Koha 1022

KOHA Javore Podgoricë e enjte, 11 gusht 2022 Viti XXl Numër 1022 Çmimi 0,50

Qeveria në mes të votëbesimit dhe zgjedhjeve të parakohshme parlamentare ISSN 1800-5696

Krijues të spikatur shpalosën krijimtarinë e tyre letrare

E kuqe dhe e gjelbër

PËRMBAJTJE

4

8 Njoftim

Kryeministri atipik i Malit të Zi

10

12 Fillon procesi për votëbesimin e Qeverisë

Marrëveshja bazë me Kishën Ortodokse Serbe në Mal të Zi

KOHA Javore Themelues: Kuvendi i Malit të Zi Gazetë javore për aktualitete, shkencë dhe kulturë, Numri i parë doli më 21 shkurt 2002.

Botues: Këshilli

Kombëtar i Shqiptarëve Redaktor Përgjegjës: Qani Osmani Gazeta redaktohet nga kolegjiumi:

Fahrudin Gjokaj (Redaktor Teknik & Sistem Inxhinjer) Ismet Kallaba (aktualitete, sport), Toni Ujkaj (kulturë) Vijoleta Berishaj (sekretare teknike) Adresa: Kral Nikolla 27a/4, Podgoricë 81000, Mali i Zi Telefon: 020/240-659 E-mail: kohajavore@t-com.me www.kohajavore.me

2

Javore KOHA

E ENJTE, 11 GUSHT 2022

PËRMBAJTJE

18

22 Kontribut i rëndësishëm për studimet etnografike shqiptare

Manifestim gjithëpërfshirës i shpalosjes së vlerave kombëtare shqiptare

28

35 Sarajeva, qyteti i qëndresës

Medalja e parë botërore për Malin e Zi në taekwondo

ARKIVI: www.kohajavore.me

E ENJTE, 11 GUSHT 2022

Javore KOHA

3

NGJARJE JAVORE

Njoftim Në saje të vendimit të Këshillit programor të gazetës “Koha Javore”, me nr 05-02/22 të datës 28.5.2022, për redaktor përgjegjës të gazetës “Koha Javore” është zgjedhur z. Qani Osmani, me mandat katërvjeçar. Me këtë rast z. Qani Osmanit i dëshirojmë punë të mbarë dhe suksese në të ardhmen, derisa z. Ali Salajn me rastin e daljes në pension, e falënderojmë për angazhimin dhe punën e suksesshme shumëvjeçare në redaktimin e gazetës “Koha Javore”.

Redaksia

4

Javore KOHA

E ENJTE, 11 GUSHT 2022

NGJARJE JAVORE

Ministri i të Drejtave të Njeriut dhe Pakicave, Fatmir Gjeka, u takua me zëvendëskryeministren për Çështje të Pakicave dhe të Drejtave të Njeriut në Qeverinë e Republikës së Kosovës, Emilia Rexhepi

Vendosja e marrëdhënieve të rëndësishme dypalëshe ndërmjet komuniteteve pakicë Respektimi dhe mbrojtja e të drejtave të njeriut dhe të pakicave është thelbësore për dy vendet që duan të anëtarësohen në Bashkimin Evropian, u theksua në takimin mes ministrit të të Drejtave të Njeriut dhe të Pakicave, Fatmir Gjeka, dhe zëvendëskryeministres për Çështje të Pakicave dhe të Drejtave të Njeriut në Qeverinë e Republikës së Kosovës, Emilia Rexhepi, në kuadër të vizitës së punës në Republikën e Kosovës.

Në deklaratën për shtyp të Ministrisë së të Drejtave të Njeriut dhe Pakicave thuhet se në një atmosferë të përzemërt dhe miqësore u shkëmbyen mendime nga disa fusha, me theks të veçantë në përmirësimin e të drejtave të popujve pakicë dhe të komuniteteve të tjera kombëtare pakicë, duke shqyrtuar mekanizmat kyçë të kontrollit në zbatimin dhe realizimin e tyre në të gjitha nivelet e administratës shtetërore, siç janë arsimimi,

punësimi, informimi dhe përfaqësimi në organet qeveritare.

Ndër të tjera u bisedua për bashkëpunimin ndërkufitar ndërmjet Republikës së Kosovës dhe Malit të Zi, si dhe për hapjen e pikës kufitare në Çakorr dhe lidhjen e Deçanit me Plavën, në interes të përbashkët të qytetarëve.

Bashkëbiseduesit janë pajtuar që në periudhën e ardhshme të zhvillojnë takime të rregullta me qëllim të realizimit të aktiviteteve të planifikuara dhe vendosjes së marrëdhënieve më domethënëse dypalëshe ndërmjet komuniteteve pakicë të të dy vendeve.

Gjatë vizitës së tij në Kosovë, ministri Gjeka është takuar edhe me rektorin e Universitetit të Prishtinës “Hasan Prishtina”, Prof. dr. Naser Sahiti.

Sipas deklaratës për shtyp, rëndësia e intensifikimit të bashkëpunimit në fushën e arsimit, fuqizimi i tij ndërmjet Malit të Zi dhe Republikës

së Kosovës në aspektin e shkëmbimit të studentëve, si dhe avancimi i mëtejmë i politikës së regjistrimit të studentëve nga Mali i Zi, ka qenë në fokus të këtij takimi.

Në takim u tha se Universiteti “Hasan Prishtina” ka bashkëpunim të shkëlqyer me 200 universitete në nivel global, duke shprehur interesimin për përmirësimin e bashkëpunimit me Universitetin e Malit të Zi, duke e konsideruar të rëndësishëm për të dy vendet dhe potencialin e përgjithshëm që lidh dy vendet mike.

Ministri Gjeka ka propozuar shkëmbim më të madh të studentëve, profesorëve, si dhe të ideve dhe projekteve që do të avancojnë më tej marrëdhëniet e mira fqinjësore mes dy vendeve.

Në takim u ra dakord për shkëmbimin e përvojave të projekteve të financuara nga fondet e BE-së, ku preferohen projektet nga grupi i aplikuesve krahasuar me pjesëmarrjen individuale.

Gjatë këtij takimi është përshëndetur nënshkrimi i Memorandumit ndërmjet Universitetit të Prishtinës dhe Universitetit të Zyrihut, duke e konsideruar të rëndësishëm për rajonin.

Po ashtu u bisedua edhe lidhur me kuotat e studentëve shqiptarë nga Mali i Zi, e cila përfshin 58 studentë në 14 fakultete.

Me këtë rast është rikujtuar se afati i dytë i regjistrimit në UP fillon më 10 shtator të këtij viti.

Në këtë takim ishte e pranishme edhe përfaqësuesja e Ambasadës së Malit të Zi në Republikën e Kosovës, Fedisa Daciq.

Në fund të takimit, palët u pajtuan për intensifikimin e bashkëpunimit të mëtejshëm në fushën e arsimit.

(Kohapress)

E ENJTE, 11 GUSHT 2022

Javore KOHA

5

VËSHTRIM & OPINION

Diskursi politik

Qeveria në mes të vo zgjedhjeve të parakoh

Nënshkrimi i Marrëveshjës me Kishën Ortodokse Serbe nga ana e Qeverisë së Mali të Zi, nxiti nënshkrim më 19 gusht, por në saje të rrethanave të krijuara, janë të gjitha gjasat që kjo Qeveri të vazhdojë me n në zgjedhjet e parakohshme parlamentare, të cilat sipas të gjitha gjasave do të mbahen deri në fund të

Nail Draga

Pas miratimit të Marrëveshjes më 8 korrik në mes të Qeverisë së Malit të Zi me Kishën Ortodokse Serbe (KOS), në saje të kritikave nga ana e subjekteve politike malazeze dhe shoqëria civile, opinioni me të drejtë ka pritur që kjo Marrëveshjeje do të pësojë ndryshime tekstuale, që do të ishte e pranueshme për oponentët e saj. Por një tentim i tillë ishte i kotë, sepse më 3 gusht në vila Gorica në Podgoricë, pa praninë e mediave u nënshkrua marrëveshje nga kryeministri i Malit të Zi, Dritan Abazoviq dhe partiarku i KOS, Porfirije.

Një veprim i tillë ka iRrituar opinionin promalazias, duke e vlerësuar atë si sulm ndaj shtetit dhe pavarësisë së Malit të Zi, ndërsa e kundërta ishte të opinioni proserb, duke qenë lajmi i ditës jo vetëm në vend por edhe në rajon.

Në saje të rrethanave të tilla, disa orë pasi u publikua lajmi i nënshkrimit të kësaj Marrëveshjeje, Partia Demokratike e Socialistëve aktivizoi nënshkrimin e tekstit të mocionit të votëbesimit të Qeverisë, kërkesë të cilën me 36 nënshkrime e kanë mbeshtetur deputetë nga pesë parti politike (PDS, PSD,

6

Javore KOHA

E ENJTE, 11 GUSHT 2022

SD,PL,UDSH) dhe e dorëzuan në sekretarinë e Parlamentit, e cila do të trajtohet më datën 19 gusht, në Parlamentin e Malin të Zi. Duhet theksuar se nga ana e PDS, më herët e kanë paralajmëruar kryeministrin Dritan Abazoviq se nëse do ta nënshkruajë Marrëveshjen me KOS-in pa ndryshimet tekstuale, do ta inicojnë mocionin për shkarkimin e tij.

Votëbesimi i Qeverisë apo zgjedhje të parakohshme parlamentare

Duke marrë parasysh faktin se për realizimin e këtij mocioni, inicuesve iu duhen 41 vota, në pyetje janë edhe 5 vota të cilat për momentin mungojnë, por në ditët në vijim do të shohim se a

do të realizohet një objektiv i tillë, apo do të kemi dështimin e tij.

Në këtë drejtim pritet që të zhvillohen bisedime në mes pozitës (PDS),si inicuese e mocionit dhe opozitës (Fronti Demokratik e Demokratët) nëse do të mbeshtesin një nismë të tillë. Deri në këtë moment nuk ka ndonjë mbeshtetje për rrëzimin e Qeverisë nga ana e tyre, por për riformatizim të saj sipas zgjedhjeve të 30 gushtit 2020, janë deklaruar qartë nga ana e Frontit Demokratik.

Nga ana tjetër, Demokratët ende hezitojnë si duket deri në momentin e fundit, sepse ata kalkulojnë për interesat e tyre partiake, për të përfituar maksimalisht nga momenti i krijuar.

Por, nëse ndodhë rënia e Qeverisë, kryetarja e Parlamentit në bazë të

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

VËSHTRIM & OPINION

otëbesimit dhe hshme parlamentare

min e mocionit të votëbesimit nga 36 deputetë, çështje e cila do të trajtohet ne mbledhjen e Parlamentit ndonjë formatizim tjetër, ndërsa më e udhës ka qenë të kërkohet shpërndarja e Kuvendit dhe të shkohet ë vitit rregullorës, është e obliguar të njoftojë Presidentin e shtetit i cili më pas e ka obligim kushtetues për të shpallur zgjedhjet e parakohshme parlamentare. Andaj, data e 19 gushtit pritet me kurreshtje nga qytetarët, sepse kemi të bëjmë me krizë qeveritare e parlamentare në Mal të Zi.

Zgjedhjet lokale dhe çështja e Zetës

Ndonëse zgjedhjet lokale në disa komuna të Malit të Zi është dashur të mbahen në muajin maj, dhe më pas me kërkesë së Presidentit janë shtyrë dhe Parlamenti ka vendosur të mbahën me 23 tetor të këtij viti. Fjala është për 13 komuna ku më e rëndësishmja është ajo e Podgoricës, përkatësisht

kryeqiteti i vendit.

Në saje të analizave të zgjedhjeve të fundit, del qartë se ekzitojnë gjasat që të ndryshojë struktura e pushtetitnë Podgoricë që udhëhiqet nga PDS e Millo Gjukanoviqit. Sepse janë pikërisht zgjedhjet parlamentare të mbajtura më 30 gusht 2020 që dëshmojnë se PDS nuk ka me shumicën siç e kanë pasur vite më radhë. Andaj duke kuptuar rrethanat aktuale, nga ana e PDS-së kanë inicuar që Zeta (komunë urbane), e cila është në kuadër të Komunës së Podgoricës të pavarësohet, sepse votat e tyre do të jenë vendimtare për pushtetin e ardhshëm në kryeqytet.

Andaj nga një kalkulim i thjeshtë nëse miratohet një vendim i tillë në Parlament më 16 gusht, që Zeta të shpallet komunë e pavarur, do të ishte në favor të pushtetit aktual në Podgoricë (PDS). Nuk ka dilemë se kemi të bëjmë me çështje ekskluzive politike, sepse propozohet të jetë e pavarur nga ata (PDS) të cilët më herët vazhdimisht e kanë penguar një iniciativë të tillë.

Por, pikërisht në lidhje me këtë çështje, qytetarët e Zetës kanë organizuar takime protestuese duke refuzuar këtë model të komunës, madje edhe duke bllokuar qarkullimin e trafikut rrugor, sepse si e tillë është e mangët dhe nuk është në favor të qytetarëve. Andaj mbetet për të parë se a do të ketë ky propozim votat e mjaftueshme nga shumica aktuale parlamentare për të kaluar iniciativa për ndryshimin e Ligjit për organizimin territorial, sidomos tash kur është kërkuar mocioni për rënien e

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Qeverisë.

Riformatimi i Qeverisë deri në zgjedhje

Java e ardhme do të jetë vendimtare për skenën politike në Mal të Zi duke filluar me ndryshimet në Ligjin për organizimin territorial, dhe me pas me votimin për mocion mosbesimi ndaj Qeverisë. Duke marrë parasysh se nga zgjedhjet parlamentare të mbajtura më 30 gusht 2020, janë formuar dy qeveri, do të ishte e tepërt për të tentuar të formohet qeveria e tretë.

Në saje të rrethanave të krijuara, ka varianta të ndryshme të vazhdimit të kësaj qeverie, por për momentin mendoj se më lehtë mund të realizohet riformatimi i saj, duke kooptuar në Qeveri nga ish-shumica parlamentare (Demokratët dhe Fronti Demokratik) me mandat të kufizuar deri në zgjedhjet e parakohshme parlamentare.

Një qeveri e tillë do të kishte statusin e qeverisë teknike që do të përgatiste zgjedhjet parlamentare.

Ndërsa më e udhës në respekt të demokracisë pluraliste, do të ishte që më 19 gusht jo të votohet votëbesimi i Qeverisë, por të votohet për shpërndarjen e Kuvendit dhe vendi të shkojë në zgjedhjet e parakohshme parlamentare. Një veprim i tillë do të ishte në favor të konsolidimit të skenës politike, ndërsa çdo tentim për të shtyrë zgjedhjet parlamentare do të dëshmojë joseriozitetin e subjekteve politike për t’u ballafaquar me realitetin politik e shoqëror në këtë mjedis.

E ENJTE, 11 GUSHT 2022

Javore KOHA

7

VËSHTRIM & OPINION

Kryeministri atip Prof. Dr. Hajrullah Koliqi Përkundër protestave qytetare, reagimeve e argumentimeve të institucioneve shtetërore e shkencore dhe studiesve të ndryshëm, përkundër partive politike promalaze, opinionistëve, politikanëve e publicistëve të shumtë, kundër Marrëveshjes bazë midis Qeverisë së Malit të Zi dhe Kishës Ortodokse Serbe, përkundër fyerjeve, sharjeve dhe kërcënimeve në adresë të kryeministrit të kësaj republike, Dritan Abazoviqit (e quajtën edhe Albaski četnik), ai u qëndroi besnik bindjeve e zotimit të tij se këtë dokument të rëndësishëm dhe të dobishëm dhe do ta nënshkruajë, pa marrë parasysh opinionet kundërshtuese të të tjerëve, duke përfshirë këtu edhe kundërshtimin e Presidentit të vendit Millo Gjukanoviq. “Marrëveshja bazë do të nënshkruhet” (Temeljni ugovor će biti potpisan), ngulmoi ai. Dhe, kështu ndodhi. Marrëveshja midis dy palëve, kreut të Qeverisë malazeze (Dritan Abazoviq) dhe kreut të Kishës Ortodokse Serbe (Patriarkut Porfirie) u nënshkrua më 3 gusht 2022, në Podgoricë, pa praninë e mediave dhe nën masa të rrepta sigurie.

