Richard F. Summers, Jacques P. Barber, Terapia psychodynamiczna

Seria: PSYCHIATRIA I PSYCHOTERAPIA Tytuł oryginału: Psychodynamic Therapy: A Guide to Evidence-Based Practice Copyright © 2009 The Guilford Press A Division of Guilford Publications, Inc. © Copyright for Polish Translation and Edition by Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Wydanie I, Kraków 2014 All rights reserved

Redaktor naukowy dr hab. n. med. Krzysztof Rutkowski Projekt okładki Marcin Bruchnalski

Niniejszy utwór ani żaden jego fragment nie może być reprodukowany, przetwarzany i rozpowszechniany w jakikolwiek sposób za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych oraz nie może być przechowywany w żadnym systemie informatycznym bez uprzedniej pisemnej zgody Wydawcy.

ISBN 978-83-233-3702-7

www.wuj.pl Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Redakcja: ul. Michałowskiego 9/2, 31-126 Kraków tel. 12-663-23-80, tel./fax 12-663-23-83 Dystrybucja: tel. 12-631-01-97, tel./fax 12-631-01-98 tel. kom. 506-006-674, e-mail: sprzedaz@wuj.pl Konto: PEKAO SA, nr 80 1240 4722 1111 0000 4856 3325

Ronnie, Samowi i Claire, Smadar, Natalie i Adamowi

Nota o autorach

Dr n. med. Richard F. Summers jest adiunktem i jednym z kierowników programu szkoleniowego dla rezydentów odbywających specjalizację z psychiatrii na Wydziale Medycznym Uniwersytetu Pensylwanii, a także wykładowcą w Philadelphia Center for Psychoanalysis. Kliniczne zainteresowania dr. Summersa koncentrują się na łączeniu metod psychoterapeutycznych i psychofarmakologicznych w leczeniu zaburzeń afektywnych i lękowych oraz na rozwoju w pełnym cyklu życia. Przedmiotem jego zainteresowań badawczych jest m.in. współczesna rewizja teorii i techniki terapii psychodynamicznej, nowe metody szkolenia i kształcenia psychoterapeutycznego, rola przymierza terapeutycznego w uczeniu się psychoterapii, wszechstronne opracowanie psychodynamiczne oraz psychologia pozytywna. Dr Summers otrzymał wiele nagród za osiągnięcia dydaktyczne, m.in. Earl Bond Outstanding Teacher Award oraz Outpatient Teacher of the Year Award od Zakładu Psychiatrii na Uniwersytecie Pensylwanii, Maestro Award od Pennsylvania Hospital, Irma Bland Award for Excellence in Teaching Residents od Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, Robert Dunning Dripps Award for Excellence in Graduate Medical Education od Wydziału Medycznego Uniwersytetu Pensylwanii, Psychiatric Educator of the Year od Filadelfijskiego Towarzystwa Psychiatrycznego oraz Teacher of the Year od Psychoanalytic Center of Philadelphia. Od 1996 roku wielokrotnie otrzymywał tytuł „Top Doc” przyznawany przez magazyn „Philadelphia”. Został wybrany na przewodniczącego American Association of Directors of Psychiatric Residency Training (AADPRT) i zasiada w komisjach AADPRT oraz Amerykańskiego Towarzystwa Psychoanalitycznego.

Jest członkiem American College of Psychiatrists, Amerykańskiego

8



Nota o autorach

Towarzystwa Psychiatrycznego oraz Filadelfijskiego Towarzystwa Psychiatrycznego. Był stypendystą Fundacji Templetona w Positive Psychology Center przy Uniwersytecie Pensylwanii i pełnił funkcję egzaminatora w American Board of Psychiatry and Neurology.

Dr Summers prowadzi także praktykę prywatną.

Dr Jacques P. Barber jest profesorem psychologii w Zakładzie Psychiatrii na Wydziale Medycznym Uniwersytetu Pensylwanii, wicedyrektorem Center for Psychotherapy Research na Uniwersytecie Pensylwanii oraz zagranicznym wykładowcą kontraktowym w Zakładzie Neurobiologii Klinicznej w Instytucie Karolinska w Sztokholmie. Niedawno był przewodniczącym Society for Psychotherapy Research. Dr Barber prowadzi badania nad skutecznością oraz procesem dynamicznych i poznawczych terapii depresji, zaburzenia z napadami paniki, uzależnienia od substancji psychoaktywnych i zaburzeń osobowości. Ostatnio ukończył finansowane przez National Institute of Mental Health (NIMH) randomizowane badanie kliniczne porównujące skuteczność terapii dynamicznej i selektywnych inhibitorów serotoniny/selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny w dużej depresji, a obecnie prowadzi inne, finansowane przez NIMH, randomizowane badanie kliniczne, w którym porównuje skuteczność terapii dynamicznej i terapii poznawczo-behawioralnej w zaburzeniu z napadami paniki. W przeszłości był zaangażowany w finansowane przez National Institute on Drug Abuse wieloośrodkowe, randomizowane badanie kliniczne porównujące skuteczność różnych metod psychoterapii i poradnictwa w uzależnieniu od kokainy oraz dokonał szczegółowej, niezależnej oceny przestrzegania procedur i kompetencji u terapeutów oraz doradców biorących udział w tym badaniu.

Dr Barber opublikował wiele prac na temat wpływu przymierza terapeutycznego oraz wykorzystania przez terapeutów istotnych teoretycznie interwencji na wynik terapii. Wraz z Hadas Wiseman napisał książkę Echoes of the Trauma: Relational Themes and Emotions in Children of Holocaust Survivors.

Spis treści

Wprowadzenie ...............................................................................

13

CZĘŚĆ I. KONTEKST Rozdział 1. Dlaczego psychoterapia dynamiczna? .......................

Rozdział 2. Pragmatyczna psychoterapia psychodynamiczna – model pojęciowy i techniki .....................................

Rozdział 3. Inne metody psychoterapii ........................................

21 39 69

CZĘŚĆ II. FAZA OTWARCIA Rozdział 4.

Rozdział 5.

Rozdział 6.

Rozdział 7.

Rozdział 8.

Przymierze terapeutyczne – cel, zadanie i więź .........

Podstawowe problemy psychodynamiczne, część I ....

Podstawowe problemy psychodynamiczne, część II ....

Psychodynamiczne opracowanie przypadku ..............

Określenie przedmiotu uwagi i ustalenie celów ........

95 117 155 199 219

CZĘŚĆ III. FAZA ŚRODKOWA Rozdział 9. Narracja – konstruowanie własnej opowieści ............

Rozdział 10. Zmiana ......................................................................

Rozdział 11. Ważne chwile w psychoterapii ..................................

Rozdział 12. Mocne strony terapeuty, czyli radzenie sobie z przeciwprzeniesieniem ...........................................

