Issuu

GYÐA JÓNSDÓTTIR

Teikningar og vefnaður

GYÐA JÓNSDÓTTIR

Kreditsíða

TEIKNINGAR

Módel teikningar

Skissubókin

Annað lauslegt (efni)

Að lokum

VEFNAÐUR

Frá Þjóðminjasafni Íslands

Íslensku húsdýrin

Dúkar & dreglar

Annað

GYÐA JÓNSDÓTTIR

Gyða Jónsdóttir fæddist á Sauðárkróki 4. ágúst árið 1924. Foreldrar hennar voru hjónin Geirlaug Jóhannesdóttir, f. 28. júlí 1892, d. 6. apríl 1932, og Jón Þorbjargarson Björnsson, skólastjóri á Sauðárkróki, f. 15. ágúst 1882, d. 21. ágúst 1964. Seinni kona Jóns var Rósa Stefánsdóttir, f. 10. október 1895, d. 14. júlí 1993. Fósturbarn þeirra er Geirlaug Björnsdóttir, f. 1939. Gyða var sjötta í röð tíu systkina. Þau eru; Stefán, f. 1913 arkitekt og teiknari, Jóhanna Margrét, f. 1915 húsmóðir í Noregi og síðar í Reykjavík, Þorbjörg, f. 1917 skólastjóri Hjúkrunarskóla Íslands, Sigurgeir, f. 1918 gjaldkeri, Björn, f. 1920 læknir í Kanada, Ragnheiður Lilja, f. 1923 húsmóðir í Bandaríkjunum, Jóhannes Geir, f. 1927 listmálari, Ragnheiður Lilja (Dia Martin), f. 1929 húsmóðir, og Geirlaugur, f. 1932 bókbindari.

Gyða lauk námi við Héraðskólann á Laugar vatni árið 1943. Síðar fór hún utan til náms. Dvaldi hún nokkur ár í Noregi og Finnlandi og lagði þar stund á nám í ýmsum listgreinum með aðaláherslu á listvefnað. Lauk hún prófi sem heimilisiðnaðarkennari

árið 1953. Gyða kenndi vefnað við Húsmæðraskólann á Blönduósi.

Heimkomin giftist hún Ottó Alfreð Michelsen 6. ágúst 1955. Eignuðust þau fjögur börn; tvíburana

Óttar Ottósson og Kjartan Ottósson f. 1956, Helgu Ragnheiði Ottósdóttur f. 1957 og Geirlaugu Ottósdóttur f. 1964.

Þá starfaði Gyða um skeið við listvefnað hjá Stefáni bróður sínum og konu hans Ernu Ryel. Rak Erna Ryel vefstofu í Reykjavík undir nafninu Vefstofa Ernu Ryel. Var aðallega ofið húsgagnafóður, veggteppi, púðayfirborð, gluggatjöld, borðrenningar, veggteppi og ýmis konar dúkar. Hráefnið var fyrst og fremst íslensk ull.

Gyða var mjög listræn og liggja eftir hana fjölmörg ofin listaverk, m.a. verk sem hún vann eftir íslenskum fyrirmyndum á Þjóðminjasafni Íslands. Skýrt dæmi þess er Kristsmyndin sem tekur eftir Upsakristi sem geymdur er í Þjóðminjasafninu. Er líkneskið fengið úr Upsakirkju í Svarfaðardal.

Lét Gyða sig ýmis samfélagsmál varða og tók virkan þátt í kirkjustarfi í Bústaðarsókn á meðan hún bjó í Litlagerði 12. Söng hún meðal annars með kirkjukórnum. Þá söng hún einnig með kór slysavarnar félags Íslands.

Gyða lést á líknardeild Landakotsspítala 17. janúar 2011.

Mynd af Gyðu?

Í GÖMLU FERÐATÖSKUNNI

Nokkur orð um þessa útgáfu

Í ágúst næstkomandi verða hundrað ár liðin frá fæðingu tengdamóður minnar, Gyðu Jónsdóttur. En Gyða fæddist á Sauðárkróki þann 4. ágúst árið 1924.

Hún var listfeng enda af listfengu fólki komin. Sjálf fór hún erlendis í listnám og nam listvefnað þó hún hafi jafnfram verið mjög drátthög eins og sjá má af nokkrum myndum sem prýða þessa útgáfu.

