Gentse Inspiratiegids Eerlijke Mode #4 by GentFairTrade

SLOW FASHION FORWARD GENTSE INSPIRATIEGIDS VOOR MODEBEWUSTE ALTERNATIEVEN

TEKST: SARAH VANDOORNE (ONTKETENING.BE) VORMGEVING: HADEWYCH BECUWE & SARAH DEWITTE FACTCHECKER: EVELIEN BOSSUYT (WWW.FAIRFASHION.BE) V.U.: JONATHAN JANSSENS, P/A OWW GENT-CENTRUM, LAMMERSTRAAT 16, 9000 GENT VIERDE DRUK: APRIL 2018

IEDEREEN ‘INSPIRATIEGIDS’ Deze gids heeft niet de bedoeling een volledig overzicht te geven van alle modewinkels in Gent met Fair Fashion. Wel laten we een aantal merken aan het woord over één van hun producten en we vertellen er meteen bij in welke (Gentse) winkels deze te verkrijgen zijn. Eén ding hebben deze merken en ondernemers gemeen: ze streven naar eerlijke lonen en duurzame productie. Op zoek naar duurzame en ethische kleding? Laat deze Gentse Inspiratiegids jou dan verleiden tot al het moois dat er te vinden is in Gent. Fast Fashion? Neen, geef ons maar meer Fair Fashion. Eerlijke mode en bij uitbreiding eerlijke handel past helemaal in onze visie op internationale solidariteit. Samen met verenigingen, gedreven ondernemers en alle Gentenaars maken we hier dagelijks werk van. Het is niet steeds eenvoudig, maar het is mogelijk. Deze Gentse Inspiratiegids geeft je alleszins al een stevige greep uit de vele alternatieven die er ondertussen in Gent te vinden zijn. Doe zoals ik, en promoot eerlijke mode alvast bij jouw vrienden en familie. Wordt als het ware zelf een beetje ‘inspiratiegids’ voor Fair Fashion. Samen kunnen we er immers voor zorgen dat er nog meer eerlijke kledij in Gentse winkels wordt aangeboden. Tine Heyse Schepen van Milieu, Klimaat, Energie en Noord-Zuid

INHOUDSTAFEL WEAR THE CHANGE

VINTAGE

MODEPIONIER PEOPLE TREE

13 Winkel: Fair Eco Fashion

JEANS

18 MUD JEANS NUDIE JEANS KINGS OF INDIGO KUYICHI MONKEE GENES

JURKJES STUDIO JUX

28 Winkel: Mieke

TRUIEN UP-RISE ARMEDANGELS INTI

31 Winkel in de kijker: Supergoods Winkel: Pur Sens

HEMDEN

MR.MANCHETTE T-SHIRTS

ORNAMENT YAK&YETI Winkel: Yak&Yeti NEGENDUUST STANLEY & STELLA DEDICATED Webshop in de kijker: Just Hazel BROEKEN JAN â&#x20AC;&#x2DC;N JUNE

JASSEN

60 STAN&LOESJE WINTERVACHT

Winkel: Elle et Gand Winkel: Cliché

ONDERGOED EN SOKKEN

THOUGHT QNOOP LA FILLE D’O SWEDISH STOCKINGS COLORIO ORGANICS SCHOENEN DYSFUNCTIONAL NAE VEGAN

76 Winkel: Walk the Line

ACCESSOIRES JOKSIE

80 Winkel: Oxfam Wereldwinkel Gc Webshop: Marie’s Fairtradeshop

BABY- EN KINDERKLEDIJ BABYLONIA STURE & LISA YEZ - HANDMADE HAPPY KIDDO

84 Winkel: Kiddybips Winkel: Sweet P Winkel: Yez (webshop)

INTERIEUR

PROJECT IN DE KIJKER: CARPET OF LIFE WHAT’S FAIR TRADE? LABELS GRONDSTOFFEN

WEAR THE CHANGE Fair fashion is een motor voor verandering. Daarom luidt onze slogan dit jaar: wear the change, draag die verandering letterlijk op je huid. Andere mode is mogelijk, laten we die dus dragen. Blader eens door deze Gentse inspiratiegids, en laat je verbazen door de vele mogelijkheden die jĂj hebt om bij te dragen aan een andere mode-industrie.

Die verandering is nodig. De kledingindustrie wordt vandaag gekenmerkt door milieuverontreiniging en sociaal onrecht. Steeds goedkoper en sneller produceren, leidt tot dramaâ&#x20AC;&#x2122;s doorheen de productieketen. De boeren die instaan voor de teelt, houden er amper een inkomen aan over. In de confectieateliers werken textielarbeiders, vooral vrouwen, vaak in onveilige omstandigheden en tegen hongerlonen. Door goedkope (wegwerp)kledij -of fast fashionte kopen werken wij, de consumenten, deze situatie mee in de hand. Hoog tijd om slimmer en kritischer te gaan consumeren. In plaats van een stuk aan te schaffen waar geen goed loon voor betaald is en dat bovendien na drie wasbeurten klaar is voor de vuilbak, kunnen we kleren aankopen die langer meegaan en gemaakt zijn in eerlijke omstandigheden.

Slow fashion in plaats van fast fashion nastreven. Het is makkelijker dan ooit. Alleen al in Gent vind je fair fashion voor mannen, vrouwen, uniseks en kinderen. Je hebt de keuze voor kledingruil, tweedehands/vintage, ecologische/eerlijke kleding en zelfs deelsystemen. In deze inspiratiegids geven we een stem aan merken en winkels die streven naar die goede omstandigheden, naar eerlijke lonen en duurzame producten. De eigenaars van die winkels vertellen vol enthousiasme waarom zij specifiek voor Fair Trade en/of eco gekozen hebben, in het Zuiden of dichterbij in Europa, en wat zij daar onder verstaan. U weze gewaarschuwd, want hun passie werkt aanstekelijk.

Heb je zelf input of feedback? Wil je een merk of winkel opgenomen zien worden? Mail naar info@gentfairtrade.be

Enkele interessante sites om in het oog te houden: www.gentfairtrade.be www.fairfashion.be www.rankabrand.nl www.schonekleren.be www.fashionrevolution.org

VINTAGE

Duurzaam consumeren betekent zo weinig mogelijk consumeren. Steeds meer kledij aankopen, hoe ecologisch en ethisch die ook moge zijn, is immers niet ecologisch: voor de grondstoffen en productie is veel energie nodig, terwijl onze hoop oud textiel toch alleen maar groter wordt. Oud textiel dat de tand des tijds wist te doorstaan, komt gelukkig vaak terecht in tweedehandswinkels. Zowel voor vintageliefhebbers als voor mensen met een beperkt budget: er zijn zo veel winkels met tweedehandskledij in Gent, dat je amper weet waar eerst heen te gaan. Wij lijsten er enkele voor u op.

VINTAGE IN GENT Anne B Sint-Pietersnieuwstraat 87 Broc En Bouche

Lande Kruisstraat 6

Chato Retro Sint-Kwintensberg 47 10

Crossover

Charles Andrieslaan 7

Fann Nearly New Fashion

Burgstraat 41

Kringwinkels (6) Brugsesteenweg 354 Clementinalaan 189 Kortrijksepoortstraat 44 Pijndersstraat 52 Tarbotstraat 21 Vlaamsekaai 10 Kringloopwinkel Brugse Poort Marmod

Haspelstraat 49

Brabantdam 136

Miekemuis Sint-Pietersplein 21 Olgaâ&#x20AC;&#x2122;s Retro

Korte Meer 23

Oxfam Vintage

Bij Sint-Jacobs 12

Think Twice (2) Ajuinlei 15a Nederkouter 118

ONDER MEER TE VINDEN IN... MARMOD Wie zijn neus ophaalt voor tweedehandskledij, leeft duidelijk in een ander tijdperk. En heeft overduidelijk de Gentse vintage adresjes nog niet bezocht. Sarah Marchant van Marmod draagt zelf al tweedehands sinds haar veertiende en weet uit eigen ervaring hoe de perceptie daarrond veranderd is. “Tot tien jaar geleden werd tweedehands negatief bestempeld. Het leek vooral voor de armere bevolking. Nu is het hip en uniek.” “Ik verkoop kledij voor vrouwen en mannen en deel mijn collecties niet in volgens geslacht. Zelf draag ik ook soms mannentruien. Dat maakt toch niets uit?” “In de plaats daarvan rangschik ik de kledij op kleur”, vertelt Sarah, die een opleiding kleuren stijlconsulent volgde voor 12

ze in 2013 met de winkel startte. “Eigenlijk volg ik vooral mijn buikgevoel. Het is een beetje funky, een beetje excentriek, maar het kan evengoed minimalistisch zijn. In mijn winkel zie ik niet enkel typische vintage lovers: ook zeventigers komen hier om een wollen trui.” “Naast tweedehands verkoop ik ook lokale kunst en huisgemaakte kledij. Voor dat laatste werk ik samen met een naaister. Samen upcyclen we. We maken nieuwe producten van stoffen die al een heel leven gehad hebben. Van rokjes maken we bijvoorbeeld bomberjackets die je langs beide kanten kunt dragen. Stukken die niemand anders in de wereld heeft.” Marmod, Brabantdam 136, Gent

MODE— PIO— NIER

Onze zoektocht naar inspiratie begint bij de échte pioniers, op internationaal vlak en in ons eigen fijne Gent. Daarvoor steken we eerst het kanaal over. Het Britse People Tree, dat al 25 kaarsjes heeft mogen uitblazen, was bij de eersten om duurzame kledij actief te promoten en te produceren. In een kwarteeuw tijd bood het merk actief steun aan meer dan 4000 boeren, aan een eerlijke prijs voor de grondstoffen en een correct salaris voor de textielarbeiders.

PEOPLE TREE Wie het woord pionier in de mond neemt, kan niet om People Tree heen. “Wij waren het eerste modemerk dat officieel erkend werd als zijnde fair trade”, zegt Safia Minney ons. Minney richtte het merk op en vertelt vol passie over waar People Tree voor staat. “Respect voor mens en planeet, daar draait het allemaal om: zowel voor diegene die de kleren maakt als de consument 14

die het resultaat van dat harde werk draagt.” “Onze producenten zijn onze inspiratiebron”, aldus Minney. “Hun cultuur geeft onze kledij vorm, want ze wordt ontworpen op basis van hun traditionele manier van werken. Door in te zetten op handenarbeid, zoals traditionele vormen van weven en breien, konden wij werkgelegenheid creëren in rurale gebieden in het Zuiden, waar anders amper werk is. We dragen ons steentje bij aan dat proces door trainingen te voorzien. Dat is onze manier om sociale verandering teweeg te brengen.” Met haar boek ‘Slow Fashion: Aesthetics meets Ethics’ wil ze aantonen dat er internationaal heel wat beweegt op vlak van fair fashion en tegelijkertijd waarschuwen voor wegwerpkledij. “Fast fashion heeft zijn prijs, op ecologisch én op menselijk vlak.” Het verhaal van People Tree toont aan dat het anders kan. “Als klein label is het niet makkelijk om een sociaal businessmodel aan te hangen. Maar wij zijn het levend bewijs dat zo’n model wél werkt!”

Met ‘Slow Fashion’ onder de arm – letterlijk en figuurlijk – kwam Safia Minney voor Gent Fair Trade naar Gent, in het kader van het Mind The Book-festival. “Ik word kwaad van succesvolle vrouwen die het geld en de middelen hebben om eerlijke kledij aan te schaffen, maar toch nog steeds de grote merken verkiezen. ‘Kijk, ik heb dit gekocht voor vijf euro’, zeggen ze dan. Dat is toch onvoorstelbaar?”, vindt Safia. “Fair trade doorheen de hele keten op grote schaal is effectief mogelijk. Alleen is het niet evident en moeten kledingmerken hun productieproces aanpassen en vertragen. Om de week een nieuwe collectie uitbrengen, zit er dus niet meer in.” LABELS: WFTO, Fairtrade International, GOTS

IS DIT FAIR TRADE? People Tree is lid van de World Fair Trade Organization sinds 1996. Hun kleren worden geproduceerd in fair trade ateliers op het platteland van Bangladesh en Nepal. Het katoen komt uit India via boeren van partnerorganisatie Agrocel, gecertificeerd door Fairtrade International. People Tree betaalt evenveel als de minimumlonen in de grote steden, maar de levensduurte van het platteland ligt lager en daarom blijft de prijs eerlijk, aldus People Tree. Het bedrijf biedt opleidingen en kansen voor de arbeiders.

IS DIT ECOLOGISCH? De stoffen zijn biologisch en gecertificeerd door Global Organic Textile Standard.

ONDER MEER TE VINDEN IN... FAIR ECO FASHION Fans van Today Is A Good Day! hebben niks te vrezen: de winkel in de Mageleinstraat is helemaal terug, zij het in een nieuw jasje. Verkoopster An wist zoonlief Kevin te overtuigen het pand te huren waar de pionierswinkel te vinden was. “Maar we hebben Today Is A Good Day niet overgenomen: we zijn helemaal van nul begonnen”, aldus moeder en zoon, die hun conceptstore Fair Eco Fashion doopten – duidelijker kan bijna niet. “De mensen vonden het zo jammer dat de winkel weg was”, zegt An, die dolgelukkig is dat ze in haar geliefde winkel blijft, deze keer als eigenares. “En ik kon toch moeilijk in de Primark gaan werken. Dat zou niet geloofwaardig overkomen. Iemand iets op de mouw spelden kan ik niet, ik zou dus zeker commentaar leveren op de weinig eerlijke of ecologische kledij en op mijn eerste dag al buiten liggen”, grapt ze. De collectie van Fair Eco 16

Fashion, waarin pioniersmerk People Tree niet ontbreekt, ligt in dezelfde lijn als vroeger, al zijn de prints dat tikkeltje gewaagder. Ook komen er zelf ontworpen kledingstukken aan die net iets meer rock’n’roll zijn. Binnen is er weinig veranderd, omdat Kevin vier jaar geleden het interieur zelf gebouwd heeft. Al staat de zebra, die destijds buiten stond, nu binnen te pronken: buiten staat immers een babyzebra de klanten op te wachten. Fair Eco Fasion, Mageleinstraat 11, Gent

OOK TE VINDEN BIJ: MIEKE, Burgstraat 87, Gent (zie pagina 24) Supergoods, Brabantdam 56b, Gent (zie pagina 28)

JEANS

Bijna iedereen heeft een jeans in de kleerkast liggen. Maar weinigen kennen het verhaal achter dit iconische kledingstuk. Omdat het productieproces van denim erg ingewikkeld is en schadelijk kan zijn, is het ook hier belangrijk om goed na te denken over wat je koopt. Denim wordt meestal gemaakt van een basisvezel zoals katoen of van een mengvezel met katoen en bijvoorbeeld de synthetische vezel elastaan, om je broek elastischer te maken. Nadat de katoendraden worden gesponnen, moeten ze gebleekt en geverfd worden. Daarna volgt nog een hele reeks bewerkingen, die veel energie, water en producten vergen. Die stappen zijn vaak erg schadelijk: om te bleken gebruiken arbeiders een kankerverwekkend chloor en ook de indigo kleurstoffen zijn belastend voor mens en milieu. Bovendien worden jeans die er versleten uitzien, de populaire vintage jeans, onder hoge druk bespoten met zandkorrels om de blauwe kleur verder af te bleken. Veel arbeiders zijn niet beschermd tijdens dat proces en kunnen zo een acute (en potentieel dodelijke) stoflong oplopen. Voor wie geen afstand wil doen van de modetrend van afgelopen zomer, maar evenmin een stoflong op zijn geweten wil hebben, bieden deze duurzame jeansmerken alvast een alternatief:

MUD JEANS Een koploper op vlak van duurzame jeans is Mud Jeans uit Nederland, die ethische en ecologische standaarden nastreeft en volledig gaat voor recyclage. Zo biedt het de mogelijkheid om jeans te leasen, waardoor de consument op langere termijn een broek kan huren. Na het betalen van een instapbedrag en een maandelijkse bijdrage, krijgt de consument een jaar lang een duurzame jeans, die hij ofwel kan houden, ofwel kan inruilen (in ruil voor â&#x20AC;&#x2DC;statiegeldâ&#x20AC;&#x2122;) om hem daarna te recycleren. Het concept was even een hit in Gent. Spijtig genoeg sloot de winkel in de Walpoortstraat na een jaar de deuren, maar Mud Jeans wordt wel nog geleased in Brussel en Antwerpen. LABELS: (gedeeltelijk) GOTS, Better Cotton Initiative

IS DIT FAIR TRADE? Mud Jeans is lid van Fair Wear Foundation sinds juli 2015, als deel van de ‘young designer academy’.

