Rozważania o dacie ogłoszenia upadłości
właściwy. Szkoda, że Sąd Okręgowy nie sprostał wymogom procesowym związanym z pytaniami prawnymi, zadając pytanie niejako „sztuka dla sztuki” bo problematyka jest doniosła, a samo rozstrzygnięcie, mając na uwadze autorytet Sądu Najwyższego było ze wszech miar pożądane. Sama kwestia pytania prawnego pokazuje dobitnie błąd ustawodawcy do lokalizacji sądów upadłościowych w sądach rejonowych, a nie jak pierwotnie projektowano, w sądach okręgowych, przez
co kwestie orzecznicze w sprawach upadłościowych nie są szerzej publikowane, a tym samym omawiane i dyskutowane. Nie jest realizowany cel jaki wiąże się z tworzeniem uzasadnień orzeczeń, o którym słusznie wspomina glosator. Winno być to kolejnym to kolejnym przyczynkiem do dyskusji na temat miejsca sądów upadłościowych w strukturze sądów powszechnych.
II. W glosowanym orzeczeniu wskazano trzy możliwe rozwiązania problemu: • • •
o dacie ogłoszenia upadłości rozstrzyga początek dnia; o dacie ogłoszenia upadłości rozstrzyga koniec dnia; o dacie ogłoszenia upadłości rozstrzyga chwila wydania postanowienia.
Sąd Okręgowy za słuszne przyjął pierwsze ze stanowisk, a mianowicie, że datą ogłoszenia upadłości jest początek dnia, w którym ogłoszono postanowienie o upadłości. Na poparcie tego stanowiska podano, że przemawiają za tym argumenty słowne, które w procesie wykładni mają zasadnicze znaczenie. Sąd odwołać miał się do potocznego znaczenia rozumienia terminu kalendarzowego jakiegoś zdarzenia. Skoro chodzić ma o dzień kalendarzowy, to zdaniem Sądu nie powinno być kwestionowane, że za datę należy rozumieć dzień wydania
postanowienia. Glosator zaakceptował to stanowisko, podnosząc jednak potrzebę rozwinięcia i doprecyzowania postawionych w nim tez. Dalej wskazał on, po odrzuceniu poglądów innych, niż zaakceptowany w glosowanym orzeczeniu, iż datą powstania masy upadłości jest data ogłoszenia upadłości konkretyzowana przez dzień, miesiąc i rok wydania postanowienia o ogłoszeniu upadłości. Innymi słowy, dzień powstania masy upadłości jest elementem daty ogłoszenia upadłości, gdyż dzień jest immanentnie powiązany z datą, będąc jej fragmentem. Dokonując dalszej analizy problemu, Glosator wskazuje, że dla ustalenia jednostki czasu powstania masy upadłości i skuteczności postanowienia o ogłoszeniu upadłości, istotny jest dzień ogłoszenia upadłości oraz pora dnia. Odnosząc się do pory dnia, wskazuje on, że skoro dzień rozpoczyna się z godziną 0:00 i kończy z godziną 24.00, to biorąc pod uwagę te krańcowe jednostki, skutki prawne powstają z nastaniem dnia w którym ogłoszono upadłość, czyli od godziny 0:00.
III. Jak wskazano już powyżej, glosowane orzeczenie oraz sama glosa, nie są w pełni przekonywujące. Co więcej, można przytoczyć wiele argumentów stojących w opozycji do zaprezentowanego stanowiska. Zarówno Sąd Okręgowy, jak i Glosator zbyt pochopnie wyeliminowali pierwszy z poglądów, zakładający, że o dacie ogłoszenia upadłości rozstrzyga chwila wydania postanowienia o ogłoszeniu upadłości. Nie można zgodzić się poglądami judykatu i glosy, że przypadek, o którym mowa w art. 51 ust. 1 p.u.n., ogranicza się do podmiotów wyszczególnionych w przytoczonym przepisie, w odniesieniu zaś do pozostałych z reguły niemożliwe jest ustalenie godziny wydania postanowienia o ogłoszeniu upadłości, skoro nie wymaga tego art. 51 ust. 1 p.u.n. określający treść formuły sentencji postanowienia sądu (art. 21 ust. 1 zd. 1 p.u.n.). Glosator wskazał, że wyjątek przewidziany w art. 51 ust.1 pkt 7 p.u.n. nie ma żadnego znaczenia dla chwili powstania masy upadłości podmiotów w nim wymienionych, a wskazanie godziny ogłoszenia upadłości ma znaczenie tylko dla niektórych skutków ogłoszenia upadłości, a nie należą do nich skutki wobec majątku dłużnika. Powołano się tutaj na pogląd D. Chrapońskiego6, zdaniem którego przyjęcie powyższej
koncepcji wymuszałoby badanie w każdym wypadku, w jakiej chwili doszło do podpisania sentencji orzeczenia przez skład orzekający, gdyż z tą chwilą staje się ono skuteczne stosownie do dyspozycji art. 360 k.p.c. Zdaniem Glosatora dowód taki byłby niedopuszczalny, gdyż byłby to dowód ponad osnowę dokumentu urzędowego (art. 247 k.p.c.), zaś przepisy regulujące jego wydanie, co do zasady, nie przewidują oznaczenia godziny jego wydania. Poza tym, każdorazowo należałoby badać chwilę dokonania przez dłużnika czynności prawnej dotyczącej mienia wchodzącego w skład masy upadłości dla określenia ważności czynności prawnej. Słusznie następnie Glosator kwestionuje poglądy D. Zienkiewicz7, która rozróżnia moment skuteczności postanowienia o ogłoszeniu upadłości oraz moment powstania masy upadłości, gdyż na gruncie przepisów p.u.n. nie ma do tego zasadniczych podstaw. Inaczej jest jednak z samą koncepcją przyjęcia momentu wydania postanowienia o ogłoszeniu upadłości jako chwili (dnia) ogłoszenia upadłości. Zarówno Sąd Okręgowy, Glosator
W celu nabcia pełnej wersji czasopisma prosimy o kontakt: info@izbasyndyków.pl numer 1 Marzec 2012
11