ΧΡΗΜΑ #468, Ιανουάριος - Φεβρουάριος 2024

ΦΑΚΕΛΟΣ GREEK STOCK EXCHANGE & INVESTMENT

Επενδυτική«άνοιξη»

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑ

Οενεργειακόςμετασχηματισμός καιοινέεςεπιχειρηματικέςκινήσεις

ΔιευθύνωνΣύμβουλοςτουΟμίλουΙατρικούΑθηνών

δεκαετίες»

εν αρχή...

Το σύνθετο θέμα της αναβαλλόμενης

φορολογίας των τραπεζών

Βρισκόμαστε στην τελική ευθεία για τη διάθεση του ποσοστού της Πειραιώς από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, το πρώτο από τα ορόσημα που τίθενται για την κοινότητα και φθάνουν μέχρι τις 15 Μαρτίου, ημέρα βαθμολόγησης της ελληνικής οικονομίας από τη Moody’s. Παράλληλα, αυτό το διάστημα, εντείνονται οι επαφές Αθήνας-Φραγκφούρτης προκειμένου να εξευρεθεί κοινός τόπος για καίρια ζητήματα που αφορούν την επενδυτική προοπτική του εγχώριου τραπεζικού συστήματος. Την ίδια ώρα, «τρέχουν» οι διεργασίες και στο μη συστημικό μέρος του κλάδου για Attica Bank-Παγκρήτια.

Κι ενώ σε Πειραιώς, ΤΧΣ και Μαξίμου ετοιμάζονται για την αποεπένδυση του «Δημοσίου» από την Πειραιώς, σε Φραγκφούρτη-Αθήνα επιχειρούν να «τετραγωνίσουν τον κύκλο» όσον αφορά τη διαχείριση του προβλήματος του DTC, την αναμονή των funds για διανομή μερίσματος σε συγκερασμό με την επίτευξη θετικής πιστωτικής επέκτασης, ελέγχου των νέων μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων και μεγιστοποίησης του οφέλους από τη διαχείριση-εκκαθάριση των υφιστάμενων από τους servicers.

Είναι σύνθετο το θέμα, καθώς το «βάρος» από την υποχρέωση υπολογισμού των απαιτήσεων λόγω αναβαλλόμενης φορολογίας «ψαλιδίζει» το μεγαλύτερο μέρος της καθαρής λειτουργικής κερδοφορίας. Η συζήτηση για το DTC έχει ανοίξει και πάλι, αυτήν τη φορά για μια οριστική διευθέτηση του προβλήματος για τους αναβαλλόμενους φόρους στους ισολογισμούς των τραπεζών, που εξακολουθούν να αντιστοιχούν στο ήμισυ περίπου των κεφαλαίων τους.

Ακριβώς αυτή η υψηλή συμμετοχή του DTC στα κεφάλαια επισημαίνεται σταθερά όχι μόνο από την Τράπεζα της Ελλάδος, αλλά και από κάθε τρίτο παρατηρητή, ως ένα στοιχείο ποιοτικής αδυναμίας στην κεφαλαιακή βάση των τραπεζών. Για αυτό και στο τραπέζι έχουν τεθεί διάφορες προτάσεις, λ.χ. να μετατραπούν οι αναβαλλόμενοι φόροι σε ομόλογα του Δημοσίου και να λυθεί διαμιάς το πρόβλημα, αντί να περιμένουν οι τράπεζες να

τους συμψηφίσουν με μελλοντικά κέρδη.

Όμως, όπως επισημαίνει παράγοντας

του Υπουργείου Οικονομικών, υπάρχει ένα ζήτημα που δεν μπορεί να αγνοηθεί: το Δημόσιο, προκειμένου να κάνει αυτήν τη διευκόλυνση στις τράπεζες, θα πρέπει κάτι να κερδίσει ως αντιστάθμισμα. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι οι διοικητές θα πρέπει να αναλάβουν ένα μέρος του «κουρέματος» των απαιτήσεων, όταν αυτές θα μετατραπούν σε ομόλογα. Για το ποσοστό του «κουρέματος» δεν αναφέρονται αριθμοί, πλην όμως αφήνεται να εννοηθεί ότι θα είναι σημαντικό.

Από την άλλη, οι τράπεζες έχουν μπει σε εποχή υψηλής κερδοφορίας, που θα τους επιτρέψει να ολοκληρώσουν χωρίς προβλήματα την απόσβεση του DTC. Άρα δεν έχουν σοβαρό κίνητρο να υποστούν ένα κεφαλαιακό «χτύπημα» σε αυτήν τη φάση. Πολύ δε περισσότερο, τώρα, που τα πανίσχυρα funds προεξοφλούν τη διανομή μερίσματος, για πρώτη φορά, μετά το 2009. Πάντως, οι επενδυτές δεν φαίνεται να προβληματίζονται ιδιαίτερα πλέον για το DTC και την ποιότητα των εποπτικών κεφαλαίων. Όλα άλλωστε δείχνουν ότι θα υπάρχει αρκετή κερδοφορία στο μέλλον για να γίνει η απόσβεση και, ουσιαστικά, είναι μηδενικός ο κίνδυνος της έκδοσης μετοχών υπέρ του Δημοσίου. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι ήδη οι συστημικές τραπεζικές μετοχές διαπραγματεύονται σε σχέση τιμής/λογιστικής αξίας (P/TBV), που είναι ευθέως συγκρίσιμη με τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές, ενώ σε δύο περιπτώσεις –της Eurobank και της Εθνικής– το P/TBV ξεπερνά τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.

GREEK STOCK EXCHANGE & INVESTMENT

Επενδυτική«άνοιξη»στοχρηματιστήριο

ΕΝΕΡΓΕΙΑ

Οενεργειακόςμετασχηματισμόςκαι οινέεςεπιχειρηματικέςκινήσεις

ΤΡΑΠΕΖΕΣ Ολικήεπαναφορά

τ.468/01-02.2024

50 ~ CONSULTING

Οκαίριοςρόλοςτουστονεπιχειρησιακόσχεδιασμόκαιτηνεύρεσηχρηματοδότησης

66 ~ ΑΠΟΝΟΜΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΒΡΑΒΕΙΩΝ ΧΡΗΜΑ ΟιεισηγμένεςεταιρείεςστοΧΑπουδιακρίθηκανγιατιςεπιδόσειςτους

02 ~ ΕΝ ΑΡΧΗ: Τοσύνθετοθέματηςαναβαλλόμενηςφορολογίαςτωντραπεζών

78 ~ ΑΝΑΛΥΣΗ VRS: ConstellationSoftware

80 ~ ΔΙΑ ΤΑΥΤΑ: ΣταχέριατουSteffenDyckτοinvestmentgrade

τεύχος Ιανουαρίου - Φεβρουαρίου 2024

ISSN 1105-0470

Κείμενα και φωτογραφίες που αποστέλλονται για δημοσίευση στο περιοδικό δεν επιστρέφονται και αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία της ethosMEDIA

SA, η οποία έχει νόμιμο δικαίωμα για κάθε είδους έντυπη ή ηλεκτρονική χρήση τους. Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική ή μερική, φωτογραφιών και ύλης του περιοδικού και η καθ’ οιονδήποτε τρόπο εκμετάλλευσή τους χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη. Η άποψη των συντακτών δεν είναι απαραίτητα άποψη της Διεύθυνσης του περιοδικού.

ιδιοκτησία

Κωνσταντίνος Ουζούνης CEO, ethosGROUP ouzounis.k@ethosmedia.eu

Χρήστος Κώνστας Διευθυντής Σύνταξης konstas.c@ethosmedia.eu

Κυρέλα Πέτρου Αρχισυντάκτρια petrou.k@ethosmedia.eu

Συντάκτες banks-press@ethosmedia.eu

Κ.Μ. Γελαντάλις Κώστας Παπαγρηγόρης

ΘΕΜΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟY ΟδιευθύνωνσύμβουλοςτουΟμίλου ΙατρικούΑθηνώνμιλάστοΧΡΗΜΑ γιατιςνέεςτάσειςστονχώροτης υγείας,τιςεπενδύσειςστηνΕλλάδα καιτοεξωτερικό,τηντεχνολογία,το “braingain”καιτηβιώσιμηανάπτυξη.

Ράντω Μανώλογλου Key Account Manager manologlou.r@ethosmedia.eu

Χριστίνα Κρούλη Sales Assistant krouli.c@ethosmedia.eu

Λωρέττα Μπούρα Υπεύθυνη Συνδρομών boura.l@ethosmedia.eu

Γιούλη Μουτεβελή Διοικητική Υποστήριξη mouteveli.g@ethosmedia.eu

Νατάσσα Λαζαράκου Υπεύθυνη Λογιστηρίου lazarakou.n@ethosmedia.eu

Έλενα Χαραλάμπους Δημιουργικό zoegraph@gmx.net

Αμαλία Λούβαρη Επιμέλεια - Διόρθωση louvari.a@ethosmedia.eu

Φωτογραφία Photopress Θ&Α Αναγνωστόπουλοι Shutterstock

Εκτύπωση-ΒιβλιοδεσίαΣυσκευασία-Ένθεση Pressious Αρβανιτίδης Α.Β.Ε.Ε.

Λυσικράτους 64, Καλλιθέα, Τ.Κ. 17674 | T: 210 998 4950 | E: banks-press@ethosmedia.eu

Αριθμός ΓΕΜΗ: 00044774007000

www.ethosmedia.eu

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Δρ.ΒασίληςΑποστολόπουλος ΔιευθύνωνΣύμβουλοςτουΟμίλουΙατρικούΑθηνών «LeadersστηνΥγείακαιτιςεπόμενεςδεκαετίες»

Greek Stock Exchange & Investment

Επενδυτική «άνοιξη»

στο

χρηματιστήριο

Οι ευκαιρίες, τα ορόσημα και οι προβληματισμοί

Τι βλέπουν για το 2024

τα στελέχη της αγοράς

του Κ.Μ. Γελαντάλι

επενδυτές βρίσκονται πλέον σε σταυροδρόμι, καθώς το κλίμα στις διεθνείς αγορές είναι αμφίσημο, με τους δείκτες σε ιστορικά υψηλά, αλλά με επιφυλάξεις για το ενδεχόμενο ενός νέου ντόμινο στη στεγαστική πίστη (και δη των εμπορικών ακινήτων κυρίως στις ΗΠΑ, αλλά και στην αγορά της Γερμανίας). Επιπλέον, με τους κεντρικούς τραπεζίτες να διστάζουν για τον χρονισμό μείωσης των επιτοκίων και τους αναλυτές να προβλέπουν soft landing των μεγαλύτερων οικονομιών.

Σε αυτό το ρευστό διεθνές περιβάλλον στο ΧΑ, οι αγοραστές έχουν το πλεονέκτημα ενόσω οι διαχειριστές ξένων χαρτοφυλακίων συνεχίζουν να (υπο)στηρίζουν τις εισηγμένες, με το λεγόμενο «έξυπνο χρήμα» να τοποθετείται σε κάθε ευκαιρία.

Με την ανακοίνωση των οικονομικών αποτελεσμάτων 2023 από την Coca-Cola HBC και την Πειραιώς, άνοιξε ο νέος κύκλος για το Χρηματιστήριο Αθηνών, με τους επενδυτές να έχουν φθάσει στην περιοχή των 1.400 μονάδων.

Ολοκληρώνεται με την Alpha Bank και την Eurobank στις 7 Μαρτίου και με την Εθνική στις 12 του μηνός, ενώ ενδιάμεσα θα έχει προχωρήσει η αποεπένδυση του ΤΧΣ από την Πειραιώς. Και σχεδόν άμεσα ακολουθούν το roadshow της Morgan Stanley, 12-14 Μαρτίου, και στις 15 η «κρησάρα» της Moody’s. Ημέρα κατά την οποία ο αμερικανικός οίκος αξιολόγησης –και ο μεγαλύτερος διεθνώς– θα αξιολογήσει το ελληνικό αξιόχρεο. Ο μόνος από τους οίκους που δεν έχει δώσει την επενδυτική βαθμίδα στη χώρα μας. Σε επίπεδα 13 ετών, με την αποτίμηση των εισηγμένων να πλησιάζει τα 100 δισ. –ακόμη σε σημαντικό discount έναντι του ευρωπαϊκού μέσου όρου– και με τους ξένους οίκους να προβλέπουν ρυθμό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας πολλαπλάσιο άλλων χωρών της Ευρώπης, εξηγείται, και δικαιολογείται, η καλύτερη πορεία και του ΧΑ έναντι των ευρωπαϊκών.

Θετική μεταβολή για τον Γενικό Δείκτη από την αρχή του έτους, αντίστοιχα για τον FTSE25 και για τον Δείκτη Τραπεζών –είναι εμφανής

ο κλάδος οδηγός της ανοδικής πορείας, που συνεπικουρείται από αρκετά blue chips-εισηγμένες σηματωρούς της εγχώριας επιχειρηματικότητας.

Οι μεγάλες υπερκαλύψεις των εκδόσεων κρατικών ομολόγων επιβεβαιώνουν την εμπιστοσύνη των «αγορών» προς την προοπτική της μείωσης του χρέους (ως προς το ΑΕΠ), την επιτυχή/αποτελεσματική τακτική του ΟΔΔΗΧ, την ελκυστικότητα των ελληνικών assets έναντι λ.χ. της Ιταλίας και της Ισπανίας.

Το ύψος των προσφορών για τα senior και Tier II ομόλογα των τραπεζών, η αυξημένη ζήτηση για retail bonds (λ.χ. Autohellas), η συμμετοχή στα placements (HelleniQ Energy, ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, Εθνικής Τράπεζας), το ενισχυμένο ενδιαφέρον

για το ΙΡΟ του ΔΑΑ «Ελευθέριος Βενιζέλος», οι προβλέψεις των Goldman Sachs-UBS για τη διάθεση του 27% της Πειραιώς από το ΤΧΣ, η επιτυχής έκδοση ομολόγου 130 εκατ. από την Intralot, συνδυαστικά με την επενδυτική παρουσία των εταιρειών σε roadshows στο Λονδίνο, τη Νέα Υόρκη και το Παρίσι, συντηρούν το «θερμόμετρο» στο... κόκκινο.

Επενδυτική άνοιξη που ως αποτέλεσμα έχει την επανενεργοποίηση της κεφαλαιαγοράς ως «γεννήτριας» χρηματοδότησης τραπεζών, επιχειρήσεων με ανταγωνιστική κόστη κεφαλαίου, σε μια περίοδο υψηλών επιτοκίων και ποσοτικής σύσφιξης, πολιτική των κεντρικών που σίγουρα καλύπτει το πρώτο τρίμηνο του 2024 (και βλέπουμε).

Ενδεικτικό είναι το γεγονός πως, σε διάστημα

7 μηνών, έχουν αντληθεί μέσω της κεφαλαιαγοράς σχεδόν 4 δισ.: ΔΑΑ, Trade Estates, Orilina, Optima bank, Εθνική Τράπεζα, Alpha Bank, HelleniQ Energy, ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, Mytilineos, Ideal Holdings, Autohellas, και έπεται συνέχεια.

Tι λένε οι ξένοι οίκοι

«Ταύρος» η JPMC για το εγχώριο banking, προβλέπει μέσο περιθώριο ανόδου 28% έως τον Ιούνιο. Οι τραπεζικές μετοχές έχουν παρουσιάσει ισχυρή απόδοση (100%) σε επίπεδο δείκτη συνολικής απόδοσης από τον Ιούνιο του 2022, έναντι ανόδου 30% περίπου για τον ευρωπαϊκό δείκτη και 15% από τις αρχές του χρόνου. Την ίδια στιγμή, οι μετοχές στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, Μέσης Ανατολής και Αφρικής (CEEMEA) είναι

αμετάβλητες, σύμφωνα με τον αμερικανικό οίκο.

Η σύσταση παραμένει «θετική» (“overweight”)

και, ειδικότερα, οι τιμές-στόχοι είναι για την Alpha Bank τα 2,40 ευρώ, για την Eurobank τα 2,40 ευρώ, για την Εθνική Τράπεζα τα 8,30 ευρώ και για την Τράπεζα Πειραιώς τα 5 ευρώ.

Και… με άκρως θετικά σχόλια υποδέχθηκαν την ανακοίνωση των στόχων για την περίοδο 2024-2026 οι αναλυτές της Citi και της JP Morgan. H μεν Citi έχει θέσει σύσταση «αγοράς», η δε JP Morgan “overweight”, με τιμές-στόχους 4,15 ευρώ και 5 ευρώ, αντίστοιχα.

Η Citi και ο Simon Nellis σημειώνουν πως η Πειραιώς πέτυχε ένα «σταθερό φινάλε» στο τέλος του 2023, θεωρούν δε θετικό το επικαιροποιημένο επιχειρηματικό σχέδιο της διοίκησης, που προτείνει σταθερά κανονικοποιημένα κέρδη για τα επόμενα χρόνια και υποδηλώνει

άνοδο στις προβλέψεις για τα κέρδη. Η τιμή-στόχος είναι στα 4,15 ευρώ και η σύσταση είναι «αγορά» (“buy”), με την κοινότητα να προεξοφλεί αναβάθμιση (“outlook”) το αμέσως επόμενο διάστημα.

Γιατί το ΧΑ είναι φθηνό σύμφωνα με τον Warren Buffett

Στα υψηλότερα επίπεδα από το 2011 βρίσκεται πλέον ο Γενικός Δείκτης στο χρηματιστήριο, ενώ το 2023 «έγραψε» άνοδο της τάξεως του 40% και είχε τη δεύτερη καλύτερη απόδοση διεθνώς μετά τον Nasdaq, χωρίς να υπολογίζεται το χρηματιστήριο της Μόσχας, που έχει ειδικά χαρακτηριστικά. Αναπόφευκτα, ένα ερώτημα που τίθεται από πολλούς επενδυτές είναι αν οι μετοχές γίνονται υπερτιμημένες. Όμως, ο βασικός δείκτης που χρησιμοποιεί ο θρυλικός επενδυτής υπο-

δεικνύει ότι, προς το παρόν, δεν υπάρχουν υπερβολές στις αποτιμήσεις των ελληνικών μετοχών και, αντίθετα, παραμένουν αρκετά φθηνές.

Με τον Buffett Indicator συσχετίζεται η κεφαλαιοποίηση μιας χρηματιστηριακής αγοράς, δηλαδή η αξία όλων των μετοχών με το ΑΕΠ της χώρας. Όπως έχει πει ο επικεφαλής της Berkshire Hathaway, πιθανότατα ο δείκτης Κεφαλαιοποίηση Αγοράς προς ΑΕΠ είναι «το καλύτερο μέτρο για το πού βρίσκονται οι αποτιμήσεις σε κάθε δεδομένη στιγμή». Άλλωστε, η συσχέτιση της αξίας των μετοχών με το ΑΕΠ έχει παρατηρηθεί ότι είναι υψηλή, καθώς σε βάθος χρόνου οι μεταβολές των χρηματιστηριακών τιμών γενικά ακολουθούν την πορεία του ονομαστικού ΑΕΠ.

Υπάρχουν δύο τακτικές να «διαβάσει» κανείς αυτόν τον δείκτη: Γενικά, μπορούμε να θεωρήσουμε ότι μια χρηματιστηριακή αγορά

γίνεται υπερτιμημένη αν η αξία των μετοχών ξεπερνά το ΑΕΠ της χώρας, δίνοντας τιμές πάνω από 100% στον Δείκτη Buffett.

Πέρα από αυτήν τη γενική «ανάγνωση», όμως, έχει σημασία και το πώς συγκρίνεται η παρούσα τιμή του Δείκτη με τον ιστορικό μέσο όρο της προηγούμενης δεκαετίας. Αν είναι υψηλότερη, θεωρητικά, οι χρηματιστηριακές αξίες είναι υπερτιμημένες και θα πρέπει να ακολουθήσει διόρθωση, ενώ αν είναι χαμηλότερη, υπάρχουν περιθώρια περαιτέρω ανόδου.

Για παράδειγμα, για τις μετοχές των αμερικανικών κολοσσών, που έχουν θηριώδεις αποτιμήσεις στις ώριμες αγορές, κυρίως

χάρη στις μοναδικές επιδόσεις του τομέα της υψηλής

Εύκολα καταλαβαίνει κανείς, ανατρέχοντας σε ιστορικά στοιχεία, ότι, παρ’ όλο που και αυτήν την περίοδο έχουμε μια «καθαρόαιμη» bull market στο ΧΑ, δεν μπορεί να γίνει η παραμικρή σύγκριση με τις υπερβολές του παρελθόντος, και δη με την εποχή της «φούσκας» του ’99.

Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι, στην παρόξυνση της τότε χρηματιστηριακής υπερβολής (’99), ο Δείκτης είχε υπερβεί το 180% του ΑΕΠ (!), με εξωπραγματικές αποτιμήσεις ακόμη και εισηγμένων… «κελυφών». Λίγο ως πολύ, αυτά είναι γνωστά στους κάπως παλαιότερους (με τεράστιες, τότε, εισροές κεφαλαίων, «αέρας» και άτυπη πίστωση κ.λπ.).

Για τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια, τις αποτιμήσεις των εισηγμένων σε Φραγκφούρτη, Παρίσι, αλλά και Μιλάνο, Μαδρίτη, ο ιστορικός μέσος όρος διαμορφώνεται στο 75%, πολύ υψηλότερα από ό,τι ισχύει για το ΧΑ.

Γι’ αυτό και έχει σημασία η άποψη παραγόντων της αγοράς για τη συνέχεια, για τις δυνατότητες-προοπτικές συνδυαστικά με τον διεθνή περίγυρο σε ένα (γεω)πολιτικό περιβάλλον ρευστό και αβέβαιο.

τεχνολογίας, ο μέσος όρος δεκαετίας του Buffett Indicator βρισκόταν στο τέλος του 2023 στο 161%. Το 2021, ο Δείκτης «έσπασε τα κοντέρ», φθάνοντας στο 223%, αλλά το 2022 διόρθωσε στο 164%, για να ανεβεί στο 176% το 2023.

Κωνσταντίνος Ξένος

Πρόεδρος & Διευθύνων

Σύμβουλος, Πειραιώς ΑΕΠΕΥ

Το ελληνικό χρηματιστήριο ήταν ο μεγάλος νικητής το 2023 και αναμένουμε να ξεχωρίσει και το 2024.

Παράγοντες οι οποίοι υποστηρίζουν την αισιόδοξη άποψή μας για τις ελληνικές μετοχές είναι:

‣ Οι προοπτικές ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, με προβλεπόμενη μέση ετήσια αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ κατά περίπου 3,0% το διάστημα 2024-2026.

‣ Η απόκτηση επενδυτικής βαθμίδας ήδη από S&P και Fitch θα μπορούσε να διευκολύνει την αναβάθμιση του Χρηματιστηρίου Αθηνών στις ανεπτυγμένες αγορές, με τη διαδικασία να ξεκινά εντός του 2024.

‣ Η εξασφάλιση πολιτικής σταθερότητας για την επόμενη τετραετία, μετά το εκλογικό αποτέλεσμα του Ιουνίου 2023.

‣ Τα ισχυρά εταιρικά κέρδη.

‣ Η επιστροφή των τραπεζικών μετοχών στο επίκεντρο των επενδυτών, λόγω κερδοφορίας, μείωσης του δείκτη μη εξυπηρετούμενων δανείων σε μονοψήφια επίπεδα και της αναμενόμενης επανεκκίνησης διανομής μερισμάτων.

‣ Οι ελκυστικές αποτιμήσεις (μέσος δείκτης τιμή/κέρδη του 2024 είναι κάτω από 10x)

και ειδικά για τις ελληνικές τράπεζες (μέσος δείκτης τιμή/κέρδη του 2024 κοντά στο 5x).

Η ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας είναι κινητήρια δύναμη της εταιρικής κερδοφορίας και, κατ’ επέκταση, της ανόδου του χρηματιστηρίου. Βασικοί συντελεστές της μεγέθυνσης του ΑΕΠ είναι:

‣ Οι επενδύσεις, που σε σημαντικό βαθμό συνδέονται με τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, συνολικού ποσού 36,0 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 19,2 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις. Υπολογίζοντας την τακτική χρηματοδότηση της ΕΕ, η συνολική χρηματοδότηση μέχρι το 2027 φαίνεται να φτάνει τα 90 δισ. ευρώ.

‣ Ο τουρισμός: Τα έσοδα από τον τουρισμό αυξήθηκαν κατά 15,4% ετησίως το διάστημα Ιανουαρίου-Νοεμβρίου του 2023, φτάνοντας συνολικά τα 20,1 δισ. ευρώ, υπερβαίνοντας το ανώτατο όριο των 18,2 δισ. ευρώ το 2019, το οποίο εν μέρει αποδίδεται στην επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου. Οι ενδείξεις με βάση τις προκρατήσεις (+10%

περίπου) είναι αρκετά ενθαρρυντικές για τα έσοδα του 2024.

‣ Οι αλλαγές στη φορολογία των επαγγελματιών και των αυτοαπασχολουμένων με στόχο την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής θα μπορούσαν να προσθέσουν περίπου 700 εκατ. ευρώ στα κρατικά έσοδα, με θετικό αντίκτυπο στο ΑΕΠ.

‣ Η σταδιακή μείωση των επιτοκίων από το δεύτερο εξάμηνο του 2024 θα αρχίσει να ωφελεί την κατανάλωση και τις επενδύσεις.

Αναμένουμε ότι οι τράπεζες θα ξεχωρίσουν και το 2024, υποστηριζόμενες από την κερδοφορία και τις αποτιμήσεις, καθώς διαπραγματεύονται χαμηλότερα από την εύλογη αξία τους, με βάση τους δείκτες απόδοσης ιδίων κεφαλαίων (ROTE).

Μεταξύ των μη τραπεζικών μετοχών, η λίστα κορυφαίων επιλογών περιλαμβάνει τις παρακάτω εταιρείες:

‣ ΔΕΗ: Καθώς ο μετασχηματισμός της εταιρείας κερδίζει δυναμική.

‣ ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ: Λόγω ισχυρού χαρτοφυλακίου στις παραχωρήσεις και ηγετικής θέσης σε ενέργεια και κατασκευές.

‣ JUMBO: Καθώς εμφανίζει διατηρήσιμη αύξηση κερδοφορίας σε συνδυασμό με την πληρωμή υψηλών μερισμάτων στους μετόχους.

‣ ΤΙΤΑΝ: Καθώς επωφελείται από έναν παρατεταμένο θετικό κύκλο για τον κλάδο.

‣ ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ: Λόγω ενός σταθερού επιχειρηματικού μοντέλου και της αυξανόμενης παγκόσμιας εμβέλειας της εταιρείας.

‣ MOTOR OIL: Λόγω των ισχυρών ταμειακών ροών από τον κλάδο διύλισης, οι οποίες υποστηρίζουν το σχέδιο ενεργειακής μετάβασης της εταιρείας.

‣ ΟΠΑΠ: Λόγω της ισχυρής του θέσης στην αγορά, υποστηρίζοντας υψηλά μερίσματα για τους μετόχους.

φάκελος - greek stock exchange

Γεώργιος Κουφόπουλος

Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος, 3K Investment Partners Μονοπρόσωπη ΑΕΔΑΚ

Σε μακροοικονομικό επίπεδο, φαίνεται να έχουμε εισέλθει σε περιβάλλον χαμηλότερης ανάπτυξης και πτωτικού πληθωρισμού σε σχέση με τα αμέσως προηγούμενα έτη. Αυτή η συγκυρία είναι ευνοϊκή για τις αγορές, καθώς σε άλλες εκδοχές έξαρσης

του πληθωρισμού ή εμφάνισης οικονομικής

ύφεσης, θα προκαλούνταν αναταραχή στις αγορές, οι οποίες, στο σύνολό τους, ήδη πορεύονται βάσει του σεναρίου της χαμηλής ανάπτυξης του μειούμενου πληθωρισμού και των προσεχώς χαμηλότερων επιτοκίων. Οι γεωπολιτικές αβεβαιότητες που προκαλούν οι προστριβές των παραδοσιακών παγκόσμιων δυνάμεων με τις ανερχόμενες και οι επερχόμενες εκλογικές αναμετρήσεις σε κράτη όπως ΗΠΑ, Γαλλία Ιαπωνία κ.λπ. θα επιφέρουν διακυμάνσεις στις αγορές. Διακυμάνσεις που, αναλόγως της έντασης των αβεβαιοτήτων, μπορούν να ανατρέψουν την πορεία των αγορών ή και να αποτελέσουν

ευκαιρίες εισόδου.

Υπό αυτό το πρίσμα, για το προσεχές διάστημα, προσφέρονται ευκαιρίες για την επίτευξη εισοδήματος στις αγορές ομολόγων μέσω αυξημένων θέσεων σε κρατικούς τίτλους μεγάλης διάρκειας, σε εταιρικά ομόλογα επενδυτικής βαθμίδας και σε τίτλους χρέους αναδυομένων χωρών. Στις μετοχικές αγορές, η έμφαση δίνεται σε ποιοτικές εταιρείες με παγιωμένες υψηλές ταμειακές εισροές, συστηματικά γενναιόδωρη μερισματική πολιτική, που αποτιμώνται ελκυστικά συγκριτικά με άλλες επιλογές.

Προφανώς, στον βαθμό που το ευρύτερο οικονομικό περιβάλλον μεταβάλλεται, αναλόγως προσαρμόζεται και η επιμέρους επενδυτική μας στόχευση, βασιζόμενη πάντα στην ενδελεχή ανάλυση και κατανόηση των θέσεων στις οποίες τοποθετούμε τα κεφάλαια υπό τη διαχείρισή μας.

Διανύουμε μία από τις πιο ώριμες περιόδους στη σύγχρονη χρηματιστηριακή ιστορία

του Σίμου Μαυρουδή

Διευθύνοντος Συμβούλου Fast Finance

Η Ελλάς συνεχίζει να μαγνητίζει τα επενδυτικά βλέμματα. Η δικαιολογητική βάση εδράζεται σε δύο πυλώνες: Πρώτον, στους υψηλότατους ρυθμούς μεγέθυνσης της χώρας που προβλέπουν όλοι οι θεσμοί, οι οίκοι και οι αναλυτές σε εγχώριο και διεθνές επίπεδο, ειδικότερα δε συγκριτικά με το σύνολο της ευρωζώνης. Δεύτερον, στην (επ)ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας, πλέον, από 4-5 επιλέξιμους οίκους.

Και, προφανώς, ως προς το δεύτερο, οι αποφάσεις συνοδεύτηκαν από εκθέσεις διθυραμβικού χαρακτήρα, που δικαιολογούσαν και τις εν λόγω αποφάσεις. Και θέτοντας τη χώρα ως «σοβαρό» επενδυτικό προορισμό σε ομόλογα και μετοχές, αφενός δύνανται να τοποθετηθούν ακόμη περισσότεροι θεσμικοί, αφετέρου εξέρχονται αναγκαστικά κεφάλαια κερδοσκοπικού χαρακτήρα, που, έτσι κι αλλιώς, προτιμούν «επικίνδυνες» (τυπικά) αγορές. Και η χρηματαγορά μας απέκτησε σταδιακά μεσομακροπρόθεσμης στόχευσης επενδυτική βάση.

Εξάλλου, πέρα από κάθε έκθεση και απόφαση, το ταμπλό έχει μιλήσει: Στη Λεωφόρο Αθηνών, καταφέραμε να καταγράψουμε την καλύτερη θετική απόδοση μέχρι στιγμής από 1/1 σε επίπεδο Γενικού Δείκτη, ήτοι +10%, έναντι, ενδεικτικά, του +5% των αμερικανικών S&P 500 και Nasdaq Composite ή του +4% του γερμανικού DAX40.

Τα πράγματα εμφανίζονται ακόμη καλύτερα σε κλαδικό επίπεδο, με τον πλέον δεικτοβαρή Τραπεζικό Δείκτη να βλέπει +16%. Να σημειωθεί ότι, ακόμη και οι πιο επιθετικοί

κλάδοι της Wall Street, πληροφορικής/τεχνολογίας και τηλεπικοινωνιών, δεν σημείωσαν

πάνω από +6% και +11%, αντίστοιχα, στο εξεταζόμενο διάστημα (ΔΕΚΟ, ενέργεια και πρώτες ύλες σε αρνητικό έδαφος). Ακόμη και ο τραπεζικός κλάδος στις ΗΠΑ έχει μείνει πέριξ του +5%.

Επιστρέφοντας στην Αθήνα, σημαντικότερη παρατήρηση ακόμη και από τις μεγάλες θετικές αποδόσεις είναι εκείνη της ποιότητας

της πολύμηνης ανοδικής κίνησης, που έφερε τον Δείκτη μας σε νέα πολυετή υψηλά. Κάτι που ενισχύει τα ευρήματα και θέτει σοβαρές πιθανότητες συνέχισης. Μεταξύ άλλων, η συναλλακτική δραστηριότητα είναι αυξημένη μεσοσταθμικά κατά 40%-50%. Οι επιχειρηματικές ζυμώσεις συνεχίζονται με έντονους ρυθμούς. Η διάχυση της ρευστότητας σε μεγάλο εύρος τίτλων είναι θεαματική. Τα χρηματοοικονομικά αποτελέσματα (άρα και τα μερίσματα) των εταιρειών-ομίλων δικαιολογούν στο έπακρο τις υποστηρικτικές αγορές. Ειδική μνεία στα εταιρικά γεγονότα των εισηγμένων, όπως την αποεπένδυση του ΤΧΣ από τις τράπεζες (με κορωνίδα το placement

στην ΕΤΕ) και την εισαγωγή του ΔΑΑ, που λειτουργούν είτε ως διαφήμιση στους ξένους επενδυτές είτε, ακόμη, και ως απόδειξη της ευρείας επενδυτικής προτίμησης.

Εστιάζοντας στον Γενικό Δείκτη, κοιτάμε τις 1.650 μονάδες (περ. 4.000 μονάδες του FTSE25), καθώς η πιθανότητα ανοδικής συνέχισης είναι μεγαλύτερη με τα τωρινά δεδομένα. Δεν πρέπει να αμελείται εξάλλου το γεγονός ότι, σε διεθνές επίπεδο, οι επενδυτές έχουν εν μέρει προεξοφλήσει καλύτερες μακροοικονομικές συνθήκες: οι βασικοί αμερικανικοί δείκτες και ο ιαπωνικός Nikkei 225 βρίσκονται σε ιστορικά υψηλά, ενώ και ο πανευρωπαϊκός Eurostoxx 50 σε υψηλά 23 ετών.

Τέλος, το spread του ελληνικού δεκαετούς έναντι του αντίστοιχου γερμανικού κατήλθε των 100 μονάδων βάσης. Σημειώνεται αφενός ότι αφορά σε επίπεδα υπερπολυετών χαμηλών (τουλάχιστον από το 2009 και εξής), αφετέρου ότι πριν 18 μήνες ήταν στις 270, έμπρακτη απόδειξη της καλής εικόνας που έχει η παγκόσμια επενδυτική κοινότητα για την ελληνική οικονομία.

Νότιοι vs Βόρειοι

Όλο και διευρύνεται η απόκλιση μεταξύ των οικονομιών του ευρω-Νότου έναντι του Βορρά, με τη συρρίκνωση της γερμανικής οικονομίας να είναι αυτή που, και λόγω μεγέθους, προβληματίζει περισσότερο. Στο επίκεντρο της δημοσιότητας –θετικής αυτήν τη φορά– βρίσκονται οικονομίες χωρών όπως η ελληνική, με την ανοδική τάση να αποτυπώνεται και επενδυτικά, χρηματιστηριακά.

Πρόσφατα, η ανακοίνωση του ΑΕΠ χωρών όπως της Ιταλίας και της Ισπανίας εξέπληξε για άλλη μία φορά ανοδικά τους οικονομολόγους της Citi και το consensus το τέταρτο τρίμηνο πέρυσι (+0,2% και 0,6% τρίμηνο, αντίστοιχα), με αποτέλεσμα η ευρωζώνη να αποφεύγει την ύφεση.

«Οι περσινές οικονομικές επιδόσεις της περιφέρειας της ευρωζώνης αποτέλεσαν έκπληξη. Το ΑΕΠ της Ισπανίας διευρύνθηκε κατά 2,4% έναντι του consensus του Bloomberg για μόλις 0,9% στην αρχή του έτους, της Πορτογαλίας κατά 2,2% (έναντι 0,5%), της Ελλάδας κατά 2,1% (0,6%), ακόμη και η Ιταλία κατάφερε να εκπλήξει ανοδικά, αν και με πολύ βραδύτερο ρυθμό 0,7% έναντι -0,2%.

Οι θετικές εκπλήξεις ήταν πολύ μικρότερες

στη Γερμανία, -0,2% έναντι -0,6%, και στη Γαλλία, 0,9% έναντι 0,2%. Αναμέναμε ότι η ενεργειακή κρίση, η πιστωτική σύσφιξη, τα εξασθενημένα αποτελέσματα της επαναλειτουργίας και η μειούμενη δημοσιονομική στήριξη θα επιβάρυναν τις οικονομίες της περιφέρειας περισσότερο από τις άλλες. Κάναμε λάθος. Ορισμένοι από αυτούς τους αντίθετους ανέμους αποδείχθηκαν ηπιότεροι από ό,τι αναμενόταν και αναδύθηκαν νέοι άνεμοι. Αυτές οι νεοαποκτηθείσες δυνάμεις πιστεύουμε ότι θα διαρκέσουν πιθανότατα μέχρι το 2024-2025. Κατά συνέπεια, αναθεωρήσαμε προς τα πάνω τις προβλέψεις μας για την αύξηση του ΑΕΠ στην Ιταλία και την Ισπανία αρκετά σημαντικά –κατά +0,7 ποσοστιαίες μονάδες στην Ιταλία σε +0,4%, +0,8 ποσοστιαίες μονάδες στην Ισπανία σε +1,4%» υπογραμμίζει η Citi.

Ο κλάδος που κάνει τη διαφορά είναι ο τουριστικός, γεγονός που καταγράφεται από την Citi. Ο τουρισμός αντιπροσωπεύει, άμεσα και έμμεσα, λίγο κάτω από το 10% του ΑΕΠ στην

Ιταλία, 14% στην Ισπανία και κοντά στο 20% στην Ελλάδα.

Η μετά τον Covid-19 εξομάλυνση του τουρισμού φαίνεται ότι έχει, πλέον, ολοκληρωθεί στην Ιταλία, αλλά εξακολουθεί να προσθέτει στο ΑΕΠ (και στις θέσεις εργασίας). Η Citi

αναμένει ότι η συμβολή θα γίνει μικρότερη το 2024 και το 2025 σε όλη την περιφέρεια, αλλά θα εξακολουθεί να είναι θετική.