Gyða var hógvær og var ekki mikið að flýka því sem hún hafði unnið. Það tók mig t.d. langan tíma að átta mig á hversu merkileg þessi vinna Gyðu var í raun og veru. Má í raun segja að ég hafi ekki gert mér almennilega grein fyrir öllu því fyrr en nýlega þegar ég sá ofan í gamla ferðatösku sem var í geymslu hjá dóttur Gyðu.

Gyða nam sína list bæði í Osló en einnig í Helsinki og e.t.v hafði dvölin þar mest áhrif á hana. Þar var hún innan um ýmsa sem seinna áttu eftir að marka spor í listaheiminum. Til að mynda var einn af samnemendum hennar í Helsinki engin annar er

Alvar Alto hinn kunni arkitekt. Gyða talaði almennt vel um dvöld sína í Finnlandi og henni líkaði vel við Finnanna. “Það er ekki að spyrja að Finnunum” var viðkvæðið hjá Gyðu þegar hún sá fallega finnska hönnun eða listaverk. Orðfærið hefur svo verið notað við ýmis tækifæri af niðjum Gyðu.

Skömmu fyrir andlát Gyðu , í janúar 2011, sat ég hjá henni góða stund að kvöldi dags og þá fór hún að segja mér meira af vefnaði sínum og vinnunni á bakvíð verkin. Á þeirri stundu áttaði ég mig á hversu merkilegt þessi vinna hennar var. Ég varð forvitinn og vildi fá að vita meira. Þessa kvöldstund sagði hún mér frá vinnu sinni á Vefstofu Ernu Ryel en Erna var gift Stefáni bróður Gyðu og hún sagði mér frá kennslunni við Hússtjórnarskóla Blönduóss. Þar starfaði hún undir styrkri stjórn frænku sinnar Halldóru Bjarnadóttur, skólastjóra. Hún sagði mér að hún hefði litað sitt eigið band úr íslenskum náttúrujurtum og að hún hefði setið löngum stundum á Þjóðminjasafni Íslands og teiknað myndir og mynstur upp eftir verkum á safninu. Síðan hefði hún ofið myndirnar

á vefstofunni. Hér í þessari bók má sjá nokkur þessara verka. Sum þeirra verða að teljast mikil listaverk.

Hér er líka að finna nokkur verk af húsdýrum og myndir úr íslenskri sveit. Líklegt má telja að þessi verk hafi verið gerð eftir myndum Jóhannesar

Geirs, listmálara og bróður Gyðu. Jóhannes mun hafa unnið verkin í tengslum við Landbúnaðarsýningu sem var haldin á Selfossi árið XXXX.

Í gömlu ferðatöskunni sem minnst var á hér að framan var að finna fjöldan allan af blýantsteikningum eftir Gyðu en þessar myndir er einnig að finna hér í bókinni. Líklegt er talið að þær hafi verið gerðar á meðan Gyða var í náminu erlendis, sennilegast í Helsinki. Einnig var þar að finna skissur, litakort en svo einnig skissubók hennar sem hún gæti mögulega hafa haft við hendina dags daglega.

Nýjasta verkið í bókinni er teikning sem Gyða gerði árið 1989. Myndin er af barnabarni hennar, Ottó,

en hana teiknaði hún eftir ljósmynd sonar síns. Þá var hún löngu búin að leggja blýantinn á hilluna.

Verk Gyðu eru flest að finna inni á heimilum afkomenda hennar en svo eru önnur hjá frændfólki. Nú á þessum tímamótum þótti mér við hæfi að minnast hennar, þeirrar vönduðu og góðu konu sem við þekktum og sem á svo stóran hlut í hjörtum okkar sem kynntust henni í lifandi lífi. Það var m.a þess vegna sem ég ákvað að ráðast í að láta ljósmynda þau verk hennar sem við náðum til. En líka til þess að gefa öllum afkomendu Gyðu Jónsdóttur og Ottós A. Michelsen tækifæri til þess kynnast verkum hennar og mega njóta þeirra um ókomna tíð.

Við vinnslu þessarar bókar naut ég aðstoðar ýmissa sem lögðu margt gott til. Af öllum ólöstuðum ber að nefna Snorra son minn, Stefán Örn Stefánsson, sem kom mér á sporið, Spessa ljósmyndara sem skilar hér glæsilegu verki. Að síðustu ber að nefna XXXXXXX sem sá um umbrot og útlit. Eru þeim færðar miklar þakkir fyrir.

Stefán S. Guðjónsson, útgefandi