IS DIT ECOLOGISCH? Vrijwel de hele collectie van Mud Jeans is gemaakt van biokatoen (gecertificeerd door BCI, GOTS...) of gerecycleerd denim. Mud Jeans biedt de mogelijkheid om jeans te leasen of een jeans te huren op langere termijn. Scheurt de broek, dan wordt ze gerepareerd. TE VINDEN BIJ: Supergoods, Brabantdam 56b, Gent (zie pagina 28) Mieke, Burgstraat 87, Gent (zie pagina 24) Just Hazel, webshop (www.justhazel.be) (zie pagina 52)

NUDIE JEANS Het Zweedse Nudie Jeans vindt dat geen enkele andere stof zoveel mooier wordt met de jaren, dan denim. “Jeans is karaktervol en rock-’n-roll”, klinkt het. De spijkerbroeken die zo dicht op je huid zitten dat ze volgens de oprichtster (in een vorig leven bij Lee Jeans) een tweede huid vormen, zijn gelukkig gemaakt uit biologische stoffen waar geen pesticiden voor gebruikt werden. Bovendien werden ze in eerlijke omstandigheden geproduceerd. LABELS: Fairtrade International, GOTS, Oeko-Tex 100

IS DIT FAIR TRADE? Nudie Jeans ondersteunt Indische boeren via hun partnerschap met Chetna Organic, dat katoen teelt in Lebed, een kleine gemeenschap in het oosten van India. Bijna drie kwart van de jeans wordt in Europa (Portugal en Italië) geproduceerd, een derde komt uit India en Tunesië. Nudie Jeans belooft leefbare lonen en is lid van Fair Wear Foundation sinds 2009. Tijdens hun laatste check-up kregen zij een score van 78 procent. Fair Wear Foundation benadrukt dat het merk al zijn fabrieken monitort en meteen maatregelen neemt na audits, maar zegt dat het nog meer kan doen op vlak van overuren. Nudie Jeans streeft naar transparantie en stelt documenten ter beschikking over afgelopen audits. Op de website van het bedrijf kan je per item lezen in welke fabriek(en) het geproduceerd wordt.

IS DIT ECOLOGISCH? Nudie Jeans maakt gebruik van biologisch katoen voor haar jeans, de Backbone collectie en enkele van haar T-shirts. Verder gebruikt het merk gerecycleerde materialen voor haar tapijten. Voor andere producten gebruikt het merk ook minder ecologische stoffen, zoals conventioneel katoen en leer. Oude jeansstukken worden gerecycleerd of tweedehands verkocht. Bovendien biedt Nudie Jeans een gratis hersteldienst voor wie zijn jeans zo vaak draagt dat hij versleten is. Vorig jaar repareerde het merk zo’n 22.000 stuks. Fair Eco Fashion, Mageleinstraat 11, Gent (zie pagina 11)

KINGS OF INDIGO Blauw bloed hebben de koningen van de jeanskleur indigo niet bepaald, blauwe broeken die op duurzame wijze geproduceerd zijn eens te meer. Deze Nederlanders leggen ecologische jeans sinds 2012 in de winkel. Nederlands is het model enkel van oorsprong, niet van inspiratie: oprichter Tony Tonnaer maakt jeans naar Amerikaans voorbeeld, met Japanse invloeden. En dat met sterke aandacht voor duurzaamheid. Volgens rankingwebsite RankABrand.nl is het de meest duurzame jeans op de markt. Ook in ons land is het merk erg geliefd. LABELS: GOTS

IS DIT FAIR TRADE? Kings of Indigo produceert in onder meer India en Turkije. Het is lid van Fair Wear Foundation sinds begin 2013. Fair Wear Foundation benadrukt dat Kings of Indigo meer dan de helft van 22

zijn fabrieken gecontroleerd heeft sinds zijn toetreding, maar zegt dat het nog meer kan doen om arbeiders bewust te maken van hun rechten. Een deel van de kleding is GOTS-gecertificeerd, wat betekent dat de arbeidsomstandigheden in de productieketen werden gecontroleerd.

IS DIT ECOLOGISCH? Kings of Indigo gebruikt voor minstens 90 procent ecologische voorkeursstoffen, zoals gerecycleerd of biologisch katoen, linnen en Tencel®. In 2015 startte KOI een project op, ‘Red Light Denim’, om versleten jeans in Amsterdam te verzamelen en daar nieuwe broeken van te maken.

ONDER MEER TE VINDEN IN: Supergoods, Brabantdam 56b, Gent (zie pagina 28) Cliché, Hoogpoort 3, Gent (zie pagina 64)

KUYICHI Een Nederlands fairtrade (jeans)merk waar je wel blij van moét worden: de naam ‘Kuyichi’ betekent immers ‘god van de regenboog’ in Peru, het land waar het merk zijn biokatoen haalt. Nederlandse ngo Solidaridad, die Kuyichi oprichtte in 2001, had als doel om biologische jeans op de markt te brengen. Ook maakt het broeken en andere kledij van bamboe, hennep en soja, en sinds 2009 behoort ook gerecycleerd polyester van oude petflessen tot de grondstoffen. Volgens Kuyichi is duurzaamheid niet het streefdoel van de generatie die na ons komt, maar moeten we vandaag verduurzamen, “voor nu en voor de toekomst”. LABELS: Fairtrade International, SA8000, GOTS, OCS, GRS, RCS, Oeko-Tex 100

IS DIT FAIR TRADE? Kuyichi produceert onder meer in Tunesië, Turkije en India en haalt zijn biokatoen onder andere uit Peru. Het merk wordt 24

gecertificeerd door Fairtrade International, SA8000 en GOTS.

IS DIT ECOLOGISCH? De stoffen zijn gedeeltelijk biologisch en gecertificeerd door Global Organic Textile Standard. Andere stoffen zijn gerecycleerd, gecertificeerd door GRS en RCS. De stoffen bevatten geen schadelijke residuen, dat garandeert de Oeko-Tex 100-standaard. www.kuyichi.com

ONDER MEER TE VINDEN IN Fair Eco Fashion, Mageleinstraat 11, Gent (zie pagina 11)

MONKEE GENES De fair trade beloftes van Monkee Genes zijn geen apenverhalen. Het is hun wens om jeans werkelijk te verduurzamen. Dat zit in de genen van het Britse jeansmerk, dat opgestart werd in 2006. De focus van het merk ligt op biologische stoffen. De eigenaar belooft om te zorgen voor de body ĂŠn soul van zijn klanten.

IS DIT FAIR TRADE? De productie gebeurt enkel in door GOTS gecertificeerde fabrieken in IndonesiĂŤ, India, Turkije en Pakistan. De eigenaar van Monkee Genes onderhoudt een duurzame langetermijnrelatie met de fabriekseigenaars. Hij bezoekt de fabrieken twee keer per jaar en garandeert dat de arbeiders een leefbaar loon uitbetaald krijgen.

IS DIT ECOLOGISCH? Monkee Genes produceert enkel biologische jeans. De stoffen komen uit India, Turkije en Pakistan. Ze zijn grotendeels gecertificeerd door GOTS.

ONDER MEER TE VINDEN BIJ Just Hazel, webshop (www.justhazel.be) (zie pagina 52)

JURKJES

STUDIO JUX Het Nederlandse Studio Jux houdt van Nepal. Na de aardbeving van vorig jaar kozen zij ervoor om niet minder, maar juist nog meer op het land in te zetten. Ze hebben een eigen fabriek vlak bij Kathmandu, waar ze een sociaal tewerkstellingsprogramma hebben in samenwerking met Terre Des Hommes (www.terredeshommes.nl), en kiezen er nu ook voor ook hun stoffen daar te maken. Studio Jux werkt met biokatoen, maar produceert ook in heel andere stoffen, gemaakt uit onder meer (jawel) hout of petflesdoppen. Zo biedt Studio Jux jurkjes van veganistische zijde die vederlicht zijn en bovendien makkelijk wassen en amper kreuken. Ook de hemdjurkjes in katoen en jeans zijn casual chic ten top. LABELS: (gedeeltelijk) GOTS, Better Cotton Initiative

IS DIT FAIR TRADE? Studio Jux heeft een eigen fabriek en zegt dat het hun arbeiders naar de standaarden van de Internationale Arbeidsorganisatie een leefbaar loon uitbetaalt. Het is erg transparant, want elk kledingstuk heeft een nummer zodat je kan opzoeken wie de maker is.

IS DIT ECOLOGISCH? Het biokatoen is gecertificeerd door GOTS. Andere stoffen zijn hennep, een vezel waarbij minder pesticiden gebruikt worden dan bij katoen, veganistische zijde die gemaakt is van hout in plaats van zijderupsen, en polyester van gerecycleerde petflessen. Bovendien is het verboden voor Amsterdamse werknemers van Studio Jux om met de auto naar het werk te komen.

ONDER MEER TE VINDEN IN … MIEKE Modebewuste Gentenaars zijn niet weg te slaan van bij Mieke, een trendy shop in de Burgstraat. Mieke De Winter heeft er zelf iets langer over gedaan om de weg naar eerlijke mode te vinden. Driekwart van de producten in haar winkel bestaat inmiddels uit fair trade. “Maak jij het mopje of doe ik het?” Fotograaf en partner in crime Thierry van Dort (ook wel bekend als Meneer Mieke) grapt dat dat allemaal zeer organisch gegroeid is. Negen jaar geleden, bij het prille begin, besteedde Mieke nog geen aandacht aan fair trade, maar een vijftal jaar geleden sloeg dat om. “Mijn merken hebben mij echt opgevoed”, aldus MIEKE. Op labels staart MIEKE zich niet blind, maar dankzij hun tips weet ze exact waar ze met haar winkel naartoe wil en aan welke eisen elk nieuw merk moet voldoen. “Het is wel een hele boterham, alles leren wat er te leren valt over textiel. Vooral het sociale aspect vind ik belangrijk. Studio Jux is daar een goed voorbeeld van: zij brengen echt een mooi verhaal.” Voor fast fashion is MIEKE niet te vinden. “Dat vind ik maar vies. Natuurlijk is kledij 30

een gebruiksvoorwerp, maar het wordt herleid naar iets dat je weggooit.” Sinds Fair Fashion Fest merkt Thierry wel dat er iets veranderd is: “Er is veel meer vraag naar de duurzaamheidsfactor.” MIEKE, een grote fan van Fashion Revolution, beaamt dat, al is dit voor haar nog maar het begin. “Nu heb je de bewustwording. De echte omslag gaat er komen als de consument blijft vragen stellen.” Mieke, Burgstraat 87, Gent www.mieke.tv

OOK MEER TE VINDEN BIJ Fair Eco Fashion, Mageleinstraat 11, Gent (zie pagina 11) Visitrice, Kortrijksepoortstraat 7, Gent (zie pagina 58)

TRUIEN

UP-RISE In 2010 geleden zag in Leuven een fijn merk met nog fijnere truien en andere producten het levenslicht: Up-rise. Hun kledij wordt vervaardigd uit biokatoen en hennep. Volgens Up-rise biedt dat materiaal namelijk duurzaamheid én comfort. Het wordt op ecologische manier geproduceerd en de natuurlijke vezels zijn erg sterk, waardoor de kledij extra lang meegaat. Bovendien wordt die stof verwerkt in een fair trade atelier in China, lid van de Fair Wear Foundation, waar ook Nomads geproduceerd wordt.

IS DIT FAIR TRADE? Up-rise produceert in China in fair trade ateliers. Het is lid van Fair Wear Foundation, als deel van de ‘young designer academy’.

IS DIT ECOLOGISCH? De stoffen zijn biologisch. Bovendien zijn ze deels hennep, een vezel waarbij minder pesticiden gebruikt wordt dan bij katoen. 32

Verdeelpunten te vinden via www.up-rise.be

ARMEDANGELS Tijdloos tof, zo omschrijft Gents Supergoods-eigenares Olga Van Genechten haar favoriete merk Armedangels. “We believe fairness is never out of fashion”, zegt het Duitse kledingmerk, dat zowel voor vrouwen als voor mannen heel fijne truien in zijn assortiment heeft. De stoffen die het merk daarvoor gebruikt zijn vernieuwend: Armedangels gebruikt onder andere Tencel®, Lenzing Modal®, biokatoen en gerecycleerd polyester. Het door GOTS gecertificeerde biokatoen wordt geteeld in India, de kledij zelf produceert het in landen zoals Turkije en Portugal. Armedangels zegt dat het verantwoordelijk is voor zijn werknemers, al geeft het grif toe “verre van perfect” te zijn.

Hun doel is stap voor stap goede arbeidsomstandigheden in de volledige, complexe keten door te voeren. Hun fairtrade label en hun lidmaatschap bij Fair Wear Foundation tonen dat engagement aan. Labels? Fairtrade International, GOTS

IS DIT FAIR TRADE? Armedangels heeft een fairtrade label en is lid van Fair Wear Foundation sinds 2015. Tijdens hun laatste check-up kregen zij een score van 73 procent. Fair Wear Foundation benadrukt dat het merk een langetermijnrelatie heeft met zijn leveranciers, maar zegt dat het transparanter kan zijn op vlak van leefbare lonen. Ook RankABrand.nl benadrukt dat het merk geen informatie omtrent leefbare lonen verstrekt.

IS DIT ECOLOGISCH? De stoffen zijn biologisch en gecertificeerd door GOTS. Armedangels gebruikt innovatieve stoffen zoals Tencel® en Lenzing Modal®, die allebei afgeleid zijn van hout en minder water verbruiken dan katoen. Alle elektriciteit die het bedrijf gebruikt, wordt opgewekt uit hernieuwbare bronnen.