Επίσης, η δημοσιονομική στήριξη αλλάζει, δεν σταματά. Παρά το υψηλότερο κόστος χρηματοδότησης του χρέους και την αυξανόμενη πίεση για εξυγίανση, η κρατική στήριξη της οικονομίας συνεχίστηκε πέρυσι. Στην Ισπανία, από το 2019, οι κρατικές επενδύσεις ως ποσοστό του ΑΕΠ αυξήθηκαν κατά 0,8 ποσοστιαίες μονάδες και τώρα βρίσκονται κοντά στο 3%, το υψηλότερο ποσοστό από το 2009.

Η κρατική κατανάλωση αυξήθηκε κατά 1,5% του ΑΕΠ και ο δημόσιος τομέας πρόσθεσε πολύ περισσότερες θέσεις εργασίας από τον ιδιωτικό τομέα. Η δημόσια απασχόληση (25% του συνόλου) έχει αυξηθεί κατά 12% από το 2019, ενώ οι θέσεις εργασίας στον ιδιωτικό τομέα μόνο κατά 2%.

Στην Ιταλία, ο αντίκτυπος των δημοσιονομικών κινήτρων είναι ακόμη πιο εντυπωσιακός. Οι γενναιόδωρες φορολογικές πιστώσεις για την ανακαίνιση κατοικιών

(superbonus) ενίσχυσαν την οικοδομική δραστηριότητα κατά περίπου 25% πάνω από την τάση από το 2021, με άμεση ώθηση στο ΑΕΠ κατά 1,25 ποσοστιαίες μονάδες σε βάθος τριετίας. Οι εκτιμήσεις που περιλαμβάνουν και τις έμμεσες επιδράσεις φθάνουν τις 2,5 ποσοστιαίες μονάδες. Η γενναιοδωρία του superbonus περιορίστηκε στις αρχές του 2023 και θα καταργηθεί, ως επί το πλείστον, το 2024. Αυτό αναμένεται να οδηγήσει στην εξασθένηση της οικοδομικής έξαρσης των κατοικιών και να αποτελέσει σημαντική επιβάρυνση του ΑΕΠ το 2024-2025. Ωστόσο, η εμπιστοσύνη μεταξύ των κατασκευαστικών εταιρειών εξακολουθούσε να βρίσκεται σε υψηλό επίπεδο-ρεκόρ τον Ιανουάριο, γεγονός που υποδηλώνει καθυστερημένη επιβράδυνση.

«Συνολικά, εξακολουθούμε να αναμένουμε ότι οι εθνικά χρηματοδοτούμενοι προϋπολογισμοί σε όλη την περιφέρεια θα γίνουν πιο περιορισμένοι φέτος, καθώς επανέρχονται οι δημοσιονομικοί κανόνες της ΕΕ. Ταυτόχρονα, όμως, οι δαπάνες που χρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα NBEU αναμένεται να αυξηθούν, καθώς πλησιάζει η προθεσμία του 2026, διατηρώντας τη συνολική δημοσιονομική στάση υποστηρικτική για την ανάπτυξη» καταλήγει η Citi.

φάκελος - greek stock exchange & investment

Πολιτική και οικονομία: Ποια οδηγεί τις εξελίξεις;

του Γιώργου Λαγαρία Chief Economist, Mazars Wealth Management

Οι οικονομολόγοι και οι fund managers της εποχής μας μεγάλωσαν με την ιδέα ότι η πολιτική ελάχιστα επηρέαζε την οικονομία και τις αγορές. Τριάντα χρόνια οικονομικής

παγκοσμιοποίησης κατέστησαν τις εταιρείες πανίσχυρες και την πολιτική ηγεσία συχνά όργανό τους.

Ποιο καλύτερο παράδειγμα από την κρίση του ευρώ; Το 2012, η Ευρώπη, η οποία ξεκάθαρα έπασχε σε θέματα ενότητας, ομόνοιας και ομοψυχίας, αναγκάστηκε, σχεδόν με το ζόρι, να προχωρήσει σε κοινά μέτρα στήριξης των αδύναμων οικονομιών, προκειμένου να διατηρηθεί το ευρώ. Το 2015, η ΕΚΤ έπραξε αυτό που είχε υποσχεθεί να μην κάνει μετά τη Μεγάλη Χρηματοπιστωτική Κρίση: ποσοτική χαλάρωση, όπως ακριβώς και η αμερικανική κεντρική τράπεζα.

Τα τελευταία χρόνια το μοτίβο εντάθηκε. Η Fed, αρκετά ανεξάρτητη από τις πολιτικές ηγεσίες, καθόριζε τα πάντα. Μπορεί σε κάθε επενδυτική επιτροπή ανά τον κόσμο οι πολιτικές εξελίξεις να συζητιόνταν, αλλά τελικά οι αποφάσεις λαμβάνονταν πρωτίστως με βάση τη ρητορική της Fed και δευτερευόντως τις αποτιμήσεις, το momentum της αγοράς, την οικονομία και τα επιτόκια, και άλλα θεμελιώδη και τεχνικά μεγέθη. Πρώτα η Fed και μετά το CFA. Η πολιτική τρίτη και… «ιδρωμένη».

Η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ είχε, κατ’ εξαίρεση, απασχολήσει πολύ τους αναλυτές. Οι εκλογές του 2016 είχαν αναλυθεί ως ένα πολιτικό γεγονός τόσο σημαντικό που μπορούσε να ανατρέψει ένα θετικό αφήγημα ετών για τις αγορές. Τελικά, επί των ημερών του, η οικονομία πήρε θετικούς βαθμούς και οι μετοχικές αγορές ανέβηκαν 60%. Όσοι διαχειρίζονταν χρήματα, πλέον, μπορούσαν να είναι σίγουροι: «Η πολιτική δεν μετράει». Η ιστορία όμως, και πάλι, χαμογέλασε... Η

«μηχανή» της παγκοσμιοποίησης «έμεινε από καύσιμα» κάπου στα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας. Το εμπόριο έφτασε το 55% του παγκόσμιου ΑΕΠ, από 20% τη δεκαετία του 1950, και μετά σταμάτησε να αυξάνεται. Οι ηγέτες των χωρών κατάλαβαν πως, σε ένα παγκόσμιο οικονομικό πλέγμα, κάθε απόφαση που θα έπαιρναν θα είχε πολλές και απροσδιόριστες συνέπειες. Οι χώρες, πλέον, γίνονταν όλο και πιο διαχειρίσιμες. Αλλά και οι απλοί πολίτες των δυτικών χωρών, που έβλεπαν τη φθηνή Ανατολή να ανταγωνίζεται σε ανάπτυξη την ακριβή Δύση, κατάλαβαν πως πλέον η παγκοσμιοποίηση δεν λειτουργούσε για αυτούς. Η δημιουργική καταστροφή της παγκοσμιοποίησης μπορεί να έκλεινε μια δουλειά και να δημιουργούσε δύο, αλλά αυτές που έκλειναν βρίσκονταν στην Αμερική και την Ευρώπη και αυτές που δημιουργούνταν ήταν είτε στην Ασία είτε σε χαμηλότερης ποιότητας εργασία. Και, έτσι, ψήφισαν ανθρώπους που υποσχέθηκαν πε-

ρισσότερο τοπικό έλεγχο.

Η επιχειρηματική και η οικονομική κοινότητα, συνηθισμένες να έχουν τα πρωτεία, δεν αντιλήφθηκαν τη στροφή. Είναι δύσκολο για κάποιον βυθισμένο στο Bloomberg να καταλάβει πως οι λαϊκιστές βρήκαν πρόσφορο έδαφος σε αυτήν την κατάσταση. Ο Τραμπ, το Brexit, η άνοδος της ακροδεξιάς στην Ευρώπη, η επιθετική στάση της Κίνας στις ανεξάρτητες εταιρείες ήταν όλα παράλογα. Αφού η παγκοσμιοποίηση δημιουργούσε πλούτο, γιατί να θέλουμε να τη σταματήσουμε;

«Γιατί δεν δημιουργούσε πλούτο για όλους» είναι μια απάντηση. «Γιατί πρώτα η Ανατολή δημιούργησε πλούτο για τη Δύση, αλλά μετά ο πλούτος άρχισε να μεταφέρεται πίσω» είναι μια άλλη. «Γιατί ο κόσμος δεν ήταν έτοιμος» είναι μια τρίτη.

Όποια και να διαλέξει κάποιος, πλέον, βρισκόμαστε σε ένα νέο κομμάτι του κύκλου, όπου η πολιτική οδηγεί τις εξελίξεις. Ένας αναλυτής της Μέσης Ανατολής, π.χ., θα

Το κρίσιμο μονοπάτι των χρηματιστηρίων

του Πέτρου Στεριώτη*

μπορούσε να προειδοποιήσει τους επενδυτές

πως η κρίση στη Γάζα δύσκολα θα γενικευθεί, αφού το σιιτικό Ιράν που την υποκινεί

δεν έχει πολλούς φίλους στην περιοχή. Αυτό θα περιόριζε σημαντικά τις τοποθετήσεις για ένα νέο κύμα πληθωρισμού.

Ποιος θα κάθεται στο τιμόνι της Γερμανίας

και της Γαλλίας σε τρία χρόνια; Αυτό θα μετρήσει για τους επενδυτές στο ευρώ. Θα αναλάβουν πάλι οι Ρεπουμπλικάνοι τη διακυβέρνηση των ΗΠΑ; Και αυτό θα έχει σημασία για την κεντρική τράπεζα, τον πληθωρισμό, την εταιρική διακυβέρνηση, τις επενδύσεις ESG κ.λπ. Θα ξαναγίνει η Κίνα φιλική στις μεγάλες εταιρείες και τους ξένους επενδυτές; Όσοι έχουν χαρτοφυλάκια σε αναδυόμενες αγορές αγωνιούν για την απάντηση. Οι εξελίξεις είναι πια στα χέρια των πολιτικών, τουλάχιστον τόσο όσο είναι σε αυτά των κεντρικών τραπεζών. Και οι κατά τόπους επενδυτικές επιτροπές πρέπει, πλέον, να το λαμβάνουν σοβαρά υπ’ όψιν τους.

Ο αμερικανικός δείκτης S&P 500 και ο γερμανικός DAX κατέγραψαν νέα ιστορικά ρεκόρ σε πρόσφατες συνεδριάσεις, ενώ ο ιαπωνικός Nikkei εποφθαλμιά το δικό του υψηλότερο επίπεδο όλων των εποχών. Οι 7 μετοχές-κολοσσοί, οι οποίες ηγούνται στην τεχνολογία αιχμής που βασίζεται στην Τεχνητή Νοημοσύνη και πρωταγωνιστούν στις κεφαλαιοποιήσεις της Wall Street, έχουν κερδίσει 140% στο δωδεκάμηνο, διαπραγματευόμενες 45 φορές τα ετήσια κέρδη τους. Καθώς ο τεχνολογικός κλάδος καταλαμβάνει, πλέον, το ένα τρίτο της συνολικής κεφαλαιοποίησης της αμερικανικής κεφαλαιαγοράς, το εύρος (breadth) του S&P 500 είναι από τα χειρότερα των 15 τελευταίων ετών, γεγονός που, εύλογα, δημιουργεί ανησυχία για την υγεία του ράλι.

Το P/E του S&P 500, που είναι 20,7×, μεταφράζεται σε απόδοση E/P 4,8%, δηλαδή είναι μόλις 50 μονάδες βάσης υψηλότερο από την αντίστοιχη του δεκαετούς κρατικού ομολόγου ΗΠΑ. Για να υπάρξει «εξισορρόπηση» ομολόγου-δείκτη και επιστροφή στις μακροχρόνιες νόρμες, θα πρέπει είτε η απόδοση του ομολόγου να μειωθεί σημαντικά είτε οι αναμενόμενες αποδόσεις της μετοχικής αγοράς να αυξηθούν απότομα. Εν τω μεταξύ, η αγορά εργασίας στη μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη είναι «σφιχτή». Η μέτρηση πληθωρισμού Ιανουαρίου των ΗΠΑ λειτούργησε σαν «σκωτσέζικο ντους», προσδίδοντας

αξιοπιστία στις ανησυχίες ότι «ο πληθωρισμός είναι “sticky”» και ότι «τα υψηλά επιτόκια ήρθαν για να μείνουν».

Καθώς οι προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ πλησιάζουν, πιθανοί καταλύτες μιας βαθύ-

τερης διόρθωσης είναι η υποχώρηση των ρυθμών οικονομικής ανάπτυξης, λόγω παράτασης της περιόδου υψηλών επιτοκίων ή οποιουδήποτε εξωγενούς «σοκ». Τελικά, θα επαναληφθεί η Ιστορία, με το σκάσιμο της τεχνολογικής φούσκας, όπως έγινε το 2001; Η Wall Street μπορεί να ανέβει ψηλότερα, αλλά, κάποια στιγμή, θα υπάρξει αναπόφευκτα μια «επιστροφή στο μέσον» (reversion to the mean).

Χρηματιστήριο Αθηνών

Στα καθ’ ημάς, το ΧΑ αξίζει εύσημα για την απόδοση που το έχει φέρει σε υπερδεκαετή υψηλά. Μάλιστα, έχει τα εχέγγυα να παραμείνει ένα από τα «γκανιάν» της χρονιάς μεταξύ των ευρωπαϊκών assets. Η υπεραπόδοσή του μπορεί να διατηρηθεί υπό τη συνθήκη της συνέχισης της δημοσιονομικής πειθαρχίας, των αυξητικών επιχειρηματικών μεγεθών και της προώθησης νέων deals.

Διεθνούς κλίματος ευνοούντος, αρχίζει να αχνοφαίνεται ο στόχος των 1.500 μονάδων για τον Γενικό Δείκτη. Δεδομένης της μεταβλητότητας, που επιστρέφει στα διεθνή χρηματιστήρια –που είναι λογικό να αναμένεται στα τρέχοντα υπεραγορασμενα επίπεδα τιμών–, οι Έλληνες επενδυτές συνιστάται να μην γίνονται «υπερευαίσθητοι» στις ενδοημερήσιες μεταβολές, αλλά να παρακολουθούν και να παραμένουν εντός της δομικής (secular) τάσης.

* Ο Πέτρος Στεριώτης είναι μέλος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Τεχνικών Αναλυτών (IFTA) και της βρετανικής Society of Technical Analysts (e-mail: steriop1@yahoo.gr).

Έσπασε το φράγμα των 17 δισ. ευρώ

του Κώστα Σιαμπράκου KS Meizon

Μόλις πενήντα μία ημέρες από την έναρξη του έτους χρειάστηκαν για να διασπάσει το ενεργητικό της αγοράς των αμοιβαίων κεφαλαίων

το «φράγμα» της αξίας των 17 δισ. ευρώ και παράλληλα να βάλει στόχους για νέα υψηλά δεκαπενταετίας, με εχέγγυα μέχρι στιγμής τον ρυθμό του όγκου εισροών, που βαίνει αμείωτος, αλλά και τις αποδόσεις που συνεχίζουν να κινούνται με θετικό πρόσημο.

Αναλυτικότερα, από την αρχή της χρονιάς, το ενεργητικό έχει ενισχυθεί κατά 8,58%, με αποτέλεσμα να διαμορφωθεί σε 17,125 δισ. ευρώ. Η αύξηση της κεφαλαιοποίησης περί τα 1,330 δισ. ευρώ έχει προέλθει πρωτίστως από τις εισροές αξίας 968,587 εκατ. ευρώ και δευτερευόντως από τις αποδόσεις. Ο ρυθμός ενίσχυσης των εισροών στην άνοδο του ενεργητικού παραμένει στα υψηλά επίπεδα του 72,84%.

Εύλογα, τα μερίδια κινούνται, επίσης, σε θετικό έδαφος 4,06%.

Δόκιμη είναι μια σύγκριση με το αντίστοιχο περσινό διάστημα, καθώς το 2023 ήταν μία από τις καλύτερες χρονιές για τον ελληνικό

θεσμό των αμοιβαίων κεφαλαίων, τόσο λόγω της υψηλής ανόδου της κεφαλαιοποίησης, περίπου στα 5 δισ. ευρώ, όσο και εξαιτίας του ρεκόρ εισροών, κοντά στα 3,2 δισ. ευρώ.

Στο αντίστοιχο, λοιπόν, χρονικό διάστημα του προηγούμενου έτους, η απόλυτη αύξηση της κεφαλαιοποίησης κυμάνθηκε περίπου στα φετινά επίπεδα (συγκεκριμένα ήταν 1,394 δισ. ευρώ), ενώ η ποσοστιαία μεταβολή ήταν μεγαλύτερη, στο 12,71%. Βέβαια, η αγορά, το 2023, ξεκινούσε με πολύ χαμηλότερη αφετηρία, που ήταν τα 10,966 δισ. ευρώ. Και, τότε, τη «μερίδα του λέοντος» στην άνοδο του ενεργητικού την είχαν οι εισροές, αξίας 815,140 εκατ. ευρώ, οι οποίες όμως ήταν χαμηλότερες από τις φετινές κατά 153 εκατ. ευρώ. Εάν συνεχιστεί η παρόμοια εικόνα των δύο αυτών διαστημάτων, τότε θα μπορούμε να μιλήσουμε για αξία ενεργητικού, στα τέλη του 2024, άνω των 20 δισ. ευρώ. Δύσκολο το εγχείρημα, αλλά, βάσει προϋποθέσεων, όχι ακατόρθωτο. Θα δούμε…

Η συνεισφορά της εβδομάδας που διανύσαμε στα παραπάνω ήταν θετικό πρόσημο κεφαλαι-

οποίησης 1,14%, που αντιστοιχεί σε απόλυτη αύξηση 192,249 εκατ. ευρώ. Το ισοζύγιο εισροών/εκροών καθόλου ευκαταφρόνητο, στα 80,014 εκατ. ευρώ, με παράλληλη κίνηση μεριδίων 0,46%. Η μέση απόδοση της αγοράς ήταν ικανοποιητική, περί το 0,69%, με τις 17 από τις 18 κατηγορίες να πετυχαίνουν κέρδη και μόνο τα Μετοχικά Α/Κ Αμερικής να σημειώνουν οριακές μέσες απώλειες -0,07%. Την

υψηλότερη μέση απόδοση πέτυχαν τα Μετοχικά Α/Κ Δείκτη με 2,79%, τα Μετοχικά Α/Κ Αναπτυσσομένων Αγορών με 2,30%, τα Μετοχικά Α/Κ Ελλάδας με 1,88%, τα Μετοχικά Α/Κ Ευρωζώνης με 1,07% και τα Μικτά Α/Κ με 0,73%. Ως προς την επενδυτική διάθεση των μεριδιούχων, θα μπορούσαμε να πούμε ότι επανήλθε στο μοτίβο των τελευταίων μηνών, μετά την ανάπαυλα της δεύτερης εβδομάδας του Φεβρουαρίου. Το μοτίβο αυτό έχει να κάνει με το γεγονός ότι οι μεγαλύτερες εισροές έλαβαν χώρα στα Ομολογιακά Α/Κ Διεθνή και στα ΑΚΧΑ Κυμαινόμενης ΚΑΕ, με 70,442 εκατ. ευρώ και 13,964 εκατ. ευρώ, αντίστοιχα.

Ακολούθησαν, σε απόσταση, τα Μετοχικά Α/Κ Ελλάδας με 3,344 εκατ. ευρώ, τα Μικτά Α/Κ με 3,095 εκατ. ευρώ και τα Μετοχικά Α/Κ Αναπτυγμένων Αγορών με 2,765 εκατ. ευρώ. Στον αντίποδα, τις εντονότερες εκροές υπέστησαν τα Funds of Funds Μικτά με 5,774 εκατ. ευρώ, τα Ομολογιακά Α/Κ Ελλάδας με 2,843 εκατ. ευρώ, τα Funds of Funds Μετοχικά με 2,317 εκατ. ευρώ, τα Σύνθετα Α/Κ Absolute Return με 1,553 εκατ. ευρώ και τα Σύνθετα Α/Κ Ειδικού Τύπου με 1,235 εκατ. ευρώ.

ΙΟΒΕ: Σταθερή βάση της οικονομίας, με στοίχημα τη στροφή του παραγωγικού υποδείγματος

Παρά τις έντονες αναταράξεις και τις ακραίες διακυμάνσεις που δημιούργησαν οι πιο πρόσφατες διαδοχικές εισαγόμενες κρίσεις –της πανδημίας, στις αγορές ενέργειας και η απότομη κλιμάκωση του πληθωρισμού–, η ελληνική οικονομία φαίνεται πως σταδιακά ολοκληρώνει έναν ισχυρό κύκλο ανάκαμψης, που επουλώνει πολλές από τις πληγές της δεκαετούς κρίσης χρέους, επαναφέροντάς την εγγύτερα σε μια κανονικότητα.

Υπάρχουν πολλοί επιμέρους δείκτες που εκφράζουν αυτήν την ανάκαμψη, καθώς, σε όλα τα πιο πρόσφατα τρίμηνα, το ΑΕΠ αυξάνεται ταχύτερα από τους ευρωπαϊκούς μέσους όρους.

Η αύξηση αυτή συνοδεύεται από συστηματική αποκλιμάκωση της ανεργίας και αύξηση των επενδύσεων, που είναι επίσης υψηλότερη από τους ευρωπαϊκούς ρυθμούς αύξησης. Το εγχώριο οικονομικό κλίμα επίσης ανακάμπτει, φτάνοντας, σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες μετρήσεις του ΙΟΒΕ για λογαριασμό της ΕΕ, σε υψηλό επίπεδο 15ετίας. Η ανάκτηση επενδυτικής βαθμίδας, 13 έτη μετά την απώλειά της, εμπεδώνει αυτήν την πρόοδο που έχει συντελεστεί και το ίδιο ισχύει αναφορικά με τη μείωση του διαφορικού κόστους χρηματοδότησης του ελληνικού Δημοσίου σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές οικονομίες.

Κατά τη χρονιά που ολοκληρώθηκε, η άνοδος στο Χρηματιστήριο Αθηνών ήταν επίσης ιδιαίτερα ισχυρή. Μετά την πανδημία, ο εισερχόμενος τουρισμός κινήθηκε δυναμικά και αποτελεί μια κρίσιμη συνιστώσα της συνολικής ανάκαμψης, καλύπτοντας άλλα κενά και συνεισφέροντας θετικά στο εξωτερικό ισοζύγιο της χώρας. Άλλωστε, ο τουρισμός συνεισέφερε κρίσιμα στην οικονομία και κατά τα χρόνια της δεκαετούς κρίσης, αμβλύνοντάς την σε έναν βαθμό. Μια δεύτερη περιοχή που κινείται ισχυρά θετικά είναι τα ακίνητα. Πλέον, σε πολλές περιοχές της χώρας, οι τιμές των ακινήτων κινούνται σε επίπεδα κοντά σε αυτά πριν από το 2008. Σε ορισμένες από τις περιπτώσεις, στα ακίνητα κατευθύνονται και επενδύσεις από το εξωτερικό, όμως προς τα εκεί κατευθύνεται και το μεγάλο μέρος της εγχώριας αποταμίευσης των νοικοκυριών. Ευρύτερα, οι ξένες άμεσες επενδύσεις έχουν θετικό πρόσημο.

Όλα τα παραπάνω συνθέτουν μια μακροοικονομική εικόνα που είναι θετικότερη από ό,τι στις

περισσότερες άλλες ευρωπαϊκές οικονομίες. Μπορεί να εκτιμηθεί πως αυτή η πορεία θα συνεχιστεί και στην τρέχουσα χρονιά, συνολικά με παρόμοιο ρυθμό μεγέθυνσης, υπό την προϋπόθεση ότι θα είναι ισχυρή η άνοδος των επενδύσεων. Αυτό είναι κρίσιμο, διότι το εξωτερικό ισοζύγιο θα πιέζεται και από την ασθενέστερη μεγέθυνση στο εξωτερικό, ενώ κάποιες από τις δεξαμενές που έχουν τροφοδοτήσει την αύξηση της εγχώριας κατανάλωσης εξαντλούνται.

Σε μια τέτοια συνολική πορεία της οικονομίας, με παρόμοια δυναμική με την περυσινή, είναι κρίσιμο να αξιολογήσει κανείς κατά πόσον τίθενται οι βάσεις για μια μακροχρόνια ισχυρή ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας μέσα από την αλλαγή των δομικών χαρακτηριστικών της και ταυτόχρονα να αξιολογήσει κινδύνους που μπορεί να επηρεάσουν τη συγκεκριμένη δυναμική.

Στο εξωτερικό περιβάλλον της χώρας υπάρχουν μικτές τάσεις. Μπορεί να αποτιμήσει κανείς θετικά το γεγονός ότι ο κύκλος της ισχυρής ανόδου των επιτοκίων δεν οδήγησε σε γενικευμένη ύφεση και έντονες επιμέρους κρίσεις, τουλάχιστον προς το παρόν, καθώς υπήρχε ανησυχία ότι μπορεί να συμβεί. Φαίνεται, κατά αυτήν την έννοια, πως υπάρχει μια «ομαλή προσγείωση» της παγκόσμιας οικονομίας. Αυτή συνοδεύεται με θετική πορεία στις κεφαλαιαγορές, όπως και με σημαντικότερες αγορές ακινήτων, ενώ και το παγκόσμιο εμπόριο δεν έχει δεχθεί ισχυρό πλήγμα. Αυτή η μάλλον θετική εικόνα, δεδομένων των συνθηκών, θα πρέπει να τεθεί στη σωστή προοπτική.

Πρώτον, η ισχυρή άνοδος των επιτοκίων δεν έχει ακόμη μειώσει αποτελεσματικά τον πληθωρισμό, ο οποίος αναμένεται να παραμείνει πρόβλημα προσεχώς. Η επίπτωση αυτής της απότομης ανόδου των επιτοκίων, που δεν αναμένεται να αντιστραφεί γρήγορα, όπως και του πληθωρισμού, δεν έχει κλείσει τον κύκλο της και θα επηρεάζει αρνητικά την οικονομία και το επόμενο διάστημα.

Δεύτερον, προκύπτουν περιφερειακές κρίσεις οι οποίες αυξάνουν την ένταση, καθώς, σε συνέχεια της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία και στη δεύτερη εστία ανάφλεξης στη

Μέση Ανατολή, δεν διαφαίνεται πως μπορεί να υπάρχει εύκολη επίλυση του ζητήματος.

Τρίτον, τεχνολογικές και γεωπολιτικές εξελίξεις οδηγούν πλέον γρηγορότερα σε αύξηση των

τάσεων διπολισμού, που μπορεί να επηρεάσουν με ακραίο τρόπο το παγκόσμιο εμπόριο

καθ’ όλο το επόμενο διάστημα. Μια ενδεχόμε-

νη σημαντική αλλαγή πορείας των σχέσεων ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Κίνα θα επηρεάσει, φυσικά, κρίσιμα την παγκόσμια οικονομία, όχι μόνο μελλοντικά, αλλά και άμεσα.

Τέταρτον, όλες οι πρόσφατες κρίσεις έχουν μεγαλύτερη αρνητική επίδραση στην Ευρώπη από ό,τι σε άλλες οικονομίες. Πρέπει να προκαλεί ανησυχία το γεγονός ότι στην ήπειρό μας οι οικονομίες παρουσιάζουν ασθενέστερη δυναμική σε όλες τις κρίσιμες πλευρές, την παραγωγικότητα και ενσωμάτωση τεχνολογίας, την ανταγωνιστικότητα προϊόντων και υπηρεσιών και την προσέλκυση και ενσωμάτωση μεταναστών, ενώ εκκρεμεί η εμβάθυνση των θεσμών και η περαιτέρω εναρμόνιση πολιτικών στην ευρωζώνη.

Οι παραπάνω τάσεις στο περιβάλλον της οικονομίας μας έχουν μια σειρά συνεπαγωγές και για τη δική μας. Συνολικά, δεν μπορεί κανείς να υπολογίζει ότι η επίδραση του εξωτερικού

τομέα θα είναι θετική με τις εξαγωγές προϊόντων και υπηρεσιών να δέχονται πίεση. Το κόστος χρήματος και ενέργειας θα παραμείνει υψηλότερο από ό,τι ήταν πριν από τις πιο πρόσφατες κρίσεις. Οι κίνδυνοι μιας έντονης αναταραχής στις διεθνείς κεφαλαιαγορές δεν είναι αμελητέοι και επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό τη χρηματοδότηση μιας χώρας με υψηλό δημόσιο χρέος, αλλά και ανάγκη χρηματοδότησης συνολικά της οικονομίας. Η αναδιάταξη του χάρτη εμπορίου σε πολλά προϊόντα και υπηρεσίες, μέσα και από τις έντονες τεχνολογικές εξελίξεις και την πράσινη μετάβαση, δημιουργεί πιέσεις σε ορισμένες περιοχές, αλλά και σημαντικές ευκαιρίες σε άλλες.

Εκτός από τα εξωτερικά, υπάρχουν και τα δομικά ζητήματα της οικονομίας μας και ανισορροπίες που είναι σημαντικό να διορθωθούν νωρίτερα παρά αργότερα. Θα μπορούσε κανείς να θέσει το ερώτημα κατά πόσον η έντονη ανάκαμψη και επιστροφή σε μια σταθερότητα αποτελεί τη βάση για μια ισχυρή ανάπτυξη της οικονομίας κατά την επόμενη δεκαετία, που θα αυξήσει την ευημερία και θα παραμερίσει διά παντός την ανησυχία που προκαλεί η μελλοντική διαχείριση του υψηλού δημοσίου χρέους σε συνδυασμό με την αρνητική δημογραφική τάση. Ή, εναλλακτικά, μήπως η σταθεροποίηση της οικονομίας προκαλεί –με δεδομένη τη δομή της και τα κίνητρα που αυτή δημιουργεί–συμπεριφορές που μπορεί να είναι η βάση για μια μελλοντική κρίση.

Τίθεται, με άλλα λόγια, το ερώτημα της στροφής σε ένα νέο παραγωγικό υπόδειγμα. Ορισμένες από τις αδυναμίες και ανισορροπίες της οικονομίας μας είναι ορατές και στην καθημερινή λειτουργία της. Ένα πρώτο ζήτημα αφορά την αγορά εργασίας, στην οποία, αν και έχει σημειωθεί μεγάλη μείωση της ανεργίας, η περαιτέρω μείωσή της θα συναντήσει σημαντικά εμπόδια, την ίδια ώρα που υπάρχει εντεινόμενη έλλειψη εργατικού δυναμικού, εξειδικευμένου ή ανειδίκευτου.

Συναφές είναι και το ζήτημα της λειτουργίας στις αγορές προϊόντων και τι συνεπάγεται αυτό για το πρόβλημα της «ακρίβειας», που επιβαρύνει τους καταναλωτές. Πέρα απότο συγκυριακό ζήτημα του εισαγόμενου πληθωρισμού, η σύγκριση της αγοραστικής δύναμης με τις τιμές και η εξέλιξη των πραγματικών εισοδημάτων αντανακλά και αδυναμίες της παραγωγικής

Δείκτες Επιχειρηματικών Προσδοκιών

βάσης, όσο και ασθενέστερη του επιθυμητού ένταση του ανταγωνισμού στις αγορές.

Στον βαθμό που γίνεται ευκολότερη η είσοδος και η ανάπτυξη επιχειρήσεων, θα υπάρχει ευνοϊκή επίδραση για τους αγοραστές προϊόντων και υπηρεσιών, την ίδια ώρα που θα δημιουργούνται θέσεις εργασίας και εισοδήματα με συστηματικό τρόπο. Σχετιζόμενο εδώ είναι και το ζήτημα της τυπικής σε σχέση με την άτυπη οικονομία, το οποίο δεν αφορά μόνο τη φοροδιαφυγή, αλλά συνολικά και την κατεύθυνση του παραγωγικού υποδείγματος. Η ισχυρή ανάκαμψη της οικονομίας κατά τα τελευταία χρόνια συμπεριλαμβάνει, σε έναν σημαντικό βαθμό, και ανάκαμψη της άτυπης δραστηριότητας. Το εάν θα επικρατήσουν κίνητρα προς τη

μία ή την άλλη κατεύθυνση θα είναι κρίσιμο συνολικά για την κατεύθυνση της οικονομίας μας και, ανάμεσα σε αυτά, τα κίνητρα που δημιουργούνται από τη φορολογία εισοδήματος και το ασφαλιστικό σύστημα. Υπάρχει, φυσικά, και η τομεακή διάσταση, που και αυτή σε έναν βαθμό εκφράζει τη στροφή του παραγωγικού υποδείγματος, καθώς αφενός τα ακίνητα και οι κατασκευές και αφετέρου ο τουρισμός είναι ισχυρές κινητήριες δυνάμεις της οικονομίας μας. Όμως, χωρίς περαιτέρω ανάπτυξη τομέων που μπορούν να ενσωματώσουν σε μεγαλύτερο βαθμό νέες τεχνολογίες, όπως η μεταποίηση, η συνολική παραγωγικότητα θα υστερεί. Ένα επιμέρους κρίσιμο ζήτημα αφορά την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας του δημόσιου

τομέα, όπως των συστημάτων υγείας και εκπαίδευσης, που οφείλουν να συμβάλλουν με διπλό τρόπο στην ανάπτυξη της οικονομίας και της κοινωνικής συνοχής. Η έγκαιρη και αποτελεσματική χρήση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας αποτελεί ευκαιρία για επιτάχυνση των αναγκαίων αλλαγών.

Τέλος, βέβαια, η στροφή του παραγωγικού υποδείγματος θα αποδειχθεί με το κατά πόσον θα είναι ισχυρή και ανθεκτική η άνοδος των επενδύσεων και των εξαγωγών, που μεσοπρόθεσμα θα πρέπει να είναι μεγαλύτερη από ό,τι της κατανάλωσης ώστε η συνολική πορεία ανάπτυξης να είναι διατηρήσιμη. • • •

Δρ. Βασίλης Αποστολόπουλος

Διευθύνων Σύμβουλος του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών

«Leaders στην Υγεία και τις

επόμενες δεκαετίες»

Ο διευθύνων σύμβουλος του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών, δρ. Βασίλης Αποστολόπουλος, μιλά στο ΧΡΗΜΑ για τις νέες τάσεις στον χώρο της υγείας, τις επενδύσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό, την τεχνολογία, το “brain gain” και τη βιώσιμη ανάπτυξη.

Το 2024 είναι μια κομβική χρονιά για

τον δρα Βασίλη Αποστoλόπουλο, καθώς συμπληρώνονται 40 χρόνια από τότε που το Ιατρικό Κέντρο Αθηνών, στο Μαρούσι, άνοιξε τις πύλες του για να υποδεχθεί τους πρώτους Έλληνες ασθενείς.

Έκτοτε, ο όμιλος πρωτοστατεί στον τομέα της υγείας στην Ελλάδα, προσφέροντας ποιοτικές και καινοτόμες υπηρεσίες, με επίκεντρο τον άνθρωπο.

Από το 2003, όταν ανέλαβε τη θέση του διευθύνοντος συμβούλου από τον πατέρα του, ιδρυτή και πρόεδρο, Γεώργιο Αποστολόπουλο, ο δρ. Βασίλης Αποστολόπουλος οδηγεί τον Όμιλο Ιατρικού Αθηνών σε σταθερά αναπτυξιακή τροχιά, εδραιώνοντας τη θέση του ως ηγέτη του κλάδου υγείας στην Ελλάδα και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Έχοντας απαντήσει με επιτυχία στις προκλήσεις της πολυετούς οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα καθώς και της πανδημίας του κορωνοϊού –όπου ο όμιλος διακρίθηκε για την αλληλεγγύη του στην αντιμετώπισή της–, ο δρ. Βασίλης Αποστολόπουλος χαράσσει μια δυναμική και εξωστρεφή πορεία, που έχει ως στόχο τη διατήρηση της ηγετικής θέσης του ομίλου στον χώρο της υγείας και τις επόμενες δεκαετίες. Μια προσπάθεια που επιβραβεύεται φέτος με την τιμητική διάκριση της «Εμβληματικής Προσωπικότητας του Χρηματιστηρίου για το 2023», στο πλαίσιο των Επιχειρηματικών Βραβείων ΧΡΗΜΑ 2023.

Βάζοντας ψηλά τον πήχη για τους στόχους του ομίλου, ο δρ. Βασίλης Αποστολόπουλος μιλά για τις νέες, «εμβληματικού χαρακτήρα» επενδύσεις στην Ελλάδα, το άνοιγμα σε αγορές του εξωτερικού και τις συνεργασίες που κυοφορούνται, το πρόγραμμα “brain gain” που έχει ήδη αποδώσει καρπούς, τις νέες τάσεις στην Υγεία και τη σύνδεσή τους με τη βιώσιμη ανάπτυξη, τον σεβασμό στο περιβάλλον και στον άνθρωπο.

Ο δρ. Βασίλης Αποστολόπουλος χαράσσει μια δυναμική και εξωστρεφή πορεία, που έχει ως στόχο τη διατήρηση της ηγετικής θέσης του ομίλου στον χώρο της υγείας και τις επόμενες δεκαετίες.

Το 2023, η ελληνική οικονομία επέδειξε ιδιαίτερη ανθεκτικότητα, καταγράφοντας υψηλούς ρυθμούς σε σχέση με την υπόλοιπη ευρωζώνη. Αναμένεται αντίστοιχη βελτίωση των οικονομικών αποτελεσμάτων του ομίλου;

Η μεγέθυνση των οικονομικών δεδομένων στη χρήση του 2023 θα είναι μια πραγματικότητα που θα αποτυπωθεί εύλογα στους ισολογισμούς μας. Οφείλω, ωστόσο, να τονίσω ότι ο κλάδος εξακολουθεί να υφίσταται τις στρεβλώσεις ενός οριζόντιου και μνημονιακού μέτρου, όπως το clawback, καθώς επίσης και των πληθωριστικών τάσεων, τις οποίες, λόγω της φύσης του κλάδου, δεν μπορεί να μετακυλίσει στους καταναλωτές.