Këtë marrëveshje nga agjenda kleronacionaliste serbe, e mbështetën forcat politike proserbe në Mal të Zi, sidomos sponsorizuesit e saj: Kisha Ortodokse Serbe dhe Beogradi zyrtar në krye me Presidentin serb Aleksandër Vuçiq, si dhe Kisha Ortodokse Ruse, Ministria e Punëve të Jashtme e Rusisë etj.

Me këtë marrëveshje “Kishës Ortodokse Serbe në Mal të Zi i mundësohet eksterritorialiteti i objekteve fetare (ortodokse, H. K.), hapet mundësia e mësimit fetar (ortodoks serb, H.K.) në shkolla publike, i nji-

8

Javore KOHA

E ENJTE, 11 GUSHT 2022

het subjektiviteti (në Mal të Zi, H. K.) për gjashtë shekuj më i gjatë se sa Kisha Ortodokse Serbe ka në Serbi, i jep asaj kompetenca publike-juridike dhe në disa fusha ia mundëson statusin ligjor të barabartë me institucionet shtetërore”. Kështu, pas shumë diskutimesh e kundërshtimesh u legalizua veprimtaria politike e priftrinjëve ortodoksë serbë në Mal të Zi, të cilët janë agjentë të dëshmuar tradicionalisht të Serbisë.

Rrjeti dhe aktiviteti i tyre në harmoni me agjendën hegjemoniste serbe, do të jetë rrezik permanent për integritetin dhe stabilititin politik në këtë republikë. Ky kryeministër dhe qeveria e tij, ndër të tjera, e legalizoi uzurpimin dhe serbizimin e varrezave, kishave dhe manastireve ortodokse, të pronave e monumenteve të vjetra e të reja në Mal të Zi nga Kisha Ortodokse Serbe. Kështu, u legalizua edhe kisha “Sveta Trojica” (Trinia e

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

VËSHTRIM & OPINION

pik i Malit të Zi Shenjtë) në maje të Rumisë (me këtë edhe serbizimi i saj), të cilën e ngriti Kisha Serbe në vitin 2005. Kryeministri Abazoviq, jo vetëm nuk e përfilli kërkesën gjithëpopullore të trevave të Nënrumisë dhe të shumë njerëzve të tjerë paqedashës dhe vullnetmirë për heqjen e kësaj kishte “të sherrit”, por përkundrazi, me këtë marrëveshje, e legalizoi dhe e përjetësoi atë, sikurse që i serbizoi edhe gërmadhat e Kishës së Krajës dhe të atyre

në ujdhesat e Liqenit të Shkodrës etj. Me këtë marrëveshje, ai e përligji deklaratën publike të murgeshës në kishën e Liqenit të Shkodrës: “Kjo është tokë serbe!” (Ovo je srpska zemlja!).

Kryeministri Abazovq është një shqipfolës (i cili edhe Skënderbeun ia “fali” Serbisë!), kryetar i një partie minore (URA), flamurtar i jetësimit të agjendës evropiane të Malit të Zi nëpërmjet agjendës serbe, kryemi-

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

nistër aksidental i një qeverie pakicë, herë i mbështetur nga shumica proserbe, herë nga ajo promalaze, për t’u afirmuar si veprimtar i Kishës dhe religjonit shtetëror serb (Svetosavlje).

Ai u dëshmua si pinjoll i i bindur i ish-Mitropolitit serb Amfillohije Radoviq, si “myslimani ynë i mirë” (naš dobar musliman), si vasal i Aleksandër Vuçiqit të Serbisë dhe kundërshtar i Presidentit Millo Gjukanoviq të Malit të Zi (i cili e bëri kryeministër!).

Vasaliteti i tij ndaj Vuçiqit i ngjan vasalitetit të dikurshëm të Momir Bullatoviqit ndaj Sllobodan Millosheviqit.

Për ta realizuar plotësisht misionin e tij, Dritan Abazoviqi do të duhej që qarkun e juridiksionit të Kishës Ortodokse Serbe ta shtrinte edhe në Shkodër (Srpski Skadar!) dhe kështu, të plotësoheshin aspiratat hegjemoniste të Amfillohijes të ndjerë, i cili e konsideronte veten “Mitropolit Mitropolit Crnogorsko-Primorski i Skenderijski.” S’do të ishte çudi që ky angazhim këmbëngulës i Abazoviqit për interesat kleronacionaliste serbe të provohet edhe me ndryshimin e emrit të tij, nga Dritan në Serbolub (Srboljub Abazoviq), ashtu siç bëri edhe Emir Kosturnica, i cili emrin e tij të lindjes (Emir), për t’u “integruar” në Beogradin serb, e bëri Nemanja!

Për shkak të nënshkrimit të këtij dokumenti antikushtetues, në funksion të serboklerikalizimit të Malit të Zi, i cili i rrezikon interesat kombëtare malazeze, Dritan Abazoviq dhe qeveria pakicë e tij mund të shkarkohen nga grupi i deputetëve të partisë së Millo Gjukanoviqit (Partia Demokratike e Socialistëve) me aleatët e saj (ashtu siç është paralajmëruar). Ose, do ta mbajnë në pushtet (në postin e kryeministrit) forcat politike proserbe në këtë republikë. Sidoqoftë, ka gjasa që ky kryeministër atipik, i cili bën karrierë politike në Mal të Zi, nëpërmjet agjendës klerohegjemoniste serbe të Beogradit zyrtar, të zë një vend nderi (!) në historinë e Kishës Serbe, ndoshta edhe të kanonizohet si martir qiellor i saj!

E ENJTE, 11 GUSHT 2022

Javore KOHA

9

VËSHTRIM & OPINION

Dy skajet e një litari

Marrëveshja bazë me Ortodokse Serbe në M Andaj marrim guximin intelektual që ai i pagëzuar jashtë natyrshmërisë së kulturës autoktone, ky ligj i pagëzuar kështu vë në pozita të barabarta ardhacakët me vendasit arbërorë, që nuk Muhamed Nika goditën asnjë kishë në Kotorr nga koha e lashtë që pretendojnë.

Po kujt t’i ankohesh kur shqiptarët me shtet dhe shteti me shqiptarë kanë Kryeministrit dhe ministrit shqiptar zënë e luajnë qorthi, në vend se të në Qeverinë e Malit të Zi, cekim që forcojnë institucionet e pakicave në përveçse u takon të merren me uj- shtet. Shih fjala bie edhe vetë Këshilli dinë e shtetit malazez në raport të Kombëtar i Shqiptarëve që i takon të politikës së shtetit me Kishën Ser- merret me këto punë para shtetit – që be, e cila edhe mund të na dëmtojë e njeh shtetin dhe shteti atë, mësuam e të na rrezikojë njëkohësisht, duke iu se ish i regjistruar në regjistrin e shoreferuar përmbajtjes normative të Mar- qatave joqeveritare të shtetit e të cilat rëveshjes, mendojmë që duhet veçuar kur nxjerrin vendime nuk është se e se poashtu rrezik në vetvete paraqet obligojnë shtetin. Mendimet e tij nuk edhe vet Ligji për kulturë i cili do të obligojnë askë, kurse para botës me duhej të quhej jo si aktualisht – Lig- formimin e një trupi të këtillë ata përligji për pasuritë (të mirat) kulturore, por jin demokracinë rreth standardeve të edhe sipas praktikave të fqinjëve në pakicave...?! rajon, ai do të duhej të quhej Ligji për Politika shtetërore malazeze po na trashëgimi kulturore, sepse pasuria vjedh historinë e besimit arbëror të kulturore, sidomos e bregdetit malazez, dukleatëve që nuk është se ishin të në origjinë ishte shqiptare që në fillim krishterë të pastër, sipas parametrave të mijëvjeçarit të lindjes së Krishtit si të Papës, andaj edhe Kryqëzata e 4-të popull i vetem apostolik në këto hap- u bë me urdhër të Papës kundra atyre sira, ku krishtërimi u propagandua një- që i takonin besimit të vjetër shqiptakohësisht nga të dy apostujt në frymën ro-arbëror. Sot pjesëtarë të atij riti janë e tolerancës maksimale shqiptare, dhe ato fise arbërore që shquhen me festa ku edhe sot kemi kisha me dy altar – të shtëpisë, ku lutnin „ perënditë e vaatij të lindjes dhe të perëndimit. Por jo trës“ e Papa i njihte si besimi albigjin vetëm kaq, paria e dy riteve vëllazërore apo kataras që kështu në gjuhën e tij me ndarjen e kishave , mbajti një quhej macja e zezë, andaj identifikombledhje të përbashkët se si do të heshin me djallin. Shih spekulimet me duhej të ndryshojë një prift katolik nga prapavijë kulturocidi që nis me luftën një prift ortodoks dhe se kjo normë e e bërë më 7.10.1042 ku historiografia klerit shqiptar pas 500-600 viteve u bë malazeze thotë se dukleatët së bashku normë për vetë Papën i cili vazhdoi të me vendasit e organizuar i sulmojnë martohej e të mos rruaj mjekrrën edhe romejtë ..“?! Po harrohet se dukleatët për qindra vite, pas mbledhjes në Tivar. dhe vendasit ishin e njëjta gjë dhe i Përsa i përket kulturocidit në emër të njëjti vend. Kjo betejë u përvetësua sot ligjit, elementit arbëroro-ilir tashmë të nga malazezët dhe është e njohur si konvertuar, për shembull as në mend- Dita e Armatës Malazeze , apo Beteja je nuk u shkon që serbo-malazezët në e Tugjemilit – Tivar duke e vetëshkruar Kotorr ishin pakicë , kurse shqiptarë këtë fitore si fitore të malazezëve. Këtu kishte më shumë. E kështu ishte edhe hetohet që ka diçka e cila nuk shkon , në kohën e “sarajeve të krajlive të Ko- sepse jo në vitin 1042, kur kishat ende ishin të pandara , por edhe në vitin torreve të reja“.

10

Javore KOHA

E ENJTE, 11 GUSHT 2022

1478... në dokumentet Osmane , kjo „ dinasti Dukleate (malazeze), bashkë me gjithë Malin e Zi, bregdetin dhe Malin e Zi qëndror quhesh Arnavutluk.

Ndërsa Kisha Ortodokse Serbe ende ishte në Serbistan, si në hartë. Por , nëse Abazoviq si shqiptar bashkë me Gjekën dëshirojnë të iu falin edhe nja 200-300 vjetë histori të krishterimit me „Temelni Ugovor“ akti i nënshkrimit të Marrëveshjes me Kishën Ortodokse Serbe, për ne shqiptarët do të ishte një problem më pak, sepse me nënshkrim vetë kisha serbe automatikisht del të ketë çuar dorë nga mrekullitë e Shën Gjon Vladimirit i cili jetoi para se kisha serbe, gjoja ai erdhi në Mal të Zi dhe që bëri ca mrekulli për çka u shpall i shenjtë, por që nuk ka të dhëna nga Kisha Serbe se kur u shenjtërua.

Hilja kishtare e radhës në këtë mes qëndron edhe në faktin e marrëveshjes (me shqiptarët), por pa shqiptarë që rrëfen prifti i Dioklesë për Betejën e Tugjemilit – siç duan ta quajnë si Anonimi i Tivarit – duke fshehur qëllimisht identitetin e tij si shqiptar edhe pse dihej që quhej Arqipeshku Gerguri – kurse nga etimologjia, emri gur asku nuk lidhet me gjuhën serbe. E kjo bëhet për të iu ofruar mundësisht arealit gjuhësor sllavo-kroat , paçka se faktet historike dhe etimologjike Hercegovinën dhe gjithë bregdetin malazez, bashkë me Kotorrin , në defterët e Venedikut i nxjerrin në strukturë etnike albaneze si shumicë, në raport me serbët pakicë . Dhe kështu ishte deri në vitin 1945 kur me dekret të fuqive të gjeopolitikës evropiane, ky bregdet iu dha Malit të Zi...?!

Prandaj askush nga shqiptarët që sado pak e njeh historinë nuk men-

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

VËSHTRIM & OPINION

Kishën Mal të Zi doj se vlerëson keq që Abazoviqi ka fyer dinjitetin e qenies katolike shqiptare, por sipas neve, është vetë Kisha Katolike Shqiptare, në radhë të parë anmik i vetëvetës, pasi pranoi të ndahet me dekret të X- IKËSIT-atij që ik...?!, në disa bashkësi të krishtera që mbinë si këpurdhat pas shiut duke përgatitur terrenin për Arqipeshkvinë eTivarit që të humbë pozicionin e vet –si Arqipeshkvi shqiptare. dhe që me dekret të qeverisë malazeze u regjistruan - coptuan me ligj mbi 50 bashkësi fetare. Në këtë frymë duhet të jetë edhe formimi i bashkësisë katolike kujtoj të Sutomorë-Tivar e ku tashti këta në Arqipeshkvinë e Tivarit – mesha të u çohej në gjuhën sllave e të mos çohej më në gjuhën shqipe – arbërore, duke përsëritur rastin e Kotorrit si qendër e aristokracisë katolike shqiptare që ishte dikur. Pasi u kanë ra për hise punë të mëdha – si shqiptar , siç thirren e u pëlqen dhe mirë është të paktën që duhet ta dijnë për shqiptarët hoj katolikë hoj mysliman, qofshin të gjitha mizat me serbomalazezët na i kanë hequr pas Kongresit të Berlinit e këtej, deri te Luftrat Ballkanike, merret vesh në kohë paqeje – ndërkombëtarët - mbreti Nikollë dhe Sulltan Hamiti të cilët na i nënshkruan marrëveshjet e paqes, për statusin e besimtarëve myslimanë të Ulqinit të qartësuar në mënyrë taksative se të cilat të drejta u takojnë me nënshkrim të mbretit Nikollë dhe Sulltan Hamitit, dhe e cila doemos që vlen edhe sot.

Një të ngjashme Mbreti Nikollë e nënshkroi edhe për statusin e Arqipeshkvisë së Tivarit me Papën, ku u morën nën mbrojtje katolikët shqiptarë – andaj larg duart nga Tivari – me meshë në gjuhën malazeze- të tipit ekumenik.

Bëjeni një të tillë në Budvë e kënaqni edhe serbët. Andaj këto dy çështje për shqiptarët janë të mbyllura. Kurse përsa i përket statusit të myslimanëve në Podgoricë, me sa dimë ne, pasi Podgorica u mor me luftë nga malazezët, Bashkësia Islame atje nuk ishte fare

objekt i marrëveshjes për komunitetin myslimano-boshnjak dhe këto çështje nuk mund të na i zgjidhë sipas të drejtës së preambulës së konventave në analogji, as vetë Ibrahimoviqi e besa as Rastoderi për të cilët thuhet, përsa i përket Sanxhakut që Osman Rastoder ishte komandant i policisë myslimane të Sanxhakut në trevën e Bihorit të Naltë gjatë Luftës së Dytë Botërore dhe i takonte grupit të cilët dëshironin që Sanxhakun të ia bashkëngjesin Kosovës dhe se përveç shqipes fliste edhe serbish... –Wikipedia.

Realisht asnjë nga këto marrëveshje nuk u zbatuan sa duhen e si duhet dhe fajin më shumë se tradhëtia, po na e ka vetëtradhëtia. Politika e coptimit të etnosit katolik shqiptar për llogari të nacionalizmit zvarranik malazez, është ajo që hetohet nga aeroplani, se me ndarje të ndryshme artificiale të etnosit katolik shqiptar, shteti vazhdimisht po imtëson kompaktësinë e katolikëve shqiptarë në Mal të Zi, në veçanti edhe brenda Arqipeshkvisë së Tivarit. Prandaj duke ngritur shqetësimin edhe një herë pyesim se me çfarë prapavije e përse po ndodh në organizim të jetës së bashkësisë katolike të qytetit të Tivarit, me rrethinë, coptimi organizativ i familjeve katolike brenda vet territorit të Tivarit, e ku shqiptarët katolikë të qytetit , fjala vjen - përtej Topolicës -Tivari Poshtë, Sushanji shkojnë me Kotorr e jo me Tivar, kurse ndarje të tilla alogjike pa e zgjatur kemi në të gjitha qytetet e Malit të Zi. Ndoshta nuk na merret për të madhe të cekim që koha është shpatë dhe nëse nuk e pret ti atë, të pret ajo ty.

