ht
ig
yr
op
C
u'
Ed ie
Ac t
.
.v
Fraude
fb
Project
Colofon
.v
.
Uitgeverij: Edu’Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl
fb
Auteur: Floortje Vissers Titel: Fraude ISBN: 978 90 3724 171 6 ©
Ac t
ie
Edu’Actief b.v. 2017 Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Ed
u'
Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in compilatiewerken op grond van artikel 16 Auteurswet kan men zich wenden tot de Stichting PRO (www.stichting-pro.nl). De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden.
C
op
yr
ig
ht
Door het gebruik van deze uitgave verklaart u kennis te hebben genomen van en akkoord te gaan met de specifieke productvoorwaarden en algemene voorwaarden van Edu’Actief, te vinden op www.edu-actief.nl.
4
Vooronderzoek
7 17
Voorbereidingsfase Realisatiefase
20 21
C
op
yr
ig
ht
Ed
u'
Ac t
ie
Oplevering
19
fb
Ontwerpfase
.v
Over dit project
.
Inhoud
3
Over dit project
Over dit project
.
Inleiding
fb
.v
Als toekomstig sociaal-maatschappelijk dienstverlener adviseer je cliënten onder andere bij financiële en juridische vragen. Je kunt te maken krijgen met fraude of vermoedens van fraude. Fraude is een vorm van bedrog waarbij administratie vervalst wordt. Zaken worden anders voorgedaan dan de werkelijkheid. Bijvoorbeeld door het onjuist invullen van informatie op papier of digitaal. Het doel is het bevoordelen van zichzelf of anderen, op een manier die in strijd is met de wet.
Ed
u'
Ac t
ie
In dit project ga je aan de slag met uitkeringsfraude én het signaleren van uitkeringsfraude in het kader van de sociale zekerheid.
De inspectie SZW houdt onder andere toezicht op de uitvoering van de sociale zekerheidswetten.
Leerdoelen
ig
ht
• Je kunt voorlichting geven over fraude binnen de bijstand. • Je kunt een informatiebijeenkomst geven over het signaleren van fraude binnen het sociale zorgstelsel.
yr
Projectbeschrijving
C
op
Casus
4
Uit onderzoek van Stichting Inlichtingenbureau is gebleken dat er in Rotterdam extreem veel uitkeringsfraude plaatsvindt. De gemeente Rotterdam heeft een tijd geleden een aantal sociale wijkteams samengesteld: teams van professionals van verschillende disciplines die met elkaar samenwerken. Deze professionals zitten dicht bij de cliënt en zijn daardoor uitermate geschikt om risico's op uitkeringsfraude te signaleren. Alleen moeten ze wel weten hoe ze dat moeten doen. Een voorlichting om de kennis op te frissen is dan ook zeer gewenst. De gemeente Rotterdam vraagt studenten sociaal-maatschappelijke dienstverlening om een informatiebijeenkomst te houden voor de sociale wijkteams over het signaleren van uitkeringsfraude. Ook verzoekt de gemeente de studenten een brochure te maken over de bijstandsuitkering, die de professionals van de sociale wijkteams aan wijkbewoners kunnen uitdelen.
Over dit project
Opdrachtgever De opdrachtgever is de gemeente Rotterdam. Projectopdracht Vorm projectgroepen van vijf studenten.
fb
.v
.
De gemeente Rotterdam vraagt om twee producten: 1. een informatiebijeenkomst voor de sociale wijkteams over het signaleren van uitkeringsfraude 2. het ontwikkelen van een brochure over de bijstand, die de professionals van de sociale wijkteams aan de wijkbewoners kunnen overhandigen.
ie
Projectproduct: Informatiebijeenkomst signaleren uitkeringsfraude Processtappen • Voer de fase Vooronderzoek uit. Hier vind je de meeste informatie voor het projectproduct. • Voor de Ontwerpfase uit en maak hierbij gebruik van de producteisen. • Vervolg de stappen uit het project.
ht
Ed
u'
Ac t
Producteisen • De informatiebijeenkomst is uitgevoerd in de groep, waarbij de sociale wijkteams (medestudenten) actief betrokken worden bij de presentatie. • In de informatiebijeenkomst wordt het socialezekerheidsstelsel schematisch weergegeven. • In de informatiebijeenkomst worden de voorwaarden van drie wetten verteld (niet de Participatiewet: bijstand). • In de informatiebijeenkomst wordt verteld over internetsites waar informatie gevonden kan worden over de voorwaarden van uitkeringen. • In de informatiebijeenkomst wordt ingegaan op de vier vormen van uitkeringsfraude. • In de informatiebijeenkomst wordt ingegaan op de fraudedriehoek en de rol van de sociale professionals hierin. • In de informatiebijeenkomst wordt ingegaan op signaleren, door onder andere actief te luisteren en LSD toe te passen. • In de informatiebijeenkomst wordt een kort rollenspel gespeeld om te laten zien hoe je fraude kunt signaleren. • De informatiebijeenkomst is gemaakt in Prezi, heeft een passende lay-out en sluit aan bij de doelgroep.
C
op
yr
ig
Projectproduct: Brochure Bijstand Processtappen • Voer de fase Vooronderzoek uit. Hier vind je de meeste informatie voor het projectproduct. • Voor de Ontwerpfase uit en maak hierbij gebruik van de producteisen. • Vervolg de stappen uit het project. Producteisen • De brochure Bijstand bevat een beschrijving van de inhoud van de wet en beschrijft voor wie de bijstandsuitkering is bedoeld. • De brochure Bijstand bevat een compleet overzicht van de rechten en plichten van uitkeringsgerechtigden, zoals de tegenprestatie. • De brochure Bijstand bevat een beschrijving van de aanvraag van een bijstandsuitkering. • De brochure Bijstand bevat drie korte casussen (samen één A4’tje) over drie verschillende soorten fraude binnen de bijstand, waarin verschillende probleemfactoren spelen. • De brochure Bijstand voldoet aan de twee voorwaarden van effectieve gedragsbeïnvloeding. • De brochure Bijstand voldoet aan de vijf kenmerken van succesvolle gedragsbeïnvloeding. • De brochure Bijstand bevat contactgegevens voor vragen van burgers. • De brochure Bijstand bevat foto's/afbeeldingen die de tekst ondersteunen. • De brochure Bijstand is vier tot zes A4’tjes lang en bevat een passend voorblad.
5
Over dit project
Beoordeling Na uitvoering van dit project word je op verschillende punten beoordeeld. Je wordt beoordeeld op de twee projectproducten, maar ook op de tussenstappen die je hiervoor hebt moeten zetten. Daarnaast word je beoordeeld op je individuele bijdrage aan het project en op je reflectie. Alle beoordelingspunten zijn terug te vinden in het beoordelingsformulier
C
op
yr
ig
ht
Ed
u'
Ac t
ie
fb
.v
.
Beoordelingsformulier <
6
Vooronderzoek
Vooronderzoek Opdracht 1
Maak een samenwerkingscontract
.
Formeer de projectgroep en maak een samenwerkingscontract. Gebruik hierbij Werkmodel Samenwerkingscontract. Voordat je het samenwerkingscontract maakt, bespreek je met elkaar: • Hoe denken jullie over samenwerken? • Moet iedereen hetzelfde doen, of doet iedereen waar hij het best in is? • Hoe belangrijk vind je het om je aan afspraken te houden? • Hoe belangrijk vind je het dat de docent precies weet wie hard gewerkt heeft en wie minder hard? Zorg dat je het samen eens bent (bereik consensus) met de afspraken in het samenwerkingscontract.
De sociale zekerheid in Nederland is onder te verdelen in sociale voorzieningen en sociale verzekeringen. Bekijk de website Sociale zekerheid in Nederland. a. Wat houdt sociale zekerheid in?
