inforevue 042012
Op 11 september dit jaar heeft de Amerikaanse DEA (Drug Enforcement Administration) voor de allereerste keer een cheque van 800 000 dollar aan ons land uitgereikt. Met deze beloning wil Amerika de Belgische politie, meer bepaald de Antwerpse federale gerechtelijke politie (FGP), bedanken voor de cruciale rol die ze heeft gespeeld bij de ontmanteling van een belangrijke criminele organisatie met aan het hoofd maffiabaas Riccardo Fanchini. Inforevue sprak met de drie speurders die hem achter de tralies kregen, net dankzij de unieke samenwerking met hun Amerikaanse collega’s. TEKST Saskia Van Puyvelde FOTOGRAFIE Lavinia Wouters
ANTWERPEN – Voor ons zitten commissaris Peter Bruneel en hoofdinspecteurs Sandra Vercammen en Lucien Daniëls, die ongeveer drie jaar geleden samen bij de sectie economische en financiële criminaliteit (ECOFIN) werkten toen ze de volgens hen ‘mythische figuur’ Riccardo Fanchini leerden kennen. Vanuit deze sectie kwam het initiatief om de zaak te behandelen en om het vermogen van deze topgangster te gaan zoeken.
CEO OF CRIME
Riccardo Fanchini, zoon van een Pools-Duitse moeder en een Italiaanse vader, week begin jaren ’90 uit naar Antwerpen, en werd toen al mondiaal erkend als één van de topfiguren van de Russische maffia. Hij was de leider van een criminele organisatie die op grote schaal actief was met drugshandel, sigarettensmokkel, witwassen van illegale vermogensvoordelen enz. Iedereen kende hem. “Je zit met een organisatie waarvan je weet dat de leider hier in Antwerpen resideert”, vertelt Peter Bruneel, ondertussen sectiechef terrorisme bij de Antwerpse FGP. “Zijn kinderen uit zijn eerste huwelijk lopen hier school, zijn ‘luitenanten’ verblijven hier, kortom, zijn hele entourage, en die is Antwerpen liever kwijt dan rijk. Elke
IR04_Artikels_NL.indd 3
drugscontainer die ergens in Europa opdook, was op een of andere manier aan Fanchini gelinkt, maar bewijs maar eens dat hij erachter zit!” Binnen- noch buitenlandse politiediensten slaagden erin hem rechtstreeks aan drugstransporten te koppelen. “Op een bepaald moment rijden er hier onwaarschijnlijk dure wagens met Luxemburgse nummerplaten rond”, gaat Lucien Daniëls verder. Hij werkt ondertussen bij de sectie ECOFIN van de Hasseltse FGP. “De bestuurders hebben geen legale inkomsten die de aankoop van zulke wagens – een veertigtal! – kunnen verantwoorden. Het zijn zogezegde huurwagens waarvoor een hele constructie is opgezet. Toen we de auto’s in beslag namen – waarmee we toch een paar dagen bezig zijn geweest – lagen er bij de betrokkenen thuis pakken geld op tafel, wapens, … Deze Polen, Russen, Georgiërs enz., de entourage van Fanchini dus, waren blij dat we enkel voor de auto’s kwamen! Ze hadden nog zo veel meer te verbergen! De auto’s en villa’s die hier in het Antwerpse gekocht werden, dat was pas een fractie van het enorme vermogen van Riccardo Fanchini. We wilden en zouden het gaan zoeken, dus gingen we met ons drieën deze mythische figuur achterna.”
FIRMA IN OEKRAÏNE De focus van het onderzoek werd dus verlegd van het basisdelict naar het illegale vermogen. Bedoeling was de criminele organisatie van Fanchini te destabiliseren, via grootschalige ontneming van het criminele vermogen. “Het begon heel klein”, volgens Sandra Vercammen van de sectie terrorisme van de Antwerpse FGP. “Informatie uit het verleden gingen we uitspitten en toen vonden we dat papiertje dat naar een firma in Oekraïne verwees. Het was het begin van alles.” Uit onderzoek bleek dat Fanchini’s niet-legale vermogensvoordelen geïnvesteerd werden in vastgoedprojecten in Oekraïne, in Rusland, in het Verenigd Koninkrijk en in Amerika. Er werden diverse constructies opgezet om de herkomst van deze niet-legale vermogensvoordelen zo veel mogelijk te verhullen. Het doorsluizen ervan voor de verwezenlijking van de investeringen, evenals het doorsluizen van de opbrengsten uit deze investeringen, werd verricht via rekeningen van offshore vennootschappen uit Cyprus en de Britse Maagdeneilanden. Ook rekeningen van zogenaamde gerespecteerde zakenmensen uit de Antwerpse diamantsector werden ingezet om de niet-legale vermogensvoordelen door te sluizen. Nadat het criminele vermogen werd blootgelegd, kwam de fase van de ontneming van het criminele vermogen aan de beurt. “Fanchini’s hele kapitaal blootleggen was niet evident”, gaat Peter Bruneel verder. “We beseften toen dat het waanzinnig was en dat we hem nog meer konden tackelen dan we oorspronkelijk dachten. Door de grootschaligheid en de spreiding van het illegale vermogen was het duidelijk dat een performant resultaat enkel kon worden bereikt door een zeer sterke samenwerking met buitenlandse partners. Door de nauwe betrokkenheid van een Amerikaanse staatsburger – Nikolaï Dozortsev – bij de investeringen van gelden uit illegale drugshandel, werd de Amerikaanse DEA een evidente partner.”
9
11/12/12 09:05