Pa dyshim që përkufizimin më të mirë të kësaj trysnie perfide të sllavofolësve të krishterë mbi elementin katolik shqiptar duke përjetuar asimilimin fetar e kombëtar në sllav, mbase e thanë vetë Mark Milani dhe Vuk Karaxhiq, kur në letërkëmbimët e tyre edhe me Njegoshin thanë për kombësinë dhe gjuhën e tyre edhe këtë xhevahir që fshihët për origjinën shqiptare të malazezëve: „ që neve jemi arbanas – arbanaški, por nëse duam të qëndrojmë në këto hapësira na duhet të krijomë identitet të ri – duke folur nashki. Shih për këtë edhe librin Miroslav Qosović, „Njegoš je izmislio srpsku narodnost crnogoraca“ Cetinje 2013. Po kjo le të jetë një histori po ashtu në vete. Se

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

po luhet një politikë prapaskenash në prag të nënshkrimit të Marrëveshjes me Kishën Serbe nga levat e shtetit malazez, ka qenë dhe është deri në hollësi i projektuar si projekt... e në çka dyshojmë dhe na e vërteton edhe vetë vizita e parë e Abazoviqit te presidenti kroat në këtë temë pas paralajmërimit të nënshkrimit të Marrëveshjes së cekur. Presidenti kroat, i pyetur nga gazetarët se çfarë mendon ai si kroat- katolik për nënshkrimin e Marrëveshjes me Kishën Serbe, u përgjegj logjikshëm se çështja e saj është punë e brendshme e Malit të Zi dhe se kjo nuk hapë teRren për pozitën e katolicizmit kroat. po kujt i duhet kjo si konstatim, veç një djall e di. Kroatët kurrë nuk zbritën në organizim të katolicizmit në Mal të Zi. Kotorri u ndërtua nga mjeshtrit shqiptarë për nevojat e klasës katolike shqiptare që kishte historikisht numrin më të madh të kardinalëve shqiptarë përgjatë mijëvjeçarit, në raport me të tjerët. Dhe mjerisht u asgjësuan..?! Po duket nga frika që mund të kishim sërish në këtë mijëvjeçar ndonjë Papë nga kombësia jonë që na takon, sepse ai zgjidhej nga kardinalët e kardinal më shumë do të kishte sot shqiptarë po të mos ishte Enver Hoxha me ateizmin e vet dhe krimin makabër mbi katolicizmin në Shqipëri. Prandaj falë lisë komuniste vdiqën, u persekutuan dhe u mbyten nga Enver Hoxha – pa mëshirë , paçka se numerikisht katolikët shqiptarë ishin më së paku ...?!!! Edhe kjo zëre se ishte një prapavijë për të ulur numrin e kardinalëve shqiptar që do të dominonin dhe do të zgjidhnin sërish një Papë shqiptar. Kjo po arrihej duke na shpallur të gjithëve si shqiptar popull ateistë, paçka se në Rumi vazhdimisht është kënduar T LUMIT NA PËR TMADHIN ZOT, QË SKEM KJEN E ZOTI NA KA FALË.

E ENJTE, 11 GUSHT 2022

Javore KOHA

11

VËSHTRIM & OPINION

Nënshkrimi i Marrëveshjes bazë me Kishën Ortodokse Serbe

Fillon procesi për votëbesimin e Qeverisë Seanca e Parlamentit për votëbesimin e Qeverisë do të mbahet më 19 gusht. Që të miratohet votëbesimi, nevojitet shumica e thjeshtë në Parlamentin me 81 vende

Ali Salaj

Disa parti politike në Mal të Zi, përfshirë Partinë Demokratike të Socialistëve të presidentit Millo Gjukanoviq, filluan procedurën për një mocion mosbesimi ndaj qeverisë pakicë të kryeministrit Dritan Abazoviq, pas nënshkrimit të debatueshëm të Marrëveshjes me Kishën Ortodokse Serbe.

Seanca e Parlamentit për votëbesimin e Qeverisë do të mbahet më 19 gusht. Që të miratohet votëbesimi,

“ 12

nevojitet shumica e thjeshtë në Parlamentin me 81 vende.

Qeveria e Malit të Zi e nënshkroi Marrëveshjen bazë që rregullon marrëdhëniet me Kishën Ortodokse Serbe të mërkurën e kaluar.

Marrëveshja u nënshkrua nga kryeministri Abazoviq dhe patriarku i Kishës Ortodokse Serbe, Porfirije, në një ceremoni të paparalajmëruar dhe pa praninë e mediave, në një vilë qeveritare në Podgoricë, e cila ishte vënë

nën masa të rrepta sigurie.

Një grup i vogël protestuesish ishin mbledhur afër vendit të nënshkrimit të Marrëveshjes, e cila sipas nënshkruesve dërgon një mesazh paqeje dhe tolerance mes komuniteteve.

“Ideja e nënshkrimit të Marrëveshjes me Kishën Ortodokse Serbe është një ide e vjetër, që nuk u realizua në periudhat e kaluara. Qeveria është e vendosur që të gjitha komuniteteve

“Ideja e nënshkrimit të Marrëveshjes me Kishën Ortodokse Serbe është një ide e vjetër, që nuk u realizua në periudhat e kaluara. Qeveria është e vendosur që të gjitha komuniteteve fetare t’u japë saktësisht të njëjtat të drejta. Ne jemi të lumtur dhe të kënaqur nëse kemi kontribuar për këtë sot. Besoj se në këtë mënyrë po dërgohet një mesazh paqeje dhe tolerance. Kjo është një ide udhërrëfyese, shumë tolerante dhe civile dhe besoj se sot i dhamë fund një sfide që kishim përpara”, tha kryeministri Abazoviq, duke nënvizuar se kësisoj është përmbyllur “me dinjitet dhe në përputhje me Kushtetutën dhe ligjet e vendit tonë një çështje që e ka rënduar shoqërinë malazeze për një kohë të gjatë”

Javore KOHA

E ENJTE, 11 GUSHT 2022

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

VËSHTRIM & OPINION

fetare t’u japë saktësisht të njëjtat të drejta. Ne jemi të lumtur dhe të kënaqur nëse kemi kontribuar për këtë sot. Besoj se në këtë mënyrë po dërgohet një mesazh paqeje dhe tolerance. Kjo është një ide udhërrëfyese, shumë tolerante dhe civile dhe besoj se sot i dhamë fund një sfide që kishim përpara”, tha kryeministri Abazoviq, duke nënvizuar se kësisoj është përmbyllur “me dinjitet dhe në përputhje me Kushtetutën dhe ligjet e vendit tonë një çështje që e ka rënduar shoqërinë malazeze për një kohë të gjatë”.

Ndërkaq, patriarku Porfirije, tha se kontrata e nënshkruar është diçka që i duhej Malit të Zi dhe komunitetit fetar.

“Ne kemi kaq shumë gjëra të përbashkëta në shekuj, sa është me të vërtetë një luks të humbasim kohë për atë që na dallon dhe të rrisim dallimet tona të ndërsjella. Kohërat kanë treguar se ne kemi nevojë për njëritjetrin”, tha patriarku Porfirije.

Marrëveshja rregullon marrëdhëniet ndërmjet Kishës Ortodokse Serbe, përfshirë të drejtat e saj mbi pronat dhe shtetin malazez.

Menjëherë pas nënshkrimit, reagoi Partia Demokratike e Socialistëve e presidentit aktual të Malit të Zi, Millo Gjukanoviq, e cila njoftoi se do të ndërmarrë nismën për votëbesimin e qeverisë pakicë të Dritan Abazoviqit.

“Marrëveshja e nënshkruar, e cila është në kundërshtim me Kushtetutën e Malit të Zi, do të pezullohet menjëherë pas zgjedhjes së qeverisë

“

Menjëherë pas nënshkrimit reagoi Partia Demokratike e Socialistëve e presidentit aktual të Malit të Zi, Milo Gjukanoviq, e cila njoftoi se do të ndërmarrë nismën për votëbesimin e qeverisë pakicë të Dritan Abazoviqit.

“Marrëveshja e nënshkruar, e cila është në kundërshtim me Kushtetutën e Malit të Zi, do të pezullohet menjëherë pas zgjedhjes së qeverisë së re“, thuhet në njoftimin e kësaj partie

së re“, thuhet në njoftimin e kësaj partie.

Partia e presidentit Gjukanoviq, si partia më e madhe që ka 30 vende në Parlament, deri më tani e ka mbështetur Qeverinë e Dritan Abazoviqit.

Marrëveshja bazë me Kishën Ortodokse Serbe, që nga momenti i publikimit, shkaktoi përplasje brenda koalicionit qeverisës. Një pjesë e mazhorancës qeverisëse, vlerësoi se

“

Marrëveshja është kundër interesave kombëtare të Malit të Zi, dhe nuk është në pajtim me Kushtetutën dhe ligjet malazeze.

Edhe shoqëria civile dhe opinionistët e pavarur kishin vërejtje serioze për përmbajtjen e Marrëveshjes. Më 1 gusht, kryeministri Abazoviq refuzoi zyrtarisht të gjitha kundërshtimet e organizatave joqeveritare, Akademisë së Shkencave të Malit të Zi dhe institucioneve të tjera në vend.

Marrëveshja bazë me Kishën Ortodokse Serbe, që nga momenti i publikimit, shkaktoi përplasje brenda koalicionit qeverisës.

Një pjesë e mazhorancës qeverisëse, vlerësoi se marrëveshja është kundër interesave kombëtare të Malit të Zi, dhe nuk është në pajtim me Kushtetutën dhe ligjet malazeze.

Edhe shoqëria civile dhe opinionistët e pavarur kishin vërejtje serioze për përmbajtjen e Marrëveshjes. Më 1 gusht, kryeministri Abazoviq refuzoi zyrtarisht të gjitha kundërshtimet e organizatave joqeveritare, Akademisë së Shkencave të Malit të Zi dhe institucioneve të tjera në vend

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

E ENJTE, 11 GUSHT 2022

Javore KOHA

13

VËSHTRIM & OPINION

Diaspora e Malësisë në Shtetet e Bashkuara dhe dashuria e saj për atë tokë të bekuar (3)

God bless Tuzi & Ma bless United States Gjekë Gjonlekaj / Nju Jork (vijon nga numri i kaluar) Kuadrot e specializuara këtu mund të kontribuojnë në zhvillimin e Malësisë.

Ata mund të vijnë atje për një kohë të shkurtër, disa edhe më të gjatë, duke treguar përvojën e tyre. Një pjesë e këtyre janë specialistë të dalluar në fushat e tyre të veprimtarisë.

Edhe profesionistët e Malësisë mund të vijnë për specializime në Amerikë.

Këto shkëmbime do të ishin shumë të mira për zhvillimin e trojeve tona.

Ata që kanë lindur në Amerikë quhen amerikano-shqiptarë, ndërsa ata që kanë lindur në tokat shqiptare zyrtarisht quhen shqiptaro-amerikanë.

Emërtimi “mërgimtar/ë” nuk qëndron më, sepse shumica e tyre janë nënshtetas amerikanë dhe kërkojnë të trajtohen si të tillë. “Mërgimtar” do të thotë emigrant, dhe asnjë prej nesh nuk dëshiron të quhet emigrant, sepse janë qytetarë të rregullt të Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe shumica janë kryelartë për shtetësinë të cilën e kanë pranuar me dëshirë dhe pa asnjë dyshim. Është më e drejtë dhe më e arsyeshme që kjo shoqëri të quhet diasporë. Do të ishte shumë e dobishme që marrëdhëniet e diasporës me vendlindjen dhe me institucionet politike të Tuzit dhe Malësisë të përforcoheshin, duke dhënë çdokush kontributin moral, financiar, ku mund të përfshihen specialistët e lartpërmendur.

Diaspora e Malësisë është shumë e pasur. Llogaritet se kjo diasporë mund të ketë jo më pak se dy miliardë dol-

14

Javore KOHA

E ENJTE, 11 GUSHT 2022

“

Përparimet e mëdha të Komunës së Tuzit e kanë ndryshuar qëndrimin e diasporës në mbështetje të Malësisë. Pjesa më e madhe e diasporës në Amerikë është shumë e kënaqur me arritjet ekonomike, politike dhe kulturore të Komunës së Tuzit dhe Malësisë. Ata do të vijnë për pushime dhe për argëtime. Sivjet mbahet Festivali Mbarëkombëtar i Folklorit “Rapsha 2022” Malësi e Madhe, pastaj do të përurohet përmendorja e patriotit të përmendur të Malësisë së Madhe, Baca Kurtit, dhe më 11 shtator do të përurohet edhe memoriali i tre martirëve shqiptaro-amerikanë që humbën jetën në tragjedinë e 11 shtatorit 2001 në Nju Jork

larë, ku një përqindje e vogël mund të ndihmonte rindërtimin e Tuzit dhe Malësisë. Lidhjet e Komunës me diasporën do të përforcohen çdo ditë.

Gradualisht duhet të bëhen shkëmbime ekonomike, sidomos pasi të fillojnë prodhimet e fabrikave të Malësisë.

Ato produkte mund të shiten nesër në tregjet amerikane, sidomos në qytetet ku jetojnë malësorët.

Do të ishte mirë nëse fillojnë shkëmbimet e ndryshme kulturore. Tuzi dhe Malësia kanë potencial të madh ekonomik dhe turistik. Malësia jonë ka hise të madhe në Liqenin e Shkodrës, që është liqeni më i madh në Ballkan.

Fushat pjellore të Malësisë janë shumë frytdhënëse. Edhe zonat malore janë pjellore. Lumi Cem dhe bjeshkët e Malësisë janë të shkëlqyeshme për bagëti dhe për verime.

Teknologjia e kompjuterëve super modernë është tepër e rëndësishme për lidhjet e diasporës me Tuzin dhe Malësinë. Këto sot janë mrekulli që para sa dekadash nuk mund të paramendoheshin. Diaspora e Malësisë është e madhe. Sipas disa statistikave jozyrtare, diaspora e Tuzit dhe e Malësisë është diku rreth 25.000 (njëzet e pesë mijë) banorë, që përafërsisht

është nja 10.000 (dhjetë mijë) banorë më shumë se Tuzi dhe Malësia. Është shumë sukses ndërtimi i pallateve rezidenciale në Tuz, kështu që njerëzit e diasporës mund të blejnë apartamente moderne, kështu nuk kanë nevojë të shpenzojnë qindra e qindra mijë dollarë për blerjen e tokës dhe ndërtimin e shtëpive në atë vend. Kështu veprojnë popujt e qytetëruar.

Në të ardhmen do të vendosen lidhje të mira ajrore midis Podgoricës e Nju Jorkut, mundësisht edhe Detroitit. Lidhje të tilla do të vendosen edhe mes Shkodrës dhe qyteteve të lartpërmendura amerikane. Zhvillimi i infrastrukturës midis Malësisë, Shqipërisë dhe Kosovës do të japë rezultate të mëdha ekonomike.

Malësorët e Amerikës janë shquar edhe në fushën e artit, kulturës dhe sporteve, duke zënë vendin e parë në disa konkurse të bukurisë dhe sporteve të ndryshme, pastaj janë shquar edhe në fushën e kinematografisë, duke hyrë në disa qarqe artistike deri edhe në Holivud. Këta mund ta ndimojnë zhvillimin e arteve të ndryshme në Malësi.

Lidhjet e ngushta midis Malësisë dhe diasporës janë të domosdoshme,

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

VËSHTRIM & OPINION

alësia. God of America duke filluar nga ato ekonomike, administrative dhe kulturore. Drejtoria e Komunës së Tuzit për lidhjet me diasporën duhet të fuqizohet për ditë e më shumë, bile do të ishte mirë sikur të themelonte degët e veta në qytetet amerikane, ku jetojnë malësorët me shumicë. Pritjet dhe respekti janë shumë të rëndësishme për diasporën.

Politizimi i diasporës nuk është aspak i mirë. Kjo është vënë re në diasporën e Shqipërisë dhe të Kosovës.