241 263 287 303

12



Spis treści CZĘŚĆ IV. ŁĄCZENIE RÓŻNYCH METOD LECZENIA

Rozdział 13. Leczenie psychofarmakologiczne i psychoterapia ......

Rozdział 14. Pacjent jest częścią rodziny – we współpracy z Ellen Berman ...........................................................

319 349

CZĘŚĆ V. FAZA KOŃCOWA Rozdział 15. Cele i zakończenie terapii ..........................................

371

Bibliografia ....................................................................................

Indeks ............................................................................................

393 411

Wprowadzenie

Mamy niezwykłą okazję obserwować, jak stan naszych pacjentów w terapii psychodynamicznej ulega poprawie. Zyskują oni samoświadomość, bardziej adekwatnie postrzegają innych i dokonują zmian w swoim życiu. Leczenie dynamiczne trudno opisać, ale łatwo zrozumieć, kiedy obserwujemy jego przebieg.

W nauczaniu psychologii, psychiatrii i pracy socjalnej dominują przestarzałe poglądy na temat psychoterapii dynamicznej. Studenci często uczą się więcej z własnego doświadczenia, metodą prób i błędów, niż w toku formalnej edukacji. Uważamy, że nie jest to tylko problem dydaktyczny. Naszym zdaniem to raczej teoria i technika terapii wymagają uaktualnienia.

Naszym celem jest zatem opisanie jasnego, pragmatycznego modelu terapii i pozbycie się dużej części niepotrzebnego bagażu z przeszłości. Wykorzystując nowe ustalenia pochodzące z badań nad psychoterapią, zawęziliśmy i naświetliliśmy przedmiot uwagi, zadania i cele leczenia. Nasz model psychoterapii dynamicznej opiera się na rozwojowym ujęciu życia psychicznego, podkreślającym znaczenie konfliktu. Odwołuje się do wyraźnie zdefiniowanych podstawowych problemów psychodynamicznych, opracowania przypadku i celów, które są zgodne z tym opracowaniem. Oprócz tego nasza koncepcja terapii wiąże się z zaangażowaną postawą terapeutyczną i kładzie nacisk na transparencję, wyraźnie określone techniki integracji z innymi metodami leczenia oraz aktywne podejście do zmiany. Ostatecznie leczenie musi działać i naszym zdaniem te zmiany zwiększą skuteczność terapii. Lepszy model będzie także łatwiejszy do nauczenia się.

Jeden z nas jest psychiatrą, a drugi psychologiem; obaj jesteśmy wykwalifikowanymi psychoanalitykami i obaj wykładamy w zakła-

14



Wprowadzenie

dach psychiatrii na uczelniach wyższych. W 2002 roku, w czasie krótkiego spaceru w drodze na prezentację kliniczną, zdaliśmy sobie sprawę, że każdy z nas marzy o napisaniu książki przedstawiającej aktualny i nowoczesny model terapii dynamicznej. Pośpiesznie wyrzucając z siebie słowa, wyjaśniliśmy sobie nawzajem nasze poglądy i w ciągu paru minut zgodziliśmy się, że chcemy napisać książkę. Każdy z nas uważał, że w czasie szkolenia przyswoiliśmy sobie stary model leczenia i że w ciągu wielu lat stopniowo uaktualnialiśmy go w naszych umysłach i naszej pracy. Uświadomiliśmy sobie, że to, czego nauczamy, bardzo się różni od tego, czego sami się uczyliśmy. Pomyśleliśmy, że jeśli spróbujemy skodyfikować nasze podejście, może to udoskonalić naszą praktykę. Ponadto skorzystaliby na tym nasi uczniowie.

Jeden z nas (R.F.S.) współkieruje programem szkoleniowym dla rezydentów odbywających specjalizację z psychiatrii na Uniwersytecie Pensylwanii. Jako psychiatra ogólny zainteresowany oceną diagnostyczną, a zarazem psychoanalityk przeszkolony w tradycyjnym instytucie psychoanalitycznym, R.F.S. znalazł intelektualną stymulację i satysfakcję w nauczaniu terapii psychodynamicznej.

Miał poczucie, że swoją wiedzę i doświadczenie zebrane w toku szkolenia psychoanalitycznego i lat praktyki potrafi interesująco przekazać nowemu pokoleniu rezydentów, którzy osiągnęli pełnoletność po burzliwych debatach między zwolennikami psychiatrii biologicznej a rzecznikami psychoterapii. Pojmował swoją rolę jako bycie kimś, kto potrafi znaleźć pomost między wielką tradycją psychoanalizy a intelektualnym fermentem panującym współcześnie w zakładach psychiatrii.

Pewnego dnia na seminarium dla rezydentów i psychologów stażystów R.F.S. opisał, w jaki sposób tłumaczy pacjentom mechanizm zmiany w psychoterapii dynamicznej. Jeden z rezydentów grzecznie, ale stanowczo zwrócił uwagę, że wyjaśnienie to w dużym stopniu przypomina objaśnienia podawane przez eksperta od terapii poznawczej, który ma regularne wykłady na kolejnej godzinie seminaryjnej. Pod wpływem tej wnikliwej uwagi R.F.S. zdał sobie sprawę, że przeszedł od przekładu do ponownego odkrycia. Nauczał adaptacji tradycyjnego podejścia psychodynamicznego, wzbogaconej o nowe ustalenia w badaniach nad psychoterapią oraz bieżące koncepcje dotyczące umysłu i mózgu. R.F.S. zdał sobie sprawę, że nie przekładał czegoś starego na język zrozumiały we współczesnym świecie, ale podobnie jak inni, którzy przeszli tę samą drogę od

Wprowadzenie



15

szkolenia psychoanalitycznego do psychiatrii akademickiej, myślał o bardziej skondensowanym modelu leczenia psychodynamicznego.

J.P.B., psycholog zajmujący się badaniami nad psychoterapią, jest głównym autorem w badaniach nad terapią dynamiczną dużej depresji i zaburzenia z napadami paniki, finansowanych przez National Institute of Mental Health (NIMH). Jego badania nad terapią dynamiczną koncentrowały się na podstawowych konfliktowych wątkach relacyjnych (Luborsky i Crits-Christoph, 1990) oraz modelu podtrzymująco-ekspresyjnym opracowanym przez Lestera Luborsky’ego i jego współpracowników (Luborsky, 1984; Barber i Crits-Christoph, 1995). Badał podtrzymująco-ekspresyjną psychoterapię dynamiczną opartą na podręczniku w porównaniu ze standardową psychoterapią dynamiczną (Vinnars i in., 2005), dynamiczne leczenie pacjentów z unikającym i obsesyjno-kompulsyjnym zaburzeniem osobowości (Barber i in., 1997) i uzależnieniem od kokainy (Barber i in., 2008) oraz podtrzymująco-ekspresyjną psychoterapię depresji i zaburzeń osobowości (Barber i Crits-Christoph, 1995). Za sprawą różnorodnych klinicznych i badawczych doświadczeń oraz zainteresowania definiowaniem podstawowych mechanizmów zmiany terapeutycznej J.P.B. zaczął sobie wyobrażać nowy model psychodynamiczny, który opiera się na pojęciowych postępach w literaturze psychoterapeutycznej.