Ed
u'
Website Sociale zekerheid in Nederland <
Sociale zekerheid
Ac t
Opdracht 2
ie
fb
.v
Werkmodel Samenwerkingscontract <
ht
b. Wat zijn sociale voorzieningen?
ig
c. Waarvan worden sociale voorzieningen betaald?
e. De sociale verzekeringen zijn in te delen in twee categorieën. Welke twee categorieën zijn dat en wat houden ze in?
C
op
yr
d. Welke sociale voorzieningen zijn er?
7
Vooronderzoek
f. Waarvan worden deze betaald?
fb
.v
.
g. Welke sociale verzekeringen vallen er binnen de categorieĂŤn? Categorie 1:
Ed
Lees de informatie op de website over subsidies, uitkeringen en toeslagen. Zoek op internet informatie over onderstaande wetten. Voor welke mensen zijn ze bedoeld (mits deze mensen aan de voorwaarden voldoen)? a. Bijstand
ht
Website Subsidies, uitkeringen en toeslagen <
Inhoud wetten
u'
Opdracht 3
Ac t
ie
h. Categorie 2:
ig
b. Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten (Wajong)
d. Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsongeschikten (WGA)
C
op
yr
c. Wet op de Arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO)
e. Inkomensvoorziening Volledig Arbeidsongeschikten (IVA)
8
Vooronderzoek
f. Werkloosheidswet (WW)
Opdracht 4
Voorwaarden
ie
Aan elke uitkering of voorziening zijn voorwaarden gesteld. Je gaat je verdiepen in de voorwaarden van de bijstand (die de gemeente regelt) en de uitkeringen (die het UWV werkbedrijf regelt). Bekijk de website van de rijksoverheid over subsidies, uitkeringen en toeslagen en raadpleeg eventueel andere sites. Maak in Word een uitgebreid schema. Je kunt hierbij het onderstaande schema als voorbeeld gebruiken: Wet:
Ac t
Website Subsidies, uitkeringen en toeslagen <
fb
.v
.
g. Ziektewet (ZW)
Voorwaarden:
Ed
u'
Participatiewet: bijstand
ht
Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten (Wajong)
ig
Wet op de Arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO)
C
op
yr
Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA): Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsongeschikten (WGA)
9
Vooronderzoek
.v
.
Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA): Inkomensvoorziening Volledig Arbeidsongeschikten (IVA).
ie
fb
Werkloosheidswet (WW)
ht
Ed
u'
Ac t
Ziektewet (ZW)
Opdracht 5
yr
ig
Filmpje Tegenprestatie, hoe werkt dat? <
Tegenprestaties
C
op
Website Gemeente Rotterdam <
In de gemeente Rotterdam kan papier prikken een tegenprestatie zijn
10
Vooronderzoek
.
De bijstandsuitkering is sinds 1 januari 2015 onderdeel van de Participatiewet en dus wordt deze door de gemeente uitgevoerd. Sommige gemeenten kunnen mensen met een bijstandsuitkering de verplichting opleggen om een tegenprestatie te leveren. Bekijk de Website Gemeente Rotterdam en het Filmpje â&#x20AC;&#x2DC;Tegenprestatie, hoe werkt dat?â&#x20AC;&#x2122; bij deze opdracht.
fb
.v
a. Wat is een tegenprestatie?
Ac t
c. Welke tegenprestaties zijn er?
ie
b. Wat is het doel van een tegenprestatie?
Opdracht 6
Ed
u'
d. Op de site van de rijksoverheid staat beschreven dat een alleenstaande ouder met kinderen tot 5 jaar misschien geen tegenprestatie hoeft te leveren. Dit moet nagevraagd worden bij de gemeente. Sommige gemeenten gaan hier creatief mee om en geven een vrijstelling van een jaar. Welke problemen kan een bijstandsgerechtigde alleenstaande ouder met kinderen tot 5 jaar in de gemeente Rotterdam hebben?
