BBaChau Cymru’n Mynd i’r afael â Nod DatblyguCynaliadwy 16

*Busnesau Bach a Chanolig Cytûn

Harmonious Entrepreneurship:

“gweledigaeth i’r dyfodol sydd wedi’i gwreiddio mewn arloesi moesegol sy’n arwain at newid a gwella’r economi a chymdeithas, heb ddifrodi na niweidio pobl na’r amgylchedd.

Gorau oll os yw’n eu gwella a’u hailgyflenwi ac yn eu harwain at ddatblygiad hirdymor a chynaliadwy”.

Kirby & El-Kaffass, 2021

Harmonious entrepreneurship – a new approach to the challenge of global sustainability, World Journal of Entrepreneurship, Management and Sustainable Development Vol. 17 No. 4, 2021 pp. 846-855 © Emerald Publishing Limited 2042-5961 DOI 10.1108/WJEMSD-09-2020-0126

Cynhyrchwyd gan y Harmonious Entrepreneurship Society (Cyf) 2024 https://harmonious-entrepreneurship.org

Dr Felicity Healey-Benson & Yr Athro David A. Kirby

Er Pobl, Er y Blaned, Er Elw

aFelicity

AmfwyowybodaethamHESAIMS

David

BBaChauCymru’nMyndi’r afaelâNodDatblygu Cynaliadwy16

2024 Cynnwys

RHAGAIR

RHAGARWEINIAD

DRFELICITYHEALEY-BENSON

YRATHRODAVIDA.KIRBY

CEFNOGAETHGANARDEC,PCYDDS

OANNIEACANN: ESBLYGIADYTANGNEFEDDWYRENTREPRENEURAIDDCYMREIG

10 BBACHAUCYMRU’NMYNDI’RAFAELÂNODDATBLYGU CYNALIADWY16

1 BOMBUSARTISANAL

2 CEFNOGAETHTUFEWNTUFASCYMRUCBC

3 LOVEZIMBABWEFAIRTRADECBC

4 MANUMITCOFFEEROASTERSCYF

5 GRŴPN-ERGYCYF

6 OASISCAERDYDDCYF

7 RESOLUTIONATWORKCYF

8 PROSIECTCINIOSYRIA

9 THESUSTAINABLESOCIETY

10GRŴPTHRIVECYMRUCYF

CYFRANNUATLESIANTCENEDLAETHAU’R DYFODOL

CYFWELIADAUYSBRYDOLEDIG

DRJENIWILLIAMS:CYFUNOARFERGYDA NODDATBLYGUCYNALIADWY16

ANDREWMAUND:TAITHENTREPRENEURAIDD TUAGATHEDDWCHACHYFIAWNDER

CYHOEDDIADAUHES

RHAGAIR

Niddimondabsenoldebrhyfelywheddwch.Mae’ngyflwrgweithredol,parhaus sy’n deillio o wir barch at bawb. Caiff heddwch ei gyflawni’n bersonol ond dim ond yn gyfunol y mae’n gwbl bosibl. Mae’n golygu teimlo heddwch gyda’r hunan, ein gilydd, rhywogaethau eraill a’r Ddaear ei hun, ac er mwyn cyflawni cymdeithasauheddychlonmaeangenibobldroiiffwrddofyndarôlelwunigol a gweithio i sicrhau lles cyfunol sy’n osgoi niwed a dioddefaint yn yr ystyr ehangaf.

Mae’r ail gasgliad hwn o astudiaethau achos Entrepreneuriaeth Gytûn Cymru’n cynnwys tystiolaeth o awydd cynyddol i symud oddi wrth ‘ymladd’ dros newid, gydagymchwyddofentraunewyddlleol,cynhwysolsy’ncynniggobaithacsy’n cyfrannu’nystyrlonatgreubydmwycaredigathegibawb.

UNESCO-MOST BRIDGES yw’r rhaglen wyddoniaeth cynaliadwyedd seiliedig ar ddyniaethaudrawsddisgyblaethol(THiSS)gyntafa’runigunynUNESCOacsydd â hyrwyddo llewyrch heddychlon i bob math o fywyd yn graidd iddi. Mae BRIDGES yn cydnabod bod arloesi’n dechrau ar lawr gwlad, ac mae’n cefnogi’r gwaithpwysigmaeHESyneiwneudigofnodi’rnewidsyddarwaith.

YrAthroDrLuciAttala

Cyfarwyddwr, UNESCO-MOSTBRIDGES(UK)

MaeganGymruhaneshirabalchoarloesimewnheddwch.Ganmlyneddynôl, llofnododd dros 390,000 o fenywod yng Nghymru’r Ddeiseb Heddwch mewn gweithred ryfeddol o ymgysylltu dinesig, tra sefydlwyd cadair gyntaf y Brifysgol mewn Gwleidyddiaeth Ryngwladol yng Nghymru yn 1919 i geisio deall sut i atal rhyfel yn y dyfodol. Ganrif yn ddiweddarach, arweiniodd Cymru’r byd eto gyda DeddfLlesiantCenedlaethau’rDyfodol,ganosodllesiantcymunedolwrthgalon Llywodraeth Cymru a chyrff cyhoeddus. A chyda’r adroddiad hwn gwelwn sut mae arfer arloesol Entrepreneuriaeth Gytûn wedi cynorthwyo i greu arferion busnesmoesegol,cynaliadwyachynhwysolyngNghymru.

Mae Academi Heddwch Cymru yn rhan o fudiad cynyddol i sefydlu Cymru fel Cenedl Heddwch. Nid yw hyn yn golygu labelu Cymru fel un sy’n gwrthwynebu gwrthdaro treisgar fel ffordd o ddatrys anghydfodau. Mae’n llawer mwy na hyn –mae’nfforddofywsy’nseiliedigargyfiawnder,tegwchacarferioncynaliadwy acsy’ngynhwysolacynparchupawb.Osydymamlwyddoynhynobeth,mae arnom angen cefnogaeth ac ymgysylltiad cymunedau a sectorau ledled Cymru. Yr hyn y mae’r adroddiad hwn yn ei ddangos yw bod awydd yng Nghymru i’r dull hwn ddatblygu ymhlith entrepreneuriaid; ac nad yw hyn yn wrthwynebiad ond, yn hytrach, yn gallu bod yn sail i entrepreneuriaeth lwyddiannus.

YrAthroEmeritwsColinMcInnes

CydlynyddRhwydwaithYmchwil, AcademiHeddwchCymru

Fel Rheolwr Rhaglen ar gyfer Datblygu Ymchwilwyr yng Nghymdeithas Ddysgedig Cymru, rwy’n falch iawn o weld effaith y digwyddiadau a drefnwyd gennym ar aelodau ein Rhwydwaith Ymchwilwyr ar ddechrau eu Gyrfa. Roedd DrFelicityHealey-BensonymhlithyrwythYmchwilyddGyrfaCynnar(ECRs)arall obobrhanoGymruaddewiswydigymrydrhanmewndigwyddiadpwlltywod undyddyntrafod'LlwybrauatHeddwch'osafbwyntrhyngddisgyblaethol.Wedi'i gyd-drefnu gyda chefnogaeth Academi Heddwch Cymru , cynhyrchodd y sesiwndrafodaethauarffynonellaugwrthdarocyfoesofewnCymruathuhwnt, gan archwilio ffyrdd newydd o'i liniaru neu ei ddatrys. Yn ogystal â meithrin deialog traws-sefydliadol ar bynciau hollbwysig megis heddwch a dulliau sy’n seiliedig ar heddwch ymhlith ymchwilwyr, rydym yn dathlu’r ffaith bod digwyddiadau’r Rhwydwaith yn annog datblygu agendâu ymchwil sy’n berthnasolisefydliadauentrepreneuraiddCymreig.

DrBarbaraIbinarriagaSoltero

Mae’r llyfryn hwn, sy’n gasgliad meddylgar o achosion o Entrepreneuriaeth Gytûn yng Nghgymru, yn atseinio’n ddwfn gyda fy ngwaith a fy angerdd dros gefnogientrepreneuriaidsyddhebgynrychiolaethddigonolyneincymunedau. Nid delfrydau damcaniaethol yw egwyddorion Entrepreneuriaeth Gytûn, sy’n cyfunoarferionmoesegol,cynaliadwyachynhwysol,ond rheidrwyddymarferol argyfercymdeithaswydnatheg.Mae’regwyddorionhynyncyd-fyndâDeddf LlesiantCenedlaethau’rDyfodolLlywodraethCymru,sy’neinhelpuigydweithioi wella’ramgylchedd,yreconomi,cymdeithasadiwylliantwrthiniweithioigreu Cymru lewyrchus, wydn ac iachach, sy’n gyfrifol yn fyd-eang ac yn fwy teg, gydachymunedaucydlynusadiwylliantbywiog.

Mae’rachosionagyflwynirynyllyfrynyndarlunio’rysbrydoarloesiyrydymyn ceisio ei feithrin drwy wasanaeth Entrepreneuriaeth a Dechrau Busnes LlywodraethCymru.Maennhw’nfodelauiysbrydolientrepreneuriaidheddiwac yn y dyfodol sy’n dymuno gwreiddio gwerthoedd heddwch, cyfiawnder a chynaliadwyeddyngnghraiddeubusnesau.

AnnSwift

RheolwrBusnesNewydd,LlywodraethCymru

Mae rôl bwysig gan y Dyniaethau i’w chwarae wrth greu cymdeithasau teg, cyfiawn a chynaliadwy at y dyfodol. Fodd bynnag, mae hyn yn galw am ailddychmygu ac ailddatgan gwerthoedd craidd y Dyniaethau - ac yn enwedig ddisgyblaethauDyniaethau’nseiliedigarhanes-drwyymgysylltueangâphob profiad dynol yn y gorffennol pell a mwy diweddar. Mae entrepreneuriaeth yn cynnig geirfa gysyniadol gadarnhaol y mae ei pharodrwydd i dderbyn pob mathogreadigrwydd,cynhyrcheddadatrysproblemaudynolyngallupontio’r bwlch rhwng y Dyniaethau a phryderon cymdeithasol ac economaidd cyfoes mewn ffordd greadigol. Mae gwaith y Gymdeithas Entrepreneuriaeth Gytûn (HES) felly’n helpu i sicrhau bod ymchwil yn y Dyniaethau’n datblygu ac yn cynnalyberthynasarloesolhonnogydathrawsnewidcymdeithasol

DrThomasJansen

CyfarwyddwrYmchwil,Datblygu’rDyniaethau acArloesi,PCDDS

HEDDWCH - beth yw heddwch? Mae i heddwch nifer o gynodiadau fel y dengys awduron y llyfryn hwn drwy’r achosion a gyflwynir. Drwy raglen ymchwil y Gymdeithas Entrepreneuriaeth Gytûn nodwyd nifer o sefydliadau a busnesau yng Nghymru sy’n mynd i’r afael â phroblem generig Heddwch (Nod Datblygu Cynaliadwy 16) yn ei ffurfiau a’i chyd-destunau amrywiol. Ar gyfer llawer o’r achosion, dyma’r tro cyntaf y mae eu hymdrechion wedi’u cydnabod yn ffurfiol gan fod asiantaethau o’r fath yn aml yn gweithio heb gyhoeddusrwydd neu ffwdan, ond yn parhau i wneud eu gwaith gorau, sef darparu lloches ddiogel, tawelwch a chefnogaeth gan atgyfnerthu Nod Datblygu Cynaliadwy 16 “… pwysleisio’rbusnesaufelcyfryngauerbuddcymdeithasol”. roisylwiffoirhaggwrthdarofelygwelwnynOasisCaerdyddacymMhrosiect CinioSyria; darparuplatfformhyfforddiacaddysgigyn-droseddwyrdrwyGrŵpn-ergya ChefnogaethTuFewnTuFasCymru; cynhyrchucyllidiymladdcaethwasiaethdrwyManumitCoffeeRoasters; gweithio gyda grwpiau menywod yn Zimbabwe; hyfforddi cwmnïau ac unigolioniddeliogydagwrthdarodrwyResolutionatWork; hwyluso creadigrwydd cynhwysol drwy The Sustainable Studio a Bombus Artisanal;neu ddarparu adnoddau a refeniw i frwydro yn erbyn trais domestig drwy Grŵp ThriveCymru

mae’r sefydliadau hyn yn dangos sut mae menter yng Nghymru’n hyrwyddo Heddwch a Chytgord. Gan ddechrau gydag Annie Hughes-Griffiths ac Ann Pettitt, ymgyrchwyr heddwch a heriodd y sefydliad, mae menywod wedi chwarae - ac yn dal i chwarae - rôl hanfodol yn y broses hon. Caiff nifer o’r achosion eu harwain a'u hysgogi gan entrepreneuriaid benywaidd tra bod pob un yn dangos sut mae addysg, grymuso ac entrepreneuriaeth foesegol yn ategu’regwyddorionymaeHESynseiliedigarnynt.

