KOHA Javore Podgoricë e enjte, 22 shtator 2016 Viti XV Numër 732 Çmimi 0,50
Në fokus problemet e pabarazisë gjinore dhe ekstremizmit fetar U mbajt edicioni i dytë i Festivalit të Filmit “Seanema”
ISSN 1800-5969
Garojnë 16 lista zgjedhore, tri prej tyre shqiptare
Traditë dhe sukses
2
Përmbajtje
e enjte, 22 shtator 2016
Javore KOHA
OH ore A KJav Podgoricë e enjte, 22 shtator 2016 Viti
XV Numër 732 Çmimi 0,50
Në fokus problemet e pabarazisë gjinore dhe ekstremizmit fetar
Gojçaj: Çdo aksion humanitar duhet përgëzuar dhe mbështetur
fq 5
të Filmit “Seanema” U mbajt edicioni i dytë i Festivalit
9 ISSN 1800-596
Garojnë 16 lista zgjedhore, tri prej tyre shqiptare
Traditë dhe sukses
Javore KOHA
Shembuj të qytetarit global fq 6
Angela Merkel nuk dëshiron të humbasë fq 8
Themelues: Kuvendi i Malit të Zi Gazetë javore për aktualitete, shkencë dhe kulturë Numri i parë doli më 21 shkurt 2002. Botues: Këshilli Kombëtar i Shqiptarëve Redaktor përgjegjës: Ali Salaj Gazeta redaktohet nga kolegjiumi: Fahrudin Gjokaj (Sistem Inxhinjer & redaktor teknik) Ismet Kallaba (aktualitete, sport), Toni Ujkaj (kulturë) Vijoleta Berishaj (sekretare teknike) Adresa: Bulevar revolucije 15, Podgoricë Telefon & fax: 020/240-659 E-mail: kohajavore@t-com.me www.kohajavore.org Dorëshkrimet dhe fotografitë nuk kthehen
Efekti i Përbindëshit islam fq 10
Një libër që tenton të zbardhë të vërtetën për qëndrimin e Servantesit në Ulqin
fq 12
Përmbajtje
e enjte, 22 shtator 2016
3
Javore KOHA
Familijet ortodokse në kala fq 14
Kosova fiton çmim special “Europa Nostra” fq 20
Është punuar pak për ruajtjen e trashëgimisë kulturore fq 22
Vëzhgimi i bukurive natyrore, motiv për shoqërimin e të rinjve fq 23
Dedvukaj: Falë punës dhe përkushtimit arrita të siguroj prodhim kualitativ fq 24
Konkurs Dërgoni fotografitë në email: kohajavore@t-com.me
4
Ngjarje javore
e enjte, 22 shtator 2016
Javore KOHA
Në zgjedhjet parlamentare në Mal të Zi
Garojnë 16 lista zgjedhore, tri prej tyre shqiptare Podgoricë - Në zgjedhjet parlamentare në Mal të Zi, që do të mbahen më 16 tetor, do të garojnë 16 lista zgjedhore, tri prej të cilave janë koalicione që tubojnë forcat politike shqiptare në Mal të Zi. Komisioni Shtetëror i Zgjedhjeve ka bërë të ditur se deri të martën në orën 24.00, kur ka qenë afati përfundimtar për dorëzimin e listave, listat e kandidatëve për deputetë i kanë dorëzuar këto koalicione dhe parti: Me hap të sigurt – PDS – Millo Gjukanoviq, Koalicioni i madh Çelësi, Shteti të gjithëve – PSD – Ranko Krivokapiq, Partia Serbe, Fitore e jo ndarje – Demokratët – mr. Aleksa Beçiq; Partia e Pensionistëve, Invalidëve dhe e së Drejtës Sociale – dr. Smajo Shabotiq; Konsekuent –
Socialdemokratët e Malit të Zi – Ivan Brajoviq, Iniciativa Qytetare Kroate, Mali i Zi Pozitiv, Partia Boshnjake, Fronti Demokratik, Alternativa Mali i Zi; Koalicioni “Shqiptarët të Vendosur” – Forca, UDSH, ASH; Lidhja Demokratike e Shqiptarëve; Koalicioni Shqiptar “Me një qëllim” – PD, IQ, LD në MZ, LQ “Perspektiva”; dhe Mali i Zi në duar të sigurta – Partia e Radikalëve Serbë. Bartës i listës për deputetë të Kolicionit “Shqiptarët të Vendosur”, i cili përbëhet nga Forca e Re Demokratike, Unioni Demokratik i Shqiptarëve dhe Alternativa Shqiptare, është Genci Nimanbegu nga Forca e Re Demokratike, deputet në përbërjen aktuale të Kuvendit të Malit të Zi dhe kryetar i Këshillit Kombëtar të Shqiptarëve në Malin e Zi.
Në krye të listës për deputetë të Koalicionit Shqiptar “Me një qëllim”, të përbërë nga Partia Demokratike, Iniciativa Qytetare – Tuz, Lidhja Demokratike në Mal të Zi dhe Lëvizja Qytetare “Perspektiva” është Gzim Hajdinaga, ish ministër për të drejtat e pakicave në Qeverinë e Malit të Zi dhe ish-kryetar i Komunës së Ulqinit. Ndërkaq listës “Lidhja Demokratike e Shqiptarëve”, në përbërje të të cilit janë degët e LD në MZ-së në Malësi, Plavë-Guci dhe Rozhajë dhe Partia Qendrore Shqiptare për Integrime, i prinë Nikollë Camaj, kryetar i Degës së LD në MZ për Malësi dhe ish-kryetar i Kuvendit të Komunës Urbane të Tuzit. (Kohapress)
Ngjarje javore
e enjte, 22 shtator 2016
5
Javore KOHA
Në Tuz u organizua aksioni i dhurimit vullnetar të gjakut
Gojçaj: Çdo aksion humanitar duhet përgëzuar dhe mbështetur Tuz- Aksioni i dhurimit vullnetar të gjakut është organizuar në Tuz në hollin e QKI “Malësia” të cilit i janë bashkëngjitur disa dhjetëra persona të cilët kanë treguar humanizmin dhe solidaritetin e tyre në këtë aksion. Kryetari i klubit të dhuruesve të gjakut për Malësinë Nua Gojçaj i cili këtë aksion të radhës e quajti si gjest human dhe bamirës, tha se aksione të tilla duhen përgëzuar kurdoherë,
duke qenë se bëhet fjalë për ndihma të cilat dikujt i nevojiten për qëllime nga më të ndryshmet. “Këtë aksion e organizuan këshilli i të rinjve i PDS-së për Tuzin i mbështetur nga unë si kryetar i klubit të dhuruesve të gjakut për Malësinë dhe KU e Tuzit. Ne si klub obligohemi që të paktën një herë në vit të organizojmë një aksion të dhurimit të gjakut, kështu që sot së bashku organizuam aksionin e radhës në të cilin
kanë dhuruar gjak 22 persona. Gjaku që sigurohet nga ky aksion dërgohet në Qendrën e Transfuzionit në Podgoricë i cili më pas shpërndahet tek të gjithë personat që kanë nevojë”, theksoi Gojçaj. Gjak mund të dhurojë çdo person i shëndetshëm i moshës nga 18 deri 65 vjeç pas kryerjes së vizitave mjekësore dhe laboratorike. Femrat mund të japin gjak 3 herë në vit, t.u. ndërsa meshkujt 4 herë.
6
Vështrime & Opinione
e enjte, 22 shtator 2016
Javore A KOHA KOH
Instituti “Atlantic Council”
Shembuj të qytet
Në kuadër të mbledhjes vjetore të Asamblesë së Përgjithshme të Kombeve të cil” me qendër në Washington, e që merret me studimin e çështjeve ndërkom tuale – dekoroi të hënën me çmimin vjetor “Global Citizen”, qytetarit global këtij enti, “ishte shembullor në përballimin e tyre me sfidat globale dhe në Për Koha Javore:
Frank Shkreli Nju Jork
Të martën, Sekretari i Përgjithshëm i Organizatës së Kombeve të Bashkuara, Ban Ki Moon, hapi debatin vjetor të Asamblesë së Përgjithshme të OKB-ës duke u bërë thirrje udhëheqësve botërorë të mbledhur në Nju Jork që, “të jeni në shërbim të popujve tuaj. Mos përmbysni demokracinë. Mos vidhni dhe mos keqpërdorni burimet ekonomike të vendit tuaj. Mos burgosni dhe mos torturoni kritikët tuaj.” Fjalë të ashpra këto të Sekretarit të Përgjithshëm të OKB-së drejtuar udhëheqësve të vendeve anëtare në fillim të punimeve të mbledhjes së 71-të të Asamblesë së Përgjithshme. Por me gjithë problemet që ekzistojnë anembanë botës, Ban Ki Moon u tha përfaqësuesve botërorë se, “Duke punuar së bashku, duke vepruar në unitet, ne mund t’ia dalim”, shtoi ai, duke u përballur drejtpërdrejt me sfidat botërore së bashku, ndërsa u kujtoi delegatëve të organizatës botërore fuqinë që posedon çdo individ për të ndryshuar botën. Në kuadër të mbledhjes vjetore të Asamblesë së Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara në Nju Jork -- Instituti “Atlantic Council” me qendër në Uashington, e që merret me studimin e çështjeve ndërkombëtare në fushën politike, ekonomike dhe intelektuale – dekoroi
të hënën me çmimin vjetor “Global Citizen”, qytetarit global, tre individë të dalluar, “lidershipi i të cilëve”, sipas këtij enti, “ishte shembullor në përballimin e tyre me sfidat globale dhe në mbështetje të unitetit” ndërkombëtar. Fituesit e këtij çmimi prestigjioz ishin Kryeministri i Italisë, Matteo Renzi, Kryeministri i Japonisë Shinzo Abe dhe muzikanti dhe kompozitori amerikan Wynton Marsalis. Në darkën vjetore shtruar në Muzeun Amerikan të Historisë Natyrale në Nju Jork për nder të fituesve të këtij çmimi morën pjesë rreth 500 udhëheqës qeveritarë, tregtarë, ushtarakë, gazetarë dhe përfaqësues të shoqërisë civile nga mbarë bota, përfshirë edhe Sekretarin Amerikan të Shtetit, John Kerry, i cili i dorëzoi Çmimin e Qytetarit Global, Kryeministrit italian, Matteo Renzi.
Kryetari i Atlantic Council, Jon M. Hunstman në fillim të darkës, theksoi rëndësinë që ka uniteti botëror në mbështetje të kauzave të përbashkëta, në përpjekje për të përmirësuar në përgjithësi gjendjen në botë dhe për t’u përballur me sfidat historike të kësaj kohe, me objektivin, shtoi ai, “që të krijojmë një botë më të lirë, më të hapur dhe më të begatë” për të gjithë. Duke i dorëzuar dekoratën e lartë Kryeministrit italian Renzi, personi më i ri nga mosha në atë detyrë, Sekretari Amerikan i Shtetit Kerry iu drejtua pjesëmarrësve duke thënë se pa marrë parasysh se nga vimë ose çfarë profesioni kemi, secili prej nesh si individë dhe të gjithë ne si grup, e konsiderojmë veten atlanticistë. Unë, shtoi kryediplomati amerikan, jam
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
Vështrime & Opinione
tarit global
ë Bashkuara në New York -- Instituti “Atlantic Counmbëtare në fushën politike, ekonomike dhe intelekl, tre individë të dalluar, “lidershipi i të cilëve”, sipas ë mbështetje të unitetit” ndërkombëtar
këtu sonte për të nderuar së bashku me ju kontributin e një udhëheqësi dinamik por edhe të një udhëheqësi gjithnjë e më të rëndësishëm në arenën e kontinentit europian. Ai e cilësoi udhëheqësin e ri italian si një “reformator të guximshëm në vendin e tij dhe si një zë të fortë në fushën e sigurisë së përbashkët.” Në fjalimin e tij kushtuar Kryeministrit italian, Z. Kerry përmendi Luftën e Parë dhe të Dytë Botërore, si edhe sundimin komunist anembanë Europës për 50-vjet, duke theksuar se paraardhësit tanë, shtoi ai, kishin arsye që themeluan Bashkimin Europian dhe organizatën e Atlantikut Verior, NATO. Si rrjedhim, nënvijoi ai, “Kishte arsye që udhëheqësit vizionarë, duke filluar nga Çurçilli e Rusvelti e deri tek Adenauri e De Gasperi, u përpoqën të krijonin një
komunitet transatlantik që do të shërbente si një platformë e qëndrueshme në mbështetje të stabilitetit, begatisë dhe paqes ndërkombëtare”. Të gjithë ne -- e sidomos personat që po nderojmë sonte, shtoi ai -- jemi mbledhur këtu si ruajtës dhe mbështetës të atij vizioni, trashëgimi e paraardhësve tanë europianë dhe amerikanë. Kryediplomati amerikan foli gjithashtu edhe për marrëdhëniet e “mrekullueshme” që ekzistojnë midis Shteteve të Bashkuara dhe Italisë, ndërsa përmendi njëkohësisht lidhjet e ngushta familjare, historike dhe kulturore që ekzistojnë midis dy vendeve, dhe të cilat theksoi Z. Kerry, janë të çimentuara në vlerat tona të përbashkëta. Këtu në Amerikë -- një vend dhe një kontinent i emëruar pas emrit të një biri
e enjte, 22 shtator 2016
7
Javore KOHA
tjetër të Firencës (Amerigo Vespucci) përfundoi Z. Kerry – jemi të kënaqur që Italia qeveriset sot në drejtim të duhur nga një udhëheqës guximtar dhe në përputhje të plotë me lidhjet dhe vlerat trasatlantike. Nga ana e tij, duke pranuar dekoratën, Kryeministri italian foli mbi rëndësinë e udhëheqjes globale dhe shtoi se, “Qytetaria globale nuk është një çmim ose dekoratë në vetvete, por është një përgjegjësi që duhet të ushtrohet nga të gjithë. Ne nuk mund të humbasim vlerat tona duke mos respektuar dinjitetin e çdo personi”, u shpreh udhëheqësi italian Matteo Renzi duke pranuar dekoratën e Këshillit të Atlantikut. Duke mbrojtur dinjitetin e secilit person, “Mund të humbasim disa vota”, përfundoi ai, “por ne nuk mund të humbasim vlerat njerëzore”në këtë proces. Këshilli i Atlantikut dekoroi edhe Kryeministrin e Japonisë, Z. Shinzo Abe për shërbimin e tij të gjatë publik dhe për udhëheqjen e tij të jashtëzakonshme për sigurimin e paqes rajonale dhe për angazhimin e tij të vendosur në përforcimin e ekonomisë japoneze. U dekorua gjithashtu edhe muzikanti i famshëm amerikan, Wynton Marsalis, i njohur botërisht jo vetëm për muzikën xhaz (jazz), por edhe si ambasador kulturor i cili i ka kushtuar gjithë jetën arteve dhe edukimit në fushën e arteve anembanë botës dhe i cili me veprimtarinë e tij ka zhdukur pengesat midis artistëve dhe muzikantëve në të dy anët e Atlantikut. Marsalis pranoi dekoratën e “Qytetarit të Botës”, duke u thënë të pranishmëve se, “Kur politika dhe financat humbasin rrugën e duhur, atëherë ne duhet t’u kthehemi rrënjëve tona – tek kultura.” Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së, Ban Ki Moon u tha udhëheqësve botërorë të martën se ndonëse një botë e perfeksionuar mund të duket shumë larg në horizont, mundësitë për realizimin e një bote të tillë ekzistojnë në secilin prej nesh, po të duam të veprojmë në të mirën e përbashkët dhe në unitet me njëri tjetrin. Të tre të dekoruarit nga Këshilli i Atlantikut – Kryeministri i Italisë Matteo Renzi, Kryeministri i Japonisë, Shinzo Abe dhe muzikanti i njohur amerikan Wynton Marsalis – në mënyrën e tyre modeste dhe individuale janë shembuj të “qytetarit të botës” për t’u ndjekur edhe nga të tjerët anembanë botës.
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
8
Vështrime & Opinione
e enjte, 22 shtator 2016
Javore A KOHA KOH
DW
Angela Merkel n dëshiron të hum
Christoph Strack
Angela Merkel shfaqet kritike dhe luftarake. Pa e Landit të Berlinit ajo merr përsipër përgjegjë “Po të kisha pasur mundësi, do ta kisha kthyer kohën pas, shumë, shumë vite.” Këtu Angela Merkel tingëllon melankolike. Politika është veprimi këtu dhe në këtë moment dhe për nesër. Ai që e hedh vështrimin shumë pas, mund të shndërrohet në shtyllë kripe. Kjo në një kohë kur Merkeli mendon se përgjegjësinë e mbajnë shumë vetë, për startin shumë të vonuar në sfidën globale të arratisë dhe migrimit. “Ne padyshim nuk kemi
qenë kampionë botërore për integrimin”. Pranim për mospërcjelljen e politikës Angela Merkel përpunon në mënyrë demonstrative gabime të viteve të shkuara dhe pika të dobëta të politikës së saj, jo, pika të dobëta të përcjelljes së politikës së saj. Ajo nuk dëshiron të flasë më për “ne do t’ia dalim mbanë” - këto fjalë thotë ajo janë shndërruar në frazë e pafundme bosh. Në vend të kësaj ajo dëshiron të bëjë ndry-
shime në marrëveshjen e Dublinit për pranimin dhe shpërndarjen e refugjatëve në BE. Dhe thotë se “po punon me të gjithë fuqinë”, që një “gjë e tillë” si 2015 të mos përsëritet më. Por ajo i mbështet plotësisht veprimet e atëhershme. Dhe ajo – kur i thotë këto fjalë dëshiron të jetë edhe emocionale – ka “ndjesinë absolutisht të sigurtë”, se Gjermania do të dalë nga kjo fazë e vështirë “më mirë se ç’ishte kur hyri”. Është emocioni i një fizikaneje në
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
Vështrime & Opinione
e enjte, 22 shtator 2016
nuk mbasë
as një rezultati historik të keq të partisë së saj në zgjedhjet ësi. Njëkohësisht Merkeli duket e vendosur dhe e qetë një organizim përpjekjesh që për të po dalin me sukses. Megjithatë këto mbeten fjalë të pazakonta autokritike për një kryetare partie dhe për një kancelare. Trembëdhjetë minuta zgjati fjala e saj hyrëse në konferencën e shtypit në Konrad-Adenauer-Haus. Kjo është një kohë tepër e gjatë për një të ashtuquajtur deklaratë në këtë kuadër. Rezultati i zgjedhjeve në Mecklenburg-Forpomerani dhe në Berlin e kanë prekur CDU-në dhe
atë vetë - kjo i vihet re Merkelit. Merkeli do ta provojë edhe njëherë Në mbledhjen e kryesisë së Partisë Kristjandemokrate nuk u ngrit zëri, konfirmojnë pjesëmarrësit. Nuk u bë fjalë për pasoja dhe as për çështjen e kandidaturës për kancelar. Ishte një takim i kreut të CDU-së, ku zëri nuk u ngrit, por ku shqetësimi shumë i madh u shpreh fort. Puna po bëhet serioze - kjo përshtypje të krijohet. Kjo vlen për procesin e një pajtimi me partinë simotër CSU dhe
9
Javore KOHA
për shqetësimin për frikërat në popull. Që ajo nuk do t’i bindë dot ata që thërrasin “Merkeli duhet të ikë”, këtë ajo e di. Por në këtë moment edhe e ndien. Edhe për këtë arsye ajo tregon emocione. Merkeli nuk ka humbur dhe nuk dëshiron të humbasë. Ajo do ta provojë edhe njëherë. Edhe nëse vetëkuptohet që këtë të hënë ajo nuk e shpalli kandidaturën e saj përshtypja që të lë ajo është mjaft luftarake dhe e vendosur.
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
10
Vështrime & Opinione
e enjte, 22 shtator 2016
Javore A KOHA KOH
Krijimi i ISIS dhe luftërat e përgjakshme
Efekti i Përbindë
Shërbimet antiislame që për fat të keq burojnë nga shtetet bashkëkohore, n gjithnjë duke krijuar Përbindësh “ Islam “ nëpërmjet të cilit vazhdimisht sy Qani Osmani
Që prej ekzistimit të njerëzimit nuk ka të ndalur lufta mes të mirës ndaj të keqes, mes drejtësisë ndaj padrejtësisë dhe mes humanizmit ndaj ligësisë, sepse kjo luftë vlerash është e inkorporuar në vet qenien e njeriut si mishërim i së mirës Hyjnore përkundër së keqes djallëzore. Pikërisht falë këtyre vlerave Hyjnore, shoqëria myslimane që nga ekzistimi i saj deri sot ka qenë imune sa i përket dhunës ndaj njerëzimit pavarësisht përkatësisë kombëtare dhe fetare, edhe pse pushteti i saj ka qenë i shtrirë nga kufijtë e Kinës në lindje, deri në Spanjë në perëndim dhe deri para Vjenës në veri. Por e kaluara është bërë pre e mbulimit të saj me pluhur historik me çka nëpërmjet pamjeve të turbullta të sodit, myslimanet do të dukeshin si e kundërta e asaj që në të vërtetë edhe kanë qenë, si njerëz të dhunshëm me një besim po ashtu të dhunshëm duke “ harruar “ që dhuna gjatë gjithë historisë njerëzore iu përshkruhet të gjithë popujve, feve, besimeve dhe sistemeve, përveç myslimanëve dhe Islamit. Sot shumica e perëndimorëve nuk e kanë idenë rreth botës islame. Shumica e evropianëve kanë harruar se paraardhësit e tyre kolonizuan tokat islame dhe vranë miliona myslimanë. Nëse kjo merret parasysh, atëherë del se Perëndimi dhe evropianët perëndimorë janë dhunues dhe terroristë më të mëdhenj.
Për fat të keq, perëndimorët nuk e pushtuan botën për shkak se ideologjia dhe feja e tyre janë më të madhërishme, por nga shkaku se në mënyrë të pamëshirshme dhe të pashpirt aplikuan “fuqinë” mbi të tjerët. Nuk masakruan myslimanët 4 milion njerëz gjatë luftërave të kryqëzatave, nuk vranë myslimanët mbi 50 milionë njerëz gjatë kohës së kolonializmit, nuk i filluan Luftërat Botërore feja Islame dhe myslimanët, të cilët morën 70 milionë jetë, nuk krijuan myslimanet dhe Islami sistemin komunist që vrau miliona njerëz etj. Mirëpo, shërbimet antiislame që për fat të keq burojnë nga shtetet bashkëkohore, nuk ndalen në tentimin e
njollosjes së Islamit dhe myslimanëve, gjithnjë duke krijuar Përbindësh “ Islam “ nëpërmjet të cilit vazhdimisht synohet të krijohen dy elemente boshte të interesave antiislame : E para - në njërën anë të krijohet një klimë e përshtatshme mediale për “ rrezikun “ e të qënurit mysliman në kohën dhe botën bashkëkohore, me çka do të pengohej integrimi i Islamit në Perëndim si pjesë përbërëse e vlerave bashkëkohore. E dyta – në anën tjetër synimi kryesor, mbajtja e shteteve myslimane në situatë lufte me çka pamundësohet ardhja në shprehje e vlerave universale dhe bashkëkohore të shoqërisë myslimane dhe besimit Islam në shtetet e tyre.
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
Vështrime & Opinione
e enjte, 22 shtator 2016
11
KOH Javore A KOHA
ëshit islam
nuk ndalen në tentimin e njollosjes së Islamit dhe myslimanëve, ynohet të krijohen dy elemente boshte të interesave antiislame
Fatkeqësisht, që të realizohen synime të tilla gjithmonë duhet që Përbindëshi të jetë nga vendet myslimane, me çka edhe efekti do të ishte më i favorshëm. Ende nuk është harruar AL Kaeda, nëpërmjet të cilit çdo qytetari perëndimor dhe çdo fëmije atje , islami dhe myslimanët iu paraqitën si përbindësha nga të cilët nuk të zë as gjumi natën. Por, synimi kryesor doli që nëpërmjet këtij Përbindëshi të vriten qindra mijëra myslimanë nga Afganistani deri në Irak, të mbahen këto shtete në gjendje lufte dhe njëkohësisht të uzurpohen pasuritë e tyre natyrore. Por, efekti i Përbindëshit “ Islam “ AL Kaeda ( që zanafillën e kishte tek shërbimet sekrete perëndimore ), filloi të
zbehej dhe nuk e arrinte atë që synohej, përkundrazi, rriteshin konvertimet në Islam nga të krishterët perëndimorë si dhe gjatë kësaj kohe doli në shesh një qeveri e cila kishte për qëllim mirëqenien njerëzore si dhe pavarësimin nga të qenurit vasal i shteteve “ bashkëkohore “, doli në shesh Turqia bashkëkohore, një shtet i cili bëri bujë ekonomike dhe politike por gjithnjë duke e theksuar krenarinë e saj me identitetin islam si mishërim Hyjnor në qenien e qytetarëve turq. Krijimi i ISIS-it ( që gjithashtu zanafillën e ka në shërbimet sekrete ), është dëshmi e qartë e vazhdimësisë së synimeve të lartpërmendura. Me vrasjen e mijëra myslimanëve të pafajshëm si dhe prezantimin medial të ekzekutimeve barbare të tyre, pasojat e këtij Përbindëshi “ Islam “ u ndien në tërë botën. Me dirigjime të detajuara, ISIS-i , në fillim e anashkaloi Gazën ku nga dora çifute vriteshin mijëra fëmijë palestinezë, që sot ta anashkalojë edhe Damaskun e qeverinë barbare Siriane, dhe të synojë kurdët në kufirin turk, për t’u munduar ta realizojë atë që nuk e realizuan dot shërbimet e huaja me Gezi Park-un dhe Perandorinë e errët Gulen, involvimin e Turqisë në një luftë të pakuptimtë dhe jashtë synimeve paqësore për mirëqenie të qeverisë aktuale turke. Se si do të përfundojë kjo golgotë mbetet të shihet në ditët në vijim, por një gjë është më se e sigurte se shërbimet antiislame me krijimin e Përbindëshit “ islam “ ISIS-ë , ia arritën qëllimit që t’i mbajnë njerëzit në frikë nga Islami, t’ua rrisin urrejtjen dhe paragjykimet rreth Islamit se gjoja Islami është përhapur me shpatë. Tani më cilatdo akte dhune në botë po paragjykohen dhe pa kurrfarë argumentimi po
i veshen Islamit, deri sa në më shumë raste po dalin në sipërfaqe fakte që janë të ndonjë natyre krejtësisht tjetër. Ata që kanë ndjekur efektin anësor të të ashtuquajturit terrorizëm Islamik dhe ndikimin e tij mbi myslimanet që nuk jetojnë në shtetet me shumicë myslimane, thirren në emër të vlerave bashkëkohore. Fyerjet, sharjet, ofendimet dhe diskriminimi me të cilët ballafaqohen besimtarët myslimanë janë bërë pjesë e përditshmërisë së tyre. Aktualisht po propozohen ligje për ndalimin e mbulesës së myslimaneve, pengohet dhe ndalohet ngitja e minareve, pengohet ezani, digjet publikisht K’urani. Sot kemi kandidatin për President të SHBA-ve, që publikisht bëri thirrje të ndalohet hyrja e myslimanëve në SHBA. Sot në botë të paktë janë ata që po përpiqen të dëgjojnë zërin që prodhon qetësia Islame, të gjithë po dëgjojnë zhurmën e bombave të kurdisura nga kush e di se kush. I vetëdijshëm se një grusht myslimanësh të diskutueshëm nuk mund të përcaktojë fatin e Islamit sepse atë e mbron Krijuesi i Plotfuqishëm. “ Islami është kundër përdorimit të vrazhdë e të pamatur të forcës, aq më tepër – e ndalon atë. Ai është kundër çdo lloj teprimi, në veçanti kur bëhet fjalë për përdorimin e forcës. Islami i vërtetë urdhëron mbrojtjen e fesë, nderit dhe vatanit por e dënon dhe e ndalon ngjalljen e bishës në natyrën e njeriut. Njeriu që jeton në paqe me krijuesin, jeton në paqe edhe me veten dhe me botën “. Edhe ISIS-it shpejt do ti vijë fundi e do të kalojë në harresë historike dhe ai sigurisht nesër do të zëvendësohet nga ndonjë Përbindësh tjetër që shërbimet sekrete antiislame veçse janë duke e gatuar.
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
12
Kulturë
e enjte, 22 shtator 2016
Javore A KOHA KOH
V
tr ësh
im
Një libër që tenton t për qëndrimin e Ser
Dr. Brisku hedh poshtë tezat e të gjithë atyre studiuesve që në p dyshim të vërtetën e qëndrimit të Servantesit në Ulqin, me thek Gjekë Gjonaj
Numrit të madh të studimeve tona dhe të huaja të cilat objekt studimi kanë zbardhjen e të vërtetës për qëndrimin e shkrimtarit të njohur spanjoll me famë botërore Miguel De Servantesit në Ulqin i shtohet libri më i ri “ Miguel Servantesi në Ballkan “ ( Të dhëna historike rreth qëndrimit të Servantesit në Ulqin), të autorit dr. Bahri Briskut. Ky libër i botuar pak
Në pjesën e dytë të këtij libri Dr. Bahri Briksu është fokusuar në disa fragmnente botimesh të Kapllan (Resuli) Buroviqit, që kanë të bëjnë me mohimin e gjenezës iliro-shqiptare ( prejardhjes së popullit shqiptar)
ditë më parë nga Shoqata e Intelektualëve Shqiptarë në Mal të Zi për nga tema që trajton është mjaft interesant për lexuesit shqiptarë, dhe jo vetëm, veçmas për ata studiues të cilët i janë qasur seriozisht zbardhjes së të vërtetës se a ka qenë apo jo Servantesi rob i detarëve shqiptarë në Kalanë e Ulqinit. Dr. Bahri Brisku në këtë vepër prej 140 faqesh, duke u mbështetur në të dhëna të reja historike , studime , kumtesa e ligjërata të intelektualëve të mirëfilltë shqiptarë, siç janë gjeniu i letrave shqipe Ismail Kadare, studiuesi i mirënjohur dr.Moikom Zeqo e të tjerë, pastaj në veprën e studiuesit arab “ Shqiptarët në botën arabe” sikurse edhe në kallëzime popullore, mite e legjenda , dëshmon qartas për qëndrimin e Servantesit në Ulqin. Në këtë mënyrë dr. Brisku hedh poshtë tezat e të gjithë atyre studiuesve që në punimet e tyre shkencore provojnë të mohojnë ose të vënë në dyshim të vërtetën e qëndrimit të Servantesit në Ulqin, me theks të veçantë të studiuesit të dalluar nga Ulqini dr. Ruzhdi Ushaku . “ Çështja e burgosjes së Servantesit në Kalanë e Ulqinit është fakt real, i cili fuqishëm mbështetet në të dhëna të qëndrueshme historike, logjike dhe materiale “ ( faqe 42) shkruan Briksu. Ai më tej duke polemizuar me dr. Ushakun shton: “ Personat që disponojnë logjikë dhe mençuri krijuese e pranojnë që qëndrimi i Miguel Servantesit në Ulqin është dëshmuar më tepër se duhet për një realitet të tillë dhe që kjo është një fitore e madhe jo vetëm për Ulqinin, por për mbarë shqiptarët
se u dëshmua që nëpër shekuj kemi qenë superfuqi detare në Mesdhe e më gjerë” ( faqe 60). Dhe autori kapitullin e parë “ Miguel Servantesi në Ulqin” e mbyll me këtë përfundim: “ Ruzhdi Ushaku, duke vërejtur që me këto dokumente është zënë rob sigurisht dhe duke dëshiruar që të mos pranojë faktet e vërteta kundëra shkrimeve të tij, zgjodhën metodën ordinere dhe banale”, faqe 61. Në pjesën e dytë të këtij libri Dr. Bahri Briksu është fokusuar në disa fragmnente botimesh të Kapllan (Resuli) Buroviqit, që kanë të bëjnë me mohimin e gjenezës iliro-shqiptare ( prejardhjes së popullit shqiptar). Dr. Brisku, duke e trajtuar “ Çështjen e Kapllan Buroviqit” me tone gjithë kundër tij, pohon se “ Kapllan Buroviqi është një kopjues ( plagjiator ordiner), faqe 76, … “ Ti , Buroviq, duhet ta dish që as në luftën e Trojës nuk është folur greqisht, por pellazgo-ilirisht”, faqe 78, … Ti Kapllan , duhet të kuptosh që në këto trillimet tuaja lidhur me disa që gjoja ty po të përkrahin në përpjekjet për dëmtimin e integritetit kombëtar, por ti nuk na ke paraqitur asnjë provë për këtë që shkruan !” , faqe 84… “ Unë duke e njohur rrënjësisht këtë fëlliqësire, shumë herë kam njoftuar opinionin shqiptar që të jetë i vëmendshëm ndaj veprimeve të tij armiqësore kundër shqiptarëve”, faqe 110. Libri përmbyllet me një satirë mjaft të gjatë kushtuar falsifikimeve e mashtrimeve të Kapllan Buroviqit në dëm të shqiptarëve. Padyshim se ky libër do të ngjallë interesim tek
Kulturë
e enjte, 22 shtator 2016
të zbardhë të vërtetën rvantesit në Ulqin
punimet e tyre shkencore provojnë të mohojnë ose të vënë në ks të veçantë të studiuesit të dalluar nga Ulqini dr. Ruzhdi Ushaku lexuesi . Sepse, s’do mend se çdo studim i ri serioz për të qenurit apo
13
Javore KOHA
jo të Servantesit rob në Ulqin është i mirëseardhur dhe i mirëpritur.
14
Kulturë
e enjte, 22 shtator 2016
Javore A KOHA KOH
Familijet ortodo Sot, në Kala nuk jetojnë asnjë familje ortodokse. Pas konsultimeve vërtetohet se familjet Çilingiri dhe Lumoviq (Lumaj) kanë pasur prejardhjen shqiptare
Gani Karamanaga
Në pjesën e sipërme të Kalasë, menjëherë mbrapa Mejtepit-Pazarit të qytetit kanë qenë dy shtëpi ortodokse. Në të parën ka jetuar familja e Petko Lumoviqit. Bashkëshortja e tij e ka pasur emrin Gorde. Gjenerata e dytë ishin Vaso dhe Joke Lumoviq, kurse gjenerata e tretë Boro ( 1947) dhe vajza Danica ( 1948). Pas vdekjes të prindërve Vaso Lumoviqi me familje kalon për të jetuar në Budvë. Shtëpia i shitet Danica dhe Julija Dragoviqit. Ato kanë jetuar në Kala deri më tërmetin e vitit 1979. Djali i Julkës Dragoviq Negjelko ka emigruar në Australi. Afër këtyre ka qenë gjithashtu shtëpia e Kiçe Lumoviqit. Djali i saj Bllazho ka punuar në shkollë për ti ra ziles ndërmjet orëve. Ai si fëmijë është sëmurë dhe ka mbetur invalid: një dorë e ka pasur të palëvizshme. Kam dëgjuar se Kiçe Ljumoviq ka pasur edhe një djalë, por ai nuk ka jetuar në Kala. Në pjesën qendrore të Kalasë ka jetuar familja Çilingiri. Sipas tregimeve i pari tyre ka qenë Tanas(Thanas), djali i tij Nikollë. Unë kam njohur Branko Çilingirin dhe nënën e tij Paven. Kanë pasur edhe dy djem: Ljubon i cili ka qenë berber. Ai ka vdekur herët. Djali më i madh Vojo ka emigruar në Australi pas Luftës së Dytë Botërore. Nuk ka ardhur asnjëherë më në Ulqin. Bashkëshortja e Brankos Angje( 1928) është ende gjallë. Kanë pasur dy djem
Bozhidarin-Boshkon dhe Nikollën-Ninon, si edhe një vajzë Biljanën. Biljana është shoqëruar me Fitneten ( bashkëshortja ime) dhe Naime Nimanbegun ( e martuar Llunji ). Është interesante se Biljana kurrë nuk ka folur shqip. Boshko flet nganjëherë, Nikolla-Ninoja gjithmonë komunikon me ne në gjuhën shqipe (gruaja e tij është shqiptare ). Sot në vend të shtëpisë së familjes Çilingiri është ndërtuar “Pallati Venecia”. Shefki Qamil Nimanbegu ( 1936 ) e vërtetoi këtë shkrimin tim me atë gjë se ai e ka njohur edhe Niko Thanas Çilingirin dhe vajzat e tija: Marijen ( e martuar në Podgoricë) dhe vajzën tjetër-Daren e cila ka qenë e martuar në Vrshac -Vojvodinë Shefkiu ka qenë 10 vjeçar kur Vojo Çilingiri ka ndërtuar sandallin-barkën në Ranë me të cilën kanë lundruar dhe “ikur “ prej Ulqinit së bashku me Filip Martinoviqin. Ata kanë mbërritur në Australi. Shefkiu vazhdon : “Plaka malazeze Krstinja ka jetuar në shtëpinë e cila sot është muzeu etnografik në dekadën e pestë-gjashtë së bashku me nipin e saj Brankon. Pas vdekjes së saj Branko kalon për të jetuar në Cetinë. Në këtë shtëpi vjen të jetojë në vitin 1956 familja e Muho Uruçit. ”Krstinja është shoqëruar shumë me Hajlijen Ismajlaga. Në vitin 1956 Branko Çiliingiri e ka blerë shtëpinë ku kanë jetuar prej Komunës së Ulqinit. Shefkiu gjithashtu më tregoi se vajza e Petko Lumoviqit ka qenë e martuar për Spaso Mitroviqin i cili ka jetuar në Lima. Familja Jemiljanoviq ( kanë pasur prejardhjen prej Rusije ) ka ndërtuar shtëpinë në pjesën jugore të Kalasë. Aty ka jetuar nëna Marija, djali Zefi-Jozo me bashkëshorten Lidija dhe fëmijët e tyre.
Pas disa viteve ata dalin të jetojnë në Meteriz. Shtëpinë e tyre e ka ble Jakup Nimanbegu. Në këtë vend ka ndërtuar shtëpi të re Adem Jakup Nimanbegu. Një kohë të shkurtër kanë jetuar në Kala me qira familja e Vladimir-Gaga Mijanoviqit si edhe Sibin Sibinoviqit. Tërmeti i ka rrënuar gati të gjitha shtëpitë e vjetra në Kala. Të gjithë familjet ortodokse u shpërngulën. Familja Çilingiri ka ndërtuar shtëpinë e re në Pinjesh, Julija Dragoviq jeton në banesë afër komunës së Ulqinit Qemeri i Ili Miliqit Kam dëgjuar prej të moshuarave se Ili Miliq Mijoviq (1889-1973) një kohë të shkurtër ka jetuar me familje në një qemer në hyrje të Kalasë. Prindërit e tij Miliq dhe Miruna Mijoviq kur kanë ardhur në Ulqin fillimisht kanë gjetur strehim në një qemer në hyrje të Kalasë. Gjithashtu, Ili Miliq Mijoviq kur ka ardhur më vonë në Kala ka thënë: “Ky ka qenë qemeri im”. Deri vonë ai qemer është quajtur “qemeri I Ili Miliqit” Popullësia e përgjithshme e Mahallës së Kalasë së Ulqinit në vitin 1337(1921) Popullësia e numëruar (anëtar) 4 Molla Musa Bushati 5 Haqif Malo Hoxha 4 Hysejn Ibrahim Aga 10 Hasan Shabani 6 Adem Aga 4 Abdullah Aga 33 4 Elez Banush Aga 3 Osman Salih Aga 4 Ahmet Molla Jusufi 4 Man Molla Mehmeti 1 Rukije Resul Aga 49
Kulturë
e enjte, 22 shtator 2016
15
KOH Javore A KOHA
okse në kala
5 Jusuf Arabi 2 Xhel Derman Begu 6 Lit i biri Beqirit 4 Maliq Hoxha 4 Hafiz Mehmeti 5 Man Kahraman Aga 75 5 Musa? Banush Aga 5 Hamit Reshit Aga 2 Hamit Mustafa Aga 4 Reshit Idris Aga 91 5 Hysejn Nimanbegu 5 Pasho Jusuf Begu 4 Arsllan Shaban Begu 105 [Faqja pas] 3 1
Maliq Nimanbegu Hamide Arapi
2 Jakup Dyl Taga 1 Arsllan Beg Adem Begu 6 Myrto Bushati 3 Musa Taga 4 Jusuf Bakalli 5 Jakup Begu 4 Reshid Begu 2 Habib Taga 5 Ahmed Zejnel Aga 4 Çan-Can Dush Kruja 45 105+45=150 Popullësia totale Njëqind e pesëdhjetë banorë Numri i shtëpive-haneve gjithësej është 37 (tridhjetë e shtatë)
Dokumenti nga arkivi i Bashkësisë Islame të Ulqinit prej vitit 1921 e vërteton se deri atëherë në Kala nuk kanë jetuar familiet ortodokse. Ardhja e tyre ka qenë pas këtyre viteve. Sot, në Kala nuk jetojnë asnjë familje ortodokse. Pas konsultimeve vërtetohet se familjet Çilingiri dhe Lumoviq (Lumaj) kanë pasur prejardhjen shqiptare. Në fund: familjet shqiptare në Kala (të gjithë të fesë islame) me familjet ortodokse kanë kaluar mirë, asnjëherë nuk ka pasur ndonjë moskuptim. (Nga libri në dorëshkrim: ”Te dera e oborrit”)
Imami i Kalasë Molla Musa Bushati, me 5 Mars 1337 rumi, 5 mars 1921
Shtëpia e Çilingirëve- vitet e 60 të shek. XX
16
Fejton
e enjte, 22 shtator 2016
Javore A KOHA KOH
Selman Faku Prelvukaj e Pulec Hima Ahmetaj, dy luftëtarë martir
Dimri antishqiptar Në 70 vjetorin e vrasjes së tyre nga serbo-malazezët në bjeshkën e Memës
Forcat e Sigurimit Jugosllav-UDB-ja, së bashku me ato të policisë e të ushtrisë republikane e federale, ia kishin frikën një përballjeje luftarake me grupin e Selmanit e të Pulecit, prandaj shkuan tek vendstrehimi i tyre në shpellë tek Buni i Shqerrave duke përdorë për mburojë trupa njerëzore civile të Plavë-Gucisë Ramiz Lushaj
7. Sigurimi oktapod shqiptar, fijelidhur edhe me sllavët e Beogradit e të Cetinës dhe prej 1946-tës me të Titogradit (Podgoricës), nuk harrojnë asnjë detaj të bashkëpunimit ndërveprues. Në Han të Hotit, teksa ua dorëzonin Selmanin ashtu të lidhur e të lodhur nga burgu i vështirë, i amanetojnë palës jugosllave: “Kujdes! Mos e shihni kështu trupshkurtër, se është njeri shumë i rrezikshëm...”. Ia caktojnë një ushtar sllav trupfortë me e përcjellë përkrye maleve deri në Guci, i cili iu thotë eprorëve të vet e shoqëruesve shqiptarë të deriatyshëm: “Kush, ky i lidhur e unë me pushkë në dorë, me i pasë krahët nuk mundet me më ikë mua...”. Rrugës për në Podgoricë Selmani ishte dhe hiqej si tepër i lodhur, ndaj ky ushtari shoqërues po i ndal hapat tek një farë ure me ujë të vrulltë e po gjuan në shenjë thëllëzat e malit. Selmani gjen rast e i thotë: “Ah, trim tek je! Si i mbyll burri sytë kur rrudh me gisht në pushkë?!” Fjala ndjek fjalën. Selmani nuk ndal bisedën: Të kallëzoj unë qysh me gjuejt kryeshenjë. Ndale frymën, mbylle një sy, qetësohu...”
Trupgjati ushtar merr huti çasti. Selmani mendje e symprehtë i avitet shpejt e i shkallmohet me prangat e duarve e t’i jep plastim e rreknim teposhtë në zallishtë. E vret ushtarin, dekun e në tokë. Ia merr atë armë. Ik’ duke u ruajt aq fort sa mos me e pa as zogjtë. Ecte duke ngatërrua fërkem. E kalon për të dytën herë brenda asaj dite kufirin shqiptaro-shqiptar. Kur hyn në Hot trupi i merr krahë. I troket një dere hotjane. Kish pasë mikpritje, besë e burrni. E presin shqiptarisht, pa frikën e kohës. Aty merr më shumë forcë e shpresë. Ia hjekin prangat duarve, që i kishin lanë shenja ënjtjeje. Ia vlerësojnë idealin kombëtar e trimëritë. E mbajnë për nja dhjetë ditë si më të mirin mik në kullën e tyre e, mbasandaj, meshkujt e fortë e besëtarë të saj e përcjellin deri tek Shtegu i Dhënve. 8. Luftëtari kombëtar Selman Faku Prelvukaj prej atyhit shkon drejt e në krahinën e tij të Plavë-Gucisë, drejt e në malet e lirisë të pafjetur atë ditë e sot. Prapë me grupin e tij, me “Grupin e Rezistencës Shqiptare kundër Sllavëve”. Ky grup prej kryeherit kishte deri në mbi dhjetë anëtarë: Pulec Hima Ahmetaj i Vuthajve; Zenel Mehmeti Ahmetaj i Vuthajve – një burrë i shkolluar e i sprovuar për mend e pushkë; Ibrahim Smajli Prelvukaj i Martinajve; Shaban Sadria Hasanaj i vllaznisë Gjonbalaj të Vuthajve; Kadri Salihi Ulaj i Katundit Sirm të Vuthajve; Mehmet Mustafa Kukaj i Kukajve të Vuthajve, dy rugovas, e
të tjerë. 9. Shenjat e natyrës tregonin se dimri i atij viti 1946-‘47 po vinte tepër i egër. Grupit të Selmanit e Pulecit iu duhej me i be konak vetes në jetesën plot me sakrifica e sfidë deri në vetëmohim. E kishin gjetur vendin krejt të sigurt: përmbi Jasenicë, në afërsi të Hotit të Plavës, mu në Sjapicë të Haxhisë, në një shpellë tek “Buni i Shtjerrave”. Por një dimër tjetër antishqiptar më i madh e ma i egër po vinte edhe në Plavë-Guci nga regjimi jugosllav i Titos, nga vetë Beogradi i Serbisë me kryeministrin serb Blagoje Neskoviç dhe nga dy kryeqendrat e Malit të Zi, nga Çetina e vjetër e fronit e nga Titogradi i ri me kryeministrin malazez Blazho Jovanoviqin. Cilido shqiptar etnik që ishte me rezistencën antisllave e luftonte për liri kombëtare në male, i cilësuar “kaçak”, “i arratisur”, “tradhtar”, etj., UDB-ja jugosllave ua torturonte e masakronte familjet me të madh e të vogël. 10. Sapo kishte hy’ viti 1947. Dikush nga të afërmit e grupit, që fatalisht ishte thirrë ndihmëtar në përgatitjen e konakut të atij dimri të ashpër, nuk mujti me iu durua gjatë torturave antinjerëzore e me shpirt ndër dhëmbë iu kallëzoi pabesisht armiqve të kombit “shtëpinë e dimrit” të luftëtarëve të Lirisë Kombëtare, të Shqipërisë Etnike. Ky njeri i besuar i preu në besë, i tregoi
Fejton
e enjte, 22 shtator 2016
17
Javore KOHA
rë nga Plavë-Gucia ( II )
UDB-së ku ndodhej i strehuar Grupi i Selmanit dhe i Pulecit... Shteti jugosllav u ngrit në këmbë sikur do të mësynte kufirin drejt Shqipërisë Londineze e jo drejt një shpelle tek “Buni i Shtjerrave” në Sjapicë, ku thuhej se ishin vetëm 14 luftëtarë plavë-gucias e të rrethinave. Sidoqoftë, nuk merr aq rëndësi numri i atyre luftëtarëve po fakti se kësaj here po sulmohej ajka e qëndresës luftarake lavdiplotë në këtë’ krahinë etno-historike shqiptare, vatra e fundit e qëndresës së organizuar antisllave në Alpe nga lumi i Vërmoshit e ai i Valbonës deri në Lim. UDB-istë të atyshmit e të ardhur nga larg, shumëkush nga komunitete etno-kulturore ardhacake në krahinë, mjaft njerëz përtej kureshtisë, lëviznin gjithandej në dy qytetet Plavë e Guci, në Ultinën e Epërme të Limit, luginat e Jasenicës e të Plavës...Gjithkah. Forcat policore të rendit e të ndjekjes dhe ato ushtarake, të cilat rrinin përditë në surveim e kryenin terror e genocid në Plavë-Guci, u shtuan me përforcime të reja. Fjala e zezë cegmoi mbi borën e bardhë, ajo doli para krismave të pushkëve: I kanë rrethua Selman Fakun e Prelvuka-
jve e Pulec Himën e Ahmetajve...”. Forcat e Sigurimit Jugosllav - UDB-ja, sëbashku me ato të policisë e të ushtrisë republikane e federale, ua kishin frikën një përballje luftarake me grupin e Selmanit e të Pulecit, prandaj shkuan tek vendstrehimi i tyre në shpellë tek Buni i Shqerrave duke përdorë për mburojë trupa njerëzore civile të Plavë-Gucisë. I kishin mobilizuar me forcë, me dhunën e kohës. Kishte aty burra e gra me autoritet në fshatra e krejt krahinë dhe deri në Malësi të Madhe e Rrafshin e Dukagjinit. Disa sish edhe pa lidhje të afërt gjenetike gjaku me të rrethuarit në atë shpellë. I kishin sjellë edhe nga të trungut familjar, të afërm e miq të këtyre luftëtarëve kombëtarë në rrethim të plotë. Në mes tyre, në ballë të tyre, ishte edhe Bjeshka, motra e Selman Fakut e gjyshja e Bruno Selimajt. Ajo kishte me veti edhe djalin e saj, Ymerin e të tjerë. Aty ishin edhe të familjes së Pulec Himës. Edhe të tjerëve. Në disa burime dokumentare thuhet se ishin mbi 100 civilë plavë-gucias të moshave të ndryshme, të thyer në moshë e të rinj, burra e gra, etj., që shumë prej tyre i kishin sjellë aty edhe si “pengje” për të rrethuarit. Një numër
tejet i madh. Diku, në një pjesë të rrethimit, në pjesën ballore, ku komunikohej edhe me luftëtarët në shpellë, ishin vendosur deri në mbi tre radhë me civilë. I shtyjnë t’i afrohen konakut, shpellës. Prej nga afër iu thërrasin të dorëzohen, po ka qëndresë. Kurrkush nuk po don me ra në dorë të shkjaut i gjallë. Situata e tensionuar fort, keq, e paparashikueshme zgjati bukur shumë. 11. Civilët, realisht, ishin “pengje”. Në qoftë se patriotët e rrethuar do të kundërpërgjigjeshin me luftë, atëherë do të kryhej një masakër e madhe mbi gjithë ata njerëz të ndershëm, të pafajshëm, të gatshëm edhe për vetësakrifikim. I pari nga ajo shpellë si shtëpi e kështjellë po del Zenel Mehmeti Ahmetaj i Vuthajve, që shpesh printe me fjalë e shembullin e tij. Po pyet si është puna. I thanë se qëndresa e tyne do të sillte masakrën e përgjakshme. Ai e lëshoi armën përtokë tue thanë sheshit: “Jo, jo, ma mirë ma shumë se 10 se sa ma shumë se 100”. Pas tij, dolën të gjithë. Në intervale kohe. Njani pas tjetrit. 12 luftëtarë.
18
Kulturë
e enjte, 22 shtator 2016
Javore KOHA
U mbajt edicioni i dytë i Festivalit të Filmit “Seanema”
Në fokus probleme gjinore dhe ekstre
Drejtoresha ekzekutive e Festivalit, Drita Llol ka thënë se janë përpjekur që të sjellin një k
Ulqin – Organizata joqeveritare “iACT” organizoi nga data 15-18 shtator në Ulqin edicionin e dytë të Festivalit të Filmit “Seanema”, i cili këtë vit u zhvillua me moton “Në mendje hendekun”.
Filmat e prezantuar në programin e Festivalit dhe panelet e organizuar në kuadër të tij trajtuan problemet e pabarazisë gjinore dhe ekstremizmin e dhunshëm fetar.
Përgjatë katër netëve, janë shfaqur filmat dramë “Suffragette” dhe “Dobra zhena”, filmat dokumentarë “Sonita”, “The hunting ground” dhe “Among the believers”, si dhe filmat shqiptarë “Koncert në fund të vitit 1936” dhe “Kapedani”. Po ashtu janë shfaqur disa filma me metrazh të shkurtër. Në programin e Festivalit janë organizuar tre panele të hapur ku panelistët nga Mali i Zi, Shqipëria, Kosova dhe Maqedonia kanë dhënë pikëpamjet e tyre mbi temat e trajtuara, si dhe një panel me regjisorët dhe aktorët e ftuar shqiptarë
Drejtoresha ekzekutive e Festivalit, Drita Llolla, duke folur për programin e Festivalit, ka thënë se janë përpjekur që të sjellin një kombinim të kinemasë me aktivizmin. Sipas saj, të kesh një ide është një gjë shumë e mirë. “Por të arrish ta realizosh, normalisht duhet të ekzistojnë edhe disa kushte të tjera dhe i pari është kushti financiar”, është shprehur ajo, duke falënderuar sponsorët që e kanë mbështetur mbajtjen e Festivalit. Kryetari i Komunës së Ulqinit, Nazif Cungu, ka thënë në fjalën përshëndetëse se duhet të jemi krenarë për festivalin e ideuar nga një grup të rinjsh entuziastë. Ai ka thënë se me aktivitetet kulturore të organizuara gjatë këtij muaji në Ulqin, siç është edhe Festivali i Filmit, Komuna e Ulqinit po bën përpjekje për zgjatjen e sezonit turistik si dhe që ata
Kulturë
e enjte, 22 shtator 2016
19
Javore KOHA
et e pabarazisë emizmit fetar
lla, duke folur për programin e Festivalit, kombinim të kinemasë me aktivizmin
turistë që vijnë në këtë kohë, të kenë ku të dëfrehen dhe çfarë të shohin. Njëri ndër mbështetësit kryesorë të Festivalit, ashtu si dhe vitin e kaluar, ka qenë Ambasada e SHBA-së në Podgoricë. Zëvendës Ambasadori Bix Aliu ka thënë se SHBA i merr shumë seriozisht punët dhe aktivitetet e rinisë. “iACT është një organizatë joqeveritare e cila i ka përfshirë të rinjtë e Ulqinit në punën e saj. Drita Llolla ëndrrën e saj e ka bërë realitet jo vetëm, por me bashkëpunëtorët e saj”, është shprehur ai. Regjisori malazez Nikolla Vukçeviq, filmi i të cilit “Djeçaci sa ulice Marksa i Engelsa” ka hapur edicionin e vitit të kaluar të Festivalit, ka falënderuar organizatorët dhe ka shprehur dëshirën që të ketë jetë të gjatë. Ai ka thënë se kinematografia është ndër artet kryesore që shërben për njohjen e gjërave që nuk i dimë ose njo-
him dhe për thyerjen e paragjykimeve. “Rrallë ndonjë lloj i krijimeve shpirtërore të shekullit të 20-të është në gjendje të zbulojë gjërat e pazbuluara, që të na njohë me njerëzit që janë shumë larg prej nesh, në pikëpamjen e kohës, vendit. Rrallë çka nga fusha e krijimtarisë së shekullit të 20-të ka rastin që t’i thyejë paragjykimet, si kinematografia”, ka theksuar Vukçeviq. Përgjatë katër netëve, janë shfaqur filmat dramë “Suffragette” dhe “Dobra zhena”, filmat dokumentarë “Sonita”, “The hunting ground” dhe “Among the believers”, si dhe filmat shqiptarë “Koncert në fund të vitit 1936” dhe “Kapedani”. Po ashtu janë shfaqur disa filma me metrazh të shkurtër. Në programin e Festivalit janë organizuar tre panele të hapur ku panelistët nga Mali i Zi, Shqipëria, Kosova dhe Maqedonia kanë dhënë pikëpamjet e tyre mbi tem-
at e trajtuara, si dhe një panel me regjisorët dhe aktorët e ftuar shqiptarë. Dy netët e para të Festivalit janë mbajtur në ambient të hapur, në mjediset e Hotelit “Otrant”, kurse për shkak të motit me shi, nata e tretë dhe e katërt e Festivalit janë mbajtur në Qendrën e Kulturës. Edicionin e këtij viti të Festivalit të Filmit “Seanema” e kanë mbështetur Ambasada e SHBA-së në Podgoricë, Komuna e Ulqinit, Ndërmarrja Publike “Veprimtaritë Komunale”, Organizata Turistike e Ulqinit, Global Albanian Foundation, Këshilli Kombëtar i Shqiptarëve në Malin e Zi, Fondacioni Kulturor Shqiptaro-Amerikan, Llolla Dent, Arlind Tours dhe Hoteli “Llolla”, Pro Caffee, si dhe partnerët nga Shqipëria - Akademia Multimediale e Filmit “Marubi” dhe Instalacioni / Pavioni Reja. i.k.
20
Javore KOHA
e enjte, 22 shtator 2016
Panoramë
Kosova fiton çmim special “Europa Nostra” Ministri i Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë, Arsim Bajrami, me ftesë të Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, po merr pjesë në aktivitetin shkencor promovues me rastin e dhënies së çmimit special “Europa Nostra” 2016 për projektin shkencor “Eposi shqiptar drejt programeve të UNESCO-s”. “Këtë projekt e ka financuar MAShT dhe rëndësia e tij është shumë e madhe për njohjen e traditës së kërkimit epik dhe për promovimin e vlerave që ka eposi shqiptar për trashëgiminë kulturore jomateriale”, thuhet në njoftimin e MASHT-it. Me këtë rast, ministri Bajrami uroi për këtë çmim dhe për përkushtimin e tyre të gjithë ata që kanë punuar në këtë projekt shkencor dhe theksoi se “çmimi special “Evropa Nostra” ka rëndësi të veçantë, sepse Eposi i Kreshnikëve për herë të parë vlerësohet në shkallë evropiane”. Ministri, ndër të tjera tha se, “kjo pasuri e madhe poetike shqiptare duhet të jetë e mbrojtur nga UNESCO, pra duhet të renditet si një nga vlerat e trashëgimisë botërore të njerëzimit”.
‘Krom’ mori çmimin e kritikës në Otranto Film Fund Festival Filmi i Bujar Alimanit i titulluar “Krom”, që pati premierën në festivalin prestigjioz, Karlovy Vary ka fituar Çmimin e Kritikës në Otranto Film Fund Festival. “Krom” flet për një nënë që rrit e vetme dy djemtë e saj. Me rolet e tyre në këtë film paraqiten aktorët Klodjana Keco, Fredjon Ruci, Mirela Naska, Bledar Naska, Kasem Hoxha etj. Filmi është kooproduksion mes Shqipërisë, Kosovës, Gjermanisë dhe Greqisë. Ky film ditë më parë u përzgjodh fitues Çmimit të Kritikës në Otranto Film Fund Festival.
Fotografia e javës
e enjte, 22 shtator 2016
21
KOH Javore A KOHA
LULZIM HOXHA CLOCK TOWER - ULQIN
„Nëse një fotograf profesionist fotografon të njëjtin objekt që fotografon edhe një person i zakonshëm, ku qëndron ndryshimi„.
„Qesh pak, shiko këtu”
22
Mozaik
e enjte, 22 shtator 2016
Javore KOHA
Veprimtari mbi kulturën pagane të Krajës
Është punuar pak për ruajtjen e trashëgimisë kulturore “Në këtë zonë, kultura materiale dhe ajo shpirtërore nuk është hulumtuar aq sa duhet. Gjatë ekspeditës sime shumëditore në zonën e Krajës dhe në kontakt me banorët lokalë kam regjistruar disa kulte dhe rite, të trashëguara nga kultura dhe qytetërimi ilir”, ka thënë organizatori i veprimtarisë Arben Berjashi Ulqin – Në kuadër të projektit Veprimtari hulumtuese, shkencore dhe promovuese “Thesar i identitetit ilir të Krajës”, të hënën mbrëma në Bibliotekën e Qytetit në Ulqin u mbajt tryeza e rrumbullakët mbi kulturën pagane ndër shqiptarë, me theks të posaçëm në trevën e Krajës. Organizatori i aktivitetit, Ma. Arben Berjashi, ka thënë se ky është një hulumtim i tij dhe nisje për të kontribuar në valorizimin e trashëgimisë kulturore në një zonë malore, siç është Kraja. “Në këtë zonë kultura materiale dhe ajo shpirtërore nuk është hulumtuar aq sa duhet. Gjatë ekspeditës sime shumëditore në zonën e Krajës dhe në kontakt me banorët lokalë kam regjistruar disa kulte dhe rite, të trashëguara nga kultura dhe qytetërimi ilir”, është shprehur ai. Berjashi ka prezantuar një album, në të cilin sipas tij, “në mënyrë sipërfaqësore janë prezantuar kultet dhe ritet që edhe sot e kësaj dite janë, respektohen nga banorët e vendit”. Ai ka thënë se “me prezantimin e këtyre vlerave unike mund të krijohet një treg për zhvillimin e turizmit të qëndrueshëm malor”. Studiues nga Shqipëria dhe Mali i Zi kanë trajtuar tema të ndryshme që lidhen me kulturën pagane ndër ilirë e që ruhet deri në ditët e sotme në tre-
va të ndryshme shqiptare, përfshirë edhe Krajën. Dr. Luljeta Dano, etnologe dhe poete, ka folur mbi kultin e gjarprit. “Në gjithë fjalorët enciklopedikë në gjuhë të ndryshme të botës, gjarprit i atribuohen dy tipare kryesore: plleshmëria dhe dituria, që janë dy elementë shumë të rëndësishëm të jetës”, ka thënë ajo. Në prezantimin e saj, Dano është përqendruar te simbolika e përdorimit të gjarprit në konstumografi, sidomos në veshjet popullore shqiptare, por edhe te mjetet e tjera shtëpiake apo të punës. Poetja Vera Istrefaj nga Kukësi ka folur mbi Shën Gjergjin dhe mënyrën e festimit të kësaj feste në trevën e malësisë së Kukësit. Ajo ka thënë se paganizmi në Kukës është ruajtur në shumë forma, “nëpërmjet adhurimit të objekteve, monumenteve të natyrës, ruajtjen e riteve, traditën e festimit të festave etj.”, që dëshmojnë për kulturën e lashtë ilire. Istrefaj ka treguar se Shën Gjergji festohet në Kukës më 23 prill dhe se të gjitha ritet e kësaj feste janë pagane. Udhëheqësi i Muzeut të Ulqinit, Gazmend Kovaçi, e ka vënë theksin në rëndësinë e komunitetit dhe të institucioneve në mbrojtjen e trashëgimisë
kulturore. Ai ka thënë se trashëgimia kulturore, e cila në bazë të legjislacionit përcaktohet si e mirë kulturore, duhet të ruhet nga shoqëria dhe institucionet përkatëse. Kovaçi ka thënë se viteve të fundit është punuar pak “që nga trashëgimia jonë kulturore të zgjedhen ato pjesë të saj që do të mbroheshin me ligj, që do të jenë të regjistruara dhe pastaj të fillonte mbrojtja e tyre institucionale”. “Prandaj ne sot nuk e dimë se sa trashëgimi kulturore kemi në zonën e Ulqinit dhe të Krajës, që janë të regjistruara në Regjistrin e të mirave kulturore, dokument që mbahet nga Drejtoria për Mbrojtjen e të Mirave Kulturore”, është shprehur ai. Folësit e tjerë, Pëllumb Gorica nga Elbasani ka folur për traditën e “Ditës së verës”, poetja Mimoza Rexhvelaj nga Malësia e Madhe – Shkodër për “Buzmin” dhe Arlinda Sukaliqi për “Bestytnitë e Krajës”. Në kuadër të këtij aktiviteti janë prezantuar veshjet kranjane, të punuara nga anëtaret e Shoqatës së Gruas “Kranjania”. Veprimtaria është moderuar nga Ardita Rama, udhëheqëse e Bibliotekës së Qytetit në Ulqin, ndërsa është mbështetur nga Fondi për Mbrojtjen dhe Realizimin e të Drejtave të Pakicave i Malit të Zi. i. k.
Mozaik
e enjte, 22 shtator 2016
23
KOH Javore KOHA
Në rozhajë u mbajt rrethi i katërt i lidhjes së vëzhguesve të malit të zi
Vëzhgimi i bukurive natyrore, motiv për shoqërimin e të rinjve
Lidhja e Vëzhguesve’’Ibar’’ ishte nikoqir i takimit të Rrethit të IV me radhë të Lidhjes së Vëzhguesve të Malit të Zi, i cili përfundoi të hënën në Rozhajë. Ky takim bashkoi mbi 170 anëtarë nga disa vise të Malit të Zi ,pikërisht në oborrin dhe lokalet e Shkollës Fillore ‘’Dacaj ‘’ ku ata vendosen një numër të madh të tendave dhe shfrytëzuan edhe lokalet e shkollës për të pushuar dhe fjetur. Programi treditor ka filluar në sheshin e bukur të qytetit të Rozhajës me defile festiv të gjitha grupeve veç e veç, duke prezantuar pjesëmarrësit para qytetareve të shumtë të cilët kishin ardhur për të ndjekur këtë Manifestim. Takimin e shpalli të hapur Kryeshefi i policisë së Rozhajës , Sadik Shabanoviq. Pastaj para publikut dhe vëzhguesve është paraqitur me disa pikave ar-
gëtuese Ansambli Folklorik ‘’Vrello Ibar’’nga qyteti mikpritës i Rozhajës. Dita e dytë për pjesëmarrësit ishte e rezervuar për gara të ndryshme që u zhvilluan në mes të garuesve të moshave dhe të ekipeve të ndryshme . Dita e tretë ka filluar me ngritjen e flamurit , pastaj ka vazhduar me shpërblimin e të gjithë garuesve në tri vendet fituese. Drejtori i Lidhjes së Vëzhguesve të Malit të Zi,Z.Borisllav Jovoviq nga Nikshiqi (student i Fakultetit Elektroteknik në Podgricë) na tha se në këtë takim të Rrethit të Katërt të Lidhjës së Vëzhguesve kanë ardhur për të marrë pjesë këto ekipe: Lidhja e Vëzhguesve ‘’Sanxhak’’nga Novi Pazari,LV ‘’Millan Peroviq ‘’nga Andrijevica,LV’’Podgorica’’nga Podgorica,LV’’Gojko Krushko’’,LV’’Dragan Gigo Ceroviq’’,LV’’Stara
Varosh ‘’,LV’’24Novembar’’ . Sponzorues të këtij takimi kaq me rëndësi për të rinjtë ,qëllim i të cilit ishte edhe njohja me bukuritë natyrore të qytetit të Rozhajës dhe njohja midis të rinjve nga disa vende të Republikës sonë ishin : Komuna e Rozhajës, Ministria e Financave të Malit të Zi ,SH.P.K. nga Podgorica, SH.P.K.nga, Nursall nga Rozhaja, Bashkësia Islame , PB, PSD, restaurant ‘’Aksaraj’’, Njësia e Punëve të Brëndshme, Shtëpia e Shëndetit, etj. Kryetari i Lidhjes së Vëzhguesve të qytetit nikoqir të Rozhajës Muhamed Klimenta ,ju ka dëshiruar pjesëmarrësve vazhdimin e këtyre takimeve ,punë të mbarë dhe suksese të mëtutjeshme në aktivitete të tjera të këtij lloji. H.Lajçi
24
Mozaik
e enjte, 22 shtator 2016
Javore A KOHA KOH
Në Malësi filloi sezoni i vjeljes së rrushit
Dedvukaj: Falë pun arrita të siguroj pro
Malësi- Vreshtaria në Malësi krahas bujqësisë dhe blegtorisë e cila ushtrohet në masë të madhe në këtë zonë, viteve të fundit është zhvilluar dukshëm dhe sot në këtë sektor punohet në kushte më të mira, më të volitshme dhe më bashkëkohore. Me zhvillimin e teknologjisë dhe mjeteve të punës, shumë vreshtarë i janë rikthyer këtij zanati, duke kultivuar rrush të llojeve të ndryshme dhe duke prodhuar dhe verë e cila është mjaft kualitative dhe e cila do të mund të krahasohej dhe të konkurrojë me verërat më cilësore nëpër tregje vendase dhe ato të huaja. Tradicionalisht në Malësi në këtë periudhë, nga vreshtat e tyre, shumë fermerë merren dhe me prodhimin e rakisë e
cila ka një cilësi mjaft të lartë të cilët e prodhojnë për vete, për fqinjët e tyre por edhe për qëllime profitabile duke e shitur në tregun vendas ose duke e eksportuar në tregjet e jashtme. Njëri ndër vreshtarët më të mëdhenj në Malësi i cili prej 8 vitesh i është përkushtuar këtij zanati dhe po punon intensivisht dhe me shumë sukses në këtë sektor, është Pashko Dedvukaj, prodhimtaria e të cilit është e shtrirë nga 7, në 8.3 hektarë të tërë, me 36 mijë hardhija. Ai sivjet e ka zgjeruar kultivimin ndërsa për vitin që vjen paralajmëron një shtrirje më të gjerë të sipërfaqes së vreshtave. Prodhuesi në fjalë për “Koha Javore” tregon për prodhimtarinë e këtij viti, sa të favorshme kanë qenë kushtet kli-
materike që ky produkt të rritet i shëndetshëm dhe për mekanizmat dhe teknologjinë e avancuar që posedon nga investimi kolosal në këtë sektor. “Këtë vit rrusi ka patur një kualitet të lartë duke qenë se kushtet klimaterike kanë qenë në favor të vrashtarisë, pavarësisht një periudhe mjaft kritike e cila ka qenë e panishme gjatë muajit maj kur gjatë këtij muaji moti ka qenë me lagështira dhe me shi e cila mund të ketë qenë dhe fazë risku për sëmundje të rrushit. Ai që nuk ka kryer spërkatje gjatë kësaj peridhe, ka humbur tërë prodhimin që ka kultivuar dhe unë duke kam qenë i kujdesshëm në këtë aspekt edhe gjatë majit dhe gjatë gjithë fazës së pjekjes deri në vjelje që po kryejmë këto ditë”, theksoi Dedvukaj.
Mozaik
e enjte, 22 shtator 2016
25
KOH Javore A KOHA
nës dhe përkushtimit odhim kualitativ
Ai i tha “Kohës Javore” se për grumbullimin e prodhimit të tij nuk shqetësohet, duke qenë se prej shumë vitesh ka bashkëpunim me të njëjtën kantinë të verës “LIPOVAC” të cilët kërkojë që prodhimi të jetë sa më kualitativ, dhe këtë kriter Dedvukaj e ka plotësuar falë eksperiencës, përkushtimit maksimal në këtë sektor si dhe teknologjisë së avancuar të prodhimit me të cilën disponon. Kjo kantinë më pas këtë verë e eksporton në Itali, Rusi dhe shtete të tjera. Vreshtari i përkushtur i këtij sektori Pashko Dedvukaj sqaron se kushdo që i hyn këtij zanati me seriozitet dhe angazhim, duhet të investojë edhe në mekanizma që lehtësojnë prodhimin. Ai thotë se në prodhimtarinë e tij ka avancuar shumë,
duke blerë dhe makinerinë e cila kryen grumbullimin e rrushit e cila dukshëm i ka lehtësuar punën. “Kjo makineri përshkon në mes të radhëve të vreshtës, dhe në këtë mënyrë s’ më nevojiten punëtorët, dhe kjo makineri kryen vjeljen dhe tërë proceduarat pasuese deri në shkarkimin e tij në vendin e caktuar. Me investimin e kësaj makinerie e cila më ka kushtuar 27 mijë euro, një investim që çdo prodhues mund ta konsideroj si investim me kosto, por vërtetë ia vlen sepse përfiton shumë më shumë, duke qenë se kjo makineri zëvendëson fuqinë punëtore të dhjetëra punëtorëve të cilët do të më duhej t’i paguaja çdo ditë, dhe mbi të gjitha nuk kam më nevojë që të shkatërroj nervat e mia duke i sugjeruar
dhe rekomanduar se si të punohet”, shtoi Dedvukaj. Vreshtaria prej shumë vitesh ka zënë vend në dhjetra dhe qindra hektarë tokë tek banorët e zonës së Malësisë, duke e patur të trashëguar këtë zanat nga paraardhësit e tyre. Ky sektor ka patur rëndësinë e saj pasi banorët duke kultivuar këtë fryt kanë shtuar ekonominë e tyre dhe të ardhurat për mbijetesë. Pjesën më të madhe e kanë shfrytëzuar për shitje, por edhe për prodhimin e rakisë e cila ka një kualitet të cilësuar në vend dhe nëpër tregje të jashtme. Edhe këtë vit fermerët e kësaj zone po i kushtojnë kujdes dhe mund zierjes së rrushit, prodhimit të rakisë, një traditë kjo që vazhdon në këtë zonë. t.u.
26
Mozaik
e enjte, 22 shtator 2016
Javore A KOHA KOH
Në Tuz filluan punimet e depos së kompanisë “Dauti Comerce”
Investim me vlerë që hap vende të reja pune në Malësi Tuz- Sipërmarrja “Dauti Comerce” që nga muaji i kaluar ka hedhur themelet për ndërtimin e një objekti pune, përkatësisht të një depoje grumbullimi e cila do të shërbejë si grumbulluese dhe përpunuese e produkteve të ndryshme ushqimore e cila më pas do t’i distribuojë në tregun malazez. Nga Komuna Urbane e Tuzit këtë investim e cilësuan si shumë të rëndësishëm për këtë trevë, duke vënë në dukje se veç me investime të tilla mund të zhvillohet ekonomia e kësaj treve dhe mund të çelen vende të reja
të punës. “Me përfundimin e punimeve në këtë depo e cila ka një vlerë prej 34milion eurosh, parashikohet dhe hapja e 60 vendeve të reja pune e cila fillimisht do të jetë qendër grumbullullimi dhe distribuimi të disa produkteve të ndyshme ushqimore dhe të atyre të konservuara. Ky është një projekt që duhet përgëzuar, një investim i rëndësishëm për KU të Tuzit duke qenë se pa investime të tilla kapitale të cilat deri më tani kanë munguar, nuk ka prosperitet dhe zhvillim tërësor të
kësaj treve, pasi me këtë investim do të hapen dhe vende të reja pune”, u shpreh për “Koha Javore”, kryetari i KU të Tuzit, Abedin Axhoviq. Ai më tëj shtoi se ndërtimi i këtij objekti duhet të shërbej si shembull dhe njëkohësisht të nxisë edhe sipërmarrje të tjera që të investojnë dhe të ndërtojnë në këtë trevë. Ky objekt ka një sipërfaqe prej 3mijë e 954 metrash katrorë ndërsa punimet priten të finalizohen deri në gusht të vitit 2017, investim ky i kompanisë t.u. “Dauti Comerce”.
Mozaik
e enjte, 22 shtator 2016
27
KOH Javore A KOHA
Në Malësi filloi asfaltimi i disa akseve rrugore
Axhoviq: Komuna përherë punon në interes të të gjithë qytetarëve Duhet theksuar se nga praktika e deritanishme, “fluksi” më i madh i punës së kësaj administrate vihet re në prag të zgjedhjeve, kjo është periudha kur kjo komunë ju vjen në ndihmë disa qytetarëve për t’ua plotësuar nevojat, të fokusuar kryesisht në asfaltime të disa akseve rrugore ose të arnimeve të atyre rrugëve që prej vitesh janë të amortizuara dhe në gjendje të mjeruar. Mbetet për t’u parë nëse, edhe pas zgjedhjeve parlamentare kjo administratë do të punojë në interes të qytetarëve të Malësisë Komuna urbane e Tuzit ditëve të fundit po kryen disa punime në infrastrukturën rrugore, asfaltime dhe përmirësime të disa akseve. Kryetari i kësaj komune u shpreh se aktualisht janë duke punuar në Bashkësinë Lokale në Hotit ku po asfaltohen disa akse rrugore që kanë qenë të nevojshme prej shumë vitesh. “Pas përfundimit të punimeve në BL të Hotit do të fillojmë punët edhe në BL të Dinoshës, përkatësisht në fshatin Omerbozhaj ku gjendja aktuale në infrastrukturën rrugore paraqitet e vështirësuar kështu që shpresojmë se edhe atje sa më parë të fillojmë përmirësimin e kësaj rruge mjaft të amortizuar”, u shpreh kryetari Abedin Axhoviq. Ai më tej bëri më dije se aktualisht kjo administratë po punon edhe në përfundimin e rrjetit të ujësjellësit, konkretisht në zonën Dheu i Zi me përfundimin e të cilit do t’i jepet fund gjithë rrjetit të ujësjellësit në të gjithë zonën fushore të Malësisë. I pyetur se çfarë planifikon kjo komunë që edhe zonat malore të kenë ujësjellës
atje ku popullata vuan më së shumti mungesën e ujit çdo vit me radhë, ai tha se në BL të Hotit, në fshatrat Traboin dhe Nabom po punohet ujësjellësi, por duke mos precizuar se kur mund të fillojnë punime të tilla edhe në fshatra të tjera përgjatë zonave rurale të Malësisë. Duhet theksuar se nga praktika e deritanishme, “fluksi” më i madh i punës së kësaj administrate, vihet re në prag të zgjedhjeve, kjo është periudha kur
kjo komunë ju vjen në ndihmë disa qytetarëve për t’ua plotësuar nevojat, të fokusuar kryesisht në asfaltime të disa akseve rrugore ose të arnimeve të atyre rrugëve që prej vitesh janë të amortizuara dhe në gjendje të mjeruar. Mbetet për t’u parë nëse, edhe pas zgjedhjeve parlamentare kjo administratë do të punojë në interes të qytetarëve të Malësisë, apo vetëm pak javë ose muaj t. u. para fushatës elektorale.
28
Politikë
e enjte, 22 shtator 2016
Javore KOHA
LISTAT E KANDIDATËVE PËR DE SHQIPTARE PËR ZGJEDHJET PA Koalicioni “Shqiptarët të Vendosur”
(Forca e Re Demokratike – Forca, Unioni Demokratik i Shqiptarëve – Alternativa Shqiptare) 1. Genci Nimanbegu 2. Mehmed Zenka 3. Nik Gjeloshaj 4. Vjolca Lika Çoboviq 5. Fadil Kajoshaj 6. Gjergj Camaj 7. Dr. Ilir Çapuni 8. Jasmina Hasa 9. Iber Hoti 10. Gëzim Haxhibeti 11. Enver Dedushaj 12. Jeta Hasangjekaj 13. Barbana Draga 14. Dritan Alaj 15. Linda Camaj 16. Shpëtim Maraj 17. Enis Gjokaj 18. Fatmir Hoti
19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38.
Arian Murati Luljeta Sefa Afërdita Pelingu Fadil Ulaj Zymer Kukaj Flutra Husiq Halil Truma Elizabeta Ivezaj Asllan Llunji Admir Nikaj Luan Balidemaj Valdete Osmani Allmir Lulanaj Mark Gjokaj Yllka Nimanbegu Visar Doda Agon Hasa Nermina Bakalloviq Gjok Dedivanaj Ardijan Mavriq
Koalicioni Shqiptar “Me një qëllim”
(Partia Demokratike, Iniciativa Qytetare, Lidhja Demokratike në Mal të Zi, Lëvizja Qytetare “Perspektiva”) 1. Gzim Hajdinaga 2. Fatmir Gjeka 3. Vasel Sinishtaj 4. Zana Sarvan 5. Saubih Mehmeti 6. Mehmed Sinanaj 7. Ragip Bushati 8. Suela Avdiu 9. Marash Dedvukaj 10. Smajl Çunmulaj 11. Florim Pali 12. Eleonora Shata 13. Fehim Avdiu 14. Valmir Arbneshi 15. Robert Camaj 16. Emira Teliq 17. Xhelal Myrtoja 18. Samir Ishmiq
Politikë
e enjte, 22 shtator 2016
EPUTETË TË KOALICIONEVE RLAMENTARE 2016 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40.
Fitim Dragoviq Fljorijeta Peroviq Rexhep Gjokaj Astrit Salaj Nermin Guçiq Hazrete Cuca Riza Çoba Katrina Gjurasheviq Kadri Sinani Astrit Hoxha Haxhi Sulejmani Zejnebe Kraja Nezir Gjeçbitriq Nuo Camaj Adnan Resulbegoviq Beqir Selloviq Ali Beg Bushati Naile Hardolli Qemal Bajri Lindita Çunmulaj Dhurata Abazi Seida Suma
29
KOH Javore A KOHA
41. 42. 43. 44. 45. 46. 47.
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.
Skender rexhoviq Hana Resulbegoviq Gjon Junçaj Kapllan Muçaj Rexhep Çunmulaj Nikolina Sinishtaj Xhaudet Suljoviq
Lista “Lidhja Demokratike e Shqiptarëve” Nikollë Camaj Ahmet Gjonbalaj Jimmy Daci Antigona Kukaj Salih Duraku Ivan Ivanaj Dr. Isat Jakupi Adelina Daci Prela Ujkaj Dr. Bahri Brisku Dr. Kenan Kurtagiq Maria Berishaj
13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27.
Jasmin Nikaj Fran Gjokaj Shqipe Lajqi Pjetër Lulgjuraj Selim Tula Musa Daciq Lendita Ujkiq Nikolla Gjonaj Sadat Laiq Shpresa Kukiq Gjeto Ulaj Valbona Hasangjekaj Azdren Qelaj Naser Vuçetaj Louie Dushaj
30
Mozaik
e enjte, 22 shtator 2016
Javore KOHA
Rizbulim
Romani me kokainë Romani u “rizbulua” në vitet ’80, kur u botua në frëngjisht, pastaj në anglisht dhe me radhë në të shumtën e gjuhëve të botës duke u cilësuar një kryevepër. Një tekst i tillë provokues mungon ende i përkthyer në shqip Një nga romanet më të çuditshme të letërsisë botërore. I botuar anonim në Paris, më 1934, nga një shtëpi botuese emigrantësh “Rusë të bardhë” nën pseudonimin “M. Argejev”, identiteti i autorit deri më sot nuk është zbuluar. Është menduar të qe fjala për një emigrant që jetonte në Stamboll. Një herë iu atribuua Nabokovit, i cili e refuzoi publikisht autorësinë. Mandej iu vesh një shkrimtari misterioz me emrin Mark Levi, etj. “Romani me kokainë” është, shkurt, historia në vetën e parë e një studenti hedonist që jeton në Moskën e viteve 1916-1919. Ndërsa në vend zien çmenduria e revolucionit, ai jep e merr me qeset e kokainës duke trullosur veten për të refuzuar gjithë sa ndodh në realitetin përreth. Romani u “rizbulua” në vitet ’80, kur u botua në frëngjisht, mandej në anglisht dhe me radhë në të shumtën e gjuhëve të botës duke u cilësuar një kryevepër. Një tekst i tillë provokues mungon ende i përkthyer në shqip. “Asnjëherë dhe asnjërën prej tyre nuk
e zhvishja, siç thuhet rëndom, me vështrim, duke qenë se asnjëherë nuk ndieja ndonjë dëshirë trupore. Duke u çapitur në atë gjendje të përndezur, në të cilën një tjetër ndoshta kishte për të shkruar poezi, dhe duke vështruar gjithë ngulm sytë e grave që ndeshja, prisja të gjeja të njëjtin vështrim, të ngulfatur e rrezikzi, si imi. Grave që ma kthenin me buzëqeshje nuk u afrohesha kurrë, duke e ditur që një vështrimi si timit mund t’i përgjigjej me buzëqeshje vetëm një prostitutë ose një virgjëreshë. Në ato orë mbrëmjeje asnjë lakuriqim trupor imagjinar nuk do të ma thante dot befas grykën, nuk do të m’i shtinte të dridhurat sa ai vështrim gruaje i kobshëm e keqan, vështrim fshikullues xhelati që të depërton deri në fund: vështrim si me pjesëmarrjen e organeve seksuale. Dhe kur një vështrim të tillë e ndeshja, sepse më herët a më vonë ndodhte që e ndeshja, atëherë kthehesha në çast, e mbërrija gruan që më kishte vështruar dhe, duke iu qasur pranë, prekja
strehën e zezë të kapelës sime me dorashkën e bardhë. Athua se duke këqyrur njëri-tjetrin me atë vështrim ne sapo kishin vrarë së toku një fëmijë, athua se me një vështrim të tillë ishte thënë një herë e mirë gjithçka, ishte kuptuar gjithçka dhe çdo fjalë tjetër ishte përfundimisht e kotë. Por në të vërtetë gjithçka ishte mjaft më e ndërlikuar dhe, duke iu afruar asaj gruaje e duke i thënë një fjali që kishte gjithnjë kuptimin e një bisedimi të ndërprerë vetëm pak më parë, më duhej të flisja e të flisja ende në mënyrë që duke folur me fjalë të rrisja e të nxisja çiltërsinë e marrëdhënies sonë deri në bashkimin e saj me sensualitetin e vështrimit tonë të parë sinjalizues. Kështu, nëpër terr të bulevardit, kalonim njëri përbri tjetrit në si armiq e megjithatë njëfarësoj të nevojshëm njëri për tjetrin, ndërsa unë vazhdoja të thosha fjalë që shprehnin një ndjenjë dashurie e cila dukej edhe më e besueshme sa më e rrejshme që qe”.
Sport
e enjte, 22 shtator 2016
31
KOH Javore A KOHA
“Albulena” shënoi 20-vjetorin e themelimit
Traditë dhe sukses Ulqin – Me një ceremoni solemne, të mbajtur të premten mbrëma në sallën e Qendrës së Kulturës në Ulqin, Klubi “Albulena” kremtoi 20-vjetorin e themelimit. Në fjalën përshëndetëse, kryetrajneri dhe njëri prej themeluesve të këtij klubi, Agron Ujkashi, foli për rrugën e zhvillimit të tij, që nga krijimi e deri në ditët e sotme. Klubi i Karatesë „Albulena“ është themeluar në vitin 1996 me nismën e të ndjerit Skender Avdiu, pronar i Auto Shkollës „Albulena“, ndërsa bashkëthemelues të Klubit janë edhe Gjergj Daboviq dhe Agron Ujkashi. Ky klub është rritur nga viti në vit. Në kuadër të tij, fillimisht kanë ekzistuar seksionet e Jiu-jitsu-së, Kick Box-it dhe
FOTO: Studio PRO
Ninjutsu-së, të cilët më vonë janë regjistruar si klube. Pas rezultateve të para në garat republikane, „Albulena“ ka vazhduar me suksese edhe në rang ndërkombëtar. Garuesit e saj shpërblehen me medalje në kampionatet ballkanike, evropiane dhe botërore. Nga sukseset me të cilat krenohet „Albulena“ janë disa medalje të arta në kampionatet ballkanike, kampionatet e Mediteranit, kupat e Evropës, medaljet e argjendta dhe të bronzta në kampionatet evropiane dhe medalja e bronztë në Kampionatin Botëror. Garuesit, trajnerët dhe vetë klubi po ashtu janë shpallur disa herë më të mirët për vitet përkatëse në nivel të Komunës së Ulqinit. Gjatë këtyre 20 vjetëve, në klubin
„Albulena“ janë trajnuar me qindra të rinj e të reja, disa prej të cilëve më pas e kanë vazhduar karrierën e tyre në klube të tjera. Me rastin e këtij jubileu, „Albulena“ ndau mirënjohje dhe plaketa për ata që kanë kontribuar në zhvillimin e klubit dhe pionierët e zhvillimit të sporteve luftarake në Ulqin, drejtuesit e klubit ndër vite, përfaqësuesit e federatave dhe klubeve sportive partnere etj. Për të pranishmit, garuesit, trajnerët aktualë dhe veteranët e këtij klubi prezantuan demonstrime të ndryshme. „Albulena“ është sot njëri ndër klubet më të mira në sportet luftarake, jo vetëm në Ulqin por edhe në Mal të Zi, që tashmë përpos traditës 20-vjeçare i. k. ka pas vetes shumë suksese.