Zyrat e larta qendrore malazeze do të ishte mirë të kishin përfaqësues shqiptarë, të cilët do të bashkëpunonin me diasporën tonë. Shumica e malësorëve që kanë lindur këtu ose kanë imigruar në moshë të re flasin mirë shqip, por aspak gjuhën malazeze, kështu që është e vështirë, mbase edhe i pamundur bashkëpunimi me zyrat e larta të atij vendi. Gjuha amtare është e drejtë natyrore dhe të drejtat natyrore janë të patjetërsueshme. Shqiptarët në Malësi nuk është e drejtë të quhen pakicë. Emri i tyre i vërtetë është autokton, ashtu siç janë autoktonë indianët e Amerikës. Ata nuk quhen pakicë në Amerikë. Ata quhen amerikanë vendas. Këto emërtime kanë për qëllim pushtimin e përhershëm të rajoneve shqiptare. Qeveritë e Malit të Zi duhet të pajisin Kushtetutën e tyre me amandamente shtojcë, duke korrigjuar gabimet e mëdha ndaj shqiptarëve në Mal të Zi. Autoktonët shqiptarë janë trajtuar keq qysh në kohën kur janë pushtuar nga forcat serbo-malazeze.

Malësorët nuk do t’i harrojnë kurrë masakrat serbo-malazeze kundër malësorëve në Drume të Hotit, pastaj në Qafë të Previsë dhe në Tivar. Për këto dhe shumë masakra të tjera, Mali i Zi duhet t’u kërkojë falje malësorëve dhe shqiptarëve në Mal të Zi. Ky është shekulli i lirisë së autoktonëve dhe pakicave, qofshin ato kombëtare, raciale ose fetare.

Politikat e kaluara kanë bërë eksper-

imente politike me shqiptarët në Mal të Zi. Në periudhën kur kishin nevojë për ekonominë e tyre, ata e kishin bërë udhëtimin e lehtë për në vendlindjet e tyre. Më vonë, kur Sllobodan Millosheviqi kërkonte spastrimin e shqiptarëve nga tokat e tyre, ata e bënë të vështirë vizitën në vendlindje. Në periudhën kur Mali i Zi bënte përpjekje për pavarësi, diaspora u ftua për të marrë pjesë në votime, bile qeveria e atij vendi pagoi udhëtimet e tyre në Mal të Zi. Menjëherë pasi e realizuan pavarësinë, hartuan ligje për të vështirësuar të drejtën e votës së diasporës. Ata e zhagitën për tri dekada të drejtën e malësorëve për të krijuar komunën e tyre të pavarur. Ata harrojnë se diaspora sot është shumë e fuqishme dhe mund të ndërhyjë tek autoritetet më të larta politike amerikane. Kjo u pa gjatë vizitës vitin e kaluar të kryetarit të Komunës së Tuzit, Nik Gjeloshaj, i cili gjatë asaj vizite u prit me nderime, bile edhe për dreka dhe darka me disa personalitete të larta politike në Nju Jork, në Nju Xhersi dhe në Uashington DC. Ishte vizita më e suksesshme politike e një malësori në Shtetet e Bashkuara. Mali i Zi duhet ta kuptojë njëherë e mirë se nuk ka më lojëra me malësorët.

Përparimet e mëdha të Komunës së Tuzit e kanë ndryshuar qëndrimin e diasporës në mbështetje të Malësisë.

Pjesa më e madhe e diasporës në Amerikë është shumë e kënaqur me arritjet ekonomike, politike dhe kulturore të Komunës së Tuzit dhe Malësisë. Ata do të vijnë për pushime dhe për argëtime. Sivjet mbahet Festivali Mbarëkombëtar i Folklorit “Rapsha 2022” Malësi e Madhe, pastaj do të përurohet përmendorja e patriotit të përmendur të Malësisë së Madhe, Baca Kurtit, dhe më 11 shtator do të përurohet edhe memoriali i tre martirëve shqiptaro-amerikanë që humbën jetën në tragjedinë e 11 shtatorit

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

2001 në Nju Jork. Gjatë kësaj vere, në Malësi do të ketë gëzime dhe festime, pastaj logje e konkurse bukurie në Bjeshkën e Koritës. Populli dhe institucionet e Komunës së Tuzit duhet të jenë gati për t’i argëtuar qytetarët e diasporës, por edhe ata duhet ta ndihmojnë financiarisht popullin e Malësisë dhe komunën. Sivjet diaspora është përfshirë në një entuziazëm të pashoq kur është fjala për të ardhmen e Malësisë.

Tuzi dhe Malësia është një territor relatavisht i madh dhe shumë i pasur. Shtrirja gjeografike e Malësisë na kujton disa treva të Kalifornisë, ku në distanca të shkurtra temperaturat ndryshojnë. Në dekadat e ardhshme Tuzi dhe Malësia mund të arrijnë përparimin e Andorës, Lihtenshtajnit ose Makaos. Për të arritur këto vende është e domosdoshme qetësia, drejtësia dhe dashuria e malësorëve për trojet e tyre dhe në diasporë. Aty kemi historinë tonë mijëvjeçare dhe një ditë ky territor do të nderohet për shumë të mira duke filluar te besa, burrëria dhe bujaria e përmendur e këtyre trevave që kanë ruajtur orgjinalitetin iliro-arbëror më shumë se asnjë krahinë tjetër.

Zoti e bekoftë Tuzin e Malësisë dhe diasporën e saj në Amerikë dhe në vendet e tjera. Lusim Zotin për lidhje të mira dhe të sinqerta midis Shtetetve të Bashkuara dhe Malësisë dhe popullit shqiptar kudo jeton. Presidenti i famshëm amerikan, Abraham Linkoln, ka thënë: “Amerika është shpresa e fundit e njerëzimit”.

God bless Tuzi & Malësia. God bless United States of America.

(Fund) E ENJTE, 11 GUSHT 2022

Javore KOHA

15

KULTURË

Në Traboin të Hotit, u mbajt manifestimi tradicional letrar “Shihemi te Kroni i Traboinit”

Krijues të spikatur s krijimtarinë e tyre le

Ky është edicioni i tretë i mbrëmjes letrare “Shihemi te Kroni i Traboinit”, të cilin e organizon Komuna e Kujtojmë që vitin e kaluar, po në të njëjtin vend, dhe në manifestimin me të njëjtin emër “Shihemi te Kro letrar nga Malësia, Kraja, Shkodra dhe Kosova si: Anton Gjuravçaj, Fran Camaj, Fiqeret Mujeziqi, Zija Vu Traboin – Aktiviteti kulturor e letrar “Shihemi te Kroni i Traboinit”, një manifestim tashmë tradicional mblodhi shkrimtarë dhe poetë të njohur shqiptarë, të cilët prezantuan krijimtarinë e tyre të pasur letrare ndër vite para një publiku të gjerë, i cili për më shumë se një orë, mes freskisë së ajrit të pastër e natyrës së virgjër në fshatin Traboin të Hotit, u njoh më hollësisht mbi veprimtarinë letrare të disa

16

Javore KOHA

E ENJTE, 11 GUSHT 2022

prej penave të shquara shqiptare.

Për herë të parë në Malësi e pranishme qe poetja Viola Isufaj nga Durrësi - profesoreshë e letërsisë bashkëkohore në Fakultetin e Historisë dhe Filologjisë - Dega gjuhë dhe letërsi në Universitetin e Tiranës, Omer Kajoshaj, ndihmës i reisit të Bashkësisë Islame në Mal të Zi, humanist, aktivist i dalluar dhe poet, Ledia Dushi nga Shkodra - shkrimtare, studiuese e

gazetare, Argëzon Sulejmani nga Ulqini - mjek, poet e publicist, dhe Mark Lulcgjonaj - shkrimtar.

Moderatori i mbrëmjes, Nikollë Berishaj - shkrimtar, poet dhe përkthyes, duke bashkëbiseduar me krijuesit pjesëmarrës mbi atë se çfarë i nxit shkrimtarët për të krijuar, çfarë ata trajtojnë në veprat e tyre, mesazhet e shumta që përcjellin, etj, një pyetje interesante ishte: A ka poeti vendlindje?

KULTURË

shpalosën etrare

e Tuzit në kuadër të manifestimit kulturor “Vera në Malësi”. oni i Traboinit”, adhurues të fjalës së shkruar shijuan vargje poetike dhe u njohën me krijues të spikatur ukaj, Mimoza Rexhvelaj, Majlinda Bregasi dhe Rrok Berishaj Në këtë pyetje, shkrimtarët e pranishëm u përgjigjen pothuajse njëjtë, se poeti lëviz vazhdimisht në hapësirë dhe kohë, se poeti nuk është i lokalizuar, por i shkruan mbarë botës. Pra sipas tyre, poeti/shkrimtari, nuk ka atdhe, por është krijues për të gjithë.

Mbrëmja vijoi me prezantimin e biografisë dhe të veprimtarisë letrare të shkimtarëve pjesëmarrës, ku moderatori i mbrëmjes, Nikollë

Berishaj, zbuloi në detaje për publikun fillimet e shkrimtarisë së poeteve, motivin që ata i shtyn të shkruajnë, sfidat që kanë kaluar, qëllimet e krijimtarisë, tematikat që ata trajtojnë në veprat e tyre letrare dhe planet për të ardhmen.

Ky është edicioni i tretë i mbrëmjes letrare “Shihemi te Kroni i Traboinit”, të cilin e organizon Komuna e Tuzit në kuadër të manifestimit kulturor “Vera në Malësi”.

Kujtojmë që vitin e kaluar, po në të njëjtin vend, dhe në manifestimin me të njëjtin emër “Shihemi te Kroni i Traboinit”, adhurues të fjalës së shkruar shijuan vargje poetike dhe u njohën me krijues të spikatur letrar nga Malësia, Kraja, Shkodra dhe Kosova si: Anton Gjuravçaj, Fran Camaj, Fiqeret Mujeziqi, Zija Vukaj, Mimoza Rexhvelaj, Majlinda Bregasi dhe Rrok t. u.

Berishaj.

E ENJTE, 11 GUSHT 2022

Javore KOHA

17

KULTURË

Në Ostros u bë përurimi i librit “Veshja e nusënisë krajane” të autorit Hamid Alaj

Kontribut i rëndësi studimet etnografi

Alaj ka thënë se pikësynimi i tij ka qenë që të grumbullojë sa më shumë të dhëna rreth veshjes së nusër të harrohet dhe të zhduket me kohën” Libri “Veshja e nusënisë krajane” është shkruar “me qëllim që të tregojë pasurinë dhe rëndësinë e saj ndër veshjet tjera të popullit shqiptar”, sepse për këtë veshje deri tani është shkruar pak ose aspak, ka thënë autori Hamid Alaj, në përurimin e librit të tij, të martën e kaluar (2 gusht 2022), në Shtëpinë e Kulturës në Ostros.

“Megjithëse etnografët më të shquar të Shqipërisë kanë bërë studime nga më të ndryshme për veshjet e ndryshme të popullit shqiptar, për veshjen e nusënisë krajane, nga etnografët e tillë ende nuk është arritur në një shpjegim konkret, ndoshta sepse kjo veshje ka ekzistuar vetëm në malësinë e Krajës dhe jashtë kufirit shtetëtror të shtetit shqiptar”, ka thënë ai.

Alaj ka thënë se me këtë libër ai ka synuar “të shpalosi vlerat e traditës dhe kulturës popullore të trevës së Krajës, e në veçanti të veshjes së nusënisë krajane ‘allaturka’, që t’i kujtojmë gjeneratat e sotme dhe t’ua lëmë trashëgim brezave të ardhshëm”.

Pikësynim tjetër, sipas autorit, ka qenë që të grumbullojë sa më shumë të dhëna rreth veshjes së nusërisë krajane, “para se kujtesa gojore e të moshuarave (grave krajane) të harrohet dhe të zhduket me kohën”.

Ai ka thënë se një arsye tjetër që e ka nxitur të merret me studimin e veshjes krajane është fakti se ai i përket trevës së Krajës. Megjithëse është i vetëdijshëm se me këtë libër nuk e ka thënë fjalën përfundimtare

18

Javore KOHA

E ENJTE, 11 GUSHT 2022

sa i përket veshjes së nusërisë krajane, Alaj ka thënë se mendon që libri “do t’i shërbejë sadopak plotësimit të njëfarë boshllëku në këtë fushë”.

Recensenti i librit Ali Gjeçbritaj ka folur mbi jetën dhe veprimtarinë e autorit. Ai ka thënë se me këtë libër autori Alaj ka bërë një punë të madhe, voluminoze, dhe ka treguar gux-

im, duke qenë se nuk është specialist i fushës.

“Vlerësimi im si recensent është jo që libri e meriton të botohet, por meriton të përkthehet edhe në gjuhë të tjera dhe të dëshmohet, sepse Kraja është një trevë që është e pastudiuar në shumë drejtime”, ka thënë ai.

Dr. Nail Draga ka thënë se kemi të

KULTURË

ishëm për fike shqiptare

risë krajane, “para se kujtesa gojore e të moshuarave (grave krajane)

bëjmë me një botim të veçantë dhe një kontribut me vlerë për etnografinë shqiptare.

Sipas tij, duke lexuar këtë libër “del qartë se veshja e nusënisë krajane dallohet me tiparet e saj të veçanta, të cilat nuk i hasim te veshjet tjera të krahinave etnografike shqiptare, që ka tërhequr kureshtjen edhe të

udhëtarëve të rastit që kanë vizituar këtë krahinë apo në takime të ndryshme të rastit”.

Draga ka thënë se “krahina etnografike e Krajës ruan traditat e pasura të kulturës popullore, si në fushën e folklorit, po ashtu edhe në atë të veshjes, të cilat janë ruajtur me fanatizëm duke dëshmuar respektin e trashëguar nga të parët tanë deri në ditët tona”.

Në emër të botuesit, Shoqatës së Artistëve dhe Intelektualëve “Art Club”, të pranishmit i ka përshëndetur kryetari i saj, Ismet Kallaba.

Ai ka thënë se Hamid Alaj është një autor dhe studiues i pasionuar, i interesuar për shumë fusha të dijes, gjë që e dëshmon edhe me librin e tij të fundit, monografinë ‘Veshja e nusënisë krajane’, një studim gjithëpërfshirës për veshjen krajane.

“Pavarësisht se ai nuk është specialist i fushës (etnograf), ai ka lindur, është rritur dhe burrëruar me veshjen krajane. Një studiues i etnografisë (etnograf/e) mund ta njohë më mirë veshjen në aspektin teorik, por kush më mirë se një krajan/e mund të shkruajë për veshjen krajane, kush më mirë e njeh atë sesa ata që janë rritur me të, ata që i kanë parë nënat, motrat, hallat, tezet e tyre etj. duke e punuar këtë veshje në tezjeh, gjergjef, çekerrk, jenemi, kafaz, me gjylpana, grep, makinë për qepje etj.?!”, është shprehur Kallaba.

Sipas tij, është një libër që është shkruar me shumë dashuri dhe pasion, me të cilin autori Alaj u ka ngri-

Mirënjohje për pjesëmarrje në konkursin e fotografisë Kryetarja e Shoqatës “Labeatët”, Luljeta Avdiu – Cura, i ka ndarë Hamid Alajt mirënjohje për pjesëmarrje në konkursin fotografik me temë “Trevat shqiptare në Mal të Zi përmes fotografisë”, që kjo shoqatë e ka organizuar në vitin 2019. Ajo ka thënë se në pamundësi për t’ia dorëzuar mirënjohjen Alajt në hapjen e ekspozitës dhe ndarjen e çmimeve, që është bërë më 27 nëntor 2019, ia dorëzon tani

tur një monument të gjitha qëndistareve e mjeshtreve të punimit të veshjes krajane.

Ai ka thënë se “ky libër është një britmë, thirrje apo ftesë që ta ruajmë traditën, trashëgiminë, këtë pasuri etnografike që e kemi dhe e kemi trashëguar brez pas brezi, por që rrezikojmë ta humbasim”.

Përurimi është udhëhequr nga Medina Cura.

