Ημεριδα θεολόγων

Ἡµερίδα Ἑστίας Θεολόγων Χάλκης α. Τόπος καί χρόνος Ἡµερίδας Ἡ Ἡµερίδα αὐτή τῆς Ἑστίας πραγµατοποιήθηκε τήν 21η Ὀκτωβρίου 2015, ἡµέρα Τετάρτη, στό Ἀµφιθέατρο «Ἀντώνης Τρίτσης» τοῦ Πνευµατικοῦ Κέντρου τοῦ ∆ήµου Ἀθηναίων (Ἀκαδηµίας 50 - Ἰσόγειο), µέ τήν εὐγενική δωρεάν παραχώρηση καί ὑποστήριξη τοῦ Ὀργανισµοῦ Πολιτισµοῦ, Ἀθλητισµοῦ καί Νεολαίας τοῦ ∆ήµου Ἀθηναίων (Ο.Π.Α. Ν.∆.Α.). β. Πρόγραµµα Ἡµερίδας Τό τελικό πρόγραµµα, τό ὁποῖο ἴσχυσε κατά τήν πραγµατοποίηση τῆς Ἡµερίδας, µετά τίς διάφορες ἐπελθοῦσες τροποποιήσεις, ἔχει ὡς ἑξῆς: 18.00΄ Προσέλευση.

18.15΄ Καλωσόρισµα ἀπό τόν συντονιστή τῆς ἐκδήλωσης Ἀντιπρόεδρο τῆς Ἑστίας Θεολόγων Χάλκης Πρωτοπρ. Κυριακό Τσουρό.

18.18΄ Χαιρετισµοί.

18.45΄ Ἐναρκτήρια ὁµιλία τοῦ Προέδρου τῆς Ἑστίας Θεολόγων Χάλκης, Ὁµότιµου Καθηγητῆ τοῦ Πανεπιστηµίου Ἀθηνῶν κ. Νικολάου Γ. Ξεξάκη: Ἑορταστική ἀναφορά - Παρουσίαση τοῦ Η΄ τόµου τῆς «Ἐπιστηµονικῆς Παρουσίας Ἑστίας Θεολόγων Χάλκης».

19.05΄ Ὁµιλία τοῦ Ὁµότιµου Καθηγητῆ τοῦ Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης κ. Σωτηρίου Λ. Βαρναλίδη: Ἡ βιωµατική ζωή στήν πνευµατική Τροφό Χαλκίτιδα Θεολογική Σχολή.

19.25΄ Ὁµιλία τοῦ Ὁµότιµου Καθηγητῆ τοῦ Πανεπιστηµίου Graz τῆς Αὐστρίας κ. Γρηγορίου Ἀντ. Λαρεντζάκη: Ἡ συµβολή τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς στόν διορθόδοξο καί διαχριστιανικό διάλογο.

19.45΄ Προβολές ἀπό τή Θεολογική Σχολή Χάλκης, σέ συνδυασµό µέ µουσική ἐπένδυση (ἀπό τόν µουσικό ψηφιακό δίσκο µέ τόν τίτλο: «Φωνές τῆς Χάλκης», µέλη ψαλλόµενα ἀπό ἀπόφοιτους τῆς Χαλκίτιδας Σχολῆς). Ἐπιµέλεια κ. ∆ηµητρίου Μ. Παλαβίδου.

20.05΄ Εὐχαριστήριος χαιρετισµός τοῦ Προέδρου.

20.10΄ ∆εξίωση προσκεκληµένων στό φουαγιέ τοῦ Πνευµατικοῦ Κέντρου.

20.30΄ Λήξη Ἡµερίδας.

γ. Πραγµατοποίηση Ἡµερίδας Ὁ Ἀντιπρόεδρος τῆς Ἑστίας Πρωτοπρ. Κυριακός Τσουρός καλωσόρισε τούς πολυπληθεῖς ἐκλεκτούς συµµετασχόντες στήν ἐκδήλωση, λέγοντας, µεταξύ ἄλλων, τά ἑξῆς: Ἑκατόν ἑβδοµῆντα ἔτη συµπληρώθηκαν ἀπό τότε πού ὁ ρηξικέλευθος, διορατικός καί ὁραµατιστής Πατριάρχης Γερµανός ὁ ∆΄ κατά τήν πρώτη Πατριαρχία του 1842-1845, (Β΄ 1852-1853), ἵδρυσε τήν Γεραρά Ἱερά Θεολογική Σχολή τῆς Χάλκης, στήν Ἱερά Μονή τῆς Ἁγίας Τριάδος, πάνω στόν λόφο τῆς Ἐλπίδος στήν νῆσο Χάλκη. Καί µέχρι τό 1971 ἡ περίπυστη αὐτή Σχολή ἔδωσε στό Οἰκουµενικό Πατριαρχεῖο, στήν Ἐκκλησία γενικώτερα, στήν παιδεία καί στό Γένος πλῆθος στελεχῶν, πού ἐλάµπρυναν Πατριαρχικούς θρόνους, ἐτίµησαν

πανεπιστηµιακούς θώκους καί ἀκαδηµαϊκές ἕδρες, ἐλάτρεψαν τόν Θεό σέ πλῆθος Θυσιαστηρίων ἀνά τά πέρα τῆς οἰκουµένης, προσέφεραν πολύτιµο κοινωνικό καί ἐθνικό ἔργο σέ δύσκολες ἐποχές. Καί ἦλθε τό 1971, ὅταν µέ ἀπόφασή τους οἱ Ἀρχές τῆς γείτονος χώρας ἀνέκοψαν αὐτή τήν ἱστορική πορεία καί διέκοψαν µέ ἀστήρικτες προφάσεις τήν λειτουργία τῆς Σχολῆς. Τό 1952, µέ τήν εὐλογία καί τήν παρότρυνση τοῦ µακαριστοῦ Πατριάρχου Ἀθηναγόρου, σέ συγκέντρωση ἀποφοίτων στήν Σχολή, ἱδρύεται ἡ Ἑστία Θεολόγων Χάλκης, ἡ ὁποία ἔκτοτε ἀποτελεῖ καί συνεχίζει τήν ἱστορική πορεία καί τήν φωνή τῆς σιωπώσας Τροφοῦ Σχολῆς. Ἡ Σχολή, 44 τώρα χρόνια, παρά τίς ὑποσχέσεις τῶν ἁρµοδίων Ἀρχῶν γιά τήν ἐπαναλειτουργία της καί παρά τίς ἄοκνες προσπάθειες τῆς Μητρός Ἐκκλησίας καί ἰδιαιτέρως τῆς Α. Θ. Παναγιότητος τοῦ Οἰκουµενικοῦ Πατριάρχου µας κ. κ. Βαρθολοµαίου, ὁ Ὁποῖος ἀπό τήν πρώτη στιγµή τῆς ἀναλήψεως τῶν Πρωθιεραρχικῶν καθηκόντων Του ἔθεσε ὡς στόχο Του τήν ἐπαναλειτουργία τῆς κοινῆς Τροφοῦ Σχολῆς καί δέν ἔπαυσε νυχθηµερόν νά ἀγωνίζεται γιά νά δεῖ καί πάλι χαρίεσσα τήν κοινή Τροφό, αὐτή ἐξακολουθεῖ νά παραµένει ἐν ἀναµονῇ τῆς ἐπαναλειτουργίας της. Ἡ Ἑστία Θεολόγων Χάλκης, ἀπό τήν ἵδρυσή της τό 1953 καί µέχρι σήµερα, προσπαθεῖ νά κρατήσει ἰσχυρή τήν φωνή τῆς Σχολῆς, νά ἑνώνει τούς ὅπου γῆς ὁµογαλάκτους ἀδελφούς τῆς κοινῆς Τροφοῦ καί νά ἀναπτύσσει ἐκδοτική καί ἄλλη δραστηριότητα. Ὑπό τήν ἐµπνευσµένη προεδρία τοῦ µέχρι πρότινος καί ἐπί 33 συναπτά ἔτη Προέδρου της σεβαστοῦ σέ ὅλους µας Ὁµοτίµου Καθηγητοῦ τῆς Σχολῆς, κ. Βασιλείου Ἀναγνωστοπούλου καί τοῦ νῦν Προέδρου ὁµογαλάκτου ἀδελφοῦ Ὁµοτίµου Καθηγητοῦ τοῦ Πανεπιστηµίου Ἀθηνῶν κ. Νικολάου Ξεξάκη, παρά τίς πολλές δυσκολίες καί τήν φυσική µείωση τῶν µελῶν της, ἡ Ἑστία ἐξακολουθεῖ νά ἀποτελεῖ τήν φυσική παρουσία καί τήν φωνή τῆς Σχολῆς, τόν συνδετικό κρίκο καί τό σηµεῖον ἀναφορᾶς ὅλων τῶν τέκνων της. Στή δραστηριότητά της ἐντάσσεται καί ἡ ἔκδοση τακτικοῦ «Ἐνηµερωτικοῦ ∆ελτίου» καί κυρίως ἡ ἔκδοση περιοδικῶς τοῦ τόµου τῆς «Ἐπιστηµονικῆς Παρουσίας», ὡς παρουσία τῆς σιωπώσας Σχολῆς στό σήµερα. Μέχρι σήµερα ἔχουν ἐκδοθῆ ἑπτά τόµοι ἀφιερωµένοι σέ διάφορα γεγονότα ἤ προσωπικότητες πού ἀνεδείχθησαν κατά τήν ἱστορική πορεία της. Ἀπόψε ἔχοµε τήν χαρά νά παρουσιάζουµε καί νά παραδίδουµε τόν ὄγδοο τόµο τῆς «Ἐπιστηµονικῆς Παρουσίας», ἀφιερωµένο στόν ἱδρυτή τῆς Σχολῆς Οἰκουµενικό Πατριάρχη Γερµανό τόν ∆΄. Ἡ σηµερινή ἐκδήλωση ἔχει σκοπό νά ἑορτάσει τά δύο αὐτά γεγονότα: τήν συµπλήρωση 170 ἐτῶν ἀπό τήν ἵδρυση τῆς Ἱερᾶς Θεολογικῆς Σχολῆς τῆς Χάλκης καί τήν ἀναµνηστική ἔκδοση τοῦ ὀγδόου τόµου τῆς «Ἐπιστηµονικῆς Παρουσίας». Εὐχαριστοῦµε θερµῶς τούς ἐκλεκτούς ὁµογαλάκτους ἀδελφούς Καθηγητές, οἱ ὁποῖοι θά συµβάλουν στήν προβολή τῶν δύο γεγονότων µέ τίς πολύτιµες εἰσηγήσεις τους. Ἐκφράζω τίς θερµές εὐχαριστίες τοῦ ∆ιοικητικοῦ Συµβουλίου τῆς Ἑστίας µας καί πρός ὅλους ἐσᾶς πού ἀνταποκριθήκατε εὐγενικά στήν πρόσκλησή µας καί τιµᾶτε µέ τήν παρουσία σας τήν ἀποψινή ἐκδήλωση. Στή συνέχεια ὁ π. Κυριακός ἀνέγνωσε τό Πατριαρχικό Μήνυµα, τό ὁποῖο ἀπέστειλε ὁ Παναγιώτατος Οἰκουµενικός Πατριάρχης κ. κ. Βαρθολοµαῖος, µέ τήν εὐκαιρία τῆς σηµαντικῆς ἐπετείου, τό ὁποῖο ἔχει ὡς ἑξῆς:

Ἀκολούθως χαιρέτισαν τήν ἐκδήλωση:Ἐκ µέρους, τοῦ Μακαριωτάτου Πατριάρχη Ἀλεξανδρείας κ. κ. Θεοδώρου Β΄, ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Πτολεµαΐδος κ. Ἐµµανουήλ, τοῦ Μακαριωτάτου Πατριάρχη Ἱεροσολύµων κ. κ. Θεοφίλου Γ΄, ὁ Πανοσιολ. Ἀρχιµ. π. Σάββας καί τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν κ. κ. Ἱερωνύµου Β΄, ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Βελεστίνου κ. ∆αµασκηνός. Τόν λόγο στή συνέχεια ἔλαβαν οἱ ὁµιλητές, τῶν ὁποίων µέρος τῶν ὁµιλιῶν καταχωρεῖται στό παρόν Ἐνηµερωτικό ∆ελτίο. Ὁµιλία Νικολάου Γ. Ξεξάκη, Προέδρου τῆς Ἑστίας Θεολόγων Χάλκης, Ὁµότιµου Καθηγητῆ τοῦ Πανεπιστηµίου Ἀθηνῶν καί Ἄρχοντα Χαρτοφύλακα τοῦ Οἰκουµενικοῦ Πατριαρχείου, µέ θέµα: «Ἑορταστική ἀναφορά - Παρουσίαση τοῦ Η΄ τόµου τῆς “Ἐπιστηµονικῆς Παρουσίας Ἑστίας Θεολόγων Χάλκης”». Μέ αἰσθήµατα ἰδιαίτερης χαρᾶς, βαθειᾶς συγκίνησης καί ἀκριβέστερα µέ αἰσθήµατα χαρµολύπης ἔρχοµαι σήµερα, ὑπό τήν ἰδιότητα τοῦ Προέδρου τῆς Ἑστίας Θεολόγων Χάλκης, νά χαιρετίσω τήν ἐκδήλωση αὐτή, τήν ἀφιερωµένη στήν Παλαίφατη Ἱερά Θεολογική Σχολή τῆς Χάλκης, νά ἀναφερθῶ στήν ἑορταστική ἐπέτειο καί νά προβῶ, µέ συντοµία, στήν Παρουσίαση τοῦ Η΄ τόµου τῆς «Ἐπιστηµονικῆς Παρουσίας Ἑστίας Θεολόγων Χάλκης».

