ralną zmiennością co może mieć wpływ na strukturę i funkcje produktu. Na ostateczny skład biofarmaceutyków mają wpływ również takie czynniki jak, warunki hodowli systemów ekspresyjnych, proces oczyszczania, formulacji czy też sposobu przechowywania. Dlatego też, w przypadku leków biologicznych mówi się że to „proces definiuje produkt”. Strukturalne modyfikacje takie jak glikozylacja, metylacja, fosforylacja czy acetylacja zachodzące na etapie syntezy komórkowej, mogą mieć wpływ na biologiczną aktywność i skutkować strukturalna zmiennością produktu. Immunogenność leku biologicznego jest głównym problemem wpływającym na bezpieczeństwo jego stosowania (problem immunogenności leków małocząsteczkowych nie dotyczy). Nawet najmniejsze modyfikacje w obrębie struktury mogą znacząco zmieniać potencjał immunogenny leków biologicznych, a odpowiedz immunologiczna wywołana stosowaniem leków biologicznych może być wykryta dopiero po wielu latach od rozpoczęcia leczenia. Pomimo ogromnego rozwoju biotechnologii jeszcze żadna z metod analitycznych nie jest w stanie przewidzieć wystąpienie takiej reakcji.
Rynek leków biologicznych Leki biologiczne zmieniając medycynę stały się znaczną częścią przemysłu farmaceutycznego. Miliony ludzi korzysta z leczenia za pomocą białek rekombinowanych. Na rynku światowym jest ponad 300 zarejestrowanych biofarmaceutyków, a ponad dwukrotność tego znajduje się w fazie badań klinicznych [19]. Występowanie chorób przewlekłych i wzrost globalnej populacji geriatrycznej ma największy wpływ na wzrost rynku biofarmaceutyków. Jednak z drugiej strony, wysoki koszt leków biologicznych oraz koniec ochrony patentowej wiodących leków może wpływać na jego zhamowanie. Największym potentatem przemysłu biofarmaceutycznego jest Ameryka Północna, a w następnej kolejności Unia Europejska i Japonia. Każdego roku obserwuje się zwiększone stosowanie leków biologicznych w leczeniu chorób takich jak rak, cukrzyca i innych chorób przewlekłych co niewątpliwie wspiera rynek. Według nowego raportu opublikowanego przez Transparency Market Research [20] szacuje się, że globalny rynek leków biologicznych po koniec roku 2014 osiągnie wartość 161.056,5 mln USD. Oczekiwana średnia roczna stopa wzrostu (CAGR) w la-
fot: sxc.hu
14 |
tach 2014-2020 ma podnieść swoja wartość o 10,1 % (287.139,7 mln USD w roku 2020). Rynek biofarmaceutyków w Polsce rozwija się bardzo szybko. Powodem tego jest fakt, iż jeszcze do niedawna terapie oparte na lekach biologicznych były niedostępne. Obecnie, są one coraz częściej wykorzystywane w leczeniu pacjentów. Na podstawie raportu agencji badawczej PMR [21] całkowita wartość produktów biologicznych w roku 2012 oszacowana została na ok 3,2 mld zł. Mimo poprawy sytuacji widoczna jest ciągła potrzeba na produkty biologiczne.
Wnioski i perspektywy Nieustanne pogłębianie wiedzy z dziedziny biologii molekularnej oraz poszukiwanie białek regulatorowych sprawia, że preparaty pozyskiwane metodami biotechnologicznymi są uznawane, za obiecujące leki w medycynie i farmacji. Rozwój technik rekombinacji DNA umożliwił masową produkcję bezpiecznych, czystych oraz bardziej efektywnych leków biologicznych o możliwościach, jakich nie dają tradycyjne leki chemiczne. Tempo odkryć i innowacji w dziedzinie biotechnologii nadal rośnie wykładniczo. Przez najbliższe 25 lat będziemy prawie na pewno świadkami odkrycia, rozwoju i zatwierdzanie takich biofarmaceutyków, których nawet nie jesteśmy w stanie dziś przewidzieć.
Bibliografia 1. Rader R.A.: What is a biopharmaceutical? Part 1: (Bio) Technology-based definitions. BioExecutive International, 2005, 60-65. 2. Kayser O., Müller H. m (red.): Biotechnologia farmaceutyczna, PZWL, Warszawa 2006. 3. http://lifesciencesfoundation.org/events-Humulin.html. 4. Ascacio-Martinez J.A., Berrera-Saldana H.A.: Genetic Engineering and Biotechnology of Growth Hormones, Genetic Engineering – Basic, New Applications and Responsibilities, Prof. Hugo A. Barrera-Saldana (Ed.), InTech, (2012). Dostępny na: http://www.intechopen. com/books/genetic-engineering-basics-newapplications-and-responsibilities/geneticengineering-and-biotechnology-of-growthhormones.
3/2014
5. Biotechnology new directions in medicine, Third edition, F.Hoffmann-La Roche Ltd, 2008. 6. Pharmaceutical Research and Manufacturers of America (PhRMA). 1995 survey: biotechnology drug research has come of age. In: Biotechnology Medicines in Development; Washington, DC: PhRMA; 1995: 20–21. 7. U.S. Food and Drug Administration (FDA). Center for Drug Evaluation and Research webpage. 8. U.S. Food and Drug Administration (FDA). Center for Biologics Evaluation and Research webpage. 9. Walsh G.: Second-generation biopharmaceuticals, European Jurnal of Pharmaceutics and Biopharmaceutics, 2004, 58: 185-196. 10. Ryan S.M., Mantovani G., Wang X., Haddleton D.M. and Brayden D.J.: Advances in PEGylation of important biotech molecules: delivery aspects, Expert Opinion. Drug Delivery, 2008, 5: 371-383. 11. Ratledge C., Kristiansen B.: Podstawy biotechnologii, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011. 12. Kohler G., Milstein C.: Continous cultures of fused cells secreting antibody of predefined specificity. Nature, 1975, 256 (5517):495-497. 13. Miller M.: To build a better mousetrap, use human parts. Jurnal of National Cancer Institute, 1998, 90:14–16. 14. Jarecka M., Borowicz P.: Terapeutyczne i rynkowe perspektywy rekombinowanych leków, Biotechnologia, 2005, 4(71), 7-27. 15. Turturro F.: Denileukin diftitox: a biotherapeutic paradigm shift in the treatment of lymphoidderived disorders. Expert Review Anticancer Therapy, 2007, 7 (1): 11-7. 16. Ducry L., Strump B.: Antibody-Drug Conjugates: Linking Cytotoxic Payloads to Monoclonal Antibodies, Bioconjugate Chemistry, 2010, 21 (1): 5-13. 17. Crommelin D.J.A., Storm G., Verrijk R., de Leede L., Jiskoot W. and Hennink W.E.:. Shifting paradigms: biopharmaceuticals versus low molecular weight drugs, International. Jurnal of Pharmaceutics, 2003, 266: 3-16. 18. Gary W.; Biopharmaceuticals: Biochemistry and Biotechnology, Second Edition, John Wiley & Sons Ltd. 19. Declerck P.J.: Biologicals and biosimilars: a review of the science and its implications. Generics and Biosimilars Initiative Journal, 2012;1(1):13-6. 20. Biological Drug Market – Global Industry Analysis, Size, Share, Growth, Trends and Forecast, 20142020, Transparency Market Research, 2014. 21. Rynek leków biologicznych i biopodobnych w Polsce 2013. Prognozy rozwoju na lata 2013-2015, PMR, 2013.
e-wydanie do pobrania na:
www.farmacom.com.pl