Hamid Alaj ka lindur në Krajë, në vitin 1965. Si shumë bashkëvendas të tjerë nga treva e Krajës, në vitin 1992 merr rrugën e mërgimit dhe emigron në SHBA, përkatësisht në qytetin e Nju-Jorkut, ku jeton dhe vepron. Që nga viti 2006 është anëtar i rregullt i Shoqatës Atdhetare “Kraja”, ndërsa për një kohë e ka drejtuar këtë shoqatë. Krahas punës së përditshme ai merret edhe me shkrime dhe studime të ndryshme, kryesisht mbi trevën e Krajës. Deri tani ka botuar librat: “Nga nektari i mençurisë njerëzore”, “Huazimet turko-osmane në të folmen e Krajës”, “Zhvillimi i shkollave dhe arsimi në trevën e Krajës dhe Shestanit”, “Durimi dhe durueshmëria sipas parimeve islame”, “Këngë folklorike nga treva Krajë - Shestan”, “Dasma krajane dhe ceremoniali i saj”, “Xhamia e Qyrjanit - institucioni i parë islam në trevën e Krajës”, “Dokumente të ndryshme nga e kaluara e Krajës dhe Shestanit” dhe “Veshja e nusënisë krajane”. Ka në dorëshkrim edhe disa vepra të tjera, që po ashtu i kushtohen trevës së Krajës. i. k.

E ENJTE, 11 GUSHT 2022

Javore KOHA

19

MOZAIK

Komuna e Tuzit dhe Agjencia “Laganoo”, fimrosën marrëveshje

Mbështetje për bizneset lokale në Malësi Tuz – Komuna e Tuzit dhe Agjencia “Laganoo”, janë dakorduar të mbështesin bizneset lokale në Malësi, dhe mbi këtë, palët kanë firmosur marrëveshje javën e kaluar në Komunën e Tuzit.

Sipas njoftimit për opinion të faqes zyrtare të fejsbuk-ut të Komunës së Tuzit, thuhet se me këtë projekt është siguruar hartimi i ueb-faqeve falas si dhe hostingu me kohëzgjatje prej një viti për 20 ndërmarrësit e parë të paraqitur.

Kryetari i Komunës së Tuzit, Nik Gjeloshaj shprehu falënderim dhe kënaqësi për këtë bashkëpunim.

Ai konsideron se në këtë mënyrë qytetarëve u mundësohet avancimi i punës që do të ndikojë në zhvillimin

20

Javore KOHA

E ENJTE, 11 GUSHT 2022

e mëtejmë të komunës. Ai gjithashtu theksoi se përkrahja e qytetarëve është në rend të parë dhe ky është njëri prej projekteve që e siguron këtë.

“Kemi kënaqësinë që kemi lidhur bashkëpunim dhe jemi krenarë që do të jemi pjesë e transformimit digjital në Komunën e Tuzit. Me këtë projekt është planifikuar që të nxitën afaristët që veprimtarinë e tyre ta zhvillojnë online duke prezantuar biznesin e tyre para miliona përdoruesve. Tregtia online çdo ditë e më shumë është duke fituar terren duke sjellë benefite të mëdha, si për blerësit ashtu edhe për shitësit. Punëdhënësve iu sigurohet reklamimi më i madh, pagesa në çast si dhe qasja në oferta 24/7. Në

anën tjetër, blerësve u mundësohet blerja komode nga shtëpitë e tyre”, tha drejtoresha e marketingut dhe zhvillimit të biznesit e agjencisë “Laganoo”, Tamara Blazhiq.

Në mbledhje morën pjesë kryetari i Komunës së Tuzit Nik Gjeloshaj, sekretari i Sekretariatit për zhvillim ekonomik në Komunën e Tuzit Shefko Kurpejoviq dhe drejtoresha e marketingut dhe zhvillimit të biznesit të agjencisë “Laganoo” Tamara Blazhiq.

Sipas njoftimit, afati i paraqitjes do të zgjasë 30 ditë nga dita e publikimit të thirrjes publike, e cila do të shpallet nga fundi i gushtit. Të drejtë paraqitjeje do të kenë të gjithë afaristët të cilët janë të regjistruar në territorin e t. u.

Komunës së Tuzit.

MOZAIK

Ndërtimi i rrugës Shirokë-Zogaj-Pika kufitare me Malin e Zi

Pritet të fillojë brenda disa javësh?!

Ndërtimi i rrugës së re Shirokë-Zogaj-Pika kufitare me Malin e Zi do të fillojë brenda pak javësh, është thënë në dëgjesën publike që Bashkia Shkodër dhe Fondi Shqiptar i Zhvillimit kanë organizuar para disa ditësh.

Sipas projektit, rruga e re është rreth 6 kilometra, do të jetë 6 metra e gjerë, me korsi biçiklete, trotuare dhe qasje në zonat e plazhit, ndërsa shmang qendrën e Zogajve, duke mos prishur shtëpi apo objekte të tjera shërbimi.

“Ky është një projekt infrastrukturor

që nuk prek fshatin Zogaj”, ka thënë Aljon Koçkiçi, drejtor i Planifikimit në Bashkinë Shkodër.

Ndërtimi i rrugës është pjesë e projektit të Bashkisë Shkodër, ndërsa do të zbatohet nga Fondi Shqiptar i Zhvillimit dhe do të financohet nga një kredi që qeveria shqiptare ka marrë nga Banka Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim (BERZH) dhe një grant nga Bashkimi Evropian. Ajo është pjesë e mozaikut të investimeve në bregun perëndimor të liqenit të Shkodrës.

Në mbledhjen e përbashkët të qeverive të Malit të Zi dhe Shqipërisë në Shkodër, në korrik të vitit 2018, është rënë dakord për hapjen e pikës së re të përbashkët të kalimit kufitar Skje-Zogaj, e cila sipas marrëveshjes së firmosur nga ministrat e brendshëm Mevludin Nuhoxhiq dhe Fatmir Xhafaj, do të jetë funksionale për qarkullimin ndërkombëtar rrugor dhe të pasagjerëve. Sipas kësaj marrëveshjeje, ajo do të ndërtohet në territorin e Malit të Zi, në Skje, në rrugën Ostros–Shirokë-Shkodër, ndërsa kalimi i përbashkët do të jetë me një ndalesë, duke thjeshtuar procedurat kufitare.

Megjithatë, prej asaj kohe është bërë shumë pak për vënien e saj në funksion. Pala malazeze e ka përfunduar para disa muajsh rindërtimin e rrugës deri në vendkalimin kufitar në Skje, që pritet të ndërtohet.

Hapja e pikës së re kufitare Skje-Zogaj dhe ndërtimi i rrugës Shirokë-Zogaj pritet të ketë ndikim të drejtëpërdrejtë në zhvillimin e turizmit të bregut të liqenit të Shkodrës.

(Kohapress)

E ENJTE, 11 GUSHT 2022

Javore KOHA

21

KULTURË

Në Vuthaj u mbajt manifestimi tradicional “Mirë se vini në Alpet Shqiptare ”, në kuadër të të cilit

Manifestim gjithëpër i shpalosjes së vlerav kombëtare shqiptare Vuthaj - Në Vuthaj të Komunës së Gucisë, të hënën më 1 gusht 2022, u mbajt manifestimi tradicional mbarëkombëtar shqiptar “Mirë se vini në Alpet Shqiptare – Vuthaj 2022”, i 25-ti me radhë.

Dita me mot të bukur, ka mundësuar që në nënqiellin e hapur, në hapësirën skaj bregut të djathtë të Lumit Grla, të këtij vendbanimi piktoresk e përballë Alpeve Shqiptare, të tubohen disa mijëra qytetar, nga Vuthajt, Gucia e Plava me rrethinë, Malësia e Madhe, Ulqini, Tivari e Rozhaja, nga viset e ndryshme të Kosovës e Shqipërisë, nga Maqedonia e Veriut dhe të tjerë, si dhe bashkëvendës mërgimtarë në diasporë, të cilët pushimet verore kanë ardhur t’i kalojnë në vendlindje. Ata përjetuan çaste të këndshme pushimi, dëfrimi dhe argëtimi në programin e begatë të manifestimit tradicional në fjalë, të gërshetuar me pika të larmishme të zhanreve dhe opuseve kulturore, artistike, muzikore dhe sportive, në kuadër të së cilit këtë vit u mbajt edhe festivali folklorik kombëtar shqiptar “Kënga dhe vallja shqipe na bashkon”, i 5-ti me radhë, me kohëzgjatje njëditore, i cili ka filluar në orët e mesditës dhe ka vazhduar deri në orët e para të mbrëmjes, në atmosferë vërtetë solemne dhe festive.

Me sloganin “Mirë se vini në Alpet Shqiptare – Vuthaj 2022”, nën valëvitjen e flamujve kuq e zi, me shkabën dy krenare, manifestimin e kanë hapur dy anëtaret e Këshillit organizativ të Shoqatës “Alpet Shqiptare”, vashëzat simpatike – vuthjanet vizionare, Arbërore dhe Rilinda Gjonbalaj, të cilat kanë udhëhequr (moderuar)

22

Javore KOHA

E ENJTE, 11 GUSHT 2022

programin manifestues, kanë performuar në programin e SHKA-së vendase “Maja e Karanfilit”, anëtare të së cilës janë, dhe kanë përshëndetur gjithë të pranishmit, me theks të veçantë në mysafirët pjesëmarrës nga trojet shqiptare: Shqipëria, Kosova, Maqedonia e Veriut dhe Mali i Zi, ndër të cilët kanë veçuar vëllain e dy heronjve të rënë në luftën çlirimtare të

Kosovës dhe njëherazi pjesëmarrësin e UÇK-së, Fadil Fazliun, veprimtarin e çështjes kombëtare, Arben Krasniqin, i cili enkas ka ardhur nga Zvicra për të marrë pjesë në manifestim, ca veprimtarë dhe miq nga Kumanova e Maqedonisë së Veriut, të cilët po ashtu kanë ardhur për ta nderuar manifestimin me pjesëmarrjet e veta. Po ashtu përshëndetje të veçantë, mod-

KULTURË

t edhe festivali folklorik kombëtar shqiptar “Kënga dhe vallja shqipe na bashkon”

rfshirës ve e

eratoret Gjonbalaj shprehën edhe për koreografin dhe mjeshtrin e madh nga Shqipëria, zotëri Deli Metalia, i cili për vite të tëra ka dhënë kontribut të jashtëzakonshëm në punën e SHKA-së vendase “Maja e Karanfilit”.

Programi muzikor i manifestimit tradicional “Mirë se vini në Alpet Shqiptare – Vuthaj 2022“, këtë vit filloi me prezantimin e programeve të ans-

ambleve të këngëve e valleve dhe të shoqërive kulturore artistike, nga trevat etnike shqiptare, pjesëmarrëse në festivalin folklorik kombëtar shqiptar “Kënga dhe vallja shqipe na bashkon” (të pestin me radhë), në të cilin programet e veta të gërshetuara me këngë dhe valle burimore autoktone të vendeve që i përfaqësojnë në garë dhe konkurrim, kanë marrë pjesë: AKV “Deçani” nga Deçani, AKV “Katarina Josipi” nga Zymi, AKV “Teuta” nga Durrësi, SHKA “Koha” nga Dinosha dhe SHKA vendase “Maja e Karanfilit”, e cila pa qëllim konkurrimi e ka filluar programin e festivalit, të cilin e përcolli dhe e vlerësoi juria pesë anëtarëshe, në përbërje: Prof.

Dr. Ukë Xhemaj – etnolog, Dilaver Kryeziu – profesor e koreograf, Hasnije Gjonbalaj – profesoreshë dhe poete, Mirjeta Gjonbalaj – aktiviste e SHKA “Maja e Karanfilit” dhe Azgan

Haklaj – mjeshtër i madh dhe kryetar i Unionit artistik të kombit shqiptar.

Juria ndau këto çmime: -kostumografia më e mirë e festivalit u shpall ajo e AKV “Deçani” nga Deçani, të cilit njëherazi iu nda edhe çmimi special; valltarë më të mirë të festivalit u shpallën ata të AKV “Katarina Josipi” nga Zymi; dyshja (dueti) e valltarëve më të mirë u shpallën Ali Beqiraj dhe Edina Skepoviq të SHKA “Koha” nga Dinosha; dhe paraqitja më e mirë artistike e festivalit u vlerësua ajo e AKV “Teuta” nga Durrësi.

Të pranishmit në manifestim, me performancën nga repertoari i begatë muzikor, i argëtoi këngëtarja e mirënjohur shkodrane e melosit popullor shqiptar Elvira Fjerza.

Manifestimin e kanë bërë madhështor edhe pikat e programit sportiv në ca disiplina garuese, ku janë kyçur shumë të ri, ndër të cilat janë veçuar: herdhja e gjyles nga krahu, ku vendin e parë ndër 13 garues e zuri fituesi edhe i ca viteve të kaluara me radhë, i riu nga Vuthajt, Besfort Dedushaj, të cilit i është ndarë kupa dhe shpërblimi prej 50 eurosh, kurse vendin e dytë e zuri vëllai i tij Donati, i cili u shpërblye me 20 euro, dhe vrapimi i kuajve (tre sish), ku këtë vit në cak me kalin e vet arriti i pari i riu nga Hoti i Kujit të Plavës Smajl-Smako Mujaj, të cilit iu nda kupa dhe shpërblimi në të holla.

Shumë adhurues të natyrës, ca çaste i kanë kaluar duke vizituar bukuritë e rralla e magjepsëse natyrore, me të cilat begaton ky fshat piktoresk, ndër të cilat Syri i Skavkaçit, Ujvara “Grla” te Hartini, lugina e Ropojanit dhe Leskovës, Krojet e Ali Pashë Gucisë, dhe ca vende të tjera tërheqëse atraktive e piktoreske të këtij nënqielli rrëzë e përballë Alpeve Shqiptare.

Sponsor të këtij manifestimi, pos Shoqatës “Alpet Shqiptare”, janë edhe ca vendas mërgimtarë nga diaspora, të cilët individualisht kanë shprehur gatishmërinë për mbështetje dhe përkrahje të këtij manifestimi vërtetë madhështor me vlerë të lartë kulturore dhe me vizione përmbajtjesore kombëtare shqiptare.

Shaban Hasangjekaj

E ENJTE, 11 GUSHT 2022

Javore KOHA

23

KULTURË

E kuqe dhe e gje Në kohët e lashta, e kuqja lidhej shumë me gjakun, i cili mendohej se nxiste pasionin, energjinë dhe dashurinë. Pasioni këtu do të thotë “çdo emocion apo ndjenjë e fuqishme apo imponuese”. Sipas kësaj teorie, të njohur si mjekësia humorale, gjaku shoqërohet me një fiziologji sanguine: “të kesh gjakun si humor mbizotërues dhe si pasojë të jesh me fytyrë të kuqërremtë, të gëzuar, etj”

Për Koha Javore:

Astrit Lulushi / Uashington E gjelbra është ngjyra e dollarit, ngjyrë e zilisë, por edhe e jetës dhe ripërtëritjes. Por cila është e kundërta e jeshiles dhe cila ngjyrë përdoret

“ 24

për të shprehur të kundërtën e këtyre simboleve? Çfarë lloj antonimesh ekzistojnë për të gjelbrën? Antonim është “fjalë e kundërt në kuptim me një tjetër”.

E kuqja është ngjyrë kryesore.

Rrethi i ngjyrave është një mënyrë për të përfaqësuar spektrin vizual të dritës. Një rrotë tipike ngjyrash ndahet në ngjyra parësore dhe ngjyra dytësore. Ngjyrat kryesore janë e kuqja, blu dhe e verdhë. Ngjyrat dytësore përbëhen nga një kombinim

i dy ngjyrave kryesore: jeshilja është një përzierje e blusë dhe e verdhës.

Nëse shikoni spektrin e ngjyrave, çdo ngjyrë parësore qëndron përballë një ngjyre dytësore. Kështu e dimë se e kundërta e jeshiles, një ngjyrë dytësore, është e kuqja, një ngjyrë parësore. Megjithatë, ka edhe ngjyra terciare, të cilat krijohen duke kombinuar dy ngjyra dytësore. Fjala terciar do të thotë “i tretë”. Ekzistojnë dy grupe ngjyrash terciare që janë të kundërta me jeshilen në spek-

E kuqja dhe jeshilja, të dyja nënkuptojnë fat. Ju mund të jeni të njohur me lidhjen midis ngjyrës së gjelbër dhe fatit, “fat të mirë”. Ndërsa ka shumë arsye për këtë lidhje, ajo pjesërisht vjen nga ngjyra jeshile që është ngjyra e Irlandës dhe atyre leprekanëve që përhapin fatin. Megjithatë, ngjyra e kuqe lidhet gjithashtu me fat dhe fat të mirë në disa kultura, veçanërisht në Shqipëri. Në kulturën kineze, e kuqja mendohet se tërheq fat të mirë dhe largon të keqen. Shkëmbimi i zarfeve me ngjyrë të kuqe të mbushura me para jeshire të njohura si Hong Bao në Vitin e Ri Kinez janë, shprehje të dëshirave të vullnetit të mirë. Pra, ndërsa ka shumë mënyra në të cilat e kuqja dhe jeshilja janë të kundërta, ato kanë këtë element të përbashkët

Javore KOHA

E ENJTE, 11 GUSHT 2022

“

KULTURË

elbër trin e ngjyrave: e kuqe-vjollcë dhe e kuqe-portokalli.