Ἑορταστική ἀναφορά Ἡ συµπλήρωση 170 χρόνων ἀπό τήν ἔναρξη τῆς λειτουργίας τῆς περίλαµπρης Χαλκίτιδας Θεολογικῆς Σχολῆς ἀποτελεῖ ἐξαιρετικό γεγονός στήν ἱστορική της πορεία. Γιά τό λόγο αὐτό ἡ Ἑστία Θεολόγων Χάλκης γιορτάζει τή σηµαντική αὐτή ἐπέτειο, προβάλλοντας τήν πλούσια καί ἀγλαόκαρπη προσφορά τῆς Σχολῆς καί ἐκφράζοντας τήν ἀγάπη, τήν τιµή, τόν σεβασµό καί τήν εὐγνωµοσύνη της πρός τήν ἱερή καί σεπτή πνευµατική µας Τροφό, ἡ ὁποία γαλούχησε πλειάδα ἄξιων πνευµατικῶν ποιµένων τῆς Ἐκκλησίας καί διδασκάλων τῆς ἐκπαίδευσης. Ἄς σηµειωθεῖ ὅτι ἡ Ἑστία Θεολόγων Χάλκης εἶναι σύλλογος, ὁ ὁποῖος ἱδρύθηκε τήν 31η Ἰουλίου 1952 ἀπό ἀπόφοιτους τῆς Χαλκίτιδας Θεολογικῆς Σχολῆς, µέ τήν παρουσία τοῦ ἀείµνηστου Οἰκουµενικοῦ Πατριάρχη Ἀθηναγόρα τοῦ Α΄, στό βόρειο τµῆµα τοῦ περιβόλου τῆς Σχολῆς. Σύµφωνα µέ τό 2ο ἄρθρο τοῦ Καταστατικοῦ τῆς Ἑστίας, σκοπός της ὁρίζεται: «1) Ἡ πνευµατική ἐπικοινωνία µεταξύ τῶν µελῶν της, 2) Ἡ προβολή τοῦ ἔργου τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Χάλκης, ἤτοι τῶν ὑπηρεσιῶν αὐτῆς πρός τό Οἰκουµενικόν Πατριαρχεῖον (Κωνσταντινουπόλεως), τήν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν καθόλου, τόν ∆ιαχριστιανικόν κόσµον, τά θεολογικά Γράµµατα καί πρός τό εὐσεβές Γένος µας, 3) Ἡ ἠθική συµπαράστασις τῆς Ἑστίας πρός τό Οἰκουµενικόν Πατριαρχεῖον, εἰς τό ἱερόν αὐτοῦ ἔργον καί τήν ἀποστολήν του, διορθοδόξως καί διαχριστιανικῶς, ὡς Κέντρου τῆς Ὀρθοδοξίας». Τήν 1ην Ὀκτωβρίου 1844, µέ τήν τέλεση τῆς θείας Λειτουργίας στό ναό τῆς Ἁγίας Τριάδας τῆς Ἱερᾶς Πατριαρχικῆς καί Σταυροπηγιακῆς ὁµώνυµης Μονῆς, εὐλογήθηκαν δάσκαλοι καί µαθητές· τήν 8η Ὀκτωβρίου ἔγινε πανηγυρικώτατα ἡ ἐναρκτήρια τελετή καί τήν ἑποµένη, ἡµέρα ∆ευτέρα, ἡ ἔναρξη τῶν µαθηµάτων. Ἔτσι ἡ Θεολογική Σχολή εἰσέρχεται στήν ἱστορία, στή λαµπρή ἀλλά καί περιπετειώδη ζωή της. Ἡ ἵδρυση τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τῆς Χάλκης εἶναι ἀναµφίβολα γεγονός σηµαντικό, εὐχάριστο, µέ

ἀγλαόκαρπη ἐκκλησιαστική καί θεολογική προσφορά. Παράλληλα ὅµως πρός τήν πνευµατική αὐτή καρποφορία καί τή δόξα της ἡ ἱστορική πορεία τῆς Σχολῆς εἶναι συνδεδεµένη µέ θλίψεις, στενοχωρίες, πικρίες, τραύµατα, βαριές πληγές. Ὁ σταυροαναστάσιµος χαρακτήρας τῆς Σχολῆς εἶναι ἔντονα ἀποτυπωµένος στή µακρόχρονη ἱστορική της πορεία. Τό ἔτος 1894 µεγάλος σεισµός κατέστρεψε τελείως τό κτίριο τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς, γεγονός τό ὁποῖο εἶχε ὡς συνέπεια τή µεταφορά της στό νησί «Πρώτη» τῶν Πριγκηποννήσων καί τήν ἀναστολή τῆς λειτουργίας της γιά ἕνα ἔτος. Τό γεγονός αὐτό ἀναδεικνύει ἕνα µεγάλο εὐεργέτη τῆς Σχολῆς, τόν ἐκ Χίου καταγόµενον, Παῦλο Σκυλίτση Στεφάνοβικ, στόν ὁποῖον ὀφείλεται τό σηµερινό λαµπρό ἀρχιτεκτόνηµα τῆς Σχολῆς. Τό ὅλον περιβάλλον τῆς Σχολῆς –φυσικό, διδακτικό, λειτουργικό, πνευµατικό– δηµιουργοῦσε ἀτµόσφαιρα πνευµατικῆς ἀνάτασης καί ψυχικῆς ἀναγέννησης, παραδεισένιας ὀµορφιᾶς, θείας εὐλογίας. Συνδύαζε θεωρία καί πράξη, διδασκαλία καί λειτουργική µυσταγωγία, ἐπιστήµη καί βίωση. Μέσα σ’ αὐτό τό εἰδυλλιακό περιβάλλον καί τήν κοινοβιακή ζωή σφυρηλατήθηκαν ἀκατάλυτοι δεσµοί φιλίας, ἀγάπης, ἐκτίµησης καί σεβασµοῦ µεταξύ τῶν µαθητῶν καί µεταξύ τῶν καθηγητῶν καί µαθητῶν τῆς Τροφοῦ Σχολῆς. Ἡ πολυσέβαστη Θεολογική Σχολή τῆς Χάλκης ἀποτέλεσε τό πνευµατικό θεολογικό φυτώριο τοῦ Οἰκουµενικοῦ Πατριαρχείου. Πάνω στό «Λόφο τῆς ἐλπίδας» τῆς ἐρατεινῆς Χάλκης τῶν Πριγκηποννήσων δεσπόζει τό προπύργιο τῆς Ὀρθοδοξίας, τό χρυσωρυχεῖο τῆς θείας ἀλήθειας, ὁ φωτεινός πνευµατικός φάρος τῆς ὀρθόδοξης Θεολογίας. Οἱ µαθητές τῆς Σχολῆς, πού ἔλαβαν τό ἀληθινό καί οἰκουµενικό φῶς τοῦ Χριστοῦ καί τήν προτροπή Του: «οὕτω λαµψάτω τὸ φῶς ὑµῶν ἔµπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὅπως ἴδωσιν ὑµῶν τὰ καλὰ ἔργα καὶ δοξάσωσι τὸν πατέρα ὑµῶν τὸν ἐν τοῖς οὐρανοῖς» (Ματθ. 5, 16), γαλουχήθηκαν µέ τά νάµατα τῆς ὀρθόδοξης θεολογίας, ἁγιοπατερικῆς ἐµπειρίας καί πνευµατικότητας. Ἀναχωρώντας ἀπό τήν Τροφό Σχολή καί φέροντας τόν τίτλο τοῦ «∆ιδασκάλου τῆς Ὀρθοδόξου χριστιανικῆς Θεολογίας» ἐργάσθηκαν καί ἐργάζονται µέ θέρµη καί ὑπευθυνότητα στόν ἀµπελώνα τοῦ Κυρίου καί τήν κοινωνία, εἴτε ὡς κληρικοί καί πνευµατικοί ποιµένες, στελεχώνοντας τήν Ἕδρα τοῦ Οἰκουµενικοῦ Πατριαρχείου, τίς Ἀρχιεπισκοπές καί Μητροπόλεις ἀνά τήν Οἰκουµένην, πού ὑπάγονται στήν κανονική του δικαιοδοσία, καθώς καί ἄλλες κατά τόπους Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες, ἀναδειχθέντες µάλιστα καί µέχρι τά ἀνώτατα ἐκκλησιαστικά καί διοικητικά ἀξιώµατα, ὅπως ὁ σήµερα κοσµῶν τόν Οἰκουµενικό Θρόνο, Παναγιώτατος Οἰκουµενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολοµαῖος ὁ Α΄, εἴτε ὡς λαϊκοί διδάσκαλοι στά σχολεῖα τῆς Μέσης Ἐκπαίδευσης καί τίς Πανεπιστηµιακές Σχολές. Σέ 930 ἀνέρχονται οἱ ἀπόφοιτοι τῆς Σχολῆς. Ἐξ αὐτῶν 663 εἰσῆλθαν στίς τάξεις τοῦ Κλήρου, ἀπό τούς ὁποίους ἀναδείχθηκαν 12 Οἰκουµενικοί Πατριάρχες, 2 Πατριάρχες Ἀλεξανδρείας, 3 Ἀντιοχείας, 1 Βουλγαρίας, 4 Ἀρχιεπίσκοποι Ἀθηνῶν, 1 Ἀρχιεπίσκοπος Ἀλβανίας, 4 Ἀρχιεπίσκοποι Ἀµερικῆς, 2 Μητροπολίτες καί 2 Ἀρχιεπίσκοποι Αὐστραλίας, 4 Μητροπολίτες καί 2 Ἀρχιεπίσκοποι Κρήτης, 343 Ἱεράρχες. Ἡ Σχολή ἀποτέλεσε, παράλληλα πρός τό πνευµατι- κό φυτώριο, καί τό θεολογικό διεργαστήρι καί ἐπιστηµονικό ἐπιτελεῖο τοῦ Οἰκουµενικοῦ Πατριαρχείου. Οἱ καθηγητές της πρόσφεραν, εἴτε ὡς καθηγητικός σύλλογος, εἴτε µεµονωµένα ὡς µέλη, τίς πολύτιµες ὑπηρεσίες τους καί τίς ἐπιστηµονικές γνώσεις τους, στίς διάφορες Συνοδικές Ἐπιτροπές τῆς Μητέρας Ἐκκλησίας καί τά διάφορα Συνέδρια –Πανορθόδοξα, ∆ιορθόδοξα, ∆ιαχριστιανικά καί ∆ιαθρησκευτικά. Ἡ συµβολή τοῦ θεολογικοῦ ἐπιστηµονικοῦ δυναµικοῦ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Χάλκης ὑπῆρξε σηµαντική, ἀποφασιστική καί καθοριστική στή ζωή καί δράση τοῦ Οἰκουµενικοῦ Πατριαρχείου,