Χρόνο με τον χρόνο, ο όμιλος υλοποιεί ένα φιλόδοξο επενδυτικό πλάνο, με μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Σε ποιους άξονες βασίζεται η επενδυτική σας στρατηγική; Με βήματα σταθερά και επενδύσεις μακρόπνοου σχεδιασμού, προχωρούμε, ως όμιλος, στην υλοποίηση του επενδυτικού μας προγράμματος στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Για εμάς αποτελεί διαχρονική στρατηγική επιλογή να επενδύουμε στον πιο σύγχρονο και προηγμένο ιατρο-

τεχνολογικό εξοπλισμό, στην προσέλκυση του καλύτερου επιστημονικού δυναμικού και στη διαρκή επέκταση και βελτίωση των κτηριακών μας υποδομών. Οι επενδύσεις στον ψηφιακό μετασχηματισμό και στα τεχνολογικά εργαλεία μάς επιτρέπουν να βελτιώνουμε συνεχώς την εμπειρία των ασθενών στα νοσοκομεία μας, ενώ η προσήλωσή μας σε τεχνολογίες αιχμής μάς επιτρέπει να κάνουμε πράξη το όραμά μας «να παραμένουμε πάντοτε ένα βήμα μπροστά». Σε αυτό το πλαίσιο, το αμέσως επόμενο διάστημα, αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία το νέο, πρότυπο Ογκολογικό Κέντρο στη Θεσσαλονίκη, ένα ξεχωριστό και αυτόνομο κτήριο 10.000 τετραγωνικών μέτρων δίπλα στο Ιατρικό Διαβαλκανικό, το οποίο φιλοδοξούμε να καταστεί σημείο αναφοράς για την παροχή ογκολογικών υπηρεσιών σε ολόκληρη τη ΝΑ Ευρώπη. Στο νέο Ογκολογικό Κέντρο θα φιλοξενείται ο πλέον σύγχρονος εξοπλισμός, για τη διαχείριση όλων των ογκολογικών περιστατικών με τρόπο ολοκληρωμένο κι εξατομικευμένο, έχοντας περάσει από την πλήρη και σωστή διάγνωση στην αποτελεσματική θεραπεία. Όλα αυτά στο πλαίσιο συγκεκριμένων επιστημονικών πρωτοκόλλων με τη συμμετοχή κορυφαίων ιατρών, όλων των εμπλεκόμενων

συνέντευξη

ειδικοτήτων. Πρόκειται για μια επένδυση εμβληματικού χαρακτήρα, καθώς ενσωματώνει τις πιο τελευταίες τεχνολογίες και τάσεις στον

χώρο της υγείας, βασισμένη στις αρχές της

βιώσιμης ανάπτυξης και σχεδιασμένη για να

καλύψει τις ανάγκες των ασθενών όχι μόνο της

Βορείου Ελλάδας, αλλά και των γειτονικών και

μη χωρών του εξωτερικού.

Παράλληλα, προχωρά με ταχείς ρυθμούς και η αποπεράτωση του νέου Ογκολογικού Κέντρου στο Μαρούσι. Πρόθεσή μας είναι να δημιουργούμε ανάλογα οργανωμένα κέντρα αναφοράς

και για άλλες ιατρικές ειδικότητες, με την ίδια έμφαση στις τεχνολογίες αιχμής, τη χρήση επιστημονικών πρωτοκόλλων, τη βιώσιμη ανάπτυξη και την εξωστρέφεια.

Μιλώντας για εξωστρέφεια, το 2023 ήταν μια χρονιά-σταθμός, κατά την οποία ο όμιλος προχώρησε σε σημαντικές κινήσεις ενίσχυσης των δραστηριοτήτων του πέραν των ελληνικών συνόρων. Ποιες είναι οι αγορές του εξωτερικού στις οποίες εστιάζει ο Όμιλος Ιατρικού; Ως εταιρεία, είμαστε ευθυγραμμισμένοι με την πορεία εξωστρέφειας της ελληνικής οικονομίας, αλλά και, όπου αυτό είναι εφικτό,

ευθυγραμμισμένοι με την εξωτερική πολιτική. Δεν είναι τυχαίες, άλλωστε, οι επιλογές μας για επέκταση του ομίλου μας στην Κύπρο και την Αίγυπτο. Σε αυτό το πλαίσιο, προχωρήσαμε στην περαιτέρω ενίσχυση της στρατηγικής μας παρουσίας στην αγορά της Κύπρου. Αναλάβαμε τη διαχείριση της Ιδιωτικής Πολυκλινικής «ΥΓΕΙΑ», του μεγαλύτερου ιδιωτικού νοσοκομείου στη Μεγαλόνησο, σε συνδυασμό με την απόκτηση μειοψηφικής συμμετοχής στο μετοχικό κεφάλαιο. Προηγουμένως, είχαμε συνάψει στρατηγική συμφωνία συνεργασίας με το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου (EUC), για την εκπαίδευση φοιτητών Ιατρικής στις εγκαταστάσεις του ομίλου, δίπλα στους κορυφαίους ιατρούς μας.

Παράλληλα, προχωρήσαμε σε μια σημαντική στρατηγική κίνηση στην αγορά της Αιγύπτου. Τον περασμένο Σεπτέμβριο, υπεγράφη Μνημόνιο Συνεργασίας μεταξύ του Ομίλου Ιατρικού και του Υπουργείου Υγείας και Πληθυσμού της Αιγύπτου, ενώ πρόσφατα επισκέφθηκα το Κάιρο, όπου συζήτησα με τον πρωθυπουργό της Αιγύπτου, δρα Μουσταφά Μαντμπουλί, και άλλους κορυφαίους αξιωματούχους, την προοπτική συνεργασιών και επενδύσεων γύρω από την παροχή ποιοτικών υπηρεσιών

«Ως εταιρεία, είμαστε ευθυγραμμισμένοι με την πορεία εξωστρέφειας της ελληνικής οικονομίας, αλλά και, όπου αυτό είναι εφικτό, ευθυγραμμισμένοι με την εξωτερική πολιτική».

υγείας υψηλού επιπέδου, που θα εκτείνονται από διαγνωστικές εξετάσεις και θεραπείες μέχρι την ανάληψη της διαχείρισης μονάδων υγειονομικής περίθαλψης και την έρευνα στον τομέα της υγείας. Την ίδια ώρα, πρόθεσή μας είναι να ενισχύσουμε τη θέση μας στις αγορές στις οποίες ήδη δραστηριοποιούμαστε. Σε αυτό το πλαίσιο, δρομολογούμε και ένα επιπλέον, το 4ο διαγνωστικό μας κέντρο στη Ρουμανία.

Η αγορά υγείας στην Ελλάδα έχει υπάρξει κατεξοχήν πεδίο ανακατατάξεων τα τελευταία χρόνια. Πώς βλέπετε την επόμενη μέρα του κλάδου σας, ειδικά υπό το πρίσμα της αναπτυξιακής προοπτικής της ελληνικής οικονομίας; Ο όμιλός μας ήταν ο πρωταγωνιστής των προηγούμενων δεκαετιών και θέλουμε να παραμείνουμε και στις επόμενες. Ωστόσο, η διατήρηση ηγετικής θέσης στον κλάδο της υγείας στην Ελλάδα αποτελεί μια διαρκή πρόκληση για ομίλους σαν τον δικό μας, καθώς καλούμαστε να δράσουμε μέσα σε ένα σύνθετο περιβάλλον, με πλήθος εξωγενών αστάθμητων παραγόντων, όπως η ενεργειακή κρίση και οι περιφερειακές συγκρούσεις, αλλά και εγχώριων στρεβλώσεων, όπως το clawback, που δυσχεραίνουν την πραγματοποίηση των απαραίτητων επενδύσεων για την προσφορά ποιοτικών και καινοτόμων υπηρεσιών. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, αναμφίβολα, υπάρχουν περιθώρια για περαιτέρω ενοποίηση (consolidation), που μένει να φανεί κατά πόσον θα έχει όφελος για τους Έλληνες ασθενείς, ιατρούς και εν γένει το ελληνικό οικοσύστημα υγείας. Εδώ, ακριβώς, έγκειται το μεγάλο μας πλεονέκτημα. Σε αντίθεση με τα private equity funds, που επενδύουν στον κλάδο υγείας με στόχο τη δημιουργία υπεραξιών και την αποεπένδυση για την αποκομιδή τους σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, εμείς είμαστε ο μοναδικός ελληνικός όμιλος δευτεροβάθμιας υγείας με παρελθόν που εγγυάται το μέλλον. Έχουμε ιστορική συνέχεια και σταθερή παρουσία στην ελληνική αγορά, γεγονός που μας επιτρέπει να πραγματοποιούμε επενδύσεις με μακροχρόνιο ορίζοντα, δημιουργώντας πραγματική προστιθέμενη αξία για τους Έλληνες ασθενείς. Ο μακροπρόθεσμος σχεδιασμός και η δυνατότητα απόσβεσης σε βάθος χρόνου είναι παράγοντες που μας επιτρέπουν να επενδύουμε σε υψηλού κόστους εξοπλισμό, να επενδύουμε σε

«Tο αμέσως επόμενο διάστημα, αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία το νέο, πρότυπο Ογκολογικό Κέντρο στη Θεσσαλονίκη, το οποίο φιλοδοξούμε να καταστεί σημείο αναφοράς για την παροχή ογκολογικών υπηρεσιών σε ολόκληρη τη ΝΑ Ευρώπη».

τεχνολογίες

του μέλλοντος και να βρισκόμαστε πάντα στην αιχμή της ιατρικής τεχνολογίας.

Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που τα νοσοκομεία του ομίλου μας αποτελούν πόλο έλξης για διακεκριμένους Έλληνες ιατρούς που επιθυμούν να επιστρέψουν στην πατρίδα μας.

Είναι σημαντικό που το αναφέρετε αυτό, καθώς τα προηγούμενα χρόνια καταγράφηκε μαζική φυγή Ελλήνων με υψηλού επιπέδου προσόντα και δεξιότητες στο εξωτερικό, σε αναζήτηση ενός καλύτερου μέλλοντος. Πώς μπορεί να αντιστραφεί αυτό;

Το “brain drain” ήταν, ίσως, η χειρότερη διάσταση της οικονομικής κρίσης που περάσαμε, γιατί αποστέρησε από τη χώρα σημαντικά μυαλά, απαραίτητα για τη μελλοντική ανάπτυξη και ευημερία του τόπου. Ως όμιλος, στο κομμάτι που μας αφορά, έχουμε, εδώ και χρόνια, εκπονήσει και θέσει σε εφαρμογή ένα φιλόδοξο και μεγαλόπνοο πρόγραμμα επαναπατρισμού λαμπρών μυαλών της χώρας, κάτι που μας κατατάσσει πλέον στους εθνικούς «πρωταθλητές» του “brain gain”. Αυτό το πετύχαμε παρέχοντας τα κατάλληλα κίνητρα και την ανάλογη υποστήριξη με σύγχρονες υποδομές, προηγμένο εξοπλισμό, κουλτούρα καινοτομίας, μα, πάνω από όλα, με όραμα και δίδοντας την προοπτική

της επιτυχίας για την επιστροφή. Με αυτόν τον τρόπο διασφαλίσαμε τις ιδανικές συνθήκες, ώστε αναγνωρισμένοι ιατροί, ερευνητές και επιστήμονες να επιστρέψουν στην πατρίδα και να αναπτύξουν περαιτέρω το κλινικό και ερευνητικό τους έργο, συνδυάζοντας την τεχνογνωσία τους με αυτήν των κορυφαίων ιατρών της χώρας, που έχουμε και προσελκύουμε στις κλινικές του ομίλου μας.

Οι τεχνολογικές εξελίξεις στο πεδίο της Ιατρικής είναι ραγδαίες. Πώς ενσωματώνετε την καινοτομία στις υπηρεσίες υγείας;

Ως όμιλος, προσπαθούμε να είμαστε πάντα στην αιχμή τόσο της τεχνολογίας όσο και των σύγχρονων τάσεων στις πολιτικές υγείας. Η ταχεία ενσωμάτωση των τελευταίων τεχνολογικών εξελίξεων αποτελεί διαχρονική μας δέσμευση:

από την έλευση του πρώτου στεφανιογράφου στη χώρα, το 1984, μέχρι την πρώτη διαδερμική αντικατάσταση μιτροειδούς βαλβίδας στον κόσμο, που έλαβε χώρα στο Ιατρικό Διαβαλκανικό Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο ενός μεγάλου προγράμματος πρωτοποριακών και διεθνούς εμβέλειας κλινικών μελετών. Την ίδια ώρα, επενδύουμε σταθερά στον ψηφιακό μετασχηματισμό του ομίλου, στη χρήση τεχνητής νοημοσύνης και μεγάλων

δεδομένων, με στόχο τη βελτίωση της λειτουργίας μας και της εμπειρίας του ασθενούς, από τη στιγμή που θα περάσει το κατώφλι των νοσοκομείων μας μέχρι τη στιγμή που θα επιστρέψει στο σπίτι του υγιής. Στόχος μας είναι όχι απλά να ακολουθούμε τις εξελίξεις, αλλά να συμβάλλουμε ενεργά σε αυτές. Έτσι, για παράδειγμα, δεν είμαστε απλοί χρήστες προηγμένων συστημάτων ρομποτικής χειρουργικής, αλλά συμμετέχουμε και στην εξέλιξη αυτής της τεχνολογίας σε συνεργασία με την κατασκευάστρια εταιρεία, ως Κέντρο Αναφοράς και Εκπαίδευσης. Η ενσωμάτωση της τεχνολογίας επηρεάζει και τον σχεδιασμό μας για τις πολιτικές υγείας, που διεθνώς στρέφονται, ολοένα και περισσότερο, προς την προληπτική και ελάχιστα επεμβατική Ιατρική. Η αξιοποίηση της τεχνολογίας και των δεδομένων προς αυτήν την κατεύθυνση ανοίγει νέους δρόμους για τη βελτίωση της ποιότητα ζωής μας και ταυτόχρονα οδηγεί στον μετασχηματισμό των ομίλων υγείας, όπως ο δικός μας, σε εταιρείες υψηλής τεχνολογίας.

Είστε θερμός υποστηρικτής του “One Health”, της «συνολικής υγείας των ανθρώπων, των έμβιων όντων και του περιβάλλοντος». Πώς εντάσσετε πολιτικές βιώσιμης ανάπτυξης στη λειτουργία του ομίλου;

Το “One Health” είναι μια σύγχρονη και καινούργια προσέγγιση, που αγκαλιάζει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, και η οποία αναδεικνύει κάτι αυτονόητο: ότι η ανθρώπινη υγεία δεν είναι αυτοτελής ούτε αυθύπαρκτη, αλλά συνδέεται ευθέως με την υγεία ολόκληρου του οικοσυστήματος, που περιλαμβάνει όλα τα έμβια όντα και το περιβάλλον. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να έχουν στο μυαλό τους όσοι σχεδιάζουν τα συστήματα και τις πολιτικές υγείας, όπως άλλωστε επιβεβαίωσε και η εμπειρία της πανδημίας.

Πρώτος στην Ελλάδα, ο όμιλός μας αγκάλιασε το “One Health”, υπογράφοντας μνημόνιο συνεργασίας με τον οργανισμό Asclepius, που έχει ως αποστολή την προαγωγή του. Η ανταπόκριση στο κάλεσμα των καιρών αποτελεί για εμάς στάση ζωής και τρόπο άσκησης υπεύθυνης επιχειρηματικότητας. Σε αυτό το πλαίσιο, έχουμε υιοθετήσει ένα εκτεταμένο πρόγραμμα πολιτικών βιώσιμης ανάπτυξης (ESG) και κοινωνικής εταιρικής ευθύνης (ΕΚΕ), το οποίο αποτελεί βασικό πυλώνα της στρατηγικής μας, αλλά και της καθημερινή μας πρακτικής. • • •

[αφιέρωμα]

Ενέργεια

Ο ενεργειακός

μετασχηματισμός και

οι νέες επιχειρηματικές

κινήσεις

Το τοπίο στην αγορά λιανικής και ο στόχος να καταστεί η χώρα ενεργειακός κόμβος

Προς τη νέα ενεργειακή κανονικότητα οδηγούν, εκ των πραγμάτων, οι μεγάλες στρατηγικές κατευθύνσεις της ενεργειακής μετάβασης κατά τη διάρκεια του 2023.

Στη βάση της νέας αυτής κανονικότητας βρίσκονται τα «απόνερα» της ενεργειακής κρίσης, η οποία σε μεγάλο βαθμό αμβλύν-

θηκε, αλλά δεν επιτρέπει ακόμα κανέναν εφησυχασμό, ούτε για τα επίπεδα των τιμών ούτε για τους κινδύνους επάρκειας. Στη λήξη του 2023 και στην αρχή του 2024, τα δύο μεγάλα θέματα είναι αφενός μεν η ομαλή μετάβαση της ηλεκτρικής αγοράς μετά το τέλος των επιδοτήσεων, αφετέρου η δημιουργία ενός νέου συνολικού πλαισίου

στον τομέα των ΑΠΕ και της αποθήκευσης ενέργειας, έτσι ώστε να δοθεί συνέχεια, με όρους βιωσιμότητας, στο μεγάλο επενδυτικό ενδιαφέρον που εκδηλώνεται. Στοιχείο αυτού του πλαισίου αποτελεί η ώθηση που παίρνουν τα projects των μεγάλων διασυνοριακών ηλεκτρικών διασυνδέσεων, αλλά και η δημιουργία, για

πρώτη φορά, ρεαλιστικού ορίζοντα για την ανάπτυξη των θαλάσσιων αιολικών πάρκων.

Η χώρα μοιάζει να προσεγγίζει, για πρώτη

φορά επίσης, τον παλιό στόχο τού να καταστεί ενεργειακός κόμβος τόσο στο φυσικό αέριο και στο ρεύμα όσο και στις χρηματιστηριακές αγορές ενέργειας.

Το καινούργιο περιβάλλον αποτελεί πρόκληση για την επιχειρηματική κοινότητα, η οποία, στο σύνολό της, θεωρεί ως προϋπόθεση ομαλής πορείας το να υπάρχει καθαρότητα και διαφάνεια στους κανόνες του «παιχνιδιού», αλλά και αυτοσυγκράτηση στις παρεμβατικές πολιτικές, που αποτέλεσαν τον κανόνα στις έκτακτες συνθήκες της κρίσης.

Το αναθεωρημένο ΕΣΕΚ Μετά από τέσσερα χρόνια ολοκληρώθηκε η πρώτη έκδοση του αναθεωρημένου Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα, με ορίζοντα ώς το 2030 και ακόμα παραπέρα. Μεταξύ άλλων, θέτει φιλόδοξους στόχους μέχρι το 2030: α) συμμετοχή των ΑΠΕ σε ποσοστό 80% στον ηλεκτρισμό, β) ένα στα τρία νέα αυτοκίνητα να είναι ηλεκτρικό, γ) απόσυρση του λιγνίτη από το ελληνικό μείγμα έως το 2028.

Η φιλοδοξία του ελληνικού Σχεδίου είναι προφανής και, ειδικά στην περίπτωση των αιολικών, των φωτοβολταϊκών και της ηλεκτροκίνησης, είναι σύμφωνο με την τροχιά που έχει θέσει ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (ΙΕΑ) για την επίτευξη του κλιματικού στόχου.

Στα αιολικά και τα φωτοβολταϊκά, η Ελλάδα είναι, αυτήν τη στιγμή, μία από 12 μόλις χώρες διεθνώς που έχουν αυτήν τη διάκριση.

Επίσης, το αναθεωρημένο ΕΣΕΚ θέτει τις βάσεις ώστε η Ελλάδα να κάνει τα πρώτα της βήματα σε τέσσερις κρίσιμες νέες τεχνολογίες: την αποθήκευση ενέργειας, το βιομεθάνιο, το πράσινο υδρογόνο και τα υπεράκτια αιολικά.

Το καλοκαίρι του 2023, πραγματοποιήθηκε η πρώτη δημοπρασία για τη χορήγηση λειτουργικής και επενδυτικής ενίσχυσης για την εγκατάσταση σταθμών αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας τεχνολογίας συσσωρευτών. Το ενδιαφέρον των επενδυτών ήταν έντονο, οι τιμές των προσφορών τους πολύ χαμηλότερες από το «ταβάνι» που είχε τεθεί, άρα η διαδικασία στέφθηκε με επιτυχία, κρίνοντας εκ του αποτελέσματος. Ακολούθησε, στα τέλη του έτους, η προκήρυξη της δεύτερης δημοπρασίας, ενώ στο σύνολό

τους οι δύο διαδικασίες διέθεσαν ήδη περί τα 700 MW και ακολουθεί ακόμη μία, στις αρχές του 2024, που θα αφορά κυρίως τις Περιοχές Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης, φτάνοντας συνολικά το 1 GW.

Οι μπαταρίες, αλλά και η αντλησιοταμίευση αποτελούν κρίσιμες τεχνολογίες, που θα επιτρέψουν στην υψηλή πράσινη παραγωγή των ΑΠΕ να «απλωθεί» μέσα στην ημέρα και να μην πηγαίνει χαμένη λόγω των περικοπών. Η αποθήκευση ενέργειας, εν γένει, αποτελεί βασικό συστατικό του νέου ΕΣΕΚ, με τον στόχο για το 2030 να φτάνει στα 5,3 GW (3,1 GW μπαταρίες & 2,2 GW αντλησιοταμίευση) και, σε συνδυασμό με την ανάπτυξη των δικτύων και των εγχώριων και διεθνών διασυνδέσεων, θα συνεισφέρει σε σημαντική αύξηση του ποσοστού διείσδυσης της παραγωγής ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα της χώρας.

αφιέρωμα - ενέργεια

Νέα μεγάλα έργα σε ηλεκτρισμό και φυσικό αέριο

Η Ελλάδα απέκτησε, μέσα στο 2023, δύο νέες μεγάλες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής: τη λιγνιτική Πτολεμαΐδα 5 της ΔΕΗ, με υπερσύγχρονη τεχνολογία κατακράτησης ρύπων, και τη μονάδα αερίου της Mytilineos, με βαθμό απόδοσης άνω του 60%, που ξεκίνησαν τη δοκιμαστική τους λειτουργία και, πλέον, μπαίνουν στο σύστημα με πλήρεις ρυθμούς.

Πρόκειται να τονώσουν την επάρκεια, τη σταθερότητα και τη διαθεσιμότητα ισχύος στο Σύστημα, πλαισιώνοντας έτσι τις ΑΠΕ, που πολλαπλασιάζονται μέρα με τη μέρα.

Ταυτόχρονα, το δίκτυο φυσικού αερίου συνεχίζει να επεκτείνεται, ώστε να φτάσει σε νέες περιοχές και πόλεις, δίνοντας τη δυνατότητα στους πολίτες να αποκτήσουν καλύτερη και καθαρότερη θέρμανση έναντι λογικού κόστους. Το φυσικό αέριο, ως το καθαρότερο συμβατικό καύσιμο, έχει σημαντικό ρόλο κατά τη διάρκεια της ενεργειακής μετάβασης μέχρις ότου αναπτυχθούν οι «πράσινες»

εγκαταστάσεις αποθήκευσης ενέργειας και μέχρις ότου ολοκληρωθεί ο ενεργειακός μετασχηματισμός της βιομηχανίας, των κτηρίων και των βαρέων μεταφορών.

Ο μεγάλος στόχος

Η προσπάθεια να αναδειχθεί η Ελλάδα σε ενεργειακό κόμβο για την ευρύτερη περιοχή της ΝΑ Ευρώπης εντάθηκε δραματικά μέσα στο 2023. Ήδη ο αγωγός IGB με τη Βουλγαρία βοήθησε τη συγκεκριμένη χώρα να απεξαρτηθεί από το ρωσικό αέριο, ενώ υπό κατασκευή βρίσκεται η εγκατάσταση σταθμού συμπίεσης στην Κομοτηνή, που θα αναβαθμίσει τη δυναμικότητά του. Στο πρώτο τρίμηνο του νέου έτους, αναμένεται η λειτουργία του πλωτού τερματικού LNG στην Αλεξανδρούπολη, του δεύτερου στην Ελλάδα, ο οποίος θα φέρει νέες ποσότητες LNG που χρειάζονται οι χώρες της περιοχής. Παράλληλα, σε φάση κατασκευής εισήλθε από τον ΔΕΣΦΑ ο αγωγός προς τη Βόρεια Μακεδονία.

Στον ηλεκτρισμό, ο ΑΔΜΗΕ ολοκλήρωσε τη δεύτερη διασύνδεση υπερυψηλής τάσης με τη Βουλγαρία, η οποία αύξησε τη μεταφορική ικανότητα σε 1,7 GW στην κατεύθυνση Βουλγαρία-Ελλάδα και σε 1,4 GW στην αντίστροφη. Επίσης, ο ΑΔΜΗΕ ανέλαβε τα

Η προσπάθεια να αναδειχθεί η Ελλάδα σε ενεργειακό κόμβο για την ευρύτερη περιοχή της ΝΑ Ευρώπης εντάθηκε δραματικά μέσα στο 2023.

ηνία της μεγάλης διασύνδεσης Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ “Great Sea Interconnector” (μέχρι πρότινος γνωστής ως “Euroasia Interconnector”), που προορίζεται μελλοντικά να μεταφέρει σημαντικές ποσότητες ρεύματος προς την Ευρώπη, ακόμα και από χώρες της Μέσης Ανατολής.

Ταυτόχρονα, στην κλιματική διάσκεψη COP28, υπεγράφη συμφωνία για τη συμμετοχή της TAQA από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα στο έργο και παράλληλα υπάρχουν συζητήσεις με άλλους ομίλους της ευρύτερης περιοχής.

Αντίστοιχα, ωριμάζουν με γοργούς ρυθμούς και τα υπόλοιπα μεγάλα έργα με διεθνή διάσταση, όπως η διασύνδεση GREGY με την

Αίγυπτο, οι διπλασιασμοί των υφιστάμενων διασυνδέσεων με Ιταλία, Αλβανία και Τουρκία, καθώς και η αναβάθμιση της διασύνδεσης με τη Βόρεια Μακεδονία. Η ηλεκτροκίνηση μπαίνει όλο και περισσότερο στην καθημερινότητα του πολίτη, είτε μιλάμε για αυτοκίνητα είτε για τη μικροκινητικότητα, με σύμμαχο το πρόγραμμα «Κινούμαι Ηλεκτρικά», αλλά και τα φορολογικά κίνητρα που παρέχονται με τη μορφή μείωσης του φορολογικού αποτελέσματος των εταιρειών. Οι ταξινομήσεις των αμιγώς ηλεκτρικών οχημάτων έφτασαν, τον Οκτώβριο, στο 3,7% επί του συνόλου ενώ στα plug-in υβριδικά έφτασαν στο 10,04%, πετυχαίνοντας για πρώτη φορά διψήφιο ποσοστό.

Το νέο ρεκόρ, το 2023, για την εγχώρια αγορά των φωτοβολταϊκών συνδυάστηκε με ισχυρές επιδόσεις και του κλάδου αιολικών.

Την ίδια στιγμή, αυξάνονται με γρήγορους ρυθμούς τα δημόσια προσβάσιμα σημεία φόρτισης, ενώ οι Δήμοι πλησιάζουν, πλέον, στο στάδιο της υλοποίησης των Σχεδίων Φόρτισης Ηλεκτρικών Οχημάτων (ΣΦΗΟ), προκειμένου να υπάρχει πρόσβαση παντού στη χώρα.

Μία ακόμη σημαντική κατάκτηση, στη χρονιά που έφυγε, είναι η μείωση του ΦΠΑ από 24% σε 6% για τη φόρτιση σε δημόσιους φορτιστές. Η μείωση στο κόστος της φόρτισης μόνο από τη μείωση του ΦΠΑ μπορεί να εξοικονομήσει στον χρήστη περίπου 250 ευρώ σε ετήσια βάση, θεωρώντας έναν μέσο όρο 15.000 km/έτος. Το πρόγραμμα «Φορτίζω Παντού» είναι επίσης ένα χρήσιμο χρηματοδοτικό εργαλείο, το οποίο επιδοτεί με ποσοστό έως 60% την εγκατάσταση δημόσια προσβάσιμων σημείων φόρτισης, προσθέτοντας περίπου 8.000 σημεία έως το 2025.

Είναι εμφανές ότι κάτι έχει αρχίσει να αλλάζει προς το καλύτερο στον συγκεκριμένο τομέα και στο εξής η βελτίωση της τεχνολογίας των μπαταριών και της ανταγωνιστικότητας στις τιμές των ηλεκτρικών οχημάτων ως προς τα συμβατικά θα δώσουν ακόμα μεγαλύτερη ώθηση.

Μείωση στην κατανάλωση φυσικού αερίου

Η ενεργειακή κρίση και οι υψηλές τιμές φυσικού αερίου οδήγησαν, στην Ελλάδα, όπως και στην Ευρώπη, σε έντονη πτώση της ζήτησης για το συγκεκριμένο καύσιμο. Συγκεκριμένα, η ζήτηση στη χώρα μας περιορίστηκε κατά 20% το 2022 και κατά 16% στο πρώτο εννεάμηνο του 2023. Η μείωση της ζήτησης για φυσικό αέριο μαρτυρά τις αντοχές και τα αντανακλαστικά που έχει η ελληνική οικονομία, που μπόρεσε να ανταποκριθεί σε μια δύσκολη κατάσταση και προσαρμόστηκε γρήγορα επιλέγοντας τις καλύτερες εναλλακτικές λύσεις. Μαρτυρά επίσης τις σωστές στρατηγικές επιλογές που είχαν γίνει, δηλαδή την ύπαρξη τεχνικών επιλογών εναλλακτικού καυσίμου στη βιομηχανία και ηλεκτροπαραγωγή. Κρίσιμο είναι δε ότι η μείωση αυτής της ζήτησης συνοδεύτηκε από αύξηση της οικονομικής δραστηριότητας, όπως μαρτυρούν όλοι οι σχετικοί οικονομικοί δείκτες

αφιέρωμα - ενέργεια

και όπως πανηγυρικά αναγνωρίζει και ο έγκυρος Economist, κατατάσσοντας την ελληνική οικονομία στην υψηλότερη θέση των οικονομικών επιδόσεων για το 2023. Ο συνδυασμός αυτός σημαίνει ότι η Ελλάδα αυξάνει το οικονομικό της αποτέλεσμα ενώ ταυτόχρονα μειώνει την εξάρτησή της από ορυκτά καύσιμα, δικαιώνοντας τη στρατηγική επιλογή του πρωθυπουργού, ήδη από το 2019, για στροφή της χώρας σε ένα «πράσινο» και ταυτόχρονα ανταγωνιστικό παραγωγικό μοντέλο.

Ένα κομμάτι της παραπάνω ζήτησης δεν αναμένεται να επιστρέψει ακόμα και με χαμηλότερες τιμές, δεδομένου του ότι μέρος της ζήτησης αερίου αντικαταστάθηκε (και συνεχίζει να αντικαθίσταται) από ΑΠΕ και εξοικονόμηση ενέργειας, γεγονός που, βέβαια, εναρμονίζεται με τον στόχο της ενεργειακής μετάβασης.

Νέες ΑΠΕ 1,7 GW

Τα αιολικά και τα φωτοβολταϊκά είναι μακράν οι φθηνότερες πηγές ηλεκτροπαραγωγής στον κόσμο σήμερα, ενώ, ακόμα και αν συνυπολογιστεί το πρόσθετο κόστος της ανάπτυξης των απαραίτητων δικτύων για να τις στηρίξουν, εξακολουθούν να είναι πολύ ανταγωνιστικές απέναντι στον λιγνίτη και το φυσικό αέριο.

Κατ’ επέκταση, η προσθήκη 1,7 GW νέων ΑΠΕ το 2023, και συγκεκριμένα 1,2 GW φωτοβολταϊκών και 500 MW αιολικών σταθμών, «σπάει» το ρεκόρ σε νέους σταθμούς ΑΠΕ που είχε επιτευχθεί το 2022 (όταν προστέθηκε 1,5 GW).

Το επενδυτικό ενδιαφέρον για την ελληνική αγορά παραμένει αμείωτο, με πλήθος σταθμών ΑΠΕ υπό σχεδιασμό, ανάπτυξη και υλοποίηση σε διάφορα στάδια, γεγονός που καθιστά επιτεύξιμο τον αισιόδοξο στόχο του 2030.

Την ίδια στιγμή, στην Ελλάδα, επιχειρείται η δημιουργία μιας ολόκληρης νέας αγοράς εκ του μηδενός με τα υπεράκτια αιολικά. Η Ελλάδα είναι μία από τις πρώτες χώρες παγκοσμίως όπου αναμένεται να αναπτυχθεί η τεχνολογία των πλωτών αιολικών, λόγω του μεγάλου αιολικού δυναμικού της. Η ολοκλήρωση του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων μέσα στο 2023 προσφέρει την πιο σταθερή

βάση για να πατήσουν οι προσπάθειες των ομίλων του κλάδου και να αποκτήσει η χώρα μας αυτήν τη νέα «πράσινη» πηγή ενέργειας ώς τα τέλη της δεκαετίας. Ήδη, το ενδιαφέρον από επενδυτές είναι έντονο και προχωρούν στις πρώτες συμφωνίες για να εγκατασταθούν τα υπεράκτια αιολικά στις ελληνικές θάλασσες.

Νέα αγορά λιανικής στο ρεύμα

Από τις αρχές του 2024 η εγχώρια αγορά λιανικής στον ηλεκτρισμό γύρισε σελίδα. Στο εξής, οι καταναλωτές θα ενημερώνονται

με ενισχυμένους κανόνες διαφάνειας για τα προϊόντα που αγοράζουν. Οι τέσσερις κατηγορίες τιμολογίων (μπλε, κίτρινο, πορτοκαλί, πράσινο) βάζουν μια τάξη στο τοπίο των 130 και πλέον τιμολογίων που προσφέρονται ήδη στην αγορά, ώστε οι πολίτες να γνωρίζουν πού βρίσκονται και να επιλέγουν ευχερώς όποιον τύπο επιθυμούν, καλύπτοντας τις ανάγκες και το προφίλ κατανάλωσής τους. Το νέο ειδικό –πράσινο– τιμολόγιο, συγκεκριμένα, θα είναι εύκολα συγκρίσιμο, καθώς η τιμή του θα κλειδώνει την πρώτη ημέρα για κάθε μήνα κατανάλωσης, ενώ μέσω του εργαλείου σύγκρισης της ΡΑΑΕΥ, και οι

αφιέρωμα - ενέργεια

Οι τέσσερις κατηγορίες τιμολογίων (μπλε, κίτρινο, πορτοκαλί, πράσινο) βάζουν μια τάξη στο τοπίο των 130 και πλέον τιμολογίων που προσφέρονται ήδη στην αγορά, ώστε οι πολίτες να επιλέγουν ευχερώς όποιον τύπο επιθυμούν.

καταναλωτές θα έχουν τη δυνατότητα να γνωρίζουν ποιοι πάροχοι είναι οι φθηνότεροι. Η «νέα σελίδα», από την 1η Ιανουαρίου 2024, στην αγορά λιανικής θα συνοδεύεται από αυστηρούς ελέγχους και εργαλεία, ώστε να προστατεύεται απόλυτα κάθε νοικοκυριό και επιχείρηση.

Παράλληλα, καθιερώθηκε το νέο τιμολόγιο για τις πολύτεκνες οικογένειες (ΚΟΤ Γ), που μειώνει δραστικά το ενεργειακό τους κόστος, με προφανή στόχο να βοηθήσει ουσιαστικά τις πολυμελείς οικογένειες να αντεπεξέλθουν στις αυξημένες ανάγκες της καθημερινότητας. Επιπλέον, φέτος, η κυβέρνηση θα συνεχίσει την πολιτική των στοχευμένων επιδοτήσεων στους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας των δικαιούχων του Κοινωνικού Οικιακού Τιμολογίου (ΚΟΤ). Για τους ενεργειακά ευάλωτους (1,2 εκατ. νοικοκυριά) που θερμαίνονται με ηλεκτρισμό, έχει προβλεφθεί έκτακτη ενίσχυση ύψους 45-480 ευρώ για το πρώτο τρίμηνο του 2024. Μέσω

των δύο σχημάτων ενίσχυσης διατηρείται το ειδικό πλέγμα προστασίας για όσους έχουν πραγματικά ανάγκη και οι τιμές ηλεκτρικής ενέργειας για τις συγκεκριμένες κατηγορίες καταναλωτών παραμένουν σε επίπεδο προ ενεργειακής κρίσης.

Χρονιά-ρεκόρ το 2023 για τα φωτοβολταϊκά

Το 2023 ήταν χρονιά-ρεκόρ για την αγορά φωτοβολταϊκών στην Ελλάδα, όπως δείχνουν τα προκαταρκτικά στοιχεία του Συνδέσμου Εταιρειών Φωτοβολταϊκών (ΣΕΦ). Όπως αναφέρει ο ΣΕΦ, σε ανακοίνωσή του για την ετήσια εκδήλωσή του, στην Ελλάδα διασυνδέθηκαν στο δίκτυο 1,6 GW νέων φωτοβολταϊκών, ανεβάζοντας τη συνολικά διασυνδεδεμένη ισχύ σε 7 GW.

Υπενθυμίζεται ότι το προηγούμενο ρεκόρ σημειώθηκε μόλις το προηγούμενο έτος, με τη σύνδεση 1,4 GW. Για την ακρίβεια, η

νέα εγκατεστημένη ισχύς ηλιακών πάρκων βρίσκεται σε ανοδική πορεία από το 2018. Μάλιστα, ο Σύνδεσμος εκτιμά ότι, εκτός απροόπτου, το έτος που διανύουμε θα πάρει τα σκήπτρα από το 2023, με επιπρόσθετο ρεκόρ νέων φωτοβολταϊκών, το οποίο θα κινείται στα επίπεδα των 2 GW.

Από τη νέα ισχύ, σχεδόν 250 MW ήταν συστήματα net-metering, το 20% των οποίων ήταν οικιακά. Η συνολική ισχύς των συστημάτων αυτοκατανάλωσης αγγίζει πλέον τα 450 MW. Τα φωτοβολταϊκά κάλυψαν, το 2023, το 19% περίπου της εγχώριας ηλεκτροπαραγωγής, ποσοστό που κατατάσσει τη χώρα μας δεύτερη στον κόσμο, μετά τη Χιλή. Για σύγκριση, το ποσοστό αυτό είναι υπερδιπλάσιο του αντίστοιχου μέσου όρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και υπερτριπλάσιο του παγκόσμιου μέσου όρου.

Το 2023 ήταν όμως χρονιά-ρεκόρ για τη διεθνή αγορά, με τις νέες εγκαταστάσεις να αγγίζουν τα 400 GW περίπου. Όπως επι-

σημαίνει ο ΣΕΦ, το νούμερο αυτό σημαίνει πως κάθε ημέρα είχαμε πάνω από 1 GW νέων φωτοβολταϊκών. Πέρσι, επενδύθηκαν σχεδόν 1,1 δισ. ευρώ στα φωτοβολταϊκά, συντηρώντας περί τις 15.400 ισοδύναμες θέσεις απασχόλησης (άμεσες και έμμεσες).

Στην εκδήλωση έδωσε το «παρών» η υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Αλεξάνδρα Σδούκου. Κατά τη συζήτηση που έγινε, με τη συμμετοχή της υφυπουργού, κάλυψε ένα ευρύ φάσμα των θεμάτων που απασχολούν τα φωτοβολταϊκά και κυρίως τις πρωτοβουλίες που προτίθεται να αναλάβει το ΥΠΕΝ τους προσεχείς μήνες.