E kuqja është një ngjyrë e ngrohtë.

Ndoshta nuk është befasuese që ngjyra e kuqe është e lidhur ngusht me nxehtësinë - në fund të fundit, zjarri shkëlqen me ngjyrë të kuqe. Në teorinë e ngjyrave, e kuqja njihet si një ngjyrë e ngrohtë. Ngjyrat e ngrohta, të cilat përfshijnë gjithashtu të verdhën dhe portokallinë, lidhen me ndjenjën e nxehtësisë dhe intensitetit.

Ngjyrat e ngrohta mendohet se nxisin ndjenjat e energjisë dhe shoqërueshmërisë, kjo është arsyeja pse ato përdoren shpesh në restorante dhe hapësira të tjera grumbullimi. Në teorinë e ngjyrave, e ftohta i referohet mbizotërimit të gjelbër, blu ose vjollcë.

Ndërsa ngjyrat e ftohta si jeshilja, janë të lidhura me qetësinë, e kuqja lidhet ngusht me ndjenjat energjike. Energjik këtu do të thotë “të posedosh ose të shfaqësh energji, veçanërisht me bollëk; i fuqishëm”.

Ndonjëherë kjo lidhje ka një konotacion pozitiv, sepse të kuqtë nxisin ndjenjat e ngrohtësisë. Megjithatë, ka edhe një aspekt negativ; e kuqja ndonjëherë mund të jetë frikësuese ose tepër intensive.

Zjarri është një nga katër elementët bazë, së bashku me tokën, ajrin dhe ujin. Shumë nga shoqërimet tona emocionale dhe simbolike me ngjyrën e kuqe, veçanërisht pasi mendohet në kundërshtim me të gjelbrën, vijnë nga fakti se zjarri shpesh duket të jetë i kuq në spektrin vizual.

Zjarri ka kuptime të shumta fjalë për

“

E kuqja do të thotë “ndal” dhe jeshilja do të thotë “kalo”. Në natyrë, ngjyrat e ndezura si e kuqja përdoren për të paralajmëruar krijesat e tjera të rrezikut. Ka qenë në flamurë, banderola dhe tabela si një paralajmërim për mijëra vjet. Në përputhje me këtë parim, sinjalet e para hekurudhore në vitet 1830 përdorën dritat e kuqe për të treguar “ndalimin”.

Përdorimi i një drite jeshile që do të thotë “kalo” nuk u shfaq deri më vonë, por tani të dyja përdoren në mbarë botën

fjalë dhe figurative, duke përfshirë “gjallërinë e imagjinatës” dhe “ethe ose inflamacion”. Ngjyra e gjelbër, në të kundërt, përdoret për të përfaqësuar natyrën ose ujin.

Ngjyra e gjelbër zakonisht simbolizon optimizmin dhe gëzimin. Në të kundërt, ngjyra e kuqe përdoret shpesh për të përfaqësuar zemërimin. Kur dikush është i zemëruar, fytyra e tij mund të skuqet dhe të bëhet e kuqe, gjë që ka të ngjarë të kontribuojë në lidhjen. Shprehja shih të kuqen është vetëm një shembull se si ne e shohim këtë lidhje në gjuhën tonë. Skuqesh do të thotë “të jesh ose të bëhesh jashtëzakonisht i zemëruar”. Zjarri është i bukur dhe siguron jetë përmes ngrohtësisë së tij, por gjithashtu mund të jetë i tmerrshëm dhe të shkaktojë vdekje dhe dëme. Paralelisht, ngjyra e kuqe lidhet me nxehtësinë, por edhe me terrorin dhe shkatërrimin. Një shembull i kësaj mund të gjendet në tregimin e shkurtër “Masque of the Red Death” nga Edgar Allen Poe, rreth një grupi që përpiqen të shmangin murtajën.

Vetëm titulli tregon se si ngjyra e kuqe në tregim ngjall frikë, “terror apo frikë për diçka në të ardhmen; frikë e madhe”. E gjelbra, në të kundërt, përfaqëson jetën dhe rritjen e re.

Në kohët e lashta, e kuqja lidhej shumë me gjakun, i cili mendohej se nxiste pasionin, energjinë dhe dashurinë. Pasioni këtu do të thotë “çdo emocion apo ndjenjë e fuqishme apo imponuese”. Sipas kësaj teorie, të njohur si mjekësia humorale, gjaku shoqërohet me një fiziologji

sanguine: “të kesh gjakun si humor mbizotërues dhe si pasojë të jesh me fytyrë të kuqërremtë, të gëzuar, etj”.

E kuqja do të thotë ndalesë.

Për shkak të semaforëve, jeni njohur me një nga kontrastet kryesore ndërmjet të kuqes dhe jeshiles. E kuqja do të thotë “ndal” dhe jeshilja do të thotë “kalo”. Në natyrë, ngjyrat e ndezura si e kuqja përdoren për të paralajmëruar krijesat e tjera të rrezikut. Ka qenë në flamurë, banderola dhe tabela si një paralajmërim për mijëra vjet. Në përputhje me këtë parim, sinjalet e para hekurudhore në vitet 1830 përdorën dritat e kuqe për të treguar “ndalimin”. Përdorimi i një drite jeshile që do të thotë “kalo” nuk u shfaq deri më vonë, por tani të dyja përdoren në mbarë botën.

E kuqja dhe jeshilja, të dyja nënkuptojnë fat. Ju mund të jeni të njohur me lidhjen midis ngjyrës së gjelbër dhe fatit, “fat të mirë”. Ndërsa ka shumë arsye për këtë lidhje, ajo pjesërisht vjen nga ngjyra jeshile që është ngjyra e Irlandës dhe atyre leprekanëve që përhapin fatin. Megjithatë, ngjyra e kuqe lidhet gjithashtu me fat dhe fat të mirë në disa kultura, veçanërisht në Shqipëri. Në kulturën kineze, e kuqja mendohet se tërheq fat të mirë dhe largon të keqen. Shkëmbimi i zarfeve me ngjyrë të kuqe të mbushura me para jeshire të njohura si Hong Bao në Vitin e Ri Kinez janë, shprehje të dëshirave të vullnetit të mirë. Pra, ndërsa ka shumë mënyra në të cilat e kuqja dhe jeshilja janë të kundërta, ato kanë këtë element të përbashkët.

E ENJTE, 11 GUSHT 2022

Javore KOHA

25

MOZAIK

Në Guci u shënua Dita e Komunës

Synime ambicioze n gjitha aktivitetet e p Guci – Të premten e kaluar, më 5 gusht, në Guci, në mënyrë solemne u shënua Dita e Komunës.

Pas fjalëve përshëndetëse të moderatorëve të programit manifestues, Samin Radonçiq (në gjuhën zyrtare malazeze) dhe Leonarda Gjekaj (në gjuhën shqipe), dhe intonimit të Himnit të Malit të Zi, tekstin e të cilit e interpretoi kantautorja nga Ulqini Gjylie Pelingu, me seancën solemne ka filluar akademia e rastit, e mbajtur në sallën e madhe të Qendrës për Kulturë të qytetit, ku përveç këshilltarëve të Kuvendit të komunës dhe një numri të konsideruar të qytetarëve të saj dhe bashkëvendësve nga diaspora, ishin të pranishëm edhe shumë personalitete të shquara të jetës politiko-shoqërore, kulturore, shkencore, artistike dhe fetare nga Komuna e Gucisë, por edhe nga Mali i Zi, Kosova dhe Serbia, ndër të cilët ministri i Administratës Publike, Mr Marash Dukaj, ministri i Punës dhe Përkujdesjes Sociale në Qeverinë e Malit të Zi, Admir Adroviq, sekretarët shtetëror në Ministrinë e Shëndetësisë dhe Investimeve Kapitale, Dr Elvis Omeragiq dhe Admir Shahmanoviq, kryetari i Komunës së Pejës, Gazmend Muhaxheri, kryetari i Komunës së Novi Pazarit, Nihad Bishevac, kryetari i Lidhjes Unike të Luftëtarëve të LNÇ-së, Zuvdija Hoxhiq, kryetari i Bashkësisë së komunave të Malit të Zi, Refik Bojaxhiq, kryetarët e komunave të Rozhajës, Petnicës e Plavës, kryetarët e kuvendeve të komunave të Podgoricës, Rozhajës, Petnicës, Bijello Poles e Plavës, nënkryetarja e Komunës së Ulqinit, nënkryetari i KK të Petnicës, biznesmeni dhe humanisti Haris Brçvak, koordinatori i TIKA-s Abdurrahman Toprak etj.

Seancën solemne e hapi kryetari i Kuvendit të komunës, Bujar Hasangjekaj, i cili në fjalën e rastit u shpreh

26

Javore KOHA

E ENJTE, 11 GUSHT 2022

në të dy gjuhët, malazeze dhe shqipe: “Kam nderin dhe kënaqësinë që në emër të Kuvendit të komunës së Gucisë dhe në emrin tim personal t’ju dëshiroj mirëseardhje dhe t’ju falënderoj që me prezencën tuaj keni nderuar këtë seancë solemne, me rastin e shënimit të Ditës së Komunës së Gucisë.”

Kryetari Hasangjekaj, në vazhdim të elaborimit, shtoi se “5 gushti është ditë e rëndësishme për komunën tonë, komunën e cila është ndër më të rejat dhe më të voglat në Mal të Zi, por me një potencial të madh për zhvillim, e në veçanti për zhvillimin e turizmit dhe bujqësisë. Ne të gjithë së bashku duhet të japim kontributin tonë, për t’i shfrytëzuar dhe valorizuar potencialet tona në mënyrën sa më të mirë ttë rë mundshme, për të realizuar qëllimin tonë esencial, e ai është, punësimi i të rinjve dhe qëndrimi i tyre në këto hapësira”.

Hasangjekaj të pranishmit i njoftoi se KK i Gucisë nga seanca solemne e fundit (e vitit paraprak), ka mbajtur katër seanca të rregullta, ka prurë dhe miratuar një vistër vendimesh, konkludimesh dhe aktesh normative, e të gjitha në harmoni dhe përputhje me planin dhe programin e punës së Kuvendit, me qëllim të funksionimit sa më të mirë dhe më efikas të vetëqeverisjes lokale, kontributit të zhvillimit ekonomik dhe bashkëpunimit më cilësor me sektorin civil.

“Ligjshmëria, efikasiteti, funksionimi dhe përkushtimi i interesit të qytetarëve, janë ato në të cilat bazohet puna e Kuvendit. Kemi vendosur bashkëpunimin me komunat dhe institucionet e tjera në shtet dhe rajon, për t’i kontribuar standardit më të mirë të jetës së qytetarëve tanë.

Rezultat i gjithë kësaj, pos marrëdhënieve të mira fqinjësore, janë projektet e shumta, të cilat veç janë realizuar dhe ato që janë në fazën e

realizimit”, ka konfirmuar Hasangjekaj.

Kryetari i Kuvendit të Komunës së Gucisë, Bujar Hasangjekaj, falënderoi të gjithë ata që në mënyra të ndryshme ndihmuan Komunën e Gucisë, e në veçanti falënderoi diasporën guciane, e cila gjithmonë ka qenë e gatshme të mbështesë dhe ndihmoi bashkëvendësit e vet përmes formave të ndryshme kontribuese. Ai në fund nuk ngurroi për të thënë se Komuna e Gucisë njihet për harmoninë dhe bashkëjetesën e saj shumë etnike, me çka shquhet dhe veçohet në Mal të Zi dhe më gjerë.

Kryetarja e Komunës së Gucisë, Anella Çekiq, pas përshëndetjes së përzemërt të të pranishmëve, e në veçanti të mysafirëve të ftuar, në fjalën e vet të rastit theksoi se “Komuna e Gucisë më 5 gusht manifeston ditën e vet, ditën kur Njësitë e Brigadës së Pestë Proletare Malazeze kanë çliruar Gucinë. Antifashizmi dhe lufta antifashiste si një ndër vlerat më të mëdha civilizuese, synimet e vazhdueshme për liri, drejtësi dhe nder, lufta kundër të gjitha forcave të urrejtjes, të të keqes dhe të nderit të njeriut, dhe janë të qëndisura thellësisht dhe pashkëputshëm në qenien e popullatës së kësaj treve”.

Në elaborimin e vet konciz dhe konstruktiv, kryetarja e komunës Anella Çekiq, ndër të tjera theksoi se “Gucia përmendet qysh në shekullin e XIV si stacion karvanësh në rrugën Dubrovnik-Kotorr-Shkodër-Pejë-Carigrad. Në kohën e Turqisë ka qenë qendër e Nahisë së Gucisë dhe ka pasur të zhvilluara funksionet administrative, zejtare dhe tregtare.

Në gjeografinë e Vilajetit të Kosovës, të botuar në korrik të vitit 1852, përveç tjerash shkruan se Gucia është kasabë (qytet i madh), e cila ka 1.500 shtëpi, 5 xhami, 8 shkolla fetare, 1 ruzhdi (gjimnaz), 350 dyqane,

MOZAIK

në të punës 7 hane, dhe 27 kafehane.

Pas Luftës së Dytë Botërore, Gucisë i është kthyer statusi i komunës, por në vitin 1953, me reformën e vetëqeverisjeve komunale e humbë atë status, të cilin në vitin 2014, me vendimin e Kuvendit të Malit të Zi, përmes Referendumit të mbajtur në fillim të këtij viti, Gucisë i kthehet sërish”, shtoi Çekiq.

Kryetarja Çekiq, në vazhdim të elaborimit, ka bërë me dije se vetëqeverisja lokale në periudhën e kaluar (në mes dy seancave solemne), ka zbatuar një vistër aktivitetesh investuese lidhur me kryerjen e punëve në objektet ndërtimore, si dhe aktivitetet lidhur me përgatitjen dhe hartimin e dokumentacionit të domosdoshëm projektues të projekteve të planifikuara, ndër të cilat ajo ka veçuar: miratimin e Planit Urbanistik Hapësinor, kryerjen e punëve të urës mbi Lumin Vruja në vlerë prej 383.55.73 euro, vazhdimin e aktiviteteve për shpalljen e tenderit për zhvillimin e punëve në projektin e rregullimit të shtratit të Lumit Grnçar, prej kufirit me Shqipërinë deri në derdhjen në Lumin Luça, në gjatësi 6 kilometra, shpalljen e tenderëve për zgjedhjen e kryesit të punimeve për rikonstruksionin e rrugës kryesore – sheshit të qytetit (faza e parë), vlera parallogaritëse e projektit 892.223.48 euro dhe të atij për rikonstruktimin e urës mbi Lumin Luça në rrugën lokale Martinaj-Vishnjevë, në vlerë prej 114.000.00 euro, hartimin e dy projekteve kryesore – të rrugës lokale Guci-Vuthaj, në gjatësi prej 1.3 km, dhe në sanimin e urës mbi Lumin Grnçar në hyrje në Guci, të projekteve – ndërtimit të shtegut të këmbësorëve deri te Krojet e Ali Pashës, projektit të ndriçimit për vendbanimin Dosugjë, zgjidhjen ideore të parkingut në vendbanimin Beglluci dhe një varg aktivitetesh të

tjera.

Kryetarja e komunës, Anella Çekiq, në referimin e vet të mëtejmë, të pranishmit në manifestim i njoftoi se në vazhdë është realizimi i projektit përtej kufitar “Trashëgimia kulturore – thesar i rajonit ndërkufitar”, donator i të cilit është Bashkësia Evropiane, me vlerë të projektit 358.617.23 euro, të cilin e realizojnë komunat e Gucisë dhe Pejës, të cilat janë të binjakëzuara. Po ashtu, në vazhdë është realizimi i projektit Zero Waste, e Gucia është qyteti i parë Zero Waste në Mal të Zi. Donator i projektit është Bashkësia Evropiane përmes programit të bashkëpunimit tejkufitar, vlera e të cilit është 563.551.50 euro.