στήν πολύπλευρη καί πολυεύθυνη ἀποστολή καί τίς πολλαπλές καί ἀξιόλογες δραστηριότητες καί πρωτοβουλίες τοῦ Πρωτόθρονου Πατριαρχείου τῆς Ὀρθοδοξίας. Ἄρρηκτος καί ἀρραγής εἶναι ὁ σύνδεσµος τῶν δύο θεσµῶν –τοῦ Οἰκουµενικοῦ Πατριαρχείου καί τῆς Χαλκίτιδας Θεολογικῆς Σχολῆς–· ἀδιαµφισβήτητη ἡ ἀλληλοπεριχώρηση, πραγµατική ἡ ἀλληλοσυµπλή- ρωση καί ἀλληλοϋποστήριξή τους. Εὔστοχα παρατηροῦσε ὁ τότε Μητροπολίτης Φιλαδελφείας καί σήµερα Οἰκουµενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολοµαῖος: «Νοµίζω ὅτι σπανίως θά εὑρίσκοντο δύο θεσµοί, δύο πνευµατικά ἱδρύµατα, µέ τόσον στενούς δεσµούς καί τόσην ἐσωτερικήν πνευµατικήν συνάφειαν καί ἀλληλεπίδρασιν, ὅσον τό Πατριαρχεῖον καί ἡ Σχολή ... εἶναι ἀδύνατον νά ὁµιλῶµεν περί τῆς ζωῆς καί τῶν δραστηριοτήτων τοῦ Θρόνου ἀσχέτως πρός τήν Σχολήν καί περί τοῦ βίου τῆς τελευταίας ἀνεξαρτήτως τοῦ δεσµοῦ της πρός τόν Θρόνον». Γιά τό λόγο αὐτό ἡ σηµερινή γιορτή τῆς περίσεµνης Χαλκίτιδας Τροφοῦ Θεολογικῆς Σχολῆς εἶναι ταυτόχρονα καί γιορτή τοῦ Οἰκουµενικοῦ Πατριαρχείου. Ὅπως ἐπίσης ἡ ἀναγκαστική ἀναστολή τῆς λειτουργίας τῆς Σχολῆς, τό ἔτος 1971 ἀπό τήν Τουρκική Κυβέρνηση, πλήττει καίρια τή ζωή καί δράση τοῦ Οἰκουµενικοῦ Πατριαρχείου.

Παρουσίαση τοῦ Η΄ τόµου Τώρα θά ἔλθουµε στήν παρουσίαση τοῦ Η΄ τόµου. Μέσα λοιπόν στό πλαίσιο τῆς ἑορταστικῆς αὐτῆς ἐπετείου τῆς πνευµατικῆς Τροφοῦ Θεολογικῆς Σχολῆς, τῆς συµπλήρωσης 170 χρόνων ἀπό τήν ἵδρυσή της, ἡ Ἑστία Θεολόγων Χάλκης ἀποφάσισε νά ἀφιερώσει τόν Η΄ τόµο τῆς «Ἐπιστηµονικῆς Παρουσίας» της στόν ἱδρυτή τῆς Σχολῆς, ἀοίδιµο Οἰκουµενικό Πατριάρχη Γερµανό τόν ∆΄ (14 Ἰουνίου 1842 - 18 Ἀπριλίου 1845 καί 1 Νοεµβρίου 1852 - 16 Σεπτεµβρίου 1853). Κατ’ αὐτόν τόν τρόπο ἐπιτυγχάνεται καί ἕνας ἀπό τούς σκοπούς τῆς Ἑστίας, ἡ προβολή δηλαδή τοῦ ἔργου τῆς Τροφοῦ Σχολῆς διά τῆς ἐπιστηµονικῆς, θεο- λογικῆς καί ἐκκλησιαστικῆς µαρτυρίας καί συµβολῆς τῶν ἀποφοίτων της στά θεολογικά Γράµµατα καί δρώµενα. Ὁ σκοπός αὐτός πραγµατώνεται, µέσῳ τοῦ ἐπιστηµονικοῦ της περιοδικοῦ, µέ τήν ἐπωνυµία «Ἐπιστηµονική Παρουσία Ἑστίας Θεολόγων Χάλκης». Πρόκειται περί συλλογικοῦ τόµου, στόν ὁποῖο καταθέτουν τήν ἐπιστηµονική γνώση καί θεολογική τους µαρτυρία µόνο ἀπόφοιτοι τῆς Σχολῆς. Ὁ Η΄ τόµος, ἀφιερωµένος στόν ἱδρυτή τῆς φιλόστοργης πνευµατικῆς Τροφοῦ, ἀείµνηστο Οἰκουµενικό Πατριάρχη Γερµανό τόν ∆΄, ἀποτελεῖ ἔκφραση τιµῆς, σεβασµοῦ, ἀγάπης καί εὐγνωµοσύνης τῶν µαθητῶν τῆς Σχολῆς πρός τόν σπουδαῖο αὐτόν Πατριάρχη. Ἔχει θεµατολογία, ἡ ὁποία καλύπτει εὐρύ φάσµα γνωστικῶν ἀντικειµένων· ἀναφέρεται σέ θέµατα ἱστορικά, δογµατικά, διορθόδοξα, διαχριστιανικά, ἐκπαιδευτικά, κοινωνικά. Περιλαµβάνει 19 ἀξιόλογες µελέτες, ὅπως ἀναφέρεται στά περιεχόµενα τοῦ τόµου. Ἀσφαλῶς δεσπόζουσα θέση στόν τιµητικό αὐτό τόµο κατέχει ὁ ἱδρυτής τῆς Σχολῆς, ὁ ὁραµατιστής, πρωτοστάτης, πρόµαχος, καί ἐµπνευστής τῶν µεγαλόπνοων ἔργων, ὁ µεγαλεπήβολος καί ὀξυδερκής Οἰκουµενικός Πατριάρχης Γερµανός ὁ ∆΄ καί τό θεάρε- στο ἔργο του. Ὁ Παναγιώτατος Οἰκουµενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολοµαῖος, στό µήνυµά Του, τό ὁποῖο ἀκούσαµε πρό ὀλίγου, χαρακτηρίζει τήν ἵδρυση τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς ὡς «ἱερὸν ἐγχείρηµα ... τὸ ὁποῖον ἀπετέλεσε σταθµὸν ἀξιοσηµείωτον, ἂν µὴ καὶ µοναδικόν, ἐν τῇ ἱστορίᾳ τοῦ Οἰκουµενικοῦ Πατριαρχείου καὶ εὐρύτερον».

Στόν τόµο ἐπισηµαίνεται ὁ πρωταρχικός σκοπός καί πόθος τοῦ Πατριάρχη Γερµανοῦ τοῦ ∆΄, ὁ ὁποῖος ἦταν ἡ ἀνακαίνιση τῆς Ἱερᾶς Μονῆς τῆς Ἁγίας Τριάδας στήν ἐρατεινή Χάλκη τῶν Πριγκιποννήσων, ἡ ὁποία εἶχε ὑποστεῖ σοβαρότατες ζηµίες ἀπό τήν πυρκαϊά τοῦ 1821 καί τό σεισµό τοῦ 1826. Παράλληλα τονίζεται καί ὁ ἄλλος σκοπός «ὁ κυριώτατος ... καί γνησιώτατος», κατά τήν ἔκφραση τοῦ Πατριάρχη. Ποιός ἦταν αὐτός; Ἡ ἵδρυση Θεολογικῆς Σχολῆς. Σηµειώνεται ἐπίσης ὁ βασικός λόγος τῆς ἵδρυσης τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς, ὁ ὁποῖος ἦταν ἡ ἀνάγκη παιδείας τοῦ κλήρου, γιατί, ὅπως παρατηρεῖ ὁ Πατριάρχης, «ἐθεωροῦµεν µέ ἐνδόµυχον λύπην ... τήν ἀπαιδευσίαν τοῦ κλήρου καί τήν γύµνωσιν τῆς Ἐκκλησίας ἀπό πεπαιδευµένους καί ἐναρέτους ἱερωµένους, τῆς ὁποίας τά ἀποτελέσµατα ἐβλέποµεν καί τήν ὁσηµέραι αὐξάνουσαν πρός τό ἱερατεῖον ψυχρότητα καί ἀνευλάβειαν τοῦ λαοῦ, καί τήν τόλµην πολλῶν κατά τῆς θρησκείας ἡµῶν πολεµίων». Ἐδῶ ἐντάσσεται καί ἡ προσπάθεια ἀντιµετώπισης τῆς καινοφανοῦς διδα- σκαλίας τοῦ Θεόφιλου Καΐρη (1784-1853), ἡ ὁποία ἀποτελοῦσε παραχάραξη τῆς ὀρθόδοξης θεολογίας, καί ἡ ὁποία καταδικάστηκε ἀπό τό Οἰκουµενικό Πατριαρχεῖο τό ἔτος 1839. Ἐπίσης προβάλλει ἡ µέριµνα γιά νά διατηρηθεῖ σώα καί ἀβλαβής ἡ πολύτιµη παρακαταθήκη τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας ἀπό τίς προσηλυτιστικές ἐνέργειες τῶν Ρωµαιοκαθολικῶν καί Προτεσταντῶν, ἀλλά καί ἡ φροντίδα νά µή ἀποπνιγοῦν οἱ πνευµατικές ἀξίες µέσα στό ρεῦµα τοῦ ὑλισµοῦ καί τῆς ἀθεΐας, τό ὁποῖον εἶχε ἀρχίσει νά λαµβάνει εὐρεῖες διαστάσεις. Στόν Η΄ αὐτό τόµο τῶν 670 σελίδων διακινεῖται τό πνεῦµα καί τό φρόνηµα τῆς Χάλκης, ἡ λειτουργική καί µουσική της παράδοση, ἀναπτύσσεται τό µήνυµα τῆς ὀρθόδοξης χριστιανικῆς πίστης καί ἀλήθειας, ἐπισηµαίνεται ἡ ἀναγκαιότητα τῆς ἑνότητας καί συνοχῆς τῶν κατά τόπους Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, µέ τήν εὐκαιρία µάλιστα τῆς Μέλλουσας νά συγκληθεῖ Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου τῆς Ὀρθοδοξίας, προβάλλεται τό ἐπιτακτικόν καθῆκον τῆς Ἐκκλησίας γιά τήν ἑλληνορθόδοξη ἐκπαίδευση, ἀγωγή καί παιδεία τῶν µαθητῶν, παρατίθεται κατάλογος τῶν ἀποφοίτων τῆς Σχολῆς καί φωτογραφικό ὑλικό ἀπό τό κτιριακό της συγκρότηµα. Κατακλείοντας, ἐκφράζω βαθειά εὐγνωµοσύνη πρός τό Οἰκουµενικό Πατριαρχεῖο, τόν ἱδρυτή τῆς πνευµατικῆς Τροφοῦ Χαλκίτιδας Θεολογικῆς Σχολῆς, τούς εὐεργέτες, Σχολάρχες, Καθηγητές, Ἐφόρους καί Ἡγουµένους τῆς Ἱερᾶς Μονῆς τῆς Ἁγίας Τριάδας, µέχρι τόν σηµερινό Μητροπολίτη Προύσης κ. Ἐλπιδοφόρο, ὁ ὁποῖος, µέ τίς ἐνέργειες καί δραστηριότητές του, δίδει τήν εἰκόνα στόν ἐπισκέπτη, ὅτι ἡ Σχολή δέν ἔπαυσε νά λειτουργεῖ. Εἰλικρινεῖς ἐπίσης εὐχαριστίες ἀπευθύνω πρός τόν πρώην Πρόεδρο τῆς Ἑστίας καί σεβαστό Καθηγητή κ. Βασίλειο Ἀναγνωστόπουλο, γιά τήν πρωτοβουλία καί τήν εἰσήγησή του, προκειµένου νά ἐκδοθεῖ ὁ ἐν λόγῳ Τόµος πρός τιµήν τοῦ ἱδρυτῆ τῆς Τροφοῦ Σχολῆς Οἰκουµενικοῦ Πατριάρχη Γερµανοῦ τοῦ ∆΄. Ἡ Σχολή συνεχίζει νά ἐµπνέει, νά φωτίζει καί νά κατευθύνει µέ τό ἔνδοξο παρελθόν της. Τό ἱερό καθίδρυµα, ἡ περίφηµη Θεολογική Σχολή, πού δεσπόζει ἀγέρωχη καί ἐπιβλητική πάνω στό µαγευτικό «Λόφο τῆς ἐλπίδας», ἀτενίζει τά νερά τῆς Προποντίδας καί καρτερεῖ µέ ἀγωνία τό πλοῖο πού θά φέρει καί πάλι στή ζεστή καί στοργική ἀγκαλιά της καθηγητές καί µαθητές γιά νά συνεχίσουν, µέσα στόν ραγδαίως µεταλλασσόµενο κόσµο, τήν ἱερή ἀποστολή, προσφέροντας τήν γνήσια καί ἀπαραχάρακτη ὀρθόδοξη πίστη καί µαρτυρία. Θερµά ἱκετεύω τόν Τριαδικό Θεό, τό χορηγό κάθε ἀγαθοῦ, γιά τήν ἐπαναλειτουργία τῆς Σχολῆς, τοῦ σεµνώµατος τοῦ Οἰκουµενικοῦ Πατριαρχείου, ἔχοντας κατ’ ἐλπίδα ὅτι µετά τόν Σταυρό ἔρχεται ἡ Ἀνάσταση.