Το «φράγμα» των 5.000 MW «έσπασαν» τα αιολικά

Το νέο ρεκόρ, το 2023, για την εγχώρια αγορά των φωτοβολταϊκών συνδυάστηκε με ισχυρές επιδόσεις και του κλάδου αιολικών. Με βάση την ετήσια Στατιστική της Αιολικής

Ενέργειας στην Ελλάδα, που ανακοίνωσε η Ελληνική Επιστημονική Ένωση Αιολικής Ενέργειας (ΕΛΕΤΑΕΝ), το 2023 αποτελεί το δεύτερο –μετά το 2019– καλύτερο έτος, με τις περισσότερες αιολικές εγκαταστάσεις.

Πιο συγκεκριμένα, πέρυσι, συνδέθηκαν στο δίκτυο 153 νέες ανεμογεννήτριες συνολικής αποδιδόμενης ισχύος 542,8 MW, που αντιστοιχούν σε επενδύσεις συνολικού ύψος άνω των 600 εκατ. ευρώ. Αυτό αποτελεί αύξηση 11,6% σε σχέση με το τέλος του 2022.

Παράλληλα, το 2023 αποτέλεσε έτος-ορόσημο, καθώς, για πρώτη φορά, η αποδιδόμενη αιολική ισχύς στην Ελλάδα ξεπέρασε τις 5.000 ΜW. Η οριακή ανεμογεννήτρια που οδήγησε τη συνολική ισχύ να ξεπεράσει τις 5.000 ΜW είναι μια ανεμογεννήτρια στο αιολικό συγκρότημα του Καφηρέα Ευβοίας που συνδέθηκε στο δίκτυο το δεύτερο εξάμηνο του 2023.

Κατά το τέλος του 2023, ήταν υπό κατασκευή ή είχαν συμβολαιοποιηθεί πάνω από 850

MW νέων αιολικών πάρκων, εκ των οποίων πάνω από 300 MW αναμένεται να συνδεθούν στο δίκτυο εντός των επόμενων 12 μηνών. Σε αυτά πρέπει να προστεθούν ακόμα 400 MW που έχουν επιλεγεί σε διαγωνισμούς, έχουν καταθέσει τις εγγυητικές καλής εκτέλεσης, αλλά δεν ανήκουν σε κάποια από τις ανωτέρω κατηγορίες. Ως αποτέλεσμα, η συνολική αιολική ισχύς θα προσεγγίσει τα 6,5 GW εντός της επόμενης τριετίας.

Υδρογονάνθρακες: Εντός του 2024 η απόφαση για γεώτρηση στην Κρήτη

Εντός των επόμενων 12 μηνών αναμένεται να αποφασιστεί από τους παραχωρησιούχους, δηλαδή από την ExxonMobil και την Helleniq Energy, η διενέργεια ερευνητικής γεώτρησης στην Κρήτη. Τα πρώτα στοιχεία για τις σεισμικές έρευνες για υδρογονάνθρακες στην Κρήτη αναμένονται τον Μάρτιο

αφιέρωμα - ενέργεια

και ανάλογα με τα αποτελέσματα θα αποφασιστεί εάν θα προχωρήσει η αδειοδότηση για γεώτρηση στα δυτικά της Κρήτης.

Υπενθυμίζεται ότι, ήδη από τον Φεβρουάριο του 2023, έχει ολοκληρωθεί το μεγάλο πρόγραμμα των σεισμικών ερευνών σε περιοχές του Ιονίου και της Κρήτης από τους παραχωρησιούχους. Οι εταιρείες, αυτήν την περίοδο, ολοκληρώνουν την επεξεργασία των ερευνητικών δεδομένων, προκειμένου να αξιολογήσουν τις προοπτικές και να αποφασίσουν εάν θα προχωρήσουν στο επόμενο βήμα, δηλαδή στη διενέργεια της ερευνητικής γεώτρησης. Ήδη, πάντως, με δηλώσεις τους, στελέχη της αρμόδιας διαχειριστικής αρχής ΕΔΕΥΕΠ κάνουν λόγο για ενθαρρυντικά δεδομένα, που δείχνουν την ύπαρξη σημαντικών κοιτασμάτων, ιδίως στην περιοχή της Κρήτης. Πηγές των παραχωρησιούχων επιβεβαιώνουν ότι το πιθανότερο σενάριο είναι να ληφθούν αποφάσεις για τη διενέργεια ή όχι ερευνητικών γεωτρήσεων στην περιοχή της Κρήτης εντός του 2024. Αντίθετα, κρίνεται δύσκολο να δούμε τους επόμενους 12

- Φεβρουάριος

μήνες τη διενέργεια γεωτρήσεων, κάτι που αναμένεται να γίνει –εφόσον όλα κυλήσουν ομαλά– εντός του 2025, εκτός εάν αποφασιστεί να διενεργηθούν και τρισδιάστατες σεισμικές έρευνες, οπότε η διενέργεια της γεώτρησης θα μετατεθεί για το 2026.

Όπως τονίζουν γνώστες της αγοράς, σαφής εικόνα δεν μπορεί να προκύψει παρά μόνο μετά το επόμενο στάδιο, που δεν είναι άλλο από τη διενέργεια ερευνητικών γεωτρήσεων. Σε κάθε περίπτωση, οι πρώτες εικόνες χαρακτηρίζονται ενθαρρυντικές για την ύπαρξη κοιτασμάτων φυσικού αερίου σε τέτοιο βαθμό ώστε μέχρι το πρώτο τρίμηνο του 2024 οι εταιρείες να λάβουν σημαντικές αποφάσεις για τη διενέργεια ερευνητικών γεωτρήσεων σε συγκεκριμένους στόχους. Μάλιστα πληροφορίες θέλουν τους παραχωρησιούχους της Κρήτης, και ιδίως την πλευρά των Αμερικανών της ExxonMobil, να είναι ιδιαίτερα «ζεστοί» με τα μέχρι στιγμής δεδομένα. Σημειώνεται ότι η κοινοπραξία ExxonMobil-Helleniq Energy συνέλεξε από το υπέδαφος των θαλάσσιων οικοπέδων της Κρήτης σχεδόν διπλάσια δισδιάστατα σεισμικά

δεδομένα σε σχέση με την προβλεπόμενη ελάχιστη συμβατική υποχρέωση.

Δυνητικό μέγεθος

Για την περιοχή στα δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία που συνηγορούν στο ότι υπάρχουν σοβαρές πιθανότητες για μεγάλο κοίτασμα φυσικού αερίου. Τα στοιχεία είχαν αρχικά περιέλθει στην κατοχή της τότε «Ελληνικά Πετρέλαια» από τα τέλη του 2015 και προέρχονται από τις πρώτες σεισμικές καταγραφές που είχε πραγματοποιήσει η νορβηγική εταιρεία PGS στην ευρύτερη περιοχή. Με βάση τις προκαταρκτικές εκτιμήσεις, έχει εντοπιστεί ανάλογη γεωλογική δομή με βάση το μοντέλο που χρησιμοποιήθηκε για τον εντοπισμό του θαλάσσιου κοιτάσματος αερίου Ζορ στην Αίγυπτο. Σημειώνεται ότι η συγκεκριμένη τομή ονομάστηκε «Τάλως», ενώ τα ευρήματα από τις σεισμικές καταγραφές της PGS χρησιμοποιήθηκαν για να προσελκυσθούν οι ξένοι παραχωρησιούχοι. • • •

Η ΔΕΗ υλοποιεί την «πράσινη» μετάβασή της

με δύο νέα έργα ΑΠΕ στη Δυτική Μακεδονία

ΗΔΕΗ προχωρά δυναμικά την υλοποίηση του σχεδίου της στην «πράσινη» μετάβαση, με δύο νέα έργα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στη Δυτική Μακεδονία, τα οποία αναμένεται να ολοκληρωθούν μέσα στην επόμενη διετία. Τα έργα αυτά, συνολικής εγκατεστημένης ισχύος 1 GW, βάζουν πλέον σε τροχιά υλοποίησης το τριετές στρατηγικό σχέδιο του Ομίλου, όπως παρουσιάστηκε από τη Διοίκηση σε επενδυτές στο Capital Markets Day του Λονδίνου, τον Ιανουάριο. Ο Όμιλος αλλάζει προοπτική και επενδύει σημαντικά στην καθαρή ενέργεια.

Το πρώτο έργο αφορά στη συμφωνία του Ομίλου ΔΕΗ με την RWE για το φωτοβολταϊκό πάρκο «Ορυχείο ΔΕΗ Αμύνταιο», συνολικής ισχύος περίπου 450 MWp. Η χρηματοδότηση του έργου, ύψους 255,4 εκατ. ευρώ, περιλαμβάνει κονδύλια 127,7 εκατ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0». Η έναρξη των εργασιών έχει προγραμματιστεί μέσα στους επόμενους μήνες και το Φ/Β πάρκο αναμένεται να λειτουργεί μέχρι το τέλος του 2025.

Η δεύτερη σημαντική επένδυση αφορά στη συμφωνία με τις τράπεζες Eurobank και Πειραιώς για το φωτοβολταϊκό έργο «Φοίβη» στην Πτολεμαΐδα, με εγκατεστημένη ισχύ 550 MWp. Το έργο αναμένεται να ολοκληρωθεί έως το 2025 και θα συμβάλλει στην παραγωγή περίπου 1 ΤWh ενέργειας, καλύπτοντας σχεδόν το 2,5% της εγχώριας παραγωγής ενέργειας, ενώ παράλληλα θα αποτρέπει την εκπομπή 550 kt CO2 ετησίως.

Ο Όμιλος ΔΕΗ δείχνει τον δρόμο στην παραγωγή «πράσινης» ενέργειας Σύμφωνα με τον στρατηγικό σχεδιασμό του Ομίλου ΔΕΗ, που παρουσιάστηκε τον προηγούμενο μήνα στο Λονδίνο, η παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ θα διπλασιαστεί έως το 2026, φτάνοντας τα 8,9 GW, αποτελώντας το 68% του συνόλου της εγκατεστημένης ισχύος του Ομίλου. Συνολικά, η εγκατεστημένη ισχύς του Ομίλου ΔΕΗ θα αυξηθεί στα 13,1 GW το 2026 από τα 10,7 GW σήμερα, με το 54% της ενέργειας να προέρχεται από ΑΠΕ. Έτσι, το 2026, υπολογίζεται ότι η παραγωγή ενέργειας θα είναι πιο «πράσινη», με 75% χαμηλότερες εκπομπές CO2 σε σχέση με το 2019. Η ΔΕΗ βγήκε εκτός συνόρων επενδύοντας στην αγορά της Ρουμανίας, εξαγοράζοντας έναν από τους πιο βασικούς παίκτες της αγοράς ενέργειας της χώρας, αποτελώντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τον μεγαλύτερο προμηθευτή ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα και τη Ρουμανία και εξυπηρετώντας περίπου 8,7 εκατ. πελάτες με μια ευρεία σειρά ενεργειακών προϊόντων και υπηρεσιών. Τα πρόσφατα οικονομικά στοιχεία της αποδεικνύουν ότι ο στόχος που είχε τεθεί από τη Διοίκηση για EBITDA 1,5 δισ. ευρώ επιτεύχθηκε 2 χρόνια νωρίτερα, επιτρέποντάς της να βρίσκεται δίπλα στους καταναλωτές και να στηρίζει τους πελάτες της. • • •

Τράπεζες

Ολική

επαναφορά

Γιατί οι ξένοι επενδυτές αγοράζουν ελληνικές τράπεζες

του Κώστα Παπαγρηγόρη

Μετοχικές αλλαγές, νέες εξαγορές, συνεργασίες και συγχωνεύσεις συνθέτουν το «παζλ» των οροσήμων του 2024 για το εγχώριο πιστωτικό σύστημα, εν μέσω κλίματος ευφορίας στις αγορές και ενισχυμένης διάθεσης από τη διεθνή επενδυτική κοινότητα για την ανάληψη ελληνικού ρίσκου και την απόκτηση εγχώριων assets.

Η αρχή έγινε με την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων της Τράπεζας Πειραιώς για τη χρήση του 2023, τα οποία ικανοποίησαν τους αναλυτές. Η τράπεζα ξεπέρασε πέρσι τον στόχο για την πιστωτική επέκταση, ενώ εμφάνισε δείκτη καθυστερήσεων κάτω από το 3,5%. Ο CEO του ομίλου, Χρήστος Μεγάλου, παρουσίασε το επιχειρησιακό πλάνο της ερχόμενης τριετίας, το οποίο θα προβλέπει θετικούς ρυθμούς αύξησης των δανειακών της χαρτοφυλακίων έως και το 2026.

Τα αποτελέσματα-ρεκόρ στην ιστορία της Τράπεζας Πειραιώς έδωσαν το έναυσμα για να ξεκινήσει η διαδικασία διάθεσης έως και του 27% των μετοχών που κατέχει το κράτος μέσω του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ).

Πηγές της αγοράς τονίζουν ότι η ζήτηση για εγχώρια assets και το ενδιαφέρον που επιδεικνύουν ξένα funds ειδικά για την Τράπεζα Πειραιώς, όπως διαπιστώθηκε στις πρόσφατες παρουσιάσεις ελληνικών εισηγμένων εταιρειών στο εξωτερικό, επιτρέπουν τη διάθεση του συνόλου της κρατικής συμμετοχής με πολύ καλούς όρους. Στόχος όλων των εμπλεκόμενων μερών είναι η συναλλαγή να έχει ολοκληρωθεί το αργότερο μέχρι το πρώτο δεκαήμερο του Μαρτίου.

αφιέρωμα - τράπεζες

Η σειρά της Εθνικής

Μετοχικές ανατροπές θα υπάρξουν, κατά τα φαινόμενα, μέσα στη χρονιά και στην Εθνική Τράπεζα. Μετά το επιτυχημένο placement του ΤΧΣ για το 22% των μετοχών της στο τέλος του 2023, η συμμετοχή του Δημοσίου έχει μειωθεί στο 18% και μένει να φανεί πότε θα ενεργοποιηθεί το σχέδιο για την πώλησή της. Υπενθυμίζεται ότι το ΤΧΣ έχει δεσμευτεί μετά την τελευταία δημόσια προσφορά να μην προχωρήσει σε άλλη συναλλαγή έως τον Μάιο. Αυτό σημαίνει ότι, από το καλοκαίρι, η οριστική αποχώρηση του κράτους από τον συστημικό όμιλο θα είναι δυνατή.

Υπάρχει ένα σενάριο μέρος των τίτλων που κατέχει το ΤΧΣ να επαναγοραστεί από την Εθνική Τράπεζα, ως μέτρο ανταμοιβής των μετόχων της, και το υπόλοιπο να διατεθεί στις αγορές μέσω ανταγωνιστικής διαδικασίας. Σε αυτήν τη φάση πάντως, ο CEO του ομίλου, Παύλος Μυλωνάς, επικεντρώνεται στην ανάπτυξη των εργασιών στις χρηματοδοτήσεις, υπό τη νέα εταιρική ταυτότητα της τράπεζας, που θα παρουσιαστεί σύντομα στον Τύπο.

Τα σχέδια της Eurobank

Από την άλλη πλευρά, η πλήρως ιδιωτικοποιημένη Eurobank, υπό τον CEO Φωκίωνα Καραβία, επιταχύνει την εφαρμογή του σχεδίου ενίσχυσης της κερδοφορίας της, μέσω της μεγέθυνσης του εκτός Ελλάδος ισολογισμού της. Καταλύτη αποτελεί η απορρόφηση της Ελληνικής Τράπεζας Κύπρου, στην οποία σήμερα ελέγχει το 29,2%, ενώ έχει συμφωνήσει με λοιπούς μετόχους για την απόκτηση επιπλέον 26,1%. Προ ολίγων ημερών, η Επιτροπή Προστασίας του Ανταγωνισμού της Κύπρου έδωσε το «πράσινο φως» για τις σχετικές συναλλαγές και, πλέον, απομένουν οι εγκρίσεις από την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, την ΕΚΤ και τον Έφορο Ασφαλίσεων της Κύπρου.

Μετά τη λήψη τους, θα ακολουθήσει δημόσια πρόταση από τη Eurobank για την απόκτηση του συνόλου των μετοχών της Ελληνικής.

Πηγές από την τράπεζα εκτιμούν ότι με τον

τρόπο αυτό θα αυξήσει το ποσοστό της έως

και το 65% και εν συνεχεία θα προχωρήσει

στην απορρόφηση του κυπριακού πιστωτικού ιδρύματος.

Η ένταξη της Ελληνικής Τράπεζας στον Όμιλο Eurobank θα δημιουργήσει μια σημαντική πηγή κερδοφορίας. Το 2023, το καθαρό μετά τους φόρους αποτέλεσμα του κυπριακού πιστωτικού ιδρύματος εκτιμάται ότι έφτασε τα 400 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για μια σημαντική ενίσχυση των μεγεθών του συστημικού ομίλου, που θα διπλασιάσει τα κέρδη από τις θυγατρικές του εξωτερικού. Ταυτόχρονα, η Eurobank επιχειρεί την επέκταση των εργασιών της στις χώρες του Κόλπου και της ευρύτερης περιοχής της Νοτιοδυτικής Ασίας, ανοίγοντας γραφεία αντιπροσωπείας στην Ινδία, το Ισραήλ, την Αίγυπτο και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, με στόχο την προσέλκυση εύπορων πελατών για την παροχή υπηρεσιών wealth management.

Οι συνέργειες στην Alpha

Στην υλοποίηση της στρατηγικής της για ενίσχυση των εργασιών στους τομείς της διαχείρισης διαθεσίμων και των τραπεζοασφαλιστών προϊόντων προχωρεί η διοίκηση της επίσης ιδιωτικής Alpha Bank, μετά την πρόσφατη συμφωνία της με την UniCredit. Υπενθυμίζεται ότι ο ιταλικός όμιλος απέκτησε το 9% των μετοχών που κατείχε το ΤΧΣ, ενώ συγχωνεύτηκαν οι θυγατρικές των δύο τραπεζών στη ρουμανική αγορά, δημιουργώντας τον τρίτο μεγαλύτερο «παίκτη» στον τοπικό κλάδο. Στην Ελλάδα, η Alpha Bank θα διατηρήσει ποσοστό 49% στην Alpha Life, ενώ το υπόλοιπο 51% θα μεταβιβαστεί στην UniCredit. Στόχο του CEO του ελληνικού ομίλου, Βασίλη Ψάλτη, αποτελεί η αύξηση των πωλήσεων

ασφαλιστικών και τραπεζοασφαλιστικών προγραμμάτων μέσω της αποκλειστικής μακροχρόνιας συμφωνίας για τη διάθεσή τους στο δίκτυο της Alpha Bank.

Παράλληλα, θα υπάρξει συνεργασία μεταξύ των δύο πλευρών στον τομέα των αμοιβαίων κεφαλαίων και των προϊόντων asset management για την παροχή επενδυτικών λύσεων της UniCredit στους 3,5 εκατομμύρια πελάτες του ελληνικού ομίλου. Τέλος, θα αξιοποιηθούν οι ευκαιρίες διασυνοριακής συνεργασίας των δύο τραπεζών για την ανάπτυξη των εργασιών τους.

Τι θα πράξουν οι μεγαλομέτοχοι

Την ίδια στιγμή, o μεγαλομέτοχος της Τράπεζας Πειραιώς, με ποσοστό 18,62%, John Paulson, όχι μόνο δεν πρόκειται, σύμφωνα με πληροφορίες, να μειώσει τη συμμετοχή του πουλώντας μετοχές στο placement που αναμένεται, αλλά εμφανίζεται και εν δυνάμει αγοραστής. Ενδεικτική είναι άλλωστε η πρόσφατη τοποθέτησή του στο Συνέδριο της Capital Link στη Νέα Υόρκη τον περασμένο Δεκέμβριο: «Νομίζω ότι θα ήταν πολύ νωρίς να βγούμε από την ελληνική αγορά. Πιστεύω ότι υπάρχει πολύ περισσότερο περιθώριο για να “τρέξουμε”. Και, στην ουσία, αν δεν είσαι πωλητής, είσαι αγοραστής» τόνισε ο John Paulson. Παράλληλα, υπογράμμισε τις μεγάλες προοπτικές της μετοχής της Τράπεζας Πειραιώς, παρά τη μεγάλη άνοδο που έχει σημειώσει. Όπως επεσήμανε ο Αμερικανός μεγαλοεπενδυτής, παρά τη μεγάλη άνοδο της μετοχής, διαπραγματεύεται μόλις 4,4 φορές τα κέρδη και στο 50% της λογιστικής της αξίας, αποτίμηση που αντιστοιχεί στο μισό της αποτίμησης που απολαμβάνει μια μέση τράπεζα στις ΗΠΑ». Παράγοντες του κυβερνητικού οικονομικού επιτελείου επισημαίνουν ότι ο Αμερικανός μεγαλοεπενδυτής John Paulson ενδιαφέρεται ενδεχομένως να αυξήσει τη συμμετοχή του, αγοράζοντας μέρος του πακέτου που θα διαθέσει το ΤΧΣ. Αυτό όμως «δεν θα ήταν η καλύτερη δυνατή εξέλιξη» για την Τράπεζα Πειραιώς, καθώς ο Paulson είναι επενδυτής

Οι ξένοι επενδυτές

που επενδύουν στις μετοχές των ελληνικών τραπεζών μαζικά τους τελευταίους μήνες αγοράζουν την ιστορία ανάπτυξης

και κερδοφορίας που μπορεί να πετύχει το εγχώριο πιστωτικό σύστημα την ερχόμενη τριετία.

μεσομακροπρόθεσμου ορίζοντα και όχι τραπεζίτης. Η επενδυτική λογική υπαγορεύει ότι θα πουλήσει όταν βρει ευκαιρία να φύγει με ικανοποιητικό κέρδος.

Κατά την άποψη κυβερνητικών παραγόντων, την οποία συμμερίζονται και στελέχη του ΤΧΣ, οι λύσεις που διασφαλίζουν τις μακροπρόθεσμες προοπτικές της Τράπεζας Πειραιώς είναι είτε η συμμετοχή στρατηγικού επενδυτή από τον τραπεζικό χώρο, με ενεργό συμμετοχή και εμπειρία στον τομέα χρηματοπιστωτικών εργασιών, είτε η συμμετοχή πολλών μικρότερων μακροπρόθεσμων μετόχων. Προς το παρόν, υποψήφιος στρατηγικός επενδυτής με αυτό το προφίλ, και παρά τις πληροφορίες που κατά καιρούς κυκλοφορούν στην αγορά, δεν υπάρχει. Οι επαφές με διεθνείς χρηματοπιστωτικούς ομίλους συνεχίζονται και μάλιστα με έντονο ενδιαφέρον.

Δεύτερος μεγαλομέτοχος είναι το ιταλικό fund Helikon, που, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του χρηματιστηρίου, κατέχει το 9,38% των μετοχών της Τράπεζας Πειραιώς.

Με δεδομένο ότι τους τελευταίους μήνες καταγράφεται έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον για ελληνικά assets και την περίπτωση του Helikon, εκτιμάται ότι η στρατηγική του περιλαμβάνει κινήσεις διατήρησης του ποσοστού του, παρά το γεγονός ότι κατατάσσεται στα επιθετικά hedge funds. Άλλωστε στο ραντάρ των ιταλικών κεφαλαίων βρέθηκε η Alpha Bank με την εξαγορά του 9% από την UniCredit, αρκετές ελληνικές εισηγμένες στις οποίες το Helikon έχει επενδύσει σχεδόν το σύνολο του ενεργητικού του και πρόσφατα η σημαντικότερη εταιρεία επικοινωνίας V&O, που εξαγοράστηκε από την SEC Newgate.

Υπήρξαν και άλλες περιπτώσεις όπου το ιταλικό επενδυτικό ενδιαφέρον ήταν ζωηρό, όπως της Intesa Sanpaolo, που έπαιξε για την Τράπεζα Πειραιώς, και της ION, που είχε κάνει πρόταση για το 27%.

Μένει Ελλάδα η Reggeborgh

Την ίδια στιγμή, απόλυτη ικανοποίηση επικρατεί στις τάξεις του family office της Reggeborgh

αφιέρωμα - τράπεζες

για το νέο καθεστώς στην Alpha Bank, με τον Ολλανδό επιχειρηματία Henry Holterman να βρίσκεται σε αγαστή συνεργασία με τον διευθύνοντα σύμβουλο, Βασίλη Ψάλτη.

Όπως αναφέρουν πηγές που είναι σε θέση να γνωρίζουν πρόσωπα και πράγματα, ο Holterman, με κάθε ευκαιρία, εκφράζει την ικανοποίησή του για το πρόσφατο deal με την UniCredit, καθώς εκτιμά ότι η τιμή της μετοχής της Alpha Bank αναμένεται να πάρει αξία, από τη στιγμή που το «παρών» στη μετοχική σύνθεση δίνει μια μεγάλη και αναγνωρισμένη ευρωπαϊκή τράπεζα. Σημειώνεται πάντως ότι ο Holterman εγγράφει ήδη σημαντικά κέρδη

από την επένδυση στην Alpha Bank, καθώς

η επένδυσή του έγινε σε σαφώς χαμηλότερα επίπεδα από τα τρέχοντα.

Την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει δείξει στην πράξη ότι ενθαρρύνει την έλευση επενδυτών του μεγέθους του Ολλανδού, ο οποίος βλέπει να εισπράττει ικανοποιητικές αποδόσεις και από τη συμμετοχή τους στον κατασκευαστικό κλάδο, και πιο συγκεκριμένα στον Ελλάκτορα.

Γιατί οι ξένοι επενδυτές αγοράζουν ελληνικές τράπεζες

Όπως μαρτυρούν οι δεκάδες εκθέσεις και αναλύσεις των ξένων επενδυτικών οίκων για τις ελληνικές τράπεζες που έχουν δει το φως της δημοσιότητας τις τελευταίες εβδομάδες, οι ξένοι επενδυτές που επενδύουν στις μετοχές των ελληνικών τραπεζών μαζικά τους τελευταίους μήνες αγοράζουν την ιστορία ανάπτυξης και κερδοφορίας που μπορεί να πετύχει το εγχώριο πιστωτικό σύστημα την ερχόμενη τριετία.

Ο εγχώριος κλάδος, μετά από έναν ευρύ κύκλο μετασχηματισμού, έχει επιτύχει τη μεγάλη επιστροφή στα ραντάρ των μεγαλύτερων επενδυτικών σπιτιών του πλανήτη, εξέλιξη που αποτυπώνεται στην ισχυρή ζήτηση για τους τίτλους των τεσσάρων συστημικών ομίλων και στην άνοδο των αποτιμήσεών τους.

Σε κάθε ευκαιρία που έχουν απέναντί τους το διεθνές επενδυτικό ακροατήριο, οι Έλληνες τραπεζίτες στέλνουν ένα κεντρικό μήνυμα, σύμφωνα με οποίο το εγχώριο πιστωτικό σύστημα έχει γυρίσει σελίδα και

Άμεσο αποτέλεσμα της

αλλαγής σελίδας για

τις τέσσερις ελληνικές

συστημικές τράπεζες

είναι η επιστροφή τους

στη διανομή μερισμάτων από τα κέρδη της χρήσης 2023.

παρουσιάζει θετικές προοπτικές και αποδόσεις που ευνοούνται και από το περιβάλλον της ελληνικής οικονομίας, το οποίο παρουσιάζει ρυθμούς ανάπτυξης υψηλότερους από αυτούς στην ευρωζώνη. Την αλλαγή σελίδας για τις ελληνικές τράπεζες «προσυπογράφει» η απεμπλοκή του Δημοσίου από το μετοχικό τους κεφάλαιο, καθώς ήδη η Eurobank και η Alpha Bank είναι πλήρως ιδιωτικές, στην Εθνική Τράπεζα το ΤΧΣ διέθεσε ποσοστό 22% και απομένει η διάθεση του εναπομείναντος 18% μέσα στο 2024, ενώ τέλος Φεβρουαρίου-αρχές Μαρτίου αναμένεται η αποεπένδυση του ΤΧΣ από την Τράπεζα Πειραιώς. Άμεσο αποτέλεσμα της αλλαγής σελίδας για τις τέσσερις ελληνικές συστημικές τράπεζες είναι η επιστροφή τους στη διανομή μερισμάτων από τα κέρδη της χρήσης 2023. Όπως έχουν ανακοινώσει ήδη οι τραπεζίτες, η Eurobank θα διαθέσει περί τα 300 εκατ. ευρώ για μέρισμα στους μετόχους της (ποσοστό έως 30% των κερδών του 2023), η Εθνική προσανατολίζεται στη διανομή

Ο δείκτης μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων, από τη ζώνη του 50%, βρίσκεται, πλέον, κατά μέσο όρο, κάτω από το 5% και, μέσα στην επόμενη διετία, εκτιμάται ότι θα υποχωρήσει χαμηλότερα του 3%.

περίπου του 25% των κερδών του 2023, με ανοιχτό το ενδεχόμενο ανταμοιβής των μετόχων και μέσω επαναγοράς μετοχών, η Alpha Bank σχεδιάζει διανομή του 20% των κερδών 2023 και η Τράπεζα Πειραιώς θα μοιράσει συμβολικό μέρισμα της τάξεως του 10% (περίπου 80 εκατ. ευρώ), που όμως θα αυξηθεί στο 15% και 25% των κερδών του 2024 και του 2025, αντίστοιχα.

Οι τραπεζίτες επισημαίνουν παράλληλα την υψηλή κερδοφορία των ελληνικών τραπεζών, η οποία αναμένεται να φτάσει τα 4 δισ. ευρώ για το 2023.

Ο καταλύτης

Αναμφίβολα, καταλύτη αποτέλεσε η έξοδος της χώρας από την κατηγορία των «σκουπιδιών» στα τέλη του περασμένου έτους, που διεύρυνε την επενδυτική βάση και για τις τράπεζες, ανοίγοντας τον δρόμο για την προσέλκυση «φρέσκων» κεφαλαίων, που αναζητούν υψηλές αποδόσεις σε όρους ευρώ. Σημαντικό ρόλο παίζουν επίσης οι θετικές μακροοικονομικές προοπτικές και οι καλύτερες επιδόσεις της ελληνικής οικονομίας σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη. Σε αυτό το περιβάλλον, η όρεξη των επενδυτών για ανάληψη ελληνικού ρίσκου έχει αυξηθεί σημαντικά. Το κλίμα αυτό έσπευσε να εκμεταλλευτεί η κυβέρνηση για την οριστική αποχώρηση από το μετοχικό κεφάλαιο των τεσσάρων συστημικών ομίλων. Την αρχή έκανε η Εθνική Τράπεζα με τη διάθεση του 22% των μετοχών της από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) τον Νοέμβριο του 2023, η οποία ολοκληρώθηκε με χαρακτηριστική άνεση και με την προσέλκυση μακροπρόθεσμων funds.

Λίγες ημέρες νωρίτερα, η Alpha Bank είχε υπογράψει συμφωνία με την UniCredit για την απόκτηση του 9% της κρατικής συμμετοχής, σηματοδοτώντας την πρώτη επένδυση μεγάλου τραπεζικού ομίλου στη χώρα μετά από 17 χρόνια.

Οι εξελίξεις αυτές πιστοποίησαν την αλλαγή σελίδας για το εγχώριο τραπεζικό σύστημα, μετά την υπερδεκαετή κρίση, που ακολούθησε τη χρεοκοπία του ελληνικού Δημοσίου. Έκτοτε οι ξένοι επενδυτές είναι μόνιμα αγοραστές των μετοχών των ελληνικών τραπεζών, οδηγώντας τις κεφαλαιοποιήσεις τους σε πολυετή υψηλά.

Το ενδιαφέρον δε που επιδεικνύουν στις παρουσιάσεις που πραγματοποιούν οι διοικήσεις των συστημικών ομίλων στο εξωτερικό για τις προοπτικές τους θυμίζει την εποχή της υπερανάπτυξής τους στα χρόνια μετά την είσοδο της χώρας στη ζώνη του ευρώ. Επόμενος σταθμός για τον κλάδο είναι η διάθεση έως και του 27% των μετοχών που κατέχει στην Τράπεζα Πειραιώς το ΤΧΣ. Η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων της αποτελεί το τελευταίο βήμα πριν από την εκκίνηση της σχετικής διαδικασίας, η οποία αναμένεται να ολοκληρωθεί έως και τις αρχές Μαρτίου.

Τα ατού του κλάδου

Σύμφωνα με αναλυτές, η επιστροφή των ελληνικών τραπεζών στα διεθνή επενδυτικά ραντάρ μόνο τυχαία δεν είναι. Όπως επισημαίνουν, είναι αποτέλεσμα της σημαντικής βελτίωσης των θεμελιωδών μεγεθών τους και των προοπτικών τους για υψηλή κερδοφορία τα επόμενα χρόνια. Συγκεκριμένα:

Μη εξυπηρετούμενα δάνεια

Οι ελληνικές τράπεζες πέτυχαν μιαν άνευ προηγουμένου στην ευρωπαϊκή οικονομική ιστορία εξυγίανση την τελευταία τριετία. Ο δείκτης μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων, από τη ζώνη του 50%, βρίσκεται πλέον, κατά μέσο όρο, κάτω από το 5% και, μέσα στην επόμενη διετία, εκτιμάται ότι θα υποχωρήσει χαμηλότερα του 3%.

Υψηλή ρευστότητα

Οι εποχές που οι ελληνικές τράπεζες πλήρωναν επιτόκια της τάξης του 5% και 6% στις καταθέσεις για να ανακόψουν το κύμα των εκροών, λόγω της επιδείνωσης της εμπιστοσύνης, έχουν παρέλθει. Πλέον, με δείκτη δανείων προς καταθέσεις στο 60%, έχουν την απαιτούμενη ρευστότητα για να καλύψουν τη ζήτηση για χρηματοδοτήσεις από νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Στα επιχειρησιακά πλάνα που θα παρουσιάσουν τις επόμενες εβδομάδες, μαζί με τα αποτελέσματα της περσινής χρήσης, θα αποτυπωθούν οι εκτιμήσεις των διοικήσεών τους για θετικούς ρυθμούς πιστωτικής επέκτασης τουλάχιστον ώς το τέλος του 2026.

Προς αυτήν την κατεύθυνση υποστηρικτικά

λειτουργούν οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και των λοιπών αναπτυξιακών προγραμμάτων. Η επίτευξη των στόχων για τη μεγέθυνση των δανειακών χαρτοφυλακίων θα αναπληρώσει τις αναπόφευκτες απώλειες στα έσοδα από τόκους στις υφιστάμενες χορηγήσεις, όταν ξεκινήσει η αποκλιμάκωση των επιτοκίων στην ευρωζώνη.

Κεφαλαιακή ισχύς

Οι ελληνικές τράπεζες συνεχίζουν την ενίσχυση των δεικτών κεφαλαιακής τους επάρκειας, τόσο με οργανικό τρόπο, μέσω της κερδοφορίας, όσο και με εκδόσεις ομολογιακών τίτλων. Μέσα σε περίπου έναν μήνα, από τις αρχές του 2024, άντλησαν από τις αγορές με αυτόν τον τρόπο 1,8 δισ. ευρώ, καλύπτοντας το ένα τρίτο της απόστασης που τις χωρίζει από τον τελικό στόχο MREL για τις ελάχιστες κεφαλαιακές απαιτήσεις.

Διαθέτουν με τον τρόπο αυτό τα κεφάλαια για να υποστηρίξουν την ανάπτυξη των εργασιών τους και να εκμεταλλευτούν ευκαιρίες που θα παρουσιαστούν για την περαιτέρω ενίσχυση των δεικτών αποδοτικότητάς τους.

Δείκτες αποδοτικότητας Η κερδοφορία των τεσσάρων συστημικών ομίλων εκτιμάται ότι διαμορφώθηκε σε υψηλά πολλών ετών το 2023. Σύμφωνα με αναλυτές, τα αποτελέσματα που θα ανακοινώσουν οι διοικήσεις τους τις επόμενες εβδομάδες θα δείξουν καθαρά κέρδη της τάξης των 4 δισ. ευρώ. Στόχος είναι η διατήρησή τους σε αυτήν τη ζώνη στις επόμενες δύο χρήσεις τουλάχιστον, εξέλιξη που θα ανοίξει τον δρόμο για τη γενναία επιβράβευση των μετόχων τους μέσω μερισμάτων.

Οι 3 όροι του SSM για το «πράσινο φως» στη διανομή μερισμάτων

Με τους καλύτερους όρους εισέρχονται στην τελική φάση των επαφών με τον επόπτη του συστήματος οι διοικήσεις των τεσσάρων συστημικών ομίλων για τη

διανομή μερίσματος από τα κέρδη της περσινής χρήσης.

Από τις συζητήσεις αυτές, που θα προηγηθούν των ετήσιων τακτικών γενικών συνελεύσεων των μετόχων τους το ερχόμενο καλοκαίρι, θα οριστικοποιηθεί η πρώτη επιστροφή κεφαλαίου στους μετόχους τους μετά από 16 χρόνια.

Στην αγορά έχει ήδη προεξοφληθεί η

έγκριση του SSM, ωστόσο στα ανώτατα διοικητικά επιτελεία των εγχώριων ομίλων δεν εφησυχάζουν και η προετοιμασία για τις παρουσιάσεις στη Φραγκφούρτη συνεχίζεται με εντατικούς ρυθμούς.

Πρώτο βήμα για την εκκίνηση των σχετικών διεργασιών αποτελεί η δημοσιοποίηση των οικονομικών καταστάσεων του 2023 και του επιχειρησιακού πλάνου της περιόδου 2024-2026.

Την αρχή έκανε η Τράπεζα Πειραιώς, τα αποτελέσματα της οποίας ικανοποίησαν αναλυτές και επενδυτές, ενόψει και της διάθεσης έως και του 27% των μετοχών της από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ).

Όπως έκανε γνωστό ο CEO του ομίλου, Χρήστος Μεγάλου, στόχος είναι να διανεμηθεί φέτος το 10% των καθαρών κερδών της περσινής χρήσης. Το ποσοστό αυτό, με βάση το business plan που παρουσιάστηκε, θα ανέλθει σε 25% το 2024 και σε 50% τη διετία 2025-2026.

Με βάση τις προβλέψεις για την κερδοφορία της ερχόμενης τριετίας, σε αυτό το διάστημα,

η Τράπεζα Πειραιώς θα ανταμείψει τους μετόχους της με περίπου 1,3 δισ. ευρώ μέσω μερισμάτων.

Θα ακολουθήσουν, στο πρώτο μισό του Μαρτίου, οι αντίστοιχες ανακοινώσεις από τις διοικήσεις της Alpha Bank, της Eurobank και της Εθνικής Τράπεζας.

Τι εξετάζει ο SSM

Σύμφωνα με τραπεζικές πηγές, η εξέταση του αιτήματος για επιστροφή στην εποχή των μερισμάτων θα γίνει με αυστηρούς όρους. Όπως λένε, οι τρεις όροι του SSM για να δώσει το σχετικό «πράσινο φως» είναι οι εξής:

1. Διατηρήσιμη κερδοφορία

Οι ελληνικές τράπεζες καλούνται να πείσουν τον επόπτη για τη δυνατότητά τους να συνεχίσουν να πετυχαίνουν υψηλή κερδοφορία στις επόμενες χρήσεις. Ενόψει της αποκλιμάκωσης των επιτοκίων στην ευρωζώνη, που θα οδηγήσει σε αναπόφευκτες απώλειες τόκων από τις υφιστάμενες χορηγήσεις, τα πλάνα των τραπεζών προβλέπουν αναπλήρωσή τους από άλλες πηγές.

Από τη μία πλευρά, εκτιμάται ότι θα επιταχυνθεί ο ρυθμός πιστωτικής επέκτασης, συμβάλλοντας στην ενίσχυση του καθαρού επιτοκιακού εισοδήματος.

Αυτό θα καταστεί δυνατό στο νέο περιβάλλον χαμηλότερου κόστους χρήματος τόσο με την αύξηση των νέων εκταμιεύσεων όσο και με την ανακοπή του κύματος έκτακτων αποπληρωμών από αξιόχρεους δανειολήπτες, που καταγράφηκε τους προηγούμενους μήνες. Από την άλλη, οι ελληνικές τράπεζες στοχεύουν σε σημαντική αύξηση των καθαρών εσόδων από προμήθειες, καθώς εκτιμούν ότι οι τομείς της διαχείρισης διαθεσίμων και των τραπεζοασφαλιστικών προγραμμάτων θα αναπτυχθούν περαιτέρω τα επόμενα χρόνια.

2. Επάρκεια κεφαλαίων

Ο δεύτερος δείκτης που αξιολογεί ο SSM αφορά την επάρκεια κεφαλαίων και τα «μαξιλάρια» που χτίζουν οι τράπεζες. Όσο πιο ισχυρές κεφαλαιακά είναι τόσο περισσότερο διευκολύνεται η επιστροφή κεφαλαίου στους μετόχους τους. Μόνο τυχαία δεν ήταν η στιγμή που επέλεξαν οι ελληνικοί όμιλοι για να βγουν στις αγορές με εκδόσεις ομολογιακών τίτλων, στο ξεκίνημα της χρονιάς.

Άντλησαν με τον τρόπο αυτό 1,8 δισ. ευρώ, ενισχύοντας τους συνολικούς δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας, ενώ κάλυψαν το ένα τρίτο της απόστασης που τους χωρίζει από την επίτευξη του τελικού στόχου MREL για το 2026.

3. Ποιότητα ισολογισμού

Τελευταίο, αλλά εξίσου σημαντικό, στοιχείο που εξετάζει η ο επόπτης αποτελεί η ποιότητα του δανειακού χαρτοφυλακίου των τραπεζών.

Ο εγχώριος κλάδος έχει πετύχει μιαν άνευ προηγουμένου μείωση των δεικτών καθυστερήσεων από το 50% περίπου το 2016 σε κάτω από το 5% και στοχεύει στην περαιτέρω μείωσή τους χαμηλότερα του 3% μέσα στην ερχόμενη διετία.

Οι διοικήσεις τους θα πρέπει να πείσουν τον επόπτη ότι ο πιστωτικός κίνδυνος παραμένει χαμηλός και πως οι πιθανότητες αντιστροφής των πτωτικών τάσεων είναι υπό τις τρέχουσες συνθήκες. • • •

Κρίσιμος και ουσιαστικός ο ρόλος της ΑΕΔΑΚ Ασφαλιστικών Οργανισμών

Θεμιστοκλής Χαντζαρίδης

Διευθύνων Σύμβουλος της ΑΕΔΑΚ Ασφαλιστικών Οργανισμών

Το μέλλον των συντάξεων στην Ελλάδα αλλά και η σταθερότητα των οικονομικών και χρηματιστηριακών εξελίξεων στηρίζονται και στη δραστηριότητα της ΑΕΔΑΚ Ασφαλιστικών Οργανισμών, που φέτος συμπληρώνει 24 χρόνια ζωής. Στα μισά από αυτά, την ΑΕΔΑΚ διευθύνει ο οικονομολόγος, διευθυντής Διαχείρισης Χαρτοφυλακίων, Θεμιστοκλής Χαντζαρίδης.

Γεννημένος στο Τορόντο του Καναδά, με σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Guelph στο Οντάριο, ο κ. Χαντζαρίδης έχει να παρουσιάσει μια πλούσια επαγγελματική εμπειρία στη διαχείριση χαρτοφυλακίων τόσο στον ιδιωτικό τομέα όσο και στα επαγγελματικά ταμεία. Μιλώντας στο ΧΡΗΜΑ, ο κ. Χαντζαρίδης αναλύει όχι μόνο τις νέες δυνατότητες της εταιρείας που διαχειρίζεται τα αμοιβαία κεφάλαια των ασφαλιστικών ταμείων, αλλά και τις προοπτικές της αγοράς μας…

Συμπληρώνετε ήδη 12 χρόνια στη Διεύθυνση της ΑΕΔΑΚ Ασφαλιστικών Οργανισμών. Έχει εξυπηρετήσει, μέχρι σήμερα, τους σκοπούς της αυτή η επενδυτική πρωτοβουλία; Τι έχει γίνει μέχρι σήμερα και τι πρόκειται να ακολουθήσει;

Η ΑΕΔΑΚ Ασφαλιστικών Οργανισμών συστάθηκε ως Ανώνυμη Εταιρεία Διαχείρισης Αμοιβαίων Κεφαλαίων το έτος 2000, με σκοπό, κατά το καταστατικό της, «την ενεργητική διαχείριση των Αποθεματικών των Ασφαλιστικών Οργανισμών» και στόχο τη μακροπρόθεσμη διαχρονικότητα των αποδόσεων μέσω της βέλτιστης διαχείρισης. Την πλειοψηφία του μετοχικού της κεφαλαίου κατέχει ο e-EFKA, με 80%. Συμμετοχή στο μετοχικό κεφάλαιο της ΑΕΔΑΚ Ασφαλιστικών Οργανισμών έχει και η Εθνική Τράπεζα (20%).

Η εταιρεία έχει αναπτύξει τις εξής λειτουργίες:

Συγκρότηση Αμοιβαίων Κεφαλαίων Διαχείριση Α/Κ με τις σχετικές υποστηρικτικές υπηρεσίες (οικονομικές, νομικές, λογιστήριο, εξυπηρέτησης ΦΚΑ).

Απασχολεί 7 άτομα ως μόνιμο προσωπικό και η διαχείριση των αμοιβαίων κεφαλαίων ανατίθεται σε εξωτερικούς διαχειριστές με διαγωνιστική διαδικασία. Η εταιρεία διοικείται από Διοικητικό Συμβούλιο, το οποίο ορίζεται από τον Υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων. Η εταιρεία ανήκει στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, υπάγεται στον Νόμο 3429/2005 και είναι στο ενιαίο μισθολόγιο.

Ποια είναι τα οικονομικά μεγέθη της ΑΕΔΑΚ Ασφαλιστικών Οργανισμών; Το μετοχικό κεφάλαιο της ΑΕΔΑΚ ανέρχεται στα 3 εκατ. ευρώ και το ύψος των ιδίων κεφαλαίων ανέρχεται στα 15 εκατ. ευρώ. Τα αμοιβαία

Στον Χρήστο Ν. Κώνστα

κεφάλαια εποπτεύονται από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, η οποία, ως εθνική εποπτική αρχή, ασκεί έλεγχο σε όλες τις Ανώνυμες Εταιρείες Διαχείρισης Αμοιβαίων Κεφαλαίων για την τήρηση της νομοθεσίας, καθώς και σε θέματα νομιμότητας των πράξεων που συνδέονται με την προστασία των επενδυτών. Η ΑΕΔΑΚ διαχειρίζεται έως σήμερα δύο (2) Αμοιβαία Κεφάλαια (Α/Κ), ένα Μικτό και ένα Κρατικών Ευρωπαϊκών Ομολόγων, τα οποία συνεστήθησαν το 2002 και το 2012 (αλλαγή σκοπού), αντίστοιχα, και, σύμφωνα με τη σωρευτική από την έναρξη λειτουργίας τους απόδοση, βρίσκονται στην πρώτη θέση της κατηγορίας τους σε σχέση με τα άλλα αμοιβαία κεφάλαια.

Την 29η/12/2023, η αξία του συνολικού ενεργητικού της ανέρχεται σε 1.750 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 1.380 εκατ. ευρώ είναι τοποθετημένα σε μικτό Α/Κ και τα υπόλοιπα 369 εκατ. ευρώ σε Α/Κ ευρωπαϊκών κρατικών ομολόγων.

Από πλευράς αποδόσεων, ποιος είναι ο απολογισμός της περσινής χρονιάς;

Η

πορεία των αγορών για το 2024 θα εξαρτηθεί από την πορεία της οικονομικής δραστηριότητας των ΗΠΑ (κυρίως)

και της ζώνης του ευρώ και από τη νομισματική πολιτική των κεντρικών τραπεζών.

Αναλυτικά, οι αποδόσεις των δύο υπό διαχείριση Αμοιβαίων Κεφαλαίων της ΑΕΔΑΚ Α.Ο. είναι οι εξής:

Το Μικτό Αμοιβαίο Κεφάλαιο από την έναρξη διαχείρισης έως τις 29/12/2023 καταγράφει αποδόσεις της τάξεως του 224% και κατατάσσεται πρώτο στην κατηγορία του, με βάση τα επίσημα στατιστικά στοιχεία της Ένωσης Θεσμικών Επενδυτών.

Οι αποδόσεις των δύο αμοιβαίων για το 2023 είναι οι εξής: α) για το Μικτό Αμοιβαίο Κεφάλαιο Εσωτερικού +25,72%, β) για το Ομολογιακό Αμοιβαίο Κεφάλαιο Ευρωπαϊκών Κρατών +8,26%. ‣ ‣

Το Αμοιβαίο Κεφάλαιο Κρατικών Ευρωπαϊκών Ομολόγων από την έναρξη διαχειρίσεως έως τις 29/12/2023 σημειώνει αποδόσεις της τάξεως του 32% και κατατάσσεται πρώτο στην κατηγορία του, με βάση τα επίσημα στατιστικά στοιχεία της Ένωσης Θεσμικών Επενδυτών.

Το συνολικό κέρδος για τον e-ΕΦΚΑ, ως μεριδιούχος της ΑΕΔΑΚ Α.Ο. από τη διαχείριση των δύο Αμοιβαίων Κεφαλαίων, ανέρχεται σε 756 εκατ. ευρώ ή σε απόδοση 102% από την αρχή της διαχείρισης. Η δε χρονοσταθμισμένη ετήσια απόδοση των δύο Α/Κ είναι της τάξεως του 4,36%. Οι διαχρονικές επιδόσεις των δύο υπό διαχείριση Α/Κ είναι σημαντικές και κατάφεραν να απορροφήσουν τις κρίσεις στις διεθνείς κεφαλαιαγορές που συντελέστηκαν την τελευταία δεκαετία, ενώ απορρόφησαν, όπως ήταν φυσικό, και τις απώλειες του PSI, αποδεικνύοντας ότι η επαγγελματική διαχείριση των αποθεματικών των ΦΚΑ λειτουργεί αποδοτικά και αποτελεσματικά προς όφελός τους.

Υπάρχει κάποιο σχέδιο για τη δημιουργία του επενδυτικού βραχίονα των ΦΚΑ (e-ΕΦΚΑ) αντίστοιχο με του Υπερταμείου; Υπάρχει η δυνατότητα εφαρμογής ενός σχεδίου για τη δημιουργία μιας εταιρείας που θα διαχειρίζεται συνολικά και καθολικά την κινητή και ακίνητη περιουσία των ΦΚΑ, και όχι μόνο. Ειδικότερα, για να μπορέσει να ενσωματωθεί και η σημαντικά, αλλά κατά βάση, αναξιοποίητη ακίνητη περιουσία των ΦΚΑ, θα μπορούσε να θεσμοθετηθεί η

δημιουργία μιας Εταιρείας Συμμετοχών (Holding).

Η εταιρεία αυτή θα μπορούσε, κάτω από την ομπρέλα της, με τη μορφή θυγατρικών εταιρειών, να ελέγχει και να διευθύνει τρεις (3) εταιρείες, και συγκεκριμένα την ΑΕΔΑΚ Α.Ο., την ΕΔΕΚΤ Α.Ε.Π.Ε.Υ. και τη νεοσυσταθείσα Επενδυτική Εταιρεία Ακινήτων (η οποία θα ενσωματώνει όλη την ακίνητη περιουσία των ΦΚΑ και θα αναλάβει την επαγγελματική της αξιοποίηση με κάθε πρόσφορο μέσο, για τη δημιουργία προσόδων και υπεραξιών).

Με τον παραπάνω εταιρικό μετασχηματισμό, η νέα αυτή εταιρεία (Holding) θα εισπράττει τα κέρδη των θυγατρικών υπό τη μορφή μερισμάτων και ταυτόχρονα θα απολαμβάνει και ευνοϊκότερο-χαμηλότερο φορολογικό συντελεστή. Εξυπακούεται ότι οι νομοθετικές ρυθμίσεις –για να λειτουργήσει με όρους αγοράς– ισχύουν και σε αυτήν την περίπτωση.

Συνεπώς, θα ήταν ευκόλως δυνατό να επιτευχθεί η ενοποίηση της διαχείρισης των χρηματοοικονομικών επενδύσεων των ΦΚΑ, με παράλληλο διαχωρισμό και ενοποίηση της διαχείρισης της ακίνητης περιουσίας τους.

Τα εμπλεκόμενα Υπουργεία Εργασίας και Οικονομικών, προωθώντας τις αναγκαίες νομοθετικές ρυθμίσεις, θα πρέπει να εξασφαλίσουν την αύξηση των βαθμών ελευθερίας των λειτουργικών και επενδυτικών δυνατοτήτων της νέας εταιρείας προς την κατεύθυνση:

Της δυνατότητας διαχείρισης (με υποχρεωτικό χαρακτήρα) των αποθεματικών και άλλων ταμείων και φορέων του Δημοσίου και των ΟΤΑ (π.χ. Δήμων, Περιφερειών κ.λπ.).

Της αδειοδότησης της νέας εταιρείας για δραστηριοποίηση στον δεύτερο πυλώνα ασφάλισης του συνταξιοδοτικού μας συστήματος (Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης).

Της σημαντικής ενίσχυσης του εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού της εταιρείας, ώστε να καταστεί η εταιρεία ικανή να διαχειρίζεται αποτελεσματικά η ίδια (αυτοδιαχείριση) μέρος ή το σύνολο από τα κεφάλαια που θα της εμπιστεύονται οι ΦΚΑ. Ενδεχομένως, να πρέπει να εξεταστεί η δυνατότητα θέσπισης νομοθετικών ρυθμίσεων που θα επιτρέπουν τη λειτουργία της ΑΕΔΑΚ με όρους αγοράς (π.χ. ως προς την πρόσληψη του ανθρώπινου δυναμικού), ώστε να μη θεωρηθεί ότι, λόγω της μετοχικής της σύνθεσης, αυτή εντάσσεται στον ευρύτερο δημόσιο τομέα.

Της νομοθετικής υποχρέωσης όλων των ΦΚΑ για διάθεση των αποθεματικών τους κεφαλαίων προς διαχείριση στη νέα εταιρεία.

Περαιτέρω, να δύναται να διευρύνει το εύρος των εργασιών της και στη διαχείριση επενδυτικών σχημάτων τύπου ΕΚΕΣ (Επενδυτικά Κεφάλαια Επιχειρηματικών Συμμετοχών), ΑΚΕΣ (Αμοιβαία Κεφάλαια Επενδυτικών Συμμετοχών) και ΑΕΔΟΕΕ (Ανώνυμες Εταιρείες Διαχείρισης Οργανισμών Εναλλακτικών Επενδύσεων, όπως ακινήτων, υποδομών, private equity funds, χρηματοδοτήσεων νεοφυών εταιρειών κ.τ.λ.).

Πώς βλέπετε να εξελίσσεται η δραστηριότητα της ΑΕΔΑΚ Α.Ο. ως φορέα του Ελληνικού Δημοσίου; Μπορεί να συνεισφέρει στην ανάπτυξη του ΤΕΚΑ; Εκ του αποτελέσματος, η πορεία της ΑΕΔΑΚ Α.Ο. κρίνεται εξαιρετικά επιτυχημένη. Η επαγγελματική διαχείριση των αποθεματικών των ΦΚΑ, μέσω ΟΣΕΚΑ, το πιο αυστηρά εποπτευόμενο, διαφανές, προσιτό μέσο αποτελεσματικής αξιοποίησης των αποταμιεύσεων και η εξωτερική ανάθεση αυτών, μέσω δοκιμασμένου θεσμικού πλαισίου με τη διαδικασία των δημόσιων διαγωνισμών (4412/2016 δημοσίων συμβάσεων), δημιούργησε πολύ μεγάλη υπεραξία για τους ασφαλισμένους. Η πρωτοποριακή για τα δεδομένα του 2000, από το ΙΚΑ, με πρωτοβουλία του τότε διοικητή του, καθηγητή κ. Νεκτάριου, ανάθεση μέρους της διαχείρισης των αποθεματικών ΦΚΑ σε ΑΕΔΑΚ, η οποία ανήκει στους ίδιους τους ασφαλισμένους, λειτούργησε προς όφελος των νυν ασφαλισμένων, αλλά και των γενεών που έρχονται.

Εκτός από τη συγκρότηση αμοιβαίων κεφαλαίων και τη Διοίκησή της, η ΑΕΔΑΚ, διαθέτει επενδυτική επιτροπή η οποία έχει καταρτίσει την επενδυτική στρατηγική, εφαρμόζει τον κανονισμό λειτουργίας της και τον κανονισμό επενδύσεων, ορίζει τους δείκτες αναφοράς, ενώ την τακτική κατανομή την εναποθέτει στη διακριτική ευχέρεια των διαχειριστών. Η τεχνογνωσία και η προστιθέμενη αξία που έχει αποκτήσει στα 22 χρόνια λειτουργίας της ΑΕΔΑΚ Α.Ο., και βεβαίως η αποτελεσματικότητά της, αποτελούν σημαντικά εχέγγυα για το μέλλον του ΤΕΚΑ, όπως αναμορφώθηκε το υφιστάμενο πλαίσιο του δημόσιου υποχρεωτικού κεφαλαιοποιητικού συστήματος επικουρικής ασφάλισης, και είμαστε αρκετά αισιόδοξοι για το εγχείρημα αυτό. Η ΑΕΔΑΚ Α.Ο., ως φορέας του Ελληνικού Δημοσίου, μπορεί να ενισχύσει

και να επεκτείνει τις δραστηριότητές της μέσω της δημιουργίας νέων ΟΣΕΚΑ, απόλυτα προσαρμοσμένων στις απαιτήσεις των ατομικών συνταξιοδοτικών λογαριασμών, προσφέροντας πλήρη γκάμα επενδυτικών προϊόντων όποτε ζητηθεί. Μία εκ των διεθνών πρακτικών είναι, επί παραδείγματι, η εφαρμογή στρατηγικών Κύκλου Ζωής (Life Cycle), τόσο στην επενδυτική πολιτική όσο και στον στρατηγικό σχεδιασμό των ΟΣΕΚΑ σε πράσινες και βιώσιμες επενδύσεις.

Τα Α/Κ έχουν διάρκεια ζωής 40 χρόνια, συμπτωματικά όσο και ο ασφαλιστικός βίος των νεοεισερχόμενων στο ΤΕΚΑ. Γιατί και η ΑΕΔΑΚ είναι, ουσιαστικά, ένας άτυπος κεφαλαιοποιητικός μηχανισμός, που αξιοποίησε αποτελεσματικά ένα πολύ μικρό αρχικό κεφάλαιο και εξάλειψε το μειονέκτημα των μη τακτικών εισφορών οι οποίες συνεισφέρουν στην άρση των διακυμάνσεων των αγορών, ώστε να επιτύχει χαμηλότερη διακύμανση (τυπικών αποκλίσεων-volatility), με συνδυασμό καλύτερων αποδόσεων, δηλαδή να επωφεληθεί τα μέγιστα από την επαγγελματική

διαχείριση, ακολουθώντας απλώς τις βέλτιστες πρακτικές των αντίστοιχων κρατικών φορέων του εξωτερικού.

Με τη βέλτιστη διαφοροποίηση κινδύνου, και με το ανάλογο νομοθετικό πλαίσιο, θα είχε επιτευχθεί ακόμα καλύτερη απόδοση αν υπήρχαν και οι προσθήκες της αγοράς των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής και των αναδυόμενων αγορών, διότι με τον εμπλουτισμό περισσότερων κατηγοριών περιουσιακών στοιχείων θα είχαν ακόμα μεγαλύτερη θετική συνεισφορά στη συνολική απόδοση. Η εμπειρία αυτό δείχνει, ότι το ρίσκο μειώνεται με τη χρήση διαχρονικής και διεθνικής διαφοροποίησης του χαρτοφυλακίου, ήτοι με συστηματικές τακτικές καταβολές και με την προσθήκη περισσότερων κατηγοριών περιουσιακών στοιχείων.

Ποια είναι η εκτίμησή σας για την πορεία των αγορών το 2024; Η πορεία των αγορών για το 2024 θα εξαρτηθεί από την πορεία της οικονομικής δραστηριότητας των ΗΠΑ (κυρίως) και της ζώνης του ευρώ και από τη νομισματική πολιτική των κεντρικών τραπεζών. Όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα στο αν οι κεντρικές τράπεζες μπορούν να μειώσουν με επιτυχία τον πληθωρισμό χωρίς να οδηγήσουν τις οικονομίες σε ύφεση. Οι γεωπολιτικές εντάσεις παρέχουν ένα δύσκολο σκηνικό, καθώς μαίνονται οι πόλεμοι στη Μέση Ανατολή και την Ουκρανία. Οι αγορές μπορεί να είναι ευμετάβλητες, καθώς η αβεβαιότητα περιβάλλει την ανάπτυξη, τα επιτόκια και τα γεωπολιτικά γεγονότα. Ως εκ τούτου, η διαφοροποίηση των χαρτοφυλακίων θα είναι ουσιαστικής σημασίας. Η μεταβλητότητα αυτή μπορεί να οδηγήσει σε ευκαιρίες για τη δημιουργία μακροπρόθεσμων θέσεων. Οι τωρινές συνθήκες συνηγορούν στο ότι οι τοποθετήσεις σε ομόλογα θα δώσουν θετικό αποτέλεσμα. Οι αποδόσεις των ομολόγων είναι στα υψηλότερα επίπεδα της τελευταίας δεκαετίας και, με μια οικονομική ύφεση να διαφαίνεται, τα κρατικά ομόλογα υψηλής ποιότητας φαίνονται ελκυστικά. Όσον αφορά τις μετοχές, η μεταβλητότητα των αγορών ίσως οδηγήσει σε σημείο εισόδου εντός του έτους.

Η εκτίμησή σας για τις αγορές στην Ελλάδα; Η πολιτική σταθερότητα, οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις, ο επενδυτικός βαθμός IG στο αξιόχρεο της χώρας, η ενισχυμένη ρευστότητα, τα ανθεκτικά μακροοικονομικά και οι ελκυστικές αποτιμήσεις θα οδηγήσουν σε περαιτέρω ανοδική πορεία το 2024 την ελληνική αγορά και σε υπεραπόδοση έναντι των ευρωπαϊκών αγορών.

Υπάρχει η δυνατότητα εφαρμογής ενός σχεδίου για τη δημιουργία μιας εταιρείας που θα διαχειρίζεται συνολικά και καθολικά την κινητή και ακίνητη περιουσία των ΦΚΑ, και όχι μόνο.

Σύμφωνα με το βασικό μας σενάριο, πιστεύουμε ότι πολλοί καταλύτες για την επαναξιολόγηση των ελληνικών μετοχών παραμένουν σε ισχύ.

Ποιοι είναι αυτοί οι καταλύτες; Η πρόσφατη πτώση των αποδόσεων των ελληνικών ομολόγων (μετά το επίτευγμα του IG), η επιτάχυνση της οικονομικής ανάπτυξης πολύ πάνω από τους μέσους όρους της ΕΕ (ενισχύεται από την αναβαλλόμενη επενδυτική δραστηριότητα, τις ισχυρές συνθήκες στην αγορά εργασίας και τις αυξανόμενες δαπάνες RRF-Ταμείο Ανάκαμψης), σε συνδυασμό με μια πρόσθετη ώθηση από την επιστροφή στην επενδυτική βαθμίδα και τις μεταρρυθμίσεις που ενισχύουν την ανάπτυξη, η πολιτική σταθερότητα, που οδηγεί σε μια μοναδική ευκαιρία για διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις υπέρ της ανάπτυξης, η επιστροφή της εμπιστοσύνης των επενδυτών (γ. 8 δισ. ευρώ σε προσφορές ή 12 φορές υπερεγγραφή για την IPO του ΔΑΑ περίπου 0,8 δισ. ευρώ), η συνεχιζόμενη δημοσιονομική υπεραπόδοση και υποστήριξη αποτίμησης τόσο σε απόλυτη όσο και σε σχετική βάση (το EV/EBITDA 2024e της ελληνικής αγοράς είναι 5,7x σε έκπτωση >50% έναντι των αντίστοιχων ευρωπαϊκών αγορών, τα multiples P/E διαπραγματεύονται σε χαμηλά επίπεδα σε σχέση με τους αντίστοιχους δείκτες των ευρωπαϊκών κεφαλαιαγορών).

Στα αρνητικά, τα εταιρικά κέρδη παραμένουν «μπαλαντέρ», με τις συναινετικές εκτιμήσεις να υποδεικνύουν ελαφρώς χαμηλότερη συνολική αύξηση EPS για την ελληνική αγορά φέτος.

Συνολικά, πιστεύουμε ότι οι προαναφερθέντες καταλύτες, μαζί με την αυξημένη ρευστότητα, με βάση τις αυξανόμενες ροές επενδυτών μετά την IG και την τοποθέτηση ενόψει της επερχόμενης αναβάθμισης της χρηματιστηριακής αγοράς σε κατάσταση ανεπτυγμένης αγοράς (περισσότερο μια ιστορία του 2025), θα μπορούσαν να προσφέρουν υποστήριξη σε περιόδους ακραίας αστάθειας και με ξένες πιέσεις στην αγορά. Υποθέτοντας ότι δεν θα σημειωθεί νέο σημαντικό εξωτερικό αρνητικό σοκ, οι ελληνικές μετοχές (ATG) θα μπορούσαν να επιτύχουν περαιτέρω κέρδη, τελειώνοντας τη χρονιά πάνω από το επίπεδο των 1.500, με βασικά θέματα τη μεταβλητότητα και το picking μετοχών. Η συνολική μας εποικοδομητική προοπτική για το 2024 παραμένει περικυκλωμένη από μακροοικονομική αβεβαιότητα και γεωπολιτικούς κινδύνους, με τις εκλογές στις ΗΠΑ στις 24 Νοεμβρίου να μπαίνουν σταδιακά στο παιχνίδι και να προσθέτουν αστάθεια στις παγκόσμιες αγορές. • • •

Consulting

Consulting: Ο καίριος ρόλος

του στον

επιχειρησιακό σχεδιασμό και την εύρεση χρηματοδότησης

Από την Κυρέλα Πέτρου

Σε έναν κόσμο ο οποίος αλλάζει ταχύτερα από ποτέ, οι σύμβουλοι επιχειρήσεων, μέσω ολοκληρωμένων υπηρεσιών, βοηθούν τους πελάτες τους να εκμεταλλευτούν τις νέες ευκαιρίες, καθώς και να αξιολογήσουν και να διαχειριστούν τους κινδύνους, προκειμένου να επιτύχουν μια υπεύθυνη ανάπτυξη. Ο σύμβουλος επιχειρήσεων είναι ο επαγγελματίας που παρέχει συμβουλές και υποστήριξη σε επι-

χειρήσεις για τη βελτίωση της λειτουργίας τους. Έχει εξειδικευμένη γνώση και εμπειρία σε διάφορους τομείς, όπως η οργάνωση και η διοίκηση, το μάρκετινγκ και οι πωλήσεις, τα οικονομικά και η χρηματοδότηση, η τεχνολογία και η στρατηγική. Η εκπόνηση ενός στρατηγικού επιχειρηματικού σχεδίου με τα κατάλληλα εναλλακτικά σενάρια βοηθά στην επίτευξη των στόχων και στην απόκτηση συγκριτικού πλεονεκτήματος έναντι των ανταγωνιστών κάθε επιχείρησης. Οι σύμβουλοι διαχείρισης διαθέτουν μεγάλη γνώση και εμπειρία σχετικά με τον επιχειρηματικό, στρατηγικό σχεδιασμό και την επενδυτική στρατηγική, σε όλους τους σημαντικούς τομείς της εταιρικής δραστηριότητας. Με το συγκεκριμένο αφιέρωμα εστιάζουμε στο ευρύ φάσμα υπηρεσιών που προσφέρουν οι εταιρείες παροχής συμβουλευτικών υπηρε-

«Κλάδοι που παρουσιάζουν μεγαλύτερο επιχειρηματικό ενδιαφέρον και κινητικότητα όσον αφορά τις εξαγορές, συγχωνεύσεις και επενδύσεις»

σιών, αναλύοντας τον κρίσιμο ρόλο του crisis management, τις ευκαιρίες του τομέα εξαγορών-συγχωνεύσεων αλλά και της εξεύρεσης της κατάλληλης χρηματοδότησης.

Στη συνέχεια, διακεκριμένα στελέχη του κλάδου παραθέτουν στοιχεία και τις απόψεις τους, ανά τομέα.

του Τάσου Ιωσηφίδη, Εταίρου και Επικεφαλής Χρηματοοικονομικών Συμβούλων Εταιρικής Στρατηγικής και Συναλλαγών, EY Ελλάδος

Η οικονομική επιβράδυνση και η αβεβαιότητα των τελευταίων ετών είχαν αντίκτυπο στην αγορά των συγχωνεύσεων και εξαγορών (Σ&Ε) στην Ευρώπη και παγκοσμίως, με αποτέλεσμα να έχουν συσσωρευθεί σημαντικά κεφάλαια διαθέσιμα για επενδύσεις. Σύμφωνα με την πρόσφατη παγκόσμια έρευνα CEO Outlook Pulse της ΕΥ, 8 στους 10 ερωτηθέντες διευθύνοντες σύμβουλοι προβλέπουν για το 2024 αύξηση στα megadeals Σ&Ε αξίας 10 δισ. δολ. και άνω, με το 36% αυτών να επιδιώκουν Σ&Ε μέσα στους επόμενους 12 μήνες.

Στην Ελλάδα, βλέπουμε ότι, τα τελευταία χρόνια, οι μεγαλύτερες Σ&Ε καταγράφονται στους κλάδους της ενέργειας και των ανανεώσιμων πηγών, στον τραπεζικό κλάδο, τις ασφάλειες, την τεχνολογία και τις τηλεπικοινωνίες, τις υποδομές και τα logistics, καθώς και στον τουρισμό και το real estate. Σημαντική ώθηση έχει δώσει και η δραστηριοποίηση στη χώρα μας πολύ μεγάλων διεθνών private equity funds, με σημαντικές

επενδύσεις σε ελληνικές εταιρείες, αλλά και οι ιδιωτικοποιήσεις και οι ΣΔΙΤ/παραχωρήσεις.

Σε ό,τι αφορά τις επενδύσεις γενικότερα, καταγράφεται σημαντική αύξηση τα τελευταία χρόνια. Ειδικότερα, για τις άμεσες ξένες επενδύσεις, είναι χαρακτηριστικό ότι 40% των επιχειρήσεων που συμμετείχαν στην έρευνα της ΕΥ, Attractiveness Survey Ελλάδα 2023, σχεδιάζουν να επενδύσουν ή να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους στη χώρα μας. Ένας βασικός καταλύτης αυτού του «επενδυτικού κύματος» είναι η ιστορική διαθεσιμότητα τόσο πολλών χρηματοδοτικών εργαλείων, με κυριότερο το ΤΑΑ. Η ψηφιακή μετάβαση και η βιώσιμη ανάπτυξη αποτελούν εξίσου σημαντικούς καταλύτες επενδύσεων, ειδικότερα στο πλαίσιο του Σχεδίου «Ελλάδα 2.0». Η πρωτοφανής ανάπτυξη του τουρισμού, αντίστοιχα, φέρνει και πολλές greenfield επενδύσεις σε νέους προορισμούς, αλλά και επενδύσεις για την αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος (π.χ. ψηφιακός μετασχηματισμός, πράσινες υποδομές κ.ά.). Παράλληλα, οι γεωπολιτικές εξελίξεις, σε συνδυασμό, μεταξύ άλλων, με το σταθερό πολιτικό περιβάλλον της χώρας και την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας, ευνοούν την ανάδειξη της Ελλάδας σε εμπορική και ενεργειακή πύλη για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, με μεγάλες επενδύσεις στα logistics, τις μεταφορές και την ενεργειακή διασύνδεση. Σήμερα, υπάρχει ένα σημαντικό παράθυρο ευκαιρίας για επενδύσεις που θα μπορέσουν να υποστηρίξουν τόσο την είσοδο νέων επιχειρήσεων στην ελληνική αγορά όσο και την οργανική, αλλά και μη οργανική, ανάπτυξη μέσω Σ&Ε, για επιχειρήσεις στους περισσότερους κλάδους της οικονομίας.

«Η διερεύνηση όλων των εναλλακτικών λύσεων χρηματοδότησης για την εξεύρεση κεφαλαίων και την παροχή βεβαιότητας για τη χρηματοδότηση των επιχειρηματικών τους σχεδίων μπορεί να υποστηριχθεί από τα τμήματα Deal Advisory των συμβουλευτικών εταιρειών».

αφιέρωμα - consulting

Η διαχείριση κρίσεων έχει μετατραπεί, πλέον, σε μια απαραίτητη στρατηγική πρόληψης

του Δρος Παναγιώτη Πρόντζα, Partner, Head of Strategy and Investments, Grant Thornton

Στο σημερινό επιχειρηματικό περιβάλλον, όπου οι αβεβαιότητες και οι δυσκολίες στην εκτίμηση της εξέλιξης κρίσιμων οικονομικών και κοινωνικών μεγεθών γίνονται ολοένα και πιο έντονες, η ικανότητα αποτελεσματικής αντιμετώπισης των προκλήσεων αποτελεί κομβικό ζητούμενο στην επίτευξη μιας μακροπρόθεσμης ανάπτυξης. Η διαχείριση κρίσεων (crisis management), η οποία κάποτε αποτελούσε ένα άμεσο μέτρο για την αντιμετώπιση έκτακτων καταστάσεων, έχει μετατραπεί πλέον σε μια στρατηγική πρόληψης, απαραίτητη για τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων.

Μέσα σε αυτό το περιβάλλον των συνεχών αλλαγών, η έγκαιρη πρόσβαση σε συμβουλευτικές υπηρεσίες αποτελεί ένα κρίσιμο βήμα στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας και στην αντιμετώπιση των απρόβλεπτων προκλήσεων.

Οι συνεχείς και εναλλασσόμενες κρίσεις, είτε προέρχονται από τη λειτουργία της οικονομίας, είτε από γεωπολιτικούς ή υγειονομικούς παράγοντες, είτε λόγω της κλιματικής αλλαγής, προκαλούν, αναπόφευκτα, έντονες διαταραχές στις λειτουργίες των επιχειρήσεων, κλονίζουν την εμπιστοσύνη των επενδυτών και επαναπροσδιορίζουν τις επιλογές των καταναλωτών. Στο πλαίσιο αυτό, η ταχεία και επιτυχής διαχείριση κάθε κρίσης απαιτεί μια στρατηγική προσέγγιση, άμεση λήψη αποφάσεων, αποτελεσματική επικοινωνία και ευέλικτη προσαρμογή.

Σε αυτό το καθοριστικό σημείο, οι εταιρείες παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών δύνανται να λειτουργήσουν ως ένας παράγοντας-κλειδί για μια επιχείρηση, εφόσον έχουν τη δυνατότητα να προσφέρουν εξειδικευμένη τεχνογνωσία, αντικειμενικότερες απόψεις και ένα στρατηγικό πλαίσιο λειτουργίας προσαρμοσμένο στις εκάστοτε προκλήσεις που αντιμετωπίζει κάθε οργανισμός.

Ειδικότερα, οι εξειδικευμένοι σύμβουλοι, σε συνεργασία με την κάθε επιχείρηση, καλούνται να αναλύσουν πολύπλοκα σενάρια, να εντοπίζουν δυνητικούς κινδύνους και να αναπτύξουν στρατηγικές πρόληψης, ώστε να μετριάσουν τις επιπτώσεις μιας κρίσης. Στόχος των ενεργειών αυτών είναι η ενίσχυση της ανθεκτικότητας, η πρόβλεψη πιθανών απειλών, καθώς και η αύξηση της ετοιμότητας απέναντι σε μελλοντικές προκλήσεις, προτού αυτές κλιμακωθούν σε σοβαρές κρίσεις. Μέσα από την πραγματοποίηση ολοκληρωμένων αξιολογήσεων κινδύνου, την εφαρμογή ειδικών σχεδίων έκτακτης ανάγκης και την ανάπτυξη εξατομικευμένων προγραμμάτων κατάρτισης, είναι δυνατή η ενίσχυση της οργανωτικής εταιρικής δομής και η ενδυνάμωση της ετοιμότητας και της ευελιξίας.

Η έγκαιρη πρόσβαση σε προστιθέμενης αξίας τεχνογνωσία και κυρίως η αποτελεσματική ενσωμάτωση της καθοδήγησης (που έχουν τη δυνατότητα να προσφέρουν οι συμβουλευτικές εταιρείες) επιτρέπουν σε κάθε οργανισμό να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει μια κρίση με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, να αξιοποιήσει τις προκλήσεις που θα προκύψουν, ενισχύοντας εν τέλει την ανταγωνιστικότητά του και τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα και ανάπτυξή του.

«Η διαχείριση κρίσεων (crisis management), η οποία κάποτε αποτελούσε ένα άμεσο μέτρο για την αντιμετώπιση έκτακτων καταστάσεων, έχει μετατραπεί πλέον σε μια στρατηγική πρόληψης, απαραίτητη για τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων».

Οικονομικό Φόρουμ Δελφών 2024:

Οι πέντε θεματικοί πυλώνες

Πραγματοποιείται με μεγάλη συμμετοχή προσωπικοτήτων από όλο τον κόσμο

To Delphi Economic Forum IX

επιστρέφει, για άλλη μία χρονιά, στην ιστορική πόλη των Δελφών και θα πραγματοποιηθεί από την Τετάρτη 10 Απριλίου έως το Σάββατο 13 Απριλίου 2024, υπό την αιγίδα της Α.Ε. Προέδρου της Δημοκρατίας, κ. Κατερίνας Σακελλαροπούλου. Οι εργασίες θα διεξαχθούν στο Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών και στο ξενοδοχείο «Αμαλία» με τη συμμετοχή προσωπικοτήτων από όλο τον κόσμο. Φέτος, για πρώτη φορά, θα πραγματοποιηθούν παράλληλες συζητήσεις και στην Αράχωβα. Ηγέτες από όλο τον κόσμο, υπουργοί, πρωθυπουργοί, ανώτατα στελέχη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και διεθνών οργανισμών, διακεκριμένοι επιχειρηματίες από διάφορους τομείς, σημαντικά think-tank του εξωτερικού, πολύ σημαντικοί εκπρόσωποι της εγχώριας και διεθνούς ακαδημαϊκής

κοινότητας, φορείς λήψης αποφάσεων και οραματιστές θα εμβαθύνουν στις πολυπλοκότητες και τις προκλήσεις που βρίσκονται μπροστά μας, διερευνώντας καινοτόμες λύσεις και στρατηγικές για να ωθήσουν τις κοινωνίες προς ένα πιο βιώσιμο, χωρίς αποκλεισμούς και ευημερούν μέλλον.

Μεγάλη αναμένεται να είναι φέτος και η προσέλευση δημοσιογράφων, ανταποκριτών και φωτορεπόρτερ από διεθνή Μέσα,

με επιβεβαιωμένη τη συμμετοχή τους έως αυτήν τη στιγμή: δημοσιογράφων από το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία, το Βέλγιο, την Κροατία, τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, το Κόσοβο, καθώς και από την Αμερική (Νέα Υόρκη, Ουάσιγκτον).

Το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών 2024 θα περιστραφεί γύρω από πέντε θεματικούς πυλώνες, καθένας από τους οποίους αντιπροσωπεύει μια κρίσιμη πτυχή του εξελισσόμενου κόσμου μας:

Γεωπολιτική: Οι διεισδυτικές συζητήσεις για το γεωπολιτικό τοπίο θα ξετυλίξουν τις περιπλοκές των διεθνών σχέσεων, προωθώντας τη βαθύτερη κατανόηση των δυνάμεων που διαμορφώνουν την παγκόσμια πολιτική τάξη.

Κλίμα: Η εστίαση στην περιβαλλοντική βιωσιμότητα και τη δράση για το κλίμα θα είναι κεντρικής σημασίας σε αυτόν τον πυλώνα, αντιμετωπίζοντας την επείγουσα ανάγκη για συλλογικές προσπάθειες για τη διατήρηση του πλανήτη μας και την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.

Βιώσιμη Οικονομία & Χρηματοδότηση: Οι ειδικοί θα εξετάσουν στρατηγικές για την οικοδόμηση μιας

ισχυρής και χωρίς αποκλεισμούς παγκόσμιας οικονομίας.

Μέλλον: Ο πυλώνας αυτός θα εξετάσει τις εξελίξεις αιχμής στην τεχνολογία, την καινοτομία και την τεχνητή νοημοσύνη και θα οραματιστεί τις μελλοντικές δυνατότητες και προκλήσεις που βρίσκονται μπροστά μας.

Κοινωνία: Οι συζητήσεις για την κοινωνική ευημερία, τη συμμετοχικότητα και τον ρόλο της εκπαίδευσης στη διαμόρφωση των μελλοντικών γενεών θα βρεθούν στο επίκεντρο, τονίζοντας τη σημασία της επένδυσης στο ανθρώπινο κεφάλαιο.

Σημειώνεται ότι το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός με γνώμονα τα μέλη, δεσμευμένος να προσφέρει και να προωθεί καινοτόμες ιδέες για βιώσιμη και ανταγωνιστική ανάπτυξη για την Ευρώπη και την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Προσελκύει πολιτικούς, οικονομικούς, επιχειρηματικούς, ακαδημαϊκούς και άλλους ηγέτες, σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσει τις αναδυόμενες προκλήσεις, να επηρεάσει τις εθνικές και περιφερειακές ατζέντες και να προωθήσει βιώσιμες και κοινωνικά υπεύθυνες πολιτικές ανάπτυξης για την Ευρώπη, την ευρύτερη Ανατολική Μεσόγειο και την Ελλάδα.

Το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών διοικείται από διοικητικό συμβούλιο και συμβουλευτική επιτροπή. Παρακολουθούν και βελτιώνουν την απόδοση του οργανισμού και διασφαλίζουν ότι φέρνει αξία στα μέλη του μέσω των ετήσιων συναντήσεων, των εγγράφων πολιτικής και των πλατφορμών γνώσης. • • •

Deal Advisory: Ο καίριος ρόλος του στον επιχειρησιακό σχεδιασμό και την εύρεση χρηματοδότησης

του Ευθύμη Ιωάννου, Director, Deal Advisory, KPMG στην Ελλάδα

Με τη μετάβαση μιας επιχείρησης από την εσωστρέφεια στην ανάπτυξη, ένας σημαντικός αριθμός εταιρειών εστιάζει, πλέον, στην ανάπτυξη με βιώσιμο τρόπο στους πυλώνες «Περιβάλλον», «Κοινωνία» και «Διακυβέρνηση» (ESG).

Στον καθορισμό αυτής της στρατηγικής, η ανάπτυξη ενός επιχειρησιακού σχεδιασμού και η χρηματοδότηση των επιχειρηματικών

σχεδίων κρίνονται απαραίτητες όσο ποτέ άλλοτε. Οι οικονομικοί διευθυντές επιδιώκουν να εξασφαλίσουν συνεχείς δεσμεύσεις από τις τράπεζες τόσο για την κάλυψη άμεσων όσο και μεσοπρόθεσμων αναγκών.

Από την άλλη πλευρά, οι δανειστές, αρκετές φορές, δεν είναι σε θέση να παρέχουν την ευελιξία για να υποστηρίξουν βιώσιμα τις επιχειρήσεις.

Η διερεύνηση όλων των εναλλακτικών λύσεων χρηματοδότησης για την εξεύρεση κεφαλαίων και την παροχή βεβαιότητας για τη χρηματοδότηση των επιχειρηματικών τους σχεδίων μπορεί να υποστηριχθεί από τα τμήματα Deal Advisory των συμβουλευτικών εταιρειών.

Αυτά τα τμήματα αποτελούν μέρος ενός παγκόσμιου δικτύου και μπορούν να σας οδηγήσουν από τη διατήρηση της αξίας στην αποκατάστασή της, υποστηρίζοντάς σας σε κάθε βήμα του επιχειρησιακού σχεδιασμού, εφαρμόζοντας τη διεθνή εμπειρία

με καινοτόμα εργαλεία και αποδεδειγμένες μεθοδολογίες.

Συνεπώς, είναι σε θέση να διασφαλίσουν ότι οι επιχειρήσεις λαμβάνουν λογικές αποφάσεις για τη διαχείριση των υφιστάμενων χρηματοδοτήσεών τους και την εξερεύνηση εναλλακτικών λύσεων χρηματοδότησης, ώστε να ανταποκριθούν στις συνεχώς μεταβαλλόμενες οικονομικές και επιχειρηματικές τους συνθήκες, παρέχοντας:

Αμερόληπτες και αντικειμενικές συμβουλές για τη διάρθρωση χρέους και την εξεύρεση χρηματοδότησης.

Εμπειρία στη ρύθμιση και σύναψη μεγάλων εταιρικών δανείων και συμφωνιών σε όλα τα προϊόντα χρηματοδότησης για εισηγμένες και μη εταιρείες. Παγκόσμιο δίκτυο με γνώση και εμπειρία των διεθνών αγορών.

Ολιστική προσέγγιση στην εξεύρεση εναλλακτικών επιλογών χρηματοδότησης μέσω Εξαγορών & Συγχωνεύσεων, Λειτουργικής Αναδιάρθρωσης, Αποτιμήσεων καθώς και άλλων οικονομικών συμβουλευτικών υπηρεσιών που παρέχονται από εξειδικευμένες ομάδες με εμπειρία στον κλάδο δραστηριοποίησης της επιχείρησής σας.

Η ομάδα μας είναι έτοιμη να σας υποστηρίξει αξιοποιώντας το πλήρες εύρος των δυνατοτήτων μας και εξυπηρετώντας πελάτες όλων των μεγεθών και ειδικοτήτων.

του Ευστάθιου Λιακόπουλου, Founder & CEO, BSS

Στόχος κάθε συμβούλου πρέπει να είναι η βιώσιμη ανάπτυξη των επιχειρήσεων-συνεργατών. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από την κατανόηση των διαφορετικών αναγκών

κάθε επιχείρησης, τον εντοπισμό πιθανών

προβλημάτων στη λειτουργία τους και τον σχεδιασμό, από κοινού με τον εκάστοτε επιχειρηματία, των κατάλληλων ενεργειών. Είναι γεγονός πως το 99% των επιχειρήσεων

στην Ελλάδα χαρακτηρίζονται ως μικρομεσαίες. Μεταξύ αυτών το 94,5% έχουν προσωπικό από 0-10 άτομα.

Αυτό, μεταξύ άλλων, δημιουργεί ένα σημαντικό πρόβλημα. Οι περισσότερες από αυτές τις επιχειρήσεις βασίζονται αποκλειστικά στις αποφάσεις και στις ενέργειες του ιδιοκτήτη-επιχειρηματία, μην επενδύοντας στη δημιουργία μιας σωστά οργανωμένης Οικονομικής Διεύθυνσης ή γενικότερα στη συνεργασία με έναν κατάλληλα καταρτισμένο σύμβουλο.

Αυτό, στην απλούστερη μορφή του, σημαίνει πως είναι πιθανή η μη ορθή παρακολούθηση του cash flow, της κοστολόγησης ή γενικότερα των οικονομικών στοιχείων του οργανισμού.

Επίσης, αν προσπαθήσουμε να το διευρύνουμε, θα βάλουμε και άλλους παράγοντες

στην εξίσωση, όπως, για παράδειγμα, την αξιοποίηση χρηματοδοτικών εργαλείων για μελλοντικές επενδύσεις ή κάλυψη των άμεσων αναγκών, τη γενικότερη οργάνωση της επιχείρησης σε θέματα logistics, διαχείρισης ανθρώπινων πόρων κ.ά.

Εδώ έρχεται να προστεθεί και η νέα πραγματικότητα που δημιουργείται με την εδραίωση των κριτηρίων ESG και τον τρόπο με τον οποίο επηρεάζουν, αλλά και θα επηρεάζουν, τις επιχειρήσεις παγκοσμίως.

Συνεπώς, είναι εύλογο να αναρωτηθούμε αν τελικά είναι εφικτός ο έλεγχος όλων των πα-

ραπάνω από έναν μόνο άνθρωπο ή από μια μικρή επιχείρηση χωρίς δομή. Αν η απάντηση είναι αρνητική, τότε γίνεται εύκολα αντιληπτό πόσο σημαντική είναι η συνεργασία με έναν εξειδικευμένο σύμβουλο επιχειρήσεων. Είναι σημαντικό να τονιστεί πως η επιτυχημένη διαχείριση των σύνθετων επιχειρηματικών προκλήσεων δεν αποτελεί πολυτέλεια, αλλά ανάγκη, για την εξασφάλιση της βιωσιμότητας, της ανάπτυξης και της μακροπρόθεσμης επιτυχίας κάθε επιχείρησης.

Η μεγάλη ευκαιρία για όλους είναι να μπορέσουμε να βοηθήσουμε όσο γίνεται μεγαλύτερο μέρος από το 94,5% των επιχειρήσεων σε αυτήν την πορεία προς την ανάπτυξη. Όσο περισσότερους πάρουμε μαζί μας στο ταξίδι τόσο μεγαλύτερη η ανάπτυξη για εκείνους, εμάς, την ελληνική οικονομία ευρύτερα.

Η συμβουλευτική υπηρεσία αποτελεί έναν ουσιαστικό παράγοντα για την ανάπτυξη και τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων

του Αθανάσιου Αγγελακάκη, Ιδιοκτήτη και Διευθύνοντος Συμβούλου της Αγγελακάκης & Συνεργάτες

Η συμβουλευτική υπηρεσία αποτελεί έναν ουσιαστικό παράγοντα για την ανάπτυξη και τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων, ειδικά κατά τη διάρκεια περιόδων αβεβαιότητας και οικονομικών προκλήσεων.

Η διαχείριση κρίσεων και η ανάδειξη ευκαιριών είναι ζωτικής σημασίας κατά τις εποχές προκλήσεων, καθώς αποτελούν τομείς που απαιτούν άμεσες, στοχευμένες και εφαρμόσιμες λύσεις. Η πανδημία του COVID-19, για παράδειγμα, υπογράμμισε την ανάγκη για αποτελεσματική διαχείριση κρίσεων και ταχεία προσαρμογή στις νέες πραγματικότητες, καθιστώντας την πιο επιτακτική από ποτέ.

Μέσω της συμβουλευτικής οι επιχειρήσεις ενδυναμώνονται για να αναλύσουν και να

αξιολογήσουν την τρέχουσα κατάστασή τους, να προσδιορίσουν τις πιθανές επιπτώσεις και να εφαρμόσουν στρατηγικές που θα τις καθιστούν πιο ανθεκτικές. Επιπλέον, θα πρέπει να αναγνωριστεί η σημασία της εξερεύνησης νέων επιχειρηματικών ευκαιριών, ειδικά σε τομείς όπως οι εξαγορές, οι συγχωνεύσεις και οι επενδύσεις. Κλάδοι όπως η τεχνολογία, η υγειονομική περίθαλψη και η ανανεώσιμη ενέργεια προσφέρουν σημαντικές ευκαιρίες για ανάπτυξη και καινοτομία.

Μέσω της συνεργασίας και της ανταλλαγής γνώσεων δύναται να γίνει υπέρβαση των προκλήσεων και να οικοδομηθεί ένα πιο ανθεκτικό και δυναμικό επιχειρηματικό περιβάλλον.

Η εικόνα του κλάδου

Όπως αναφέρεται σε σχετική μελέτη της ICAP, στον κλάδο των συμβουλευτικών υπηρεσιών διοίκησης δραστηριοποιείται πολύ μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων, από τις οποίες όμως οι περισσότερες είναι μικρού μεγέθους. Οι μεγαλύτερες από τις εταιρείες του κλάδου παρέχουν ευρύ φάσμα συμβουλευτικών υπηρεσιών και απασχολούν αξιόλογο αριθμό συμβούλων, ορισμένες μάλιστα από αυτές αποτελούν μέλη διεθνών οργανισμών. Βασικός στόχος των συμβουλευτικών εταιρειών είναι η επίλυση προβλημάτων επιχειρησιακής λειτουργίας και η βελτίωση των επιδόσεων των επιχειρήσεων-πελατών τους, παρέχοντας εξωτερικές και αντικειμενικές συμβουλές προκειμένου οι τελευταίες να αυξήσουν την αποτελεσματικότητά τους και να εφαρμόσουν επιτυχημένες επιχειρηματικές στρατηγικές.

Οι εξελίξεις σε οικονομικό, πολιτικό και θεσμικό επίπεδο, που επηρεάζουν τον εκάστοτε κλάδο-πελάτη των συμβουλευτικών εταιρειών, διαμορφώνουν ανάλογα και τη ζήτηση για συμβουλευτικές υπηρεσίες. Η συνεχής παρακολούθηση των εξελίξεων σε οικονομικό και τεχνολογικό επίπεδο και η ανάπτυξη καινοτόμων υπηρεσιών εκ μέρους των συμβουλευτικών εταιρειών αποτελούν σημαντικό παράγοντα τόνωσης της ζήτησης και διατήρησης ή και ενίσχυσης της θέσης τους στην αγορά.

Επίσης, ειδοποιός διαφορά για την επιλογή μιας συμβουλευτικής εταιρείας αποτελεί και η φήμη που την ακολουθεί στην αγορά. Οι κορυφαίες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην εγχώρια αγορά έχουν παγκόσμια παρουσία και ισχυρό brand name, το οποίο αποτελεί σημαντικό στοιχείο για τη διατήρηση και την αύξηση της πελατειακής τους βάσης.

Οι μικρότερες επιχειρήσεις αναπτύσσουν ένα δίκτυο συνεργασιών/συμμαχιών προκειμένου να καταστούν γνωστές στην αγορά, αλλά και να αυξήσουν το συνολικό εύρος των προσφερόμενων υπηρεσιών, δεδομένου ότι καθεμιά από αυτές δραστηριοποιείται συνήθως σε περιορισμένη κλίμακα υπηρεσιών. Περαιτέρω, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις χαρακτηρίζονται από μεγαλύτερη ευελιξία

όσον αφορά την τιμολογιακή τους πολιτική σε σύγκριση με τις μεγάλες εταιρείες, προσπαθώντας με αυτόν τον τρόπο να αποκτήσουν μεγαλύτερο μερίδιο από το «ελαστικό» κομμάτι της ζήτησης, δηλαδή από τις εταιρείες-πελάτες που εμφανίζονται πιο «ευαίσθητοι» στις μεταβολές των τιμών. Όσον αφορά τις πωλήσεις, οι υπηρεσίες Στρατηγικής και Διαχείρισης Έργων καλύπτουν τα υψηλότερα ποσοστά, ενώ ακολουθούν οι Συμβουλές Πληροφορικής, η Διοίκηση Επιχειρησιακών Λειτουργιών, η Χρηματοοικονομική Διαχείριση/Διαχείριση Επιχειρηματικών Κινδύνων και η Διαχείριση Αλλαγής/Ανθρώπινων Πόρων.

Accenture “Pulse of Change”

Index: Οι επιχειρήσεις αναμένουν πρωτοφανή ρυθμό αλλαγών το 2024

Τα ηγετικά στελέχη των εταιρειών, παρότι αισιόδοξα, αμφισβητούν την ετοιμότητα ανταπόκρισής τους στις αλλαγές. Οι επιχειρηματικοί ηγέτες αντιμετώπισαν ένα πρωτοφανές κύμα αλλαγών το 2023, ενώ αναμένουν ότι το φαινόμενο αυτό θα επιταχυνθεί περαιτέρω το 2024, σύμφωνα με τον Δείκτη “Pulse of Change” 2024 της Accenture.

Ο νέος ετήσιος δείκτης κατατάσσει έξι παράγοντες επιχειρηματικής αλλαγής –Τεχνολογία, Ταλέντο, Οικονομία, Γεωπολιτική Κατάσταση, Κλίμα, Καταναλωτής & Κοινωνία–, αξιοποιώντας μια σειρά βασικών επιχειρηματικών δεικτών, όπως η παραγωγικότητα της εργασίας και οι δαπάνες πληροφορικής. Στη συνέχεια, συγκρίνει αυτά τα δεδομένα με μια έρευνα 3.400 υψηλόβαθμων στελεχών αναφορικά με τον αντίκτυπο κάθε παράγοντα στους οργανισμούς τους, καθώς και την ετοιμότητα ανταπόκρισής τους. Η ανάλυση του δείκτη ανέδειξε την Τεχνολογία στην πρώτη θέση της κατάταξης το 2023 ως παράγοντα επιχειρηματικής αλλαγής (σε σχέση με την έκτη θέση το 2022), γεγονός που οφείλεται κυρίως στις εξελίξεις στον τομέα της παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης. Στη μελέτη, τα στελέχη κατέταξαν ομοίως την τεχνολογία ως τη βασική αιτία επιχειρηματικής αλλαγής.

Σύμφωνα με την ανάλυση του δείκτη, το Ταλέντο ήταν η δεύτερη αιτία επιχειρηματικής αλλαγής, περιλαμβανομένων και ζητημάτων όπως η έλλειψη δεξιοτήτων και δέσμευσης εργαζομένων. Στον αντίποδα, τα στελέχη κατέταξαν το ταλέντο στην τέταρτη θέση. Ωστόσο, το 42% των στελεχών αναφέρουν ότι η έλλειψη δεξιοτήτων είναι μία από τις τρεις κύριες προκλήσεις που θα εμπόδιζαν την ικανότητα των οργανισμών τους να ανταποκρίνονται σε ένα περιβάλλον διαρκών αλλαγών, υπογραμμίζοντας τη σημασία που έχει για τις επιχειρήσεις να θέσουν τη στρατηγική ταλέντου ως κεντρική προτεραιότητα, ειδικά στην προσπάθειά τους να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες των νέων τεχνολογιών.

Επιπρόσθετα, η ανάλυση του δείκτη διαπίστωσε συνολικά, και στους έξι παράγοντες, ότι ο ρυθμός μεταβολής έχει αυξηθεί

ραγδαία από το 2019: 183% τα τελευταία

τέσσερα χρόνια και 33% μόνο το προηγούμενο έτος.

«Ο ρυθμός αλλαγής έχει επιταχυνθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια και απαιτεί μια διαφορετική προσέγγιση στον τρόπο λειτουργίας των επιχειρήσεων, καθώς οι σταδιακές αλλαγές στον τρόπο εργασίας και απόδοσης δεν επαρκούν πλέον» δήλωσε ο Jack Azagury, Group Chief Executive-Strategy & Consulting της Accenture. «Ο βασικότερος παράγοντας αλλαγών, δηλαδή η τεχνολογία, αποτελεί ταυτόχρονα κλειδί επιτυχίας. Πιστεύουμε ότι οι εταιρείες που θα διακριθούν την επόμενη δεκαετία είναι αυτές που υιοθετούν μια στρατηγική διαρκούς επανεφεύρεσης κάθε τμήματος της επιχείρησής τους, αξιοποιώντας την τεχνολογία, τα δεδομένα και την τεχνητή νοημοσύνη, ενώ διασφαλίζουν παράλληλα ότι οι άνθρωποι βρίσκονται στο επίκεντρο αυτής της διαδικασίας μετασχηματισμού».

Η έρευνα στα υψηλόβαθμα στελέχη αποκαλύπτει επίσης ότι:

Ποσοστό 88% των ηγετικών στελεχών αναμένουν ακόμη ταχύτερο ρυθμό αλλαγών το 2024.

Ποσοστό 60% των ηγετικών στελεχών βλέπουν την αλλαγή ως ευκαιρία, ενώ το 68% αυτών αναμένουν ότι η αύξηση των εσόδων θα επιταχυνθεί το 2024.

Παρά την αισιοδοξία τους, περισσότεροι από τους μισούς (52%) δηλώνουν ότι δεν είναι πλήρως προετοιμασμένοι να ανταποκριθούν στις αλλαγές του επιχειρηματικού περιβάλλοντος το 2024.

Η τεχνολογία ως ευκαιρία, αλλά με επιφυλάξεις

Το 61% των στελεχών αναμένουν ότι ο ρυθμός των τεχνολογικών αλλαγών θα επιταχυνθεί ακόμη περισσότερο το 2024. Μάλιστα, το 76% αυτών αντιμετωπίζουν την παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη περισσότερο ως ευκαιρία παρά ως απειλή και, πρακτικά, τη θεωρούν πιο ουσιαστική για την αύξηση των εσόδων παρά για τη μείωση του κόστους.

Ωστόσο, σχεδόν οι μισοί (47%) δηλώνουν ότι δεν είναι πλήρως προετοιμασμένοι για τον επιταχυνόμενο ρυθμό τεχνολογικής αλλαγής και το 72% αυτών προσεγγίζουν τώρα τις επενδύσεις με μεγαλύτερη προσοχή, λόγω του ευρύτερου προβληματισμού για την υπεύθυνη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης. Μεθοδολογία Έρευνας

Ο Δείκτης “Pulse of Change” της Accenture συγκρίνει ευρήματα από δύο κύριες πηγές.

1. Ανάλυση των αλλαγών που επηρεάζουν τις επιχειρήσεις παγκοσμίως, βάσει έξι παραγόντων:

H Τεχνολογία, που βασίζεται σε δείκτες όπως οι δαπάνες πληροφορικής και η χρηματοδότηση των VCs σε αναδυόμενες τεχνολογίες, αντανακλά τον ρυθμό και την κλίμακα με την οποία υιοθετούνται και εφαρμόζονται τεχνολογίες, όπως η παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη.

‣ ‣ ‣ ‣

Το Ταλέντο, που περιλαμβάνει δείκτες που μετρούν τον κίνδυνο ελλείψεων εργατικού δυναμικού, το επίπεδο δέσμευσης των εργαζομένων, το μισθολογικό κόστος και την παραγωγικότητα της εργασίας, αντικατοπτρίζει τη συνολική κατάσταση του ανθρώπινου δυναμικού από ποσοτική και ποιοτική άποψη.

Η Οικονομία, που περιλαμβάνει μακροοικονομικούς, χρηματοοικονομικούς και επιχειρηματικούς δείκτες, αντανακλά το ευρύτερο οικονομικό περιβάλλον, τη χρηματοπιστωτική αστάθεια και τις προοπτικές των επιχειρήσεων.

Η Γεωπολιτική Κατάσταση, που περιλαμβάνει δείκτες που μετρούν τον γεωπολιτικό κίνδυνο, τον αριθμό των οικονομικών κυρώσεων και τον αριθμό των κυβερνοεπιθέσεων, αντανακλά τις αλλαγές σε επίπεδο πολέμων και συγκρούσεων, τις εμπορικές εντάσεις και την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο.

Το Κλίμα, που βασίζεται σε δείκτες όπως οι άμεσες οικονομικές απώλειες που αποδίδονται σε φυσικές καταστροφές, εξετάζει τους κινδύνους που σχετίζονται με περιβαλλοντικά ζητήματα, καθώς και τις οικονομικές επιπτώσεις των σχετικών κανονισμών για τις επιχειρήσεις.

«Οι εξειδικευμένοι σύμβουλοι, σε συνεργασία με κάθε επιχείρηση, καλούνται να αναλύσουν πολύπλοκα σενάρια, να εντοπίσουν δυνητικούς κινδύνους και να αναπτύξουν στρατηγικές πρόληψης, ώστε να μετριάσουν τις επιπτώσεις μιας κρίσης».

‣

Ο Καταναλωτής & Κοινωνία, που περιλαμβάνει δείκτες όπως η αποταμίευση των νοικοκυριών, αντικατοπτρίζει την κοινωνική κατάσταση καθώς και την εμπιστοσύνη των καταναλωτών για το μέλλον.

Για να αξιολογήσει τόσο τον ρυθμό όσο και τη φύση της αλλαγής, ο δείκτης υπολογίζει, μέσω μοντελοποίησης δεδομένων με τεχνητή νοημοσύνη, 40 ιδιόκτητες και δημόσιες σειρές δεδομένων από κορυφαίους οργανισμούς, που καλύπτουν χρονικά το εύρος από το 2019 έως τον Νοέμβριο του 2023.

Προσδιορίζει ποσοτικά την αλλαγή που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις και καθορίζει την κατάταξη των έξι κορυφαίων αιτιών αλλαγής συγκρίνοντας τις αντίστοιχες αυξήσεις τους από το 2022 έως το 2023.

Αυτή η προσέγγιση προσδιορίζει τους συγκεκριμένους παράγοντες αλλαγής που είχαν τον πιο ουσιαστικό αντίκτυπο στον συνολικό ρυθμό αλλαγής το 2023.

2. Παγκόσμια έρευνα με 3.400 υψηλόβαθμα στελέχη, που διεξήχθη από τον Οκτώβριο έως τον Νοέμβριο του 2023, σε 20 χώρες, 19 κλάδους και ένα πλήρες φάσμα εταιρικών λειτουργιών, για να συγκρίνει τις αντιλήψεις τους για την αλλαγή σε σχέση με την ανάλυση των επιχειρηματικών αλλαγών. • • •

Σε θετικό πρόσημο οι επιδόσεις των φορέων της Επαγγελματικής Ασφάλισης το 2023

Δρ. Χρήστος Π. Νούνης

Πρόεδρος του ΔΣ της Ελληνικής Ένωσης Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΕΛ.Ε.Τ.Ε.Α.) και του Ταμείου Επαγγελματικής Ασφάλισης του Υπουργείου Οικονομικών (Τ.Ε.Α.-ΥΠ.ΟΙΚ.)

Ελευθέριος Κ. Νικολάου

Σύμβουλος Διοίκησης της Ελληνικής Ένωσης Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΕΛ.Ε.Τ.Ε.Α.), Ανώτερο Στέλεχος του Ταμείου Επαγγελματικής Ασφάλισης του Υπουργείου Οικονομικών (Τ.Ε.Α.-ΥΠ.ΟΙΚ.)

ΗΕπαγγελματική Ασφάλιση αποτελεί έναν μηχανισμό πρόσθετης ασφαλιστικής προστασίας των εργαζομένων, ο οποίος χαρακτηρίζεται από τον προαιρετικό του χαρακτήρα ως προς την υπαγωγή των ασφαλισμένων μελών του σε αυτόν και ο οποίος δρα συμπληρωματικά ως προς τη βασική, υποχρεωτικού χαρακτήρα, δημόσια κοινωνική ασφάλιση. Ο μηχανισμός αυτός λειτουργεί στη χώρα μας, αλλά και διεθνώς, μέσω του θεσμού των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ) ή αλλιώς των Ιδρυμάτων Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Παροχών (ΙΕΣΠ).

Ο σκοπός και η λειτουργία των ΤΕΑ επικεντρώνονται στην προαιρετική, συμπληρωματική συνταξιοδοτική ασφάλιση, για τους κινδύνους του γήρατος, του θανάτου και της αναπηρίας, ενώ ορισμένα εξ αυτών παρέχουν προστασία και έναντι επιπρόσθετων κινδύνων, όπως χαρακτηριστικά αναφέρονται το επαγγελματικό ατύχημα, η ασθένεια, η διακοπή της εργασίας κ.ά.

Τα ΤΕΑ είναι μη κερδοσκοπικά ΝΠΙΔ, που λειτουργούν με πλήρη διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια, διαφάνεια και λογοδοσία και αποδίδουν απολογιστικά όλα τα οικονομικά τους πλεονάσματα στα ασφαλισμένα τους μέλη. Διασφαλίζουν σημαντικά φορολογικά οφέλη και απαλλαγές τόσο για τις καταβαλλόμενες ετήσιες εισφορές των μελών τους όσο και για τις συνταξιοδοτικές τους παροχές, είτε αυτές αποδίδονται με τη μορφή εφάπαξ είτε με τη μορφή τακτικής σύνταξης. Επίσης, παρέχουν στα μέλη τους άμεση, online ηλεκτρονική ενημέρωση για την αξία των ατομικών τους λογαριασμών, δηλαδή για το κεφάλαιο και τις υπεραξίες που έχουν σωρευτεί στους προσωπικούς τους «κουμπαράδες», όπως ακριβώς συμβαίνει με την ενημέρωση για το υπόλοιπο των τραπεζικών μας λογαριασμών, μέσω του web banking. Συνολικά, τα ΤΕΑ συνιστούν για την αγορά εργασίας, τους κοινωνικούς εταίρους, το ασφαλιστικό σύστημα και την εθνική οικονομία μια διεθνώς εμπειρικά δοκιμασμένη, αποτελεσματική, συμπληρωματική λύση συστηματικής και μακροπρόθεσμης αποταμίευσης για την ενίσχυση του εισοδήματος των εργαζομένων κατά την περίοδο κοντά και μετά τη συνταξιοδότηση.

Η Επαγγελματική Ασφάλιση στην Ελλάδα, καταγράφοντας μια μακρόχρονη ιστορία με την ίδρυση του πρώτου ΤΕΑ, ήδη από το 2004, παρουσιάζει μια σημαντική πορεία ανάπτυξης την τελευταία 7ετία, παρά την παρατεταμένη κρίση και την πρόσφατη παγκόσμια αβεβαιότητα, λόγω των επιπτώσεων της πανδημίας και των πολεμικών συγκρούσεων.

Ο θεσμός των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης αριθμεί πλέον 32 ΤΕΑ, εκ των οποίων τα 28 είναι TEA προαιρετικής και τα 4 ΤΕΑ υποχρεωτικής ασφάλισης, ενώ θα πρέπει να υπογραμμιστεί ότι τα 18 από τα συνολικά 28 ΤΕΑ προαιρετικής ασφάλισης (ή ποσοστό 64% του συνόλου) συστάθηκαν κατά την περίοδο 2017-2023. Παράλληλα, σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Ένωσης Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΕΛ.Ε.Τ.Ε.Α.), η οποία αποτελεί το επίσημο θεσμικό όργανο για την ενιαία εκπροσώπηση των ΤΕΑ στην Ελλάδα, τα εγγεγραμμένα μέλη των 32 Ταμείων έφτασαν τους 222.671 εργαζομένους στις 31.12.2023. Αυτό σημαίνει ότι ο αριθμός των ενεργών ασφαλισμένων σε επαγγελματικά ταμεία στη χώρα μας αντιπροσωπεύει το 4,85% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού της και το 5,97% των απασχολουμένων στην αγορά εργασίας.

Αναφορικά με την αξία του Ενεργητικού τους, και σύμφωνα με στοιχεία της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, στις 31.12.2023, τα περιουσιακά στοιχεία του συνόλου των ΤΕΑ στην Ελλάδα ανέρχονταν σε 2,139 δισ. ευρώ, σημειώνοντας ετήσια αύξηση κατά 18,01%. Στο πλαίσιο αυτό, αν εξετάσουμε αποκλειστικά την αξία του Ενεργητικού των ΤΕΑ προαιρετικής ασφάλισης, στις 31.12.2023 τα περιουσιακά τους στοιχεία ανέρχονταν σε 383 εκατ. ευρώ, καταγράφοντας ετήσια αύξηση κατά 43,04%.

Στο διάγραμμα που ακολουθεί, παρουσιάζουμε την εξελικτική πορεία δημιουργίας των ΤΕΑ και της αξίας του Ενεργητικού τους κατά τη χρονική περίοδο 2005-2023, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στο αναπτυξιακό άλμα που διέγραψε ο 2ος Πυλώνας Ασφάλισης την τελευταία 7ετία στη χώρα μας, τόσο σε όρους σύστασης νέων φορέων Επαγγελματικής Ασφάλισης όσο και μεγέθυνσης της αξίας του συνόλου της περιουσίας τους.

Πιο αναλυτικά, στο αναφερόμενο διάγραμμα, καταγράφουμε τις «χαμηλές πτήσεις» του 2ου Πυλώνα Ασφάλισης από το 2004 έως και το 2012, καθώς στο εν λόγω διάστημα ιδρύθηκαν και λειτούργησαν μόλις 9 Επαγγελματικά Ταμεία προαιρετικής ασφάλισης, με συνολική αξία Ενεργητικού στα 86 εκατ. ευρώ στις 31.12.2012. Το έτος 2013, ιδρύθηκαν τα 4 Ταμεία Υποχρεωτικής Επαγγελματικής Ασφάλισης και το συνολικό Ενεργητικό του κλάδου εκτοξεύτηκε στα 979 εκατ. ευρώ. Από εκεί και έπειτα, παρατηρούμε τη ραγδαία αναπτυξιακή εξέλιξη του θεσμού, καθώς στα τέλη του 2023 το συνολικό ενεργητικό των 32 πλέον ΤΕΑ υπερδιπλασιάστηκε, αγγίζοντας τα 2,139 δισ. ευρώ ή αύξηση 118% για τη δεκαετή περίοδο 2013-2023.

Άξιο αναφοράς είναι επίσης το γεγονός ότι η συνολική αξία του Ενεργητικού των ΤΕΑ προαιρετικής ασφάλισης, βάσει των στατιστικών στοιχείων της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, σημείωσε αύξηση 345% την περίοδο 2012-2023, ανερχόμενη από τα 86 στα 383 εκατ. ευρώ. Θα πρέπει επίσης να αναφερθεί ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, η μέση σταθμική απόδοση του υπό διαχείριση χαρτοφυλακίου του κλάδου, κατά το 2023, διαμορφώθηκε σε περίπου 9,5%.

Στο πλαίσιο αυτό, στο διάγραμμα που ακολουθεί, παρουσιάζουμε τις μέσες ετήσιες επενδυτικές αποδόσεις που προσέφεραν τα ελληνικά ΤΕΑ στα ασφαλισμένα τους μέλη κατά τη χρονική περίοδο 2011-2023. Η μέση ετήσια υπεραξία του 4,0% που κατέγραψαν στα χαρτοφυλάκια των επαγγελματικών ταμείων οι διαχειριστές επενδύσεων, τα τελευταία 13 έτη, συνιστά την έμπρακτη απόδειξη της χρησιμότητας συμμετοχής και της ανταποδοτικότητας των παροχών των ΤΕΑ ως οχημάτων μακροπρόθεσμης συνταξιοδοτικής αποταμίευσης για τους ασφαλισμένους τους. Και σε αυτό θα πρέπει να προστεθεί η

παρατήρηση πως, ιδιαίτερα για το έτος 2023, επετεύχθη η υψηλότερη μέση ετήσια επενδυτική απόδοση της αναφερόμενης περιόδου, η οποία μάλιστα, ακολουθώντας έπειτα από ένα έτος προκλήσεων και σημαντικής πτωτικής πορείας των χρηματοπιστωτικών αγορών, κατάφερε να «διαγράψει» ουσιαστικά την αρνητική απόδοση του προηγούμενου έτους.

Επιπλέον, αξίζει να σημειωθεί πως ο μέσος όρος των ετήσιων αποδόσεων των ελληνικών ΤΕΑ συμβαδίζει και με τις επενδυτικές αποδόσεις των αντίστοιχων ευρωπαϊκών επαγγελματικών ταμείων. Για παράδειγμα, η μέση ετήσια απόδοση που ενέγραψαν στα Ενεργητικά τους τα περίπου 150.000 συνολικά εν λειτουργία ευρωπαϊκά επαγγελματικά ταμεία την περίοδο 2004-2019 ήταν της τάξεως του 5,0%, βάσει των επίσημων διαθέσιμων στατιστικών στοιχείων από την Ευρωπαϊκή Εποπτική Αρχή Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων (EIOPA).

Με σκοπό όμως να κατανοήσουμε το πόσο σημαντικό είναι το ανωτέρω αποτέλεσμα της καταγραφής του 4,0% ως μέσης ετήσιας επενδυτικής απόδοσης των ΤΕΑ, ας εξετάσουμε το παρακάτω ενδεικτικό παράδειγμα, σύμφωνα με το οποίο η εφάπαξ επένδυση ενός ποσού ύψους 100 ευρώ σε ένα ελληνικό επαγγελματικό ταμείο το 2010 θα είχε αποτίμηση 163,35 ευρώ στα τέλη του 2023, βάσει του αναφερόμενου μέσου όρου ετήσιων αποδόσεων των ΤΕΑ κατά την περίοδο 2011-2023. Επιπρόσθετα, εάν αναλογιστούμε ότι ένα κεφάλαιο που ανατοκίζεται με μια απόδοση/επιτόκιο 4,0% διπλασιάζεται στα 18 χρόνια, τότε μπορούμε να αντιληφθούμε την αξία της επίτευξης και στο μέλλον αντίστοιχων ποσοστών επενδυτικών επιδόσεων από πλευράς των ελληνικών ΤΕΑ, προς όφελος των ασφαλισμένων τους μελών.