Uitkeringsfraude
ht
Wat houdt fraude in? En welke soorten uitkeringsfraude zijn er?
yr
ig
a. Zoek op het internet een definitie van het woord fraude die je goed vindt. Leg uit waarom je deze definitie goed vindt.
C
op
b. Zoek op het internet naar de vier soorten uitkeringsfraude. Beschrijf de betekenis in je eigen woorden. 1.
2.
3.
4.
11
Vooronderzoek
Fraudedriehoek
Ac t
ie
fb
.v
.
Opdracht 7
Drie elementen moeten aanwezig zijn, wil iemand fraude kunnen én willen plegen.
u'
Bij fraude spelen drie elementen een hoofdrol, ook wel de ‘fraudedriehoek’ genoemd: 1. gelegenheid om fraude te kunnen plegen 2. noodzaak/motivatie om fraude te willen plegen 3. rationaliseren: rechtvaardigen van het willen plegen van fraude.
Ed
Bekijk de fraudedriehoek. Beschrijf de drie elementen van de fraudedriehoek in je eigen woorden. Geef bij elk element een voorbeeld. a. Gelegenheid:
ig
ht
Voorbeeld:
yr
b. Noodzaak/motivatie:
C
op
Voorbeeld:
12
c. Rationalisatie:
Voorbeeld:
Vooronderzoek
Opdracht 8
Gelegenheden voor fraude Je gaat onderzoeken welke gelegenheden er zijn voor burgers om fraude te kunnen plegen in onderstaande wetten. Bekijk de website van de rijksoverheid.
Website Rijksoverheid <
fb
b. Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten (Wajong)
.v
.
a. Bijstand
Ac t
ie
c. Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsongeschikten (WGA)
u'
d. Inkomensvoorziening Volledig Arbeidsongeschikten (IVA)
Ed
e. Werkloosheidswet (WW)
ht
f. Ziektewet (ZW)
Opdracht 9
Verminderen van elementen uit de fraudedriehoek
yr
ig
Wil iemand fraude kunnen plegen, dan moeten de drie elementen uit de fraudedriehoek aanwezig zijn. Maar hoe kunnen deze elementen verminderd worden? Welke instantie kan ervoor zorgen dat een element verminderd wordt? En wat is de rol van de sociaal-maatschappelijk dienstverlener? Ga op zoek op het internet.
b. Rol sociaal-maatschappelijk dienstverlener:
C
op
a. Instanties om de gelegenheid te verminderen:
13
Vooronderzoek
.
c. Instanties om noodzaak/motivatie te verminderen:
fb
.v
d. Rol sociaal-maatschappelijk dienstverlener:
Ac t
ie
e. Instanties om rationalisatie te verminderen:
Technieken om te signaleren
Ed
Opdracht 10
u'
f. Rol sociaal-maatschappelijk dienstverlener:
ht
Een van de belangrijkste vaardigheden van een sociaal-maatschappelijk dienstverlener is signaleren. Je moet bijzonder gedrag signaleren, zoals materiĂŤle en immateriĂŤle behoeften (fraudedriehoek). Vaak bespreek je de door jou ontvangen signalen eerst met collega's en probeer je de signalen te interpreteren. Mogelijk wordt de begeleiding vervolgens aangepast. Ga op zoek op het internet voor het beantwoorden van de volgende vragen.
ig
a. Wat is de betekenis van signaleren?
yr
b. Als je een gesprek voert met een cliĂŤnt, is het belangrijk dat je actief luistert. Wat is de betekenis van actief luisteren?
C
op
c. Hoe kan actief luisteren bijdragen aan het signaleren van risico's van fraude?
14
d. Wat zijn de kenmerken van actief luisteren?
Vooronderzoek
e. Drie belangrijke vaardigheden die je nodig hebt om actief te kunnen luisteren zijn: luisteren, samenvatten en doorvragen (LSD). Hoe doe je dat? En hoe helpt het bij signaleren?
.v
.
Luisteren:
fb
Samenvatten:
Opdracht 11
Ac t
ie
Doorvragen:
Voorlichting geven
Het geven van voorlichting kan bijdragen aan de preventie van uitkeringsfraude.
Ed
u'
a. Wat is voorlichting?
b. Welke doelen kun je bedenken voor een voorlichting?
ig
ht
c. Hoe kun je professioneel voorlichten?
Opdracht 12
Gedragsbeïnvloeding
C
op
yr
Met voorlichting wil je gedrag beïnvloeden. Voor een effectieve gedragsbeïnvloeding moet er aan twee voorwaarden worden voldaan: herkenning/erkenning en urgentie. Wat wordt hiermee bedoeld? a. Herkenning/erkenning
b. Urgentie
15
Vooronderzoek
Een succesvolle gedragsbeïnvloeding voldoet aan vijf kenmerken. Leg uit waarom onderstaande kenmerken bijdragen aan een succesvolle gedragsbeïnvloeding.
.v
.
c. Positieve benadering
fb
d. Duidelijke boodschap
Begin met het schrijven van het logboek, door de samenwerking tot zover te beschrijven. Maak hierbij gebruik van Werkmodel Logboek en evaluatie. • Hoe is het samenwerken tot nu toe verlopen? • Wat ging goed en wat ging niet goed? • Wie heeft wat gedaan? Heeft iedereen een voldoende bijdrage geleverd? • Hebben jullie duidelijke afspraken gemaakt? Hoe is dit gegaan? Houd het logboek tijdens het project goed bij. De docent gebruikt het bij de beoordeling van het project.
C
op
yr
ig
Werkmodel Logboek en evaluatie <
Logboek
ht
Opdracht 13
Ed
u'
g. Aansluiten bij de doelgroep
Ac t
f. Bemoedigend taalgebruik
ie
e. Rolmodellen
16
Ontwerpfase
Ontwerpfase Opdracht 1
Ontwerp informatiebijeenkomst
.v
.
Je gaat een ontwerp maken voor de informatiebijeenkomst.
Website Prezi <
Maak een indeling van de presentatie in Prezi. Kijk hierbij naar de producteisen, zodat je niks vergeet!
fb
Werkmodel Rollenspel <
ie
Maak het ontwerp voor het korte rollenspel dat jullie gaan uitvoeren. Maak hierbij gebruik van Werkmodel Rollenspel. Dit rollenspel hoeft maar enkele minuten te duren, maar je moet wel laten zien welke technieken je gebruikt om actief te luisteren, om zo mogelijke signalen op te kunnen pakken. Wees hierin creatief!
Ac t
Bedenk ook welke hulpmiddelen/materialen je nodig hebt voor de informatiebijeenkomst. Welke hulpmiddelen/materialen hebben jullie nodig voor de informatiebijeenkomst?
Je gaat nadenken over de manier waarop je het publiek wilt betrekken tijdens de informatiebijeenkomst. Lees het Artikel ‘Presenteren, hoe houd je de aandacht van het publiek vast?’. Hoe gaan jullie dit doen tijdens de informatiebijeenkomst? Geef bij elk onderdeel van je ontwerp aan hoe je het publiek gaat betrekken.
C
op
yr
ig
ht
Artikel Presenteren, hoe houd je de aandacht van het publiek vast? <
Publiek betrekken
Ed
Opdracht 2
u'
Zorg ervoor dat het een echte informatiebijeenkomst wordt, zorg bijvoorbeeld voor thee en koffie met koekjes (of frisdrank).
Betrek je publiek bij je verhaal, anders ben je de toehoorders ‘kwijt’.
17
Ontwerpfase
Opdracht 3
Je gaat een ontwerp maken voor de brochure Bijstand.
.
Lees het Artikel ‘Tips voor het maken van een brochure’. Beschrijf de punten die je meeneemt in jullie brochure. Welke punten nemen jullie mee voor de brochure?
.v
Artikel Tips voor het maken van een brochure <
Ontwerp brochure Bijstand
fb
Artikel Brochures maken in Word <
ht
Ed
u'
Ac t
ie
Lees het Artikel ‘Brochures maken in Word’ en kies vervolgens een methode. Maak de indeling van de brochure volgens de gekozen methode. Kijk hierbij naar de producteisen, zodat je niets vergeet.
C
op
yr
ig
Brochure: een klein boekje over een bepaald onderwerp.
18
Voorbereidingsfase
Voorbereidingsfase Opdracht 1
Takenlijst
Ed
u'
Ac t
ie
fb
Bespreek de planning/takenlijst met je docent en verbeter deze zo nodig.
.v
.
Het is nu bijna tijd om te beginnen. Maak een takenlijst: wie gaat wat doen? Vergeet de materialen/hulpmiddelen niet. Wie is hier verantwoordelijk voor? Maak gebruik van Werkmodel Takenlijst.
Werkmodel Takenlijst <
Vergeet de materialen/middelen voor het rollenspel niet.
Laat de ontwerpen door je docent/begeleider beoordelen. Op basis van jullie ontwerp bepaalt hij of jij en je projectgroep verder kunnen gaan met de realisatiefase. Werk je logboek bij: • Hoe verliep het afstemmen van de verschillende ontwerpen met je groepsgenoten? • Zijn jullie het eens geworden over de inhoud en vormgeving van de genoemde producten? • Waar liepen jullie als groep tegenaan en hoe hebben jullie dit opgelost?
ig
Werkmodel Logboek en evaluatie <
Toon jullie ontwerpen
ht
Opdracht 2
C
op
yr
Daarna kunnen jullie met de uitvoering starten.
19
Realisatiefase
Realisatiefase Opdracht 1
Aan de slag
Brochure Bijstand
Jullie werken stap voor stap het ontwerp van de brochure Bijstand uit. Vraag feedback aan vrienden of familieleden: begrijpen zij de brochure of zijn er onduidelijkheden? Pas in dat geval de brochure aan.
ht
Ed
u'
Ac t
•
ie
Opdracht 2
fb
.v
.
Informatiebijeenkomst uitwerken. • Jullie werken stap voor stap het ontwerp van de informatiebijeenkomst uit. Twijfel je over sommige onderdelen, vraag dan feedback aan de docent. • Oefen met het presenteren en het actief betrekken van het publiek en met het korte rollenspel.
C
op
yr
ig
Start!
20
Oplevering
Oplevering Opdracht 1
.
De producten zijn klaar. Nu is het moment daar om je producten aan de opdrachtgever te presenteren en te overhandigen! Zorg ervoor dat alle nodige hulpmiddelen/materialen voor de informatiebijeenkomst voorhanden zijn. Je presenteert de Prezi, voert het rollenspel uit en betrekt het publiek, de sociale wijkteams (medestudenten). Na afloop deel je de brochure Bijstand uit.
.v
Website Prezi <
fb
Werkmodel Logboek en evaluatie <
ie
Elk groepje geeft feedback op de presentaties van de andere groepjes. Dit doe je met behulp van een top en een tip. Top: een kort, krachtig en concreet compliment. Tip: een concreet verbeterpunt. De feedback die jullie hebben ontvangen, verwerk je in het logboek.
Evaluatie
Ac t
Opdracht 2
Opdracht 3
Reflecteren
u'
Evalueer met elkaar het project en doe hiervan verslag in het logboek met behulp van Werkmodel Logboek en evaluatie.
Werkmodel Logboek en evaluatie <
Ed
Bedenk een moment of situatie tijdens het werken aan het project waarvan je nu vindt dat je het in het vervolg anders zou moeten aanpakken. Kijk terug en doe dit met behulp van Werkmodel STARRT-methode. Lever het reflectieverslag in bij je docent.
C
op
yr
ig
ht
Werkmodel STARRT-methode <
Oplevering
Reflecteren: terugkijken en jezelf vragen stellen over hoe jij hebt gewerkt.
21