***

ὉµιλίαΣωτηρίου Βαρναλίδη, Ὁµότιµου Καθηγητῆ τοῦ Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης καί Ἄρχοντα Ὑποµνηµατογράφου τοῦ Οἰκουµενικοῦ Πατριαρχείου, µέ θέµα: «Ἡ βιωµατική ζωή στήν πνευµατική Τρο- φό Χαλκίτιδα Θεολογική Σχολή». Θά ἤθελα νά εὐχαριστήσω, πρωτίστως, τόν Πρόεδρο τῆς Ἑστίας Θεολόγων Χάλκης καί ὁµογάλακτο ἀδελφό, Ὁµότιµο καθηγητή τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστηµίου Ἀθηνῶν κ. Νικόλαο Ξεξάκη, γιά τήν εὐγενική πρόσκληση πού µοῦ ἀπηύθυνε, ἐν ὀνόµατι καί τοῦ ∆ιοικητικοῦ Συµβουλίου τῆς Ἑστίας Θεολόγων Χάλκης, γιά νά συµµετάσχω µέ ὁµιλία µου στήν σηµερινή Ἡµερίδα. Μέ τήν εὐκαιρία αὐτή θά ἤθελα νά τόν συγχαρῶ γιά τήν ἐκλογή του στή θέση αὐτή τοῦ Προέδρου, παίρνοντας τήν σκυτάλη, πρίν ἀπό λίγο καιρό, ἀπό τόν ἀγαπητόν καί λίαν σεβαστόν ∆ιδάσκαλό µας κ. Βασίλειο Ἀναγνωστόπουλο, τοῦ ὁποίου τό ἔργον τῆς πολύχρονης προσφορᾶς του στήν Ἑστία ὑπῆρξε ἀναµφιβόλως λίαν ἐποικοδοµητικό, ἐπιτυχές καί θεάρεστο. Τόν εὐγνωµονοῦµε τόν σεβαστόν διδάσκαλό µας γιά ὅσα, µέ αἴσθηµα εὐθύνης καί ἀγάπης πρός τήν Σχολήν µας, προσέφερε ὅλα αὐτά τά χρόνια. ∆έν ἔχω νά παρουσιάσω στή σηµερινή ὁµιλία µου ἀκαδηµαϊκή τυχόν σοφία στήν ἐκλεκτή ὁµήγυρη, µεταξύ τῆς ὁποίας εὑρίσκονται καί ἀγαπητοί ὁµογάλακτοι ἀδελφοί, ἀλλά νά συµµερισθῶ µέ αὐτήν, ἕνεκα καί τοῦ περιορισµένου χρόνου πού ἔχω στήν διάθεσή µου, κάποιες πτυχές τῆς βιωµατικῆς ζωῆς καί ἐµπει- ρίας µου στήν Τροφό Ἱ. Θεολογική Σχολή, νά περιγράψω τόν περιβάλλοντα χῶρον, ἐντός τοῦ ὁποίου λειτουργοῦσε αὐτή, κυρίως ἀπό τήν πνευµατικήν αὐτοῦ διάσταση, σέ συνδυασµό µέ ἀναµνήσεις καί σκέψεις ἀπό τήν πλούσια συγκοµιδή πού ἀπεκόµισα ἀπό τήν Σχολή, κατά τήν περίοδο τῶν σπουδῶν µου σ’ αὐτήν, ἡ ὁποία καθόρισε καί τήν περαιτέρω πορεία τῆς ζωῆς µου. Ἦταν, λοιπόν, µιά ἡλιόλουστη ἡµέρα τοῦ Σεπτεµβρίου τοῦ 1956, πού –µαθητής µέχρι τότε τοῦ Γυµνασιακοῦ τµήµατος τῆς Σχολῆς τοῦ Ζωγραφείου στήν Κωνσταντινούπολη–, ἔπαιρνα τό πλοῖο µαζί µέ τούς γονεῖς µου ἀπό τήν ἀποβάθρα τοῦ Γαλατᾶ µέ κατεύθυνση τήν νῆσο Χάλκη καί µέ προορισµό τήν Ἱ. Θεολογική Σχολή, προκειµένου νά καταταγῶ καί ἐγώ µεταξύ τῶν ἱεροσπουδαστῶν τῆς Σχολῆς, ἀποκτῶντας τό ὕψιστο προνόµιο τοῦ νά λέγοµαι «Χαλκίτης». Περνώντας µέ τό πλοῖο ἀπό τά διάφορα νησιά τῶν Πριγκηποννήσων, φθάσαµε τελικά στή βαπορόσκαλα τῆς Χάλκης. Μόλις ἀποβιβαστήκαµε στό νησί, ἀνεβήκαµε σέ µία ἀπό τίς ἅµαξες πού περίµεναν ἐκεῖ κοντά, καί ὁ ἁµαξᾶς, πού ἔτυχε νά εἶναι Ρωµιός, προτοῦ ἀκόµη τοῦ ποῦµε ποῦ πηγαίναµε, µᾶς ρώτησε δίνοντας ἀµέσως καί τήν ἀπάντηση: «Ἐπάνω πᾶτε στή Σχολή, δέν εἶναι ἔτσι;» καί ξεκίνησε! Βεβαίως, δέν θά ἦταν ὑπερβολή νά πῶ ὅτι εἶχα µεγάλη ἀγωνία µέχρι νά φτάσουµε, ἀνεβαίνοντας µέ τήν ἅµαξα, τῶν ἀλόγων ἀσθµαινόντων, τόν κεντρικό ἀκόµη τότε χωµατόδροµο, πού ὁδηγοῦσε στόν καταπράσινο ἀπό πεῦκα λόφο, τόν ὁποῖο στέφει σάν κορώνα τό ἐπιβλητικό κτίριο τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς. Ἡ ἀγωνία µου ἦταν δικαιολογηµένη, διότι ἦταν ἡ πρώτη φορά πού θά ἔβλεπα ἀπό κοντά αὐτή τήν περίφηµη Σχολή, γιά τήν ὁποία εἶχα ἀκούσει τόσα πολλά! Ἡ ἅµαξα στάθηκε µπροστά στή µεγάλη σιδερένια µαύρη ἐξώπορτα, πού ἦταν ἡ κεντρική εἴσοδος τοῦ κήπου τῆς Σχολῆς, καί ὁ θυρωρός, ντυµένος µέ τήν µπλέ σκούρα στολή καί ἕνα κασκέτο στό κεφάλι, µᾶς ὑποδέχθηκε, καληµερίζοντάς µας. «Ἦλθαν πολλοί νέοι µαθητές σήµερα» µᾶς εἶπε, καί µᾶς ἔδειξε τό κεντρικό, κι αὐτό χωµατόστρωτο ἀκόµη τότε, δροµάκι τοῦ κήπου µέ τά πεῦκα

παρατεταγµένα δεξιά καί ἀριστερά, πού ὁδηγοῦσε στά προπύλαια τοῦ κτιρίου! Ὅταν ἀνεβαίναµε τίς σκάλες τῶν προπυλαίων τῆς ἐπιβλητικῆς κεντρικῆς εἰσόδου τῆς Σχολῆς µέ τούς ὑψηλούς µαρµάρινους κίονες, στήν ἀγωνία µου προ- σετέθη καί δέος. ∆έν περίµενα µιά τόσο µεγαλειώδη εἴσοδο, παρ’ ὅτι καί τό Ζωγράφειο Γυµνάσιο πού πήγαινα µέχρι τότε, εἶχε µιά ἀξιοπρεπέστατη εἴσοδο µέ µαρµάρινους κίονες κι ἐκεῖνο. Ὅταν µπήκαµε µέσα στή Σχολή, ὑπῆρχαν ἐκεῖ ἀρκετοί µαθητές καί ἱεροσπουδαστές, πολλοί ἀπό τούς ὁποίους ἤδη ἦταν φοιτητές παλαιοτέρων ἐτῶν, πού εἶχαν φτάσει ἀπό διάφορα µέρη τῆς Ἑλλάδος, ἀλλά καί ἀπό τά Πρεσβυγενῆ Πατριαρχεῖα. Πηγαινοέρχονταν στούς µακρεῖς διαδρόµους τῆς Σχολῆς, χωρισµένοι σέ µικρές παρέες δύοτριῶν ἀτόµων, ντυµένοι οἱ περισσότεροι µέ τό καθιερωµένο γιά τούς σπουδαστές τῆς Σχολῆς µπλέ σκοῦρο κοστοῦµι, καί ὅταν περνοῦσαν ἀπό µπροστά Nµας µᾶς καλωσόριζαν εὐγενικά. Στή συνέχεια, ὁδηγηθήκαµε στό Ἐπιµελητήριο τῆς Σχολῆς, ὅπου µᾶς ἀνέµενε ὁ Ἐπιµελητής. Ὁ ἴδιος µᾶς ὑποδέχθηκε µέ εὐγένεια καί µᾶς ὁδήγησε στόν κοιτώνα, πού θά ἔµενα µαζί µέ ἄλλους πέντε νέους µαθητές. Ὁ Ἐπιµελητής µέ ἐνηµέρωσε ἐπίσης γιά τό ὡράριο καί σέ γενικές γραµµές γιά τά καθήκοντα τοῦ ἱεροσπουδαστοῦ ἐντός τῆς Σχολῆς. Ἔτσι περίπου ἄρχισε ἀπό τήν ἡµέρα ἐκείνη τό νέο µου ξεκίνηµα στή Θεολογική Σχολή, πού θά ἄλλαζε τήν ζωή µου καί θά προσδιόριζε τό µέλλον µου. Ἐν τῷ µεταξύ, ἡ ὥρα γιά τό µεσηµεριανό φαγητό εἶχε ἔλθει, καί γιά πρώτη φορά ἄκουσα νά κτυπᾶ ὁ κώδων τῆς Σχολῆς πού µᾶς καλοῦσε στήν τράπεζα, καί πού στό ἑξῆς καί γιά ἑπτά ὁλόκληρα χρόνια θά ἦταν ὁ ρυθµιστής τῶν ὡραρίων, πού καθόριζαν τά καθήκοντα καί τίς ὑποχρεώσεις τῆς καθηµερινῆς µας ζωῆς καθ’ ὅλη τήν περίοδο τῆς µαθητικῆς καί φοιτητικῆς παρουσίας µας στή Θεολογική Σχολή. ∆ύο ἦταν οἱ ἦχοι πού ρύθµιζαν τήν ὁµαλή καί εὔρυθµη λειτουργία τῆς ζωῆς µας µέσα στή Σχολή: ὁ ἦχος τοῦ κώδωνος καί ὁ ἦχος τῆς καµπάνας. Ὁ κώδων κτυποῦσε σέ τακτά χρονικά διαστήµατα, σύµφωνα µέ τό καθηµερινό πρόγραµµα, δηλ. γιά νά µᾶς ὑπενθυµίζει τήν ἔναρξη καί τήν λήξη κάθε µαθήµατος, τίς ὧρες τοῦ φαγητοῦ, τῆς µελέτης στίς αἴθουσες σπουδαστηρίων, τῆς κοινῆς ἡσυχίας, καθώς καί γιά τυχόν ἄλλες ἔκτακτες περιπτώσεις! Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά, ὁ ἦχος τῆς καµπάνας τοῦ ναϋδρίου τῆς Σχολῆς ἦταν αὐτός πού µᾶς καλοῦσε γιά νά συµµετέχουµε στήν τέλεση τῶν θρησκευτικῶν καί πνευµατικῶν µας καθηκόντων ἐντός αὐτοῦ, δηλ. τήν παρουσία µας στόν Ὄρθρο, στόν Ἑσπερινό, στή Θ. Λειτουργία καί στίς λοιπές Ἱερές Ἀκολουθίες. Ἡ ἁρµονική, λοιπόν, συνύπαρξη τῶν δύο αὐτῶν εὔηχων ἤχων ἀντηχοῦσε καθηµερινά στά ὦτα τῶν ἱεροσπουδαστῶν καί ἀποτελοῦσε µέρος τῆς ζωῆς τους ἐντός τῆς Σχολῆς! Κι ἄν ὁ κώδων τῆς Σχολῆς µας σταµάτησε νά κτυπᾶ, ἀφοῦ τήν ἐπιστήµη τῆς Θεολογίας καί τόν πνευµατικό βίο πού ζοῦσαν οἱ ἱεροσπουδαστές στή Θεολογική Σχολή θεώρησαν οἱ κυβερνῶντες ὅτι ἦταν ἐπιζήµια γιά τό κράτος καί διέταξαν τό 1971 νά κλείσει ἡ Σχολή, ὅµως ἡ καµπάνα τοῦ ναϋδρίου τῆς Σχολῆς µας δέν σταµάτησε ποτέ νά κτυπᾶ. Ἀκόµη καί στίς πιό δύσκολες στιγµές γιά τήν Ρωµιοσύνη καί γιά τήν Ἐκκλησία µας, ἕνεκα τῶν «καιρικῶν τότε περιστάσεων», παρά τόν κίνδυνο «παρεξηγήσεων» ὅταν ὑπῆρχε ἔξαρση φανατικῶν διαθέσεων καί ἐντάσεων, ἡ καµπάνα τῆς Σχολῆς καί τῆς Μονῆς, ἐκεῖ ψηλά στόν λόφο τῆς Ἐλπίδος, ἐξακολουθοῦσε νά κτυπᾶ, κάποιες φορές µέ ὀλιγότερους ἴσως κτύπους, ἀλλ’ ὅµως κτυποῦσε κάθε µέρα ἀνελλιπῶς, καί συνεχίζει νά κτυπᾶ καί µέχρι σήµερα, καί θά κτυπᾶ καί αὔριο καί στό µέλλον!!!