BevPoldQAEP

GwobrMenteryFrenhinesRowndDerfynolGwobrau CyntafDewiSantLlywodraethCymru(Menter)

YmgynghoryddProsiect,HES

MENTROYMHELLACH:BUSNESMOESEGOLFEL

CATALYDDARGYFERHEDDWCHAFFYNIANT

Yn dilyn cyflwyno cysyniad Entrepreneuriaeth Gytûn yn ystod Wythnos Fyd-eang Entrepreneuriaeth 2020, mae David a fi wedi casglu a chyhoeddi detholiad o achosion sy’ndangoshanfodycysyniadynglir,ganarddangosyrheinisy’ncyfunoarferionbusnes moesegol, cynaliadwy a chynhwysol. Mae’r ail rifyn hwn yn adeiladu ar rifyn cyntaf Mentrau Cytûn Cymru mewn cydweithrediad â Hwb UNESCO-MOST Bridges, oedd yn ymwneud â bwyd. Mae’r llyfr wedi’i strwythuro i gyflwyno cyd-destun hanesyddol actifiaeth heddwch menywod Cymru yn gyntaf, ac yna’n cyflwyno 10 menter gyfoes Gymreigsy’nymgorfforiegwyddorionEntrepreneuriaethGytûn.

Mae ein hymdrechion yn cyd-fynd yn berffaith gyda nodau uchelgeisiol Nod Datblygu Cynaliadwy 16, yn enwedig yn sgil "Digwyddiad Pwll Tywod Llwybrau at Heddwch" Cymdeithas Ddysgedig Cymru, rhan o raglen ymchwil Academi Heddwch Cymru (AHC), sefydliad heddwch cyntaf Cymru. Roedd y digwyddiad hwn nid yn unig yn pwysleisio’r heriau cydgysylltiedig y mae ymchwil heddwch yn ymdrin â nhw, ond hefyd yn braenaru’r tir ar gyfercydweithio’nseiliedigarddatrysiadau,gan adleisioegwyddorionEntrepreneuriaethGytûn.

https://harmonious-entrepreneurship.org/2024/02/09/hes-collaboratesin-pathways-to-peace/

Roedd y sgyrsiau gwerthfawr yn y digwyddiad yn tanlinellu cymhlethdod yr heriau cymdeithasol y mae ymchwil heddwch yn eu trin a phwysigrwydd cydweithio rhyngddisgyblaethol ac ymgysylltu cymunedol wrth ddatblygu datrysiadau gyda, yn hytrachnagargyfer,cymunedau.Rhanganologo’rtrafodaethauoedddehongliadeang o Nod Datblygu Cynaliadwy 16, sy’n galw am wireddu heddwch a chyfiawnder drwy addysg, grymuso ac entrepreneuriaeth foesegol. Mae Entrepreneuriaeth Gytûn, sy’n cydbwyso elw, pobl a’r blaned, yn adlewyrchiad perffaith o’r nodau a osodir yn Nod DatblyguCynaliadwy16a’rsaithnodllesiantaamlinellirynNeddfLlesiantCenedlaethau’r Dyfodol. Dan y ddeddfwriaeth arloesol hon, sy’n unigryw i Gymru, rhaid i gyrff cyhoeddus weithioatwellallesianteconomaidd,cymdeithasol,amgylcheddoladiwylliannolCymru. Drwy roi’r pwyslais ar Fusnesau Bach a Chanolig fel cyfryngau ar gyfer budd cymdeithasol ac ymgorffori egwyddorion Entrepreneuriaeth Gytûn, mae’r mentrau Cymreig dan sylw’n dangos sut y gall yr ysbryd entrepreneuraidd, dan arweiniad ymrwymiad i gytgord a chynaliadwyedd, ysgogi newid cadarnhaol. Nid yn unig y mae’r mentrauhynyncyfrannuatagendabyd-eangyNodauDatblyguCynaliadwy,maennhw hefydynchwaraerôlhanfodolwrthgreuCymrulewyrchus,wydn,fwycyfartal,iachacha chyfrifol yn fyd-eang, gyda chymunedau cydlynus a diwylliant bywiog ac iaith Gymraeg sy’n ffynnu. Mae eu harferion arloesol a chydwybodol yn ymdrin ag achosion gwaelodol anghydraddoldebacaflonyddwch,ganalwamagweddaucyfannol,dyneiddiolatfusnes acarweinyddiaeth.

DrFelicityHealey-Benson

Ymchwilydd Arweiniol, Y Sefydliad Rhyngwladol ar gyfer Athrofa Ryngwladol ar gyfer DatblygiadEntrepreneuraiddCreadigol(ARDEC),PCDDS Cyd-SylfaenyddaChyfarwyddwrHES

TUAGATDDYFODOLCYTÛN: AIL-GYDBWYSOELW,PLANED,APHOBL

“Man’sinhumanitytoman.Makescountlessthousandsmourn”.

RobertBurns,1784

Yn COP27 ym mis Tachwedd 2022, nododd Ysgrifennydd Cyffredinol y Cenhedloedd

Unedigeinbod“arybrifforddatuffernhinsawddacmaeeintroedyndalarysbardun”. Roedd yn gywir wrth gwrs ond fel y mae 17 Nod Datblygu Cynaliadwy’r Cenhedloedd

Unedig yn tystio, mae her cynaliadwyedd yn fwy na chynhesu byd-eang a’r newid yn yr hinsawdd. Fodd bynnag, mae’r argyfwng hinsawdd mor ddifrifol fel bod y problemau eraillymae’rblanedyneuhwynebu’ntuedduigaeleuhesgeuluso.Maehynynarbennig o wir am Nod Datblygu Cynaliadwy 16 (Heddwch, Cyfiawnder a Sefydliadau Cadarn). Ar wahân i’r diffyg heddwch byd-eang a’r dioddefaint erchyll sy’n deillio o ryfel, cawn ein hatgoffa’n ddyddiol, yn ein cymunedau lleol, o anghyfiawnder dyn at ei gyd-ddyn ac o droseddau yn erbyn pobl, anifeiliaid ac eiddo. Yn aml mae’r rhain yn ganlyniad i anghyfiawnder nid yn unig yn nhermau incwm ond addysg, bwyd, rhywedd, iechyd, tai, cyfleoedd ac ati hefyd, a gellir dangos bod entrepreneuriaeth wedi cyfrannu at y broblem,neuhydynoedwedi’ichreu,oganlyniadi’wffocwsaruchafuelw.

Mae Entrepreneuriaeth Gytûn yn ymagwedd newydd, systemig at gynaliadwyedd sy’n myndi’rafaelâ’rbroblemhon.Ynhytrachnagosodffocwsar“wneudcymaintoarianâ phosib” yr amcan yw creu busnesau gyda gwaelodlin driphlyg lle mae elw, y blaned a phobl mewn cytgord â’i gilydd, a thrwy hynny gydnabod cydgysylltiad systemig y problemauahelpuisicrhaunadywproblemau’ncaeleuhesgeulusona’uhanwybyddu.

Mae’rGymdeithasEntrepreneuriaethGytûnyncroesawucefnogaethCymdeithasDdysgedig CymruacAcademiHeddwchCymruwrthhyrwyddomentrauymchwilsy’nmyndi’rafaelâ Heddwch(NodDatblyguCynaliadwy16),ynenwedigmewncyfnodllemaecymaintoangen hyrwyddocymdeithasauheddychlon,cynhwysolachyfiawnynghydâsefydliadaueffeithiol, atebolachynhwysol.

YrAthroDavidAKirby

DeiliadGwobryFrenhinesamHyrwyddoMenter

Cyd-SylfaenyddaChyfarwyddwrHES

PrifysgolCymruYDrindodDewiSant

Ynamlcaiffeianghofiobodmeddwlcreadigolynunobrifysgogwyrnewid,abodmodd dysgu meddwl arloesol creadigol. Mae ymateb i heriau byd-eang, megis newid yn yr hinsawdd ac iechyd, yn galw am gydweithio creadigol i arloesi - datblygu datrysiadau i broblemau newydd a rhai sy’n bodoli eisoes. Fel Cyfarwyddwr Sefydliad Rhyngwladol a arweinir gan greadigrwydd yng Nghymru, cartref Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol (Cymru) 2015, sy’n llawn angerdd o fod wedi gweithio’n bersonol gyda’r Cenhedloedd Unedig ar ddatblygu’r Nodau Datblygu Cynaliadwy a pholisi entrepreneuriaeth, rwyf i’n eiriolwrbalchdroswaithHESa’rfforddymae’nhyrwyddobusnesausy’ncyd-fyndâNod 16.

Mae gwaith IICED wedi cael sylw ar y lefelau uchaf, a chanmolwyd ei ymagweddau addysgolarlefelYsgrifennyddCyffredinolyCenhedloeddUnedig.Wrthhelpu’rComisiwn Ewropeaidd i ddatblygu Fframwaith EntreComp, roeddem ni’n ymwybodol o’r ystyriaethau moesegol yr oedd angen i ni eu hymgorffori mewn ffyrdd entrepreneuraidd o feddwl. Y llawenydd oedd bod gan yr holl wledydd a gymerodd ran nod cyffredin, sef sicrhau gwell dyfodol i’n dinasyddion, dyfodol oedd yn dibynnu ar well agweddau at ddysgu ac addysgu. Nid oedd yn syndod i ni pan nododd un o’n cyn-gydweithwyr yn y DU, oedd bellach yn gweithio i Fforwm Economaidd y Byd, mai datrys problemau’n greadigol mewn gwaith tîm oedd yr angen rhyngwladol roedden nhw’n uniaethu ag ef fwyaf.

Panedrychwnareinbyd,rydymnibobamseryncanfodgwrthdaro,syddnidynunigyn eintristáu,ondhefydyngwneudinisylweddoli’rhynnadydymni’neiwybod,abethallai fodangeninieiddysguosafbwyntiauadiwylliannaugwahanol.Maehynyngolygubod angen i ni feddwl nid yn unig yn feirniadol, ond hefyd gyda chywreinrwydd sy’n sail i ddysgu da; gofyn beth ydyn ni ddim yn ei wybod a pham? Gall hyn fod yn wir mewn sefyllfaoedd lleol yn ogystal â rhyngwladol, lle mae cydweithio a rhannu’n ffactorau allweddolisicrhaullwyddianthebwastraff.

Mae’r syniad hwn wedi’i ymgorffori yn PCDDS, Prifysgol Entrepreneuraidd Ewropeaidd E Driphlyg y Flwyddyn 2022, mor bell yn ôl ag y gallaf i gofio, ac roedd rhai o’r rhaglenni entrepreneuriaeth cyntaf i mi fod yn rhan ohonyn nhw yn gweld y tu hwnt i wneud arian gan ymdrin ag anghenion cymdeithasol. Rwy’n cofio gydag anwyldeb ‘On your beach’, menter a ddatblygwyd i hyrwyddo glanhau traethau a gwneud defnydd artistig o wrthrychau a ganfuwyd i gynhyrchu incwm. Mae llawer o’n graddedigion wedi mynd ymlaen i wneud pethau cwbl ryfeddol, fel adeiladu gwlad newydd o’r enw Trash Isles, lle daeth y Fonesig Judy Dench yn Frenhines i dynnu sylw at broblem llygredd plastig. Mae un arall wedi helpu menywod difreintiedig yn Haiti i gael addysg ansawdd uchel, drwy ddatblygu cwmni a enillodd wobr werdd ac oedd yn hyrwyddo ac yn gwerthu eu cynhyrchioncrefftmewnffyrddnewydd.

Rwy’nfalchfodfyMhrifysgolyncefnogi’rmathhwnofeddwl,abodHES wedidodohydigartrefllemaehanessefydliadolcryfogydweithioyn helpuiysgogi’ragendahwnyneiflaen-ilefeluwchfyth.

YrAthroDrKathrynPenaluna

PennaethMenteraChyfarwyddwryAthrofaRyngwladolargyferDatblygiad CreadigolEntrepreneuraidd,PCDDSD

OANNIEACANN:ESBLYGIADY TANGNEFEDDWYRENTREPRENEURAIDDCYMREIG

Yn 1923 arweiniodd yr ymgyrchydd heddwch o Gymru,AnnieJane Hughes Griffiths (1873-1942) ddirprwyaeth o fenywod Cymru i America i gyflwyno deiseb wedi’i llofnodi gan 390,296 o fenywod Cymru’n galw ar fenywod America i berswadio’r Unol Daleithiau i ymuno â Chynghrair y Cenhedloedd, rhagflaenydd y Cenhedloedd Unedig.Geiriadyddeiseboedd:“Hiraethwnamyborepannathroir atycleddyfamddedfrydynhelyntionycenhedloedd;atheimlwny prysurir gwawr yr Heddwch a bery pe bai’n bosibl i’r America gymeryd ei lle yng Nghyngor Cynghrair y Cenhedloedd.” Fodd bynnag, er gwaethaf dau fis o “Daith heddwch” a chyfarfod ag Arlywydd yr UD, Calvin Coolidge, roedd yr ymgyrch yn aflwyddiannus, ac ni ymunodd yr Unol Daleithiau â Chynghrair y Cenhedloedd. Yn dilyn addewid yr Arlywydd fodd bynnag, storiwyd y ddeiseb yn ei chist dderw yn Amgueddfa Genedlaethol Hanes AmericaynWashington–oleiaftan2023pangafoddeidychwelyd iGymrui’rLlyfrgellGenedlaetholynAberystwyth.

Roedd menywod Cymru wrthi eto 58 o flynyddoedd yn ddiweddarach yn 1981 gan ddechrau’r hyn a ddaeth yn brotest heddwch a newidiodd y byd ac a arweiniodd at ddiwedd y Rhyfel Oer. Wrth ddarllen y papur newydd yn ei thyddyn ym mhentref Llanpumsaint,dechreuoddAnnPettittbryderu’ngynyddolamddyfodoleitheuluifanc a dyfodol y blaned ei hun. Darllenodd fod gorsaf awyr yr UD yn cael ei sefydlu yng Nghomin Greenham yn Swydd Berkshire ac y byddai’n gweithredu fel storfa i daflegrau cruise Americanaidd. Penderfynodd fod rhaid gwneud rhywbeth i osgoi’r posibilrwydd y byddai Prydain yn cael ei thynnu i mewn i ryfel niwclear ac ar ôl cryn bendronipenderfynodddrefnugorymdaithheddwch.Ar27Awst1981,arôlmisoeddo drefnu, gadawodd Ann a 36 o fenywod eraill o Gymru Gaerdydd i gerdded 120 o filltiroedd i’r orsaf awyr. Cymerodd y daith 10 niwrnod gan gasglu cyhoeddusrwydd a chefnogaeth ar y ffordd ar gyfer protest “Menywod dros Fywyd ar y Ddaear”. Pan gyrhaeddonnhw’rorsafawyrar5Medi1981aethonnhwatii’wclymueuhunaingyda chadwyni i reiliau’r gwersyll a sefydlu Gwersyll Heddwch Menywod Comin Greenham, abarhaoddam19oflynyddoedd,ymhellarôli’rawyrennauAmericanaiddolafadael yr orsaf yn 1991. Tyfodd y gwersyll yn gyflym ac ym mis Rhagfyr 1982, amgylchynodd 30,000ofenywodyrorsafyndaldwylo.

Er gwaethaf protestiadau’r menywod a’r cyhoeddusrwydd byd-eang, aeth y prosiect yn ei flaen a chyrhaeddodd y taflegrau. DechreuoddAnnsylweddolibodyprotestiadau’ncaeleudefnyddiofelpropagandaynerbynPrydaina’rGorllewinynyrUndeb Sofietaidd. Felly yn 1982 trefnodd daith 10 niwrnod i’r Undeb Sofietaidd i gyfarfod â grwpiau heddwch a swyddogion y Llywodraeth gan gynnwys Pwyllgor Heddwch swyddogol y Kremlin. Er i rai o’r bobl a ddaeth i’w cwrdd gael eu hanfon i wersylloeddcarcharynddiweddarach,yn1985penodwydMikhailGorbachevynYsgrifennyddCyffredinolPlaidGomiwnyddolyr UndebSofietaiddarhyddhawydnifero’uplithfelrhano’ibolisiglasnost(didwylledd).Ynypendrawyn1987llofnododdgytuniad gydagArlywyddyrUDRonaldReagan,aarweinioddatsymudrhaio’rtaflegraucruiseerbyn1991.Ynddiweddarach,ynLlundain yn 2004, cyfaddefodd Gorbachev fod menywod Comin Greenham wedi dylanwadu ar ei benderfyniad i lofnodi’r Cytuniad a honnodd un o ymgynghorwyr Reagan fod yr “opsiwn sero” wedi’i gymryd yn uniongyrchol o faneri protest y menywod. Er bod Ann yn falch yr ystyrir bod y gwersyll heddwch wedi cyfrannu yn y ffordd hon, fel y dywed “Alla i ddim dweud bod Greenham wedi stopio’r ras arfau oherwydd dwi’n meddwl ei fod yn un o nifer o ffactorau … Dwi’n meddwl mai’r arweinydd a wthiodd am hyn mewn gwirionedd oedd Gorbachev”. Gadawodd Ann y gwersyll heddwch yn 1984 gan ddychwelyd at ei theulu ifanc a’i thyddynyngNghymru,ondparhaoddiymweldamyndâmenywodoGymrugydahi.DywedoddfodymenywodCymreighyn,o gymoedd glofaol, pentrefi gwledig a dinasoedd Cymru “wedi dod â llawer o onestrwydd, bywiogrwydd ac wmff i Greenham”. MaeeuhangennhwarnomninawrfelymaeangenAnniea’r390,296olofnodwyrbenywaidd.

Roedd Annie ac Ann ill dwy’n mynd i’r afael â Nod Datblygu Cynaliadwy 16 (Heddwch, Cyfiawnder a Sefydliadau Cadarn), ond drwy wneud hynny roedden nhw hefyd yn mynd i’r afael â her cynaladwyedd byd-eang. Doedd y naill na’r llall wedi sefydlu busnesau ond roedd eu hymddygiad yn entrepreneuraidd mewn cyfnod pan nad oedd diwylliant o fenter mor amlwg ym Mhrydain ag y mae heddiw. Bu’r ddwy’n arloesi gan helpu i sicrhau newid. Parhaodd Ann â’i thaith entrepreneuraidd drwy sefydlu busnes teils cerameg yn ogystal â’i thyddyn, sefydlu elusen yn Chad i hyfforddi bydwragedd mewn prosesau geni ac ysgrifennullyfr264odudalennauameihanturiaethauyngNghominGreenham.

MenywodCymruynWashington,CasgliadyWerinCymru

AnnPettitt,Delwedd:SouthWalesEcho

BBACHAUCYMRU’NMYNDI’RAFAEL ÂNODDATBLYGUCYNALIADWY16

BBACHAUCYMRU’NMYNDI’RAFAELÂNOD DATBLYGUCYNALIADWY16

Mae gwaddol actifiaeth heddwch Cymreig, a grisialir yn ymdrechion Annie Jane HughesGriffithsa’rddeisebenfawrdrosheddwchbyd-eang,ynparhauiatseinio’n ddwfn yng nghalon Cymru. Erbyn heddiw, caiff yr ysbryd ei ail-ddychmygu drwy dapestri o fentrau sy’n ymgorffori’r un gwerthoedd o gymuned, stiwardiaeth amgylcheddolachyfiawndercymdeithasolagyroeddGriffithsa’ichyfoedionyneu hyrwyddobroniganrifynôl.

Mae’r casgliad canlynol yn edrych ar straeon ysbrydoledig a gwaith effeithiol mentrau modern yng Nghymru, gyda phob un yn cyfrannu at actifiaeth heddwch yn ei ffordd unigryw ei hun. O hybiau creadigol The Sustainable Studio yng Nghaerdydd,sy’nmeithrinmynegiantcreadigolmewnfframwaithogynaladwyedd cymdeithasolacamgylcheddol,iwaithtrawsnewidioln-ergyGroupCyfymMheny-bont, sy’n grymuso cyn-droseddwyr i ailymuno â chymdeithas, mae hanfod actifiaethheddwchynffynnu.

Mae ManumitCoffeeRoasters yng Nghaerdydd yn cynnig cyflogaeth ag urddas i oroeswyr caethwasiaeth fodern, tra bo Prosiect Cinio Syria yn Aberystwyth yn meithrin cyfnewid diwylliannol a chefnogaeth i fenywod o Syria yng Nghymru. Yn y Fenni,mae LoveZimbabweFairTradeCBC yn hyrwyddo grymuso drwy ddatblygu cynaliadwy, gan roi hwb i gymuned Chinamhora drwy fasnach deg. Mae Oasis Caerdydd Cyf yn defnyddio prosiectau coginio i integreiddio ffoaduriaid, sy’n cyfoethogicydlyniantcymdeithasol.

Mae Cefnogaeth Tu Fewn Tu Fas Cymru CBC yng Nghaerdydd a Grŵp Thrive CymruaBombusArtisanalynneCymru’nhyrwyddoachosionadsefydlu,cymorth i oroeswyr cam-drin domestig, a ffasiwn foesegol yn eu tro. Mae Resolution at Work yng Nghaerdydd a Bryste’n cynnig gwasanaethau cyfryngu a rhaglenni hyfforddi sy’n meithrin diwylliannau cynhwysol yn y gweithle ac yn cyfrannu at leoliadau sefydliadol heddychlon. Mae’r mentrau hyn yn iteriadau modern o’r gwaithheddwchachyfiawndersyddwedidiffinioactifiaethCymreig,ganddangos sut mae’r hadau a heuwyd gan Griffiths a’i chymheiriaid wedi blodeuo’n ymdrechionamrywioligreucymdeithasgyfiawnachynaliadwy. MaenaratifheddwchyngNghymru,agyfoethogirganygorffennola’ifywiocaugan ypresennol,yndangoscymunedagymrwymiaddwfniegwyddorionNodDatblygu Cynaliadwy 16. Drwy harneisio ysbryd actifiaeth a’i gyfuno â modelau busnes creadigolmae’rmentrauhynyndangosygallwnfyndi’rafaelyneffeithiolâheriau cymdeithasolacamgylcheddol,achreubydmwycyfiawnaheddychlon.Maeasio actifiaeth ac entrepreneuriaeth fel hyn yn gosod Cymru’n begwn gobaith, ac yn dangos bod yr awydd am heddwch yn pontio cenedlaethau a bod agweddau arloesol, â phwyslais ar fusnes yn chwarae rhan hanfodol yn llunio dyfodol mwy cytûn.

BOMBUSARTISANAL

Wedi’i sefydlu gan Amber Jones, mae Bombus Artisanal yn frand ffasiwn arloesol sydd â’i wreiddiau yn ethos cynaliadwyedd, cynwysoldeb, a chynhyrchu moesegol. Wedi'i leoli yn Ne Cymru, mae'n canolbwyntio ar ddillad wedi'u huwchgylchu a chynaliadwy sy'n hygyrch i bobl ar draws pob sbectrwm o ran maint, rhyw, hil a gallu.

AMDANYNT Yn deillio o angerdd Amber am ffasiwn a'i hymwybyddiaeth uniongyrchol o effaith y diwydiant ar gymdeithas a'r amgylchedd, mae Bombus Artisanal yn ymgorffori model busnes sy'n blaenoriaethu lles dynol ac amgylcheddol ochr yn ochr â phroffidioldeb. Trwy ddefnyddio deunyddiau cynaliadwy a sicrhau cyflogau teg, maent yn enghraifft o fodel entrepreneuriaeth foesegol.

EFFAITH AR SDG 16

Hyrwyddo Cynhwysiant Cymdeithasol trwy greu ffasiwn gynhwysol sy'n cynrychioli pob maint, rhyw, a hil, meithrin cydraddoldeb a lleihau anghydraddoldebau.

Cynnig cyfleoedd cyflogaeth a chydweithio i artistiaid a chrefftwyr ymylol, gan wella eu hannibyniaeth economaidd a'u lles. Trwy uwchgylchu deunyddiau a sicrhau cynhyrchiant moesegol, mae Bombus Artisanal yn cefnogi defnydd cyfrifol a chynhyrchu, gan gyfrannu'n anuniongyrchol at gymunedau heddychlon a chynhwysol.

TRYSORAU

Cynhwysiant Cymdeithasol a Grymuso: Mae cenhadaeth graidd Bombus Artisanal yn canolbwyntio ar greu gofod ffasiwn ble mae pawb yn teimlo eu bod yn cael eu cynrychioli a'u gwerthfawrogi, gan fynd i'r afael yn uniongyrchol ag anghydraddoldebau cymdeithasol a meithrin ymdeimlad o gymuned.

Stiwardiaeth Amgylcheddol: Trwy ddefnyddio deunyddiau cynaliadwy, wedi'u hailgylchu ac ymrwymiad i'r lleiafswm o wastraff, mae'r fenter yn dangos sut y gall busnesau ffynnu wrth gael effaith gadarnhaol ar yr amgylchedd.

5 Cydraddoldeb Rhywiol

10 Llai o Anghydraddoldeb

12 Defnyddio & Chynhyrchu’n Gyfrifol

13 Gweithredu ar y Newid yn yr Hinsawdd

16 Heddwch, Cyfiawnder, & Sefydliadau Cadarn

17 Gweithio mewn Partneriaeth i gyflawni’r Nodau

FFFASIWN GYDA CHYDWYBOD - FFASIWN GYNALIADWY A CHYNHWYSOL SY'N HERIO NORMAU DIWYDIANT.

BBACHAUCYMRU’N

MYNDI’RAFAELÂNOD DATBLYGUCYNALIADWY16

AMDANYNT

GRYMUSO TRWY ADDYSG - HWYLUSO CYFLEOEDD ADDYSGOL AC ENTREPRENEURIAID I GYN-DROSEDDWYR.

CEFNOGAETH TU FEWN TU FAS CYMRU CBC

Mae Cefnogaeth Tu Fewn Tu Fas Cymru, a gydsefydlwyd gan Marc Lewis, Jamie Grundy, a’r cyn-droseddwr Chris Leslie, yn darparu cymorth trawsnewidiol i gyn-droseddwyr yng Nghymru. Trwy ganolbwyntio ar ailintegreiddio i gymdeithas, cyflogaeth, addysg, a hunangyflogaeth, mae CTFTFC yn chwarae rhan hanfodol wrth leihau atgwympo a meithrin diogelwch cymunedol.

Wedi’i lansio ym mis Mawrth 2019 mewn ymateb i’r cyfraddau uchel o atgwympo yng Nghaerdydd a thu hwnt, mae CTFTFC yn cynnig gwasanaethau arloesol gyda’r nod o bontio’r bwlch rhwng cyn-droseddwyr a chyfleoedd ar gyfer dechrau newydd. Trwy ddatblygiad personol, partneriaethau addysgol, a chymorth cyflogaeth, mae CTFTFC yn enghraifft o ddull cyfannol o adsefydlu ac ailintegreiddio.

EFFAITH AR SDG 16

Mynd i'r afael yn uniongyrchol ag atgwympo trwy ddarparu cefnogaeth gynhwysfawr i gyn-droseddwyr, gan eu cynorthwyo i ailintegreiddio'n llwyddiannus i gymdeithas.

Gwella mynediad at gyfiawnder a hyrwyddo sefydlu cymunedau cynhwysol a heddychlon trwy rymuso cyn-droseddwyr gyda'r offer ar gyfer newid cadarnhaol.

Hwyluso partneriaethau gyda sefydliadau addysgol a busnesau, gan feithrin amgylchedd o gynwysoldeb a chefnogaeth i'r rhai sydd ag euogfarnau.

Eiriolwyr dros newidiadau systemig mewn polisïau ac arferion, gyda'r nod o greu cymdeithas fwy cynhwysol a theg sy'n cydfynd ag egwyddorion heddwch, cyfiawnder, a sefydliadau cryf.

TRYSORAU ENTREPRENEURIAETH GYDGORDIOL

Cymorth Arloesol ar gyfer Ailintegreiddio:

Mae dull unigryw CTFTFC o gynnig cymorth wedi’i deilwra yn crynhoi arloesed mewn entrepreneuriaeth gymdeithasol, gan ganolbwyntio ar ailintegreiddio a hunangynhaliaeth i gyn-droseddwyr.

Grymuso Trwy Addysg a Chyflogaeth: Trwy alluogi mynediad i addysg a chyflogaeth, mae CTFTFC nid yn unig yn hyrwyddo annibyniaeth economaidd ond hefyd yn meithrin ymdeimlad o bwrpas ac urddas ymhlith cyn-droseddwyr, trwy alinio ag ethos entrepreneuriaeth gytûn.

4 Addysg o Ansawdd

8 Gwaith Teilwng & Thwf Economaidd

10 Llai o Anghydraddoldeb

16 Heddwch, Cyfiawnder, & Sefydliadau Cadarn

17 Gweithio mewn Partneriaeth i gyflawni’r Nodau

3 BBACHAUCYMRU’N MYNDI’RAFAELÂNOD

ARTISANAL ADVOCACY - MASNACHU CELF A CHREFFT I GEFNOGI BYWOLIAETHAU CYNALIADWY YN ZIMBABWE.

LOVEZIMBABWEFAIRTRADECBC

Wedi'i gychwyn gan Martha Musonza Holman, mae'n hyrwyddo datblygu cynaliadwy yn

Zimbabwe a Chymru. Trwy werthu celf menywod Zimbabwe a chefnogi Pentref Chinamhora, mae'r fenter yn gwella lles cymunedol a thwf economaidd, gan briodi cyfiawnder cymdeithasol â datblygiad proffidiol, cynaliadwy.

Ar ôl symud i'r Fenni, Cymru, o Zimbabwe dan amgylchiadau trallodus, trosolodd Martha ei phrofiadau a'i hangerdd dros addysg a chyfiawnder cymdeithasol i sefydlu Love Zimbabwe. Mae'r fenter hon nid yn unig yn cynnig cyfleoedd masnach deg i grefftwyr o Zimbabwe ond mae hefyd yn cyfrannu'n sylweddol at ddatblygiad Canolfan Gymunedol Chinamhora, gan sicrhau mynediad i addysg, gwasanaethau iechyd, ac arferion amaethyddiaeth gynaliadwy.

EFFAITH AR SDG 16

Cymryd rhan mewn deialog rhyngddiwylliannol a pharch at amrywiaeth, gan gyfrannu at gymuned heddychlon, gynhwysol.

Gweithio gyda phartneriaid lleol a rhyngwladol, gan atgyfnerthu rôl masnach deg a mentrau a arweinir gan y gymuned wrth adeiladu sefydliadau cryf, atebol.

Eiriolwyr dros Gyfiawnder Cymdeithasol trwy ymdrechion addysgol a phrosiectau datblygu cymunedol.

Yn hyrwyddo hawliau a lles unigolion ar y cyrion, gan gyd-fynd â cheisio cyfiawnder i bawb.

TRYSORAU ENTREPRENEURIAETH GYDGORDIOL

Grymuso Economaidd a Thegwch Cymdeithasol:

Yn gweithredu ar groesffordd grymuso economaidd ac ecwiti cymdeithasol, gan dalu prisiau teg am gelf a chrefft Zimbabwe. Mae'r fenter hon yn hybu incwm y crefftwyr ac yn meithrin arferion masnach deg.

Stiwardiaeth Amgylcheddol ac Addysg: Trwy ei gefnogaeth i brosiectau cynaliadwy ym Mhentref Chinamhora, mae Love Zimbabwe yn hyrwyddo cadwraeth amgylcheddol ac addysg, gan addysgu ffermio cynaliadwy ac arferion byw i sicrhau lles cymunedol hirdymor.

1 Dim Tlodi

2 Dim Newyn

3 Iechyd & Llesiant Da

4 Addysg o Ansawdd

5 Cydraddoldeb Rhywiol

6 Dŵr Glân a Glanweithdra

AMCANION DATBLYGU CYNALIADWY AC AMCANION LLES

8 Gwaith Teilwng & Thwf Economaidd

10 Llai o Anghydraddoldeb

11 Dinasoedd & Chymunedau Cynaliadwy

13 Gweithredu ar y Newid yn yr Hinsawdd

15 Bywyd ar y Tir

16 Heddwch, Cyfiawnder, & Sefydliadau Cadarn

17 Gweithio mewn Partneriaeth i gyflawni’r Nodau

BBACHAUCYMRU’N MYNDI’RAFAELÂNOD

16

BREWING HOPE - RHOSTIO COFFI O FFYNONELLAU MOESEGOL I GYNORTHWYO GOROESWYR CAETHWASIAETH FODERN A HYRWYDDO ARFERION CYFLOGAETH DEG.

MANUMITCOFFEEROASTERSCYF

Grymuso goroeswyr caethwasiaeth fodern trwy gynnig hyfforddiant a chyflogaeth fel rhostwyr coffi a baristas, gan hwyluso'r daith tuag at ryddid a hunanddibyniaeth. Trwy gyrchu moesegol a neilltuo elw i brosiectau gwrthgaethwasiaeth, mae Manumit yn cyfrannu at adsefydlu ei weithwyr ac yn codi ymwybyddiaeth o gaethwasiaeth fodern ac yn cefnogi'r frwydr yn ei herbyn.

Wedi’i leoli yng Nghaerdydd, sefydlwyd Manumit Coffee gan y Parch Dai Hankey a Nick Davis gyda chenhadaeth ddeuol: i gynorthwyo goroeswyr caethwasiaeth fodern i adennill eu hyder ac i frwydro yn erbyn caethwasiaeth fodern trwy ddarparu gweithle diogel, cefnogol. Mae elw a fuddsoddir mewn prosiectau gwrthgaethwasiaeth lleol yn helpu’r dynion a’r merched sydd wedi dioddef ecsploetiaeth erchyll, gan fasnachwyr a masnachwyr caethweision modern, i ailadeiladu eu bywydau.

TRYSORAU ENTREPRENEURIAETH GYDGORDIOL

Grymuso unigolion y mae caethwasiaeth fodern yn effeithio arnynt, gan gynnig llwybr urddasol iddynt ailadeiladu eu bywydau

Darparu cymorth cyfannol ar gyfer datblygiad personol a phroffesiynol. Yn cyfrannu at heddwch a chyfiawnder trwy frwydro yn erbyn caethwasiaeth fodern a chefnogi goroeswyr.

Trwy addysg ac allgymorth, mae'n gwella ymwybyddiaeth a chyfranogiad cymunedol wrth fynd i'r afael â chaethwasiaeth fodern a'i hatal.

Yn dangos ymrwymiad i arferion moesegol a chyfiawnder cymdeithasol trwy gyrchu cyfrifol a dyrannu elw.

Effaith Menter Foesegol:

Hyrwyddwyr yn integreiddio arferion moesegol a chynaliadwyedd. Mae eu hymrwymiad i gynorthwyo goroeswyr caethwasiaeth fodern yn tanlinellu model busnes sy'n pwysleisio grymuso cymdeithasol ochr yn ochr ag arferion masnach gyfrifol.

Cytgord mewn Llwyddiant a Gwasanaeth: Gan ddangos model lle mae cyflawniadau busnes yn cyfrannu at les cymdeithasol, maent yn arddangos y potensial i fentrau gefnogi newid cymdeithasol sylweddol wrth gynnal llwyddiant gweithredol.

1 Dim Tlodi

2 Dim Newyn

8 Gwaith Teilwng & Thwf Economaidd

10 Llai o Anghydraddoldeb

12 Defnyddio & Chynhyrchu’n Gyfrifol

13 Gweithredu ar y Newid yn yr Hinsawdd

16 Heddwch, Cyfiawnder, & Sefydliadau Cadarn

Gr

ŵp n-ergy CYF

Mae n-ergy yn hyrwyddo adsefydlu trwy addysg, gan gynorthwyo troseddwyr a chyndroseddwyr i gaffael sgiliau galwedigaethol er mwyn ailintegreiddio'n well i mewn i gymdeithas. Wedi'i sefydlu gan Donna TurnerKot, mae n-ergy yn enghraifft o ymrwymiad i leihau atgwympo a hyrwyddo heddwch trwy hyfforddiant a chefnogaeth adeiladol.

Wedi’i sefydlu ym Mhen-y-bont ar Ogwr, Cymru, mae n-ergy yn effeithio ar fywydau y tu hwnt i’w fro yng Nghymru, gan ddarparu hyfforddiant ac arweiniad trawsnewidiol ar ôl rhyddhau, nid yn lleol yn unig ond ar draws rhanbarthau cyfan yng Nghymru a Lloegr. Eu hegwyddor arweiniol yw meithrin ailintegreiddio a dysgu, gan hwyluso dychweliad urddasol i gymdeithas. Y tu hwnt i'w gwasanaethau sylfaenol, mae n-ergy wedi ymrwymo i greu effaith crychdonni twf addysgol ac adferiad cymdeithasol, gan gyfrannu at wead cymunedau lleol ac ehangach.

Lleihau atgwympo trwy ddarparu hyfforddiant galwedigaethol a chymorth cyflogaeth, gan gyfrannu at gymunedau mwy diogel a heddychlon.

Meithrin cynhwysiant cymdeithasol a chyfiawnder trwy gynorthwyo adsefydlu troseddwyr a chyn-droseddwyr.

Cydweithio â charchardai, sefydliadau cymunedol, a chyflogwyr i wella integreiddio ac atebolrwydd cymdeithasol.

Hyrwyddo diwylliant o beidio â gwahaniaethu, gan helpu i chwalu'r rhwystrau a wynebir gan gyn-droseddwyr mewn cymdeithas.

Cymryd rhan mewn partneriaethau sy'n adlewyrchu ymrwymiad i welliant cymdeithasol a datblygu cynaliadwy.

Hyrwyddo Sgiliau ac Ailintegreiddio Cymdeithasol: Mae ymrwymiad n-ergy i gynhwysiant a datblygiad proffesiynol yn ail-lunio bywydau trwy gynnig hyfforddiant galwedigaethol i gyn-droseddwyr. Mae'r fenter hon yn sail i egwyddorion entrepreneuriaeth gytûn trwy feithrin ailintegreiddio cymdeithasol a thwf personol.

Cysoni Cyfleoedd a Thwf Cymunedol: Trwy addysg a chefnogaeth, maent yn pontio'r bwlch rhwng potensial unigol ac anghenion cymdeithasol, gan wella lles cymunedol. Mae’r model yn dangos sut y gall llwyddiant busnes a lles cymdeithasol gyfuno ar gyfer mwy o gytgord cymunedol.

Dim Tlodi

8 Gwaith Teilwng & Thwf Economaidd

10 Llai o Anghydraddoldeb

11 Dinasoedd & Chymunedau Cynaliadwy

12 Defnyddio & Chynhyrchu’n Gyfrifol

16 Heddwch, Cyfiawnder, & Sefydliadau Cadarn

17 Gweithio mewn Partneriaeth i gyflawni’r Nodau

BBACHAUCYMRU’N

AMDANYNT

OASIS CAERDYDD CYF

Mae Oasis Caerdydd, a gychwynnwyd gan Reynette Roberts, yn sefyll fel ffagl gobaith ac integreiddio i ffoaduriaid a cheiswyr lloches o fewn y gymuned Gymreig. Gyda man cychwyn lletygarwch sylfaenol, mae wedi esblygu i fod yn ganolfan gynhwysfawr sy'n cynnig ystod eang o wasanaethau cymorth, gweithgareddau a rhwydweithiau cyflogaeth.

INTEGREIDDIO MAETHU - MENTRAU COGINIO I GEFNOGI INTEGREIDDIO FFOADURIAID A CHYDLYNANT CYMUNEDOL.

Wedi’i sefydlu yn 2008 yng Nghaerdydd, mae’r ganolfan hon wedi dod yn ganolbwynt cymunedol hanfodol, gan ddarparu gofod croesawgar ar gyfer hyd at 150 o ymwelwyr bob dydd. Trwy amrywiaeth o raglenni gan gynnwys dosbarthiadau iaith, gweithdai celf, a gweithgareddau chwaraeon, mae Oasis Caerdydd yn hyrwyddo cynhwysiant cymdeithasol, iechyd ac addysg. Mae dulliau arloesol y ganolfan, fel y gegin symudol ffoaduriaid, “Global Eats” a’r “Plate Project”, yn enghraifft o’i hymrwymiad i ddefnyddio bwyd fel cyfrwng cyfnewid diwylliannol ac adeiladu cymunedol.

EFFAITH AR SDG 16

Hyrwyddo heddwch a chyfiawnder trwy hwyluso integreiddio ffoaduriaid a cheiswyr lloches i'r gymuned leol, a thrwy hynny feithrin cydlynant cymdeithasol.

Gwella mynediad at gyfiawnder a gwasanaethau cymorth ar gyfer grwpiau ymylol, gan gyfrannu at sefydlu cymdeithasau cynhwysol a heddychlon.

Grymuso unigolion trwy gyfleoedd addysg a chyflogaeth, gan eiriol dros eu hawliau a chyfranogiad ym mywyd y gymuned.

Trwy gynnig mynediad at gyngor cyfreithiol, mae Oasis Caerdydd yn symleiddio’r system gyfreithiol gymhleth ar gyfer ffoaduriaid, gan hyrwyddo cyfiawnder a rheolaeth y gyfraith, sy’n hanfodol i SDG 16.

TRYSORAU ENTREPRENEURIAETH GYDGORDIOL

Canolfan Gymunedol Arloesol:

Mae Oasis Caerdydd yn ymgorffori arloesedd gyda ffocws cymunedol, gan ysgogi cyfnewid bwyd a diwylliannol fel arfau ar gyfer integreiddio a grymuso cymdeithasol.

Cynaladwyedd a Chynhwysiant: Trwy ail-bwrpasu gwastraff bwyd a hyrwyddo defnydd cyfrifol, ochr yn ochr â meithrin amgylchedd cynhwysol ar gyfer pobl o gefndiroedd amrywiol, mae Oasis Caerdydd yn arddangos model cynaliadwy o fenter gymdeithasol.

& Llesiant Da

Teilwng & Thwf Economaidd

Llai o Anghydraddoldeb

Dinasoedd & Chymunedau Cynaliadwy

Defnyddio & Chynhyrchu’n Gyfrifol

Heddwch, Cyfiawnder, & Sefydliadau Cadarn

Gweithio mewn Partneriaeth i gyflawni’r Nodau

BBACHAUCYMRU’N MYNDI’RAFAELÂNOD

DATBLYGUCYNALIADWY

16

AMDANYNT

ARBENIGWYR DATRYS GWRTHDARO - TROI GWRTHDARO YN Y GWEITHLE YN DDEIALOGAU ADEILADOL

RESOLUTION AT WORK

Mae Resolution at Work yn gwmni arloesol yng Nghaerdydd a Bryste sy’n cynnig atebion creadigol i reoli gwrthdaro. Yn arbenigo mewn gwasanaethau cyfryngu, gweithdai hyfforddi gwrthdaro, a hyfforddi, mae'r sefydliad hwn yn grymuso cleientiaid i reoli a datrys gwrthdaro yn y gweithle yn effeithiol, gan wella iechyd sefydliadol a lles personol.

Wedi'i ysgogi gan fewnwelediad Alison Love fel cyfreithiwr cyflogaeth profiadol ac ymarferydd AD, mae Resolution at Work yn mynd i'r afael â'r angen hanfodol am fecanweithiau effeithiol i ddatrys gwrthdaro o fewn gweithleoedd. Mae'r tîm, sy'n cynnwys arbenigwyr o gefndiroedd amrywiol, yn ymroddedig i drawsnewid amgylcheddau gweithle yn fannau lle mae gwrthdaro yn arwain at ganlyniadau cadarnhaol, gan hyrwyddo twf a dealltwriaeth.

EFFAITH AR SDG 16

Trwy gynnig gwasanaethau cyfryngu ac asesu niwtral, mae Resolution at Work yn gwella mynediad at gyfiawnder ac yn cefnogi rheolaeth y gyfraith, gan alinio â ffocws SDG 16 ar gymdeithasau heddychlon a chynhwysol.

Mae eu rhaglenni hyfforddi a'u hymyriadau yn meithrin diwylliant cynhwysol yn y gweithle, gan gyfrannu at sefydlu heddwch o fewn lleoliadau sefydliadol.

Trwy eu hymdrechion i ddatrys gwrthdaro yn adeiladol, maent yn cyfrannu at amgylcheddau cymunedol mwy diogel a chytûn.

TRYSORAU ENTREPRENEURIAETH GYDGORDIOL

Grymuso Newid trwy Gyfryngu:

Mae Datrys yn y Gwaith yn crynhoi'r model entrepreneuriaeth gytûn trwy ysgogi cyfryngu nid yn unig i ddatrys anghydfodau ond hefyd i feithrin diwylliant o ddeialog agored a pharch at ei gilydd, a thrwy hynny hyrwyddo lles yn y gweithle ac iechyd sefydliadol.

Datrys Gwrthdaro Arloesol:

Mae eu dull Asesu Niwtral arobryn a Datrys! Rhaglen hyfforddi - yn dangos ymrwymiad i arloesi ym maes datrys gwrthdaro, gan effeithio'n gadarnhaol ar ddiwylliant sefydliadol a chysylltiadau gweithwyr, ac arddangos sut y gall busnesau gydbwyso elw gyda buddion cymdeithasol.

3 Iechyd & Llesiant Da

8 Gwaith Teilwng & Thwf Economaidd

16 Heddwch, Cyfiawnder, & Sefydliadau Cadarn

BBACHAUCYMRU’N MYNDI’RAFAELÂNOD

PROSIECT CINIO SYRIA

Dan arweiniad tair o ffoaduriaid benywaidd o Syria, mae’r prosiect yn meithrin integreiddio, cyfnewid diwylliannol, a chefnogaeth i’r rhai mewn angen. Trwy eu sgiliau coginio, maent yn arddangos cyfraniadau gwerthfawr ffoaduriaid, a’u diolchgarwch am eu hail gartref. Gan ddechrau'n fach, maen nhw bellach yn cynnal cynulliadau mwy. Yn 2019, nhw oedd y bwyty dros dro cyntaf o Syria yng Nghymru

Wedi’i leoli yn Aberystwyth, tref brifysgol arfordirol yng Nghanolbarth Cymru, mae Prosiect Cinio Syria yn dod â menywod sy’n rhannu angerdd am goginio at ei gilydd. Gyda chefnogaeth y Groes Goch Brydeinig, maent yn gweithio'n gytûn i annog integreiddio a chyfnewid diwylliannol, darparu cefnogaeth i bobl mewn angen, herio'r canfyddiad bod ffoaduriaid yn feichiau ar gymdeithas, a rhoi yn ôl trwy gariad at fwyd.

EFFAITH AR SDG 16

Trefnu digwyddiadau ar raddfa fawr yn

llwyddiannus i godi arian i deuluoedd o Syria.

Hwyluso heddwch ac integreiddio cymunedol trwy ddod â grwpiau amrywiol at ei gilydd trwy ddigwyddiadau diwylliannol a bwyd.

Grymuso menywod sy’n ffoaduriaid o Syria trwy gydnabod eu sgiliau, hyrwyddo entrepreneuriaeth, a’u galluogi i weithredu fel llysgenhadon diwylliannol.

Cydweithio â sefydliadau lleol fel Busnes

Cymru a'r Groes Goch Brydeinig, gan wella atebolrwydd a mentrau cymunedol cynhwysol.

Codi ymwybyddiaeth am gyfraniadau a heriau ffoaduriaid, hyrwyddo cyfiawnder a thanseilio stereoteipiau.

TRYSORAU ENTREPRENEURIAETH GYDGORDIOL

Ysbrydoli Gwydnwch ac Integreiddio Diwylliannol:

Mae'n enghraifft o wydnwch a phontio diwylliannol ac yn arddangos ysbryd entrepreneuriaid ar waith. Mae'r fenter yn amlygu pŵer trawsnewidiol celfyddydau coginio wrth feithrin cydlynant cymunedol a dathlu treftadaeth amrywiol. Arferion Cynaliadwy a Grymusol: Gyda ffocws ar adnoddau lleol a defnydd ystyriol, saif y fenter hon fel model ar gyfer datblygiad cymunedol cynaliadwy. Mae'n hyrwyddo byw'n ecoymwybodol a grymuso economaidd trwy fentrau a chanolfannau cymunedol ystyrlon.

1 Dim Tlodi

2 Dim Newyn

5 Cydraddoldeb Rhywiol

8 Gwaith Teilwng & Thwf Economaidd

10 Llai o Anghydraddoldeb

11 Dinasoedd & Chymunedau Cynaliadwy

12 Defnyddio & Chynhyrchu’n Gyfrifol

16 Heddwch, Cyfiawnder, & Sefydliadau Cadarn

PONTYDD COGINIO - ARDDANGOS INTEGREIDDIO DIWYLLIANNOL A GRYMUSO TRWY FWYD.

BBACHAUCYMRU’N MYNDI’RAFAELÂNOD

DATBLYGUCYNALIADWY16

AMDANYNT

ECOSYSTEMAU CREADIGOL - AIL-BWRPASU MANNAU AR GYFER YMGYSYLLTU CYMUNEDOL CREADIGOL A CHYNALIADWY.

THESUSTAINABLESOCIETY

Wedi’i sefydlu gan Julia Harris a Sarah Valentin, mae TSS yn trawsnewid hen ffatri arfau rhyfel yn ganolbwynt deinamig ar gyfer creadigrwydd a datblygiad cynaliadwy yng Nghaerdydd. Mae'n gweithredu fel gofod cydweithio ar gyfer artistiaid a phobl greadigol, gan ganolbwyntio ar gynaliadwyedd, cymuned a chyfiawnder cymdeithasol.

Mae TSS, a sefydlwyd ym mis Gorffennaf 2016, yn ffynnu fel menter greadigol a chynaliadwy yng Nghaerdydd. Mae'n ail-bwrpasu hen ffatri arfau, yn cefnogi dros 200 o aelodau ac yn hyrwyddo cynwysoldeb yn y celfyddydau. Mae prosiect yr Ystafell Ddarllen yn tanlinellu ymhellach ei ymrwymiad i drafodaethau cymdeithasol ac amgylcheddol, gan arddangos sut mae TSS yn cyfuno ymgysylltiad cymunedol â bywiogrwydd economaidd, gan ymgorffori egwyddorion entrepreneuriaeth gytûn.

EFFAITH AR SDG 16

Mae TSS yn meithrin cymuned fywiog o bobl greadigol o ddisgyblaethau amrywiol, gan wella heddwch a chyfiawnder trwy gyfnewid a chydweithio diwylliannol.

Trwy weithdai a mentora, mae TSS yn mynd ati i ddatgymalu rhwystrau i gymunedau ymylol, gan gyfrannu at rymuso cymdeithasol.

Mae TSS yn hyrwyddo safonau moesegol o fewn y celfyddydau, gan gefnogi SDG 16 yn uniongyrchol trwy eiriol dros degwch ac uniondeb ar draws y sectorau creadigol.

TRYSORAU ENTREPRENEURIAETH GYDGORDIOL

Grymuso Lleisiau Creadigol dros Newid: Mae TSS yn harneisio creadigrwydd i hybu newid cymdeithasol, gan ymgysylltu â'r gymuned trwy fentrau sy'n ysgogi deialog a gweithredu ar faterion hanfodol, gan feithrin ymdrech ar y cyd ar gyfer dyfodol gwell.

Hyrwyddo Cynaladwyedd Trefol: Mae TSS yn dangos cynaliadwyedd trwy ailbwrpasu mannau trefol ac arwain ymdrechion ecoymwybodol, cefnogi'r gymuned greadigol ac eiriol dros ddatblygiad dinas gynaliadwy, gynhwysol.

8 Gwaith Teilwng & Thwf Economaidd

9 Diwydiant, Arloesi, & Seilwaith

10 Llai o Anghydraddoldeb

11 Dinasoedd & Chymunedau Cynaliadwy

12 Defnyddio & Chynhyrchu’n Gyfrifol

13 Gweithredu ar y Newid yn yr Hinsawdd

16 Heddwch, Cyfiawnder, & Sefydliadau Cadarn

17 Gweithio mewn Partneriaeth i gyflawni’r Nodau

BBACHAUCYMRU’N

AMDANYNT

GRŴPTHRIVECYMRUCYF

Wedi’u sefydlu gan Grŵp Thrive Cymru mewn cydweithrediad â Bouygues UK, maent yn fusnes gwasanaeth glanhau ym Mhort Talbot sy’n grymuso menywod sy’n goroesi cam-drin. Gyda throsiant o tua £500,000 yn 2020/21, mae’n drosoledd gwasanaethau glanhau o ansawdd uchel i greu cyfleoedd cyflogaeth sefydlog, gan flaenoriaethu lles gweithwyr a chymuned.

CYCHWYN GLÂN - GWASANAETHAU GLANHAU FEL SBARDUN I OROESWYR CAM-DRIN, GAN ARALLGYFEIRIO I ARLWYO.

Yn deillio o ymateb tosturiol i anghenion merched sydd wedi goroesi cam-drin domestig, mae Grŵp Thrive Cymru wedi esblygu i fod yn fusnes proffidiol pwrpasol. Dechreuodd trwy gynnig gwasanaethau glanhau ar safleoedd adeiladu ysgolion, sy'n tyfu'n gyflym oherwydd ei ansawdd gwasanaeth eithriadol a'r effaith drawsnewidiol ar fywydau ei weithwyr. Wrth ehangu ei weithrediadau, maent wedi mentro i'r diwydiant arlwyo.

EFFAITH AR SDG 16

Mynd i'r afael â thrais yn erbyn menywod trwy ddarparu cyflogaeth ddiogel, gefnogol, gan gyfrannu'n uniongyrchol at nod SDG 16 ar gyfer lleihau trais a cham-fanteisio.

Darparu cyflogaeth sefydlog a chefnogaeth i oroeswyr benywaidd, gan eu cynorthwyo i wella ac ailintegreiddio.

Hyrwyddo amgylchedd gwaith cynhwysol a chefnogol, gan feithrin heddwch a chyfiawnder yn y gymuned.

Yn cefnogi Thrive Women’s Aid, gan gyfrannu at gymunedau mwy diogel a chenhadaeth ehangach cyfiawnder a lles cymdeithasol.

TRYSORAU ENTREPRENEURIAETH GYDGORDIOL

Grymuso a Chynhwysiant:

Yn darparu cyfleoedd cyflogaeth a thwf i oroeswyr benywaidd, gan hyrwyddo cydraddoldeb rhywiol a chyfiawnder cymdeithasol.

Cymuned a Moeseg:

Yn dangos cyfuniad o arferion busnes moesegol gyda chefnogaeth gymunedol, gan arddangos model busnes lle mae proffidioldeb ac effaith gymdeithasol yn cydfodoli yn gytûn.

5 Cydraddoldeb Rhywiol

8 Gwaith Teilwng & Thwf Economaidd

10 Llai o Anghydraddoldeb

11 Dinasoedd & Chymunedau Cynaliadwy

16 Heddwch, Cyfiawnder, & Sefydliadau Cadarn

CYFRANNUATLESIANTCENEDLAETHAU’R DYFODOL

Caiff y saith nod a amlinellir yn Neddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol eu hyrwyddo gan amrywiol fentrau a gaiff sylwynygyfrolhon,pobunyncyfrannuatddyfodolmwycynaliadwy,cyfiawnallewyrchusiGymru.

MaeBombusArtisanal,n-ergy,TheSustainableStudio,aResolutionatWorkyncyfrannuat"GymruLewyrchus"drwy feithrin diwydiannau cynaliadwy, darparu hyfforddiant galwedigaethol, cefnogi’r economi greadigol a gwella iechydsefydliadol.MaeBombusArtisanalyncanolbwyntioarffasiwngynaliadwyachynhwysol,ganherionormau’r diwydiant,traboTheSustainableStudioynrhoipwrpasnewyddifannauargyferymgysylltucymunedolcreadigol achynaliadwy.MaeResolutionatWorkyncynnigdatrysiadaurheoligwrthdarocreadigol,ganrymusocleientiaidi ddatrysgwrthdaro’neffeithiolynygweithle,athrwyhynnywellaiechydysefydliadallesiantpersonol. Mae nifer o fentrau, gan gynnwys n-ergy, Cymorth i Ferched Thrive, Oasis Caerdydd, Manumit Coffee, Love ZimbabweFairTradeCIC,aCefnogaethTuFewnTuFasCymru,ynhyrwyddo"Cymrusy’nfwyCyfartal"drwyrymuso grwpiau sydd wedi’u hymyleiddio. Mae n-ergy yn cynnig hyfforddiant galwedigaethol a chyfleoedd cyflogaeth i gyn-droseddwyr,ahwylusoeudychweliadigymdeithas.Drwywasanaethglanhauabwyd,maeCymorthiFerched Thrive yn cynnig cyflogaeth a chymorth i fenywod sy’n oroeswyr cam-drin. Mae Manumit Coffee Roasters yn grymusogoroeswyrcaethwasiaethfoderndrwygynnighyfforddiantachyflogaethfelgweithwyrsy’nrhostioacyn gweini coffi. Mae Love Zimbabwe Fair Trade CIC yn cefnogi bywoliaethau cynaliadwy yn Zimbabwe drwy arferion masnach deg, tra bo Cefnogaeth Tu Fewn Tu Fas Cymru yn hwyluso cyfleoedd addysgol ac entrepreneuraidd i gyn-droseddwyr,ganeucynorthwyoiailintegreiddio’nllwyddiannus.

Caiff iechyd meddwl a llesiant, agweddau hanfodol ar "Gymru iachach," eu hyrwyddo gan fentrau fel n-ergy, CymorthiFerchedThrive,OasisCaerdydd,CefnogaethTuFewnTuFasCymru,aResolutionatWork.MaeCymorthi FerchedThriveacOasisCaerdyddyncyfrannuat"GymruoGymunedauCydlynus"drwygreuamgylcheddaumwy diogelameithrinintegreiddio.MaedulliauarloesolOasisCaerdydd,gangynnwysygeginsymudoliffoaduriaida’r "PlateProject,"yndefnyddiobwydfelcyfrwngargyfercyfnewiddiwylliannolameithrincymunedau

Mae The Sustainable Studio a Phrosiect Cinio Syria yn hyrwyddo "Cymru â diwylliant bywiog lle mae’r Gymraeg yn ffynnu" drwy ymgysylltu diwylliannol, amrywiaeth, a chyfnewid. Mae Prosiect Cinio Syria, dan arweiniad ffoaduriaid benywaiddoSyria,ynmeithrinintegreiddioachyfnewiddiwylliannoldrwyddigwyddiadaucoginio.

MaeBombusArtisanal,ManumitCoffee,aLoveZimbabweFairTradeCICyncyd-fyndâ"Chymrusy’ngyfrifolarlefel fyd-eang"drwyeirioldrosfasnachdeg,cyrchumoesegolacarferiondatblygucynaliadwy.MaeManumitCoffeeyn cyflwyno ei elw i brosiectau gwrth-gaethwasiaeth, gan gyfrannu at adsefydlu eu gweithwyr a chodi ymwybyddiaethamgaethwasiaethfodern.

Mae’r mentrau hyn yn dangos ymrwymiad cryf i nodau Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol, gan weithio at ddyfodol mwy cynaliadwy, cyfartal a llewyrchus i Gymru. Drwy harneisio meddwl entrepreneuraidd a modelau busnes arloesol, maen nhw’n mynd i’r afael â heriau cymdeithasol ac amgylcheddol, gan ddangos egwyddorion entrepreneuriaeth gytûn. Yn benodol, mae eu hymdrechion i hybu heddwch, cyfiawnder a sefydliadau cadarn yn cyd-fynd â Nod Datblygu Cynaliadwy 16. Yn gyffredinol mae eu hymrwymiad i rymuso grwpiau sydd wedi’u hymyleiddio,datrysgwrthdaro’nadeiladol,achreucymunedaumwydiogelachydlynusyndangosyrôlhanfodoly gall entrepreneuriaeth ei chwarae wrth gyflawni nodau llesiant lleol ac amcanion byd-eang fel Nod Datblygu Cynaliadwy 16. Drwy wneud hyn, maen nhw’n ysbrydoli eraill i gydnabod potensial busnes fel grym er newid cadarnhaol,sy’ncyfrannuatfydmwycytûnachynaliadwyigenedlaethaupresennola’rdyfodol.

Cymru Lewyrchus Cyrmru Gydnerth

Cymru Iachach

Cymru Sy’n Fwy Cyfartal

Cymru Sy’n Gyfrifol Ar Lefel Fyd-Eang Cymru o Gymunedau Cydlynol Cymru â Diwylliant Bywiog Lle mae'r Gymraeg yn Ffynnu

Cyfweliad

gydaDrJeniWilliams

Ymeddwlytuôli’r’Genhadaeth’:cyfunoarfergydaNod

DatblyguCynaliadwy16

Mae Dr Jeni Williams yn awdur, academydd ac actifydd cymunedol â ffocws ar amlygu lleisiau ymyledig a meithrin sgiliau bywyd allweddol. Mae ei chyfraniadau llenyddol yn cynnwys casgliadau o farddoniaeth megis Being the Famous Ones, gydag erthyglau ac adolygiadau mewn nifer o gylchgronauachyfnodolionmegisAgenda,NewWelshReview a The London Magazine. Mae Jeni wedi darlithio’n helaeth ar lenyddiaethacysgrifennucreadigolmewnprifysgolionledled deCymru.

Drwyeihymdrechionamlddisgyblaetholynybydacademaidd acymgysylltucymunedolarlawrgwlad,maeJeni’nhyrwyddo adrodd straeon cynhwysol ac yn meithrin dealltwriaeth draws-ddiwylliannol. Mae ei gwaith yn crynhoi’r croestoriad cytûnrhwngmynegiantllenyddolaceiriolaethgymdeithasol. Yn 2022 dyfarnwyd Gwobr Cydlyniant Cymdeithasol ‘Unsung Heroes’iddiameigwaithgydaCheiswyrLlochesaFfoaduriaid

Jeni,bethydychchi’nmeddwlamgysylltueich gwaithâNodDatblyguCynaliadwy16,sy’n gweithioihyrwyddocymdeithasauheddychlon achynhwysolargyferdatblygucynaliadwy, darparumynediadatgyfiawnderibawba meithrinsefydliadaueffeithiol,atebola chynhwysolarboblefel?

Mae’nddiddorolgweldgwaithfymywyddrwylens Nod Datblygu Cynaliadwy 16. Er nad wyf i wedi meddwlynymwybodolamypeth,rwy’ngweldbod fy ymdrechion yn cyd-fynd â’i egwyddorion – o gadwraethynyrysgol,gweithiogyda’rdigartrefyn y 70au, bod yn rhan o gymuned a grwpiau menywod,achefnogiceiswyrllochesaffoaduriaid ers 2004. Yn yr ymdrechion hyn i gyd, rwyf i wedi ceisio cynnal ymreolaeth, hunan-benderfyniad, ceisio partneriaethau a rhwydweithiau cymorth cilyddol – edefyn sylfaenol o hyrwyddo cymdeithasaucynhwysol,heddychlonachyfiawn.

Jeni,maeeichtaithacademaiddwedi myndâchioddiddordebplentyndod mewngwyddoniaethiymwneudyn ehangachâ’rcelfyddydau,a chwestiynauamgynhwysiant cymdeithasol.Allechchirannu’r ysbrydoliaethasbardunoddeichangerdddros farddoniaethacalywioddeichgyrfa?

Dyma daith lenyddol oedd yn adlewyrchu newidiadau cymdeithasol, naratifau crefyddol a gwleidyddol esblygol, ac yn cynnig cipolwg ar batrymau cydgysylltiedig hanes, diwylliant a’u cydadwaith yn ein bywydau. Roedd yr astudiaeth yn gyflwyniad perffaith i newidiadau cymdeithasol a phresenoldeb cudd syniadau oedd yn herio’r norm naratifol. Yn y chwedl, caiff y ferch ifanc, Philomel,eithreisioganeibrawdyngnghyfraith,a’i thawelu drwy dorri ei thafod allan, ond mae’n gwehyddu tapestri i ddweud wrth ei chwaer, Procne,bethsyddwedidigwydd.PanddawProcne i’whachub,mae’rchwioryddyndialarytreisiwrtan i Zeus ymyrryd i atal y cylch treisgar drwy eu trawsnewidigydynadar.MaePhilomelyncaelllais newydd fel eos sy’n canu yn erbyn gormes. Wedi’r cyfan,mae’reosynsymbolofarddoniaeth.

Mae diddordeb wedi bod gen i erioed mewn strwythur, sut mae pethau’n gweithio, boed yn anifeiliaid neu arbrofion cemegol, neu mewn llenyddiaeth neu gelf. O oedran cynnar iawn roeddwni’nysgrifennustraeonacherddi,ondfel plentyn roedd gwyddoniaeth hefyd yn denu, ac roeddwn i’n dymuno bod yn ficrobiolegydd i ddechrau,tanimisylweddoli’n16oedybyddai hynny’n cynnwys arbrofion ar anifeiliaid, felly newidiais i’r celfyddydau. Ar ôl rhoi cynnig ar waith cymunedol, yn y pen draw astudiais Saesneg fel myfyriwr aeddfed. Ar ôl graddio, derbyniais ysgoloriaeth yr Academi Brydeinig ar gyferdoethuriaethynolrhainystyrnewidiolffigur yr eos, a elwir yn aml yn Philomel, ar draws testunau’nrhychwantuHomeriElizabethBarrett Browning. Astudiais chwedlau cyn-Asyriaidd, gweithiau Groegaidd hynafol, dysgais Ladin i archwiliocerddiclasurolGroegaChristnogolo’r 4edd-12fedganrif,hydatycyfnodcanoloesol,y dadeni, y ddeunawfed ganrif a’r cyfnod rhamantaidd.

Mae fy angerdd dros yr eos angerddol yn rhan o fy niddordeb mewn dychwelyd eu lleisiau i’r rheini sy’n ddi-lais. Pan es i ati i addasufynoethuriaethynfonograff beirniadol,InterpretingNightingales: Gender, Class, Histories, roeddwn i wrth fy modd pan roddodd Amgueddfa Gelf Fodern Efrog Newyddganiatâdimiddefnyddio campwaith swreal Max Ernst o 1924, Dau Blentyn yn cael eu Bygwth gan Eos (Deux Enfants sont menacés par un rossignol), ar y clawr. Mae’n ddelwedd eithriadol sy’n crynhoi cymhlethdodau perygluscelf,mythaseicoleg.

Sutydychchiwedillwyddoigynnwysactifiaeth cymdeithasolyneichbywydacademaidd?

I mi, mae cyswllt anorfod rhwng y ddau. Wrth ddysgullenyddiaethneuysgrifennucreadigol,rwy’n ystyried sut mae negeseuon yn cyflawni ystyr, sydd yr un mor hanfodol wrth weithio dros gyfiawnder troseddol.Maefyymwneudgydacheiswyrllochesa ffoaduriaiders2004wedibodynhynodowerthfawr, gan gyflwyno gwahanol safbwyntiau o amrywiol gefndiroedd, ond gyda diddordeb cyffredin mewn ymgysylltu drwy weithredu creadigol ac addysg. Yn 2006, roeddwn yn aelod sylfaen o Grŵp Cymorth Lloches a Ffoaduriaid Menywod Abertawe, ac rwy’n dal i gadeirio’r grŵp. Yn 2020, ymunodd y grŵp â Chlymblaid Sisters Not Strangers, lle’r wyf i’n dal yn gynrychiolyddgweithredol.

parhad trosodd

Cyfweliad‘ymeddwlytuôl’gyda DrFelicityHealey-Benson

JeniyndarllenoBeingtheFamousOnes, Volcano,Abertawe2017

Jeni, allwch chi fyfyrio ar sut mae’r elfennau unigryw yn eich treftadaeth a’ch magwraeth wedi llunio eich ymagwedd arbennig yn eich gwaithacademaiddachymunedol?

Er fy mod wedi cyfarfod â pherthnasau oedd yn siarad Cymraeg yn ystod ymweliadau teuluol, ni chafodd iaith na hanes a llenyddiaeth Cymru fyth eu crybwyll yn fy ysgolion Saesneg. Ymhellach, roedd straeon cyferbyniol fy mherthnasau’n fy ngwneudynymwybodolonaturddetholnaratifau sefydledigynifanciawn.Roeddcyfnodfynghynŵr yn gweithio dan ddaear wedi fy ngwneud yn chwerw o ymwybodol o’r naratifau gelyniaethus ynghylch cymunedau glofaol ac arwyddocâd streicio.Roeddymwneudâstreicglowyr1983wrthi middechrauynybrifysgolhefydwedifyamlygui boblaanafwydgansystemgosbol.Ynycyfamser, roedd byw mewn pentref glofaol Cymraeg ei iaith wedi fy nysgu am werth cydweithio a chydweithredu sydd wedi aros gyda fi drwy gydol fy oes. Mae’r cefndir hwn wedi siapio fy ngwerthoedd, sy’n fy annog i groesawu syniadau newydd a meithrin sensitifrwydd at gynildeb cyfathrebu. Yn fy mywyd proffesiynol ac fel actifydd, mae hyn wedi golygu creu mannau lle mae lleisiau a phrofiadau gwahanol yn cael eu clywed ac yn cyd-gysylltu. Rwyf i’n credu bod chwilio am gydgysylltiad yn hanfodol mewn addysgagwaithcymunedol.

Jeni, beth ydych chi’n ei feddwl am rôl iaith a dosbarth yn siapio bywydau unigol, a sut mae deallyrhainynwellyncyfrannuatNodDatblygu Cynaliadwy16?

Maeiaithadosbarthwedi’ucydblethu’ngymhleth wrth siapio ein bywydau, ac yn chwarae rôl ganolog yn fy ngwaith ar draws gwahanol ddiwylliannau a chymunedau. Mae deall naws a chynildeb iaith yn mynd y tu hwnt i gyfathrebu yn unig;mae’ngolygudeallycredoau,ygwerthoedd a’r profiadau maen nhw’n eu cyfleu. Mae’r mewnfudwr sy’n methu â chyfathrebu drwy’r Saesneg dan anfantais enfawr. Mae dosbarth, fel hil, yn dylanwadu ar y ffordd mae unigolion yn rhyngweithio gyda’r byd a chanfyddiad pobl eraill ohonyn nhw. Mae fy mhrofiadau wedi dangos i fi sut mae iaith a dosbarth yn gallu gweithredu fel rhwystrau – a hefyd fel pyrth. Mae cydnabod a llywiodrwy’relfennauhynynfeddylgarynhanfodol mewn addysg a gwaith cymunedol ar gyfer meithrin cyfathrebu cynhwysol ac effeithiol. Mae’r ddealltwriaeth hon yn cyfrannu’n uniongyrchol at nodau Nod Datblygu Cynaliadwy 16 sef adeiladu cymdeithasaucyfiawnachynhwysol.

Jeni, oes unrhyw gyfarfyddiadau arbennig wedi llunio eich agwedd at ymgysylltu cymunedol a gwaithcymdeithasol?

Oes heb os. Un o’r profiadau mwyaf pwerus yn fy ngwaith cymunedol oedd pan gefais fy anfon i Abertaweyn1975iweithiomewnllochesnosgyda phoblddigartref.Roeddllawero’runigolionhynyn gyn-forwyr, ac roedd eu straeon yn deimladwy iawn. A hwythau wedi arfer â bywyd ar y môr, roedden nhw’n profi trafferthion sylweddol ar ôl ymddeol. Roedd y rhan fwyaf yn brwydro alcoholiaeth, gwaddol yr yfed trwm wrth adael y cychod a aeth allan o reolaeth pan nad oedden nhwbellachyngallusychuwrthfyndynôli'rmôr. Roeddymgysylltugyda’rdynionhynachlywedam eubywydau,acynamleuchwerwdera’udicteryn helpifiddealleffaithstrwythuraucymdeithasolar ddewisiadau unigol, a phwysigrwydd empathi mewncydgysylltiadaudynol.Roeddycyfarfyddiad hwn yn llawer mwy na dim ond gwers mewn gwaith cymdeithasol; roedd yn gipolwg dwys ar y cyflwr dynol a bu’n bwysig iawn yn ffurfio fy ymagweddatymgysylltucymunedolacaddysg.

Acarunrhywbrofiadau’ngweithiogydacheiswyr lloches,neumewngwleidyddiaeth?

Mae gweithio gyda cheiswyr lloches dros 20 mlynedd yn golygu fy mod yn ymwybodol o sut mae grwpiau bregus yn cael eu pardduo gan wleidyddion sy’n ceisio osgoi unrhyw feirniadaeth. Mae hyn yn galw am sensitifrwydd ac empathi diwylliannol wrth iddyn nhw wynebu delweddau o fod yn bobl ddiegwyddor sy’n manteisio, pan fo llawer yn eu plith yn hynod gymwysedig, wedi colli popethwrthffoio’ubywydaudaaphrinyngoroesi yma. Mae’r rhan fwyaf o fy ngweithredoedd yn ceisioadeiladuarysgiliauoeddganddynnhwcyn cael eu gorfodi i adael eu cartrefi. Mae llawer yn adrodd eu straeon ar ôl i fi eu hadnabod am beth amser, ond mae rhai pobl rwyf i wedi’u hadnabod ers blynyddoedd a heb glywed eu stori erioed. Yr hynsyddeiangenywderbynagwella.

Mewn gwleidyddiaeth hefyd, mae empathi ac ymwybyddiaeth ddiwylliannol yn flaenoriaeth. Mae’r profiadau hyn yn atgyfnerthu fy nghred bod empathiaderbynynmeithringwelldealltwriaetha chydweithio mewn gwaith cymunedol a’r sffêr gwleidyddol. Mae brwydro naratifau sy’n rhoi’r bai ar grwpiau sydd wedi’u hymyleiddio’n golygu chwyddo eu lleisiau gyda thrugaredd i hyrwyddo penderfyniadaucynhwysol.

Yn olaf, Jeni, yn eich barn chi sut y dylai dulliau addysgol esblygu i baratoi myfyrwyr yn well ar gyfercymhlethdodau’rbydmodern?

Rwy’n credu mewn dysgu talu sylw i fanylion, datblygu rhyngweithio dynol a phwysigrwydd iaith lafar ac ysgrifenedig. Mae darllen ac ysgrifennu’n sgiliau hanfodol, felly rwyf i’n poeni am gyfnodau canolbwyntio gwannach sy’n esgeuluso dadansoddi.Rwyfi’nbryderusiawneubodyncael eubychanufelrhai‘henffasiwn’mewnsawlrhano addysg. Mae cysylltu dysgu â ‘sefyllfaoedd bywyd go iawn’ yn bwysig ond mae’n rhaid bob amser ei wneud gyda ffocws agos a dwys. Bydd unrhyw ffoadur yn dweud wrthych fod Saesneg da’n hanfodol ar gyfer cyflogaeth. Mae pob swydd yn ein byd digidol yn golygu darllen, dadansoddi dogfennau ac ysgrifennu adroddiadau. Dylem baratoimyfyrwyrargyferytasgauhyn.

Ond mae darllen ac ysgrifennu hefyd yn sgiliau bywyd.Hebyrhainmae’nanoddadeiladugeirfaa mynegiant, a’r gallu i herio cam-drin ariannol, rhywiol neu eithafol. Rwyf i’n hynod o bryderus am naturfregusyrheinisyddhebysgiliaubeirniadoli wadu damcaniaethau cynllwyn. Mae cam-drin perygluso’rfathyncynydduadylaiaddysgbaratoi myfyrwyr i gwestiynu ymdrechion i gyfyngu eu syniadauarheolieumeddyliau.

Rwyf i’n credu bod rhaid i ddulliau addysgol esblygu i baratoi myfyrwyr yn well ar gyfer cymhlethdodau’r byd modern, ond dylai’r rhain bwysleisio’rgalluisefyllynôlacasesusefyllfaoedd yn y gwaith ac yn eu bywyd personol, gan sicrhau prosesaupenderfynucynhwysolachynrychioliadol. Bydd meddwl mwy agored yn hyrwyddo heddwch achyfiawnder,acynhyrwyddorheolaethygyfraith i leihau trais a sefydliadau cadarn i gefnogi cymdeithasddinesigweithredol

Darllenwch y cyfweliad llawn yma

MaecyfweliadauFelicity‘TheMind Behind’...”ynceisioamlygu’r egwyddorion,gwerthoedda phrofiadaudynolsylfaenol: https://emergentthinkers.com/? s=mind+behind

CyfweliadgydaAndrewMaund:

TaithEntrepreneuraiddtuagatHeddwchaChyfiawnder

Cyfweliad‘ymeddwlytuôl’gyda DrFelicityHealey-Benson

MaeprofiadauamrywiolAndrewyn cyfunoentrepreneuriaeth,addysga datblygucymunedolynddi-dor.Fel Uwch-DdarlithyddymMhrifysgolCymru yDrindodDewiSantacUwch YmgynghoryddgydaChallengers,mae eiarbenigeddynrhychwantudatblygu arweinyddiaetharheoliperfformiad.

Gwelir ei ymrwymiad i feithrin arweinwyr y dyfodol yn ei rôl flaenorol fel Cadeirydd RhanbartholCadetsyLluAwyrBrenhinol,llebu’ncefnogillesiantathwfcyfannolpoblifanc. Ymhellach, caiff ei allu i arwain a rheoli ei atgyfnerthu gan ei waith yn ymgynghorydd a dilysydd allanol i ILM yn sicrhau ansawdd ar draws canolfannau cymeradwy. Mae’r cefndir amlochrog hwn yn tanlinellu ymrwymiad dwys Andrew i addysg, grymuso, a meithrin cymunedaucynhwysol.

Allwchchisônwrthymameichprofiadau entrepreneuraiddcynnarasutysiapioddy rhaineichllwybr?

Dechreuodd fy nhaith entrepreneuraidd drwy gyflenwi daphnia byw i siopau pysgod trofannol ynllancifanc.Dysgoddhynsgiliaubusnescraidd i fi yn ifanc, fel cyd-drafod, dadansoddi’r farchnad ac ymgysylltu â chwsmeriaid. Yn bwysicach, taniodd fy angerdd dros greu rhywbethunigrywacarloesol.

CafoddeichbusnesaugarejathringwalltAffroCaribïaiddynBrixtoneffaitharadeiladu cymuned.Sutbrofiadauoeddyrhain?

Ie, menter gynnar oedd agor garej hyfforddi yn Brixtoniddysgumecanegiboblifanc.Panoedd pobl yn torri i mewn iddo’n barhaus, yn lle rhoi’r gorau iddi, gwahoddais “fechgyn drwg” y gymunediwasanaethueuceiryno.Hyfforddonni nhw ac ymgysylltu’n gadarnhaol gydad nhw. Er syndod, peidiodd y dwyn dros nos bron. Drwy ddealldynamegygymunedachynnigcyfleoedd, trawsnewidiwydsefyllfaheriol.Arweinioddhynat weld cyfle i gau bwlch yn y farchnad trin gwallt Affro-Caribïaidd.Roeddhwnynfwynabusnesdaethynfancymunedolyndathluamrywiaetha meithrin ymdeimlad o berthyn. Roeddwn i’n gweld yr angen am wasanaethau perthnasol i ddiwylliannau a chreais gyfleoedd yn unol â hynny. Dysgodd fi am bŵer entrepreneuriaeth gymdeithasol i feithrin cysylltiadau cymunedol, deall hunaniaethau diwylliannol a hyrwyddo cynwysoldebachyfiawndercymdeithasol.

Sutydychchigweithiogydaphoblifanca datblyguarweinwyrydyfodol?

Mae gweithio gyda phobl ifanc, boed drwy Gadets Awyr yr RAF neu raglenni addysgol, wastadwedibodynangerddsy’nfyysgogi.Mae mentora,rhannusgiliauarwain,a’ugwylio’ntyfu wedi bod yn werth chweil. Drwy newid i wneud gwaith darlithio roedd modd i mi gynllunio cwricwla’n canolbwyntio ar sgiliau gweithle ymarferol a deallusrwydd emosiynol – sy’n allweddol ar gyfer llywio drwy ystyriaethau cyfiawndertroseddol.

Sutmaeeichprofiadau’ncyfrannuatthemâu NodDatblyguCynaliadwy16-Heddwch, CyfiawnderaSefydliadauCadarn?

Ardrawsfyrolauentrepreneuraidd,addysgolac ymgynghori, rwyf i wedi canolbwyntio ar greu amgylcheddau’nseiliedigarbarch,ymgysylltua thegwch. Mae meithrin deallusrwydd emosiynol bobamserynhanfodolargyfermyndi’rafaelâ heriau cyfiawnder cymdeithasol. Rwyf i wedi ceisioysbrydoliaffurfioarweinwyrydyfodolaall fod yn asiantau newid cadarnhaol yn eu cymunedau, a chyfrannu at weledigaeth ehangach sy’n cyd-fynd â’r Nodau Datblygu Cynaliadwy, yn arbennig Nod Datblygu Cynaliadwy16.

Wrthedrychymlaen,bethyweichgobeithion argyferparhauâ’rgwaitheffeithiolhwn?

Wrthsymudymlaen,rwyfi’nawyddusiddwysau fy effaith ym meysydd cyfiawnder, heddwch ac adeiladu sefydliadau. Bydd hyn yn golygu parhau â fy nylanwad addysgol fel darlithydd, gan integreiddio fy mhrofiadau amrywiol i ysbrydolimyfyrwyr.Ynogystal,mae’nanrhydedd cael ymuno â bwrdd cymdeithas tai cymdeithasol fawr sy’n canolbwyntio ar gynaladwyedd - sy’n caniatáu i mi hyrwyddo llesiant cymunedol a datblygu cynhwysol yn uniongyrchol.

MaecyfweliadauFelicity‘TheMindBehind’...”ynceisioamlygu’r egwyddorion,gwerthoeddaphrofiadaudynol https://emergentthinkers.com/?s=mind+behindsylfaenol:

Darllenwch y cyfweliad llawn yma

CYHOEDDIADAUHES

OshoffechgaelrhagorowybodaethamEntrepreneuriaethGytûnewchi’ngwefanharmonious-entrepreneurship.orgiwelddetholiadehangachogyhoeddiadau.

CyfnodolionaPhenodauDiweddar

Kirby,D.A.,&Healey-Benson,F.(2024),Harmoniousentrepreneurship:asustainablemodelfor addressingglobalinequality,JournalofEntrepreneurshipinEmergingEconomies,Vol.ahead-ofprintNo.ahead-of-print.https://doi.org/10.1108/JEEE-12-2023-0497

Healey-Benson,F.,&Kirby,D.A.(2024).TheHarmoniousEntrepreneurshipOnlineGlobalStudent Competition:anexampleofmeaningfulextracurricularentrepreneurshipeducation.InS.Preedy& Beaumont,E.(Eds).ExtracurricularEnterpriseandEntrepreneurshipActivity:AGlobalandHolistic perspective.ContemporaryIssuesinEntrepreneurshipResearchisanofficialbookseriesofthe InstituteforSmallBusinessandEntrepreneurship(ISBE)andEmeraldPublishing.

Kirby,D.A.,El-Kaffass,I.,&Healey-Benson,F.(2023).Theleopard’sspotsarechanging:An evolutionaryapproachtoecologicalsustainability.InJ.J.Ferreira&P.J.Murphy(Eds.),Bleedingedgeentrepreneurship:Digitalization,blockchains,space,theocean,andartificialintelligence (Contemporaryissuesinentrepreneurshipresearch,Vol.16,pp.31-49).Bingley,UK:Emerald PublishingLimited.

Kirby,D.A.,El-Kaffass,I.,&Healey-Benson,F.(2022).Harmoniousentrepreneurship:Evolutionfrom wealthcreationtosustainabledevelopment.JournalofManagementHistory,28(4),514-529.

Kirby,D.A.,El-Kaffass,I.,&Healey-Benson,F.(2022).Integratingharmoniousentrepreneurshipinto thecurriculum:Addressingthesustainabilitygrandchallenge.InK.A.Gamage&N.Gunawardhana (Eds.),TheWileyHandbookofSustainabilityinHigherEducationLearningandTeaching(pp.207220).Wiley-Blackwell.

Kirby,D.A.(2022).DevelopingtheHarmoniousVenture:anewapproachtoSustainability.In Penaluna,K,Jones,CandPenalunaA.,(Eds),HowtoDevelopEntrepreneurialGraduates,Ideasand Ventures:DesigninganImaginativeEntrepreneurshipProgram,pp.123-130).EdwardElgar, CheltenhamUK,Northampton,MA,USA.

Adroddiadau/RhifynnauArbennig

Healey-Benson,F.,&Kirby,D.A.(2023).TrysorauCytûnCymreig/WelshHarmoniousTreasures, HarmoniousEntrepreneurshipSociety,mewncydweithrediadagCanolfanUNESCO-BRIDGESin collaborationwithUNESCO-BRIDGESHub.16thNovember2003.

Kirby,D.A.(2022).Entrepreneurship,thecirculareconomy,andtheneedforharmony.InA.ElTarabishy&A.Pastran(Eds.),ICSBAnnualGlobalMicro-SmallandMedium-SizedEnterprisesReport (pp.86-87).

Kirby,D.A.,&Healey-Benson,F.(2022).Embracingagility:Theneedforharmony.InA.El-Tarabishy& A.Pastran(Eds.),ICSBAnnualGlobalMicro-SmallandMedium-SizedEnterprisesReport(pp.83-85).

Kirby,D.A.,Penaluna,K.,&Healey-Benson,F.(2022).40YearsofEntrepreneurshipEducation:UWTSD. TheSouthWalesBusinessReview.9,1.1-25.

RydymnibobamseryndymunoarddangosMentrauCytûn,fellycysylltwchos hoffechinihyrwyddoeichmenterchiarhannusutrydychchi’nmyndi’rafaelâ’r hercynaladwyedd.Ebostiwch:info@harmonious-entrepreneurship.org