Në Samitin rajonal të ndërmarrësve të Evropës së Mesme dhe Juglindore “300 më të mirët”, i cili në Dubrovnik nga fundi i tetorit të vitit të kaluar ka tubuar më se 110 ndërmarrës, të cilët udhëheqin zhvillimin ekonomik dhe shoqëror, Komunës së Gucisë i është dorëzuar shpërblimi prestigjioz ndërkombëtar “Globalocal”, i cili u ndahet bashkësive më të mira lokale për rekreimin e ambientit të mirë për zhvillim të ndërmarrësisë në Evropën e Mesme dhe Juglindore. Në këtë drejtim, Komiteti ndërkombëtar për ndarje të shpërblimeve, ka vendosur që Komuna e Gucisë të jetë njëra prej 14 laureatëve në këtë kategori, prej gjithsej 134 kandidatëve të propozuar.

Kryetarja Çekiq, të pranishmit i ka njoftuar se në vazhdë është vera kulturore guciane, e cila me aktivitetet e shumta kulturore, sportive e muzikore, dhe ngjarjeve të tjera, komunën e bëjnë të njohur dhe destinacion mjaft të vizituar turistik. Turneun tradicional në futboll të vogël “Elmaz-Mazo Çekiq”, sponsor i të cilit janë organizatorët, Shoqëria nga Nju Jorku dhe Komuna e Gucisë, veç i kalon kornizat e Malit të Zi dhe bëhet ndërkombëtar. Është planifikuar mbajtja e Sky runing-ut të Bjeshkëve të Nëmuna.

Ngjarja sportive turistike e pushimit aktiv, është njëra ndër ngjarjet më të mëdha në rajon. Gucia ka fituar këndin e lojërave “Sanina Playground” si donacion – dhuratë e biznesmenit gucian nga Nju Jorku, Began Çekiq, ku edhe komuna përmes sigurimit të tokës për ndërtim, ka dhënë kontributin e vet.

Kryetarja e Komunës së Gucisë, Anella Çekiq, në fund të elaborimit të vet, ka theksuar se të gjitha të cekurat, si dhe të gjitha aktivitetet e ardhshme kanë dhe do të kenë mbështetjen edhe përkrahjen e Qeverisë së Malit të Zi dhe ministrive kompetente, drejtorive e administratave si dhe në vetëqeverisjen lokale do të ketë partner besnik. Falënderim të veçantë i ka shprehur diasporës guciane të shpërndarë anekënd botës, për tërë ndihmën dhe kujdesin e vazhdueshëm, të cilat gjatë gjithë këtyre viteve ofrojnë dhe shprehin për vendlindjen e vet.

Gjatë seancës solemne është shfaqur filmi dokumentar “Oj Gusinje moje (O Gucia ime)”. Të pranishmit, me programet e veta të begata i kanë argëtuar këngëtarja dhe kantautorja e njohur nga Ulqini, Gjylie Pelingu dhe këngëtari i mirënjohur gucian Rizo Feratoviq, i cili është afirmuar me pjesëmarrje të suksesshme në emisionin muzikor “Zvezde Granda”, si dhe SHKA-të “Xhafer Nikoçeviq” nga Gucia dhe “Maja e Karanfilit” me seli në Vuthaj, me performim të këngëve dhe valleve autoktone burimore.

Për Ditën e Komunës së Gucisë, mesazhe urimi kryetares së Komunës Anella Çekiq, kryetarit të Kuvendit, Bujar Hasangjekaj, këshilltarëve dhe qytetarëve të Komunës së Gucisë u kanë dërguar, presidenti i Malit të Zi Millo Gjukanoviq, kryetari i Qeverisë së Malit të Zi, Dritan Abazoviq, dhe kryeparlamentarja e Malit të Zi, Daniella Gjuroviq. Shaban Hasangjekaj E ENJTE, 11 GUSHT 2022

Javore KOHA

27

REPORTAZH

Sarajeva, qyteti Sarajeva është kryeqyteti i Bosnjës dhe Hercegovinës dhe njëherësh qyteti më i madh i këtij vendi. Sarajeva është qendra politike, financiare, sociale dhe kulturore e Bosnjës dhe Hercegovinës dhe një qendër e shquar e kulturës në Ballkan. Ajo ushtron ndikim në mbarë rajonin në argëtim, media, modë dhe arte. Për shkak të historisë së saj të gjatë të diversitetit fetar dhe kulturor, Sarajeva nganjëherë quhet “Jerusalemi i Evropës” ose “Jerusalemi i Ballkanit”. Është njëri nga qytetet e mëdha evropiane që ka një xhami, kishë katolike, kishë ortodokse lindore dhe sinagogë brenda të njëjtës lagje. Qyteti modern u ngrit në shekullin e 15-të si një kështjellë osmane, kur perandoria e fundit u shtri në Evropë. Sarajeva ka fituar famë ndërkombëtare disa herë gjatë historisë së saj. Në 1885, ishte qyteti i parë në Evropë dhe qyteti i dytë në botë që kishte një rrjet tramvaji elektrik me kohë të plotë që kalonte nëpër qytet, pas San Franciskos në Kaliforni të Shteteve të Bashkuara.

Në vitin 1914, ishte vendi i vrasjes së Franc Ferdinandit nga një aktivist lokal i Bosnjës së Re, Gavrilo Princip, një vrasje që shkaktoi Luftën e Parë Botërore. Kjo rezultoi në fundin e sundimit austro-hungarez në Bosnje dhe krijimin e Mbretërisë multikulturore të Jugosllavisë në rajonin e Ballkanit. Më vonë, pas Luftës së Dytë Botërore, zona ra nën kontrollin e Republikës Socialiste Komuniste të Bosnjës dhe Hercegovinës brenda republikës së njohur edhe si Jugosllavia e Dytë. Ndërsa Sarajeva u caktua si kryeqyteti i kësaj republike më të madhe, popullsia dhe bizneset e saj u zgjeruan me shpejtësi, me investime në infrastrukturë dhe zhvillim ekonomik. Në vitin 1984, Republika Socialiste mirëpriti Lojërat Olimpike Dimërore, të cilat shënuan një epokë të begatë për qytetin.

Megjithatë, pas fillimit të luftrave jugosllave, qyteti pësoi rrethimin më të gjatë të një kryeqyteti në historinë

28

Javore KOHA

E ENJTE, 11 GUSHT 2022

e luftës moderne, për një total prej 1.425 ditësh, nga prilli 1992 deri në shkurt 1996. Kjo ishte gjatë Luftës së Bosnjës dhe shpërbërjes së Jugosllavisë, nën pasionet etnike nacionaliste që copëtuan familjet dhe rezultuan në gjenocid dhe masakra.

Me rindërtimin e vazhdueshëm të pasluftës, Sarajeva është qyteti me rritjen më të shpejtë në Bosnje dhe Hercegovinë. Disa nga vendet që sygjurejmë te vizitoni në Sarajevë janë : Bashçarshija , Muzeu i krimeve kundër njërzimit dhe gjenocidit 1992-1995, Muzeu i atentatit ose Gavrilo Principit, Katedralja e Zemrës së Jezu Krishtit, etj .

Bashçarshija është Pazari i Vjetër i Sarajevës dhe qendra historike e kulturore e qytetit. Ajo u ndërtua në shekullin e 15-të kur Isa-Beg Ishakoviq themeloi qytetin. Ndodhet në bregun verior të Lumit Milacka, në

komunën Stari Grad (Qyteti i Vjetër).

Në Bashçarshi ka disa ndërtesa të rëndësishme historike, si xhamia e Gazi Husrev-begut dhe Kulla e Sahatit. Sot Bashçarshija është atraksioni kryesor turistik i Sarajevës.

Komuniteti lokal i Bashçarshisë është shtëpia e 1.790 banorëve.

Fjala bashçarshi rrjedh nga gjuha turke. Fjala “bash” e cila në turqisht është “baş” fjalë për fjalë do të thotë “kokë”, por në disa kontekste do të thotë gjithashtu “primare”, “kryesore”, “kapital”. “çarshija” që është “çarşı” në turqisht do të thotë “pazar” ose “treg” emri i plotë i rrethit fjalë për fjalë përkthehet në ‘pazari kryesor’.

Muzeu i gjenocidit kundër krimeve të njerëzimit 1992 – 1995, u themelua në korrik 2016 si një nismë për të ruajtur kujtimin e të gjitha viktimave të luftës në Bosnjë që zgjati nga

REPORTAZH

i i qendresës viti 1992-1995. Vetë themeluesit e muzeut janë viktima që i mbijetuan luftës. Së bashku me të rinjtë e kanë bërë muzeun realitet dhe e kanë mbajtur në funksion. Që në fillesat e muzeut , përkatësisht shkallët, fillojnë me mesazhet “këtu të gjallit heshtin, ndërsa të vdekurit flasin”. Dhe me të vertëtë, e kuptoni më mirë këtë mesazh një herë mbasi të keni vizituar muzeun. Ekspozita e muzeut përmban një sërë fotografish dhe sende personale që përmbajnë historitë e viktimave të luftës. Stafi i muzeut ka dhënë maksimumin për t’i transferuar ato histori në pjesë të shkruara që qëndrojnë me krenari pranë çdo artikulli. Për ta bërë vizitën më autentike dhe realiste, muzeu paraqet simulime të një varri masiv dhe izolimi.

Mbajtja gjallë e kujtesës është një faktor i rëndësishëm për shmangien e gjenocideve dhe masakrave në të

ardhmen. Historia është diçka që duhet të kujtojmë!

Muzeu i Gavrilo Principit ose ndryshe Muzeu i atentatit. Muzeu ndodhet në vendin ku Gavrilo Principi vrau Franc Ferdinandin, trashëgimtarin e fronit austro-hungarez, gjë që çoi në shpalljen e luftës ndaj Serbisë dhe fillimin e Luftës së Parë Botërore.

Muzeu u hap në vitin 2007 pas rinovimeve të shumta. Muzeu i mirë-projektuar dhe miqësor për vizitorët, detajon vitet e sundimit austro-hungarez në Sarajevë dhe efektet që ai pati në qytet, nga ndryshimet politike dhe administrative te arti dhe arkitektura, dhe gjithçka në mes. Ekspozita e muzet përmban një koleksion artikujsh dhe fotografish me të cilat muzeu paraqet një histori kronologjike të sundimit austro-hungarez në Bosnje dhe Hercegovinë. Ai është i ndarë në njësi tematike: Rezistenca

ndaj pushtimit, administrata dhe jeta kulturore, shoqëritë kulturore dhe fetare-arsimore, shtypshkronjat dhe botimet, industria dhe arkitektura, efekti i aneksimit austro-hungarez të Bosnjës dhe Parlamentit të Bosnjës dhe Vrasja e Princit të Kurorës Franc Ferdinandit dhe gruas së tij Sofia që çoi në Luftën e Parë Botërore.

Duke pasur parasysh perceptimin shpeshherë të ndryshëm të Principit për pjesë të ndryshme të shoqërisë (luftëtar për liri për shumë serbë dhe pan-jugosllavë, paraardhës terrorist i Karaxhiqit për disa boshnjakë), muzeu tenton të minimizojë rëndësinë historike të ndërtesës, pavarësisht vendndodhjes së saj.

Katedralja e Zemrës së Shenjtë të Krishtit (srb-kro: Katedrala Srca Isusova) është një kishë katolike në Sarajevë; e referuar zakonisht si Katedralja e Sarajevës, është katedralja më e madhe në Bosnjë dhe Hercegovinë. Ndërtesa është me elemente të Rilindjes Romane. Ndërtesa iu dha kontraktorit vjenez Baron Karl Svarc me arkitektin mbikëqyrës Josip Vancash. Ai e modeloi atë sipas Notre-Dame në Dijon (Francë). Puna filloi më 25 gusht 1884 dhe përfundoi më 9 nëntor 1887. Peshkopi i Dubrovnikut ishte i pranishëm për shenjtërimin më 14 shtator 1889. Katedralja është 41.9 metra e gjatë dhe 21.3 metra e gjerë. Është ndërtuar në stilin neo-gotik; dy kambanoret janë 43.2 m të larta. Jashtë ka një monument të Papa Gjon Palit II, i cili e vizitoi Sarajevën në vitin 1997.

Ushqimi tradicional boshnjak ndan ngjashmëri me kuzhinën turke dhe mesdhetare, një trashëgimi prej 400 vjetësh të sundimit osman. Pjatat tipike përfshijnë mishin, zakonisht qengjin ose viçin. Ja disa nga ushqimet që mund ti gjeni dhe provoni: qebaba, byrek, dolma, tufahije, bakllava, bosanski lonac etj.

Donika Lulgjuraj

E ENJTE, 11 GUSHT 2022

Javore KOHA

29

PORTRET

Xhelal Muja, bleta suksesshëm dhe besueshëm nga K

Pas disa dekadash malësorët filluan ta kuptojnë shoqërinë dhe sistemin amerikan të demokracisë, duke e mësuar përditë e më mirë gjuhën, historinë dhe kulturën amerikane. Brezat e parë vuajtën shumë p shkruanin gjuhën angleze. Prindërit e mësonin gjuhën e këtij vendi edhe nga fëmijët e tyre, ndërsa pasard nga prindërit (vazhdim)

Shitja e mjaltit në prag të shtëpisë

Ky bletar i suksesshëm pohon se cilësia e produktit të mjaltit në Krajë nuk ka nevojë për reklamë, sepse është i njohur jashtë Malit të Zi, për shkak të kushteve të favorshme natyrore që ofron ky rajon për ushqimin e bletëve, gjegjësisht shumëllojshmërisë së bimëve të mjaltit, të cilat kryesisht janë medicinale. “Mjaltin e shes vetëm tek shtëpia. Njerëzit e kanë njohur kualitetin dhe e kanë fituar besimin. Është produkt shumë i shëndetshëm që nuk prishet. Ka blerës vendas, por edhe nga jashtë, sidomos në sezonin e turizmit”, tregon Muja. Sipas tij, kriza shëndetësore e shkaktuar nga pandemia e koronavirusit dhe shqetësimet shëndetësore të qytetarëve, kanë rritur kërkesën për produktet e mjaltit, të cilat, përveç konsumit përdoren si ilaçe për shërimin e shumë sëmundjeve. Dhe shumë kohë përpara se shitjet filluan, njerëzit porosisin mjaltë nga më të afërmit e tij. Edhe pse vëllimi i mjaltit që vendosi ai në sezonin e kaluar nuk mund të plotësonte të gjitha nevojat e klientëve. Ai beson se kërkesa për këtë nektar të ëmbël shpesh i cilësuar si “ari i lëngshëm”, do të jetë disa herë më e madhe se ajo e mëparshmja.

30

Javore KOHA

E ENJTE, 11 GUSHT 2022

Trajtimi i bletëve kërkon kujdes e përgjegjësi maksimale

Si njohës i mirë i bletarisë, Muja thotë se trajtimi i bletëve nuk është i lehtë.

Kërkon kujdes dhe përgjegjësi maksimale. Duhen ndjekur me rigorozitet të gjitha porositë dhe këshillat e specialistëve dhe të përdoren barna që nuk dëmtojnë shëndetin e bletës.

Dezinfektimi është njëri nga më të rëndësishmit në bletari. Gjithashtu përgatitja e bletës për dimër dhe kurimi i disa sëmundjeve që prekin bletët. Ai e bën kontrollimin e rregullt të bletëve që ato të jenë të shëndetshme. “Kundër sëmundjeve të ndryshme, unë bletët i trajtoj vetëm me ilaçe organike. Sëmundjen varroa, njëra prej shkatërruesve më të mëdhenj të bletëve, e trajtoj vetëm me thartinë oksalike dhe thartinë të thneglave”, shprehet ai.

(Mos)mbështetja e duhur institucionale

Ky specialist i bletëve vlerëson se në Mal të Zi , edhe përkundër ndihmesës dhe subvencioneve të Ministrisë së Bujqësisë, bletarëve u mungojnë investimet e duhura nga shteti për këtë sektor të rëndësishëm të shtetit dhe të qytetarëve të tij. Ai shton se edhe këtë vit bletarët i ka ndihmuar

ministria përkatëse me subvencione, mirëpo ato do të duheshin të jenë më të mëdha, sepse ato do të ndikonin drejtpërdrejt në shumëfishimin e bletarëve dhe prodhimtarisë së mjaltit.