Η ∆Ι∆ΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΚΑΙ ΤΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ-ΘΕΟΛΟΓΙΚΟΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ ΤΗΣ Ἡ Θεολογική Σχολή τῆς Χάλκης δέν ἦταν µιά Σχολή, ὅπως εἶναι οἱ περισσότερες Θεολογικές Σχολές τῶν Πανεπιστηµίων. ∆έν ἦταν µόνον ἕνας χῶρος διακίνησης ἰδεῶν καί γνώσης. Ἦταν συγχρόνως ἕνας χῶρος καλλιέργειας τῆς ψυχῆς καί τοῦ πνεύµατος, ἦταν χῶρος «φωτός». Ἀκόµη καί οἱ αἴθουσες διδα- σκαλίας καί τά ἱστορικά ἐκεῖνα θρανία σέ ἐνέπνεαν καί σέ συγκινοῦσαν, ὅταν µάλιστα ἀναλογιζόσουν ὅτι στίς ἴδιες ἐκεῖνες αἴθουσες καί στά ἴδια θρανία πού καθόσουν τώρα ἐσύ, καί τά ὁποῖα ὑπῆρχαν ἀπό τότε πού ξανακτίστηκε τό 1896 τό κτίριο τῆς Σχολῆς (µετά τόν καταστροφικό σεισµό τοῦ 1894 τῆς Κων/πόλεως), εἶχαν καθήσει, εἶχαν ἀκροασθεῖ τά «τῆς θεολογικῆς ἐπιστήµης γράµµατα» καί εἶχαν βιώσει τήν πνευµατικότητα τοῦ χώρου µετέπειτα Οἰκουµενικοί Πατριάρχες, Πατριάρχες ἄλλων Πατριαρχείων, ἄξιοι Ἀρχιερεῖς καί ἄλλοι κληρικοί, σοφοί καθηγητές καί ἄνθρωποι τῶν Γραµµάτων, πού διέπρεψαν στή συνέχεια. Μέσα στίς αἴθουσες διδασκαλίας, ἡ διδασκαλία τῶν µαθηµάτων δέν ἦταν κάτι τό στατικό, ἀλλά εἶχε µιά ξεχωριστή δυναµική. Ἐκεῖ µέσα ἐκχυνόταν τό ἀπόσταγµα τῆς ἐπιστηµονικῆς γνώσης καί διαχεόταν σ’ ὅλη τήν ἀτµόσφαιρα τῆς αἴθουσας. Ἐκεῖ µέσα ἡ διδακτέα ὕλη καί τά γνήσια τῆς θεολογικῆς ἐπιστήµης ἀκούσµατα ἀπό τούς σεβαστούς καί σοφούς διδασκάλους µας, συνήρπαζαν καί κρατοῦσαν σέ ἐγρήγορση τούς σπουδαστές, οἱ ὁποῖοι ἐµπλουτίζονταν µέ τά τῆς θεολογικῆς ἐπιστήµης γράµµατα. Καί ἡ δυναµική αὐτή ὁλοκληρωνόταν στή συνέχεια µέσα στό Ναό. Ἡ Θεολογική Σχολή τῆς Χάλκης, κατά κοινήν ὁµολογίαν εἶχε µιά ἰδιαιτερότητα, πού σπανίζει στίς ἄλλες Πανεπιστηµιακές Θεολογικές Σχολές. Μέσα σ’ αὐτήν καί τόν περιβάλλοντα χῶρο, ἐκτός ἀπό τήν ἐπιστηµονική µας κατάρτιση, προετοιµαζόµασταν καί γιά τήν πνευµατική µας ἀνάταση καί ὁλοκλήρωση. Εἶναι σπάνιο, µέσα στόν ἴδιο χῶρο νά ζεῖς καί νά βιώνεις ἐπί καθηµερινῆς βάσεως ταυτόχρονα τήν ἐπι- στηµονική γνώση καί τήν πνευµατική καλλιέργεια. Ἐξ ἴσου σηµαντικό γιά τούς σπουδαστές τῆς Σχολῆς µας ἦταν καί ἡ δυνατότητα τῆς ἄµεσης, σχεδόν καθηµερινῆς, ἐπικοινωνίας πού εἶχαν µέ τούς καθηγητές τους, οἱ περισσότεροι ἐκ τῶν ὁποίων διανυκτέρευαν τακτικά στή Σχολή καί ἄλλοι κατοικοῦσαν κοντά στή Σχολή. Ἔτσι, ἐδίδετο ἡ εὐκαιρία στούς σπουδαστές νά ἔρχονται σέ ἐπικοινωνία µέ τούς καθηγητές τους κάθε φορά πού εἶχαν νά λύσουν κάποιες ἀπορίες κατά τήν µελέτη καί προετοιµασία τῶν µαθηµάτων τους ἤ τῶν φροντιστηριακῶν ἐργασιῶν τους, ἀλλά καί γιά διάφορα ἄλλα θέµατα ἐκκλησιαστικῆς, ἐπιστηµονικῆς, κοινωνικῆς καί πνευµατικῆς φύσεως. Οἱ καθηγητές µας ἦταν ἐκεῖνοι πού ἀφουγκράζονταν τίς νεανικές µας ἀνησυχίες καί ἀναζητήσεις καί προσπαθοῦσαν νά µᾶς ἐνθαρρύνουν καί νά µᾶς θωρακίσουν µέ τίς, κατά τό δυνατόν, καλύτερες συµβουλές καί ὑποδείξεις τους. Μέ εὐγνωµοσύνη, λοιπόν, ἐνθυµούµαστε τούς σεβαστούς καί ἀγαπητούς Σχολάρχες, Καθηγητές καί ∆ιδασκάλους µας, τόσο τούς ἐν τῇ ζωῇ εὑρισκοµένους, ἀλλά καί τούς ἐν εἰρήνῃ ἀναπαυοµένους, οἱ ὁποῖοι νυχθηµερόν φρόντιζαν γιά τήν ὅσο τό δυνατόν ἀρτιότερη ἐπιστηµονική µας κατάρτιση στά τῆς θεολογικῆς ἐπιστήµης καί παιδείας γράµµατα, ἀλλά καί γιά τήν πνευµατική µας διάπλαση. Ἡ Θεολογική µας Σχολή εἶχε ἐπίσης καί ἕνα ἄλλο µεγάλο προνόµιο· ἦταν ἡ Θεολογική Σχολή τοῦ Οἰκουµενικοῦ Πατριαρχείου, µέ ὅ,τι αὐτό µπορεῖ νά συνεπάγεται. ∆ιότι τό Φανάριον, ὡς Κέντρον τῆς παγκόσµιας Ὀρθοδοξίας, ἦταν ὁ ἄµεσος δέκτης ὅλων τῶν ἐντός τοῦ Ὀρθοδόξου Χριστιανικοῦ Κόσµου καί τῆς Θεολογικῆς Ἐπιστήµης διαδραµατιζοµένων, κυρίως ἐκκλησιαστικῶν, θεολογικῶν καί

κοινωνικῶν γεγονότων. Ἀπό τό Κέντρο αὐτό οἱ καθηγητές τῆς Σχολῆς, οἱ ὁποῖοι συµµετεῖχαν, ἀνάλογα µέ τό γνωστικό ἀντικείµενό τους, στίς περισσότερες Θεολογικές Ἐπιτροπές τοῦ Οἰκουµενικοῦ Πατριαρχείου, καθιστοῦσαν στή συνέχεια ἐνήµερους τούς ἱεροσπουδα- στές γιά θέµατα, τά ὁποῖα, κατά τήν ἐκτίµηση τῶν καθηγητῶν, εἶχαν ἐνδιαφέρον γιά τήν ἐπιστηµονική καί θεολογική κατάρτιση τῶν µαθητῶν τους, καί ὡς ἐκ τούτου οἱ τελευταῖοι γίνονταν ἀποδέκτες πολλῶν συγχρόνων ἐκκλησιαστικῶν γεγονότων καί διηύρυναν τίς γνώσεις τους. Ἐκτός ὅµως τούτου, οἱ ἱεροσπουδαστές εἶχαν ἐπίσης καί τό µοναδικό προνόµιο νά ἔρχονται ἀπό καιροῦ εἰς καιρόν σέ ἐπικοινωνία µέ τόν Οἰκουµενικό Πατριάρχη, ἀλλά καί µέ ἄλλους Ἀρ- χηγούς Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, µέ Ἱεράρχες καί µέ λοιπές προσωπικότητες τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ καί Θεολογικοῦ Κόσµου. Καί τοῦτο, διότι τόσον ὁ Πατριάρχης, ὅσο καί ἄλλοι προαναφερθέντες ἐπισκέπτονταν συχνά τή Θεολογική Σχολή Χάλκης. Ἰδίως, ἡ ἔλευση τοῦ Ἀρχηγοῦ τῆς Ὀρθοδοξίας στή Σχολή καί ἡ παραµονή του στά Πατριαρχικά ∆ώµατα γιά λίγες ἡµέρες, ἀποτελοῦσε ἕνα σηµαντικό γεγονός καί γιά τούς ἱεροσπουδαστές. Κατά τήν ἄφιξή του οἱ µαθητές τόν ὑποδέχονταν παρατεταγµένοι δεξιά καί ἀριστερά στόν κεντρικό διάδροµο πού ὁδηγοῦσε ἀπό τήν εἴσοδο τοῦ κήπου στά προπύλαια, κρουοµένων τῶν καµπανῶν. Κατά τήν παραµονή τοῦ Πατριάρχου στή Σχολή, οἱ ἱεροσπουδαστές εἶχαν τήν εὐκαιρία νά συµπροσευχηθοῦν µέ τόν Πατριάρχη τους, νά συµφάγουν, καί πολλές φορές, κυρίως µετά τόν Ἑσπερινό, νά περπα- τήσουν µαζί του στόν κῆπο, ἤ καθισµένοι στό παγκάκι νά ἀκούσουν τά σοφά λόγια, τίς νουθεσίες καί τίς παροτρύνσεις του. Ἀλλά καί ἀπό τήν ἐπίσκεψη καί ἄλλων ἐπισκεπτῶν στή Σχολή µας, καί ἀπό τήν συνάντηση, γνωριµία καί συζήτηση τῶν σπουδαστῶν µέ αὐτούς, ἀναµφιβόλως κάτι θετικό ἀπεκοµίζετο. Ἔτσι ὁ ὁριζοντάς τους καί ἀπό ἀπόψεως κοινωνικῆς πλευρᾶς διευρύνετο. ΤΟ ΝΑΫ∆ΡΙΟ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΜΑΣ Κατά τό διάστηµα τῆς φοίτησής µας στή Σχολή, οἱ θεολογικές ἐπιστηµονικές γνώσεις, πού ἀποκτούσαµε ἀπό τήν παρακολούθηση τῶν µαθηµάτων, εὕρισκαν ἀναµφιβόλως τήν πνευµατική τους ὑπόσταση καί τό γνήσιο νόηµά τους ἐντός τοῦ Ναϋδρίου τῆς Σχολῆς, πού εἶναι ἀφιερωµένο στήν «Ἁγία Τριάδα». Τό Ναΰδριο αὐτό ἦταν τό κέντρο τῆς πνευµατικῆς καί θρησκευτικῆς µας ὕπαρξης καί ἀνάτασης πού µᾶς ἔκανε νά µεταµορφωθοῦµε πνευµατικά καί µᾶς κατηύθυνε στήν ἐµβάθυνση καί ὀρθή κατανόηση τῶν ὕψιστων νοηµάτων τῆς ἀληθινῆς πίστης µας καί τῆς ἔµπρακτης ἐφαρµογῆς αὐτῶν στή ζωή µας. Μέσα στό ναΰδριο αὐτό περνούσαµε ἀρκετό χρόνο, εἴτε συµµετέχοντες στίς Ἱερές Ἀκολουθίες εἴτε γιά νά προσευχηθοῦµε. Ἐκτός, ὅµως, αὐτοῦ οἱ ἱεροσπουδαστές ἀνελάµβαναν, σύµφωνα µέ τό ἑβδοµαδιαῖο πρόγραµµα πού κατήρτιζε ὁ Ἐπιµελητής, καί διάφορα διακονήµατα ἐντός τοῦ ἱ. Ναοῦ. Αὐτοί, χωρισµένοι σέ ὁµάδες ἀνά ἑβδοµάδα, ἦταν ὑπεύθυνοι καί γιά τήν καθαριότητα τοῦ Ναοῦ κάθε Σάββατο, καθώς καί τίς παραµονές τῶν Ἑορτῶν. Ἐπίσης οἱ ἱεροσπουδαστές τῆς Σχολῆς, ἀνάλογα µέ τίς τάξεις στίς ὁποῖες φοιτοῦσαν, εἶχαν καί ἐνεργό συµµετοχή στά δρώµενα ἐντός τοῦ ἱεροῦ ναοῦ κατά τήν τέλεση τῶν Ἱ. Ἀκολουθιῶν. Ἀρκετοί ἦταν ἐπίσης καί ἐκεῖνοι πού ἐλάµβαναν µέρος στή χορωδία τῆς Σχολῆς. Οἱ δέ κληρικοί ἱεροσπουδαστές ἔπαιρναν µέρος στήν τέλεση τῶν ἱερῶν Ἀκολουθιῶν ἐκ περιτροπῆς. Ἐντός τοῦ ἱεροῦ ναοῦ ἐγίνετο καί ἡ πρακτική ἄσκηση τοῦ µαθήµατος τοῦ κηρύγµατος ἀπό τούς Ἱεροσπουδαστές τῶν δύο τελευταίων ἐτῶν, οἱ ὁποῖοι φέροντες ράσο ἔδειχναν τήν κηρυγµατική τους ἱκανότητα ἐνώπιον τοῦ Σχολάρχου, τῶν καθηγητῶν καί συµµαθητῶν τους, µετά τό τέλος τοῦ Ἑσπερινοῦ ἤ καί κατά τήν ὥρα τῆς τελέσεως τῆς Θείας Λειτουργίας.

Ἐννοεῖται, ὅτι ἡ ἀγωνία αὐτοῦ πού κήρυττε γιά πρώτη φορά ἔφθανε στό ἀποκορύφωµά της, κατά τήν ὥρα τοῦ κηρύγµατος! Παρά τήν µικρότητα σέ µέγεθος καί τήν µεγαλοπρέπεια στήν ἁπλότητά του, τό ἐσωτερικό τοῦ ναϋδρίου τῆς Σχολῆς ἦταν πλῆρες ἀπό πνευµατική καί θρησκευτική κατάνυξη. Ἐκεῖ µέσα ἑκατοντάδες ψυχές τῶν πνευµατικῶν, θεολογικῶν καί θρησκευτικῶν ἀναζητήσεων εἶχαν βρεῖ τήν γαλήνη καί τόν γνήσιο ἐκφραστή τῆς εὐσέβειας, καί ἐκεῖ αἰσθάνθηκαν τήν ἐνδυνάµωση τῆς πίστης τους. Μέσα σ’ αὐτήν βρίσκαµε κι ἐµεῖς τήν ψυχική γαλήνη, αἰτώντας µέ τήν παράκλησή µας πρός τόν Πανάγαθο Θεό νά ἁπαλύνει τίς σκέψεις µας ἀπό τίς προκλήσεις τῆς καθηµερινότητας καί νά ἐνδυναµώσει τήν πίστη µας. Μέσα σ’ αὐτήν, µᾶς φαίνονταν ὅλα πιό διαφορετικά, πιό λαµπερά, πιό ἐξαϋλωµένα, πιό κατανυκτικά, πιό ζωντανά. Ὅλες οἱ ἱερές ἀκολουθίες, µέ ἀποκορύφωµα τήν Θ. Λειτουργία, εἶχαν καί µιά ἰδιαίτερη λαµπρότητα καί κατάνυξη στή Σχολή. Ἐκεῖ λάµβανε χώρα ἡ πνευµατική πανδαισία, ἡ ἀνάταση τῆς ψυχῆς, καί ἐκεῖ τά ὁράµατα γίνονταν πραγµατικότητα! Καί ὅταν τό ἄρωµα τοῦ θυµιάµατος ἀπό τό Ἅγιον Ὄρος ξεχείλιζε ἀπό τό θυµιατό µαζί µέ τόν ἁπαλό καπνό καί πληµµύριζε µέ τήν εὐωδία του τό ἐκκλησάκι, ταυτόχρονα µέ τίς ὑπέροχες ψαλµωδίες πού ἔβγαιναν ἀπό τά χείλη τῶν ψαλτῶν-ἱεροσπουδαστῶν, τότε οἱ προσευχές µας κατευθύνονταν πρός τόν Οὐράνιό µας Πατέρα καί ὅλα φαίνονταν ἐξαϋλωµένα, καί ἀντί τῶν ἱ. εἰκόνων διακρίναµε, νά τριγυρνοῦν ἀνάµεσά µας καί νά µᾶς εὐλογοῦν, τόν Κύριό µας, τήν Παναγία µας καί τούς Ἁγίους καί Ὁσίους µας. Ἐκεῖ ἐµφανίζονταν καί οἱ ψυχές τῶν ἱερέων, ἱεροµονάχων, σχολαρχῶν, καθη- γητῶν, ἱεροσπουδαστῶν καί ὅσων ὑπηρέτησαν τήν ἱερά Μονή, τήν Σχολή καί τόν ἱερό ναό της στό πέ- ρασµα τοῦ χρόνου. Στή Σχολή µας µέ ἰδιαίτερη λαµπρότητα ἑορτάζονταν καί οἱ Μεγάλες ἑορτές τῆς Χριστιανοσύνης καί βεβαίως οἱ ἑορτές τῆς Πεντηκοστῆς καί τοῦ Ἁγίου Πνεύµατος, πού ἑόρταζε τό Ναΰδριο τῆς Σχολῆς καί ἡ Σχολή µας. Ἐντός τοῦ ἱ. Ναοῦ ἐλάµβανε χώρα καί ἡ «Καθοσίωσις τῶν τελειοφοίτων» τῆς Σχολῆς µέ ἰδιαίτερη µεγαλοπρέπεια. Ἐπίσης, καί οἱ χειροτονίες ἱεροσπουδαστῶν στό Ναΰδριο τῆς Σχολῆς µας γίνονταν µέ ἐξαιρετική λαµπρότητα. Κάποτε, ὁ µακαριστός Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν Χριστόδουλος, ἀναφερόµενος στή Θεολογική Σχολή τῆς Χάλκης µοῦ εἶχε πεῖ τά ἑξῆς: «Πράγµατι, σᾶς ζηλεύω πού τελειώσατε ἐκείνη τήν Σχολή. Πρέπει νά σᾶς πῶ, ὅτι ἡ σκέψη καί ἐπιθυµία µου εἶναι νά ἱδρύσω καί ἐδῶ στήν Ἀθήνα µιά Θεολογική Σχολή, ἔχοντας ὡς πρότυπο τή Θεολογική Σχολή τῆς Χάλκης»!

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ Οἱ ἱεροσπουδαστές τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Χάλκης ἦταν προνοµιοῦχοι ἐπίσης καί γιά ἕνα ἄλλο λόγο: Εἶχαν ἐλεύθερη πρόσβαση στήν ὑπέροχη καί παγκοσµίως γνωστή Βιβλιοθήκη τῆς Μονῆς καί τῆς Σχολῆς, ἐµπλουτισµένη µέ χιλιάδες σπάνια καί δυσεύρετα βιβλία, κάποια ἀπό τά ὁποῖα χρονολογοῦνται ἀπό τό τέλος τοῦ ΙΕ΄ αἰώνα καί ἑξῆς. Στή Βιβλιοθήκη αὐτή προσέφευγαν οἱ ἱεροσπουδαστές τῆς Σχολῆς εἴτε γιά νά συντάξουν φροντιστηριακές ἐργασίες καί κηρύγµατα εἴτε γιά νά συγγράψουν στό τελευταῖο ἔτος τῆς φοίτησής τους τήν πρωτότυπη «ἐπί πτυχίῳ διατριβή» τους, τήν ὁποία ἔπρεπε ἐπιτυχῶς νά ὑποστηρίξουν ἐνώπιον ὅλων τῶν καθηγητῶν καί τοῦ Σχολάρχου, γιά νά ἔχουν τό δικαίωµα νά δώσουν καί τίς τελικές ἐπί πτυχίῳ ἐξετάσεις.

ΑΘΛΗΤΙΚΗ ΕΝΑΣΧΟΛΗΣΗ ΤΩΝ ΣΠΟΥ∆ΑΣΤΩΝ Στή Θεολογική Σχολή τῆς Χάλκης οἱ µαθητές, στίς ἐλεύθερες ὧρες τους, ἀσχολοῦνταν καί µέ διάφορα ἀθλήµατα, συνδυάζοντας ἔτσι τήν ἐπιστηµονική τους κατάρτιση καί τήν πνευµατική τους καλλιέργεια µέ τήν σωµατική τους ἄσκηση, σύµφωνα καί µέ τήν ρήση: «Νοῦς ὑγιὴς ἐν σώµατι ὑγιεῖ». Πρός τόν σκοπό αὐτόν ἡ Σχολή µας εἶχε ἕνα ἀρκετά µεγάλο γήπεδο, στό ὁποῖο οἱ µαθητές γυµνάζονταν καί ἔκαναν διάφορα ἀθλήµατα, ὅπως ποδόσφαιρο, καλαθοσφαίριση καί βόλλεϋ. Ἐνῷ στόν ἕναν ἐκ τῶν δύο ἐσωτερικῶν κεντρικῶν διαδρόµων τῆς Σχολῆς εἶχε τοποθετηθεῖ εἰδικό τραπέζι, σύµφωνα µέ τά διεθνῆ πρότυπα, γιά τήν ἐπιτραπέζια ἀντισφαίριση. Ἄς ὑπογραµµισθεῖ ἐδῶ ὅτι οἱ ἐπιδόσεις µας, κατά τίς διάφορες ἀθλητικές συναντήσεις µας µέ κάποια ἀπό τά Ἑλληνικά Λύκεια τῆς Πόλης µας, ἦταν ἀρκετά ἐπιτυχεῖς.

ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ Τί νά πεῖ ὅµως κανείς καί γιά τό φυσικό περιβάλλον, πού καί αὐτό συµµετέχει αἰῶνες τώρα στή διατήρηση τῆς ἱερότητας τοῦ χώρου, ἐντός τοῦ ὁποίου ἀνηγέρθη ἡ ἱ. Μονή τῆς Ἁγίας Τριάδος κατά τόν Θ΄ αἰώνα, καί ὅπου ἀπό τό 1844 συστεγάζεται καί ἡ Ἱ. Θεολογική Σχολή Χάλκης. Στόν περιβάλλοντα χῶρο τῆς Σχολῆς ὅλα φαίνονται, ἀλλά καί εἶναι πιό ἤρεµα, πιό ὄµορφα, πιό γαλήνια, πιό πνευµατικά. Ἀπό ἐκεῖ ἐπάνω βλέπαµε «τῆς φύσεως τά κάλλη», ὅπως θά γράψει σέ ποίηµά του ὁ τότε ἱεροσπουδαστής τῆς Σχολῆς καί ποιητής Γεώργιος Βιζυηνός. Ἀπό ἐκεῖ ἐπάνω ἔχεις τό προνόµιο νά ἀπολαµβάνεις πιό καθαρά τήν χρυσίζουσα ὄψη τοῦ ἀναδυοµένου ἡλίου καί τήν καταπληκτική δύση του, τόν ἔναστρο οὐρανό, τό ὁλόλαµπρο φεγγάρι καί τήν γαλάζια θάλασσα. Νά ἀκοῦς πιό γλυκά τά κελαηδήµατα τῶν πουλιῶν πού σέ ἀνακουφίζουν καί σέ ξεκουράζουν, τόν χαρακτηριστικό ἦχο τῶν κυµάτων, ὅταν αὐτά στίς δυνατές θαλασσοταραχές σπάζουν ἐπάνω στούς βράχους, καθώς καί τούς ποικίλους ἤχους καί τά ψιθυρίσµατα τοῦ ἀέρα, ὅταν διαπερνᾶ µέσα ἀπό τά πεῦκα καί τά φυλλώµατα τῶν δένδρων. Ἀλλά καί νά ὀσφραίνεσαι τά ἀρώµατα τῶν ποικίλων λουλουδιῶν, πού ὑπάρχουν στόν κῆπο, καί τά ἀγριολούλουδα πέριξ αὐτοῦ. Στή Σχολή ἔχεις τήν δυνατότητα νά ζεῖς καί νά γεύεσαι κάθε µέρα, µέσα σέ ἕνα ἁγνό καί ἤρεµο περιβάλλον, τήν ὁµορφιά τῆς φύσης, ἀλλά καί τίς ποικιλόµορφες ἐναλλαγές τῶν τεσσάρων ἐποχῶν, µακρυά ἀπό τίς ἀσχήµιες, τόν θόρυβο τῆς καθηµερινότητας, τόν µολυσµένο ἀέρα τῶν πόλεων! Ἐκεῖ ἀκοῦς νά µιλᾶ µόνον ἡ φύση καί νά στέλνει πρός διάφορες κατευθύνσεις τά δικά της µηνύµατα καί τούς δικούς της γνήσιους ἤχους! Εἶναι οἱ µόνοι ἁγνοί καί καθαροί ἦχοι πού δέν δηµιουργοῦνται ἀπό ἀνθρώπινες παρεµβάσεις, ἀλλά µόνον ἀπό τήν ἴδια τήν φύση. Εἶναι οἱ µόνοι ἦχοι πού σοῦ χαϊδεύουν ἁπαλά καί εὐχάριστα τ’ αὐτιά καί δέν σέ ἐνοχλοῦν. Ἡ Σχολή, λοιπόν, ἡ ὁποία βρίσκεται σέ µία ἀπό τίς σπάνιες, παρθένες ὡς ἕνα βαθµό, τοποθεσίες, παρεῖχε στούς φοιτητές τό προνόµιο νά ζήσουν καί νά ἀπολαύσουν πλουσιοπάροχα αὐτές τίς δωρεές τῆς φύσης. ΟΜΟΓΑΛΑΚΤΟΙ Α∆ΕΛΦΟΙ Ἕνα ἐνδιαφέρον χαρακτηριστικό γνώρισµα τῶν σπουδαστῶν καί ἀποφοίτων τῆς Σχολῆς µας εἶναι ὅτι ἀποκαλοῦνται µεταξύ τους «ὁµογάλακτοι ἀδελφοί». Πράγµατι, µετά ἀπό ἕνα µικρό χρονικό διάστηµα ἀπό τήν παρουσία τῶν σπουδαστῶν στή Σχολή, µέσα σ’ αὐτήν διαχεόταν ἕνα πνεῦµα

ἀδελφοσύνης µεταξύ τῶν φοιτητῶν, ἔτσι αὐθόρµητα, πού ἔκανε νά αἰσθάνονται ὅλοι σάν ἀδέλφια µεταξύ τους, κι ἄς µήν γνωρίζονταν καθόλου προηγουµένως, καί ἀπό ὅποιο µέρος τοῦ κόσµου κι ἄν ἔρχονταν σ’ αὐτήν γιά νά σπουδάσουν. Αὐτό ἀπέρρεε ἀπό τόν κοινό τρόπο ζωῆς καί συναναστροφῆς, τόν ὁποῖο συµµεριζόµασταν µέσα στόν περιβάλλοντα χῶρο τῆς Σχολῆς, µέσα στίς αἴθουσες διδασκαλίας, στό ναό, στήν τράπεζα, στόν κῆπο, στούς περιπάτους, στούς χώρους ἀναψυχῆς κ.ἀ. Στή Σχολή, στήν ὁποία ἤρχοντο γιά νά σπουδάσουν µαθητές ἀπό διάφορα µέρη τῆς Ἑλλάδος, τῆς Κύπρου, τῶν Σλαβικῶν Κρατῶν, τῆς Ἀφρικῆς, καί τίς τελευταῖες δεκαετίες ἀπό τήν Εὐρώπη καί Ἀµερική, αὐτό τό συναίσθηµα φαινόταν πιό ἔντονο. Ἀπό ὅποιο µέρος τοῦ κόσµου κι ἄν ἤρχοντο αὐτοί, µέσα στή Σχολή σέ µικρό χρονικό διάστηµα αἰσθάνονταν σάν νά εὑρίσκοντο σέ δικό τους χῶρο, σέ δικό τους περιβάλλον. ∆έν ὑπῆρχε διαχωρισµός προσώπων, ἀλλ’ οὔτε ὑπῆρχαν φυλετικές ἤ ἐθνικές διαφοροποιήσεις καί προκαταλήψεις. Τόσο δυνατό ἦταν, µάλιστα, αὐτό τό συναίσθηµα τῆς ἀδελφοσύνης πού ἀναπτυσσόταν µεταξύ τῶν ἱεροσπουδαστῶν, ὥστε ἀπό πολύ ἐνωρίς, ἡ κοινή πνευµατική, θρησκευτική καί κοινωνική ζωή τους, µέσα στούς κόλπους τῆς κοινῆς πνευµατικῆς µητέρας, πού ἦταν ἡ τροφός Θεολογική Σχολή, τούς ἔκανε νά αἰσθάνονται ὅτι ἀναγεννήθηκαν πνευµατικά µέσα ἀπό αὐτήν καί γαλουχήθηκαν ἀπό αὐτήν, καί ὡς ἐκ τούτου δικαίως ἐπεκράτησε νά ἀποκαλοῦνται ὅλοι µεταξύ τους «ὁµογάλακτοι ἀδελφοί»! Ἡ χαρακτηριστική αὐτή ἔκφραση «ὁµογάλακτος ἀδελφός», τήν ὁποία χρησιµοποιοῦν καί µέ τήν ὁποία ἀποκαλοῦνται µεταξύ τους οἱ ἀπόφοιτοι τῆς Χάλκης, δέν εἶναι µιά ἁπλῆ τυπική ἔκφραση µέ προσωρινή διάρκεια, οὔτε κάτι τό ἐκδηλούµενο κατά περίσταση, ἀλλά εἶναι κάτι τό πολύ δυνατό καί συνεχές. Εἶναι κάτι πού προέρχεται ἐνδόµυχα, κάτι πού τό αἰσθανόµασταν καί τό αἰσθανόµαστε στήν πραγµατική αὐτῆς διάσταση. Πιστεύω ὅτι δέν ὑπάρχει πιό ζεστή καί πιό δυνατή ἔκφραση ἀπό αὐτήν, πού δηλώνει τόν σύνδεσµο τῆς στενῆς καί δυνατῆς ἀδελφικῆς σχέσης µεταξύ ὅλων τῶν σπουδαστῶν καί ἀποφοίτων τῆς Σχολῆς. Αὐτό ἀποδεικνύεται καί ἀπό τό γεγονός ὅτι, ὅσα χρόνια κι ἄν ἔχουν περάσει ἀπό τήν ἀποφοίτησή τους, ὅσο µακρυά κι ἄν εὑρίσκεται ὁ ἕνας ἀπό τόν ἄλλον, ὅποια κοινωνική ἤ ἐκκλησιαστική θέση κι ἄν κατέχουν, ὅσα ἀξιώµατα κι ἄν ἔχουν ἀποκτήσει, ὅλοι συνεχίζουν νά αἰσθάνονται «ὁµογάλακτοι ἀδελφοί». Αὐτό τό συναίσθηµα εἶναι πράγµατι ἀπό τά σπάνια, πού ἡ πνευµατική ἀτµόσφαιρα τῆς Τροφοῦ Σχολῆς µᾶς τό ἐνέπνευσε! Εἶναι κάτι τό µοναδικό πού δέν µπορεῖ νά τό αἰσθανθεῖ κάποιος, ὁ ὁποῖος δέν τό βίωσε, ὅσο καί συναισθηµατικά νά ἀγαπᾶ τήν Σχολή. Τό ἴδιο ἀσφαλῶς θά αἰσθάνθηκε καί ὁ σπουδαστής τῆς Σχολῆς καί ποιητής Γεώργιος Βιζυηνός, ὁ ὁποῖος τό ἀποτύπωσε στό ὡραιότατο καί συµπαθέστατο ποίηµά του γιά τή Θεολογική Σχολή τῆς Χάλκης, µέ τούς ἑξῆς στίχους: «Σ’ αὐτό, Ἀκρόπολι τῆς Ἐκκλησίας, τρέχουν τά θρέµµατα καί τῆς Ἀσίας καί τῆς Εὐρώπης νά φωτισθοῦν, καθώς στή µάνα τους τ’ ἀρνάκια τρέχουν, καί µέ φιλήµατα τήν συχνοβρέχουν ἀθῶο γάλα νά ποτισθοῦν».

ΓΕΝΙΚΩΣ ΕΙΠΕΙΝ, µέσα στή Θεολογική Σχολή οἱ ἀνθρώπινες ἀξίες καί τά ἰδανικά τοῦ Γένους διατηροῦσαν τήν ἀκεραιότητά τους, δέν ἀλλοιώνονταν, δέν ἔχαναν τήν δυναµική τους, ὅπως δυστυχῶς συµβαίνει στή σηµερινή κοινωνία µας. Ἔτσι, ἡ σύµπλευση τῆς ἐπιστηµονικῆς θεολογικῆς κατάρτισης καί τῆς ἐφηρµοσµένης Θεολογίας, µέ τό πνευµατικό ὑπόβαθρο πού ὑπῆρχε στή Σχολή, συνέβαλλαν ἀπό κοινοῦ στήν ὁλοκλήρωση καί ὡρίµανση τοῦ ἱεροσπουδαστοῦ, ὁ ὁποῖος ὅταν τελείωνε τήν Σχολήν εἶχε τά ἀπαραίτητα προσόντα καί ἐφόδια νά ἀντιµετωπίσει ἕτοιµος, κατά τό δυνατόν, τή ζωή πού ἀνοιγόταν πλέον ἔξω ἀπό τήν Σχολή καί µέσα στόν κόσµο. ∆έν ὑπάρχει ἀµφιβολία ὅτι τά 127 ἔτη τῆς ὕπαρξης καί λειτουργίας της, ἡ Θεολογική Σχολή τῆς Χάλκης τά ὀφείλει στό Κέντρο τῆς Ὀρθοδοξίας, τό Οἰκουµενικό µας Πατριαρχεῖο, καί γι’ αὐτό θεωρεῖται καί ὡς ἡ «πνευµατική θυγάτηρ» αὐτοῦ. Ἀπό τό ἔτος 1844, πού ὁ Οἰκουµενικός Πατριάρχης Γερµανός ὁ ∆΄ ἵδρυσε, Θείᾳ Ἐµπνεύσει, τή Θεολογική Σχολή τῆς Χάλκης, τό Οἰκουµενικό Πατριαρχεῖο δέν ἔπαυσε οὔτε στιγµή νά µεριµνᾶ καί νά τήν στηρίζει, τίς περισσότερες φορές µέ πολλές θυσίες, πάντοτε µέ πολλήν ἀγάπην. Ἀπό τήν Σχολήν αὐτήν ἐξ ἄλλου ἤντλησε ὅλα αὐτά τά χρόνια τούς κληρικούς του, οἱ ὁποῖοι ὑπηρέτησαν τό Πατριαρχεῖον καί τίς διάφορες Μητροπόλεις αὐτοῦ. Ἀπό τήν ἡµέρα τῆς ἵδρυσής της, ἀπεφοίτησαν ἀπό τήν Σχολήν σχεδόν ὅλοι οἱ Οἰκουµενικοί Πατριάρχες, οἱ ὁποῖοι ἄφησαν τήν δική τους σφραγίδα στά τῆς ἐκκλησιαστικῆς διοίκησης καί τῆς πνευµατικῆς καθοδήγησης τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας καί τοῦ ποιµνίου της ζητήµατα, καί θυσιάσθηκαν κατά τίς δύσκολες ἱστορικές στιγµές τῆς πορείας τοῦ Γένους µας. Τήν πορεία αὐτή συνεχίζει καί σήµερα, ὁ κατά πάντα δεξιός οἰακοστρόφος τοῦ Πατριαρχικοῦ Θρόνου τῆς Κωνσταντινουπόλεως καί τοῦ Γένους µας Οἰκουµενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολοµαῖος, ἐκ τῶν ἀρίστων ἀποφοίτων τῆς Θεολογικῆς µας Σχολῆς, ὁ ὁποῖος ἀγωνίζεται σθεναρά, κάτω ἀπό ἀντίξοες πολλές φορές καί δύσκολες συνθῆκες καί παγκόσµιες ἀναταραχές καί ἀνακατατάξεις, γιά νά κρατήσει ὑψηλά τήν πίστη, τίς ἀξίες καί τά ἰδανικά τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας καί τοῦ Γένους µας. Ὅπως εἶναι γνωστόν, ἀπό τήν πρώτη στιγµή πού ἀνῆλθε στόν Πατριαρχικό Θρόνο τοῦ Φαναρίου, µεταξύ τῶν προ- τεραιοτήτων τοῦ Πατριάρχου µας εἶναι νά ἀνοίξει καί πάλι τίς πύλες της στή θεολογική ἐπιστήµη καί πνευµατικότητα ἡ Ἱερά Θεολογική καί Τροφός µας Σχολή τῆς Χάλκης. Καί πρός τόν σκοπόν αὐτόν δίδει τόν ἀγώνα τόν καλόν, καταβάλλοντας µεγάλες καί οὐσιαστικές προσπάθειες, πού ἐλπίζουµε καί εὐχόµαστε ὅλοι ὅτι θά ἔχουν θετικά ἀποτελέσµατα! Θά ἤθελα νά κλείσω τήν ὁµιλία µου µέ κάποιους πρόχειρους στίχους, χωρίς νά ἔχω καµµιά ἀξίωση ποιητοῦ, τούς ὁποίους ἐµνεύστηκα διαβάζοντας τό ποίηµα τοῦ Κωνσταντίνου Καβάφη «Ἰθάκη»! Στήν πνευµατική µας τροφό Θεολογική Σχολή τῆς Χάλκης, εὐγνωµόνως! Ἡ Χάλκη µᾶς ἔδωσε τ’ ὡραιότερο ταξείδι τῆς ζωῆς µας, Ἡ Σχολή µᾶς ἀγκάλιασε καί µᾶς γαλούχησε σάν στοργική µητέρα, Οἱ Καθηγητές µᾶς προίκισαν µέ τήν σοφία τῆς Θεολογίας, Ὁ Ναός τῆς Σχολῆς µᾶς στερέωσε στήν πίστη, καί µᾶς κατηύθυνε πρός τό αἰώνιο φῶς τῆς Ἀλήθειας. Ἡ Μονή, ὡς περιβάλλον, θωράκισε τήν πνευµατική µας ὑπόσταση. Χωρίς αὐτήν πῶς θά ’ταν ἄραγε ὁ δρόµος τῆς ζωῆς µας;

Μετά ..., κάποιοι δέν ἀνέχθηκαν τόν χῶρο αὐτό τόν ἱερό, Τόν χῶρο τῆς θεολογίας, τῆς παιδείας, τοῦ πνεύµατος καί τοῦ πολιτισµοῦ. ∆έν ἄφησαν ν’ ἀκολουθήσουν κι ἄλλοι τόν δρόµο πού διανύσαµε κι ἐµεῖς! Τόν δρόµο τοῦ φωτός καί τῆς ἀλήθειας, καί θέλησαν νά κλείσουν γιά πάντα τήν πόρτα τῆς Σχολῆς! Κι ἄν βρίσκεται σήµερα ἡ πόρτα της κλειστή στήν εὐγενῆ ἀποστολή της, ἐκεῖ ἐπάνω στό Λόφο τῆς Ἐλπίδος, Κι ἄν οἱ «Χαλκίτες» εἶναι σκορπισµένοι στά πέρατα τῆς γῆς, Ὁ νοῦς καί ἡ καρδιά τους εἶναι πάντα στό χῶρο τῆς Σχολῆς, Ἀπ’ ὅπου καί ξεκίνησαν τήν πορεία τῆς ζωῆς, Καί νιώσανε τήν ἀγκαλιά µητέρας στοργικῆς. Γι’ αὐτό, καί σύ µέ τήν σοφία καί τήν πεῖρα πού ἔχεις ἀποκτήσει, Θά πρέπει νά κατάλαβες ἡ «Χάλκη» τί σηµαίνει... ! Κι ὅτι ἡ «Χάλκη» δέν τέλειωσε, ἀλλά πάντοτε θά ζεῖ, Γιατί ἡ Παναγιά µας, ἡ Παυσολύπη, τόν Θεό παρακαλεῖ, Κι Ἁγία Τριάδα ἀπό πάνω τήν Σχολή µας εὐλογεῖ!

*** Ὁµιλία Γρηγορίου Λαρεντζάκη, Ὁµότιµου Καθηγητῆ Πανεπιστηµίου Graz, Ἄρχοντα Μ. Πρωτονοταρίου τῆς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας, µέ θέµα: «Ἡ προσφορά τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τῆς Χάλκης στόν διορθόδοξο καί διαχριστιανικό ∆ιάλογο». Εἶναι ἰδιαίτερη τιµή γιά µένα, διότι µοῦ δίδεται ἡ εὐκαιρία στή σηµερινή Ἡµερίδα τῆς Ἑστίας µας νά λάβω ἐνεργό µέρος καί νά ἀσχοληθῶ, ἔστω καί δι’ ὀλίγων, µέ τό σηµαντικό αὐτό θέµα. Τό ἐγχείρηµα ἀποτελεῖ βέβαια τόλµηµα. Αὐτό ὅµως τό ὁποῖο πρέπει νά τονίσω εἶναι ὅτι πρόκειται γιά σοβαρότατο θέµα συµβολῆς καί προσφορᾶς, τό ὁποῖο πρέπει νά ἀπα- σχολήσει ἀκόµη περισσότερο ἐπιστήµονες µέ ἐργασίες καί διδακτορικές διατριβές, ἐν ὄψει µάλιστα τῶν προσπαθειῶν καί τῆς ἐλπίδας ἀποκατάστασης τῆς ἑνότητας καί κοινωνίας τοῦ χριστιανικοῦ κόσµου, ἀλλά καί τῆς προσδοκίας ἐπαναλειτουργίας τῆς Σχολῆς µας. Ἡ στήριξη τῶν ἀκάµατων προσπαθειῶν καί τῆς Α. Θ. Παναγιότητος τοῦ Οἰκουµενικοῦ Πατριάρχου Βαρθολοµαίου πρός ἐπαναλειτουργία τῆς κατά Χάλκην Θεολογικῆς µας Σχολῆς ἀπό τίς ὀρθόδοξες καί µή ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες ἀποτελεῖ εὐχαριστιακόν καθῆκον, µικρόν ἀντίδωρον καί ἀναγνώριση τῆς µέχρι σήµερα προσφορᾶς τῆς Σχολῆς αὐτῆς γιά τόν οἰκουµενικό Χριστιανισµό. Οὐδεµία ἀµφιβολία ὑπάρχει ὅτι ἡ κοινωνία καί ἡ καταλλαγή µεταξύ τῶν χριστιανῶν καί τῶν Ἐκκλησιῶν ἀποτελεῖ καθῆκον ἀναγκαῖον. Ἡ διακονία τοῦ σεπτοῦ µας Οἰκουµενικοῦ Πατριαρχείου πρός ἐπιτυχία τοῦ σκοποῦ αὐτοῦ διορθόδοξα καί διαχριστιανικά, δέν θά εἶχε τά θετικά καί καρποφόρα ἀποτελέσµατά της, ἐάν δέν ὑπῆρχε ἡ Μεγάλη καί στοργική Τροφός µας, ἡ κατά Χάλκην Θεολογική Σχολή, τό θεολογικό καί ἐπιστηµονικό ἐργαστήρι τῆς πνευµατικότητας καί τῆς καταλλαγῆς. Γιά τόν λόγο αὐτό οἱ τοποθετήσεις, οἱ ἀπόψεις, τά

ἐπίσηµα κείµενα καί τά ∆ιαγγέλµατα τοῦ Οἰκουµενικοῦ Πατριαρχείου ἀναφορικά µέ τούς διορθοδόξους καί διαχριστιανικούς ∆ιαλόγους εἶναι θεολογικά καί ἱστορικά τεκµηριωµένα καί ἐπιστηµονικά κατοχυρωµένα, πάντα µέ γνώµονα καί βάση τήν ἀνόθευτη καί ἀδιαπραγµάτευτη ὀρθόδοξη πίστη καί διδασκαλία. Οἱ εὐρεῖς ὁρίζοντες τοῦ Οἰκουµενικοῦ µας Πατριαρχείου εἶναι ἀλληλένδετοι µέ τούς εὐρεῖς ὁρίζοντες τῆς Θεολογικῆς µας Σχολῆς. Πρόκειται γιά µιά «συναλληλία καί ἀλληλοπεριχώρηση». Οἱ καθηγηταί καί οἱ ἀπόφοιτοι τῆς Σχολῆς µας προετοίµαζαν καί ἀκόµα προετοιµάζουν τήν συγκεκριµενοποίηση καί διατύπωση τοῦ πνεύµατος αὐτοῦ, ἡ δέ Σύνοδος τοῦ Πατριαρχείου µας τό ἐπισηµοποιεῖ καί ἐφαρµόζει τόσον ἐντός τῶν ὁρίων αὐτοῦ, ὅσον καί ἐκτός, µεταλαµπαδεύοντας καί στίς ