kuçovë, të jetë gjithashtu edhe një qendër për të promovuar, njëkohësisht, edhe vlerat tona të përbashkëta demokratike perëndimore në Shqipëri, në Kosovë dhe në rajonin ballkanik në përgjithësi. Është kot të mburremi se jemi anëtar i NATO-s, në qoftë se nuk sillemi si një vend i tillë. Nuk mjafton pra të jesh anëtar i NATO-s në qoftë se nuk zbaton rregullat e sistemit demokratik dhe nuk mbron vlerat demokratike mbrenda vendit. Me rastin e vizitës së Gjeneralit Wolters në Tiranë, Janarin që kaloi, Ministrja e Mbrojtjes e Shqipërisë, Olta Xhaçka, është shprehur se, “10vjet pas anëtarësimit të Shqipërisë në NATO, Shqipëria sot është një vend anëtar i vlefshëm, por edhe i sigurt, ku Aleanca ka vendosur të

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

investojë potencialin e saj.” Në rregull, por , përballë krizave politike të njëpasnjëshme të viteve të fundit në Shqipëri, a mund të thuhet se Shqipëria është vërtetë një vend demokratik dhe nëse ky vend, si anëtar i Aleancës më të fuqishme ushtarake të vendeve demokratike perëndimore, që ka njohur ndonjëherë bota –ndan me të vërtetë vlerat demokratike me Aleancën në të cilën bën pjesë dhe për të cilat Gjenerali amerikan Tod Wolters u shpreh se kërcënimet aktuale ndaj këtyre vlerave demokratike, bëjnë që të mos e zërë gjumi i natës. Mbështetja dhe zbatimi institucional i sistemit, i rregullave demokratike dhe i vlerave demokratike perëndimore në një vend anëtar të NATO-s siç është Shqipëria, është jo vetëm mbrojta më e mirë për sigurinë e vendit por është edhe në interesin madhor afatshkurtër dhe afatgjatë të Kombit Shqiptar. e enjte, 24 tetor 2019

Javore Koha

Vështrim & Opinion

Poetika e Republikës së Re Për Koha Javore:

Ron Salaj

Është jetike që të dëgjohet me vëmendje dhe të kuptohet vota e popullit. Çka do të thotë kjo? Populli përmes votës kërkoi një ndryshim të plotë të pushtetit. Kësisoj ia dha bindshëm besimin opozitës. Në njërën anë, votuesit i besuan Lëvizjes Vetëvendosje! (LVV!) pak më shumë, ndërsa në anën tjetër, tregoi se dëshiron ta balancojë këtë besim përmes Lidhjes Demokratike të Kosovës (LDK). Kështu elektorati kërkoi që të qeverisë kreativiteti energjetik i LVV!-së përmes institucionalizmit disiplinues të LDK-së. Kërkoi transformimin e skajshëm shpeshherë të propozuar nga LVV!, përmes reformimit të kujdesshëm të LDK-së. Kërkoi vrullin e LVV!-së, por të shoqëruar nga maturia e LDK-së.

Javore Koha

e enjte, 24 tetor 2019

“

Ngjizja e sintezës për një Republikë të Re duhet, medoemos, të ketë dimension universal. Kjo duhet të fillojë me vlerat universale që duhet t’i bashkojnë LVV!-në dhe LDKnë. Emërtim i këtyre vlerave duhet të jetë: drejtësi e plotë shoqërore dhe barazia ekonomike

LVV! dhe LDK janë vënë përpara një sprove historike. Të dyja, së bashku, teza dhe anti-teza, duhet të përpiqen që të gjejnë sintezën që mishëron Republikën e Re—Republikë e cila do të shkëputet me të deritashmen (pikësëpari në aspektin politik, ekonomik , e më pastaj në atë kulturor, shoqëror, e kështu me radhë) duke hapur horizonte të reja. Republika e Vjetër është e pambrojtur. Kjo tashmë u bë e qartë përmes votës së popullit. Ngjizja e sintezës për një Republikë të Re duhet, medoemos, të ketë dimension universal. Kjo duhet të fillojë me vlerat universale që duhet t’i bashkojnë LVV!-në dhe LDK-në. Emërtimi i këtyre vlerave duhet të jetë: drejtësi e plotë shoqërore dhe barazia ekonomike.

Imperativi i ri në Republikën e Re duhet të jetë: Vuajtja nuk duhet vetëm të dëgjohet, por ajo duhet të flasë. Vetëm dimensioni universal do të lë hapësirë të mjaftueshme për partikularitetin e vuajtjes të flasë. Çka nënkuptojmë me partikularitetin e vuajtjes? Nënkuptojmë shfrytëzimin e paskrupullt; maskulinitetin toksik patriarkal të shfaqur përmes dhunës ndaj grave; nënkuptojmë racizmin, shtypjen dhe diskriminimin e kulturave dhe popujve të tjerë; nënkuptojmë homofobinë ndaj tjetrit; si dhe Islamofobinë, Anti-semitizmin dhe mos-respektimin e të drejtave të religjioneve të tjera. Sinteza e Republikës së Re, nga LVV! dhe LDK, duhet të përfshijë konstrukte intelektuale të cilat, gati

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Vështrim & Opinion

gjithmonë, janë universale—si dhe fragmente të së vërtetës të cilat janë lokale, singulare dhe partikulare. Njëra plotëson tjetrën: konstruktet intelektuale pa fragmente të së vërtetës lokale dhe partikulare janë shterpe, ndërsa fragmentet e së vërtetës lokale dhe singulare pa konstrukte intelektuale janë çorientuese. Dy sqarime janë të nevojshme këtu: Me konstrukte intelektuale nënkuptohet rëndësia e jashtëzakonshme që teoria ka në politikë dhe anashkalimi i saj do të ishte gabim i pafalshëm në ndërtimin e Republikës së Re. Kurse, me fragmente të së vërtetës singulare, lokale dhe partikulare nënkuptoj kontekstet lokale, të cilat duhet të merren parasysh gjatë përpilimit të programit qeverisës për Republikën

e Re. Anashkalimi i këtyre, do të ishte i pafalshëm. LVV! dhe LDK, në një farë mase, përfaqësojnë dy kohëra: të vjetrën dhe të renë. Ato gjithashtu përfaqësojnë dy subjekte të ndryshme: njëra është Lëvizje, tjetra parti. Së fundmi, ato përfaqësojnë dy rryma të ndryshme politike: njëra qendrën e majtë, tjetra qendrën e djathtë. Ndonëse, këto mund të shihen si pengesa, në fakt, këto janë mundësi dhe do të ndihmonin njëra-tjetrën. E para, do t’i ndihmonte të dyja subjektet që mos ta harrojnë të kaluarën, por as mos të mbesin peng të së kaluarës; dhe në të njëjtën kohë të viziononit të së ardhmes. E dyta, do t’i ndihmonte në krijimin e një meta-subjekti të ri qeverisës, shumë më dinamik, Lëvizje-Parti.

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Dhe, e treta, do t’i ndihmonte që të marrin nga secila rrymë elementet më të mira të cilat do t’i shërbenin kryesisht imperativit të Republikës së Re. Në mes dy kohërave qëndron fati i Republikës së Re. Në mes dy subjekteve dhe dy rrymave politike qëndron fati i saj. Republika e Re do të duhej të ndërtohej në mes të dy kohërave: të kaluarës (së dhimbshme), dhe të ardhmes (së ndritshme). Ndërtimi i saj do të na rikujtojë gjithçka që kemi humbur në të kaluarën, dhe atë se çfarë do të ndërtojmë në të ardhmen. Por, mbi të gjitha do të na rikujtojë rolin fundamental që gruaja – e çliruar nga patriarkalizmi, shtypja dhe diskriminimi – duhet të marr në shoqërinë e Republikës së Re. e enjte, 24 tetor 2019

Javore Koha

kulturë

Në Triesh u vendos busti i Gjergj Kastriotit – Skënderbeut pranë shkollës me të njëjtin emër

Ditë historike për Trieshin dhe Malësinë e Madhe Triesh – Në Triesh të Malësisë u bë zbulimi i bustit të kryeheroit kombëtar Gjergj Kastriotit – Skënderbeut, i vendosur mu pranë shkollës 9- vjeçare që mban të njëjtin emër që nga viti 1968, ndërkohë që është shkolla më e vjetër në gjuhën shqipe në Mal të Zi, veprimtaria e së cilës daton nga viti 1887. Për t’ia shtuar madhështinë dhe peshën e merituar kësaj ngjarjeje historike për Trieshin dhe Malësinë, të pranishëm ishin një numër i madh i publikut të ardhur nga të gjitha trevat shqiptare në Mal të Zi dhe nga diaspora, por edhe nga Shqipëria, Kosova dhe Maqedonia e Veriut, mes të cilëve, figura politike e autoritete të fushave të ndryshme. Busti i Skënderbeut, jetësimi i të cilit u realizuar nga Fondacioni Humanitar “Trieshi” në SHBA, u zbulua nga kryetari i Komunës së Tuzit, Z. Nikë Gjeloshaj, nga drejtori i SHF, “Gjergj Kastrioti – Skënderbeu” Z. Nikollë Dukaj, nga drejtori gjeneral i Drejtorisë së Arsimimit të Popujve Pakicë pranë Ministrisë së Arsimit të Malit të Zi, Z. Marash Dukaj dhe nga kryetari i Fondacionit Humanitar “Trieshi”, Z. Marash Lucaj. Në fillim të këtij manifestimi kulturorhistorik ka përshëndetur drejtori i SHF, “Gjergj Kastrioti – Skënderbeu” Z. Nikollë Dukaj, i cili ka folur për historikun e shkollës, për drejtorët ndër vite, për projektet që janë realizuar deri më sot si dhe për donatorët e përvitshëm të shkollës, duke treguar se në fillimet e punës së këtij institucioni, mësimin e ndiqnin plot 300 nxënës, kurse sot, shkolla numëron vetëm 50 nxënës.