ONDER MEER TE VINDEN BIJ… Supergoods, Brabantdam 56b, Gent (zie pagina 34) Elle et Gand, Jan Palfijnstraat 36, Gent (zie pagina 62) Juttu Gent, Kouterdreef 2, Gent Brooklyn, Veldstraat 40, Gent

WINKEL IN DE KIJKER: SUPERGOODS GENT Fair Fashion Fest-vrijwilliger Olga Van Genechten is designer van opleiding en werkte lang als ontwerpster en verkoopster. Daarvoor bezocht ze fabrieken en zag ze vooral hoe het niet moet. “Vier à vijf keer per jaar ging ik naar China. Daar heb ik echt een trauma aan overgehouden. De arbeiders werden er behandeld als een nummer, en ik trouwens ook. Alles draaide rond de productie. Ik stond niet achter de industrie. En als je ergens niet mee akkoord gaat, dan moet je iets anders zoeken, vind ik.” Dus opende Olga in 2016 een Gentse vestiging van het Mechelse fair en eco winkelconcept Supergoods. “Eigenlijk wil ik vooral de wereld verbeteren, mensen overtuigen dat eerlijk en ecologisch de juiste weg is. Dat het niet muf of geitenwollensok hoeft te zijn en ook niet vreselijk duur. Supergoods maakt fair fashion laagdrempelig en biedt ook cosmetica en lifestyleartikelen aan.” 34

Supergoods, Brabantdam 56B, Gent

INTI Het Nederlandse merk Inti Knitwear heeft al 25 jaar een hart voor Latijns-Amerika. Oprichters Anna Cales en Leon van den Broek brengen de helft van het jaar in Ecuador door. Daar laten ze warme truien breien van onder andere merino- en alpacawol uit Peru. Het breiproces gebeurt niet in een fabriek, maar grotendeels bij de Ecuadoranen thuis. Zo ondersteunt Inti een team van maar liefst 600 breisters en geeft het de lokale economie een enorme boost. De breisters worden uitbetaald per handgemaakt kledingstuk. Hun loon hangt af van hoe moeilijk of hoe groot het patroon is. De breisters kunnen zelf bepalen wanneer ze werken en hoeveel werk ze per week verrichten. Leon en Anna volgden vooral hun buikgevoel. “Leon en ik zijn destijds met onze rugzak vertrokken, zonder te weten wat we tegen zouden komen”, zegt Anna. “Eigenlijk hadden we nooit eerder nagedacht over duurzaamheid. We hebben gewoon ons hart gevolgd en de mensen behandeld zoals we zelf behandeld willen worden. Intussen werken we met sommige breisters al een kwarteeuw samen. We zijn betrokken bij elkaars leven. Zij zijn blij met ons en wij met hen.”

IS DIT FAIR TRADE? Inti Knitwear betaalt de arbeidsters een eerlijk loon uit per afgewerkt kledingstuk. Dat wordt berekend op basis van de tijd die het kost om de truien te maken en wat andere bedrijven daarvoor betalen aan hun medewerkers. Inti Knitwear betaalt altijd net iets meer en komt ook tussen in voedsel- en transportkosten als arbeidsters naar het breiatelier komen.

IS DIT ECOLOGISCH? Inti Knitwear werkt voornamelijk op bestelling en gaat zo overstock tegen. Inti werkt met alpaca- en merinowol uit Peru, dat dus niet ver moet reizen vooraleer het gebreid wordt. De afstand van Ecuador naar Nederland en België is natuurlijk wel een stuk groter. Die transporten gebeuren meestal per containerschip. Twee à drie keer per jaar wordt de kledij ook per vliegtuig vervoerd. Het verven gebeurt niet ecologisch. Wel ziet Inti Knitwear erop toe dat het afwateringssysteem van de ververij goed functioneert.

ONDER MEER TE VINDEN IN … PUR SENS Pur Sens, dat is pur sang kleding en accessoires snuisteren op het gevoel. En dat gevoel, dat zit bij eigenares Lucca in haar zin voor rechtvaardigheid. “Het plaatje moet kloppen”, is haar motto. 36

“Ik ga in mijn winkel niets verkopen waar ik zelf niet achter sta. We moeten bewuster zijn van wat we doen. Zelf heb ik drie fantastische kinderen, ik zou ze graag nog iets mooi achterlaten.” Lucca heeft mode gestudeerd en lang gewerkt in de productie. “Eigenlijk wou ik nooit toegeven aan de regeltjes van anderen. Ik ben een beetje een rebel”, zegt ze. Toen ze zwanger was van haar jongste dochter, is ze met haar eigen productie begonnen. “Een zittend gat heb ik niet, dus ging ik naar Thailand en liet ik er in kleine oplages produceren. Niet in fabrieken dus, maar door stiksters in kleine ateliers. Vaak moest ik dagenlang zoeken naar de juiste stoffen en ateliers. Dan ging ik als een emotioneel wrak naar huis, maar eens ik thuis was, draaide ik die knop om en herinnerde ik er mezelf aan dat we weer iets positiefs verwezenlijkt hadden. Dat heeft mij sterk gemaakt.”

Qua Thaise producten hangen momenteel enkel de zilveren juweeltjes van Myoki nog in de winkel. Lucca heeft wel nog topjes en zomerjurkjes uit Thailand op stock, maar die verkoopt ze in de zomer. “Fair trade wintercollecties maken in Thailand is moeilijk met Thaise lichte stoffen natuurlijk.” “De stof is voor mij heel belangrijk, die moet van topkwaliteit zijn. Mijn klanten betalen iets meer, maar als de gekochte kledij niet aan die kwaliteit voldoet, mogen ze mij dat ook laten weten. Ik heb dat zelfs graag! Want ik werk met producenten die nog de perfectie in zich hebben, die het echt goed willen doen. Dus als er fouten insluipen, kan daar de volgende keer op gelet worden.” Die perfectionistische producenten komen veelal uit Europa, vaak uit Scandinavië, en de productie is vaak in Spanje, Portugal en Italië. “In mijn zoektocht naar merken geef ik vaak kansen aan jonge talenten en kies ik voor de toffe verhalen. Rijk wil ik niet worden met mijn winkel, enkel gelukkig. En dat geluk vind ik in rechtvaardige producten.” Pur Sens, Meerseniersstraat 3, Gent

HEMDEN

MR. MANCHETTE Wat vinden jullie het belangrijkst als je een kledingstuk aankoopt? Die vraag stelde An Boone van Mr. Manchette op het eerste Fair Fashion Fest. Uit haar enquête, ingevuld door festivalgangers die per definitie erg modebewust zijn, bleek dat het uitzicht, de prijs en de kwaliteit (in die volgorde) steeds primeerden op het ecologische aspect. “Als zelfs de bezoekers van het Fair Fashion Fest dat vinden, wist ik het zeker: ik zou heel fel inspelen op het design, zonder in te boeten op de eerlijke en ecologische aspecten.” An heeft geen achtergrond in de mode, maar werkt samen met een ontwerper en patroontekenaar en volgt momenteel een opleiding digitaal textielontwerp. Ze laat de hemden produceren in Portugal, in een atelier dat zich daarin specialiseert. “Dat is leuker dan aan de andere kant van de wereld, want zo kan ik zelf gaan kijken. Als merk wil ik voldoende kritisch zijn, ook al zit mijn productie nu in Europa. Heb ik al het mogelijke gedaan om te checken dat het in orde is? Ik durf te hopen van wel. Ik vind bovendien dat je aanvoelt of een bedrijf al dan niet geloofwaardig is. Ik heb veel vragen gesteld en hoorde dat de werknemers meer dan het minimumloon kregen, met maaltijdcheques en een hospitalisatieverzekering erbovenop.” “Aan andere merken zou ik willen zeggen: leg de lat hoog genoeg. Zo gaan de fabrieken die zich niet aan de regels houden er op den duur van tussenuit. Ik zeg niet dat we allemaal ten strijde moeten trekken, want de meeste consumenten liggen jammer genoeg nog niet wakker van de vraag waar hun kleren gemaakt worden. Wel zeg ik dat wij het beter kunnen doen, dat wij kunnen tonen dat het anders kan. Ook aan consumenten die niet in fair trade winkels shoppen. Zo komen ook zij in contact met eerlijke kledij. Vandaar onze slogan: uncuff your style. We hopen dat iedereen openstaat voor nieuwe mode.”

IS DIT FAIR TRADE? Voor de productie heeft Mr. Manchette geen label. Daarvoor is het atelier te klein. Mr. Manchette produceerde eerst in India. Het werkte er samen met Solid Crafts om te garanderen dat het fair trade is. Via die weg ging een deel van de opbrengst naar projecten van zuster Jeanne Devos. Nu produceert Mr. Manchette in een familiebedrijf in Portugal, waar meer dan het minimumloon uitbetaald wordt en de werknemers ook andere voordelen krijgen.

IS DIT ECOLOGISCH? De stoffen waarmee de hemden geproduceerd worden, komen uit India, Turkije en Japan. Ze zijn grotendeels GOTS en Fairtrade gecertificeerd. “Dat was niet altijd mogelijk, omdat de keuze qua prints dan beperkt is”, verklaart An.

ONDER MEER TE VINDEN BIJ … 40

Lost in Pablos, Onderstraat 28, Gent

T-SHIRTS

ORNAMENT Ornament, Engels voor sierstuk, is voor oprichter Emilio de perfecte omschrijving voor zijn streetwear. “Ik zie mijn ontwerpen niet als kleding, maar als sierstukken. Voor mij is dit echt slow fashion: je koopt iets niet enkel omdat je het tof vindt, maar omdat de boodschap en de stijl je volledig aanspreekt.” Die stijl, eenvoudige bedrukte T-shirts in gebroken wit, hangt volledig samen met de stof waarvan ze gemaakt zijn: hennep. “Kleurstoffen moet ik niet gebruiken, de stoffen hebben de natuurlijk kleur van de vezels”, aldus Emilio. Voor hem is hennep de stof van de toekomst. Al is kledij van 100 procent hennep nogal stug, daarom zijn zijn T-shirts 55 % hennep en 45 % biokatoen, gecertificeerd door GOTS. “Maar hennep is veel beter voor het milieu dan katoen: er is minder water nodig voor de productie en ook pesticiden moeten niet gebruikt worden, omdat de plant eigenlijk onkruid is.” Dat is de boodschap die hij door middel van zijn merk verkondigt. “En eigenlijk haal ik meer genot uit het uitdragen van de boodschap dan uit de verkoop zelf. Als ik op een markt sta en mensen dragen mijn verhaal mee na een bezoekje aan mijn stand, is de ‘verkoop’ wat mij betreft dus al geslaagd. Maar als ze een T-shirt op de koop toe willen kopen, des te beter natuurlijk!” De T-shirts zijn eerlijk geproduceerd, want Emilio naait en bedrukt ze zelf in zijn atelier in Gent. De stoffen zelf komen uit China, maar hij werkt samen met een fabriek die zich richt op biologische stoffen en een certificaat heeft van de Chinese overheid met betrekking tot arbeidsrecht. “Dat laatste neem ik wel met een korrel zout natuurlijk, maar ik heb foto’s gezien van het bedrijf en heb er wel vertrouwen in.” Hier begeeft hij zich op glad ijs. Maar hij blijft achter zijn keuze staan: “Voor veel mensen staat China gelijk aan kinderarbeid. Ik ben het daar niet mee eens: China is mee met zijn tijd. Mocht ik op grote schaal willen produceren, zou ik het dus ook daar doen, dan zou ik regelmatig naar de fabrieken reizen om te zien hoe het draait. Produceren in Europa, daar ben ik geen voorstander van: beter daar positieve verandering teweegbrengen, denk ik dan.

â&#x20AC;?Als je je kan vinden in deze filosofie, dan is Ornament wellicht iets voor jou. De originele T-shirts zijn verkrijgbaar in de webshop en op de (internationale) markten waar Emilio aan deelneemt, die je terugvindt op zijn facebookpagina. LABELS: GOTS

IS DIT FAIR TRADE? Emilio maakt zijn T-shirts zelf. Zijn stoffen komen uit China en worden gecertificeerd door de Global Organic Textile Standard, dat onder andere controleert op leefbare lonen, kinderarbeid en gedwongen arbeid.

IS DIT ECOLOGISCH? De stoffen zijn biologisch en gecertificeerd door de Global Organic Textile Standard. Bovendien zijn ze deels hennep, een vezel waarbij minder pesticiden gebruikt wordt dan bij katoen. De oplage is beperkt, waardoor er geen overstock is. 44

www.ornamentfinegarment.com

YAK & YETI EN ETHNIQUE “Voor ethnic urban casual kledij moet je bij het merk Yak & Yeti zijn, in de gelijknamige winkel in de Mageleinstraat. Je vindt er T-shirts, jurkjes, jassen en broeken voor mannen en vrouwen. Voor iets meer gekleed is Ethnique, in de Donkersteeg, de juiste keuze. Achter deze Gentse vaste waarden staat Bharat Shrestha, van oorsprong en van stijl nog steeds in hart en nieren Nepalees. Alles wat je in de winkel ziet hangen, werd ontworpen door Bharat zelf, tot de tassen aan toe. Dat design wordt op zijn beurt met ecologische materialen (veelal katoen) geproduceerd in een fair trade atelier in de streek rond Sankhu, zijn geboortedorp. Bharat kiest voor een geïntegreerde aanpak: “Al onze kledij wordt gemaakt in ons eigen atelier, waardoor wij rechtstreeks bijdragen aan betere levensomstandigheden van onze werknemers en hun gezinnen. Hierbij genieten ook de dorpelingen en hun omgeving van voordelen qua werkgelegenheid en onze ecologische manier van werken.” Bharat gaat regelmatig zelf naar Nepal en houdt zo de vinger aan de pols. Een bezoekje aan zijn winkel is altijd een beetje reizen.”

IS DIT FAIR TRADE? Via Yak & Yeti en Ethnique ondersteunt Bharat zijn gemeenschap en betaalt hij hen een eerlijke prijs. Daarnaast wil hij de gezinnen van werknemers ondersteunen en ervoor zorgen dat hun kinderen naar school kunnen. Ook laaggeschoolden en mensen met een beperking kunnen terecht in het atelier voor ondersteuning, training, werk en zelfs onderdak.

IS DIT ECOLOGISCH? Bharat laat zelf zijn ecologische stoffen maken. Yak&Yeti, Mageleinstraat 13, Gent Ethnique, Donkersteeg 18a, Gent

NEGENDUUST Maar liefst tien jaar geleden kwam Thomas Beyls, in Gent beter bekend als dj Latomski maar in het echte leven leerkracht zedenleer, met een geniaal marketingidee op de proppen. Twee T-shirts met de postcode van Gent. Daar wilde hij mee verder. Thomas ontwerpt sinds 2014 T-shirts, hoodies, petten en accessoires voor echte Gent-lovers. Dat doet hij liefst op een eerlijke manier. “Ik heb zelf niet veel zin om mijn handen vuil te maken aan kinderarbeid, zo ben ik niet”, licht Thomas toe. “Ik heb de mogelijkheid om T-shirts op een eerlijke manier maken. Liever zo, dan hoef ik mij nergens schuldig om te voelen. Iedereen is content en het is nog kwalitatief ook.” Negenduust koopt T-shirts aan bij Stanley & Stella en laat die drukken met ecologische inkt. “Voor een peulenschil meer kan je ecologisch werken. Waarom niet, dan?” LABELS: GOTS, OCS Blended, OCS 100, Oeko-Tex 100

IS DIT FAIR TRADE? 46

Negenduust wil geen kinderarbeid en vertrouwt daarom op onder meer Stanley & Stella, dat lid is van Fair Wear Foundation (zie hierna).

IS DIT ECOLOGISCH? De stoffen van Stanley & Stella zijn biologisch en gecertificeerd door GOTS, OCS Blended, OCS 100 en Oeko-Tex 100. Negenduust bedrukt deze met ecologische inkt. De oplage is beperkt, waardoor er geen overstock is.