“Ministria e Bujqësisë çdoherë na ofron ndihmë për sigurimin e ilaçeve organike për trajtimin e bletëve kundër sëmundjeve të ndryshme. Çdo vit, edhe me ndihmën e saj, organizojmë pjesëmarrje në panaire dhe kontakte dhe shkëmbim përvojash me bletarë nga vendet e rajonit dhe më gjerë.

Biles kemi marrë pjesë edhe në Kongresin Botëror të Bletarisë „Apimondia“ që është mbajtur në Stamboll para katër vitesh. E njëjta gjë na ofrohet edhe këtë vit, meqë vendi për Kongresin e këtij viti ishte paraparë për në Rusi, por për shkak te situatës, është vendosur që të mbahet në Stamboll. Personalisht, këtë vit me Ministrinë e Bujqësisë kam një kontratë për prodhimin e amave për tregun vendas. Për dallim nga Ministria e Bujqësisë, mbështetja financiare e Komunës së Ulqinit ndaj bletarëve ka munguar gjithmonë. Asnjëherë nuk e kemi pasur mbështetjen e Komunës së Ulqinit. Zyrtarisht disa herë i jemi drejtuar për ndihmë sekretariatit përkatës komunal duke menduar se do të na japin vëmendjen e duhur, por nuk kemi marrë asgjë”, thotë me keqardhje Muja.

PORTRET

ar i i Kraja

e u bërë shtetas amerikanë dhe duke për faktin se nuk e flisnin dhe nuk e dhësit e tyre e mësonin gjuhën shqipe

Si ta dallojmë mjaltin natyral nga ai ëmbëltues (falso)?

Mjalti mund të jetë vetëm natyral, ndërsa të tjerët janë ëmbëltues, shprehet Muja. “Mjaltë artificial nuk ka. I tillë nuk është mjaltë. Një herë, në një panair një „prodhues mjalti“ më thotë: „ Prej 24 komponentëve të mjaltit, vetëm njërën nuk mund ta prodhojmë artificialisht. Por atë mjaltë e përdorim në industrinë e ëmbëlsirave“. Konsumatori i thjeshtë e ka të vështirë ta dallojë mjaltin e vërtetë prej falsifikimeve. Një prej detektimeve është çmimi. Mjalti mund te dallohet vetëm me analiza te hollësishme laboratorike, të cilat në shtetin tonë nuk mund të bëhen”, pohon Muja.

Bleta don shumë punë e shpenzime, por është edhe fitimprurëse

Shpesh, sqaron Muja, njerëzit mendojnë se bleta punon për njeriun dhe vetëm të marrim mjaltin që prodhon ajo dhe ne jemi në rregull. “Bleta don punë permanente, pa u mërzitur. Një rregull thotë: edhe kur nuk ke obligime të tjera ndaj saj, së paku një herë në ditë duhet t’i hedhësh një sy oborrit (parkut) te bletëve dhe të shohësh mos është paraqitur ndon-

jë problem. Bleta ka mjaft punë, ka shpenzime, do investime. Vazhdimisht duhet të ndjekësh risitë ne bletari në nivelin vendor e botëror. Edhe bletaria si çdo veprimtari ekonomike apo punë tjetër është fitimprurëse, nëse e bën me vullnet dhe dëshirë.

Fitimi vjen në vazhdim. Në kushtet

tona, në këto hapësira gjeografike, nuk mund të ketë një përfitim aq të madh. Nëse merresh profesionalisht, dmth i përkushtohesh vetëm kësaj veprimtarie, edhe mund të mbijetosh nga ajo”, përfundon Muja.

Gj.Gjonaj

E ENJTE, 11 GUSHT 2022

Javore KOHA

31

MOZAIK

Ulqinakët i gëzoh lajmit se Valdano të jetë Park Naty Gjekë Gjonaj

Lajmi nga Ministria e Ekologjisë, Planifikimit Hapësinor dhe Urbanizmit se Valdanosi do të jetë Park Natyror pa objekte të përkohshme i gëzoi qytetarët e Ulqinit, të cilët me vite të tëra mundohen t’ia arrijnë këtij qëllimi madhor.

Kryetari i Komunës së Ulqinit, Omer Bajraktari , i cili menjëherë pasi erdhi

32

Javore KOHA

E ENJTE, 11 GUSHT 2022

në këtë detyrë ka kërkuar nga ministrja e Ekologjisë, Planifikimit Hapësinor dhe Urbanizmit, Ana Novakoviq Gjuroviq që t’i anulojë nga plani objektet e përkohshme në Valdanos. “ Komuna e Ulqinit po planifikon të bëjë një studim për mbrojtjen e zonës së Valdanosit me qëllim që të rezultojë në nominimin e mundshëm të gjirit Park Natyror. Qëndrimi i Komunës së Ulqinit është që Valdanosi të trajtohet përmes planeve të nivelit më të lartë, e jo përmes planit të objekteve të përkohshme” thotë Bajraktari .

Kryetari i Kuvendit të komunës së Ulqinit, Ardian Mavriqi shprehet se iniciativa për punimin e studimit për mbrojtjen e Valdanosit, është nismë

e kahershme e Komunës së Ulqinit dhe është dokument i cili duhet të punohet në drejtim që ajo zonë të mbrohet dhe të mos planifikohen ndërtime.

“Ullishta e Ulqinit duhet të revitalizohet pasi që për 40 vite është lënë pas dore, kurse tani me revitalizim të ullishtës, këtë zonë do ta kthejmë në një trashëgimi natyrore dhe resurs ekonomik çka edhe ishte në traditën e Ulqinit . Por, duke e ditur që Qeveritë e Malit të Zi asnjëherë nuk kanë punuar për të mirën e Valdanosit, por vetëm në dëm të saj, vihet në dyshim edhe ky propozim i studimit, përkrahja e këtij studimi do të jetë vetëm kur të respektohen vërejtjet dhe sugjeri-

MOZAIK

hen osi do yror met nga Komuna e Ulqinit, si dhe ato të banorëve të Ulqinit pas shqyrtimit publik, thekson Mavriqi.

Kryetari i Shoqatës “ Mogul” të Ulqinit dhe aktivisti këmbëngulës qytetar shumëvjeçar për mbrojtjen e ambientit dhe vlerave natyrore të këtij qyteti, Xhemal Peroviqi, e mirëpret gatishmërinë e ministrisë përkatëse për shpalljen e Valdanosit Park Natyror.

“Që në fillim të luftës për kthimin e Gjirit te Valdanosit dhe të 19 mijë pemëve të ullirit, të marra padrejtësisht, e bëmë të qartë se ishte edhe një luftë për ruajtjen e origjinalitetit të peizazhit dhe mbrojtjen e ullinjve mijëvjeçar. E kemi trajtuar atë si çështje

juridike , ekonomike, kulturore-historike dhe ekologjike. Pas rënies së regjimit dhe njoftimeve për kthim, ne nisëm një iniciativë për një mbrojtje urgjente, të përkohshme nga ndërtimet pa leje, deri në një mbrojtje të përhershme.

Prandaj e mirëpresim gatishmërinë e ministrisë kompetente për shpalljen e Gjirit të Valdanosit Park Natyror, megjithëse mendojmë se për shkak të klimës së pakujdesisë së përgjithshme, lakmisë dhe nëpërkëmbjes së pamatur të ligjit, kur bëhet fjalë për perlat natyrore dhe historike, duhet kërkuar një formë më e rreptë mbrojtjeje. Fatkeqësisht, nuk ka vetëdije të mjaftueshme se çfarë perle është Valdanosi dhe çfarë mundësie ka ai për zhvillimin e ardhshëm modern, jo vetëm turizmin. Prandaj apeloj për një formë më të rreptë mbrojtjeje para se të jetë tepër vonë”, thekson Peroviqi.

Edhe gazetari, publicisti dhe aktivisti i mirënjohur qytetar Mustafë Canka, vlerëson se kjo është një ide dhe projekt i lavdërueshëm i së ardhmes për Komunën e Ulqinit dhe Malin e Zi, si dhe për rajonin në tërësi, që buron nga kuptimi i thellë i asaj sipërfaqe prej 3.5 milionë metrash katrorë me vlera unike ambientale.

“Njëmbëdhjetë vite më parë, së bashku me një grup miqsh, u propozuam autoriteteve të atëhershme që Valdanosi të ishte një qendër ndërkombëtare ekologjike, në mënyrë që çdo vizitor përmes eksperiencave autentike të kësaj hapësire kulti, historisë së trashëgimisë natyrore dhe kulturore dhe jeta e popullsisë vendase do të bëhej një magnet për turistët”, pohon Canka.

Sipas Cankës natyra e ruajtur është faktori më i rëndësishëm për turistët nga Evropa në zgjedhjen e një destinacioni për pushime. “Jam i bindur se në vitet kur mysafirët insistojnë gjithnjë e më shumë për një ofertë autentike turistike, ajo mund të bëhet një nga asetet tona më të rëndësishme, qasje e duhur për ripozicionimin e turizmit malazez në tregun ndërkombëtar. Zbatimi i projektit të sipërpërmendur i plotëson kriteret sociale, ekologjike dhe ekonomike, zhvillimi bëhet në ndërveprimin më të thellë me nevojat e shtetit dhe të popullsisë vendase. Ai pasqyron integritetin natyror, kulturor dhe social të destinacionit dhe respekton vendin e mbrojtur, të ndjeshëm dhe të shenjtë , siç është Valdanosi për qytetarët e Ulqinit”, pohon Canka.

E ENJTE, 11 GUSHT 2022

Javore KOHA

33

MARKETING

CRNA GORA MALI I ZI Opština Tuzi Komuna e Tuzit Predsjednik Kryetari Žiri za dodjelu Opštinske nagrade Juria për ndarjen e Çmimit të Komunës „1. Septembar – Dan Opštine” „1 Shtatori – Dita e Komunës”

Në bazë të nenit 7 të Vendimit mbi përcaktimin dhe ndarjen e Çmimit të Komunës „1 Shtatori – Dita e Komunës” („Fleta zyrtare e Malit të Zi – dispozitat komunale”, nr. 19/21), Juria për ndarjen e Çmimit të Komunës „1 Shtatori – Dita e Komunës” shpall

THIRRJE PUBLIKE

për paraqitjen e propozimit të kandidatit për dhënien e Çmimit të Komunës „1 Shtatori – Dita e Komunës” për vitin 2022 1. Ftohen të gjithë qytetarët, grupet e qytetarëve, shoqëritë afariste, institucionet, sektori joqeveritar, partitë politike dhe subjektet e tjera me vendqëndrim gjegjësisht me seli në territorin e Komunës së Tuzit apo jashtë tij, të propozojnë kandidatët për ndarjen e çmimit „1 Shtatori – Dita e Komunës”, i cili si formë e veçantë e njohjes publike ndahet me rastin e Ditës së Komunës së Tuzit.

2. Mund të propozohen persona juridikë dhe individë të cilët e kanë selinë, gjegjësisht vendqëndrimin në territorin e Komunës së Tuzit ose jashtë tij, për rezultatet më të mira të realizuara dhe kontributin e dhënë për zhvillimin e Komunës në fushën e afarizmit, shkencës, arsimit, shëndetësisë, kulturës, sportit, dhe fushave të tjera të jetës shoqërore, sipas vlerësimit të propozuesve, e që kanë vlerë të veçantë për Komunën e Tuzit. Çmimi mund t’i ndahet personit të njëjtë vetëm një herë.

Në rast se për këtë ekzistojnë arsye veçanërisht bindëse, Çmimi mund të ndahet edhe pas vdekjes.

3. Propozimet për ndarjen e Çmimit të Komunës „1 Shtatori – Dita e Komunës” dorëzohen në formë të shkruar krahas arsyetimit dhe dokumentacionit në bazë të cilit Juria mund të vlerësojë rezultatet të arritura të kandidatëve të propozuar.

4. Propozimet dorëzohen drejtpërsëdrejti në arkivin e Komunës së Tuzit ose përmes postës në zarf të mbyllur në adresën: Komuna e Tuzit – Juria për ndarjen e Çmimit të Komunës „1 Shtatori – Dita e Komunës”, Tuz, Rruga nr. 1/44, 81206, më së voni deri me 13.08.2022.

5. Kjo thirrje publike do të publikohet në ueb faqen e Komunës së Tuzit www.tuzi.org.me, përmes transmetuesit lokal TV Boin, në Kohën Javore dhe në tabelën e publikimeve të Komunës. Formulari mund të merret drejtpërsëdrejti në arkiv ose në ueb faqen e Komunës.

6. Për informacione shtesë mund të kontaktoni në numrin e telefonit 020/875-167 dhe përmes e-mailit tuzi@tuzi.org.me.

JURIA PËR NDARJËN E ÇMIMIT TË KOMUNËS „1 SHTATORI – DITA E KOMUNËS” 34

Javore KOHA

E ENJTE, 11 GUSHT 2022

SPORT

Garuesja e KT “Besa”, Angjella Berishaj, fitoi medaljen e argjendtë në Kampionatin Botëror të Taekwondosë për Juniorë në Sofje të Bullgarisë

Medalja e parë botërore për Malin e Zi në taekwondo Fitimi i medaljes së argjendtë përbën suksesin më të madh për taekwondonë e Malit të Zi në arenën ndërkombëtare. Deri në finale, Berishaj ka shënuar katër fitore. Ajo ka eliminuar fillimisht egjiptianen Malik Ahmed (7:5, 7:4), jordanezen Sara Al Kuran (3:2, 15:3), përfaqësuesen e Bosnjë e Hercegovinës, Marija Jokiq (11:13, 16:2, 15:6) dhe në gjysmëfinale Shin I Çun nga Tajpehu (3:4, 5:1, 12:4). Ajo ka humbur në finale, në një ndeshje tejet emocionuese dhe deri në fund të barabartë, nga përfaqësuesja koreane Hong Hio Rim (3:4, 5:2, 7:5) Garuesja e Klubit të Taekwondosë “Besa” dhe përfaqësuesja e Malit të Zi, Angjella Berishaj, ka fituar medaljen e argjendtë në kategorinë -68 kilogramë, në Kampionatin Botëror të Taekwondosë për Juniorë, që u zhvillua në Sofje të Bullgarisë, më 2-7 gusht.

Ajo ka humbur në finale, në një ndeshje tejet emocionuese dhe deri në fund të barabartë, nga përfaqësuesja koreane Hong Hio Rim (3:4,

5:2, 7:5).

Deri në finale, Berishaj ka shënuar katër fitore. Ajo ka eliminuar fillimisht egjiptianen Malik Ahmed (7:5, 7:4), jordanezen Sara Al Kuran (3:2, 15:3), përfaqësuesen e Bosnjë e Hercegovinës, Marija Jokiq (11:13, 16:2, 15:6) dhe në gjysmëfinale Shin I Çun nga Tajpehu (3:4, 5:1, 12:4).

Berishaj është në krye të rang-listës evropiane për juniorë, kurse në vitin 2020 ka qenë kampione evropiane

për klube. Vitin e kaluar ka fituar medaljen e artë në Kampionatin Ballkanik për kadetë dhe juniorë, kurse këtë vit ka fituar medaljen e argjendtë në Lojërat Evropiane (multigames) në Sofje. Komuna e Tuzit e ka zgjedhur sportisten më të mirë për vitin 2021.

Kjo është medalja e parë botërore për Malin e Zi në taekwondo dhe përbën suksesin më të madh në arenën ndërkombëtare, ndërsa KT “Besa”, për të cilin garon Angjella Berishaj, që prej disa vitesh është ndër klubet më të mira të taekwondosë në Malin e Zi. Për suksesin e arritur, Berishajn e ka përgëzuar Presidenti i Malit të Zi, Millo Gjukanoviq, ministri i Sportit dhe të Rinjve, Vasilije Lallosheviq, dhe ministri i Administratës Publike, Marash Dukaj, kryetari i Komunës së Tuzit, Nik Gjeloshaj, Federata e Taekwondosë së Malit të Zi etj. Për nder të këtij suksesi, të martën mbrëma është organizuar pritja solemne e Angjella Berishajt në oborrin e godinës së Komunës së Tuzit.

(Kohapress) E ENJTE, 11 GUSHT 2022

Javore KOHA

35

kohajavore.me