Jako nauczyciel rezydentów i psychologów na stażu J.P.B. boryka się z kilkoma problemami. Wielu odbywających szkolenie, zwłaszcza w ramach programów psychologii, nie ma rzeczywistego kontaktu z modelem psychodynamicznym. Ci, którzy go mają, często uczą się za pomocą tej samej metody i na tym samym materiale klinicznym, które były używane do nauczania nie tylko pokolenia J.P.B., ale nawet pokolenia jego nauczycieli. Martwi się także tym, że chociaż liczni twórcy metod terapii poznawczo-behawioralnej (CBT) zaczerpnęli wiele z terapii dynamicznej, w swoich pracach opisujących techniki CBT nie wyjaśniają ich psychodynamicznego kontekstu. Niezbędne techniki nawiązywania kontaktu z pacjentami, słuchania ich i rozwijania przymierza terapeutycznego początkowo zostały opracowane w ramach terapii psychodynamicznej. Dla pierwszego pokolenia terapeutów CBT techniki te były czymś danym. Pokolenie to na ogół dystansowało się od dawnych psychodynamicznych nauczycieli i ich szkolenia, a drugie i kolejne pokolenia terapeutów CBT nie zostały wszechstronnie przeszkolone w wielu relacyjnych (niespecyficznych lub wspólnych) aspektach psychoterapii.

Bibliografia

Abraham K. (1923). Contributions to the theory of the anal character. „International Journal of Psychoanalysis”, 4, 400–418.

Akiskal H.S. (2001). Dysthymia and cyclothymia in psychiatric practice a century after Kraepelin. „Journal of Affective Disorders”, 62, 17–31.

Akkerman K., Lewin T.J., Carr V.J. (1999). Long-term changes in defense style among patients recovering from major depression. „Journal of Nervous and Mental Disease”, 187(2), 80–87.

Alexander F., French T.M. (1946). Psychoanalytic therapy. New York: Ronald Press.

Alon N., Omer H. (2004). Demonic and tragic narratives in psychotherapy.

W: A. Lieblich, D.P. McAdams, R. Josselson (red.), Healing plots: The narrative basis of psychotherapy (s. 29–48). Washington, DC: APA Books.

American Psychiatric Association. (2000). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (wyd. 4., poprawione). Washington, DC: Author.

Anderson E.M., Lambert M.J. (1995). Short-term dynamically oriented psychotherapies: A review and meta-analysis. „Clinical Psychology Review”, 15, 503–514.

Andrews G., Stewart C., Morris-Yates A., Holt P., Henderson, S (1990). Evidence for a general neurotic syndrome. „British Journal of Psychiatry”, 157, 6–12.

APA Presidential Task Force on Evidence-Based Practice. (2006). Evidence-based practice in psychology. „American Psychologist”, 61, 271–285.

Badgio P.C., Halperin G., Barber J.P. (1999). Acquisition of adaptive skills: Psychotherapeutic change in cognitive and dynamic therapies. „Clinical Psychology Review”, 19, 721–737.

Baker H.S., Baker M.N. (1987). Heinz Kohut’s self psychology: An overview. „American Journal of Psychiatry,” 144, 1–9.

Barber J.P. (2009). Towards a working through of some core conflicts in psychotherapy research. „Psychotherapy Research”, 19, 1–12.

Barber J.P., Connolly M.B., Crits-Christoph P., Gladis M., Siqueland L. (2000).

Alliance predicts patients’ outcome beyond in-treatment change in symptoms. „Journal of Consulting and Clinical Psychology”, 68, 1027– 1032.

394 

Bibliografia

Barber J.P., Crits-Christoph P. (red.) (1995). Dynamic therapies for psychiatric disorders (Axis I). New York: Basic Books.

Barber J.P., Crits-Christoph P., Luborsky L. (1996). Effects of therapist adherence and competence on patient outcome in brief dynamic therapy. „Journal of Consulting and Clinical Psychology”, 64(3), 619–622.

Barber J.P., DeRubeis, R. (1989). On second thought: Where the action is in cognitive therapy for depression. „Cognitive Therapy and Research”, 13, 441–457.

Barber J.P., DeRubeis R.J. (2001). Change in compensatory skills in cognitive therapy for depression. „Journal of Psychotherapy, Practice, and Research”, 10, 8–13.

Barber J.P., Ellman J. (1996). Advances in short-term dynamic psychotherapy. „Current Opinion in Psychiatry”, 9(3), 188–192.

Barber J.P., Gallop R., Crits-Christoph P., Barrettt M.S., Klostermann S., McCarthy K.S. i in. (2008). The role of the alliance and techniques in predicting outcome of supportive-expressive dynamic therapy for cocaine dependence. „Psychoanalytic Psychology”, 25, 461–482.

Barber J.P., Gallop R., Crits-Christoph P., Frank A., Thase M.E., Weiss R.D. i in.

(2006). The role of therapist adherence, therapist competence, and the alliance in predicting outcome of individual drug counseling: Results from the NIDA Collaborative Cocaine Treatment Study. „Psychotherapy Research”, 16, 229–240.

Barber J.P., Khalsa S.-R., Sharpless B.A. (w druku). The validity of the alliance as a predictor of psychotherapy outcome. W: J.C. Muran, J.P. Barber (red.), The therapeutic alliance: An evidence-based approach to practice and training. New York: Guilford Press.

Barber J.P., Morse J.Q., Krakauer I., Chittams J., Crits-Christoph K. (1997).

Change in obsessive-compulsive and avoidant personality disorders following time-limited supportive-expressive therapy. „Psychotherapy”, 34, 133–143.

Barber J.P., Muentz L.R. (1996). The role of avoidance and obsessiveness in matching patients to cognitive and interpersonal psychotherapy: Empirical findings from the Treatment for Depression Collaborative Research Program. „Journal of Consulting and Clinical Psychology”, 64(5), 951–958.

Barber J.P., Sharpless B.A., Klostermann S., McCarthy K.S. (2007). Assessing intervention competence and its relation to therapy outcome: A selected review derived from the outcome literature. „Professional Psychology: Research and Practice”, 38(5), 493–500.

Barlow D.H., Gorman J.M., Shear M.K., Woods S.W. (2000). Cognitive-behavioral therapy, imipramine, or their combination for panic disorder: A randomized controlled trial. „Journal of the American Medical Association”, 283, 2529–2536.

Barnett J.E. (1998). Termination without trepidation. „Psychotherapy Bulletin”, 33(2), 20–22.

Baron-Cohen S. (1997). Mindblindness: An essay on autism and theory of mind.

Cambridge, MA: MIT Press.

Bibliografia

 395

Barrett M.S., Berman J. (2001). Is psychotherapy more effective when therapists disclose information about themselves?. „Journal of Consulting and Clinical Psychology”, 69, 597–603.

Bartlett F.C. (1932). Remembering: A study in experimental and social psychology. Cambridge, UK: Cambridge University Press.

Basoglu M., Marks I.M., Kilic C., Brewin C.R., Swinson R.P. (1994). Alprazolam and exposure for panic disorder with agoraphobia: Attribution of improvement to medication predicts subsequent relapse. „Canadian Journal of Psychiatry”, 164, 652–659.

Bateman A., Fonagy P. (2008). 8-year follow-up of patients treated for borderline personality disorder: Mentalization-based treatment versus treatment as usual. „American Journal of Psychiatry”, 165, 631–638.

Beahrs J.O., Gutheil T.G. (2001). Informed consent in psychotherapy. „American Journal of Psychiatry”, 158(1), 4–10.

Beck A.T. (1976). Cognitive therapy and the emotional disorders. New York: International Universities Press.

Beck A.T., Freeman A., Davis D. i in. (2004). Cognitive therapy of personality disorders (wyd. 2). New York: Guilford Press; wyd. pol. Terapia poznawcza zaburzeń osobowości, przeł. M. Cierpisz, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2005.

Beck A.T., Rush A.J., Shaw B.I., Emery G. (1979). Cognitive therapy of depression. New York: Guilford Press.

Beck J.S. (2005). Cognitive therapy for challenging problems: What to do when the basics don’t work. New York: Guilford Press.

Bein E., Anderson T., Strupp H.H., Henry W., Schacht T.E., Binder J.L. i in.

(2000). The effects of training in time-limited dynamic psychotherapy: Changes in therapeutic outcome. „Psychotherapy Research”, 10(2), 119–132.

Beutel M.E., Stern E., Silbersweig D. (2003). The emerging dialogue between psychoanalysis and neuroscience: Neuroimaging perspectives. „Journal of the American Psychoanalytic Association”, 51(3), 773–801.

Beutler, L.E., Malik M., Alimohamed S., Harwood T.M., Talebi H., Noble S. i in.

(2003). Therapist variables. W: M. Lambert (red.), Bergin and Garfield’s handbook of psychotherapy and behavior change (s. 227–306). New York: Wiley.

Bibring E. (1953). The mechanics of depression. [W:] P. Greenacre (red.), Affective disorders: Psychoanalytic contributions to their study (s. 13–48). New York: International Universities Press.

Biederman J., Hirshfeld-Becker D.R., Rosenbaum J.F. (2001). Further evidence of association between behavioral inhibition and social anxiety in children. „American Journal of Psychiatry”, 158(10), 1673–1679.

Biederman J., Rosenbaum J.F., Bolduc-Murphy E.A., Faraone S.V., Chaloff J., Hirshfeld D.R. i in. (1993). A 3-year follow-up of children with and without behavioral inhibition. „Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry”, 32(4), 814–821.

Blatt S.J., Sanislow C.A., Zuroff D.C., Pilkonis P.A. (1996). Characteristics of effective therapists: Further analyses of data from the National Institute of

396 

Bibliografia

Mental Health Treatment of Depression Collaborative Research Program. „Journal of Consulting and Clinical Psychology”, 64, 1276–1284.

Blomberg J., Lazar A., Sandell R. (2001). Outcome of patients in longterm psychoanalytical treatments. First findings of the Stockholm Outcome of Psychotherapy and Psychoanalysis (STOPP) study. „Psychotherapy Research”, 11, 361–382.

Book H.E. (1998). How to practice brief dynamic psychotherapy: The CCRT method. Washington, DC: American Psychological Association.

Bordin E.S. (1979). The generalizability of the psychoanalytic concept of the working alliance. „Psychotherapy: Theory, Research, and Practice”, 16(3), 252–260.

Borkovec T.D., Sharpless B. (2004). Generalized anxiety disorder: Bringing cognitive behavior therapy into the valued present. W: S. Hayes, V. Follette, M. Linehan (red.) Mindfulness and acceptance: Expanding the cognitive-behavioral tradition. New York: Guilford Press.

Bostic J.Q., Shadid L.G., Blotchy M.J. (1996). Our time is up: Forced terminations during psychotherapy training. „American Journal of Psychotherapy”, 50, 347–359.

Bowlby F. (1958). The nature of the child’s tie to his mother. „International Journal of Psychoanalysis”, 39, 350–373.

Bowlby J. (1988). A secure base. New York: Basic Books.

Brenner C. (1974). An elementary textbook of psychoanalysis. New York: Anchor.

Brom D., Kleber R.J., Defares P.B. (1989). Brief psychotherapy for posttraumatic stress disorders. „Journal of Consulting and Clinical Psychology”, 57, 607–612.

Brown T.E. (2000). Attention-deficit disorders and comorbidities in children, adolescents, and adults. Washington, DC: American Psychiatric Press.

Busch F.N., Ruden M., Shapiro T. (2004). Psychodynamic treatment of depression. Washington, DC: American Psychiatric Press.

Carey B. (2008, 30 września). Psychoanalytic therapy wins backing. New York Times, s. A18.

Casement P. (2002). Learning from our mistakes: Beyond dogma in psychoanalysis and psychotherapy. New York: Guilford Press.

Castonguay L.G., Hill C.E. (red). (2007). Insight in psychotherapy. Washington, DC: APA Press.

Charney D. (2004). Psychobiological mechanisms of resilience and vulnerability: Implications for successful adaptation to extreme stress. „American Journal of Psychiatry”, 161(2), 205.

Charon R. (2006). Narrative medicine: Honoring the stories of illness. New York: Oxford University Press.

Chess S., Thomas A. (1996). Temperament: Theory and practice. New York: Brunner/Mazel.

Clarkin J.F., Yeomans F.E., Kernberg O.F. (1999). Psychotherapy for borderline personality. New York: Wiley.

Bibliografia

 397

Coleman D. (2005). Psychodynamic and cognitive mechanisms of change in adult therapy: A pilot study. „Bulletin of the Menninger Clinic”, 69(3), 206–219.

Connolly-Gibbons M.B., Crits-Christoph P., de la Cruz C., Barber J.P., Siqueland L., Gladis M. (2003). Pretreatment expectations, interpersonal functioning, and symptoms in the prediction of the therapeutic alliance across supportive-expressive psychotherapy and cognitive therapy. „Psychotherapy Research”, 13, 59–76.

Cooper A.M. (1989). Concepts of therapeutic effectiveness in psychoanalysis: A historical review. „Psychoanalytic Inquiry”, 9, 4–25.

Coyne J.C. (1976). Toward an interactional description of depression. „Psychiatry”, 39, 28–40.

Crits-Christoph P. (1992). The efficacy of brief dynamic psychotherapy: A metaanalysis. „American Journal of Psychiatry”, 149, 151–158.

Crits-Christoph P., Barber J.P. (2007). Psychological treatments for personality disorders. W: P. E. Nathan, J. M. Gorman (red..), A guide to treatments that works (wyd. 3, s. 641–658). New York: Oxford University Press.

Crits-Christoph P., Barber J.P., Kurcias J.S. (1991). Historical background of short-term dynamic therapy. W: P. Crits-Christoph, J.P. Barber (red.), Handbook of short-term dynamic psychotherapy (s. 1–16). New York: Basic Books.

Crits-Christoph P., Barber J.P., Kurcias J.S. (1993). The accuracy of therapists’ interpretations and the development of the therapeutic alliance. „Psychotherapy Research”, 3, 25–35.

Crits-Christoph P., Connolly Gibbons M.B., Crits-Christoph K., Narducci J., Schamberger M., Gallop R. (2006). Can therapists be trained to improve their alliances? A preliminary study of alliance-fostering psychotherapy. „Psychotherapy Research”, 16, 268–281.

Crits-Christoph P., Connolly Gibbons M.B., Narducci J., Schamberger M., Gallop R. (2005). Interpersonal problems and the outcome of interpersonal-psychodynamic treatment of generalized anxiety disorder. „Psychotherapy: Theory, Research, Practice, Training”, 42, 211–224.

Crits-Christoph P., Cooper A., Luborsky L. (1988). The accuracy of therapists’ interpretations and the outcome of dynamic psychotherapy. „Journal of Consulting and Clinical Psychology”, 56, 490–495.

Csikszentmihalyi M. (1991). Flow. New York: Harper; wyd. pol. Przepływ: psychologia optymalnego doświadczenia, przeł. M. Wajda-Kacmajor, „Moderator”, Taszów 2005.

Damasio A. (2000). The feeling of what happens: Body and emotion in the making of consciousness. New York: Harcourt; wyd. pol. Tajemnica świadomości – ciało i emocje współtworzą świadomość, przeł. M. Karpiński, Rebis, Poznań 2000.

Davanloo H. (red.). (1980). Short-term dynamic psychotherapy. New York: Aronson.

Davenport B.R., Ratliff D. (2001). Alliance ratings as a part of trainee evaluations within family therapy training. „Contemporary Family Therapy”, 23(4), 441–454.

Indeks Alexander Franz 51, 78, 269, 273 anulowanie 146, 380 zob. także mechanizmy obronne badania neuroobrazowe a psychoterapia 36 Beck Aaron T. 45, 79, 81–83, 97, 280 Bibring Edward 132, 133 Bordin Edward 56, 97–99, 104, 111, 112, 236, 293 zob. także przymierze terapeutyczne Bowlby John 49, 73, 80, 157, 160, 162 Busch Frederic N. 133, 136 cele leczenia 13, 60, 62, 124, 135, 148, 161, 172, 181, 190, 204, 270, 326, 343, 344 a farmakoterapia 326 a podstawowy problem psychodynamiczny 60 u pacjentów obsesyjnych 148 u pacjentów po przebytej traumie 190 u pacjentów przeżywających strach przed porzuceniem 161 u pacjentów z depresją 135 u pacjentów z lękiem napadowym 181 u pacjentów z niskim poczuciem własnej wartości 172 cele pacjenta 100, 113, 221, 224, 230 cnoty 35, 123, 313 człowieczeństwo 123, 126, 134, 135, 148, 161, 175, 190 mądrość i wiedza 123, 126, 147, 175 odwaga 123, 126, 134, 135, 181, 185, 190 sprawiedliwość 123, 126, 161 transcendencja 123, 126, 134, 135, 148, 181, 185, 255 umiar 123, 126, 171, 175, 361 cykl życia 7, 30, 31, 37, 50, 60, 62, 66, 72, 76, 120, 210, 214, 221, 225, 228, 229, 232, 236–238, 241, 267, 379, 382–385 problemy 30, 37, 66, 221, 225, 228, 229, 232, 383–384 w pragmatycznej psychoterapii psychodynamicznej 50, 60 w psychodynamicznym opracowaniu przypadku 214 w psychologii self 76

depresja 8, 15, 22, 23, 25, 26, 29, 35, 36, 43, 46, 47, 50, 59, 62, 63, 81, 85, 87–89, 100, 101, 109, 112, 118, 119, 123, 125, 126, 128–143, 153, 162, 168, 177, 179, 180, 189, 197, 200–202, 207, 208, 210, 211, 215–217, 223, 225, 231–235, 271, 285, 290, 291, 298, 303, 304, 309, 311, 314, 321–324, 326, 327, 329–331, 333, 336– 341, 344, 349–354, 358, 360, 362, 374, 375, 379, 381, 387, 388 jako podstawowy problem psychodynamiczny 119, 125, 143, 197, 201 leczenie skojarzone 90, 320, 322, 323, 326– 328, 338–340, 344, 347, 365, 366 system psychoterapii oparty na analizie poznawczo-behawioralnej 89 w psychoterapii interpersonalnej 87–89, 143 w terapii małżeńskiej 352, 353 w terapii poznawczej 85, 87, 89, 142, 271 desensytyzacja 86, 197 zob. także zmiana terapeutyczna diagnoza psychodynamiczna 39, 67 zob. także podstawowe problemy psychodynamiczne dialektyczna terapia behawioralna 164, 165, 281 dysocjacja 187, 188, 190, 192 zob. także mechanizmy obronne edypalny konflikt 72, 148, 214 emocje pozytywne 10, 33, 35, 109, 110, 113, 148, 267, 291, 292, 295, 300, 315, 316 empatia 26, 30, 47, 76, 86, 88, 99, 104, 111, 113–115, 126, 127, 133, 141, 142, 148– 152, 161, 162, 168, 170–172, 174, 175, 193, 233, 254, 257, 273, 278, 291, 297, 298, 309, 312, 315, 316, 333 a obiekt Ja 76, 77, 170 a odzwierciedlanie (mirroring) 175 techniki podtrzymywania 54, 333 w przymierzu terapeutycznym 115, 172 w psychologii self 172 w psychoterapii interpersonalnej 142 w terapii poznawczej 86 Erikson Erik 72

412 

Indeks

fantazja 33–35, 41, 42, 44, 45, 49, 54, 55, 65, 66, 69, 72, 83–85, 95, 97, 104, 128, 133, 141, 148, 172, 176, 192, 205, 223, 224, 275, 300, 307, 327, 334, 337, 346, 361 o ratowaniu 128, 141, 176, 337, 346 faza analna 72, 120, 146 faza genitalna 72 faza oralna 72 zob. także psychologia ego fobie 29, 85, 120, 323 formacja kompromisowa 40–43, 48, 49, 53, 62, 77, 227 Fredrickson Barbara 109, 110, 289 Freud Anna 73, 146 Freud Sigmund 30, 31, 41, 48, 70, 72, 97, 131, 132, 146, 169, 170, 178, 179, 204, 268, 307, 377 funkcja ego 72, 77

u pacjentów z lękiem napadowym 335 u pacjentów z niskim poczuciem własnej wartości 333 w połączeniu z psychoterapią 7, 10, 22, 35, 39, 61, 63, 90, 187, 210, 216, 319, 322, 327, 338, 342, 343, 344, 347 w psychodynamicznym opracowaniu przypadku 39, 61, 63 Leichsenring Falk 17, 28, 142, 143 lęk napadowy 59, 118, 119, 125, 126, 128, 129, 155, 162, 176, 178–183, 185, 197, 210, 215, 230, 321, 323, 329, 335, 381, 383 zob. także podstawowe problemy psychodynamiczne Linehan Marsha 164, 165, 281 Loewald Hans 269, 270, 273 Luborsky Lester 15, 25, 26, 29, 34, 79, 99, 153, 167, 205, 288

Gabbard Glen O. 26, 36, 55, 167, 230, 270, 339, 382 Gunderson John 26, 156, 161, 163–165

Malan David 78, 79, 258, 259, 289 marzenia senne 36, 187, 268 McWilliams Nancy 26, 50, 60, 204 mechanizmy obronne 45, 72, 75, 77–79, 84–86, 125, 127, 146–149, 152, 156, 160–162, 178, 212, 214, 215, 220, 227, 237, 276, 361, 371, 378, 380, 381 a lęk napadowy 178 a obsesyjność 146 a podstawowe problemy psychodynamiczne 381 a przeniesienie pozytywne 86, 215, 332 a strach przed porzuceniem 161, 381 psychodynamiczne opracowanie przypadku 78 w terapii małżeńskiej 180 w zaburzeniu osobowości borderline 156 Milrod Barbara 28, 29, 37, 179, 183, 186, 230 mocne strony 61, 103, 109, 110, 121–124, 126, 134, 135, 141, 147, 161, 164–166, 171, 175, 181, 185, 190, 202, 206, 211, 212, 214, 215, 224, 229, 252, 286, 303, 305, 306, 310, 313– 316, 326, 349, 362, 363, 371, 379, 385, 389 model biopsychospołeczny 50 motywacja pacjenta 227, 246, 284 myśli automatyczne 83–85

Herman Judith 48, 188, 191 identyfikacja 26, 74, 75, 77, 127, 128, 137, 138, 156, 195, 207, 209, 214, 276, 280, 312, 377, 389 w teorii relacji z obiektem 74, 75 z terapeutą 377 intelektualizacja 127, 146, 149 interpretacja 25, 26, 54, 58, 65, 70, 78, 86, 111, 141, 148, 149, 163, 167, 184, 186, 235, 246, 268, 269, 276, 280, 294, 373, 374 definicja 246, 276 przeniesienia i oporu 26 w leczeniu lęku napadowego 184, 276 w terapii ukierunkowanej na przeniesienie 167 introjekcja 74, 75, 77, 131 izolacja afektu 127, 146, 149 zob. także mechanizmy obronne Kernberg Otto 25, 29, 42, 73, 156, 158, 159, 164, 165, 167, 170, 171, 277 klaryfikacja 54, 63, 193, 276 klasyfikacja zaburzeń psychicznych 120, 121 Klein Melanie 131, 132 Kohut Heinz 75, 76, 132, 133, 170, 171, 174, 175, 270 leczenie psychofarmakologiczne 10, 16, 22, 35, 39, 61, 63, 90, 187, 203, 210, 212, 213, 216, 281, 319, 322, 323, 326–328, 333, 335, 336, 338, 342–344, 347, 358 reakcja na sytuację terapeutyczną 212, 216 role klinicystów 342, 344 u pacjentów obsesyjnych 331 u pacjentów po przebytej traumie 336 u pacjentów przeżywających strach przed porzuceniem 333 u pacjentów z depresją 337

narcyzm 76, 77, 119, 132, 169–171, 296 pierwotny 169 wtórny 169, 170 narracja 31–35, 38, 54, 59, 61, 69, 70, 75, 80– 82, 88, 91, 121, 123, 172, 179, 183, 191, 196, 217, 241–261, 294, 298, 313, 324–326, 372, 374, 388, 391 budowanie nowej narracji 252, 256, 313 co może się zmienić 248, 253 kontekst kulturowy 248, 254 nadzieja i współczucie 248, 253, 255 najważniejsze wydarzenia i doświadczenia życiowe 248, 251 wielowymiarowy obraz ważnych relacji 248 nerwica 48, 120, 178, 270 dziecięca 48

Indeks zob. także podstawowe problemy psychodynamiczne neurony lustrzane 96 neutralność 25, 34, 86, 192 nieświadoma fantazja 34, 41 nieświadomość 21, 31, 70, 71, 270, 208 a odgrywanie 106, 270, 374 a psychologia ego 81, 146 fantazje 34, 41, 69 nieświadomy konflikt 41, 69, 178, 350 niskie poczucie własnej wartości 59, 78, 108, 118, 119, 125, 126, 128, 129, 133, 155, 168–172, 174, 176, 179, 197, 201, 207, 210, 225, 265, 329, 333, 334, 349, 352, 375, 381, 389 a depresja 118, 129, 179, 197, 210, 225, 349, 352 a farmakoterapia 333, 334 a leczenie psychofarmakologiczne 327 a obiekt Ja 133, 172 a psychologia self 77, 78, 170 a rozłam w przymierzu terapeutycznym 173 a zakończenie leczenia 381, 389 cele leczenia 172 jako podstawowy problem psychodynamiczny 59, 119, 169, 197, 210 u pacjentów po przebytej traumie 187, 334 w psychodynamicznym opracowaniu przypadku 197 w terapii małżeńskiej 352 zob. także podstawowe problemy psychodynamiczne obiekt Ja 76, 77, 170, 172, 174, 175, 270 obsesyjność 59, 78, 118, 119, 123–126, 128, 129, 144–148, 150, 153, 179, 197, 210, 223, 329 leczenie 59, 148, 150 zob. także podstawowe problemy psychodynamiczne odgrywanie 32, 35, 66, 105–109, 113–115, 128, 174, 195, 237, 270, 305, 309, 332, 337, 358, 374, 378 na zakończenie terapii 374, 378 w pragmatycznej psychoterapii psychodynamicznej 66 w przymierzu terapeutycznym 105, 107, 115, 374 odporność 32, 109, 110, 123, 185, 187, 214, 324, 389 odzwierciedlanie 57, 96, 113, 150, 175, 195 opór 25, 26, 58, 63, 66, 84, 86, 105–109, 113– 115, 124, 127, 143, 183, 191, 192, 205, 212, 218, 226, 229, 237, 329, 332, 361, 374 a przeniesienie 25, 26, 84, 86, 105–107, 109, 113, 115, 124, 143, 212, 332, 374 u pacjentów obsesyjnych 332 u pacjentów po przebytej traumie 192 w przymierzu terapeutycznym 105, 107, 108, 183 w psychodynamicznym opracowaniu przypadku 218

 413

osobowość narcystyczna 126, 132, 169–171, 176, 252 patogenne przekonania 33, 34, 83 zob. także myśli automatyczne Peterson Christopher 9, 35, 123, 313 poczucie winy 23, 43, 44, 72, 74, 107, 108, 117, 126–128, 131, 133, 139, 141, 146–149, 151, 159, 186, 189, 194–196, 201, 202, 207, 210, 217, 221, 225, 226, 231–233, 242–245, 297, 298, 311, 323, 327, 352, 357, 373, 375, 376, 381, 383, 387, 389, 390 a depresja 225, 233, 352, 381 a farmakoterapia 327 a przeniesienie 196, 217 u pacjentów obsesyjnych 147–149, 381 u pacjentów po przebytej traumie 194, 383 u terapeuty 195, 297, 298, 311, 373, 383, 390 w narracjach 242 w psychologii ego 72 w teorii relacji z obiektem 74 w terapii małżeńskiej 189, 357 poczucie własnej wartości 30, 59, 61, 75–78, 108, 118, 119, 125, 126, 128, 129, 132– 134, 143, 155, 168–176, 179, 187, 197, 201, 207–210, 214, 225, 234, 265, 290, 329, 333, 334, 341, 344, 349, 352, 354, 360, 375, 379, 381, 389 zob. także niskie poczucie własnej wartości podstawowe problemy psychodynamiczne 13, 28, 59, 60, 71, 78, 117–119, 123–125, 143, 145, 147, 153, 155, 169, 178, 197, 200, 201, 203, 210–213, 215, 218, 223, 225, 234, 324, 328, 329, 357, 358, 365, 381 definicja 59, 117, 119, 125, 155 depresja 119, 125, 143, 201 lęk napadowy 119, 125 niskie poczucie własnej wartości 119, 125, 169 obsesyjność 119, 125, 145 podsumowanie 153, 197 strach przed porzuceniem 119, 125, 223 trauma 119, 125, 324 podstawowy konfliktowy wątek relacyjny 15, 26, 79, 243, 252 pokora 120, 316, 347, 350 połączenie psychoterapii i leczenia psychofarmakologicznego 320, 347 popędy 32, 39–42, 44, 49, 55, 69, 71–73, 77, 132, 171 powściągliwość terapeuty 25, 86 poziom problemu 225, 227, 228, 230, 232, 234 pragnienia 41, 43, 80, 83–85, 103, 108, 125, 151, 161, 166, 169, 176, 186, 202, 203, 212, 214, 217, 222, 234, 235, 243, 246, 248, 252, 253, 270, 272, 297, 351, 377 projekcja 77, 131, 269, 288 przeciwprzeniesienie 25, 27, 32, 54, 58, 59, 106, 124, 128, 140, 143, 152, 163, 166, 167, 175, 176, 184, 185, 193, 194, 196, 297, 303, 325, 337, 347, 373, 374

414 

Indeks

a pacjenci po przebytej traumie 195, 196 definicja 140, 152, 166, 175, 185, 194 techniki postępowania 25, 128 w leczeniu według modelu partnerskiego 346 w podstawowych problemach psychodynamicznych 124, 143, 153, 196, 337, 374 w psychoanalizie 25 wobec przyjmowania leków 337, 338 przedmiot uwagi w terapii 72, 81, 107, 181, 218–220, 226, 228, 229, 234, 236, 265 adaptacja do neurobiologii 225, 228, 229, 238 cechy pacjenta 221, 225, 229, 230, 234 indywidualny psychodynamiczny 367 poziom problemu 225, 227, 228, 230, 232, 234 relacyjny/systemowy 225, 228, 229, 232, 234 rozwojowy/związany z cyklem życia 225, 228, 229 szeroki a wąski 225, 226, 230, 237 przekonania kluczowe 84–87 fantazja 83 przemieszczenie 58, 72, 146 zob. także mechanizmy obronne przeniesienie: idealizujące 128 traumatyczne 193, 194 zob. także psychologia self przeniesiona farmakoterapia 358 przymierze terapeutyczne 7, 8, 15, 33, 34, 54, 56, 58–61, 95–98, 100, 101, 103–115, 123, 126, 127, 137, 138, 149, 153, 162, 163, 168, 171–173, 182, 183, 191, 192, 196, 197, 220, 222, 224, 236, 238, 259, 277, 283, 284, 287, 296, 328, 340, 359, 374, 386 a farmakoterapia 328 a nowe reakcje behawioralne 53 a określenie przedmiotu uwagi w terapii 220 a podstawowe problemy psychodynamiczne 54, 56, 59, 153, 197 a pozytywne i negatywne emocje 109, 110 a psychoterapia psychodynamiczna 104 pojęcie 95, 104, 115 rozwój umiejętności 98, 110 rozwój z pacjentami cierpiącymi na lęk napadowy 183 rozwój z pacjentami obsesyjnymi 149 rozwój z pacjentami w depresji 137 techniki wspomagania 56, 97, 112 transparencja 13, 33, 38, 61, 66, 67, 81, 84, 192, 238, 259, 270, 367 przywiązanie: lękowe 157 ufne 157, 161, 162 unikające 157, 160 zdezorganizowane 157 psychoanaliza 25, 30, 31, 35, 41, 69–71, 76, 78, 82, 91, 119, 132, 156, 170, 177, 188, 242, 264, 268, 270, 292, 320, 371 zob. także Freud Sigmund

psychoanaliza interpersonalna 35, 242 zob. także psychoanaliza relacyjna psychoanaliza relacyjna 35 psychodynamiczne opracowanie przypadku 30, 39, 59, 199, 204–209, 212, 214, 218, 238 arkusz 206–208, 210, 211 plan 63, 204, 205, 365 psychologia ego 70–73, 75, 77, 78, 81, 91, 125, 143, 146, 205, 213, 268, 273 psychologia pozytywna 7, 10, 33, 35, 109, 267, 313, 314 zob. także cnoty; mocne strony; szczęście; przymierze terapeutyczne; teoria poszerzającej i budującej funkcji pozytywnych emocji psychologia self 70, 75, 77, 78, 91, 125, 132, 171, 172, 205, 213, 270, 273 psychoterapia humanistyczna 88, 91 psychoterapia podtrzymująca 25 psychoterapie oparte na dowodach 16, 17, 22, 29, 123 krótkoterminowa psychoterapia psychodynamiczna 36, 60, 78, 80, 91, 142, 197 psychoterapia podtrzymująco-ekspresyjna 15, 26, 143, 153 psychoterapia psychodynamiczna ukierunkowana na napady paniki 186 terapia interpersonalna 16, 45, 143 terapia oparta na mentalizacji 167 psychoterapie oparte na podręczniku 15, 26, 29, 143, 158, 167 reakcja upozorowana 146, 380 zob. także mechanizmy obronne relacja rzeczywista 58, 70, 104, 105, 346, 386 zob. także przymierze terapeutyczne relacja terapeutyczna: a fantazja o ratowaniu 128, 141, 176, 337, 346 a farmakoterapia 328 a niskie poczucie własnej wartości 349 a odgrywanie 107, 115, 270 a opór 106, 107, 212 a przeniesienie pozytywne 292, 386 jako predyktor wyniku 111, 287 popełnianie błędów 251, 297, 299 techniki 35, 53, 60, 66, 89, 90, 153, 270, 274 w dialektycznej terapii behawioralnej 164, 165, 281 w pragmatycznej psychoterapii psychodynamicznej 37–39 w psychoanalizie relacyjnej 35 w teorii relacji z obiektem 73–75, 270 w terapii małżeńskiej 352 zob. także przymierze terapeutyczne relacje z obiektem 42, 70, 73–78, 91, 125, 158, 205, 213, 269, 270, 273 reprezentacja Ja 42, 74, 75, 77, 156, 161, 213 reprezentacja obiektu 73–75, 77, 213 zob. także relacje z obiektem rozłam w przymierzu terapeutycznym 114, 172, 173

Indeks rozszczepienie 77, 156, 160–163, 166, 171, 188, 192, 339 zob. także mechanizmy obronne Schafer Roy 242 schemat 33, 34, 49, 80, 84, 85, 87, 143, 328, 330, 343, 354 zob. także przekonania kluczowe; traumatyczny scenariusz Seligman Martin E.P. 9, 31, 35, 123, 268, 285, 313 Shapiro David 133, 145 Spence Donald 34, 61, 242 stałość obiektu 74, 77, 213, 333 strach przed porzuceniem 42, 59, 75, 78, 118, 119, 122, 125–129, 155, 156, 158–167, 179, 197, 210, 213, 220, 223, 329, 333, 337, 349, 366, 373, 381 zob. także podstawowe problemy psychodynamiczne Strachey James 268, 273 sublimacja 72, 73, 156 zob. także mechanizmy obronne Sullivan Harry Stack 87 superego 71, 72, 77, 133, 150, 268 szczęście 35, 109, 265 zob. także psychologia pozytywna świadoma zgoda 33, 36, 66, 328, 332, 389 temperament 49, 50, 60, 209, 211, 217, 229, 350 w psychodynamicznym opracowaniu przypadku 60 teoria kontroli-panowania 34, 83 teoria poszerzającej i budującej funkcji pozytywnych emocji 109, 110 teoria przywiązania 49, 157 teoria relacji z obiektem 42, 70, 73–75, 77, 78, 91, 125, 158, 205, 213, 269, 270, 273 teoria systemów 89 terapia interpersonalna 16, 45, 143 interpersonalna psychoterapia depresji 87– 89 terapia małżeńska/par 10, 35, 89, 91, 264, 349– 358, 360, 363–367 typowe scenariusze łączenia terapii indywidualnej i małżeńskiej 354, 367 w połączeniu z psychoterapią indywidualną 352–355, 363, 365 terapia poznawcza 8, 14, 16, 27, 44, 45, 81–87, 89, 91, 142, 264, 271 a terapia poznawczo-behawioralna 81, 89 mechanizmy zmiany 84, 86 porównanie z terapią psychodynamiczną 83, 84 przedmiot uwagi 84 technika 82

 415

założenia 83, 84, 86, 87 terapia poznawczo-behawioralna 8, 15, 28, 81, 273 a terapia psychodynamiczna 28 technika 81, 281 terapia rodzin 10, 89, 91, 111, 349, 350 transparencja 13, 33, 38, 61, 66, 67, 81, 84, 192, 238, 259, 270, 367 w pragmatycznej psychoterapii psychodynamicznej 38, 67 w przymierzu terapeutycznym 238 w psychoterapii psychodynamicznej 33 w terapii małżeńskiej 367 trauma 33, 35, 48, 49, 59, 118–120, 124–126, 128, 129, 155, 162, 187–197, 208, 210, 289, 324, 325, 329, 334, 336, 378, 381, 383 zob. także podstawowe problemy psychodynamiczne traumatyczny scenariusz 24, 34, 40, 49, 52, 54, 84, 193, 276, 279 umiejętności społeczne 46, 64, 85 unikające zaburzenie osobowości 15, 153 upodmiotowienie pacjenta 33, 36, 66, 337, 350 zob. także transparencja Vaillant George 9, 167, 291 Winnicott Donald W. 73, 269, 273 wstyd 45, 51, 57, 65, 72, 76, 117, 132, 133, 150, 170, 171, 175, 189, 243–245, 324, 329, 334, 336, 355 a farmakoterapia 332, 334, 336 a odzwierciedlanie 150, 175 u pacjentów obsesyjnych 332 w psychologii ego 72 w terapii małżeńskiej 189 wymagania prawno-medyczne 66, 345, 389 wyparcie 72, 165, 182, 183, 260, 380 zob. także mechanizmy obronne zaburzenia lękowe 7, 82, 90, 228, 322, 323 fobia społeczna 85, 323 zespół stresu pourazowego 29, 196, 242 zaburzenie lękowe uogólnione 37, 90, 323 zaburzenie lękowe z napadami paniki 8, 15, 29, 37, 47, 126, 177, 179, 186, 215, 323, 335 zaburzenie osobowości borderline 26, 29, 90, 156–158, 163–165, 167, 170, 314, 339 zespół Aspergera 96 zespół nadpobudliwości ruchowej z deficytem uwagi 214, 362 zmiana terapeutyczna 15, 51, 53, 66, 166, 261, 268, 284, 286 mechanizm 14, 15, 63, 84, 86, 87, 166, 268, 271, 273, 274, 286, 292, 301 techniki 63, 274, 283, 285

Redaktor inicjujący Aleksandra Czyżewska-Felczak Redaktor Renata Włodek Skład i łamanie Hanna Wiechecka

Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Redakcja: ul. Michałowskiego 9/2, 31-126 Kraków tel. 12-663-23-80, tel./fax 12-663-23-83