ONDER MEER TE VINDEN BIJ … In de webshop, www.negenduustclothing.be is de volledige collectie te vinden. Brooklyn, Veldstraat 40, Gent

STANLEY & STELLA Het Belgische Stanley & Stella verdeelt duurzame en kwaliteitsvolle T-shirts, polo’s en hemdjes, zowel aan professionele spelers op de markt als aan klanten in hun eigen Antwerpse concept store. Hun netwerk strekt zich uit over heel Europa. “Stuk voor stuk hebben onze partners respect voor de werkomstandigheden waarin textielarbeiders hun kledij produceren”, weet manager Jean Chabert. De collectie van Stanley & Stella vind je ook terug op het web. Hopelijk is na Antwerpen Gent aan de beurt, want in hun boodschap zit passie, net zoals in de personages uit ‘A Streetcar Named Desire’ waar hun naam vandaan komt. Jean vond dat de textielmarkt iets miste: een hart. “Onze bedoeling is altijd geweest nauw samen te werken met de lokale bevolking in de landen waar wij onze kledij produceren”, zegt hij. “Zonder begrip te hebben voor elkaars tradities, geraak je er niet. Daarom leggen wij hen uit hoe de markt ineen zit. Zelf leven wij ons in in hoe het productieproces verloopt en waar het schoentje knelt.” 48

Stanley & Stella is zowel op sociaal als op ecologisch vlak betrokken bij dat proces. “Het is net ons doel om vérder te gaan in het verhaal van eerlijk textiel”, legt Jean uit. “We willen de impact op de samenleving begrijpen en zo op een positieve manier verandering teweegbrengen. Ook kijken we naar de gevolgen voor de natuur. De minst slechte oplossing, daar gaan we voor.” Dat is volgens hem niet enkel de verantwoordelijkheid van de merken. “Consumenten hebben er alle belang bij om voor duurzaamheid te gaan. Het is ook aan hen om zich de vraag stellen wie een kledingstuk gemaakt heeft en wat de impact daarvan was.

LABELS: GOTS, OCS Blended, OCS 100, Oeko-Tex 100

IS DIT FAIR TRADE? Stanley & Stella produceert in Portugal, RoemeniĂŤ, Turkije, Pakistan en Bangladesh. Ze zijn lid van Fair Wear Foundation sinds 2011. Tijdens hun laatste check-up kregen zij een score van 85 procent. Fair Wear Foundation benadrukt dat het merk al zijn naaiateliers monitort, maar zegt dat het nog meer kan doen op vlak van lonen en overuren. Het Global Organic Textile Standard label geeft aan dat de arbeidsomstandigheden in de productieketen (naaiateliers, maar ook in de spinnerijen en weverijen) gecontroleerd zijn.

IS DIT ECOLOGISCH? De stoffen zijn biologisch en gecertificeerd door Global Organic Textile Standard, OCS Blended, OCS 100 en Oeko-Tex 100. Stanley & Stella steunt bovendien actief Canopystyle en toont daarmee zijn engagement om bedreigde bossen te beschermen. Stanley & Stella, Graanmarkt 2, Antwerpen www.stanleystella.com

ONDER MEER TE VINDEN BIJ â&#x20AC;Ś Suburban, Dok-Noord 4C/002, Gent

DEDICATED Zijn grafische prints op T-shirts helemaal je ding? Dan zal je smullen van de filosofie van Dedicated, opgericht door een groep vrienden uit Stockholm in 2012. De vriendengroep heeft een heel netwerk aan ontwerpers en weet zo enkel unieke prints op hun shirts te drukken. Dat doen ze bovendien zo duurzaam mogelijk.

Dedicated werkt met Tencel en gecertificeerd biokatoen. Het maakt ook zwemshorts van gerecycleerd polyester. Alles wordt geproduceerd in India en China, twee landen die nochtans niet bekend staan om hun goede arbeidsomstandigheden. “We werken enkel samen met fabrieken die gecertificeerd werden door grote spelers zoals GOTS en Fairtrade International”, reageert eigenaar Johan Mooe. “Zo weten we zeker dat ze duurzaamheid serieus opvatten. Daarnaast worden ze extern gecontroleerd. Door die onafhankelijke audits weten we hoe het zit met de arbeidsomstandigheden in de fabrieken. Zelf brengen we regelmatig bezoeken aan de fabrieken, maar we moeten vooral vertrouwen op die audits. In landen als India en China loop je altijd het risico dat niet alles zo goed is als het lijkt. De arbeidsomstandigheden verbeteren in die landen is een aanhoudend proces, en als geëngageerd merk ijveren we ervoor om deel uit te maken van het debat.”

IS DIT FAIR TRADE? De T-shirts worden geproduceerd in het zuiden van India, in familiebedrijven waar kleren voornamelijk gemaakt worden van GOTS en Fairtrade gecertificeerd katoen. In China produceert Dedicated daarnaast ook jassen en zwemshorts van gerecycleerd polyester en petten.

IS DIT ECOLOGISCH? Dedicated maakt gebruik van ecologische stoffen. Sinds begin 2018 gebruikt het Tencel. Het merk kiest daarnaast voor Indisch biokatoen (gecertificeerd door GOTS en grotendeels ook door Fairtrade International) en gerecycleerd polyester uit China met een GRS-label.

ONDER MEER TE VINDEN BIJ … Just Hazel, webshop (www.justhazel.be) Supergoods, Brabantdam 56b, Gent

WEBSHOP IN DE KIJKER: JUST HAZEL

“WEBSHOP BOORDEVOL IDEEËN”

Fien, Nina en Siel van Just Hazel kennen elkaar al van hun kindertijd. Hun eerlijke webshop Just Hazel is ontstaan uit die jarenlange vriendschap en de zoektocht naar betaalbare en modieuze eerlijke kledij. “Ons vrijwilligerswerk bij het Fair Fashion Fest werkte inspirerend. Een jaar na het eerste festival stonden we zelf op de markt, met onze eerste collectie.” In het dagelijkse leven is Siel logistiek medewerker bij een voedingsbedrijf, Nina communicatiemedewerker bij een verzekeringsmaatschappij en Fien productiemedewerker bij een lingerieproducent. Na de uren timmeren ze aan de weg met Just Hazel, hun eerlijke webshop. 52

Hoe is jullie interesse in eerlijke handel, in fair fashion, ontstaan? Nina: “Ik ben al lang heel bewust bezig met de wereld en hoe we consumeren. Als kind ging ik nog cadeautjes kopen in een Oxfam Wereldwinkel, later ging ik Conflict & Development studeren en liep ik stage bij de World Fair Trade Organization (WFTO).” Siel: “Ik ben vegetariër, maar het begon mij plots te dagen: waarom doe ik moeite om op vlak van eten het “juiste” te doen, terwijl ik die lijn niet doortrek naar andere dingen, zoals kledij?” Fien: “Ik ben sowieso geïnteresseerd in mode. Tijdens mijn studie modetechnologie was er maar weinig aandacht voor duurzaamheid. Wel gingen we op uitstap naar Tunesië, om er jeansfabrieken te bezoeken. Daar zag ik heel duidelijk hoe het niet moest. En allicht heb ik niet eens de ergste fabrieken gezien.”

Hoe is dan het idee ontstaan om een eigen webshop te beginnen? Siel: “We hadden jaren geleden echt moeite om eerlijke kledij te vinden die onze stijl was en toch nog betaalbaar bleef. Dus zijn we beginnen broeden op een eigen winkelconcept.” Nina: “Tijdens mijn stage zijn we naar een WFTO-bijeenkomst in Milaan geweest. Daar bezochten we ook een klein marktje, waar we een heleboel producenten uit het zuiden ontmoet hebben.” Fien: “Daar is het idee ontstaan om een eigen collectie te beginnen. We hadden veel ideeën, maar geen budget.” Siel: “Nadien hebben we bij Act4Change een masterclass duurzaam ondernemen gevolgd. Dat was supernuttig. Zo is ook het idee ontstaan om een webshop te beginnen Door geen pand te moeten betalen, konden we daarop besparen.” Fien: “We moesten dus geen lening afsluiten en konden met een klein budget beginnen met kledij af te nemen.” Nina: “Tijdens het eerst Fair Fashion Fest, in mei 2015, waren Siel en ik vrijwilliger. Het enthousiasme van de andere ondernemers die we daar ontmoet hebben, Julie Beeckman van Stormus en An Boone van Mr. Manchette, werkte zeker aanstekelijk. Het heeft ons geïnspireerd.” Siel: “Na het Fair Fashion Fest werd alles veel concreter. Op het tweede Fair Fashion Fest, anderhalf jaar later in oktober 2016, konden we onze eerste collectie tonen.” Fien: “We hebben nooit zo goed verkocht als die eerste dag (lacht).” Houden jullie je kleren betaalbaar? Nina: “Onze strategie is om van verschillende merken stukken te kiezen die passen bij onze stijl en binnen het budget van onze klanten.” Siel: “Wanneer merken duurder worden of ze zelf meer in het luxesegment willen zitten, moeten we de samenwerking jammer genoeg stopzetten. We willen aan onze klanten denken, aan hoeveel zij willen en kunnen betalen.”

WEBSHOP IN DE KIJKER: JUST HAZEL

Hoe zouden jullie de stijl van jullie kleren omschrijven? Fien: “Die is vrij clean. We willen niet te trendgevoelig zijn, door bijvoorbeeld iets ‘flashy’ aan te bieden dat na een seizoen al in de kast verdwijnt.” Siel: “De stijl is tijdloos. Ook dat heeft te maken met duurzaamheid.” Nina: “Al mag er af en toe wel eens een gekke print tussen zitten.” Just Hazel biedt Fashion & Food aan. Hoe past voeding in jullie concept?

Siel: “Onze grote droom, jaren geleden, was om een pand met een koffie- of saladebar op te starten. Nu zie je dat overal, maar toen was dat idee nog vrij uniek.” Nina: “In het weekend met Act4Change hebben we een ander idee gekregen: Hazel at home parties. We bieden apero, high tea en brunch aan in iemands woonkamer.” Fien: “Ik maak dan worteltaart, Nina bakt wafeltjes en Siel is experte in salades en vegan bounties.” Siel: “Naast het eten zetten we ook een kledingrek met onze collectie in de woonkamer. Op zulke dagen zijn we een soort van mobiele shop. Zo kunnen we uitleg geven over onze kledij en kunnen klanten de kleren passen. Dat concept werkt wel voor ons.” Jullie zijn een webwinkel. Passen jullie klanten niet liever jullie kledij dan ze op het internet te kopen? Nina: “We merken dat we altijd meer offline verkopen dan online. Op marktjes verkopen we het meest. Ik denk dat onze klanten heel bewust zijn en ze daarom liever de kleren eerst passen. Als iemand toch via het web koopt, is die meestal al heel zeker van zijn keuze. En veel Gentse klanten komen de kleren gewoon ophalen.”

Siel: “We zijn geen Zalando, maar als iets niet past, kunnen klanten het toch terugsturen.” Fien: “We zoeken altijd een evenwicht tussen commercieel en duurzaam denken.”

Hoe zien jullie de toekomst, op korte en lange termijn? Siel: “Op korte termijn denk ik dat we nog een tweetal jaar willen blijven zoals we nu bezig zijn. Groeien in aanbod, zowel qua merken als qua aantallen, maar zonder ons concept te veranderen. Nina en ik beginnen deeltijds te werken, we willen zien wat dat opbrengt. Tot mei hebben we een kantoor in Nest, waar we minstens twee dagen per week* zitten, zodat onze klanten kunnen passen. Als dat goed loopt, willen we misschien een soortgelijk kantoor blijven houden.” Fien: “Op lange termijn hopen we nog steeds op dat pand met die koffie- of saladebar.” Nina: “Waar we ook al over hebben nagedacht, is een echte mobiele shop, een soort fashion truck.” Siel: “Daarmee zouden we op een vaste plek staan of naar events gaan. Het kan misschien een fase zijn tussen de webshop en het pand.” Fien: “Ik denk dat Nina het vooral gehad heeft met in- en uitladen (lacht).” Siel: “Wat ook een droom blijft, is een eigen Just Hazelcollectie. Er zijn veel producenten in het zuiden die fair trade stoffen aanbieden. In maart zijn we naar India gereisd, vooral als toerist, maar we wilden er ook producenten ontmoeten. Wie weet groeit daar iets uit?” Nina: “Je ziet: we zitten nog steeds boordevol ideeën, net zoals in het begin.” * Just Hazel opent zijn deuren in Nest op donderdag, zaterdag en shopzondagen. Op de eerste verdieping vind je hen als je recht tegenover Bar Wilson de overloop volgt naar de kantoren. www.justhazel.be Nest, Graaf van Vlaanderenplein 40, Gent

BROEKEN

JAN ‘N JUNE Nood aan een geklede broek? Bij Jan ’N June vind je alvast een eerlijk exemplaar. Het lijkt alsof het merk inspiratie gehaald heeft bij de vorige Fair Fashion Fest-slogan: Fair is the New Black. Hun lemma is namelijk: bye bye green eco-wear, hello black! ‘Groene’ mode klonk voor hen niet sexy, zwart is wél cool. Al kiest het merk voor meer dan enkel donkere kleuren. Op vlak van stoffen kiest Jan ’N June resoluut voor ecologische alternatieven. Naast biokatoen en biolinnen gaat het voor Tencel en gerecycleerde stoffen zoals polyamide, gerecycleerd polyester en gerecycleerd katoen. Het merk produceert enkel in een familiebedrijf in Polen, om de productieketen zo kort en zo transparant mogelijk te houden. “In Wroclaw, waar onze fabriek gevestigd is, was er vroeger veel meer textielnijverheid, maar die is stilaan verdwenen”, zegt medeoprichtster Juliana Holtzheimer. “Onze fabriek is een van de enige twee fabrieken die nog overblijven. We werken heel nauw samen met de familie die eigenaar is van de fabriek, de Ciborska’s. We bezoeken hen meermaals per jaar. Sommige werknemers werken al meer dan 25 jaar voor hen. Ze hebben vaste contracten en worden betaald per maand, niet per kledingstuk.”

IS DIT FAIR TRADE? Jan ’N June produceert in een familiebedrijf in Wroclaw, Polen. Door te kiezen voor slechts een fabriek, kunnen ze de productie simpel en transparant houden.

IS DIT ECOLOGISCH? Jan ’N June kiest voor korte keten en produceert met ecologische materialen, zoals Tencel. De stoffen komen voornamelijk uit Turkije, Italië en Portugal en zijn gecertificeerd door onder meer GOTS en GRS. Hun Oeko-Tex 100 label waarborgt dan weer je gezondheid bij het dragen van de kleren: schadelijke stoffen zal je er niet in terugvinden.

ONDER MEER TE VINDEN IN … VISITRICE Sandy Sterck van Visitrice houdt van geklede broeken, van Japanese street fashion, zoals zij het noemt: edgy, strak en minder kleurrijk. “In de fair fashion vond ik niet goed wat ik zocht. Enkel online, maar een goede online shopper ben ik niet: ik pas graag vooraleer ik koop.” Dus richtte Sandy Visitrice op, een fair en ecologische shop die helemaal op haar lijf geschreven is. “Visitrice is 100 procent vegan”, zegt Sandy, die meestal samen met haar hondje Snoopy, een 9-jarige teckel, achter de kassa staat. “Ik eet nu 10 jaar vegetarisch. Daarvan ben ik 5 jaar veganist. Het is een klik die ik gemaakt heb. Maar ik wou niet stoppen bij voeding. Als je leren schoenen koopt, kan daar ook dierenleed aan vooraf gegaan zijn. Daarom kies ik liever voor vegan leer.” Waar Visitrice ook op wil inzetten, is unisex kledij. “Ik geloof niet echt in de genderverdeeldheid. In de Japanse stijl is die scheiding veel minder aanwezig. Dat wil ik doortrekken in mijn winkel. Ik zie 58

mezelf als feministe. In heel mijn winkel komt dat thema terug. Kledij is kledij, het zou niet mogen uitmaken of we man of vrouw zijn.” Dat werkt, en niet enkel voor mensen met dezelfde levensstijl als Sandy. “De meeste klanten zijn niet-vegan. Veel mensen komen hier langs omdat ze de kledij gewoon mooi vinden. Als dat hun eerste aanraking is met eerlijke mode, kan ik hen nog iets bijbrengen ook.” Over werkomstandigheden, maar ook over stoffen. “Jan ’N June gaat verder dan (bio)katoen: het gebruikt ook bijvoorbeeld Tencel. Dat vind ik een positieve evolutie. We moeten afstappen van het idee dat onze kleren per se katoen moeten zijn.” Visitrice, Kortrijksepoortstraat 7, Gent

OOK TE VINDEN BIJ … Mieke, Burgstraat 87, Gent

JASSEN

STAN & LOESJE De ondernemende Loesje uit Gentbrugge begon haar modecarrière in 2012 bij upcycling label My Daily Wood en kent sindsdien als geen ander het belang van duurzaamheid voor de textielketen. Toen zij op reis met manlief Stan verliefd werden op Thailand, wilde het koppel graag samen iets creëren om te produceren in Thaise fabrieken - het perfecte excuus om er nog vaak terug te keren. Al snel merkten Stan & Loesje dat de naaiateliers ginds niet even toegankelijk zijn voor beginnende ondernemers en dat Azië vooral staat voor massaproductie. “Terwijl wij liever mooi en tijdloos willen produceren, dan een heel gamma aanbieden. Tijdloos betekent immers duurzaam, want je zal het minder snel weggooien.” Met een beperkte stock besloot het koppel dichter bij huis te zoeken: de eerste samples werden in België vervaardigd, de productie zelf werd eerst in Nederland, nadien in Bulgarije gedaan. “Dat vertrouwen we meer dan de Thaise naaiateliers, want het is binnen de Europese regelgeving. Wij willen goede werkomstandigheden voor de mensen die onze kleding maken”, klinkt het. Bovenal is hun concept ecologisch. Voor hun natuurlijke stoffen werken ze met het GOTS-label en voor hun regenjassen, die van synthetische stoffen gemaakt zijn, gebruiken ze einde reeksen uit België. “Een regenjas is typisch Belgisch, vandaar dat we daarvoor met Belgische stoffen willen werken”, lacht Loesje. www.stanloesje.be LABELS: GOTS

IS DIT FAIR TRADE? Stan en Loesje produceren in Bulgarije en vertrouwen op hun leverancier, Celesta, dat de werknemers daar een eerlijk loon krijgen. De Schone Klerencampagne waarschuwt echter dat in Oost-Europa de lonen evenmin gegarandeerd leefbaar zijn. Wel worden de natuurlijke stoffen gecertificeerd door de Global Organic Textile Standard, dat onder andere controleert op leefbare lonen, kinderarbeid en gedwongen arbeid.

IS DIT ECOLOGISCH? De natuurlijke stoffen zijn biologisch en gecertificeerd door Global Organic Textile Standard. De oplage is beperkt, waardoor er geen overstock is. Een deel van de stoffen is einde reeks, waardoor er geen stof verloren gaat.

TE VINDEN IN… ELLE ET GAND Aan elegant ontwerp geen gebrek bij Elle et Gand, de boetiek van de al even Gentse Julie Huysman. Haar concept store vertrok 7 jaar geleden vanuit een voorliefde voor Belgische ontwerpers, maar die ontwerpers moesten wel aan de eisen van Julie voldoen. Dat betekent: gemaakt onder eerlijke omstandigheden en zonder enige schadelijke kleurstoffen. “Ik lijd zelf aan allergieën. Als een kledingstuk schadelijke kleurstoffen bevat, zal ik daar het levende bewijs van zijn. Al mogen overheden daar ook beter over informeren, zodat wij, handelaars, met een gerust geweten kunnen verkopen”, aldus de goedlachse Julie. De meeste merken en ontwerpers die zij in huis heeft, maken hun kleding in België 62

of Europa. “Bepaalde merken hebben een deel van hun productie in China. Ik vraag de merken altijd of het dan wel eerlijk gemaakt is. Als ik het niet vertrouw, komt het merk er bij mij niet meer in”, zegt Julie. “Voor mij zou het makkelijk zijn om goedkope merken, die er goed uitzien, maar daarom niet in goede omstandigheden gemaakt werden, in de winkel te hangen.” Als kleine ondernemer zou dat haar veel meer cashflow opleveren, maar ze kiest er bewust voor dat niet te doen. “Sommige klanten zeggen dat mijn winkel duur is en dan ben ik ontgoocheld. Anderen komen de weg vragen naar de Primark. Aan massaconsumptie doen we hier niet mee. Liever twee stuks van topkwaliteit dan acht zakken vol.” Elle et Gand, Jan Palfijnstraat 36, Gent www.elleetgand.be

WINTERVACHT Het heerlijkste gevoel ter wereld omschrijven is geen sinecure, maar dit moet het toch ongeveer benaderen: thuiskomen na een stormachtige dag waarop alles misliep en je in de zetel nestelen onder een dik wollen deken. Je weet wel, zo’n deken waarvan je oma er wel drie op je bed legde toen je er als kind ging logeren. Dat gevoel willen de jassen van Wintervacht evenaren. Zij recycleren dekens van soms wel een halve eeuw oud tot splinternieuwe jassen. De dekens kunnen zowel van schapenvacht gemaakt zijn als van andere natuurlijke stoffen. Om dekens te bemachtigen, werkt Wintervacht samen met kringloopwinkels of koopt het dekens in via textielrecyclagebedrijven of tweedehandswinkels. Om ze te produceren, schakelt Wintervacht studenten in van verschillende modeopleidingen aan een hogeschool in Arnhem. “Bewustwording en educatie zijn de twee kernwaarden van ons bedrijf”, zegt Malou Poelmans van Wintervacht. “Studenten kunnen bij ons ervaring opdoen in het produceren en het runnen van een label in de modebranche. Wij begeleiden hen in alle fasen van het proces en geven hen zo de mogelijkheid om te ontdekken waar hun kwaliteiten liggen en om zich op andere vlakken verder te ontwikkelen. We zien onszelf eerder als slow fashion: een merk dat consumenten en studenten wil bewust maken van duurzaamheid in de mode-industrie.”

IS DIT FAIR TRADE? Wintervacht is meer slow fashion dan fair fashion. Het merk produceert de jassen in hun eigen atelier in Nederland. Daarvoor schakelt het stagiairs in uit modeopleidingen.

IS DIT ECOLOGISCH?

Het merk focust op het milieu door de upcycling van oude dekens. Overstock heeft het merk amper. De meeste modellen zitten jaren in de collectie.

TE VINDEN IN… CLICHÉ Clichékledij zal je niet vinden in Cliché, de nieuwste Gentse winkel die eerlijke en ecologische kledij aanbiedt. “Ik ga resoluut 64

voor unieke stukken die je niet overal kunt vinden en die nog duurzaam geproduceerd zijn ook”, zegt de 29-jarige oprichtster Jozefien Hernalsteen. “Duurzaam consumeren zou eigenlijk een evidentie moeten worden. Zomaar kopen-kopen is niet mijn filosofie: mijn winkel gaat in tegen fast fashion. Ik wil tijdloze stuks aanbieden die de seizoenen overschrijden.” Het is niet de eerste keer dat Jozefien achter de kassa staat. “Ik heb eigenlijk criminologie gestudeerd, maar in die sector heb ik niet meteen werk gevonden. Dus ben ik in een kledingwinkel beland. Ik heb er drie jaar gewerkt en heb dat altijd graag gedaan. Dus dacht ik om het zelf te proberen.” “De meeste klanten stappen de winkel binnen omdat ze de stuks gewoon mooi vinden. Dat is de eerste en blijft de belangrijkste factor voor consumenten. Maar als ze horen dat de kledij ook fair is, worden ze nog enthousiaster.” Cliché, Hoogpoort 3, Gent

THOUGHT “Thought is slimme mode, zowel op ecologisch als op ethisch vlak. ‘Thoughtful’, zeggen de Britten zelf: bedachtzaam. Aan zo’n bedachtzame jurkjes, rokken of bloesjes geen gebrek bij Thought, maar het merk heeft ook een fijne collectie sokken en ondergoed, waar An en Kevin van Fair Eco Fashion helemaal wild van zijn. Thought gebruikt innovatieve stoffen zoals hennep, bamboe en Tencel®, die minder water nodig hebben dan katoen voor de productie.” Labels: GOTS, Oeko-Tex

IS DIT FAIR TRADE? Thought haalt zijn stoffen uit China. In zijn gedragscode garandeert Thought onder meer dat de werknemers er een leefbaar loon uitbetaald worden en dat er geen sprake is van kinderarbeid. De stoffen worden gecertificeerd door de Global Organic Textile 66

Standard, dat onder andere controleert op leefbare lonen, kinderarbeid en gedwongen arbeid. Thought is bovendien één van de stichtende leden van Ethical Fashion Forum, de ngo achter het ethisch textiel-aankoopplatform My Source.

IS DIT ECOLOGISCH? De stoffen zijn biologisch en gecertificeerd door GOTS. Thought gebruikt innovatieve stoffen zoals hennep, bamboe en Tencel®. De verf is niet schadelijk voor de consument, want Thought gebruikt een Oeko-Tex label voor hun verven. Welke variant is evenwel niet duidelijk.

ONDER MEER TE VINDEN BIJ … Fair Eco Fashion, Mageleinstraat 11, Gent (zie pagina 11) Een deel van de Thought-collectie is ook beschikbaar bij Just Hazel (zie pagina 52).

QNOOP Gekke Nederlanders die knopen aan hun sokken naaien, zou je denken. Maar allemaal hebben we het wel eens voor: één van je twee sokken raakt plots vermist in de was en je ziet jezelf genoodzaakt om steeds andere paren sokken in te slaan, in plaats van grondig te zoeken waar je oorspronkelijke sok heen kan zijn. Niet meteen duurzaam, vond het Amsterdamse merk Qnoop. Maar omdat ook zij niet graag naar sokken lopen te zoeken, hebben ze net daar iets op gevonden. Aan hun ene sok hangt een knoop, aan de andere een lusje en zo kunnen de twee makkelijk samen de wastrommel in. Al vallen de kleurrijke Qnoop-sokken in principe sowieso op, dat hebben ze toch maar mooi gevonden.

IS DIT FAIR TRADE? De productie gebeurt in Portugal, maar de reden hiervoor is vooral de kwaliteit en de ambacht, niet de lonen.

IS DIT ECOLOGISCH? Het katoen is biologisch, de knopen zijn biologisch afbreekbaar en zowel de labels als de verpakking zijn gerecycleerd. Het concept gaat tegen de wegwerpmaatschappij in.

ONDER MEER TE VINDEN BIJ… Supergoods, Brabantdam 56b, Gent (zie pagina 28) Juttu, Kouterdreef 2, Gent Cliché, Hoogpoort 3, Gent (zie pagina 64)

WORON Deense zusjes Anya en Arina Woron vonden beha’s maar niks, tot ze hun eigen comfortabele lingerie produceerden. Het ontwerp is simpel, de kleuren (zwart en wit) zijn dat ook, wat het product tijdloos en dus erg duurzaam maakt. Nog duurzamer zijn de stof, de productie en het transport. Woron wordt gemaakt met Lenzing Modal®, een stof afgeleid van beukenhout die erg zacht is, minder water nodig heeft om te produceren dan katoen en bovendien minder krimpt. Het merk ziet erop toe dat het hout afkomstig is van duurzaam beheerde beukenbossen.

IS DIT FAIR TRADE? De productie gebeurt in een klein familiebedrijf in Europa. In welk land wordt niet gespecifieerd.

IS DIT ECOLOGISCH? Woron gebruikt een innovatieve stof, Lenzing Modal®. De stof 68

wordt geproduceerd in Europa, waar ook de confectie plaatsvindt, waardoor de keten kort blijft. Het product krimpt minder snel, waardoor het langer meegaat.

ONDER MEER TE VINDEN BIJ… Supergoods, Brabantdam 56b, Gent (zie pagina 28)

LA FILLE D’O Op en top Gents lingeriemerk La Fille d’O streeft naar een (eco)logische productie en is fair binnen de eigen onderneming. “Geen enkel merk werkt zoals ons”, zegt oprichtster Murielle Scherre.

“Textiel is een duistere keten.” Gents onderneemster en lingeriepionier Murielle Scherre – zelf meestal ook in zwart gehuld maar wanneer wij haar ontmoeten voor de gelegenheid (en voor de stralende zon) toch gedeeltelijk in het wit – weet dat de kledingketen helemaal geen zwart-wit verhaal is, maar een complexe keten, zonder échte garanties. “De katoenblends die ik gebruik in mijn lingerie, koop ik in een Oostenrijks familiebedrijf met propere werkomstandigheden. Maar ook van die leverancier krijg ik geen 100 procent garantie over hoe ecologisch of sociaal toeleveranciers met hun waren omgaan. Iedereen heeft moeite om het hele proces van plant tot weefsel bij te houden. Daarom werk ik voor de stoffen en de confectie met lokale bedrijven, om zo goed mogelijk het overzicht te houden.”

De onderneemster zoekt het niet ver. “Alle stof wordt in België onder handen genomen. Voor de productie werk ik voornamelijk samen met Liebaert in Deinze en ik hecht veel belang aan transparantie.” “Veel Belgische lingeriemerken delokaliseren”, hekelt Murielle. De onderneemster wil daarentegen net in ons land blijven. “Anders zou het métier verloren gaan. Ik heb vijf mensen full time in dienst om dat niet te laten gebeuren – dankzij de keuzes die ik maak. Ik ben fair, binnen mijn eigen onderneming.” De stoffen die Murielle gebruikt, beperken zich absoluut niet tot katoenblends. Lingerie wordt veelal gemaakt van high tech stoffen, zoals polyesters met elastaan of kwetsbaar lycra dat tegen zweet, zon, chloor en zonnecrème kan. Die komen uit België. “Omwille van de hoge kwaliteit. Dat métier zit hier, niet in het zuiden. Waarom zou ik fair trade op locatie doen als het hier ook kan? Kleding transporteren vanuit het zuiden, is op zich ook vervuilend. 70

Ik heb de luxe dat het hier kan. Dat is ecologisch, maar toch vooral logisch: het woord ‘eco’ komt daar bij.” Eén van de stoffen die volledig binnen die filosofie past, is Tencel®. “Tencel® is eigenlijk slimmer dan katoen. Het vervuilt veel minder, terwijl de vezels niet te onderscheiden zijn van katoen.”

IS DIT FAIR TRADE? La Fille d’O legt zich toe op transparantie, korte keten en het produceren in landen met lage risico’s op slechte arbeidsomstandigheden.

IS DIT ECOLOGISCH? La Fille d’O wil meer gaan werken met ecologische stoffen, zoals Tencel®, en werkt lokaal, in België en Europa, wat de keten kort houdt en minder vervuilend is op vlak van transport.

La Fille d’O, Burgstraat 21, Gent

SWEDISH STOCKINGS Kies schoonheid bewust, klinkt de leuze van Swedish Stockings. Ook in het kiezen van nylonkousen kunnen we ons steentje bijdragen. Swedish Stockings maakt zijn kousen van gerecycleerd garen en belooft de consument duurzame kousen, geen panty’s die vanaf het eerste feestje vol gaten zitten. Jaarlijks worden er in totaal zo’n twee miljard nylonkousen geproduceerd, die van zodra er dat eerste gaatje in komt, weggegooid worden. Zweedse ontwerpsters Nadja en Linn zagen hier dan ook het perfecte product in om te verduurzamen en zo de vuilnisbelt te ontlasten. LABELS: Scientific Certification Systems, Oeko-Tex 100

IS DIT FAIR TRADE? Swedish Stockings worden ontworpen in Zweden en geproduceerd in Italië. De Schone Klerencampagne waarschuwt echter dat sommige fabrieken in Italië evenmin leefbare lonen uitbetalen. 72

Niet gegarandeerd fairtrade dus, maar wel de betere optie als je stockings zoekt.

IS DIT ECOLOGISCH? Swedish Stockings heeft een eigen ‘recycling club’, waarmee het komaf wil maken met gescheurde nylonkousen. Wie deel wil uitmaken van die ‘club’ en 50 procent korting wil op zijn volgende aankoop, kan zijn kapotte kousen (telkens minstens drie paar) opsturen naar Zweden. De gerecycleerde garen waarvan ‘nieuwe’ nylons worden gemaakt, worden geproduceerd door NILIT Ecocare, dat een “zero waste”-beleid heeft, en gecertificeerd door Scientific Certification Systems (SCS). De gerecycleerde stoffen zijn niet giftig, want NILIT Ecocare gerecycleerde garens voldoen aan de eisen van de standaard Oeko-Tex 100, dat toeziet dat textiel geen schadelijke chemicaliën bevat. De fabrieken in Italië werken op zonne-energie. De kleurstoffen zijn milieuvriendelijk.

ONDER MEER TE VINDEN BIJâ&#x20AC;¦ Supergoods, Brabantdam 56b, Gent (zie pagina 28) Just Hazel, webshop (www.justhazel.be) (zie pagina 64)

COLORIO ORGANICS Slovaakse sloebers zijn ze wel, de ontwerpers van Colorio Organics: ons zo verleiden met ondergoed in unieke prints. In familiebedrijven in Slovakije worden deze onderbroeken in beperkte oplages geprint, om vervolgens om de twee maanden nieuwe ontwerpen op de markt te brengen. Een merk dat niet snel zal vervelen dus. Eens te meer omdat het werkgelegenheid biedt aan kleine bedrijven die hun cliënteel verloren aan de spotgoedkope Aziatische markt. De arbeiders worden een eerlijk loon uitbetaald om met de hand ondergoed te maken van biokatoen. “Ons doel? Bewijzen dat biologisch ook kleurrijk en cool kan!”, aldus hun filosofie. Missie geslaagd? Wij denken van wel. LABELS: GOTS

IS DIT FAIR TRADE? 74

Colorio Organics biedt werkgelegenheid in Slovakije, een land waar veel merken (dreigen te) delokaliseren. Het belooft zijn arbeiders een eerlijk loon te betalen.

IS DIT ECOLOGISCH? De stoffen zijn gedeeltelijk biologisch (95 procent biokatoen, 5 procent elastaan) en gecertificeerd door Global Organic Textile Standard. Het ondergoed wordt lokaal geproduceerd. De oplage is beperkt, waardoor er geen overstock is. Wel wisselen de prints zich snel af, waardoor het niet helemaal als ‘slow fashion’ kan gekwalificeerd worden.

ONDER MEER TE VINDEN BIJ… GOEDvandoen, webshop (www.goedvandoen.be)

DYSFUNCTIONAL Met eerlijke schoenen produceert het Portugese Dysfunctional absoluut een schoen met een functie én een duidelijke boodschap: aan oneerlijk design doen zij niet mee. In kleinschalige familieateliers produceren vader en zoon met hun natuurlijk gelooid leer een schoen die er goed uitziet, goed voelt en ethisch is. Zijn agent in België, die in Gent een winkel uitbaat, omschrijft de bedrijfsleider als “een eerlijke gast, die niet op geld belust is en die klanten behandelt alsof ze bij familie thuiskomen”.

IS DIT FAIR TRADE? Dysfunctional produceert handgemaakte schoenen in Portugal, in kleinschalige ateliers waarvan ze weten dat de omstandigheden en lonen goed zijn.

IS DIT ECOLOGISCH? Het leer is natuurlijk gelooid. www.dysfunctionalshoes.com

TE VINDEN IN… WALK THE LINE De Gentse agenten in België heten Freija en Kristof, ook wel het sympathieke koppel achter Walk the Line in de Vlaanderenstraat. Zij komen zo goed overeen met Dysfunctional dat ze er hun eigen ontwerp bij hebben gemaakt. “Dysfunctional is het merk dat ons echt over de streep geholpen heeft om niet zomaar na te denken over een eigen winkel, maar het ook effectief te doen.” Die winkel staat volledig in het teken van Europese schoenen, die op een eerlijke manier hier in Zuid-Europa – Portugal, Italië en Spanje – vervaardigd zijn. “Fair trade betekent voor ons dat we niet altijd naar Afrika moeten gaan. Hier in Europa, in het zuiden van het continent, heerst immers ook de crisis.” Daarom gaat het koppel daar bestellen. “Maar nooit in grote hoeveelheden.

Overstock is niet milieubewust. Merken die massaal in Azië produceren, appreciëren de waarde van grondstoffen niet meer.” De grondstof waar zij naar refereren, is evenwel leer. “We begrijpen het standpunt van veganisten,” zegt Freija De Baere, die zelf vegetariër geweest is en nog steeds weinig vlees consumeert, “maar de dieren waarvan onze merken leer looien worden geslacht voor de voedselproductie, niet enkel om leer van te maken. Het gaat dus om een dier tot het uiterste gebruiken.” Freija en Kristof kiezen er bewust voor om enkel leer te gebruiken. “Synthetische stoffen hebben namelijk niet dezelfde kwaliteit als leer. Wij verkiezen dus om een duurzaam product aan te bieden.” Voor het koppel zou een schoen als een kunstwerk op een pedestal moeten gezet worden. “Elke schoen heeft zijn eigen identiteit. Wij zullen nooit iets bestellen zonder de achtergrond, het verhaal van die schoen te kennen.” Walk The Line, Vlaanderenstraat 90, Gent

NAE VEGAN NAE staat voor No Animal Exploitation. Het veganistische schoenenmerk uit Portugal heeft daarmee een heel duidelijke boodschap: waarom zouden we leer gebruiken als daar dieren onder lijden en er zoveel alternatieven bestaan? Onder vegan leer verstaat NAE Vegan onder andere ananasleer en kurk. Maar met hun schoenen wandel je ook op synthetisch materiaal, zoals ecologische microvezels, of gerecycleerd materiaal zoals PET-flessen en, jawel, airbags. Hoewel veganistische schoenen vaak ecologisch zijn (omdat ze alternatieve stoffen gebruiken in plaats van leer), is vegan niet per se gelijk aan fair trade. Bij NAE Vegan is dat wél het geval: zij produceren enkel in gecertificeerde fabrieken in eigen land, waardoor ze bovendien de keten kort houden.

IS DIT FAIR TRADE? NAE Vegan wordt geproduceerd in gecertificeerde fabrieken in Portugal.

IS DIT ECOLOGISCH? NAE Vegan werkt met alternatieve stoffen, gemaakt van kurk, ananas, ecologische microvezels (gecertificeerd door Oeko-Tex) en gerecycleerd materiaal.

ONDER MEER TE VINDEN BIJâ&#x20AC;Ś Visitrice, Kortrijksepoortstraat 7, Gent (zie pagina 58) Mieke, Burgstraat 87, Gent (zie pagina 30)

ACCESSOIRES

In veel van de winkels in deze gids vind je naast hedendaagse kledij ook leuke accessoires zoals handtassen, sjaals en originele juwelen.

JOKSIE Gentse spring in ’t veld Joksie had zelf nog geen gaatjes in haar oren toen ze besloot juwelen te maken. Van knutselen was ze altijd al een fan, van recyclage nog meer. Haar collectie begon ze door oorbellen en kettingen van een hele doos vol spullen te maken die ze bij haar verhuis toegestopt kreeg. “In de loop der jaren had ik gewoonweg àlles verzameld: van steentjes tot elastiekjes. Toen ik uit huis ging, zeiden mijn ouders dat het weg moest”, lacht Joksie. Later maakte ze ook kettingen van kroonkurken, maar nu gebruikt ze ook andere materialen. “Het is niet haalbaar om alles met gerecycleerd materiaal te maken, maar recyclage blijft wel een rode draad in mijn leven. Alles in de wereld is gericht op consumptie, terwijl dat helemaal niet nodig is. Als ik in een winkel ben, denk ik dus nog altijd: ik kan dit hier kopen, maar eigenlijk maak ik het liever zelf. Zo veel bruikbaar materiaal verdwijnt in het containerpark. Mensen gooien al te vaak dingen weg zonder na te denken wat ze er nog mee kunnen doen. Terwijl we net creatief zouden moeten zijn.” Joksie doet meer dan haar creaties zomaar verkopen: van alles wat zij maakt, gaat één euro naar het goede doel. Ze kent verschillende projecten waar ze aan schenkt, met één constante: ze hebben allemaal met water te maken. “Veel mensen hebben geen toegang tot proper water en daar wil ik graag de aandacht op vestigen. Consumenten staan er immers amper bij stil hoeveel water er in de productie van een paar oorbellen gaat.” www.facebook.com/joksievogel

IS DIT FAIR TRADE? Joksie maakt de juwelen zelf in Gent en schenkt één euro per juweeltje aan het goede doel.

IS DIT ECOLOGISCH? Het merendeel van de juwelen bestaat uit gerecycleerd materiaal, zoals kroonkurken.

TE VINDEN IN… OXFAM WERELDWINKEL GENTCENTRUM Wie fair trade zegt, zegt Oxfam Wereldwinkels. De Gentse Wereldwinkels hebben een mooi aanbod aan accessoires, van ringen tot portemonnees. In de winkel in Gent-Centrum, in de Lammerstraat, zijn de ontwerpen van Joksie en Yak & Yeti bijvoorbeeld ook te vinden. Bovendien is dat de enige winkel in Gent waar ook kleren te verkrijgen zijn. Zo heeft het merken zoals Coq en Pâte, Fellherz, I Love Mixed Tapes en Päälä. Zowel ecologie als fair trade zijn kernwaarden van de wereldwinkel. “De combinatie is vooral bij textiel niet altijd even gemakkelijk, daarom werken we het liefst met labels. Als het katoen bijvoorbeeld gecertificeerd 82

werd door Fairtrade International, zegt dat ook iets over de sociale omstandigheden”, klinkt het. Oxfam Wereldwinkel Gent-Centrum, Lammerstraat 16, Gent

MARIE’S FAIRTRADE SHOP Op zoek naar een handtas? Of je nu voor een wollen geweven tas gaat, of voor een handtas uit bliklipjes, de accessoires van Marie’s Fairtrade Shop komen steeds recht uit het hart van LatijnsAmerika. “Ik ben al dertig jaar een Latin Lover. Elk excuus om daarheen te reizen is goed”, zegt Marie Hermans, die in 2016 de Gentse webshop startte. “Ik weet uit ervaring dat de nood aan fair trade heel hoog is in Latijns-Amerika. De vrouwen daar leven in een echte machocultuur. Eigenlijk zijn ze niet veel waard. Werken moeten ze niet doen, thuiszitten en eten op tafel brengen wél. Ik neem mijn producten rechtstreeks af van de vrouwen. De eerlijke prijs die ik hen betaal, gaat rechtstreeks naar de gezondheid van hun gezin en de school van hun kinderen.” “Veel vrouwen beheersen een ambacht (zoals weven) tot in de puntjes, maar een markt is er niet. Voor de mensen daar zijn geweven tassen niet interessant, want die ambacht gaat van moeder op dochter, en dus kan de buurvrouw dat ook.” “De meeste handtassen die ik verkoop, komen uit het zuiden van Mexico.” “De wollen geweven tassen ondergaan een heel proces. Ze verzamelen de wol, die diervriendelijk verkregen is, verven die met natuurlijk materiaal en weven er grote lappen van. De vrouwen zelf komen af met patronen uit hun cultuur en stikken die tot zakken.” “Elders in het zuiden van Mexico zijn vijf zussen gestart met tassen gemaakt van lipjes van blikjes. Hun eigenlijke bedoeling is om de milieuproblematiek onder de aandacht te brengen. In Mexico wordt afval gewoon op straat gegooid. Dat wilden ze veranderen.”

www.mariesfairtradeshop.be

BABY- EN KINDER KLEDIJ

BABYLONIA Wie textiel voor kinderen en baby’s zegt, moet niet enkel kledij voor ogen houden. Pionier Babylonia zet draagdoeken in de kijker. Per toeval stootte Ingrid Guikers op het gemak én het nut van een draagdoek bij de geboorte van haar tweede zoon, Seppe, die intussen bijna 20 is. “Het prille begin was echt hobbyistisch”, lacht Ingrid. “Voor de grap praten mijn personeelsleden en ik nog steeds over een net-echte firma!” Dat Babylonia echt (succesvol) is, daar bestaat geen twijfel over: het merk creëerde eigenhandig een markt voor draagdoeken en heeft anno 2015 distributeurs over de hele wereld. Toch wil Ingrid zich blijven onderscheiden van haar concurrenten, en dat doet ze door in te zetten op natuurlijke producten. “Baby’s worden vaak als stoorzender ervaren, terwijl draagdoeken net het hechtingsproces bevorderen. Het merk vertrekt dus vanuit een nieuwe kijk op opvoeding. Om die boodschap kracht bij te zetten, moeten de productie en het materiaal ook natuurlijk zijn. Momenteel werken wij uitsluitend met biokatoen en onze draagdoeken worden vervaardigd in fair trade ateliers.” Om de keten zo kort mogelijk te houden, vestigde Babylonia zijn eerste atelier in Nederland. Wanneer het zijn productie wilde uitbreiden naar (erg arbeidsintensieve) lappenpopjes, onder de merknaam Peppa, zocht Ingrid naar partners in India. Na een lange zoektocht kwam ze terecht in de provincie Tamil Nadu, in het zuiden, waar de popjes ambachtelijk gemaakt worden. “Fair trade draait niet enkel om eerlijk loon, maar ook om de mogelijkheid om een opleiding te volgen. Intussen zijn er in het atelier zo’n honderd mensen in dienst. De verantwoordelijke leefde vroeger op straat, tot hij bij ons terechtkwam en geschoold werd tot klerenmaker. Intussen runt hij het volledige atelier! De impact die je op een gemeenschap kan hebben door vast te houden aan fair trade, is dus immens.” LABELS: WFTO, GOTS, GRS, Oeko-Tex 100

IS DIT FAIR TRADE? Babylonia produceert in Nederland en India. In India werkt het samen met organisaties die lid zijn van de World Fair Trade Organization.

IS DIT ECOLOGISCH? De stoffen zijn biologisch en gecertificeerd door Global Organic Textile Standard. Alle draagdoeken zijn van biokatoen, behalve eentje: die werd gemaakt van gerecycleerde PET-flessen, gecertificeerd voor de volle 100% door Global Recycle Standard en niet schadelijk bevonden door de Oeko-Tex 100.

TE VINDEN BIJâ&#x20AC;Ś KIDDYBIPS Ria Vanhee is zaakvoerster bij Kiddybips, maar bovenal mama. Haar winkel in de Dampoortstraat is er bijna vier jaar, voordien was Kiddybips te vinden in Brugge. Het concept van de winkel bestaat namelijk al sinds de geboorte van haar vierde kind, ondertussen meer dan 20 jaar geleden. Als moeder miste Ria de 86

gepaste begeleiding. Op reis naar Zimbabwe merkte ze hoe hard vrouwen elkaar ondersteunden, iets wat ze in BelgiĂŤ nog niet ervaren had. Het accent dat haar winkel wil leggen, ligt daarom op die begeleiding: dragen en opvoeden. Ria volgde een opleiding als draagconsulente en de fair trade draagdoeken van het merk Babylonia zijn haar best verkopende product. Daarnaast kan je bij Kiddybips ook fairtrade- en eco babykledij, speelgoed (waaronder lappenpopjes), schoenen en katoenen luiers kopen, en vind je er ook natuurlijke verzorgingsproducten terug. Inclusief advies op maat, dat spreekt voor zich. Kiddybips, Dampoortstraat 23, Gent www.kiddybips.be

STURE & LISA Sture & Lisa is Zweeds en speels. Hun kindercollectie wordt gemaakt in India aan de beste omstandigheden, dat garanderen ze met hun GOTS en Fairtrade labels. Het merk wil zijn textielarbeiders een eerlijke prijs betalen, “zodat zij uit de armoede kunnen ontsnappen en hun plaats in de maatschappij kunnen opeisen”, klinkt het. De rompertjes en andere kleertjes zijn bedrukt, met drukke repetitieve motieven van auto’s tot aapjes, maar de prints zijn op basis van water. Giftige chemicaliën zijn dus volledig uit den boze. LABELS: Fairtrade International, GOTS

IS DIT FAIR TRADE? Sture & Lisa produceert in India en is gecertificeerd door Fairtrade International en GOTS.

IS DIT ECOLOGISCH? De stoffen zijn biologisch en gecertificeerd door Global Organic Textile Standard. De inkt voor de prints is op basis van water en niet giftig. stureolisa.se

TE VINDEN IN… SWEET P Sweet P. Peggy Vanuxem is helemaal gek op retro en ziet dat graag terugkomen in eenieders garderobe, hoe groot of klein haar klanten ook zijn. Haar winkel heeft naast kledij voor volwassenen, van comfy jassen tot pin-upjurkjes, die geproduceerd worden in Engeland of de VS, ook een hele selectie kinderkledij. Vooral voor kinderen houdt ze enorm rekening met ecologische en eerlijke labels. De merkjes die ze daarvoor zorgvuldig uitkiest, komen vooral uit Scandinavië. “Daar produceren ze in goede omstandigheden, gesteund door het land. Dat is de juiste weg naar fair trade: fabrieken die aan bepaalde voorwaarden moeten voldoen, waar de landen zelf achterstaan.” Maar ook het lokale merkje Lovely Mariquita, dat zwierige kleren maakt in sterke stoffen – geen biokatoen – die jaren meegaan en vooral voor communiefeesten erg in trek zijn, verkoopt Peggy als enige Gentse verdeler met passie. 88

Peggy’s bedoeling is dat op termijn heel haar winkel fair trade zou worden. “Steeds meer leveranciers gaan daarin mee, er beweegt dus wel degelijk wat. Niet al mijn klanten zijn er zo mee bezig, maar als ik hen er op wijs, merken ze het wel: alleen al aan de kwaliteit van de stof en de afwerking, weet je dat het onder goede omstandigheden gemaakt is.” Sweet P, Vrijdagmarkt 11, Gent

YEZ - HANDMADE Zeven jaar lang studeerde Sonja Van der Steene mode in avondschool. Eerste maakte ze kledij voor zichzelf, daarna ook voor haar kinderen. Kinderkleren bleef haar passie. “Het is ook veel leuker dan kledij voor volwassenen”, meent Sonja. Zij richtte haar eigen merk én webshop op. Met de hulp van haar man Frederik Dutoit is Yez - Handmade uitgegroeid tot een handgemaakt en – inderdaad – zeer leuk alternatief. De unieke applicaties, die haar man print en met een perser op de kleren bevestigt, geeft hun aanbod een speelse touch. Hun zoon Nathan zorgt nu en dan voor een ontwerp. Zo is Yez - Handmade een hecht familieproject, dat eerlijkheid hoog in het vaandel draagt. De stoffen zijn voor Sonja wel nog een hinderpaal. “Het is moeilijk om duurzame materialen te vinden, zonder dat de prijs verdubbelt”, zegt ze. Sonja geeft zich echter niet snel gewonnen. Ze heeft slechts één raad voor al wie dezelfde droom najaagt: “Durven proberen.” 89

www.shop.yez-handmade.be LABELS: GOTS (gedeeltelijk), Oeko-Tex 100 (gedeeltelijk)

IS DIT FAIR TRADE? Fair trade stoffen zijn niet steeds voldoende voorradig, aldus Sonja. Ze maakt de meeste ontwerpen zelf en verkiest niet uit te besteden aan India of Bangladesh. Yez-Handmade koopt slabbetjes en rompertjes aan bij Continental Clothing Co., die lid zijn van de Fair Wear Foundation.

IS DIT ECOLOGISCH? De stoffen zijn gedeeltelijk biologisch. Een deel van de stoffen zijn gecertificeerd door Oeko-Tex 100. De applicaties worden gedrukt met milieuvriendelijke eco-solvent inkt. Yez - Handmade verkoopt ook slabbetjes en rompertjes van Continental Clothing Co., die gecertificeerd zijn door GOTS.

HAPPY KIDDO De kinderkledij die onder meer Kiddybips, Stormus, Sweet P. en Yez aanbieden in Gent, kunnen dan wel mooi, fair en duurzaam zijn, maar soms zijn ze ook wel dat tikkeltje duurder. Jammer dan, dat kinderen zo snel hun eerlijke kleertjes ontgroeid zouden zijn. Daar bedacht Gents onderneemster Sophie Devolder van Happy Kiddo iets op: zij ontwikkelde een abonnementsysteem waarbij ouders een bepaald aantal stuks kunnen huren, tot hun oogappels nood hebben aan een groter maatje. “We moeten afstappen van de idee dat we iets moeten bezitten”, is haar filosofie. “Veel ouders krijgen vaak tweedehands kinderkledij van vrienden of familie”, zegt Sophie, die trotse mama is van Isa, en ook veel kledij toegestopt kreeg. “Dat is ook circulair, alleen vind ik dat je vaak merkt dat die kleertjes gedateerd zijn. Als je een broekpakje van de Zara of de H&M te veel wast, wordt dat een vod. Ik wou ook graag een paar echt mooie stuks in de kleerkast van Isa, die bovendien eerlijk zijn. Maar dan geef je algauw 60 à 70 euro per maand uit aan kledij die Isa razendsnel ontgroeit.” Vanuit dat praktisch probleem dacht Sophie verder. Met het Brusselse concept Tale Me (www.taleme.be) als inspiratie, zet ze haar schouders onder een abonnementsdienst waarbij ouders eerlijke kleren naar hartenlust kunnen inwisselen. “Het aanbod van eerlijke kledij voor kinderen is groter dan dat voor volwassenen, net omdat ouders het beste willen voor hun kroost. Ik wil een platform brengen waarin ik de verhalen achter die eerlijke merkjes kan verwerken. Al moet ik goed kijken voor welke merken we uiteindelijk gaan, zodat klanten op mij kunnen vertrouwen dat het effectief eerlijk is.

Honderd procent zeker zijn dat iets eerlijk is, is moeilijk, maar ik vind dat we merken moeten ondersteunen die echt het verschil proberen te maken.â&#x20AC;? www.happykiddo.be

INTERIEUR

PROJECT IN DE KIJKER: CARPET OF LIFE

“TAPIJTEN MET EEN VERHAAL” Aan de voet van de Marokkaanse Sahara werken de weefsters van Carpet of Life aan fair trade tapijten. Gent Fair Trade ging hen opzoeken voor een dubbelinterview met de Gentse projectmanagers Hendrikje en Marion Meyvis. Hendrikje en Marion Meyvis, twee ondernemende Gentse zussen, nemen ons mee naar oasedorp Zawia, een piepklein gehucht. Nauwelijks een steenworp verder, strekt de Marokkaanse Sahara zich uit. We zijn er welkom in het weefatelier en bij de weefsters thuis. Daar ontmoeten we projectleidster Maryem Radouani (29) en weefster Zohra Bahini (50). Wat is een Carpet of Life juist? Hendrikje: “Met Carpet of Life verkopen we tapijten die in eerlijke 94

omstandigheden in Marokko geweven worden van oud textiel; zogenaamde Boucharouite-tapijten. Klanten kunnen hun eigen kledij of de kledij van een dierbare verzamelen en krijgen een uniek tapijt in ruil.” Marion: “Een Boucharouite is dus een tapijt vol herinneringen, gemaakt door ondernemende nomadenvrouwen uit de Saharawoestijn.” Projectleidster Maryem: “Een Boucharouite is een tapijt dat we hier gebruiken als deken of om op te slapen.” Hendrikje: “Zeker vroeger wilden de vrouwen de tapijten het liefst wegsteken. Ze wilden niet tonen dat hun oud textiel ervoor gebruikt werd.” Maryem: “Mede dankzij Carpet of Life zien we dat onze ambacht wél gewaardeerd wordt, en dus wel degelijk mooi is.”

Hoe ziet zo’n tapijt eruit? Weefster Zohra: “Wat we maken is heel verschillend. Soms een ‘Marokkaanse salade’ met van alles en nog wat erin verwerkt. Op andere momenten vertellen we een verhaal met de tapijten. Dan beelden we tenten af, of de ondergaande zon.” Marion: “De weefsters zijn echte artiesten. Ze kunnen zich uitdrukken bij het ontwerp van zo’n tapijt.” Hendrikje: “Onze klanten kiezen soms op voorhand een design, maar af en toe laten ze de inspiratie van de vrouwen de vrije loop. Daardoor zijn het eens te meer tapijten met een verhaal. Dat van de klanten, die hun favoriete kledij of de kledij van hun dierbaren naar Marokko opsturen, en dat van de weefsters zelf.” Marion: “Het gaat om co-creatie, zowel in het design als binnen het project zelf. De vrouwen leren van ons, maar wij minstens evenveel van hen.” Waarom is het project Carpet of Life belangrijk voor de gemeenschap? Maryem: “We zijn blij dat we met de textieloverschotten uit België aan de slag kunnen. Anders was onze traditie misschien al uitgestorven. Zo veel kleren op overschot hebben we niet. Als hier iemand sterft, geven we de kleren weg aan andere mensen uit het dorp.” Zohra: “Wat meer is: we gaan aan de slag met onze eigen ambacht. We kunnen overleven door iets wat we zelf al konden, elk van ons, want onze ambacht wordt doorgegeven van moeder op dochter.”

PROJECT IN DE KIJKER: CARPET OF LIFE

Maryem: “Met het geld dat we verdienen bij Carpet of Life, kunnen we onze families ondersteunen. We betalen eten, medicatie, elektriciteit, en kunnen naar de dokter als we ziek zijn.” Hoe betalen jullie Zohra, Maryem en de andere vrouwen? Marion: “De weefsters worden betaald per tapijt. Hun loon is het dubbele van wat een opkoper in de grote steden zou verdienen met het doorverkopen van hun tapijten.” Hendrikje: “Als projectleidster heeft Maryem een vast maandloon, ook in de maanden waarin er geen productie is. Het is een eerlijk loon, maar het blijft wel minder dan de helft van wat een man in dezelfde gemeenschap verdient. Mocht ze meer verdienen, zou dat erg gevoelig liggen in de gemeenschap. Het zou ontwrichtend werken en ons project meer kwaad dan goed doen. Daarin zijn we dus wel voorzichtig.” 96

Wat doen jullie in de maanden waarin er geen productie is? Maryem: “Dan ligt de focus op onderwijs. Als projectleidsters geven wij alfabetiseringslessen aan de weefsters. Zelf krijgen we trainingen.” Hendrikje: “Die trainingen voor de projectleidsters gaan van klantgerichtheid tot empowerment van de vrouwen. We ondersteunen hen om proactiever te zijn in de maatschappij, om meer vragen te stellen. Zo zullen de vrouwen meer leren opkomen voor hun rechten binnen hun gemeenschap.”

Carpet of Life is duidelijk belangrijk voor de gemeenschap hier in Marokko. Waarom is het ook voor Gent, in België, een belangrijk project? Marion: “In België hebben we zoveel textiel over. Dat kunnen we recycleren. Hebben we echt elk kledingstuk in onze kast nodig? Denk daar eens over na. Met Carpet of Life willen we mensen dus inspireren om anders te consumeren.” Hendrikje: “Carpet of Life betekent ook slow fashion. Klanten wachten gemiddeld drie tot vijf maanden op hun tapijt. We transporteren de kledij pas naar Marokko als we voldoende bestellingen hebben en laten de tapijten pas overkomen als ze allemaal klaar zijn. Die transporten lopen niet altijd van een leien dakje, wat soms een uitdaging kan zijn. Maar dat maakt het net duurzaam, zowel voor de klant als voor de weefsters.” Dit interview kwam tot stand met de steun van het Fonds Pascal Decroos voor Bijzondere Journalistiek.

WFT*?! Deze inspiratiegids geeft een platform aan merken en winkels die het verschil proberen te maken en een alternatief willen vormen voor het businessmodel van grote, veelal onethische winkelketens. Het ondersteunt diegenen die slow fashion nastreven en die expliciet willen werken aan een meer eerlijke textielketen.

Die keten is heel erg complex. Vooraleer het in de winkelrekken belandt, zijn er heel veel mensen die aan jouw kledingstuk werken: maar liefst 86 paar handen per stuk, van katoen telen tot verkoop. Stuk voor stuk zouden die arbeiders een eerlijk loon, een premie, een opleiding en een duidelijke stem in het productieproces moeten krijgen. Het is moeilijk om aan te tonen dat dit altijd het geval is. Ieder merk vult het gegeven “fair trade” op een andere manier in. Dat wilden wij ook zo expliciet mogelijk meegeven doorheen deze gids. In principe betekent fair trade een eerlijke prijs voor de boeren en arbeiders, met daar nog een premie bovenop, als manier om hen uit de armoede te tillen. Bovendien zou de keten zo transparant mogelijk moeten zijn en zou elke handelaar in die keten respect moeten tonen voor mens en milieu. * What’s fair trade?!

Makkelijk uitgelegd in theorie, niet altijd even evident in de praktijk. Daarom beroepen veel merken zich op labels. Ze laten een bepaald deel van de keten certificeren door onafhankelijke controleurs en stellen zo de consument gerust. Hoewel een aantal labels een sterke garantie bieden, zijn er altijd aspecten in de productieketen die er niet door gecontroleerd worden. Zo geeft een ecologisch certificaat veelal weinig garanties op vlak van eerlijke prijzen en lonen, en betekent een fairtrade label niet hetzelfde als â&#x20AC;&#x2DC;biologischâ&#x20AC;&#x2122;. Bovendien zijn er ook projecten zonder labels, die hoge standaarden halen door een sterk ethisch bedrijfsbeleid. Het is aan ons, consumenten, om de merken en winkels in deze inspiratiegids, net als degenen die deze gids allicht nooit zullen halen, te blijven vragen stellen, en hen te blijven stimuleren om de weg naar een eerlijker aanbod in te slaan of aan te houden. Wie aanvullingen of vragen heeft bij een bepaald merk of winkel in deze gids, of tips heeft over bedrijven die hierin zouden thuishoren, mag dat zeker melden via info@gentfairtrade.be.

LABELS Labels worden gegeven op basis van standaarden. Een standaard is de technische beschrijving van de voorwaarden om een label te krijgen. Het label is dus eigenlijk het communicatiemiddel waar merken mee naar buiten komen. Er bestaan heel veel labels en geen enkel label biedt 100 procent garantie voor de volledige productieketen. Het ene label spitst zich meer toe op sociale aspecten, het andere op het milieu. Volgens experts heb je dus eigenlijk beide nodig. 100

Hieronder vind je de fairtrade en ecologische labels voor textiel die horen bij de merken in deze gids.

SOCIALE LABELS

WFTO Lid worden van de World Fair Trade Organization kan pas als een bedrijf bewijs levert dat het hun tien fair trade principes juist toepast. Een bedrijf moet kansen creĂŤren voor wie het minder goed heeft, transparant zijn, eerlijk handel drijven, eerlijke lonen betalen en niemand dwingen om te werken â&#x20AC;&#x201C; al zeker geen kinderen. Het moet ook gelijkheid, goede werkomstandigheden en capacity building garanderen, fair trade promoten en respect tonen voor het milieu. Omdat de sociale criteria overwegen, is WFTO eerder een sociaal label.

FAIRTRADE INTERNATIONAL Het vroegere Max Havelaar zet zich in voor het certificeren van Fairtrade katoen, waarvoor het de katoenboeren een eerlijke prijs en een premie wil geven. Sinds juni 2016 certificeert Fairtrade International de volledige productieketen en richt het zich dus ook op confectie en op andere stoffen dan katoen. Controleorgaan Flo-Cert controleert die keten vooraleer een merk het Fairtrade-label kan krijgen.

101

FAIR WEAR FOUNDATION Dit is geen label, maar een multi-stakeholder initiatief, gecontroleerd door werkgevers, vakbonden en niet-gouvernementele organisaties. Lid worden van de Fair Wear Foundation is een indicatie dat een bedrijf werk maakt van het verbeteren van de werkomstandigheden in de naaiateliers. Het omvat een engagement en ondersteuningsplatform voor bedrijven die stapsgewijs willen werken aan eerlijke mode.

MILIEULABELS BETTER COTTON INITIATIVE 102

Omdat maar liefst 95 procent van al het katoen niet biologisch is, richt Better Cotton Initiative zich niet op biokatoen maar wil de organisatie net die 95 procent minder schadelijk maken. Better Cotton Initiative werkt onder andere aan kennisoverdracht over hoe katoen geteeld kan worden met minder pesticiden, met efficiĂŤnter gebruik van water en met behoud van een goede bodemkwaliteit en biodiversiteit. Better Cotton Initiative besteedt ook aandacht aan arbeidsomstandigheden, vooral op grotere katoenplantages.

OCS De Organic Content Standard probeert de traceerbaarheid van grondstoffen tijdens de verwerking ervan te garanderen. OCS 100 is een label voor producten die voor 95 procent uit biologisch materiaal bestaan. OCS Blended is al heel wat minder indrukwekkend: dat label wordt gegeven aan producten gemaakt van gemengde vezels, die voor minimum 5 procent bestaan uit biologisch materiaal (en voor maximum 95 procent uit niet-biologische of synthetische stoffen).

GRS De Global Recycled Standard certificeert alle stappen van de keten waarin gerecycleerd wordt. Het hecht veel belang aan de traceerbaarheid van die stappen. Het doel van het label is om te controleren of het uiteindelijke â&#x20AC;&#x2DC;gerecycleerdeâ&#x20AC;&#x2122; eindproduct wel integer is. Daar geeft het eigen scores voor: goud betekent 95 tot 100 procent gerecycleerd materiaal, zilver 70 tot 95 procent, brons vanaf 30 procent.

RCS De Recycled Claim Standard certificeert het aandeel van gerecycleerd materiaal in kleding: bij RCS 100 bestaat 95 tot 100 procent van het kledingstuk uit recyclage, bij RCS Blended gaat het om 5 tot 95 procent.

103

ISO ISO ontwikkelt standaarden, zoals ISO 9001 voor kwaliteitsmanagement en ISO 14001 voor milieubeschermende maatregelen van specifieke productiesites. Als een kledingmerk zegt dat ze een ISO 14001 certificaat heeft, dan betekent dit waarschijnlijk dat ze binnen de eigen bedrijfsvoering een milieumanagement systeem heeft dat gericht is op continue verbetering. Omdat de kleding vaak buiten BelgiĂŤ geproduceerd wordt, is dit label meestal niet zo indicatief voor hoe duurzaam het kledingstuk zelf is. Zie ook www.iso.org/iso/home/ standards/certification.htm.

ZOWEL 104

MILIEU ALS SOCIAAL

GOTS De Global Organic Textile Standard certificeert het proces dat een katoenpluisje (of andere textielvezel) doorloopt: van grondstof tot biologische kleding. Het kijkt erop toe dat de grondstoffen afkomstig zijn van biologische landbouw. GOTS spreekt zich ook uit over arbeidsomstandigheden in de textielketen, zoals kinderarbeid, gedwongen arbeid, vakbondsvrijheid, en eerlijke lonen. Een eerlijke prijs voor de landbouwer is echter niet gegarandeerd door GOTS. Een gerelateerd label is dat van iVN. iVN was een van de stichtende partners van GOTS. Het iVN label gaat op vlak van ecologie nog iets verder dan GOTS.

SCS Scientific Certification Systems is een onafhankelijk orgaan dat controleert op een set van ecologische criteria. Het label, dat eerder relevant is voor ondernemers dan voor consumenten, heeft ook fair trade standaarden. Zie ook www.scsglobalservices.com.

STEP (VROEGER OEKO-TEX 1000) Sustainable Textile Production is een label van Oeko-Tex dat ecologische en sociale criteria combineert. Dit label zal je niet terugvinden op je kleding, wel steeds meer op de websites van kledingmerken. Het label hangt vast aan een specifieke fabriek, bijvoorbeeld ĂŠĂŠn bepaalde spinnerij, weverij, of naaiatelier. Als een merk uitpakt met het label, kan je dus de vraag stellen welk stukje van de keten STeP-gecertificeerd is. Het label gaat erg ver op ecologisch vlak en op vlak van gezondheid, maar iets minder ver op sociaal vlak: voldoen aan wettelijke vereisten zoals het betalen van het wettelijk minimumloon is voldoende om het label te behalen.

105

GEZONDHEID OEKO-TEX 100 Oeko-Tex Standaard 100 controleert of er geen schadelijke residuen in de afgewerkte kleding zitten. Dit label geeft enkel garanties over het eindproduct en niet over de manier waarop iets is geproduceerd en het effect hiervan op de makers. De STeP by Oeko-Tex standaard (een opvolger van Oeko-Tex 1000) gaat verder en onderzoekt wel het productieproces.

106

MEER WETEN OVER DE LABELS? WWW.LABELINFO.BE

GRONDSTOFFEN Van natuurlijke tot kunstmatige textielvezels, van plantaardige, dierlijke of synthetische oorsprong: in dit luik van de inspiratiegids bespreken de verschillende soorten grondstoffen. Bij elke grondstof kijken we naar de uitdagingen en mogelijke oplossingen. Een oplossing die je steeds kan toepassen: controleer of een kledingstuk gecertificeerd is. Leer meer hierover in het volgende hoofdstuk, de verklarende woordenlijst voor labels.

NATUURLIJKE KATOENVEZELS

KATOEN Katoenlandbouw vindt voornamelijk plaats in AziĂŤ en (Latijns-)Amerika. Katoen een hoge milieu-impact door het hoge water- en pesticidegebruik tijdens de teelt. Uitbuiting, slavenarbeid en kinderarbeid zijn belangrijke problemen op de katoenplantages, vooral tijdens de jaarlijkse katoenpluk. Ook bij het verwerken van katoenpluis tot garen zijn de arbeidsomstandigheden vaak slecht en lopen de arbeiders het risico op longziektes door kleine stofdeeltjes van het katoenpluis.

107

BT-KATOEN Het genetisch gemodificeerde Bt-katoen biedt in bepaalde regioâ&#x20AC;&#x2122;s een oplossing voor het hoge pesticidegebruik op katoenplantages. Btkatoenplanten scheiden een stof af die bepaalde insecten doodt. Of het pesticidegebruik echt lager ligt op Bt-plantages is van veel factoren afhankelijk: het type insecten op de plantage, de temperatuur en de (toenemende) resistentie van insecten tegen de Bt-stof. Een belangrijk kantlijn is bovendien dat genetisch gemodificeerde gewassen de afhankelijkheid van katoenboeren ten opzichte van sterke economische spelers vergroot. De zaden kosten relatief veel en de bijhorende pesticiden worden door hetzelfde bedrijf verkocht. 108

BIOKATOEN Katoen kan geteeld worden via de principes van de biologische landbouw. Biokatoen telen houdt meer in dan het wegnemen van pesticides en vraagt een totaalaanpak wat betreft bodem en biodiversiteit op en rond de katoenplantage. De opbrengst van een biokatoenplantage ligt vaak lager dan van traditioneel geteeld katoen, maar dit wordt gecompenseerd door een hogere verkoopprijs voor de katoenboer.

‘BETER KATOEN’ Wetenschappers geven aan dat biokatoen in regio’s met veel natuurlijke vijanden van de katoenplant niet haalbaar is omdat de opbrengst teveel zou dalen. Zij pleiten voor geïntegreerd pestbeheer waarbij gerichte pesticiden een rol spelen, maar ook kennis gedeeld wordt over alternatieve methoden voor het beheersen van plagen. Het label Better Cotton Initiative vertrekt vanuit dat principe.

LINNEN Linnen wordt vooral gewonnen uit de vlasproductie in Europa en Azië. De impact op het milieu van vlas is lager dan die van katoen: voor linnen zijn minder sproeistoffen en meststoffen noodzakelijk en vaak is ook minder irrigatie nodig. De arbeidsomstandigheden zijn bij linnen ook vaak goed omdat de stof ook in West-Europese landen geproduceerd wordt (bv. Frankrijk, België, Nederland). China en Rusland zijn echter ook belangrijke producenten van linnen. De kleine stofdeeltjes die vrijkomen bij de verwerking tot garen kunnen dezelfde longziektes als bij katoen veroorzaken.

HENNEP Hennepproductie vindt plaats in Azië en Europa. De plant lijkt erg op vlas, maar de vezels zijn grover en stijver.

109

Door extra productiestappen kunnen die meer ‘katoenachtig’ worden. De productiestappen en de ecologische problemen zijn dezelfde als bij linnen. Bij hennep moeten echter geen pesticides gebruikt worden, terwijl dit bij linnen wel het geval is. De energievraag bij het behandelen van de vezel is wel een stuk hoger bij hennep.

BAMBOE

110

Bamboe is een plant die zeer snel groeit en gemakkelijk op een organische manier geteeld kan worden. Voor kleding worden de plantvezels echter meestal via een chemisch procedé tot een viscose verwerkt (viscose is een soort van rayon, zie verder). Het meeste ‘bamboe’ textiel kent dan ook alle ecologische nadelen van viscose/rayon. Bamboe bestaat ook als natuurlijke en ecologische textielvezel, maar in die vorm is het eerder zeldzaam. De fabrikant moet ‘viscose’ vermelden op het label als het om die variant van bamboe gaat, maar de wettelijke voorschriften worden niet altijd gevolgd. Het blijft dus uitkijken met het label ‘bamboe’.

WOL Wol wordt op grote schaal geproduceerd in Australië en China. Hoewel wol een natuurlijk product is, zijn er vrij veel chemische stappen gemoeid met de productie van een wollen kledingstuk. Bij de ‘sheep dip’, bijvoorbeeld, wordt het schaap in een pesticidenbad gedoopt om ziektes te vermijden. Ook worden heel wat chemicaliën gebruikt om de wol schoon te maken en te ontvetten. Dierenwelzijn is een bezorgdheid zowel bij schapenwol als bij angora. Ook de arbeidsomstandigheden voor de schaapscheerders (een erg zware job) en voor alle arbeiders die met chemicaliën werken, is een belangrijk aandachtspunt bij wol. 111

KUNSTMATIGE VEZELS RAYON Rayon wordt gemaakt van houtpulp (bv. bamboe), maar wordt niet gezien als een natuurlijke textielvezel omdat de houtvezel eerst volledig chemisch wordt afgebroken voor ze wordt verwerkt tot garen. Er worden verschillende gevaarlijke stoffen gebruikt bij de productie van rayon en de milieu-impact van rayon is hoog. Het is mogelijk om rayon op een meer natuurvriendelijke manier te produceren, maar dat is duur en gebeurt daarom meestal niet. 112

LYOCELL / TENCEL Lyocell en Tencel (een lyocellvezel van de producent LenzingÂŽ) zijn een milieuvriendelijke variant van rayon. De houtpulp die gebruikt wordt in het productieproces voor lyocell komt van snelgroeiende eucalyptusbomen die speciaal voor de lyocellproductie worden gekweekt. De houtproductie voor lyocell is dus in het algemeen duurzamer dan die voor rayon en ook de chemicaliĂŤn die bij de productie gebruikt worden, zijn minder schadelijk. Lyocell wordt, net als rayon, niet gerecycleerd.

ACRYL Acryl is de synthetische variant van wol. De basisgrondstof van acryl zijn fossiele brandstoffen. De textielsoort wordt gemaakt door grote chemische bedrijven zoals Bayer in risicolanden zoals China en Turkije. Tijdens de productie worden gevaarlijke stoffen gebruikt, waaronder toxische en kankerverwekkende stoffen. Acryl heeft ook een grote ecologische voetafdruk, onder andere door de hoge temperaturen die nodig zijn om de fossiele brandstoffen te verwerken tot acryl. Acryl wordt momenteel ook nog niet gerecycleerd.

NYLON Nylon is een andere textielsoort die van fossiele brandstoffen wordt gemaakt. Net als bij acryl zijn hoge temperaturen nodig om deze stoffen om te zetten naar textiel. Daarnaast stoten nylonfabrieken N2O uit, een gas dat een zeer sterke impact heeft op de klimaatopwarming. Gerecycleerde nylon is duurder, maar een meer duurzame keuze dan nieuwe nylon.

113

POLYESTER De meest geproduceerde textielsoort, polyester, wordt gebruikt in verschillende soorten producten, van fleecetruien tot vulstof in kussens. Polyester heeft een vergelijkbare productiecyclus als nylon, maar de productie ervan vereist minder energie. Soms worden er bij de productie chemicaliën gebruikt die zware metalen en toxische componenten bevatten. Gerecycleerde polyester is een meer duurzame keuze dan ‘virgin’ polyester.

114

Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s met dank aan: Eveliene Deraedt, Fairtrade Belgium, GoodFibrations, People Tree, Pam Kat, Marmod, Ornament, Stan&Loesje, Eco Snooze, Dysfunctional Shoes, Yez, Negenduust, Swedish Stockings, GOEDvandoen, Studio Jux, Rita Lino, Murielle Victorine Scherre, Sarah Van Looy, Wintervacht, Mr. Manchette, e.a.

GENT FAIR TRADE, dat is eerlijke handel in goed gezelschap. Stad Gent en Oxfam Wereldwinkel Gent-Centrum zetten fair trade op de kaart, samen met een brede groep partners. Via publieksacties en programma’s verhogen we de zichtbaarheid en het aanbod van eerlijke handel in onze stad. Wil je partner worden of meewerken aan één van onze projecten? Mail dan naar info@gentfairtrade.be, of bel 0471 56 34 67 www.gentfairtrade.be