Javore Koha

e enjte, 24 tetor 2019

“Nuk ka ditë më të lumtur se ajo që na bashkon në gëzime, dashuri, urime e raste festive. Kështu e ndjejnë vetën edhe nxënësit tonë të cilët kësaj dite i japin shkëlqim të veçantë sepse inaugurimi i bustit të shkollës është dita e tyre të cilët bashkë me mësimdhënësit e tyre janë gjenerata e parë që e përjetojnë këtë inaugurim. Shkolla jonë përcjell falënderimet më të perzemërta dhe të paharruarra të gjithëve që punuan në realizimin e këtij projekti, vendosja e bustit të heroit të popullit shqiptar me përmasa ballkanike dhe evropiane, ”, u shpreh në mes të tjerash Dukaj. Ndërkohë, Z. Marash Dukaj, drejtor gjeneral i Drejtorisë së Arsimit të Popujve Pakicë pranë Ministrisë së Arsimit të Malit të Zi theksoi se vendimi për vendosjen e këtij busti e dëshmon më së miri se Trieshi dhe Malësia por edhe mbarë shqiptaria është unike. “Edhe ky bashkim, me pjesëmarrjen e publikut nga të gjitha trevat shqiptare e dëshmon më së miri këtë fakt. Kur ne si institucione kemi marrë kërkesë nga drejtoria e kësaj shkolle për të vendosur këtë bust, ne në mënyrë apsolute e kemi miratuar unanimisht duke ia përcjellë organeve përkatëse”, u shpreh Dukaj. Në të njëjtën kohë ka përshëndetur kryetari i kuvendit të Komunës së Tuzit. Z. Fadil Kajoshaj i cili duke falënderuar diasporën shqiptare për realizimin e këtij projekti madhor, tha se pavarësisht përkatësive politike, kuvendi komunal e ka miratuar unanimisht vendimin që kjo vepër artistike të vendoset pranë kësaj shkolle e cila siç tha e meriton qëmoti. Kajoshaj u

zotua se edhe në vazhdimësi partitë politike shqiptare do të jenë unanime në qëndrime, veçanërisht kur bëhet fjalë për çështjet e popullit shqiptar në trojet e tyre në Mal të Zi. Tomë Dedivanaj, ish- mësues veteran i kësaj shkolle, falënderoi tejmase të gjithë ata që morën pjesë në këtë solemnitet, duke e vlerësuar lart vendosjen e këtij busti dhe të kësaj figure që i bën krenarë trieshjanët dhe gjithë Malësinë. Ndërkaq, zv/ministri i Ministrisë së Kulturës në Mal të Zi Z. Aleksandër Dajkoviq, në fjalën e rastit u shpreh se Skënderbeu është një figurë ndër më të rëndësishmet në këto hapësira, veprimtaria e të cilit është e njohur veçanërisht nëpërmjet luftërave të popujve ballkanikë për liri dhe pavarësi. Në emër të Fondacionit “Trieshi” ka përshëndetur Z. Gjon Gjokaj, i cili ka shpalosur një historik të bajrakut të Trieshit, të pjesëmarrjes së trieshjanëve në luftën e së kaluarës si dhe të veprimtarinë e fondit që përfaqëson, duke u shprehur se ndjehet krenar për vendosjen e siç tha simbolit më të madh të kombit shqiptar dhe mbrojtësit të qytetërimeve perëndimore të SHEK VI. Gjokaj potencoi se nga Trieshi ka qenë vatër e njerëzve të mëdhenj, e figurave të mëdha të kombit siç janë vëllezërit Ivanaj, etj. “Idenë për vendosjen e bustit të Skënderbeu e shpreha për herë të parë në vitin 2011 në shtëpinë e drejtorit të atëhershëm, Zef Tonit Gjuravçaj, i cili këtë ide e mbështeti parezervë. Këtë iniciativë më pas ua paraqita dy herë radhazi dy komuniteteve shqiptare të Detroitit dhe të Nju Jorkut të

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

kulturë

cilët pa asnjë kundërshtim e miratuan të gjithë trijeshjanët të cilët ishin rritur, edukuar dhe frymëzuar nga emri i Skënderbeut. Dhe para tre vjetësh, me themelimin e Fondacionit Humanitar “Trieshi” në Nju York i cili tashmë ishte bërë zëri i Trieshit në Amerikë dhe në vendlindje, iniciativën për ngritjen e bustit të Gjergj Kastriotit – Skënderbeut e transferova në kryesinë e kësaj shoqate e cila u mirëpritur duarhapur. Nga ajo ditë, kryesia e këtij fondacioni bashkërisht i vazhdoi të gjitha veprimet e nevojshme për jetësimin e këtij projekti”, u shpreh Gjokaj. Ai tha se veprimtaria e këtij fondi nuk do të ndalet këtu, duke u zotuar se shumë shpejtë do të veprojnë në grumbullimin e mjeteve financiare për asfaltimin e rrugës së papërfunduar Delaj – Poprat. Në këtë tubim ka përshëndetur edhe historiani i njohur nga Kosova Z. Frashër Demaj, i cili shpalosi një kronologji të ngjarjeve që e kanë shënuar epokën e Skënderbeut, për kontributin e tij shumëdimensional për kombin shqiptar si dhe për emrin që figura e tij e gëzon nëpër qindra vepra letrare dhe me buste që i janë ngritur nëpër

qytete shqiptare, evropiane dhe botërore. Kryetari i Komunës së Tuzit Z. Nikë Gjeloshaj këtë ditë historike e ka quajtur një rast të veçantë, duke falënderuar dhe shprehur mirënjohje për diasporën shqiptare duke thënë se Malësia dhe diaspora janë të bashkuar si asnjëherë më parë. “Jo rastësisht Skënderbeu vjen në Triesh por pa hezitim mund të konstatoj se ky institucion dhe historiografia trijeshjane këtë ngjarje e meritonte edhe shumë kohë më parë”, u shpreh Gjeloshaj. Në kuadër të këtij aktiviteti kulturor – historik, presidenti i Republikës së Shqipërisë Z. Ilir Meta dekoroi Gjon Gjekë Lucajn pas vdekjes, me titullin: “Kalorës i Urdhërit të Skënderbeut” me motivacionin: Për patriotizmin e treguar gjatë kryengritjeve për pavarësinë e Shqipërisë së Veriut, mësues i nderuar dhe i përkushtuar i gjuhës shqipe, i historisë dhe ligjërues i devotshëm i saj duke u

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

bërë burim frymëzimi për brezat pasardhës”. Kjo dekoratë iu dorëzua pasardhësit të familjes së Gjon Gjekës, Pjetër Lucajt nga këshilltari i presidentit Meta, Z. Flamur Gashi. Ky manifestim u përmbyll një program letrar- artistik të shfaqur nga nxënës të kësaj shkolle dhe me koncertin e madh me këngë dhe valle folklorike ku morën pjesë këngëtarët e mirënjohur: Nikollë Nikprelaj, Ilir Shaqiri, Toni Ujkaj, Fran Lucaj, Arton Nikprelaj dhe Marie Lajçaj si dhe SHKA “Besa”. Busti i figurës qendrore të kombit shqiptar, pas shumë shesheve të qyteteve të mëdha shqiptare, evropiane dhe botërore tani e tutje do të qëndroj edhe në Triesh që duhet pohuar se është një nder, privilegj dhe krenari për vendin, duke kujtuar bëmat që Kastrioti bëri ndër shekuj për kombin shqiptar, veprimtaria e të cilit është dokumentuar në plot 600 vepra letrare në letërsinë shqiptare t. u. dhe të huaj. e enjte, 24 tetor 2019

Javore Koha

Kulturë

Në Ulqin u përurua kompleti i veprave “Nëna Tereze në shtatë shpalime” të autorit Anton Nikë Berisha

Monument letrar-artistik për Nënën Tereze Ulqin – Në Galerinë e Qendrës së Kulturës – Ulqin të shtunën mbrëma u përurua kompleti i veprave “Nëna Tereze në shtatë shpalime” në autorit Anton Nikë Berisha. Kompleti përbëhet nga shtatë vëllime: romanet “Nëna e dritës” dhe “Ëndrra e erës”, përsiatjet poetike “Ujëvarë drite në zemër” dhe “Sytë e heshtjes”, veprat me karakter studimor “I desha njerëzit me dashurinë e Hyjit” (doracak për Nënën Tereze), “Shën Pali dhe Nëna Tereze”, “Shën Maria dhe Nëna Tereze”, si dhe vëllimi i shtatë: “Errësira shpirtërore”, “Testamenti shpirtëror” dhe “Nëna Tereze në poezinë bashkëkohore shqipe. Ai është botuar këtë vit, në 40-vjetorin e marrjes së Shpërblimit Nobel për paqe dhe 3-vjetorin e shpalljes shenjte të Nënës Tereze. Vetë autori ka thënë se si nxitje për të shkruar për Nënën Tereze ka qenë fakti se bota jonë nuk e njeh mirë Nënën Tereze apo e njeh në një

përqindje të vogël. “Populli ynë e njeh shumë pak Nënën Tereze. E kjo është tragjika më e madhe e mundshme dhe një nga shtytësit që më ka bërë të ulem e të shkruaj diçka”, ka thënë Berisha. Sipas tij, te këto vepra nuk është i rëndësishëm autori, por fakti sepse librat flasin për Nënën Tereze. Ai ka thënë se edhe po të hiqet emri i autorit, veprat mbeten ashtu siç janë. “Këtu nuk lidhet puna me autorin e veprave, por me punën e Nënës Tereze”, ka vijuar ai. Duke folur për letrën që Nëna Tereze i dërgonte Vatikanit në vitin 1948, studiuesi Berisha ka theksuar se “edhe pse ajo ishte e sigurt se Zoti e diktonte dhe ajo ishte vetëm një laps i Zotit dhe shkruante, ishte teksti që tregonte se cili ishte qëllimi dhe cili ishte misioni që ajo donte të kryente”.

Autori ka treguar se Nëna Tereze hoqi dorë nga Rendi i Loretos, i cili ishte njëri nga rendet më të ngritura që kishte Kisha në të gjithë botën prej motrave, që të dalë të jetojë me njerëzit e varfër të Kalkutës. Për veprat e prof. Dr. Anton Nikë Berishës kanë folur shkrimtarët Sabit Rrustemi dhe Prend Buzhala. Në vështrimin e tij mbi figurën e Nënës Tereze në shtatë shpalime, Rrustemi ka thënë se në të dy rrafshet e trajtimit të kësaj figure, Anton Nikë Berisha shquhet për përkushtimin profesional – si në rrafshin letrar-artistik, ashtu edhe në atë studimor. “Ai nuk e madhëron Nënë Terezën, por e nxjerr ashtu siç ishte, në të gjitha veprimet e saj, qoftë në raport me Hyjin, Zotin të cilit ia falë jetën, qoftë në raport me më të varfrit e të varfërve anekënd botës, e veçmas në Kalkutën e Indisë, së cilëve ua kushtoi veprimin e përditshëm me Foto: S. Vukoviq

Javore Koha

e enjte, 24 tetor 2019

Kulturë

“Si askush tjetër prej shqiptarëve, autori i këtij kompleti veprash, i ngrit Nënë Terezës monumentin letrar-artistik, që do t’iu qëndrojë të gjitha rrymave nëpër kohë. Me dëshmimin e një njohjeje të thellë të jetës dhe veprës së kësaj shenjtoreje dhe me dhuntinë e mjeshtërinë e tij në të shkruar, por edhe dijen në të vlerësuar, Anton Nikë Berisha kryen edhe një borxh moral e shpirtëror, jo vetëm ndaj kësaj Nëne të shenjtë por, edhe ndaj kombit të cilit i takon”, ka thënë shkrimtari Sabit Rrustemi

Foto: S. Vukoviq

misionaret e saj të dashurisë, qoftë në raport me drejtuesit e shteteve ndikuese dhe të Selisë së Shenjtë, ndaj të cilëve kishte respekt varësisht me ndihmën dhe mbështetjen që i jepnin misionit të saj përkushtues ndaj atyre prej të cilëve edhe më të dashurit e tyre kishin hequr dorë. Pra, këta njerëz Nëna Tereza i mori në përkujdesje dhe u flijua për ta”, ka thënë ai. Për shkrimtarin dhe studiuesin Rrustemi, “si askush tjetër prej shqiptarëve, autori i këtij kompleti veprash, i ngrit Nënë Terezës monumentin letrar-artistik, që do t’iu qëndrojë të gjitha rrymave nëpër kohë”. “Me dëshmimin e një njohjeje të thellë të jetës dhe veprës së kësaj shenjtoreje dhe me dhuntinë e mjeshtërinë e tij në të shkruar, por edhe dijen në të vlerësuar, Anton Nikë Berisha kryen edhe një borxh moral e shpirtëror, jo vetëm ndaj kësaj Nëne të shenjtë por, edhe ndaj kombit të cilit i takon”, ka thënë ndër të tjera ai. Folësi tjetër, shkrimtari Prend Buzhala, ka thënë se projekti studimor mbi veprën e Nënës Tereze përbën

një projekt tjetër monumental me të cilin autori vjen para lexuesit. Ai ka treguar se brenda kësaj tërësie monumentale, prof. Dr. Anton Nikë Berisha ka strukturuar vepra të dy fushave të shkrimit: të krijimtarisë imagjinative ose fiksionale, sikundër janë romanet dhe poemat, që përfshijnë tre vëllimet e para, ndërsa krahun tjetër prej katër vëllimesh e përbëjnë veprat e letërsisë diskursive, studimet, monografitë, trajtesat etj. Për të, përbërësi më i rëndësishëm i këtyre shtatë shpalimeve është ai i së përshpirtmes, ku shquhen shpirti dhe koncepti i kësaj Nëne mbi përshpirtërinë dhe për botën. “Pos personazheve të rrethit familjar, të rrethit të vendlindjes e të botës shqiptare, tek të dy romanet defilojnë popuj, shtete, qytete, personalitete botërore, personazhe të vuajtjes e të përshpirtërisë; defilojnë ngjarje të rëndësishme të historisë shqiptare e botërore; kurse në fonin narrativ të romanit jehojnë, të sintetizuar e të asimiluar artistikisht, edhe zëra nga librat letrarë e të literaturës së gjerë botërore për shenjtorë, për

përshpirtërinë a për religjionin, për botën shqiptare etj; shqiptohen me devocion arti, lutjet e uratat e Nënës Tereze. Kudo nëpër vepra jepen zëra nga lutjet, poezitë, letrat e nga ditari i saj, nga intervistat e nga shtegtimet e saj jetësore. Ato procedohen si ndërshtresa artistike e studimore, tek e krijojnë frymën e përbashkët të veprave”, ka thënë Buzhala. Gjatë përurimit, udhëheqësja Edina Mustafiq ka lexuar një fragment nga letra që Nëna Tereze i dërgoi Vatikanit, letrën e saj dërguar popullit shqiptar dhe lutjen për paqen. Në emër të organizatorit të përurimit, Shoqatës së Artistëve dhe Intelektualëve “Art Club”, ka përshëndetur kryetari i saj, Ismet Kallaba. Po ashtu të pranishmit i ka përshëndetur edhe Patër Pashko Gojçaj, vikar i Argjipeshkisë së Tivarit. Përurimi është organizuar në 16-vjetorin e lumturimit të Nënës Tereze. Para përurimit, një grup i anëtarëve të SHAI “Art Club” së bashku me autorin dhe krijuesit tjerë nga Kosova vendosën lule te shtatorja e Nënës Tereze në oborrin e Shtëpisë së Shëndetit në Ulqin. i . k. e enjte, 24 tetor 2019

Javore Koha

Mozaik

Në skenën e Hotelit “Otrant” në Ulqin të hënën mbrëma u mbajt nata finale e konkursit të bukurisë “The Miss Globe 2019”

Bukuroshja nga Meksika rrëmben kurorën Ulqin – Bukuroshja nga Meksika, Alejanda Dijaz de Leon Soler, është shpallur fituese në natën finale të “The Miss Globe 2019”, që është mbajtur të hënën mbrëma në skenën e Hotelit “Otrant” në Ulqin. Përpos saj, në pesëshen e parë fituese janë përzgjedhur nga juria edhe Miss Trinidad Tobago - Carla

Javore Koha

e enjte, 24 tetor 2019

Jean Lares si shoqëruesja e parë, pastaj Miss Filipine - Leren Bautista shoqëruesja e dytë, Miss Kanada Shauna Griffiths shoqëruesja e tretë dhe Miss Çekia - Kristyna Malirova shoqëruesja e katërt. Në edicionin e sivjetshëm morën pjesë 49 bukuroshe nga gjashtë kontinente, në mesin e të cilave edhe tri

vajza shqiptare. Shqipërinë e ka përfaqësuar Klea Bushi, Kosovën Eriona Sejdiu, ndërsa Greqinë Irini Ligori. Me çmime të veçanta janë shpërblyer edhe 11 vajza të tjera. Kështu, Miss Nikaragua, Naomi Gomez, ka fituar Çmimin për Kostumin kombëtar më të bukur, Miss Talent është zgjedhur bukuroshja nga Republika Dome-

Mozaik

Bukuroshja nga Meksika, Alejanda Dijaz de Leon Soler, është shpallur fituese e “The Miss Globe 2019”. Në edicionin e sivjetshëm morën pjesë 49 bukuroshe nga gjashtë kontinente, në mesin e të cilave edhe tri vajza shqiptare: Shqipërinë e ka përfaqësuar Klea Bushi, Kosovën Eriona Sejdiu, ndërsa Greqinë Irini Ligori. Ndërkaq Malin e Zi e ka përfaqësuar 21-vjeçarja Martina Bozhinoviq nikane, Abby Marie Santiago, Miss Vajza e ëndrrave bukuroshja nga Tajlanda, Sirirat Naubon, Miss Vajza e artë përfaqësuesja e Ukrainës, Katerina Gyreva, Miss Eleganca ajo e Perusë, Alexandra Vasquez, Miss Cosmopolitan përfaqësuesja e Shqipërisë, Klea Bushi, Miss Fotogjenia vajza nga Maqedonia e Veriut, Kristina Dimitrijevska, Miss Tourism Globe Martina Bozhinoviq nga Mali i Zi, Miss Interkontinental Caitlyn Petch nga Australia, Miss Zgjedhja e publikut Nina Patricia Ancheta nga SHBA dhe Miss Bikini Amy Gueye nga Senegali. “The Miss Globe” është njëri prej

konkurseve të bukurisë që zhvillohet në nivel botëror. Ky konkurs që prej 16 vitesh organizohet nga Deliart Association, me president regjisorin dhe producentin Petri Bozo, ndërsa ky ishte viti i parë që nata finale është mbajtur jashtë territorit të Shqipërisë, në Ulqin, gjegjësisht në Mal të Zi. Nata finale është prezantuar nga moderatorja shqiptare Arjola Shehu dhe gazetari i RTMZ-së, Sabrija Vuliq. Ajo është transmetuar drejtpërdrejt nga transmetuesit publikë e katër vendeve - Radio Televizioni i Malit të Zi, Radio Televizioni Shqiptar, Radio Televizioni i Kosovës dhe Radio Televizioni i Maqedonisë.

Motoja e edicionit të sivjetshëm të këtij konkursi të bukurisë ka qenë për një planet të gjelbër. Gjatë qëndrimit të tyre në Ulqin, vajzat konkurrente kanë vizituar edhe qytetin e Tivarit, Budvën, Cetinje, Podgoricën, Kotorrin, Tivatin, Podgoricën dhe Tuzin, ku kanë parë nga afër kala, pjesë muzeale të qyteteve, kanë takuar kryetarë të komunave etj. Mbajtjen e “The Miss Globe 2019” e mbështetën ndër të tjerë edhe Hoteli “Otrant”, Komuna e Ulqinit, Organizata Turistike e Ulqinit dhe Organizata Turistike Nacionale e Malit të Zi. i. k.

e enjte, 24 tetor 2019

Javore Koha

kulturë

Mehmet Kraja për Washington Post

Nobeli për Handken e shtangu Ballkanin

Kreu i Akademisë së Shkencave dhe të Arteve të Kosovës, Mehmet Kraja, në një shkrim autorial të botuar në Washington Post, ka shtruar dilemën pse Nobeli iu dha një njeriu që lartësoi një kriminel lufte. Kraja e nis artikullin e tij me përgjigjen që një qytetar boshnjak i kishte bërë pyetjes së shtruar në Twitter nga Komiteti i Nobelit, e që i ishte drejtuar ndjekësve “nëse ata kishin lexuar veprat e shkrimtarit austriak Peter Handke”. “Jo, ne ishim të zënë duke kërkuar për familjet dhe miqtë tanë të varrosur në varre masive të cilat ai mohoi se ekzistonin”, ishte përgjigja e Emir Sulagiqit, citon Kraja. “Është ndjenjë që u përcoll gjerësisht në Ballkanin Perëndimor, një rajon që ende po rimëkëmbet nga një dekadë luftërash. Ende nuk kemi një pasqyrë të qartë të të gjitha viktimave të Slo-

Javore Koha

e enjte, 24 tetor 2019

bodan Miloseviqit, diktatorit të ndjerë serb, politikat e të cilit Handke i inkurajoi dhe i miratoi publikisht”, ka shkruar Kraja, duke shtuar se “në pjesën tonë të botës, rreth 150,000 njerëz, kryesisht civilë shqiptarë dhe boshnjakë, u vranë në një luftë të pakuptimtë që riktheu kujtime për Holokaustin dhe Mesjetën përsëri në Evropë”. Kryeakademiku Kraja, shton gjithashtu se sot akoma ka familje që ende mbajnë një copë leckë, një orë dore me baltë ose një fotografi të paqartë në kërkim të të dashurve të tyre. “Dy dekada pas luftës, ka nëna dhe baballarë, gra, motra, djem dhe vajza që kalojnë çdo natë duke shpresuar në një trokitje në derë që do t’u sjellë atyre lajme për burrin e tyre të zhdukur ose djalin e tyre të rrëmbyer. Orë të panumërta janë kaluar ende nga shumë familje në korridoret e

klinikave mjekoligjore, duke pritur një rezultat ADN-je në mënyrë që të paktën të kenë një varr të vërtetë për të vajtuar”, ka shkruar Kraja. Kraja flet edhe për atë se ka gjenerata të tëra që kurrë nuk qenë në gjendje të shfrytëzojnë potencialin e tyre të plotë, sepse ishin dëbuar nga punët e tyre dhe u dëbuan nga shtëpitë e tyre në një fushatë të spastrimit etnik të udhëhequr nga Millosheviqi. “Drejtësia nuk u është dhënë kurrë, sepse nuk ka drejtësi që mund të korrigjojë një humbje të tillë. Por për Handke, asnjë nga këto nuk kishte rëndësi”, ka shkruar Kraja. “Unë nuk e di të vërtetën. Por unë shoh. Unë e dëgjoj. E ndiej. E mbaj mend. Kjo është arsyeja pse unë jam këtu sot, afër Jugosllavisë, afër Serbisë, afër Slobodan Millosheviqit”, citon Kraja të ketë thënë Handke në funeralin e Millosheviqit.

kulturë

“E bëri këtë pasi fillimisht shprehu kundërshtimin e tij për fushatën ajrore të NATO-s ndaj forcave serbe që synonin të ndalonin luftën brutale në Kosovë. Në një intervistë, Handke pretendoi se aleanca nuk po parandalonte një Aushvic të ri, por përkundrazi krijonte një të tillë”, shkruan Kraja. “Kjo është arsyeja pse ne, viktimat e agresionit mizor nacionalist, e gjejmë veten të shtangur nga vendimi i jurisë së Çmimit Nobel, një institucion shumë i respektuar, për të cilin ne do të prisnim t’i mbështeste dhe mbronte shumë ideale që e detyruan botën perëndimore të ngrihej kundër të këqijave të luftës, për t’i dhënë “çmimin e merituar” atij që ka ideuar vdekjen dhe shkatërrimin”, ka shkruar Kraja. Për Krajën, kjo protestë nuk ka të bëjë me Ballkanin perëndimor dhe

përvojat e brezave që kanë jetuar nëpër ferr për shkak të Millosheviqit dhe mbështetësve të tij. “Nuk është fjala për të sulmuar lirinë e fjalës ose lirinë e bashkimit, për të cilën ne gjithashtu kemi luftuar gjatë dhe është vështirë për t’u shijuar. Kjo protestë nuk ka të bëjë me një njeri që thjesht kishte mendime politike, bindje ideologjike apo kujdeset për atë që është moralisht e drejtë. “Është protestë kundër shpërblimit të një shkrimtari që amplifikoi mbështetjen për një kriminel lufte dhe miratoi planin e tij të paramenduar për shfarosjen etnike dhe atë politike”, ka shkruar Kraja. Implikimet e këtij vendimi, sipas Krajës, sjellin të keqe për të gjithë njerëzimin, sepse kjo inkurajon udhëheqës dhe shkrimtarë të tjerë në motive dhe prirje kaq të egra. “Handke nuk ishte në anën e duhur

të historisë në Kosovë ose në Ballkan; ai nuk ishte në anën e idealeve fisnike; në vend të kësaj, ai gjeti strehë në anën e errët të ngjarjeve tragjike në Ballkan”, shkruan Kraja. Vullneti i Alfred Nobelit saktëson se çmimi duhet të shkojë për autorët që kanë “prodhuar në fushën e letërsisë veprën më të shquar në një drejtim ideal”. Ishte e vështirë të shihet se si vendimi i Komitetit të Nobelit për t’i dhënë çmimin Handkes shkon konform këtij vullneti në ndonjë mënyrë. “Nobeli, përmes trashëgimisë së tij, i fshiu të gjitha kritikat, por ai ishte një Tregtar i Vdekjes për shkak të shpikjes së tij të dinamitit. Sidoqoftë, Komiteti Nobel për fat të keq - dhe në mënyrë të pashlyeshme - i është bashkëngjitur Peter Handkes, një lartësues i Slobodan Miloseviqit, Kasapit të Ballkanit”, përfundon Kraja shkrimin e tij. e enjte, 24 tetor 2019

Javore Koha

Reportazh

Mbresa nga udhë Rrugës së re të A Binak Ulaj

Ftesës së mikut dhe shokut tim, Dori Bulkut, për të bërë një rrugëtim në këmbë nga Tirana deri në Peshkopi, Rrugës së Arbrit, 75 km të gjatë, së bashku me të dhe shokët e tij, e kisha pritur me kënaqësi të veçantë. Doja të ndaja gëzimin tim me ta për ndërtimin e kësaj rruge, e cila e lidhë vendlindjen e tyre, Peshkopinë, me kryeqytetin Tiranën, por edhe me Iliridën. Dhe s’kishte si të mos u bashkohem sepse, shumë, tepër shumë, i kemi përjetuar ndarazi gëzimet dhe pikëllimet tona. Përveç kësaj, hapësirat gjeografike të atdheut tonë kurdoherë i kam ndier e vlerësuar si hapësira shpirtërore. Do të ecja andej nga kishin udhëtuar paraardhësit tanë, arbërorët, do të shihja nga afër shumë vise e vendbanime të Qarkut të Tiranës dhe të Krahinës së Dibrës heroike, vende këto të njërit krah të Atdheut tonë - dashurisë sonë të ndaluar për më se një shekull, të cilin jo vetëm që s’guxonim ta donim haptazi por, për më tepër, çdo manifestim publik i atdhedashurisë ndodhte të paguhej edhe me jetë. Këtë fakt, për fat të keq, sikur e kemi harruar fare, ndaj nuk po i shfrytëzojmë mundësitë e shumta që na janë krijuar falë sakrificave të brezave e brezave, për t’u njohur, bashkuar e vepruar si pjesëtarë të një kombi dhe të atdheut të përbashkët. Për këtë arsye, si punonjës shumëvjeçar

Javore Koha

e enjte, 24 tetor 2019

i arsimit, më brengos fakti i mos angazhimit të të rinjve në këtë drejtim. Përveç kësaj, unë dhe bashkudhëtarët këtë udhëtim e vlerësonim dhe e vlerësojmë si shpërfaqje të gëzimit tonë për ndërtimin e kësaj arterieje të rëndësishme rrugore, e cila duke e lehtësuar e shkurtuar komunikacionin, i afron njerëzit, bën që të njihen e duhen më shumë, i bashkon viset e Atdheut tonë ende të ndarë me kufij, ndarje kjo nga e cila ka pësuar më së shumti populli ynë e, njëkohësisht, edhe si shpërfaqje të mirënjohjes sonë individuale e grupore ndaj Qeverisë së Republikës së Shqipërisë për ndërtimin e saj. E theksojmë këtë për arsye se ne, si popull, duke parë kryesisht veprimet joracionale të institucioneve tona shtetërore, si të Tiranës ashtu edhe të Prishtinës, nganjëherë s’duam t’i shohim edhe sukseset. Ditën e premte, më 11 tetor, pasi i

ngarkojmë gjërat e nevojshme në “Land Rover-in” e Dori Bulkut, babai i tij, Bimi, Dori Cani, Nerti Jova, Dori Bulku, Belin Zeneli dhe unë, nisemi drejt pikënisjes së paraparë, drejt fshatit skajor të Tiranës, fshatit Ferraj. Bukurinë e Tiranës na e zbehte ca periferia e saj, por kthjellimi i qiellit na shtonte shpresën për ditë të mbarë e me diell. Në orën 7.30 arrijmë në vendin e caktuar prej ku do të fillonim udhëtimin në këmbë. Aty na priste ekipi i TV Klanit, gazetarja fytyrëqeshur dhe zëëmbël, Brunilda Cami, dhe kameramani, Klodian Keqi. Ata do t’na përcjellin me makinën e tyre deri në Qafë të Murrizit. Prania e tyre s’kishte si të mos na e shtojë vullnetin për misionin që kishim marrë. Sipas bashkudhëtarëve, ne ishim të parët që do të bënim një udhëtim të tillë në atë relacion, pas sa e sa dekadash! Lugina e lumit të Tiranës, të cilës i bën roje Dajti kryelartë, na ofronte

Reportazh

ëtimi Arbrit pamje të mrekullueshme. Trajtat e shkëmbinjve laroshë dhe të gurëve, të krijuara me shekuj, kombinimi i shumë elementeve të ndryshme që përbënin një tërësi harmonike, dukeshin si t’i kishte formësuar dora e skulptorit. Por, ajo që më bënte përshtypje të veçantë, ishte interesimi i bashkudhëtarëve për Kosovën, për arsimin shqip gjatë okupimit klasik të Kosovës e, veçmas, për Luftën e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. Si më të rinj që ishin, kisha kënaqësinë t’u flisja për atë periudhë të lavdishme, t’u tregoja se kisha pasur fatin dhe nderin t’i njihja disa prej atyre vajzave e djemve që ishin nga të gjitha viset e Atdheut tonë, të cilët shkonin në luftë pa ua vënë veshin atyre që propagandonin se nuk mund të luftohej kundër pushtuesve serbë e malazezë, që propagandonin se vetëm për disa orë ushtria serbe e malaziase mund ta bënin shkrumb gjithë Kosovën,

“

Qafa e Murrizit, ku do të arrijmë në orën 13.30, ishte mrekulli e vërtetë. Ajo ma shkonte mallin e Qafës së Borit të vendlindjes sime, fshatit Vuthaj të Plavës e Gucisë. Bredhat erëkëndshëm, ahishta e dendur e cila, fatbardhësisht, nuk ishin prerë e djegur siç më kishte rënë t’i shihja gjetiu, uji i ftohtë dhe i pastër, e bënin këtë vend perlë të bukur turistike çfarë do të shihnim edhe tjera në vazhdim

por trimat e trimëreshat, të vendosur t’i dilnin zot Atdheut, përgjigjeshin se askush nuk mund t’i ndalonte të vdisnin për Kosovën, t’u tregoja se nuk e kisha lehtë të ndahesha me ndonjërin prej nxënësve të gjimnazit “Xhevdet Doda” kur më njoftonte se po shkonte t’u bashkohej luftëtarëve të lirisë, t’u flisja për nxënësit të cilët, duke rrezikuar edhe jetën, shkonin në zonat e luftës, veçmas në Drenicë, për të parë gjendjen reale dhe përgatitur artikuj për të vërtetën e luftës çlirimtare, që i botonin pastaj në “Gjimnazisti”, revistën e xhevdetdodasve, e cila në vitet 1998 e 1999 ishte shndërruar në tribunë publike të UÇK-së, jo vetëm për rininë kryeqytetase. Gjatë bisedës nuk mund të mos u flisja edhe për epopenë e Prekazit, të datës 5,6 e 7 mars 1998, luftën e familjes dhe vëllazërisë Jashari, e cila e ka lartësuar historinë tonë të luftës për çlirim e bashkim kombëtar. Ndaj, edhe sot, si punonjës shumëvjeçar i arsimit, më brengos fakti se shkollat shqipe, jo vetëm nga Shqipëria, por edhe nga Maqedonia, Kosova

Lindore, Mali i Zi, madje edhe nga Kosova, nuk organizojnë ekskursione për ta vizituar Prekazin dhe vendet ku është shkruar historia jonë më e re. Kështu, bisedë pas bisede, përgjigje pas pyetjeve, do t’i lëmë pas kilometrat e trasesë së rrugës nëpër luginë dhe do të arrijmë rrëzë fshatit Murriz i cili, ashtu sikundër edhe fshatrat tjera fqinje, dukeshin si dekor i asaj shpatine mali. Ecja nëpër dhiare për të shkurtuar rrugën, dhe dielli përvëlues, kishte bërë të lodheshim ca, por pushimi dhe dreka me djathë e domate vendi, çfarë s’i kisha shijuar më parë, do t’na këndellin për të vazhduar tutje. Fshati Murriz, siç do t’më tregojnë, ishte vend i domateve, të cilat rriteshin pa pasur nevojë të spërkateshin me preparate mbrojtëse. Me domate të tilla furnizohej edhe tregu i Tiranës. Qafa e Murrizit, ku do të arrijmë në orën 13.30, ishte mrekulli e vërtetë. Ajo ma shkonte mallin e Qafës së Borit të vendlindjes sime, fshatit Vuthaj të Plavës e Gucisë. Bredhat erëkëndshëm, ahishta e dendur e cila, fatbardhësisht, nuk ishin prerë e djegur siç më kishte rënë t’i shihja gjetiu, uji i ftohtë dhe i pastër, e bënin këtë vend perlë të bukur turistike çfarë do të shihnim edhe tjera në vazhdim. Fatbardhësisht perla të tilla natyrore ka shumë gjithandej Atdheut tonë, ndaj edhe rrugëtimin tonë e konsideronim si një ftesë qytetarëve, veçmas të rinjve, për t’i vizituar e shijuar ato, për të jetuar me natyrën e virgjër dhe të pastër. Për fat të keq, bukuritë e të mirat që sjell natyra, shumica e të rinjve tanë nuk përpiqen t’i shijojnë fare, apo thënë ndryshe, mjerisht, “i shijojnë” në facebook. (vazhdon) e enjte, 24 tetor 2019

Javore Koha

Kulturë

Krijuesit nga Durrësi u prezantuan në Ulqin

Zhvillimi i përbashkët k prioritet i institucioneve Ulqin – Në prani të një numri të vogël të publikut, të premten mbrëma në Bibliotekën e Qytetit në Ulqin u mbajt takimi i titulluar “Krijuesit nga Durrësi në Ulqin”, ku u prezantuan shkrimtarët Nikolla Spathari, Agim Bajrami, Vlladimir Muça, skulptori Idriz Balani dhe këngëtari Naim Kërçuku. Ky takim, i organizuar nga Bashkimi i Krijuesve Shqiptarë në Mal të Zi, Biblioteka e Ulqinit dhe Këshilli Kombëtar i Shqiptarëve në Malin e Zi erdhi pas takimit që një grup i autorëve nga Ulqini kishin në Durrës në gjysmën e qershorit të këtij viti. Udhëheqësja e Bibliotekës së Ulqinit, Ardita Rama, njëherazi edhe moderatore e takimit, ka thënë se

Javore Koha

e enjte, 24 tetor 2019

kemi të bëjmë me një mbrëmje pak të pazakontë pasi që mysafirët nuk janë vetëm shkrimtarë, siç janë mësuar zakonisht në takime letrare, por në mesin e tyre është edhe një skulptor dhe një këngëtar. Në fjalën e tij, kryetari i BKSHMZ-së, prim. Dr. Gani Karamanaga, ka folur për lidhjet e Ulqinit dhe Durrësit duke thënë se ata kanë disa gjëra të përbashkëta. “Janë dy qytete të vjetra më shumë se 2500 vjet në Detin e Adriatikut”, ka theksuar ai, duke shtuar se këto dy qytete i lidhë po ashtu edhe detaria dhe peshkataria. Karamanaga ka thënë gjithashtu se “në kushtet e pushtimit malazez

në vitin 1880, dhe represaljeve të ushtruara nga ana e tij, jo vetëm ulqinakët, por edhe banorë të tjerë nga viset shqiptare në Malin e Zi filluan të largohen dhe emigruan jo vetëm nga toka, por edhe nga deti e lumi Buna, me anijet e tyre” në Durrës. Sipas tij, kur ulqinakët erdhën në Durrës, sollën jo vetëm kapitalin, por edhe traditën e tyre, sidomos atë më të vyerën të detarisë. Kryetari i KKSH-së, Faik Nika, ka thënë se e vlerëson shumë të rëndësishëm bashkëpunimin kulturor të shqiptarëve në rajon. “Mendoj se zhvillimi i përbashkët kulturor duhet të jetë prioritet i institucioneve të cilat drejtohen nga

Kulturë

kulturor, e shqiptarët, e në veçanti të Qeverisë së Shqipërisë dhe asaj të Kosovës. Në kohën në të cilën jetojmë nuk ka asnjë pengesë që i ndalon shqiptarët të bashkëpunojnë në sferën e kulturës. Krijuesit shqiptarë duhet të shfrytëzojnë çdo mundësi, projektet ndërkufitare e ndër-rajonale për bashkëpunim kulturor”, ka thënë ai. Nika ka theksuar më tej se shqiptarët duhet të njihen me veprat e njëri-tjetrit në mbarë hapësirën shqiptare në Ballkan dhe në diasporë dhe se “bashkimi real i shqiptarëve në Ballkan duhet të nisë nga bashkimi shpirtëror, kulturor, artistik e shkencor”. Takimi është konceptuar në mënyrë

të tillë që secili krijues ka folur për krijimtarinë e tij apo ka lexuar pjesë nga krijimtaria e tij. Shkrimtari Nikolla Spathari, kryetar i Klubit të Shkrimtarëve dhe Artistëve Durrës, ka treguar se është në proces botimi vepra e tij komplete, e cila do të përbëhet nga 18 vëllime, por që mund të arrijë edhe deri në njëzet vëllime. “Tre volumet e para janë vepër studimore, ku janë përmbledhur të gjithë librat studimorë, pesë volume janë me poezi, dy volume do të jenë me tregime, dy volume me letërsi për fëmijë, gjashtë volume do të jenë me publicistikë – fejtone, reportazhe, artikuj problemorë etj. dhe në fund do të jetë një përmbledhje me shkrimet për krijimtarinë time”, ka thënë ai. Spathari ka treguar se në letërsi ka hyrë fillimisht nëpërmjet dy personaliteteve të shquara – njëri amerikan dhe tjetri shqiptar. “Amerikan ka qenë Mark Tuen, që e kam lexuar kur kam qenë shumë i vogël, dhe shqiptari ka qenë Gjergj

“

Në takim është hedhur ideja për organizimin e aktiviteteve tjera të përbashkëta në fushën e kulturës si dhe që takimet e këtij lloji të bëhen tradicionale

Fishta, të cilin për fat të mirë edhe sot e di në masën 90 për qind përmendësh, edhe epikën, edhe satirikën”, ka thënë ai. Edhe krijuesit tjerë nga Durrësi kanë prezantuar në vazhdim të takimit krijimtarinë e tyre. Në takim është hedhur ideja për organizimin e aktiviteteve tjera të përbashkëta në fushën e kulturës si dhe që takimet e këtij lloji të bëhen tradii.k. cionale. e enjte, 24 tetor 2019

Javore Koha

kulturë

Aleksander Gilfeldring dhe vlerësimet e tij për historinë e serbëve

Popull jashtë realitetit historik Sipas studiuesit Gilfeldring, në Serbinë e Vjetër, serbët krijuan histori kombëtare përmes miteve fetare e legjendave e jo në mbështetje të argumenteve historike, por një histori me fjalë e shprehje të zbrazëta e të pakuptimta. Edhe për letërsinë serbe të asaj periudhe thotë së nuk kishte asnjë element të letërsisë evropiane të kohës e as më letërsinë ruse e bizantine. Përndryshe, kjo histori e letërsi sipas Gilfeldringut ishte një thurje frazeologjike absurde që dëshmonte se serbët ishin të një niveli të ulët të inteligjencës dhe kuptimit të realitetit historik

Demë Mulliqi

Historiani dhe ideologu rus i sllavizmit Aleksansander F. Gilferdring, në vitin 1857 ishte emëruar konsull në Sarajevë. Gjatë viteve sa shërbeu në Bosnje udhëtoio nëpër viset e Hercegovinës, Bosnjës dhe Serbisë së Vjetër. Gjatë këtyre udhëtimeve ai u mor me hulumtimin e dokeve dhe virtyteve të popullatës, me theks të veçantë me letërsinë dhe historinë serbe të periudhës së Serbisë së Vjetër. Shënimet e mbledhura i përfshiu në veprën “ Putovanje po Hercegovini, Bosni i Staroj Srbiji”(“Ud-

Javore Koha

e enjte, 24 tetor 2019

hëtimi nëpër Hercegovinë, Bosnje dhe Serbinë e vjetër”) Përkthimi i veprës dhe komenteve u realizua nga Branko Çuliq dhe u botua në vitin 1972 në Sarajevë. Në këtë rast do i ndajmë disa nga vlerësimet më karakteristike lidhur më krijimin e historisë serbe, letërsisë dhe disa virtyteve që i prezantoi autori për popullin serb të asaj periudhe dhe respektit ndaj individëve që njihen për krime. Shumë elemente karakterologjike të cekura nga Gilfeldringu të popullit serb (kryesisht të shtresës së lartë serbe), janë aktuale edhe sot në shekullin XXI. Sipas këtij studiuesi, në Serbinë e Vjetër, serbët krijuan histori kombëtare përmes miteve fetare e legjendave e jo në mbështetje të argumenteve historike, por një histori me fjalë e shprehje të zbrazëta e të

pakuptimta. Edhe për letërsinë serbe të asaj periudhe thotë së nuk kishte asnjë element të letërsisë evropiane të kohës e as me letërsinë ruse e bizantine Përndryshe, kjo histori e letërsi sipas Gilfeldringut ishte një thurje frazeologjike apsurde që dëshmonte së serbët ishin të një niveli të ulët të inteligjencës dhe kuptimit të realitetit historik. Në aspektin etik, kolektiviteti që nuk e bën dallimin e nocionit në mes të njerëzores e humanes prej jonjerëzores e antihumanes natyrisht që etno- biogjeneza e tyre ka prirje për krim, manipulim e gënjeshtrim. Sa i përket gënjeshtrës, elita serbe e ka vetmohuar se gënjeshtra është arma më e fuqishme e tyre. Sipas autorit, ishte si karakteristikë e tyre mos pranimi i disfatave siç është rasti i Betejës së Kosovës të cilën e festojnë edhe pse ishte një humbje

kulturë

fatale e tyre. Po ashtu ai i potencon disa raste për të cilat ishin anomali kolektive, siç ishte rasti i vlerësimit të disa individëve të shenjt, raste që dëshmohen për krime dhe ato jo më larg se në familjen e ngushtë. Gilfeldringu si raste të tilla e potencon Stefan Deçanin i cili me urdhër të të birit Dushanit futet në qeli e pas pak ditësh edhe mbytet. Madje vlerësohej si shenjt: “… i respektuari i shenjt mbreti Urosh i cili e verboi të birin Stefanin”. Autori disi befasohet edhe me mosdallimin në mes mikut dhe armikut, Ai e merr si shembull konkret thurjen dhe këndimin e këngës nga populli për Mark Vukashinoviqin i cili jo që nuk mori pjesë në Betejën e Kosovës, por ishte në krahun e Sulltan Muratit dhe kundër Llazarit. Përkundër disa vlerësime që i bën,

“

Sa i përket gënjeshtrës, elita serbe e ka vetmohuar së gënjeshtra është arma më e fuqishme e tyre. Sipas autorit ishte si karakteristikë e tyre mospranimi i disfatave, siç është rasti i Betejës së Kosovës të cilën e festojnë edhe pse ishte një humbje fatale e tyre. Po ashtu ai i potencon disa raste të cilat ishin anomali kolektive, siç ishte rasti i vlerësimit të disa individëve për të shenjtë, raste që dëshmohen për krime dhe ato jo më larg se në familjen e ngushtë. Gilfeldringu si raste të tilla e potencon Stefan Deçanin i cili me urdhër të të birit Dushanit futet në qeli e pas pak ditësh edhe mbytet. Madje vlerësohej si shenjt: “… i respektuari i shenjtë mbreti Urosh i cili e verboi të birin Stefanin”

autori nuk i gjeneralizon me tërë serbët e Serbisë së Vjetër. Sipas tij, ata

i takojnë elitës së udhëheqëseve të asaj kohe. e enjte, 24 tetor 2019

Javore Koha

Mozaik

Niveli i (pa)pastërtisë në Komunën e Tuzit

Të edukojmë rininë të kujdeset për amb Aksioni i organizuar pak ditë më parë i të rinjve vullnetarë nga fshati Traboin i Hotit të Malësisë në pastrimin e rrugëve lokale është një lajm i mirë, i cili duhet të frymëzojë të gjithë qytetarët e kësaj komunë të re dhe t’i sensibilizojë ata për një angazhim maksimal gjatë gjithë vitit në ruajtjen e ambientit të pastër

Gjekë Gjonaj

Malësia është trevë e dashur. Me traditë shqiptare. E bukur. Mikpritëse. Djep i artit, kulturës, arsimit dhe vlerave të pafundme, në muret e së cilës dukshëm shkruhet historia e saj shekullore për të cilën shqiptarët malësorë janë krenarë dhe i ruajnë me fanatizëm. Vatër e fushëbetejave epike dhe e kthesave dramatike; Çdo pëllëmbë e saj është një thesar i paçmueshëm. Të gjitha këto dhe vlera të tjera të saj do të veniten nëse ajo do të ndotet nga mbeturinat. Kjo trevë e lashtë nesër meriton të duket më e pastër, më e rregulluar. Rrugët, trotuaret, deponitë ilegale të mbeturinave , janë hapësira tona. Ato pasqyrojnë kujdesin e qytetarëve të Malësisë, kulturën dhe edukatën tonë. Prandaj është e nevojshme që ne të mos bëjmë asgjë më shumë veç të pastrojmë ambientet publike, ashtu siç e mbajnë shtëpinë. Aksioni i organizuar pak ditë më parë i të rinjve vullnetarë nga fshati Traboin i Hotit të Malësisë në pastrim-

Javore Koha

e enjte, 24 tetor 2019

in e rrugëve lokale është një lajm i mirë, i cili duhet të frymëzojë të gjithë qytetarët e kësaj komunë të re dhe t’i sensibilizojë ata për një angazhim maksimal gjatë gjithë vitit në ruajtjen e ambientit të pastër. Nuk ka sesi të mos ndjehesh i kënaqur kur vëren se Malësia sot ka rini që di dhe ka vullnet të kujdeset për ambientin e tyre. Kjo për faktin se pastërtia e mjedisit ka ngjashmëri me mbajtjen pastër dhe të rregullt të shtëpisë. Ashtu sikurse kemi nevojë të mbajmë pastërtinë brenda dhe përqark shtëpisë, po aq edhe ambienti rrethues ka nevojë të pastrohet me kujdes. Porosia e këtij aksioni është që të largohet së paku një mbeturinë nga toka dhe të mbillet një lule apo fidan. E kemi obligim që të kujdesemi për hapësirat publike dhe për këtë arsye duhet që të gjithë ta mbështesim këtë fillim të mbarë të rinisë së Malësisë dhe të organizatorëve të këtij aksioni. Sepse bardhoku është problem i të gjithë neve. Për këtë nuk mjafton vetëm një apo disa aksione në vit, por duhet përkujdesje e përditshme të secilit prej nesh , respektivisht duhet pasur vazhdimisht në mend një rregull të dobishëm për të gjithë “ Një vend për çdo gjë dhe çdo gjë në vendin e vet”. Pavarësisht se ku jetojmë në fshat apo në qytet, në vilë, apo në shtëpi na duhet një program i përcaktu-

ar mirë pastrimi dhe mirëmbajtjeje. Për shembull, ndoshta çdo ditë nuk e pastrojmë oborrin e shtëpisë ose trotuarin ngjitur. Ju e dini se sa të shëmtuar do të duken ata kur plehrat që lihen të grumbullohen disa ditë. E njëjta gjë është edhe me plehrat e tjera në ambient nëse nuk rregullohet ( pastrohet) apo me gjërat e sendet e hedhura vend e pa vend brenda shtëpisë nëse atë nuk e mbajmë pastër. Pa dyshim, ambienti publik ku jetojmë, do të duket shumë herë më mirë dhe do të jetë më i shëndetshëm nëse të gjithë ne bëjmë detyrën tonë për ta mbajtur të pastër. Për një pamje të këndshme brenda dhe jashtë shtëpisë jemi përgjegjës ne. E, mbajtja pastër e shtëpisë dhe e ambientit publik, nuk varet vetëm nga mundësitë tona ( tuaja) ekomomike, por nga qëndrimi i duhur mendor. Sikurse edhe nga niveli i vetëdijesimit dhe ndërgjegjësimit qytetar. Duhet të mundohemi maksimalisht për një ambient të pastër. Të përqendrohemi në drejtim të pastrimit të krejt hapësirës gjeografike të Komunës së Tuzit. Të ruajmë dhe largojmë mbetjet urbane dhe ato inerte si dhe të gjelbërojmë Tuzin me rrethinë. Të mos ndotim e shëmtojmë resurset e mrekullueshme natyrore të Malësisë. Nga ana tjetër, ata që i hedhin mbeturinat aty ku nuk e kanë vendin

Mozaik

e Malësisë që bientet publike

duhet identifikuar dhe ndëshkuar me dënime. Andaj, të kemi kujdes e t’i hedhim në vendet e parapara ( të dedikuara) për mbeturina nëse dëshirojmë dhe duam që, ambientin ku jetojmë ( në rastin konkret

Malësinë) ta kemi vërtetë të pastër. Mos të ndalemi me kaq. Kemi edhe shumë punë për të bërë. Në radhë të parë të edukojmë rininë e Malësisë që të kujdeset për ambientin e pastër. Të organizohemi e të bashkohemi të

gjithë për një Malësi më të pastër e më të rregulluar. Sepse të gjithë ne e duam Malësinë – Tuzin të pandotur. Pa mbeturina. E duam Malësinë e shëndetshme. Kjo na nderon të gjithëve edhe në sytë e të tjerëve. e enjte, 24 tetor 2019

Javore Koha

Mozaik

Promovohet në Shkodër libri i Gani Karamanagës “Pazari i qytetit” Në Bibliotekën “Marin Barleti“ të qytetit të Shkodrës u bë përurimi i librit “Pazari i Qytetit“ të prim. dr. Gani Karamanagës, kryetar i Bashkimit të Krijueseve Shqiptarë të Malit të Zi. Si edhe zakonisht, siç është në traditën dhe nderin e Shkodrës, dhe sidomos të kësaj biblioteke, ishin marrë të gjitha masat e duhura për organizimin e këtij aktiviteti. Ishin të pranishëm një numër i madh intelektualësh të dëgjuar, shkrimtarë dhe poetë, historianë e studiues dhe shumë miq e dashamirë të shkrimtarit. Salla e mbushur dhe e rregulluar mirë, gazetarët dhe akustika e çdo gjë ishte vënë në shërbim te aktivitetit. Përurimin e hapi Drejtori i Bibliotekës “M. Barleti” Zoti Maxhit Cungu, i cili foli për jetën e veprimtarinë e Dr. Gani Karamanagës. Në panelin drejtues veç z. Maxhit Cungu merrnin pjesë autori i librit si edhe redaktori i librit akademik Zuvdija Hoxhiq dhe recensenti Dimitrov Popoviq. Në diskutimin e tij D. Popoviq u ndal tek njohja e tij me krijimtarinë e G. Karamanagës, me motivet që e shtyjnë atë të shkruajë për qytetin dhe traditat e tij, me të veçantat që e dallojnë nga qytetet e tjera. Ai theksoi se shkrimet e këtij autori flasin mjaft mirë për jetesën dhe veprimtarinë e banorëve te qytetit, që në kohë të largëta, për traditën e mirë që është kudo ndër shqiptarë si njerëz tolerantë e të kulturuar në raport me popujt e tjerë, me besim dhe kombësi ndryshe. Sami Kraja, shkrimtar dhe një ndër intelektualët e shquar të Shkodrës,

Javore Koha

e enjte, 24 tetor 2019

që e njeh nga afër autorin, vuri në dukje afërsitë shpirtërore dhe lidhjet që ka autori me origjinë nga Shkodra. Ai theksoi më tej për lidhjet e Shkodrës me Ulqinin dhe miqësitë mes tyre. Duke lexuar këtë libër, - tha ai, - ndjen një dashuri e respekt për popullin që jeton në trojet e veta, por jashtë kufijve shtetërorë. Edhe ata janë njerëz të mirë, punëtorë, besnikë dhe të thjeshtë. Sidomos mjaft mirë janë paraqitur motivet me detin dhe detarinë, nga personazhet e tregimeve të tij. Me shumë respekt foli për krijimtarinë e tij edhe akademiku dhe një ndër shkrimtarët më të njohur të Malit të Zi, që është edhe redaktori i këtij libri, zoti Zuvdija Hoxhiq. Ai tha se këtu kemi të bëjmë me një roman të vërtetë. Tregimet e tij janë shumë konkrete dhe të mbajnë nën peshën e tyre për një kohë të gjatë. Ato janë interesante dhe secila prej bisedave

të tij mund të shërbejë si një bazë për një vepër letrare më të madhe siç është novela apo romani. Ai tha se disa ngjarje të librit i kish përjetuar edhe vetë dhe tregoi një ngjarje qe lidhej me Xhemal Kadën dhe Esad Mekulin. Në fjalën e tij autori Karamanaga falënderoi Bibliotekën “M. Barleti” për organizimin dhe pjesëmarrësit e shumtë që mbushnin auditorin. Ai tregoi arsyet dhe qëllimet që e kanë shtyrë të merret me historikun e qytetit të Ulqinit. Ai tregoi dhe afërsinë që e ka me Shkodrën, nga e ka edhe origjinën. Krahas librave të tjerë që ka shkruar, ai tha se së shpejti pritet të dalë një libër i ri i tij. Në fund pjesëmarrësit e uruan dhe e falënderuan për punën që po bën. Autori u dhuroi pjesëmarrësve librin e tij me nënshkrim. Dimitrov Popoviq

marketing

U. S. EMBASSY PODGORICA Announces an open position for

POLITICAL/ECONOMIC ASSISTANT TEMPORARY POSITION – REPLACEMENT FOR EMPLOYEE ON MATERNITY LEAVE

• BASIC FUNCTION OF THE POSITION

Supports the advancement of U.S. Government foreign and economic policy objectives, and monitors, analyzes and reports on the political and economic situation in Montenegro with a particular focus on human rights, religious freedoms, labor issues, and the environment. Arranges meetings and accompanies U.S. Government officials. Acts as interpreter/translator and note-taker in meetings with Montenegrin officials, party leaders, NGOs and others, and is the backup protocol assistant.

• QUALIFICATIONS REQUIRED 1. EDUCATION: Must have Bachelor’s Degree or equivalent in international relations, political sciences, social sciences, or related field. 2. EXPERIENCE: At least three years of experience in the field of politics, journalism, education, international affairs, economic/business development is required. 3. LANGUAGE: English language ability - Level IV (fluent) (will be tested), and Montenegrin language - Level IV (fluent) is required. 4. KNOWLEDGE: A comprehensive knowledge of Montenegro’s political, economic, business and social structure, as well institutions, political parties, historical development and key political figures is required. 5. SKILLS AND ABILITIES: Must have thorough knowledge of computers. Must be able to obtain and evaluate a variety of data, and organize and present information in concise written and oral form. Must have the ability to translate in meetings. CLOSING DATE FOR THIS POSITION: November 06, 2019 HOW TO APPLY: Applicants must submit the following documents to be considered: Universal Application for Employment (UAE) (Form DS-174), which is available on our website or by contacting Human Resources. Failure to do so may result in a determination that the applicant is not qualified. Via e-mail: podgoricajobs@state.gov Via mail: American Embassy Zagreb Human Resources Office – Job Application (Pol-Econ Asst-Temp) T. Jefferson 2, 10010 Zagreb, Croatia Please look for more information on this Vacancy Announcement on the following web site https://me.usembassy.gov/ An Equal Opportunity Employer EQUAL EMPLOYMENT OPPORTUNITY: The U.S. Mission provides equal opportunity and fair and equitable treatment in employment to all people without regard to race, color, religion, sex, national origin, age, disability, political affiliation, marital status, or sexual orientation. The Department of State also strives to achieve equal employment opportunity in all personnel operations through continuing diversity enhancement programs. The EEO complaint procedure is not available to individuals who believe they have been denied equal opportunity based upon marital status or political affiliation. Individuals with such complaints should avail themselves of the appropriate grievance procedures, remedies for prohibited personnel practices, and/or courts for relief. e enjte, 24 tetor 2019

Javore Koha

marketing Mali i zi Fondi për Mbrojtjen dhe Realizimin e të Drejtave të Pakicave Nr: 1124/19, Podgoricë, 17.10.2019. Në bazë të nenit 36, paragrafi 9, i Ligjit mbi të Drejtat dhe Liritë e Pakicave (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Malit të Zi”, nr. 31/06, 51/06 dhe 38/07 dhe “Gazeta Zyrtare e Malit të Zi”, nr. 2/11 dhe 31/17), lidhur me Vendimin për themelimin e Fondit për Mbrojtjen dhe Realizimin e të Drejtave të Pakicave („Gazeta Zyrtare e Malit të Zi nr.13/08, 64/11,068/17), sipas dispozitave të Rregullores për metodën e vlerësimit të projekteve të cilat financohen nga Fondi për Mbrojtjen dhe Realizimin e të Drejtave të Pakicave („Gazeta Zyrtare e Mali të Zi“, nr.64/18), Komiteti drejtues i Fondit, në përputhshmëri me Vendimin e marrë në seancën e mbajtur më 17.10.2019. shpall Ftesë publike për shpërndarjen e II (dytë) të mjeteve për financimin e projekteve për mbështetje të aktiviteteve nga neni 36, paragrafi 1, i Ligjit mbi të Drejtat dhe Liritë e Pakicave, për vitin 2019 Fondi për Mbrojtjen dhe Realizimin e të Drejtave të Pakicave të Malit të Zi (në tekstin e mëtejmë: Fondi) do të financojë dhe bashkëfinancojë, në vitin 2019, projektet e rëndësishme për mbrojtjen dhe zhvillimin e veçorive nacionale, gjegjësisht veçorive etnike të pjesëtarëve të popujve pakicë si dhe komuniteteve tjera kombëtare minoritare, që realizohen në Mal të Zi. Shpërndarja e mjeteve nga Ftesa publike zhvillohet në bazë të kritereve: 1. ruajtja dhe zhvillimi i identitetit kombëtar, fetar, gjuhësor dhe etnik të popullit minoritar ose të komunitetit kombëtar minoritar; 2. përputhshmëria e projektit me dokumentet strategjike të Qeverisë së Malit të Zi; 3. kontributi në bashkëpunim ndërkulturor dhe në zvogëlimin e distancës etnike; 4. promovimi i frymës së tolerancës, dialogut ndërkulturor dhe respektit e mirëkuptimit të ndërsjellë; 5. transparenca dhe mundësia e kontrollit të realizimit të projektit; dhe 6. kapacitetet profesionale dhe teknike të aplikuesit. Të drejtë të marrin pjesë kanë organizatat joqeveritare, subjektet juridike dhe personat fizikë, aktivitetet e të cilëve janë të drejtuara drejt mbrojtjes dhe zhvillimit të veçorive nacionale, gjegjësisht veçorive etnike të popujve pakicë si dhe komuniteteve tjera kombëtare minoritare si dhe pjesëtarëve të tyre, në fushën e identitetit kombëtar, etnik, kulturor, gjuhësor dhe fetar. Të drejtë të marrin pjesë në thirrje publike nuk kanë këshilla e popujve pakicë dhe komuniteteve të tjera kombëtare minoritare. Në thirrje publike për shpërndarjen e mjeteve, nuk mund të marrin pjesë organizatat joqeveritare, subjektet juridike dhe personat fizikë të cilëve, gjatë vitit kalendarik, me vendim të Fondit, u janë financuar dy projekte, ose një projekt në shumën e 5% të fondit total të mjeteve të përcaktuara për financimin e projekteve për përkrahjen e aktiviteteve nga neni 36, paragrafi 1, i Ligjit mbi të Drejtat dhe Liritë e pakicave. Projekti dorëzohet në formularin e duhur, të përcaktuar sipas Rregullores për metodën e vlerësimit të projekteve të cilat financohen nga Fondi për Mbrojtjen dhe Realizimin e të Drejtave të Pakicave („Gazeta Zyrtare e Mali të Zi“, nr.64/18) që përmban: - emërtimin “FONDI PËR MBROJTJEN DHE REALIZIMIN E TË DREJTAVE TË PAKICAVE” dhe “Formularin e projektit që dorëzohet në thirrjen publike për ndarjen e mjeteve financiare për mbështetjen e aktiviteteve të përmendura në nenin 36j të Ligjit mbi të drejtat dhe liritë e pakicave,” të dhënat mbi aplikuesin e projektit, të dhënat mbi fushat e veprimtarisë së aplikuesit të projektit, të dhënat mbi projektin, të dhënat mbi partnerin nëse aplikohet në partneritet, vendin dhe datën e plotësimit të të dhënave mbi partnerin, vendin për vulë, emrin dhe nënshkrimin e personit të autorizuar për ta përfaqësuar partnerin, gjegjësisht, emrin dhe nënshkrimin e personit fizik që është partner në projekt, të dhënat mbi mjetet financiare të nevojshme për realizimin e projektit, vendin dhe datën e dorëzimit të projektit, vendin për vulë, emrin dhe nënshrimin e personit të autorizuar për ta përfaqësuar aplikuesin e projektit dhe një listë dokumentash që i bashkëngjitet këtij projekti, si edhe një shënim se projektet të cilat nuk janë dorëzuar në formën e përshkruar, me të gjithë dokumentacionin e nevojshëm, dhe të cilat nuk janë dorëzuar brenda afatit të caktuar, që nuk i plotësojnë kushtet e parashikuara nga kjo ftesë, nuk do të merren parasysh. Formulari është i disponueshëm në web faqen e Fondit www.fzm.me Dokumentacioni i kërkuar: Formulari i lartpërmendur duhet të shoqërohet me dokumentacion, si më poshtë vijon: - një raport i hollësishëm për mjetet e shpenzuara në vitin paraprak, bashkë me një kopje të faturave, kontratave dhe deklaratave nga bankat ku janë paguar, me pasqyrim tabelor të mjeteve të shpenzuara për vitin e kaluar dhe me sqarime, me planin e mediave, me materiale promovuese dhe botime të tjera, gjegjësisht, një deklaratë të verifikuar se aplikanti nuk ka përdorur mjetet nga Fondi për Mbrojtjen dhe Realizimin e të Drejtave të Pakicave (në tekstin e mëtejshëm: Fondi), në vitin e kaluar; - deklarata e verifikuar e aplikuesit, që mjetet për shumën e kërkuar nuk i ka marrë nga donatorët e tjerë; - deklarata e verifikuar e aplikuesit, që informacionet e dhëna në propozimin e projektit janë të sakta; - deklarata e verifikuar e aplikuesit, që mjetet e marra në bazë të ftesës publike nuk do të përdoren për të mbuluar humbjet e detyrimeve të tjera; - deklarata e verifikuar e partnerit, për pranimin e pjesëmarrjes në projekt në shumën e mjeteve të shënuara në projekt, nëse projekti dorëzohet në partneritet; - deklarata e verifikuar e aplikuesit, se projekti që ai dorëzon nuk do të ketë përdorim komercial ose

Javore Koha

e enjte, 24 tetor 2019

marketing

fitimprurës;

- deklarata e verifikuar e aplikuesit, me të cilën konfirmohet se qëllimi i projektit nuk do të jetë krijimi i një organizat apo shoqate;

- deklarata e verifikuar e aplikuesit, si vërtetim që mjetet e kërkuara nuk kanë për qëllim financimin e aktiviteteve zgjedhore, domethënë financimin e partisë politike;

- CD me propozimin e projektit dhe me mjetet e nevojshme për realizimin e projektit në formën e përshkruar në format dokumenti Word.

Përveç dokumentacionit të referuar, aplikuesi i projektit i cili është: 1) subjekt juridik ose organizatë joqeveritare duhet të dorëzojë edhe: - një kopje të regjistrimit pranë autoritetit kompetent; - një kopje të aktit themelues; - një kopje të Statutit; - deklaratën e aplikuesit të vërtetuar se personi i autorizuar ose anëtarët e autoritetit drejtues të aplikuesit nuk janë në të njëjtën kohë anëtarë të komisionit të Fondit, të komitetit drejtues të Fondit, drejtori, të punësuarit apo vullnetarët e Fondit; - vërtetimin e dorëzimit të raportit financiar për vitin paraprak (dëshmi e paraqitjes së pasqyrave financiare, formulari IOPPD të nënshkruar nga Administrata Tatimore dhe një llogari nga banka ku janë të regjistruara pagesat e taksave dhe kontributeve ); 2) personi fizik gjithashtu dorëzon: - një kopje të biografisë - (CV-së), me theks të veçantë mbi përvojën e mëparshme në realizimin e projekteve në fushat e ruajtjes dhe zhvillimit të veçantive kombëtare dhe etnike të popujve pakicë dhe komuniteteve të pakicave të tjera kombëtare dhe pjesëtarëve të tyre në fushën e identitetit kombëtar, kulturor, gjuhësor dhe fetar; - të paktën dy rekomandime ose garanci nga organizata ose institucione, fusha e veprimtarisë së të cilave është objekti i thirrjes publike, duke konfirmuar që aplikuesi i projektit e ka kapacitetin për të realizar projekt; - një kopje të biografisë - (CV-së) e personit përgjegjës për zbatimin e projektit. Shënim: Dokumenacioni që nënkupton vërtetim duhet të vërtetohet tek organet kompetente (Gjykata themelore, organi i vetëqeverisjes lokale me kompetencë mbi punët e vërtetimit apo notari). Projektet që janë paraqitur në ftesë publike do t’i vlerësojë Komisioni për vlerësimin e projekteve, sipas kritereve të përcaktuara në nenet 4 dhe 9 të Rregullores për metodën e vlerësimit të projekteve që financohen nga mjetet e Fondit për Mbrojtjen dhe Realizimin e të Drejtave të Pakicave (Gazeta Zyrtare e Malit të Zi nr.64/18), në formularin që është pjesë përbërës i Rregullores, që përmban: emërtimin “FORMULARI PËR VLERËSIMIN E PROJEKTEVE” dhe “Komisioni për vlerësimin e projekteve”, emërtimin dhe vitin e publikimit të ftesës publike, emrin e projektit, emrin dhe mbiemrin e aplikuesit, vendin për futjen e pikëve në bazë të çdo kriteri individual, gjegjësisht kriteret dhe shpjegimet për pikët e fituara, numrin e përgjithshëm të pikëve sipas të gjitha kritereve, vendin për futjen e komenteve të pikëve të dhëna, vendin dhe datën e plotësimit të formularit dhe nënshkrimin e anëtarit të Komisionit, dhe që është i publikuar në web faqen e Fondit për Mbrojtjen dhe Realizimin e të Drejtave të Njeriut www.fzm.me. Afati i aplikimit në Ftesës publike për shpërndarjen e mjeteve fillon më 18.10.2019, përfundimisht më 08.11.2019. Vendimi për shpërndarjen e mjeteve për financimin e projekteve për përkrahjen e aktiviteteve nga neni 36, paragrafi 1 i Ligjit për të Drejtat dhe Liritë e pakicave do të publikohet në web faqen e Fondit www.fzm.me, dhe së paku në një media, me seli në Mal të Zi. Formulari i plotësuar, nënshkruar dhe verifikuar, me dokumentacion të duhur, paraqitet në dy kopje në formë të shtypur, një kopje në formë elektronike që është e detyrueshme (Microsoft Office Word dhe në mënyrë elektronike DVD/CD) dhe në formë identike me kopjen e shtypur, në zarf të mbyllur, në adresën Fondi për Mbrojtjen dhe Realizimin e të Drejtave të Pakicave, Rr. Slobode, nr.85, Podgoricë, me shënimin: TË MOS HAPET – për Ftesë publike për shpërndarjen e II (dytë) të mjeteve për financimin e projekteve për mbështetjen e aktiviteteve nga neni 36, paragrafi 1, i Ligjit për të drejtat dhe liritë e pakicave, për vitin 2019. Vërejtje: Projektet të cilat nuk janë dorëzuar në formën e përshkruar, me të gjithë dokumentacionin e nevojshëm dhe të cilat nuk janë dorëzuar brenda afatit të caktuar, gjegjësisht, që nuk i plotësojnë kushtet e parashikuara nga ky konkurs, nuk do të konsiderohen. Kontakt tel.+382 20 664 362 Kryetari i këshillit drejtues Bujar Hasangjekaj e enjte, 24 tetor 2019

Javore Koha

e a avorh KJo Podgori cë e enjte, 24 tetor 2019

Viti XVlll Numër 885 Çmimi 0,50

Bukuroshja nga Meksika rrëmben kurorën ISSN 1800-5696

Post Nobeli për Handken e shtangu Ballkanin

Mbresa nga udhëtimi Rrugës së re të Arbrit