Έχοντας, λοιπόν, όλα τα ανωτέρω υπ’ όψιν, και παρά τη σημαντική αναπτυξιακή πορεία που καταγράφει ο θεσμός των ΤΕΑ, θα πρέπει να τονίσουμε πως το μέλλον του σε εγχώριο επίπεδο χαρακτηρίζεται όχι μόνον από θετικές προοπτικές αλλά και από σημαντικές προκλήσεις, ιδιαίτερα σε συνέχεια των πρόσφατων μεταρρυθμιστικών παρεμβάσεων στον 2ο Πυλώνα Ασφάλισης από την πλευρά της Πολιτείας. Η συζήτηση και η διερεύνηση των προκλήσεων και των προοπτικών αυτών αναμένεται να αποτελέσουν το κύριο θέμα του επερχόμενου 5oυ Συνεδρίου Επαγγελματικής Ασφάλισης, που διοργανώνει η Ελληνική Ένωση Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΕΛ.Ε.Τ.Ε.Α.), σε συνεργασία με την ethosEVENTS, την Πέμπτη 4 Απριλίου 2024, στο ξενοδοχείο Athenaeum InterContinental. Ένα Συνέδριο το οποίο, με την τακτική ετήσια διεξαγωγή του, έχει καταφέρει να καθιερωθεί ως θεσμός για τον 2ο Πυλώνα Ασφάλισης και να τυγχάνει της αναγνώρισης και της προσμονής όλων των ενδιαφερόμενων μερών στον χώρο της Επαγγελματικής Ασφάλισης.

Το φετινό Συνέδριο, με γενικό τίτλο: «Μετάβαση στο νέο θεσμικό περιβάλλον της Επαγγελματικής Ασφάλισης: Προκλήσεις και προοπτικές», αποσκοπεί στην καταγραφή και αποκωδικοποίηση των τελευταίων εξελίξεων που έλαβαν χώρα το προηγούμενο έτος σε εγχώριο και ευρωπαϊκό επίπεδο στον θεσμό της Επαγγελματικής

Ασφάλισης, αλλά και του εγχώριου συνταξιοδοτικού-ασφαλιστικού συστήματος γενικότερα.

Μέσω τοποθετήσεων, εμπειρικών αναλύσεων και εμπεριστατωμένων

παρουσιάσεων διακεκριμένων ομιλητών από την Ελλάδα και το εξωτερικό, επιχειρείται η ολοκληρωμένη και εις βάθος ενημέρωση των συμμετεχόντων επί των θεμάτων που απασχόλησαν, αλλά και που αναμένεται να απασχολήσουν, τη νέα χρονιά, τον 2ο Πυλώνα Ασφάλισης σε εγχώριο και ευρωπαϊκό επίπεδο. Απώτερος στόχος του Συνεδρίου είναι μια ολιστική προσέγγιση της φιλοσοφίας, των μηχανισμών λειτουργίας και του ρόλου των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης ως συμπληρωματικών συνταξιοδοτικών οχημάτων, σε όλα τα δυνητικώς εμπλεκόμενα μέρη της αγοράς εργασίας (εργοδοτών-εργαζομένων) στον κλάδο της Επαγγελματικής Ασφάλισης.

Καταληκτικά, σημειώνεται πως, στο πλαίσιο των εργασιών του, θα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην ανάλυση της «επόμενης ημέρας» της Επαγγελματικής Ασφάλισης στην Ελλάδα, μετά την ψήφιση από την Πολιτεία και εισαγωγή του νέου ρυθμιστικού πλαισίου λειτουργίας των επαγγελματικών ταμείων στο κλείσιμο του 2023, των επιπτώσεων της δύσκολης διεθνούς συγκυρίας μεταβλητότητας και αβεβαιοτήτων (έντονες διακυμάνσεις αγορών, πληθωρισμός, αντιστροφή επιθετικής συσταλτικής νομισματικής πολιτικής κεντρικών τραπεζών, αυξανόμενες γεωπολιτικές εντάσεις, περιβαλλοντική και κλιματική κρίση κ.λπ.) στις επενδυτικές επιδόσεις των επαγγελματικών ταμείων, από πλευράς των αρμόδιων διαχειριστών επενδύσεων καθώς και εξειδικευμένων μακροοικονομικών και λοιπών κοινωνικοασφαλιστικών πεδίων του εγχώριου οικονομικού συστήματος. • • •

Δημήτρης Μπατζής

Επικεφαλής νοτίου τομέα Κεντροανατολικής Ευρώπης και Μεσογείου και εκπρόσωπος ESG Γερμανίας, Αυστρίας & CEEMED της Schroders

H Schroders έχει αναπτύξει επενδυτικές

προτάσεις σε τομείς που αποτελούν και θα αποτελέσουν τεράστιες προκλήσεις

Ο Δημήτρης Μπατζής θα είναι ο οικοδεσπότης στο “The Savvy Investor - 3D Reset”, το κορυφαίο συνέδριο που διοργανώνει η Schroders για Έλληνες επενδυτές, με διεθνείς ομιλητές, το οποίο θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα, στις 20 Μαρτίου 2024.

ίναι η δεύτερη φορά κατά την οποία η Schroders διοργανώνει στην Αθήνα συνέδριο που απευθύνεται στον επενδυτικό κόσμο. Ποιος είναι ο κύριος στόχος;

Η Schroders, η οποία ιδρύθηκε το 1804, δραστηριοποιείται αποκλειστικά στην ενεργή διαχείριση περιουσιακών στοιχείων. Αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες ανεξάρτητες εταιρείες διαχείρισης επενδύσεων στην Ευρώπη και σήμερα απασχολεί περισσότερους από 6.300 ανθρώπους σε 38 τοποθεσίες.

Το συνέδριο ονομάζεται “The Savvy Investor

- 3D Reset” και έχει στο επίκεντρο τρεις παραμέτρους, οι οποίες για την Schroders είναι οι κυρίαρχες τάσεις που θα συνεχίσουν να έχουν τεράστιες μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία. Συνολικά, τα 3Ds, δηλαδή Deglobalization, Decarbonization και Demographics (αποπαγκοσμιοποίηση, απανθρακοποίηση και δημογραφικές επιπτώσεις) θα συνεχίσουν να αναδιαμορφώνουν το επενδυτικό τοπίο. Η κατανόηση των 3Ds μπορεί να οδηγήσει στον εντοπισμό νέων επενδυτικών τάσεων και ευκαιριών και, εν τέλει, στην κατάλληλη προσαρμογή των επενδυτικών στρατηγικών. Υπό αυτό το πρίσμα, η Schroders υποστηρίζει τους επενδυτές για να μπορέσουν να προσανατολιστούν σε αυτό το νέο επενδυτικό τοπίο, αξιοποιώντας τη δυναμική του. Επιπροσθέτως, σε αυτήν τη διεθνή συγκυρία, η επενδυτική δυναμική και η επίτευξη θετικών αποδόσεων απαιτούν μια ολιστική προσέγγιση, όχι με βραχυπρόθεσμη εστίαση, αλλά επικεντρωμένη σε βιώσιμες επενδύσεις. Αυτή η οπτική είναι μια νέου τύπου επενδυτική κουλτούρα, που δεν βασίζεται στο κυνήγι αποδόσεων.

Στον Κώστα Παπαγρηγόρη

Τι είναι αυτό που «βλέπει» η Schroders

για τα επόμενα πέντε χρόνια στη διεθνή οικονομία και στις επενδύσεις ως ευκαιρίες και προοπτικές; Σίγουρα, βρισκόμαστε σε ένα καινούργιο περιβάλλον επενδύσεων, καθώς οι μεταβολές τόσο στις αγορές όσο και στις παραμέτρους που συνδέονται με τις επενδύσεις, δηλαδή τον πληθωρισμό και την παρεμβατική πολιτική των κεντρικών τραπεζών, έχουν οδηγήσει σε ένα νέο καθεστώς που θα επηρεάσει βαθύτατα τον επενδυτικό κόσμο. Εμείς αναμένουμε ότι ο λεγόμενος «εκδημοκρατισμός» των ιδιωτικών περιουσιακών στοιχείων, όπως για παράδειγμα τα ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια ή τα ακίνητα, θα συνεχίσουν να γνωρίζουν αυξημένη ανταπόκριση. H Schroders, προσανατολισμένη πάντα στην ύψιστη σημασία της βιωσιμότητας, έχει επίσης αναπτύξει επενδυτικές προτάσεις σε τομείς που αποτελούν και θα αποτελέσουν τεράστιες προκλήσεις, όπως η κλιματική κρίση, η πράσινη μετάβαση, η επάρκεια νερού, οι διαταραχές στη διατροφική αλυσίδα, η δέσμευση άνθρακα κ.λπ.

Το 2022, διαμορφώθηκε ένα δύσκολο

περιβάλλον για τα ομόλογα. Τι έχει

αλλάξει από τότε και πόσο δύσκολο είναι να επενδύσει κανείς σε αυτά ή σε funds;

Στην πανδημία, τα ομόλογα δεν βρέθηκαν

ψηλά στις επιλογές των επενδυτών, καθώς δεν αποτελούσαν εργαλείο διαφοροποίησης, λόγω της ιδιαίτερα θετικής τους συσχέτισης με τις μετοχές. Παρ’ όλο που, το 2022, η έκρηξη του πληθωρισμού λειτούργησε αποτρεπτικά για τις συγκεκριμένες επενδύσεις, τα δεδομένα στις αγορές έχουν διαφοροποιηθεί πλέον σημαντικά και αυτήν τη στιγμή οι επενδυτές έχουν μια σημαντική ευκαιρία να «κλειδώσουν» ικανοποιητικές αποδόσεις μέσω των επενδύσεων σε ομόλογα. Μάλιστα, εάν οι επενδυτές επιλέξουν να τοποθετηθούν σε ένα Αμοιβαίο Κεφάλαιο το οποίο έχει επενδύσεις σε μια ευρύτατη ποικιλία ομολόγων (κάτι που ένας ιδιώτης επενδυτής δεν είναι σε θέση να αναπαράγει), τότε μπορούν πιο εύκολα να διαχειριστούν το ρίσκο τους απ’ ό,τι εάν είχαν επενδύσει σε επιμέρους ομολογιακούς τίτλους.

Πώς βλέπει η Schroders την ελληνική αγορά μετά την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας;

Η αναβάθμιση της πιστοληπτικής αξιολόγησης και από την Fitch –η δεύτερη αξιολόγηση επενδυτικής βαθμίδας έπειτα από τουλάχιστον 13 χρόνια– σηματοδοτεί το γεγονός ότι η εθνική οικονομία σημειώνει ισχυρή ανάκαμψη και η Ελλάδα επιδεικνύει εντυπωσιακή δημοσιονομική προσαρμογή. Μετά την εξέλιξη αυτή, είναι σαφές ότι δρομολογείται η εισροή κεφαλαίων στα ελληνικά ομόλογα. Είναι επίσης ενθαρρυντικό το γεγονός ότι η ελληνική αγορά μετοχών έχει ενισχυθεί και έχει αποκτήσει όχι μόνο ευρωπαϊκή, αλλά, πλέον, και διεθνή αναγνώριση. Στην ουσία, έχουμε τώρα μια μοναδική ευκαιρία να δημιουργηθεί μια δυναμική «δεξαμενή» επενδυτών. Η αύξηση του ενδιαφέροντος αντανακλά την ισχυροποίηση της οικονομίας και επιβεβαιώνει την αύξηση της εμπιστοσύνης των επενδυτών.

Σε τέτοια υψηλά επίπεδα στις χρηματιστηριακές αγορές και με την Fed να βρίσκεται στην αφετηρία της μείωσης των επιτοκίων, έχει νόημα να επενδύσει κανείς σε μετοχές;

Οι μετοχικές αγορές τρέχουν εξαιρετικά καλά από τον Δεκέμβριο του 2023 –οι δείκτες μετοχών σημειώνουν νέα υψηλά (ακόμη και σε καθημερινή βάση). Είναι, λοιπόν, προφανές για τον επενδυτή να φοβάται να επενδύσει σε τόσο υψηλά επίπεδα.

H πρόσφατη έρευνά μας κατέδειξε ότι η χρηματιστηριακή αγορά των ΗΠΑ βρίσκεται σε ιστορικά υψηλά επίπεδα συχνότερα από ό,τι νομίζουμε (από τον Ιανουάριο του 1926 περίπου 30% των περιπτώσεων). Κατά μέσο όρο, οι δωδεκάμηνες αποδόσεις μετά την κατάκτηση ενός ιστορικού υψηλού σημείου είναι καλύτερες σε σύγκριση με τις περιπτώσεις που οι αγορές δεν σημειώνουν νέα υψηλά επίπεδα: 10,3% σε σύγκριση με 8,6%.

Επίσης, για το 2024, σημαντικό είναι να σημειωθεί ότι οι κεντρικές τράπεζες θα αρχίσουν να μειώνουν τα επιτόκια, γεγονός που θα έχει προφανώς επιπτώσεις στις κεφαλαιαγορές. Εδώ η ανάλυσή μας έχει δείξει ότι, στους 12 μήνες μετά την έναρξη της μείωσης των επιτοκίων από την Fed, η μέση απόδοση των αμερικανικών μετοχών ήταν 11% (πριν από την αφαίρεση του πληθωρισμού), ξεπερνώντας τα ομόλογα κατά 6%, τα εταιρικά ομόλογα κατά 5% και τα μετρητά κατά εκπληκτικά 9% (αξιολόγηση ιστορικών στοιχείων από το 1929). Η επένδυση είναι σαν τη ζωγραφική –υπάρχουν πολλοί τρόποι να εκφραστείς, αλλά ένα πράγμα είναι κοινό: κάθε καλλιτέχνης πρέπει να δώσει χρόνο στο χρώμα να στεγνώσει. Έτσι και με τις επενδύσεις: πρέπει να δώσετε χρόνο στο χαρτοφυλάκιό σας να χτιστεί και να εκφράσετε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο ποιες επενδύσεις σάς ταιριάζουν καλύτερα. Επομένως, πάρτε μεγαλύτερο χρονικό ορίζοντα σχεδιασμού του χαρτοφυλακίου σας, ιδανικά ξεκινώντας από το 2024. • • •

Οι εισηγμένες

εταιρείες στο ΧΑ που διακρίθηκαν για τις επιδόσεις τους

Οι εισηγμένες επιχειρήσεις που στηρίζουν την ελληνική οικονομία και συμβάλλουν στην ανάπτυξη του χρηματιστηριακού θεσμού βρέθηκαν, για 21η συνεχόμενη χρονιά, στο επίκεντρο της Τελετής Απονομής των Επιχειρηματικών Βραβείων ΧΡΗΜΑ, τα οποία διοργανώνει το περιοδικό ΧΡΗΜΑ σε συνεργασία με την ethosEVENTS και το οικονομικό και επιχειρηματικό portal banks.com.gr.

Τα Επιχειρηματικά Βραβεία ΧΡΗΜΑ αναγνωρίζονται από την επιχειρηματική και επενδυτική κοινότητα ως ένας καταξιωμένος θεσμός ετήσιας αξιολόγησης των εισηγμένων στο Χρηματιστήριο Αθηνών εταιρειών. Πρωτοπόρος στην έγκυρη και εις βάθος ενημέρωση στο οικονομικό, επιχειρηματικό και χρηματιστηρι-

ακό γίγνεσθαι, το περιοδικό ΧΡΗΜΑ καινοτόμησε το 2003 εισάγοντας τη διοργάνωση των συγκεκριμένων βραβείων στη χρηματιστηριακή αγορά.

Η λαμπερή τελετή απονομής #hraw23 πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 9 Φεβρουαρίου 2024 με φυσική παρουσία στο Divani Caravel, καθώς και με παράλληλη online μετάδοση από το LiveOn Expo Complex, το καινοτόμο 3D εκθεσιακό και συνεδριακό κέντρο της LiveOn, της ψηφιακής πλατφόρμας Επιχειρηματικής Επικοινωνίας και Εκδηλώσεων. Την εκδήλωση τίμησαν με τη συμμετοχή τους εξέχοντες θεσμικοί ομιλητές αλλά και σημαντικοί εκπρόσωποι της επιστημονικής κοινότητας και της αγοράς.

Στη φετινή διοργάνωση απονεμήθηκαν δύο τιμητικές διακρίσεις και συγκεκριμένα:

• Τη διάκριση «Εμβληματική Προσωπικότητα της Κεφαλαιαγοράς για το 2023» έλαβε η κ. Βασιλική Λαζαράκου, διδάκτωρ Νομικής, πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, μέλος του ΔΣ της ESMA και της IOSCO, μέλος του ΔΣ της Επιτροπής Εταιρικής Διακυβέρνησης του ΟΟΣΑ.

«Εμβληματική Προσωπικότητα της Κεφαλαιαγοράς για το 2023» Βασιλική Λαζαράκου, Διδάκτωρ Νομικής, Πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, Μέλος του ΔΣ της ESMA και της IOSCO, Μέλος του ΔΣ της Επιτροπής Εταιρικής Διακυβέρνησης του ΟΟΣΑ.

• Τη διάκριση «Εμβληματική Προσωπικότητα του Χρηματιστηρίου Αθηνών για το 2023» έλαβε ο Δρ. Βασίλης Αποστολόπουλος, διευθύνων σύμβουλος του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών.

«Εμβληματική Προσωπικότητα του Χρηματιστηρίου Αθηνών για το 2023» Δρ. Βασίλης Αποστολόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος, Όμιλος Ιατρικού Αθηνών.

Photo Credit ©Θεόδωρος Αναγνωστόπουλος/PHOTOPRESS Θ&Α Αναγνωστόπουλοι

Το βραβείο Καλύτερης Εταιρείας-2023 απονεμήθηκε στις παρακάτω εταιρείες:

Όλες τις εταιρείες που βραβεύθηκαν στις 19 κατηγορίες μπορείτε να τις δείτε αναλυτικά στο τέλος του απολογισμού.

Κατά την έναρξη της εκδήλωσης, θεσμικό χαιρετισμό απηύθυνε η υφυπουργός Ανάπτυξης, κ. Άννα Μάνη-Παπαδημητρίου, η οποία ανέφερε: «Είναι μεγάλη μου χαρά να παρίσταμαι σήμερα στα Επιχειρηματικά Βραβεία ΧΡΗΜΑ. Είναι ένας θεσμός με υψηλή προστιθέμενη αξία, καθώς τα εν λόγω βραβεία αποδίδονται από την ίδια την επιχειρηματική κοινότητα και το αναγνωστικό κοινό. Επιβραβεύοντας το επιχειρείν αναδεικνύουμε τις αξίες της επιχειρηματικότητας, την καινοτομία, την εξωστρέφεια. Η κυβέρνηση βρίσκεται σταθερά δίπλα στην επιχειρηματικότητα, δίπλα στις προσπάθειες. Πάνω από το 60% της ανάπτυξης του 2024 θα προέλθει από το ΠΔΕ, το οποίο, αυτήν τη χρονιά, θα ανέλθει σε 12,2 δισ. ευρώ, αυξημένο κατά 12%, και θα είναι το μεγαλύτερο των τελευταίων 14 ετών».

Χαιρετισμός-Ομιλία: Άννα Μάνη-Παπαδημητρίου, Υφυπουργός Ανάπτυξης.

Κεντρική ομιλία, με θέμα «Δυναμική και προοπτικές της ελληνικής οικονομίας», παρέθεσε ο κ. Νίκος Βέττας, γενικός διευθυντής του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών – ΙΟΒΕ, στην οποία ανέφερε: «Το να μην αναγνωρίζει κανείς την πρόοδο που επιτεύχθηκε τα τελευταία χρόνια θα είναι λάθος. Όμως είναι λάθος και να νομιζουμε ότι η οικονομία έφτασε εκεί που θέλουμε να φτάσει». Στην παρουσίασή του επεσήμανε ότι, μακροοικονομικά, το ΑΕΠ κινείται συστηματικά καλύτερα από τον μέσο όρο της Ευρώπης. Μετά τη μεγάλη ανάκαμψη από την πανδημία, όμως, τόσο εμείς όσο και η Ευρώπη έχουμε αρχίσει και «φρενάρουμε». Αναφορικά με το επίπεδο των επενδύσεων σήμερα στη χώρα, ο κ. Βέττας επεσήμανε ότι το επενδυτικό κενό παραμένει και «είναι στο μισό από αυτό που θα έπρεπε να έχουμε για να φτάσουμε την υπόλοιπη Ευρώπη. Για να φτάσουμε εκεί που πρέπει, πρέπει να τις διπλασιάσουμε σε έναν χρόνο». Κατά την εκτίμηση

1ο Βραβείο: MOTOR OIL

2ο Βραβείο: HELLENiQ ENERGY

3ο Βραβείο: ΕΛΒΑΛΧΑΛΚΟΡ

Νίκος Βέττας, Γενικός Διευθυντής, Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών-ΙΟΒΕ, Καθηγητής, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

του ΙΟΒΕ, ο πληθωρισμός δεν θα μπορέσει να «χαλιναγωγηθεί» εύκολα την επόμενη δεκαετία. Δίνοντας το στίγμα για το εγγύς μέλλον, ο κ. Βέττας είπε ότι είναι αναγκαίο, του χρόνου, το πρωτογενές πλεόνασμα να πάει πάνω από το 2%. Παράλληλα, κατά τον ίδιο, είναι αναγκαίο να περιοριστεί το δημόσιο χρέος, αλλά και να περιοριστούν οι δημόσιες δαπάνες, που είναι υψηλές σε σχέση με το ΑΕΠ.

Κρις Αίσωπος, Πρόεδρος, Ένωση Θεσμικών Επενδυτών (ΕΘΕ).

Ο κ. Κρις Αίσωπος, πρόεδρος της Ένωσης Θεσμικών Επενδυτών (ΕΘΕ), ανέφερε στον χαιρετισμό του: «H Eλλάδα διέπρεψε χρηματιστηριακά το 2022, όταν ο πλανήτης κατέρρεε, ενώ και το 2024 δεν έχει ξεκινήσει άσχημα. Το 2024, δεν μπορούμε να προβλέψουμε τους ρυθμούς ανάπτυξης. Σκεφτείτε ότι 60 χώρες οδηγούνται στις κάλπες, 3,5 δισ. πολίτες πάνε να ψηφίσουν (σ.σ. ευρωεκλογές), το 60% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Οπότε οτιδήποτε μπορεί να συμβεί το 2024. Τα τελευταία 14 χρόνια, πάντα κάτι συμβαίνει στη χώρα, ελπίζουμε να μη συμβεί κάτι εφέτος».

Χαρούλα Απαλαγάκη, Acting Γενική Διευθύντρια, Ελληνική Ένωση Τραπεζών.

Η κ. Χαρούλα Απαλαγάκη, acting γενική διευθύντρια της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών, αναφέρθηκε στο έργο που έχει αναλάβει η Ένωση, να προβάλλει σιγά-σιγά προς τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές το εξαιρετικά σύνθετο εποπτικό πλαίσιο «το οποίο δεν επενεργεί με τον πιο φιλικό τρόπο στο επιχειρείν». Ανέφερε ότι «αυτήν τη στιγμή, οι ελληνικές συστημικές τράπεζες είναι αρκετά ψηλά συγκριτικά με άλλες ευρωπαϊκές όσον αφορά την κεφαλαιοποίηση και τα πραγματικά μεγέθη. Το περασμένο καλοκαίρι, οι ελληνικές συστημικές τράπεζες αξιολογήθηκαν πολύ καλύτερα από άλλα βαριά ονόματα διαφόρων ευρωπαϊκών ιδρυμάτων. Αλλά και οι καταναλωτές έλαβαν ιδιαίτερη στήριξη από τις τράπεζες το 2023, καθώς σε 442.000 δανειακές συμβάσεις το επιτόκιο πάγωσε στο ύψος του Μαρτίου του 2023. Δεν έχει διαδοθεί επαρκώς το γεγονός ότι, στις φυσικές καταστροφές στον Θεσσαλικό Κάμπο, οι τράπεζες προσέφεραν 50 εκατ. ευρώ».

Παρουσίαση: Χρήστος Κώνστας, Δημοσιογράφος, Head of Content, ethosMEDIA. Κωνσταντίνος Παπαγρηγόρης, Οικονομικός-Επιχειρηματικός Συντάκτης.

Ο κ. Σπύρος Κυρίτσης, πρόεδρος του Συνδέσμου Μελών Χρηματιστηρίων Αθηνών (ΣΜΕΧΑ), στην παρουσίασή του με τίτλο «Εξελίξεις και προοπτικές το 2024», ανέφερε ότι το 2023 ήταν χρονιά καμπής για την ελληνική κεφαλαιαγορά, καθώς απέκτησε δυναμική που συνεχίζεται και τους πρώτους μήνες του 2024, με αποτέλεσμα να είμαστε αισιόδοξοι. Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά τις προοπτικές και τις προκλήσεις, επεσήμανε τα παρακάτω σημεία:

Συνέχιση του αυξανόμενου επενδυτικού ενδιαφέροντος για ελληνικές μετοχές, σε συνάρτηση με τη μακροοικονομική εξέλιξη των μεγεθών της οικονομίας.

Περαιτέρω προώθηση των ενεργειών για την είσοδο της χρηματιστηριακής αγοράς στην κατηγορία «Ανεπτυγμένη».

Υψηλή μερισματική απόδοση, ενισχυμένη και από μερίσματα τραπεζών.

Ενίσχυση της ρευστότητας του ΧΑ, μέσω της συνεχούς εξωστρέφειάς του, αλλά και νέων εισαγωγών εταιρειών.

Ταμείο Ανάκαμψης και ΧΑ.

Νέο πλαίσιο για εισαγωγή στην Οργανωμένη Αγορά και κανόνες ελάχιστης διασποράς.

CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) – Νέες κανονιστικές υποχρεώσεις για δημοσιοποίηση στοιχείων και πληροφοριών σχετικά με το ESG – Εκθέσεις Βιωσιμότητας από το 2025 για τη χρήση του 2024.

Εναρκτήρια προσφώνηση: Κωνσταντίνος Ουζούνης, CEO, ethosGROUP.

Σπύρος Κυρίτσης, Πρόεδρος, Σύνδεσμος Μελών Χρηματιστηρίων Αθηνών (ΣΜΕΧΑ).

Θεόδωρος Πελαγίδης, Υποδιοικητής, Τράπεζα της Ελλάδος.

Γρηγόρης Δ. Δημητριάδης, Διευθύνων Σύμβουλος και Εκτελεστικό Μέλος ΔΣ, Υπερταμείο (ΕΕΣΥΠ).

Η κ. Βασιλική Λαζαράκου, στο πλαίσιο της βράβευσής της, παρέθεσε σύντομη ομιλία, στην οποία ανέφερε: «Όταν πήγα στη Βουλή να διοριστώ, είχα θέσει 4 στόχους, τρεις ελληνικούς και έναν ευρωπαϊκό. Ο πρώτος ήταν οι αλλαγές στη νομοθεσία, όπου έπρεπε να γίνουν. Κάναμε την εισήγηση για τα θέματα εταιρικής διακυβέρνησης, τα οποία έχω να πω πως μας ανέβασαν επίπεδο. Ως δεύτερο στόχο είχα θέσει το θέμα της ενίσχυσης της εποπτείας της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς. Με προειδοποιήσεις, με συστάσεις, κάνουμε μια τρομερή προσπάθεια, προκειμένου να προλαμβάνουμε αντί να επιβάλλουμε κυρώσεις. Τρίτο θέμα ήταν οι νέες τεχνολογίες, γιατί οι αγορές αλλάζουν συνεχώς, η τεχνολογία είναι το Α και το Ω. Ενσωματώσαμε νέες τεχνολογίες, τώρα τρέχουμε το έργο για τον ψηφιακό μας μετασχηματισμό. Και το θέμα που ήταν ευρωπαϊκό ήταν η ενίσχυση της παρουσίας της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς στο ευρωπαϊκό ESMA. Αυτό έχει επιταχυνθεί, είμαστε στο διοικητικο συμβούλιο της ESMA, είμαστε στη δεύτερη θητεία και προεδρεύουμε στην επιτροπή των τιτλοποιήσεων.

Δημήτρης Γαβαλάκης, Γενικός Γραμματέας, Επαγγελματικό Επιμελητήριο Αθηνών (ΕΕΑ) - Συντονιστής Ασφαλιστικών Πρακτόρων.

Όμιλος Quest: Αναπτυξιακός σχεδιασμός

με το βλέμμα στο μέλλον

Επενδύσεις,

διαρκής μετασχηματισμός και δέσμευση στη βιώσιμη ανάπτυξη

Κατά την τελευταία δεκαετία, ο Όμιλος

Quest, επιδεικνύοντας ανθεκτικότη-

τα και ευελιξία, και μέσα από αναπτυξιακές επενδύσεις, την αξιοποίηση και ανάπτυξη των ταλαντούχων ανθρώπων του, τον συνεχή μετασχηματισμό και την ενίσχυση της εξωστρέφειας, εξελίσσεται διαρκώς σε έναν από τους μεγαλύτερους ελληνικούς επιχειρηματικούς ομίλους. Σήμερα, αποτελείται από 14 εταιρείες με δραστηριότητα σε νευραλγικούς τομείς της οικονομίας, όπως Ψηφιακές Τεχνολογίες, Κλιματισμό, Ταχυμεταφορές και Πράσινη Ενέργεια.

Ο Όμιλος κατάφερε, μέσα σε μία δεκαετία, να υπερτριπλασιάσει τον κύκλο εργασιών του, από 283 εκατ. ευρώ το 2012 σε 1,04 δισ. ευρώ το 2022, ενώ οι εταιρείες του έχουν δραστηριότητα σε πάνω από 30 χώρες, με το 24% περίπου των ενοποιημένων πωλήσεων, το 2022, να προέρχεται από το εξωτερικό. Κατά το εννεάμηνο του 2023, ο Όμιλος πέτυχε πωλήσεις 827 εκατ. ευρώ, κέρδη EBITDA 60 εκατ. ευρώ και κέρδη μετά από φόρους 32 εκατ. ευρώ, ενώ και για το σύνολο του 2023 η προοπτική είναι θετική. Για τα επόμενα χρόνια, ο Όμιλος προσβλέπει σε αναπτυξιακή πορεία σε όλους τους τομείς της δραστηριότητάς του. Στην εμπορική δραστηριότητα, με δεδομένες τις συνεχείς εξελίξεις και τη διείσδυση των ψηφιακών τεχνολογιών σε κάθε πεδίο, αναμένεται συνεχής διεύρυνση των δραστηριοτήτων. Ξεχωριστή θέση στην καταναλωτική αγορά κατέχουν τα προϊόντα Apple, τη διανομή των οποίων σε Ελλάδα και Κύπρο έχει η θυγατρική του Ομίλου iSquare, καθώς και τα προϊόντα της Xiaomi μέσω της Info Quest Technologies, η διάθεση των οποίων

ενισχύεται περαιτέρω μέσω της παρουσίας της Info Quest Technologies στη Ρουμανία.

Αντίστοιχα, στην επιχειρηματική αγορά, ο ψηφιακός μετασχηματισμός επιχειρήσεων και οργανισμών αναμένεται να ενισχύσει τη ζήτηση για προϊόντα και υπηρεσίες Modern Workplace, συνεργασίας, αυτοματοποίησης διαδικασιών και cyber security.

Παράλληλα, ο Όμιλος συνεχίζει την ανάπτυξή του στη λιανική, επεκτείνοντας μέσω της iStorm το εξειδικευμένο δίκτυο των καταστημάτων νέας γενιάς Apple Premium Partner stores, μέσω της Info Quest Τechnologies το δίκτυο καταστημάτων Xiaomi και μέσω της Quest Online και του ηλεκτρονικού καταστήματος www.you.gr την παρουσία στο e-commerce.

Στον χώρο του κλιματισμού, ο Όμιλος εκτιμά ότι θα έχει σημαντική ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια, μέσω των εταιρειών του Γ.Ε. Δημητρίου και Clima Quest, λόγω της ανάγκης ανανέωσης και εκσυγχρονισμού του ήδη εγκατεστημένου εξοπλισμού κλιματισμού με νέα μοντέλα, που εξασφαλίζουν πιο οικονομική και πράσινη λειτουργία, αλλά και λόγω της αυξημένης ζήτησης σε εξοπλισμό για τη βελτίωση των κλιματικών συνθηκών σε κτήρια και εγκαταστάσεις.

Στον τομέα των υπηρεσιών πληροφορικής, η ζήτηση για υπηρεσίες ψηφιακού μετασχηματισμού είναι σταθερή τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, κάτι που προαναγγέλλει σταθερούς ρυθμούς ανάπτυξης για τις εταιρείες του Ομίλου που δραστηριοποιούνται στον κλάδο αυτό (Uni Systems, Intelli Solutions, Team Candi). Στη δραστηριότητα αυτή εκτιμάται ότι οι ρυθμοί ανάπτυξης 10%-15% των τελευταίων χρόνων

θα συνεχιστούν, λόγω και του ύψος των ανεκτέλεστων έργων, που ξεπερνά σήμερα τα 500 εκατ. ευρώ, αλλά και λόγω των έργων του Ταμείου Ανάκαμψης, για τα οποία αναμένεται η επιτάχυνση υλοποίησής τους. Αντίστοιχα, στον κλάδο των ταχυμεταφορών, οι προοπτικές ανάπτυξης φαίνονται καλές. Με δεδομένο ότι περίπου το 75% του όγκου των αποστολών προέρχεται από παραγγελίες σε ηλεκτρονικά καταστήματα και η διείσδυση του ηλεκτρονικού εμπορίου στην αγορά λιανικής στην Ελλάδα είναι ακόμα αρκετά χαμηλή –λίγο πάνω από το 10%–, εκτιμάται ότι θα υπάρχει ανάπτυξη του ηλεκτρονικού εμπορίου τουλάχιστον για τα επόμενα 10 χρόνια και από αυτήν την ανάπτυξη θα ωφεληθεί και η δραστηριότητα των ταχυμεταφορών. Η ACS, με την ολοκλήρωση του νέου Κέντρου Διαλογής, έχει καταφέρει να τριπλασιάσει τη δυνατότητα διαλογής σε μικρούς χρόνους και, μαζί με επόμενες επενδύσεις που προγραμματίζει στο last mile, θα έχει όλα τα εφόδια να γίνει ακόμα πιο αποδοτική και να κερδίσει μερίδια αγοράς.

Τέλος, στον τομέα της παραγωγής πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας, η θυγατρική του Ομίλου Quest Energy στοχεύει στην αύξηση του χαρτοφυλακίου της σε σταθμούς ΑΠΕ κατά 50% μέχρι το 2026.

Η βιώσιμη ανάπτυξη αποτελεί στρατηγικό προσανατολισμό του Ομίλου Quest. Ο Όμιλος έχει αναγνωρίσει τα σημαντικότερα θέματα που αφορούν την επίδρασή του στο Περιβάλλον, την Κοινωνία και την Εταιρική Διακυβέρνηση και έχει διαμορφώσει μια ολοκληρωμένη ESG στρατηγική με δέσμευση σε 10 συγκεκριμένους στόχους, που θεμελιώθηκε σε τέσσερις πυλώνες: περιβάλλον, εργαζόμενοι, υπεύθυνη επιχείρηση και βιώσιμα προϊόντα. Κατά το 2022, ο Όμιλος πέτυχε ή/και ξεπέρασε όλους τους ετήσιους ESG στόχους που είχε θέσει.

Με το βλέμμα πάντα στο μέλλον, ο Όμιλος Quest επιδιώκει να συνεχίσει να συμβάλλει στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας και να δημιουργεί προστιθέμενη αξία και έναν καλύτερο, πιο προηγμένο κόσμο για όλους. • • •

Ευάγγελος Χαρατσής, Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος, BETA ΑΧΕΠΕΥ, και Σπύρος Κυρίτσης, Πρόεδρος, Σύνδεσμος Μελών Χρηματιστηρίων Αθηνών (ΣΜΕΧΑ).

Επίσης, είμαστε πλέον στο ΔΣ του Διεθνούς Οργανισμού Επιτροπών Κεφαλαιαγοράς ΙOSCO ως εκπρόσωπος όλων των Ευρωπαίων, των 51 ευρωπαϊκών εποπτικών αρχών. Βρισκόμαστε στο στάδιο της παγκόσμιας αναγνώρισης, γι’ αυτό, σε αυτό το σημείο, θέλω να πω ότι, φέτος, θα γίνει εδώ η ετήσια σύνοδος του Παγκόσμιου Οργανισμού Επιτροπών Κεφαλαιαγοράς και θα προεδρεύω στο Diversity Group τoυ IOSCO».

Ο Δρ. Βασίλης Αποστολόπουλος, στο πλαίσιο της βράβευσής του, ανέφερε: «Αποτελεί μια σημαντική διάκριση, διότι η λέξη “εμβληματική” έχει να κάνει με τη διάρκεια, δεν αφορά τη στιγμή, αλλά αποτυπώνει μια πορεία ετών. Εξόχως σημαντικό είναι ότι το ΧΑ αποτελεί, παραδοσιακά και ιστορικά, έναν από τους σπουδαιότερους θεσμούς της ελληνικής οικονομίας. Τον υπηρετούμε με συνέπεια, συνέχεια και σεβασμό. Το Ιατρικό πάντα πορεύεται με το όραμα του προέδρου. Ο πατέρας μας ήταν ο ιδρυτής, που την εισήγαγε στο χρηματιστήριο. Ήταν η πρώτη εταιρεία του κλάδου υγείας που εισήλθε στο ταμπλό. Εξακολουθούμε και παραμένουμε στο ΧΑ. Προσωπικά, είχα αναλάβει

να εισαγάγω τη δεύτερη εταιρεία μας στην παράλληλη αγορά του Χρηματιστηρίου Αθηνών. Παραμείναμε πρωτοπόροι, σεβαστήκαμε τον θεσμό αυτό, τον κόπο και τον ιδρώτα των μικρομετόχων που είδαν τον όμιλο σαν καταφύγιο, και είχαμε τη χαρά να στηριχθούμε και από μεγάλους επενδυτές. Ουσιαστικά, ήμασταν οι μόνοι βασικοί μέτοχοι που, ακόμη και στα δύσκολα χρόνια (1999-2000), δεν “ξεφορτώσαμε” μετοχές στις πλάτες των μικροεπενδυτών, αλλά στηρίξαμε τη μετοχή επενδύοντας προσωπικά κεφάλαια, πάντα με διαφάνεια, κανόνες οικογενειακής διακυβέρνησης και με ESG, με όλες τις προϋποθέσεις να τις πληρούμε. Άλλωστε, δεν ήταν τυχαίο που σκοράραμε 90% στο transparency scoring του ΧΑ».

Δρ Χρήστος Π. Νούνης, Πρόεδρος, Ελληνική Ένωση Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΕΛ.Ε.Τ.Ε.Α.) & Πρόεδρος, Ταμείο Επαγγελματικής Ασφάλισης Υπουργείου Οικονομικών (ΤΕΑ-ΥΠΟΙΚ).

Στην ομιλία του, με τίτλο «Οικονομικές και χρηματοπιστωτικές προκλήσεις σε ένα θρυμματισμένο κόσμο», ο κ. Θεόδωρος Πελαγίδης, υποδιοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, αναφέρθηκε στα 4 C της παγκόσμιας οικονομίας: Conflict, Cold-war, Chaos και Clima. «Έχουμε περάσει μια δεκαετία στασιμότητας, διεθνώς. Αυτό οφείλεται πιο πολύ στο γεγονός ότι συνέβη μια διεθνής οικονομική ολοκλήρωση, είδαμε το πόσο εφάπτονται οι οικονομίες μεταξύ τους. Αυτό το μετράμε βλέποντας κυρίως σε τι ποσοστό του ΑΕΠ αντιστοιχεί το εμπόριο, τα εισοδήματα, οι δαπάνες, εισαγωγές και εξαγωγές». Ο κ. Πελαγίδης αναφέρθηκε, στη συνέχεια, στον όρο “Decoupling”. «Συνήθως, καθε κομμάτι αγαθού πηγαίνει εκεί που κατασκευάζεται πιο φθηνά, δηλαδή στο μεγάλο εργοστάσιο, στην Κίνα». «Πλέον», είπε, «αρχίζουν και υψώνονται τείχη σε τομείς οικονομίας. Μιλάμε για δασμούς αλλά και μη δασμολογικά εμπόδια, όπως π.χ. μέσω επιδοτήσεων χωρών σε δικά τους αγαθά. Παρατηρείται, ως εκ τούτου, ένας θρυμματισμός της οικονομίας, μια άτακτη αποδιάρθρωση».

Η

πρωτοπόρος ΑΕΕΑΠ

που μετασχηματίζει την αγορά ακινήτων

Η Noval Property, θυγατρική της Viohalco, είναι η 2η μεγαλύτερη Ανώνυμη Εταιρεία Επενδύσεων σε Ακίνητη Περιουσία (A.E.Ε.Α.Π.) στην Ελλάδα. Κατέχει ένα σύγχρονο και διαφοροποιημένο χαρτοφυλάκιο 62 ακινήτων, που εκτείνεται σε πολλούς και διαφορετικούς τομείς, όπως κτήρια γραφείων, ξενοδοχεία, εμπορικά κέντρα και πάρκα, αστικές αναπλάσεις και logistics, με το σύνολο του ενεργητικού της να ανέρχεται στα 620 εκατ. ευρώ (30.06.2023).

Αξιοποιώντας την ισχυρή ώθηση που της παρέχει η μητρική της εταιρεία, Viohalco –πρωτοπόρος στις σύγχρονες μεγα-τάσεις

της βιώσιμης ανάπτυξης και στην παραγωγή προϊόντων χαμηλών εκπομπών σε άνθρακα–

και βασιζόμενη στη μακρά εμπειρία και την υψηλή κατάρτιση των ανθρώπων της, η Noval Property αναπτύσσεται σταθερά με δυναμικούς ρυθμούς.

Ισχυρό χαρτοφυλάκιο ακινήτων

Βασική προτεραιότητα της επενδυτικής στρατηγικής της Noval Property παραμένει η περαιτέρω ενίσχυση του χαρτοφυλακίου της, επενδύοντας και αναπτύσσοντας έργα τα οποία συμβάλλουν ουσιαστικά στη διαμόρφωση και στην αναζωογόνηση του αστικού περιβάλλοντος με τρόπο ανθεκτικό, ευέλικτο και συμπεριληπτικό.

Πιο συγκεκριμένα, το χαρτοφυλάκιο της εταιρείας αποτελείται από έργα που έχουν διακριθεί για τον βιώσιμο και καινοτόμο σχεδιασμό τους, όπως είναι το συγκρότημα γραφείων “The Orbit” στη Λεωφόρο Κηφισίας, το κτήριο γραφείων “Butterfly” στο Χαλάνδρι, το εμπορικό κέντρο River West στη Δυτική Αττική και το εμπορικό πάρκο Mare West στην Κόρινθο. Επιπλέον, πρόσφατα ολοκληρώθηκε και παραδόθηκε στον μισθωτή του το σύγχρονο κέντρο logistics στη Μάνδρα Αττικής, το πρώτο με αναμενόμενη πιστοποίηση LEED Gold στην Ελλάδα.

re: purpose growth

Ταυτόχρονα, δρομολογούνται διαρκώς νέες και πρωτοποριακές αναπτύξεις, όπως:

‣ Η κατασκευή του νέου συγκροτήματος γραφείων “The Grid” στο Μαρούσι (σε συνεργασία με την Brook Lane Capital). Το έργο, συνολικής επιφάνειας 61.500 τ.μ., που αναπτύσσεται σε οικόπεδο 16 στρεμμάτων, θα λάβει πιστοποίηση LEED Platinum κατά την ολοκλήρωσή του.

‣Η ανακατασκευή ενός υφιστάμενου

κτηρίου γραφείων επί της Λεωφόρου Κηφισίας, στο Μαρούσι, το οποίο θα αποτελέσει το πρώτο κτήριο γραφείων με το χαμηλότερο αποτύπωμα άνθρακα κατά τη λειτουργία του στην Ελλάδα.

‣ Η ολοκλήρωση της ανακατασκευής ενός υφιστάμενου κτηρίου στην οδό Αρδηττού στο Μετς, το οποίο θα μετατραπεί σε ένα σύγχρονο και υψηλής αισθητικής κτήριο μικτών χρήσεων με κατοικίες και γραφεία.

‣ H κατασκευή κτηρίου γραφείων επί της οδού Χειμάρρας στο Μαρούσι.

Ήδη, το 23% του χαρτοφυλακίου της Noval Property αποτελείται από πιστοποιημένα κατά LEED ή BREEAM κτήρια, ποσοστό που αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά με την ολοκλήρωση των έργων που βρίσκονται υπό εξέλιξη, για τα οποία η εταιρεία στοχεύει να λάβει πιστοποιήσεις LEED είτε σε επίπεδο Platinum είτε σε επίπεδο Gold.

Σύγχρονος και βιώσιμος σχεδιασμός

Με το βλέμμα στραμμένο στο αύριο, η Noval Property θέτει στον πυρήνα του επενδυτικού της σχεδιασμού και της ευρύτερης επιχειρηματικής της φιλοσοφίας τη βιώσιμη ανάπτυξη και τη δημιουργία αξίας για όλους τους συμμετόχους της.

Σε αυτό το πλαίσιο, η εταιρεία σχεδιάζει και υλοποιεί περιβαλλοντικά βιώσιμα και έξυπνα κτήρια, τα οποία είναι φιλικά προς τον χρήστη, περιορίζουν το περιβαλλοντικό αποτύπωμα και περιλαμβάνουν τεχνολογίες αιχμής, με γνώμονα τις βέλτιστες πρακτικές και την τήρηση των αρχών της βιώσιμης ανάπτυξης τόσο σε σχέση με το περιβάλλον όσο και με τις τοπικές κοινωνίες. • • •

Τα φετινά βραβεία των νικητών.

Ο κ. Γρηγόρης Δ. Δημητριάδης, διευθύνων σύμβουλος και εκτελεστικό μέλος του ΔΣ του Υπερταμείου (ΕΕΣΥΠ), ανέφερε: «Τα βραβεία αυτά είναι θεσμός και δείχνουν, κάθε χρόνο, τι συμβαίνει στην ελληνική επιχειρηματικότητα. Οι εταιρείες αυτές υιοθετούν τις καλύτερες αντιλήψεις και κατευθύνονται με περιβαλλοντικά κριτήρια και στις επενδύσεις τους. Στο Υπερταμείο, που δημιουργήθηκε με δυσκολία και επιβλήθηκε από τους πιστωτές, προσπαθούμε να αλλάξουμε πράγματα και κοιτάμε πρακτικές άλλων χωρών. Στο επενδυτικό κομμάτι, θα προσπαθήσουμε να μετατρέψουμε το Υπερταμείο σε ένα sovereign wealth fund και έχουμε το βασικό core business. Εταιρείες μας από προβληματικές ΔΕΚΟ τις βελτιώνουμε και δίνουμε προοπτική αναδιάρθρωσης.

Επενδύσαμε σε εταιρικά ομόλογα 100 εκατ. και αυτό δείχνει ότι μπαίνουμε σε τέτοια δραστηριότητα» τόνισε.

Ο κ. Δημήτρης Γαβαλάκης, γενικός γραμματέας του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών (ΕΕΑ), συντονιστής ασφαλιστικών πρακτόρων, ανέφερε στην ομιλία του ότι «φαινόμενα όπως ο πληθωρισμός, η γεωπολιτική αστάθεια κ.λπ. απαιτούν σύνεση από τις ελληνικές επιχειρήσεις, παρά

την καλή πορεία της οικονομίας». Έδωσε έμφαση στην ανάγκη δικαιότερης συμμετοχής όλων των επιχειρήσεων στην ανάπτυξη, συμπεριλαμβανομένων των ΜμΕ, «που είναι και η ραχοκοκκαλιά της ελληνικής οικονομίας». Όπως είπε, «τα στοιχήματα είναι πολλά και αρκετές οι δυσκολίες: τεχνoλογικές εξελίξεις, πράσινη μετάβαση, η ανθεκτικότητα των επιχειρήσεων έναντι καταστροφών, η έλλειψη ρευστότητας, η δυσκολία προσβασης των επιχειρήσεων στα χρηματοδοτικά εργαλεία, αλλά και η εξεύρεση προσωπικού με κατάλληλες δεξιότητες, είναι κάποιες από τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι ελληνικές ΜμΕ. Είναι ενδεικτικό ότι, ειδικά για το τελευταίο, οι μικρές επιχειρήσεις βρίσκονται σε πιο δύσκολη θέση από άλλες, ευρωπαϊκές, καθώς το 77% αυτών δυσκολεύεται να βρει προσωπικό με δεξιότητες». Στη συνέχεια, τόνισε ότι είναι αναγκαίο να αξιοποιηθούν στο έπακρο οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης.

Ο Δρ Χρήστος Π. Νούνης, πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΕΛΕΤΕΑ) και πρόεδρος του Ταμείου Επαγγελματικής Ασφάλισης του Υπουργείου Οικονομικών (ΤΕΑ-ΥΠΟΙΚ), αναφέρθηκε στη σημασία του 2ου πυλώνα, τονίζοντας ότι το 2023 ήταν μια παραγωγική χρονιά, καθώς επετεύχθη αύξηση ενεργητικού στα 32 ταμεία κατά 10%. «Οι διαχειριστές μας είναι ο βασικός πυλώνας των ΤΕΑ που παράγουν αποδόσεις. Κατάφεραν να διαγράψουν το -8% του 2022 και πέρυσι πέτυχαν απόδοση +9,5%. Αξίζουν πολλά συγχαρητήρια! Γενικότερα, ήθελα να τονίσω την ανάγκη και τον ρόλο των ΤΕΑ ως μέσο αποταμίευσης. Παραμένει βασικό πρόβλημα η έλλειψη αποταμίευσης. Το 2022, το επίπεδο επενδύσεών μας ήταν στο -19,7% σε σχέση με το επίπεδο προ οικονομικής κρίσης. Το ίδιο έλλειμμα αποταμίευσης αντιμετωπίζουν και τα νοικοκυριά από το 2005, καθώς διαπιστώνουμε ότι οι Έλληνες δεν έχουν την κουλτούρα της αποταμίευσης. Ξοδεύουν το 14,5% του ΑΕΠ στον τζόγο, όταν το κράτος δίνει 3% για την Παιδεία. Είμαστε μια χώρα που, το 2050, το 1/3 των Ελλήνων πολιτών θα είναι άνω των 65 ετών, θα είμαστε σύνολο 9 εκατομμύρια. Το δημογραφικό θα χτυπήσει σε πολλά επίπεδα, γι’ αυτό όλες οι νέες γενιές πρέπει να φροντίσουν να εισέλθουν σε συμπληρωματικούς πυλώνες ασφάλισης». • • •

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ

ΒΡΑΒΕΙΑ ΧΡΗΜΑ 2023 –ΝΙΚΗΤΕΣ

1. Βραβείο καλύτερης εταιρείας-2023

1ο Βραβείο: Motor Oil Hellas

2ο Βραβείο: Helleniq Energy

3ο Βραβείο: Elvalhalcor

2. Βραβείο καλύτερης εταιρείας FTSE

LARGE CAP-2023

1ο Βραβείο: ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ ΑΕ

2ο Βραβείο: Viohalco SA

3ο Βραβείο: Lamda Development SA

3. Βραβείο καλύτερης εταιρείας διεθνούς δραστηριοποίησης-2023

1ο Βραβείο: Mytilineos Energy & Metals

2ο Βραβείο: Cenergy Holdings SA

3ο Βραβείο: Ικτίνος Ελλάς

4. Βραβείο καλύτερης εταιρείας μεσαίας - μικρής κεφαλαιοποίησης-2023

1ο Βραβείο: Ideal Holdings AE

2ο Βραβείο: Fourlis Group

3ο Βραβείο: Dimand SA

5. Βραβείο καλύτερης εταιρείας κοινής ωφέλειας-2023

1ο Βραβείο: ΔΕΗ ΑΕ

2ο Βραβείο: ΕΥΔΑΠ

3ο Βραβείο: ΑΔΜΗΕ Συμμετοχών

6. Βραβείο καλύτερης τράπεζας-2023

1ο Βραβείο: Τράπεζα Eurobank AE

2ο Βραβείο: Εθνική Τράπεζα

3ο Βραβείο: Alpha Bank

7. Βραβείο ανάκαμψης αποτελεσμάτων-2023

1ο Βραβείο: Lamda Development SA

2ο Βραβείο: Ακρίτας ΑΕ

3ο Βραβείο: Quality & Reliability AE

8. Βραβείο υψηλών ρυθμών ανάπτυξης-2023

1ο Βραβείο: Epsilon Net Group of Companies

2ο Βραβείο: Μοτοδυναμική

3ο Βραβείο: Όμιλος Ιατρικού Αθηνών

9. Βραβείο διεθνοποίησης-2023

1ο Βραβείο: Elvalhalcor

2ο Βραβείο: Κτήμα Κώστα Λαζαρίδη ΑΕ

3ο Βραβείο: Kiriacoulis Mediterranean Cruises Shipping SA

10. Βραβείο υψηλών επενδύσεων-2023

1ο Βραβείο: Όμιλος ΟΤΕ

2ο Βραβείο: Autohellas Group

3ο Βραβείο: ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή

11. Βραβείο επιχειρηματικής καινοτομίας-2023

1ο Βραβείο: Profile Software

2ο Βραβείο: Epsilon Net Group of Companies

3ο Βραβείο: Space Hellas

12. Βραβείο επενδυτικών σχέσεων2023

1ο Βραβείο: ΔΕΗ ΑΕ

2ο Βραβείο: Τράπεζα Πειραιώς

3ο Βραβείο: Fourlis Group

13. Βραβείο εταιρικής διακυβέρνησης-2023

1ο Βραβείο: Αlphα Trust

2ο Βραβείο: Όμιλος Quest

3ο Βραβείο: Τράπεζα Πειραιώς

14. Βραβείο καλύτερης εταιρείας του δείκτη ATHEX ESG-2023

1ο Βραβείο: Όμιλος ΟΤΕ

2ο Βραβείο: ΕΥΔΑΠ

3ο Βραβείο: Avax Group

15. Βραβείο καλύτερης εταιρείας εναλλακτικής αγοράς-2023

1ο Βραβείο: Euroxx Χρηματιστηριακή

2ο Βραβείο: Dotsoft

3ο Βραβείο: MED SA

16. Bραβείο καλύτερης χρηματιστηριακής-2023

1ο Βραβείο: Eurobank Equities

2ο Βραβείο: Beta Χρηματιστηριακή ΑΕΠΕΥ

3ο Βραβείο: Λέων Δεπόλας Χρηματιστηριακή ΑΕΠΕΥ

17. Βραβείο καλύτερης εταιρείας διαχείρισης αμοιβαίων κεφαλαίων-2023

1ο Βραβείο: Αlphα Trust

2ο Βραβείο: Πειραιώς Asset Management

ΑΕΔΑΚ

3ο Βραβείο: Alpha Asset Management ΑΕΔΑΚ

18. Βραβείο καλύτερης ΑΕΕΑΠ-2023

1ο Βραβείο: Prodea Investments

2ο Βραβείο: Premia Properties

3ο Βραβείο: Intercontinental International REIC

19. Bραβείο καλύτερης εταιρείας

Asset & Wealth Management-2023

1ο Βραβείο: Eurobank Asset Management

ΑΕΔΑΚ

2ο Βραβείο: Εθνική Asset Management

ΑΕΔΑΚ

3ο Βραβείο: Optima Asset Management

ΑΕΔΑΚ

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΣΤΟ

ΤΙΤΑΝ Cement International - Χαράζει νέα πορεία

Σε υψηλά 16ετίας ανέρχεται η μετοχή της ΤΙΤΑΝ Cement International, μετά και τη νέα θεαματική άνοδο με +3,41%, στα 25,80 ευρώ. Υψηλή τιμή ημέρας τα 25,90 ευρώ και με την αποτίμηση να υπερβαίνει τα 2 δισ. (2,020 δισ.) οι αναλυτές αναζητούν το κάτι παραπάνω από τα εντυπωσιακά μεγέθη του 2023, που οδηγούν τον διεθνοποιημένο όμιλο, πλέον, σε άνοδο 20,20% από την αρχή του έτους. Το flash note των αποτελεσμάτων είναι ισχυρό: πωλήσεις πάνω από 2,5 δισ. ευρώ, EBITDA μεγαλύτερα των 535 εκατ. ευρώ και συνεχή αύξηση μεγεθών της θυγατρικής ΤΙΤΑΝ America στις ΗΠΑ. Η

προοπτική είναι ισχυρότερη, με την NBG Securities να έχει εντάξει τη μετοχή στο Top-3 και η Optima να δίνει τιμή-στόχο τα 33,9 ευρώ, με σύσταση για «αγορά». Με την υπόθεση πως επιτυγχάνεται η στοχοθεσία του έμπειρου team της Optima, η (προβολή) χρηματιστηριακής αξίας του ομίλου αρκετά πάνω από τα 2,5 δισ. αρχίζει να διαμορφώνει προϋποθέσεις ένταξης στον δείκτη MSCI Greece Standard. Σημειώνεται πως η μετοχή της ιστορικής ελληνικής τσιμεντοβιομηχανίας είχε τεθεί εκτός δείκτη τον Μάιο του 2020, μαζί με τις τραπεζικές της Εθνικής, της Eurobank και της Alpha Bank.

Στις σελίδες αυτές θα βρείτε τους τίτλους ειδήσεων και άρθρων

που έχουν δημοσιευθεί

τον τελευταίο μήνα στο portal

▶▶▶ Intrakat: Σύμβαση 9,75 εκατ. ευρώ με την ΚτΠ ΑΕ για την ψηφιοποίηση της Δικαιοσύνης Σε συνέχεια διεθνούς διαγωνισμού, η Intrakat υπέγραψε εκτελεστική σύμβαση συμφωνίας-πλαισίου, διάρκειας 3 ετών, με τη δημόσια εταιρεία «Κοινωνία της Πληροφορίας», προϋπολογισμού ύψους 9,75 εκατ. ευρώ, με δικαίωμα προαίρεσης έως το ποσό των 14,7 εκατ. ευρώ, για την υλοποίηση τμήματος του μεγάλου έργου «Ψηφιοποίηση Αρχείων Δεδομένων του Υπουργείου Δικαιοσύνης», τα οποία ξεπερνούν σε αριθμό τα 300 εκατομμύρια σελίδες. Στο πλαίσιο της σύμβασης, θα αναπτυχθεί ένα Ψηφιακό Αποθετήριο, που θα αντικαταστήσει τα υφιστάμενα έγχαρτα αρχεία των κατά τόπους Δικαστηρίων ή Εισαγγελιών και θα συνδέεται με τα πληροφοριακά συστήματα του Υπουργείου Δικαιοσύνης. Όταν τεθεί σε λειτουργία, θα

τελεί υπό τη διαχείριση του Υπουργείου Δικαιοσύνης, μέσω του οποίου θα παρέχεται πρόσβαση στα ψηφιακά αρχεία. Έτσι, μετά την υλοποίηση του έργου, δεν θα είναι απαραίτητες οι χρονοβόρες αναζητήσεις έγχαρτων αρχείων στα τοπικά Δικαστήρια ή τις Εισαγγελίες. Συγκεκριμένα, αντικείμενο του έργου αποτελεί η ψηφιοποίηση των αρχείων του Υπουργείου Δικαιοσύνης, πλήθους φορέων του Υπουργείου ανά την επικράτεια, όπως Ειρηνοδικείων, Εισαγγελιών, Πρωτοδικείων και Πταισματοδικείων.

▶▶▶ Η IWG πρόσθεσε 867 νέες τοποθεσίες μέσα στο 2023 Η IWG, ο κορυφαίος πάροχος λύσεων υβριδικής εργασίας στον κόσμο, ανακοίνωσε ότι πρόσθεσε 867 νέες τοποθεσίες στο δίκτυό της κατά τη διάρκεια του 2023, διπλασιάζοντας σχεδόν τον αριθμό

των νέων τοποθεσιών σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Ένα συντριπτικό 95% αυτών των τοποθεσιών παρέχονται μέσω συμφωνιών διαχείρισης εταιρικών σχέσεων, εκπληρώνοντας τη στρατηγική χαμηλού κόστους κεφαλαίου της IWG. Προς το τέλος του 2023, η IWG δήλωσε τα υψηλότερα έσοδα που είχε ποτέ στην 30ετή πορεία της, με τα έσοδα του ομίλου να αυξάνονται το τρίτο τρίμηνο κατά 8%, σε 830 εκατομμύρια λίρες. Η ταχεία ανάπτυξη σε νέες τοποθεσίες καθοδηγείται από ιδιοκτήτες ακινήτων και συνεργάτες που επιδιώκουν να επωφεληθούν

από την ταχέως αυξανόμενη ζήτηση για υβριδική εργασία. Πολλοί από αυτούς τους ιδιοκτήτες ακινήτων που έχουν στην κατοχή τους παραδοσιακά ακίνητα επιλέγουν να συνεργαστούν με την IWG για να επωφεληθούν από τις διάφορες επιλογές που τους δίνονται μέσω των brands του ομίλου Regus, Spaces, HQ και Signature.

Η IWG διαθέτει 4.000 τοποθεσίες σε περισσότερες από 120 χώρες, αλλά οι δυνατότητες για περαιτέρω ανάπτυξη είναι εκθετικές.

▶▶▶ Ράλι ανάπτυξης στο τέλος του έτους για τον ΟΤΕ Ενισχυμένα κατά 1,1% έσοδα στην Ελλάδα και κατά 1,2% το προσαρμοσμένο EBITDA (AL), ισχυρές ελεύθερες ταμειακές ροές στα 501 εκατ. ευρώ, σύμφωνα με τον στόχο, και επενδύσεις 621 εκατ. ευρώ κατέγραψε ο Όμιλος ΟΤΕ, όπως αποτυπώνεται από την ανακοίνωση των οικονομικών αποτελεσμάτων. Ο OΤΕ ανακοίνωσε τη διανομή μερίσματος 0,71 ευρώ ανά μετοχή, αυξημένου κατά 23%, αλλά και νέο πρόγραμμα απόκτησης ιδίων μετοχών ύψους 153 εκατ. ευρώ. Το 2024, o OTE εκτιμά ότι θα βελτιώσει περαιτέρω τις λειτουργικές και χρηματοοικονομικές του επιδόσεις. Η συνεχιζόμενη οικονομική ανάπτυξη, που οδηγεί στη ζήτηση για τις υπηρεσίες λιανικής, οι

πρωτοβουλίες ενίσχυσης του ARPU και η εξοικονόμηση κόστους θα συνεχίσουν να δημιουργούν θετική δυναμική. Παρά τις αναμενόμενες προκλήσεις σε συγκεκριμένες περιοχές, ειδικά στις παραδοσιακές

υπηρεσίες φωνής και σε ορισμένες κατηγορίες εξόδων, ο OΤΕ είναι βέβαιος ότι θα

επιτύχει περαιτέρω ανάπτυξη το 2024, με βάση την τρέχουσα δυναμική της αγοράς. Ο όμιλος θα συνεχίσει την επενδυτική του στρατηγική, με ιδιαίτερη έμφαση στις υποδομές FTTH, το δίκτυο 5G και την ψηφιοποίηση όλων των σημείων επαφής με τους πελάτες, ενώ παράλληλα θα συνεχίσει να επεκτείνεται σε νέες αγορές που σχετίζονται με την τεχνολογία.

▶▶▶ Ο πληθωρισμός «χτυπά»

τις εξαγωγές ένδυσης-κλωστοϋφαντουργίας

Σε αρνητικό έδαφος βρέθηκαν, πέρυσι, για πρώτη φορά την τελευταία εννιαετία, οι ελληνικές εξαγωγές ένδυσης-κλωστοϋφαντουργίας, καθώς ο πληθωρισμός προκάλεσε μείωση της ζήτησης για ρούχα στις αγορές όπου απευθύνονται τα ελληνικά προϊόντα, όπως αναφέρει ο γενικός διευθυντής του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Πλεκτικής-Ετοίμου Ενδύματος Ελλάδος (ΣΕΠΕΕ), Θεόφιλος Ασλανίδης.«Πρόκειται για την πρώτη φορά μετά το 2015 που έχουμε πτώση στις ελληνικές εξαγωγές. Ο βασικός λόγος είναι ο πληθωρισμός. Έχει περιοριστεί η ζήτηση για ρούχο, καθώς οι καταναλωτές στην Ευρώπη έχουν πιο ανελαστικές ανάγκες να καλύψουν από το να βάλουν καινούργια ρούχα στην ντουλάπα τους» σημείωσε. Και υπενθύμισε ότι η ένδυση-κλωστοϋφαντουργία είναι ο πρώτος κλάδος που υφίσταται την πίεση όταν υπάρχει κάποια κρίση, αλλά και ο πρώτος που ανακάμπτει, με ορμή ελατηρίου, όταν η κατάσταση βελτιωθεί. Αναλυτικότερα, σύμφωνα με στοιχεία του ΣΕΠΕΕ, η αξία των ελληνικών εξαγωγών ένδυσης-κλωστοϋφαντουργίας κατέ-

γραψε πέρυσι σημαντική μείωση, κατά 22,8%, και διαμορφώθηκε σε 1,8 δισ. ευρώ. Το 2022, η αξία τους είχε διαμορφωθεί στα 2,35 δισ. ευρώ. Οι εξαγωγές ενδυμάτων διαμορφώθηκαν σε 859 εκατ. ευρώ, καταγράφοντας μείωση 22,5%, ενώ εκείνες της κλωστοϋφαντουργίας «έκλεισαν» στα 509 εκατ., μειωμένες κατά 10,9%.

▶▶▶ Νέα αύξηση στους μισθούς ανακοίνωσε η Lidl Ελλάς Στη χορήγηση μισθολογικών αυξήσεων και επιπρόσθετων παροχών συνολικού ύψους 7 εκατ. ευρώ προχωρά η διοίκηση της Lidl Ελλάς, με στόχο την ενίσχυση του εισοδήματος των εργαζομένων στην εταιρεία. Όπως σημειώνεται σε σχετική ανακοίνωση, «μετά την αύξηση του κατώτατου μικτού μισθού στα 1.000 ευρώ, που προχώρησε η εταιρεία από την 1η Δεκεμβρίου του 2023, η ενίσχυση των 7 εκατ. ευρώ συμπεριλαμβάνει και την καθιέρωση από την 1η Μαρτίου 2024 του κατώτατου μισθού για τους ανθρώπους των καταστημάτων στα 1.050 ευρώ για τους άγαμους και 1.200 ευρώ για τους έγγαμους. Η νέα μισθολογική πολιτική για τα καταστήματα έρχεται να προστεθεί σε ένα γενικότερο ανταγωνιστικό πακέτο αμοιβών και παροχών που προσφέρει η εταιρεία στους πάνω από 6.700 ανθρώπους της. «Για άλλη μία χρονιά, εξασφαλίζουμε την ενίσχυση του εισοδήματος όλων των ανθρώπων μας, είτε με προγραμματισμένες ετήσιες αυξήσεις είτε με την επιπρόσθετη αυτή ενίσχυση. Μαζί με την ομάδα μας πετυχαίνουμε τους στόχους μας, ώστε να προσφέρουμε στους καταναλωτές εύκολη και γρήγορη αγοραστική εμπειρία, με γνώμονα την καλύτερη σχέση ποιότητας-τιμής. Και όλοι μαζί μοιραζόμαστε τις επιτυχίες μας» δήλωσε σχετικά ο Martin Brandenburger, CEO και πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Lidl Ελλάς. • • •

CONSTELLATION SOFTWARE INC.

Εταιρεία Εισηγμένη στο Χρηματιστήριο του Τορόντο (TSX), Καναδάς [Bloomberg Ticker: CSUN:MM] [Reuters Ticker: CSU.TO]

Κλάδος Δραστηριότητας: Τεχνολογία / Λογισμικό & Προγραμματισμός

Πορεία Τιμής Μετοχής (Τελευταίο Έτος, σε CAD)

Τιμή

Πηγή: Χρηματιστήριο, Yahoo Finance. Όγκος Συναλλαγών

Πορεία Τιμής Μετοχής & Δείκτη (Τελευταία 5 Έτη, Βάση = 100)

Τιμή Μετοχής

7 Ιουλίου 2023

στο Χρηματιστήριο (σε $) $ 1.990,00

Αρ. Μετοχών (σε εκατ.)

Χρ. Αξία (σε εκατ. $)

Μέσος Ημ. Όγκος Συν. (52 εβδ.)

Συντελεστής Beta

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Μέγ. 52 εβδ. ($)

Χαμ. 52 εβδ. ($)

Απόδ. 1-Μ

Απόδ. 6-Μ

Απόδ. 12-Μ

Πηγή: Η Εταιρεία, Χρηματιστήριο

ΕΤΑΙΡΙΚΟ ΠΡΟΦΙΛ

Η Constellation Software είναι ένας διεθνής πάροχος λογισμικού και υπηρεσιών κορυφαίας αγοράς σε έναν αριθμό κλάδων. Η αποστολή της εταιρείας είναι να αποκτά, να διαχειρίζεται και να δημιουργεί κορυφαίες στην αγορά επιχειρήσεις λογισμικού, που αναπτύσσουν εξειδικευμένες, κρίσιμες λύσεις λογισμικού για την αντιμετώπιση των ειδικών αναγκών συγκεκριμένων βιομηχανιών. Διαθέτει ένα χαρτοφυλάκιο εταιρειών λογισμικού κάθετης αγοράς, που έχουν τη δυνατότητα να είναι ηγέτες στην εκάστοτε αγορά τους. Από το 1995 που ιδρύθηκε η εταιρεία, αναπτύχθηκε ραγδαία μέσω ενός συνδυασμού εξαγορών και οργανικής ανάπτυξης και δημιούργησε έναν ισχυρό όμιλο εταιρειών, με μεγάλη και διαφορετική πελατειακή βάση σε περισσότερες από 100 διαφορετικές αγορές παγκοσμίως.

Αποτελέσματα 3μήνου 2023 & 2022 (Όμιλος, σε εκατ. $) Πηγή:Εταιρεία.Σημείωση:Τοοικονομικόέτοςλήγειστις31Δεκεμβρίου. Έτος2021:ΙανουάριοςέωςΔεκέμβριος2021. Έτος2022:ΙανουάριοςέωςΔεκέμβριος2022.

Ηπληροφόρησηπουπεριλαμβάνεταιστοπαρόνέγγραφοβασίζεταισεδεδομέναπουέχουνληφθείαπόαναγνωρισμένεςστατιστικέςυπηρεσίες,δημοσιευμένεςαναφορέςήπληροφορίες,ήάλλεςπηγέςπουθεωρούνταιαξιόπιστες.Ωστόσο,ηπληροφόρησηαυτήδενέχειεξακριβωθείαπότηVRSκαιηVRSδενπαραθέτειδηλώσειςγιατηνακρίβειακαιτηνπληρότητάτης.Ηπληροφόρησηαλλάκαιοποιαδήποτεδηλωθείσα άποψηδεναποτελούνπροσφοράγιαπώλησηήπρότασηγιαπροσφοράπώλησηςοποιωνδήποτεμετοχών,δικαιωμάτωνπροτίμησης,μετατρέψιμωναξιόγραφωνήδικαιωμάτωνπροαίρεσηςτων«καλυπτόμενων

www.vrs.gr - Έτος Ίδρυσης: 2002 Αθήνα - Λουξεμβούργο - Τορόντο, Τηλ. +30 210 321 95

Email: info@vrs.gr ; info@valueinvest.gr

- Φεβρουάριος

661 337 023

ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ & ΑΝΑΛΟΓΙΣΤΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ

• Για τις ανάγκες σύνταξης των ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων βάσει των Διεθνών Λογιστικών Προτύπων

• Για την εξεύρεση της αξίας μιας επιχείρησης σε θέματα εξαγορών, συγχωνεύσεων και

Βασικά Χρηματοοικονομικά Μεγέθη & Δείκτες,

Δείκτες Κεφαλαίου

Πηγή: Επίσημες Ενοποιημένες Λογιστικές Καταστάσεις. Ηπληροφόρησηπουπεριλαμβάνεταιστοπαρόνέγγραφοβασίζεταισεδεδομέναπουέχουνληφθείαπόαναγνωρισμένεςστατιστικέςυπηρεσίες,δημοσιευμένεςαναφορέςήπληροφορίες,ήάλλεςπηγέςπουθεωρούνταιαξιόπιστες.Ωστόσο,ηπληροφόρησηαυτήδενέχειεξακριβωθείαπότηVRSκαιηVRSδενπαραθέτειδηλώσειςγιατηνακρίβειακαιτηνπληρότητάτης.Ηπληροφόρησηαλλάκαιοποιαδήποτεδηλωθείσα άποψηδεναποτελούνπροσφοράγιαπώλησηήπρότασηγιαπροσφοράπώλησηςοποιωνδήποτεμετοχών,δικαιωμάτωνπροτίμησης,μετατρέψιμωναξιόγραφωνήδικαιωμάτωνπροαίρεσηςτων«καλυπτόμενων εταιριών»σεοποιαδήποτεπερίπτωση.

www.vrs.gr - Έτος Ίδρυσης: 2002

Αθήνα - Λουξεμβούργο - Τορόντο, Τηλ. +30

Email: info@vrs.gr ; info@valueinvest.gr

Πηγή: Επίσημες Ενοποιημένες Λογιστικές Καταστάσεις.

Εξειδικευμένοι Χρηματοοικονομικοί Σύμβουλοι στη Δημιουργία Εταιρικής Αξίας και στους Τομείς των Εξαγορών & Συγχωνεύσεων. Έτος Ίδρυσης: 2002

διά ταύτα...

Στα χέρια του Steffen Dyck το investment grade

Ημέρα-«κρησάρα» για την ελληνική οικονομία αποτελεί η 15η

Μαρτίου, καθώς τότε η Moody’s θα βαθμολογήσει την ελληνική οικονομία. Πρόκειται για τον μοναδικό οίκο αξιολόγησης που έχει, προσώρας, εκτός επενδυτικής βαθμίδας τη χώρα, με την ενδεχόμενη θετική ψήφο του να μετρά καταλυτικά για το δημόσιο (και το ιδιωτικό χρέος).

Καθότι ο μεγαλύτερος «παίκτης» στη συγκεκριμένη αγορά, ο αμερικανικός οίκος διαδραματίζει βαρύνοντα ρόλο, με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό ευρύτερα. Τα άλλα δύο αμερικανικά σπίτια (Standard & Poor’s-Fitch) έχουν αποδώσει το investment grade, όπως και ο καναδικός DBRS, αλλά και ο γερμανικός Scope Ratings (πιστοποιημένος πλέον από την ΕΚΤ).

Στα χέρια του Steffen Dyck βρίσκεται η απόφαση που θα αλλάξει πολλά στο οικονομικό μέτωπο, με τον Γερμανό επιτελικό του οίκου να διάκειται θετικά προς τη χώρα μας, από πέρυσι το καλοκαίρι, καθώς χαρακτήριζε θετική (credit positive) την εκλογική νίκη της Νέας Δημοκρατίας. Ειδικότερα, ο senior vice president της Moody’s σημείωνε πως ακόμη μία τετραετία του Κυριάκου Μητσοτάκη θα διασφάλιζε τη συνέχεια στην οικονομία και τη δημοσιονομική πολιτική. Έκτοτε οι εξελίξεις στο οικονομικό πεδίο δικαιώνουν την εκτίμηση του Steffen Dyck, με αποτέλεσμα, στα μέσα Σεπτεμβρίου, ο οίκος

να αναβαθμίσει κατά δύο κλίμακες το outlook, σε Ba1 από Βa3, θέτοντας σταθερές προοπτικές στην αξιολόγηση. Είχε προηγηθεί η απόδοση του investment grade από την DBRS, με την εξίσωση της βαθμολογίας από τη Moody’s στο επίπεδο της Standard & Poor’s και της Fitch να αποτελεί μίνι έκπληξη. Κι όμως δεν είναι, ειδικά για όσους ενθυμούνται πως είχε «καεί» η Moody’s από το... «πέσιμο» της ελληνικής οικονομίας «στα βράχια». Ακολούθησε το investment grade από τις Standard & Poor’s και Fitch και η πρόβλεψη της Moody’s για ρυθμό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, κατά μέσο όρο, 2,2% από το 2023 έως το 2027. Στην αξιολόγηση του Σεπτεμβρίου ο οίκος, μεταξύ άλλων, σημείωνε: «(...) οι θεσμοί και το τραπεζικό σύστημα βρίσκονται ενώπιον σημαντικών δομικών αλλαγών, που θα στηρίξουν μια συνεχιζόμενη σημαντική βελτίωση στο αξιόχρεο και την ανθεκτικότητα σε μελλοντικά σοκ...».

Οι εξελίξεις στον τραπεζικό κλάδο ενισχύουν τη θετική προσέγγιση του οίκου, σε σημείο που, πρόσφατα, η JPMC πιθανολόγησε το ενδεχόμενο απόδοσης του investment grade από τη Moody’s στο... σταλινικό 90%.

«Κοντός ψαλμός αλληλούια», που λένε...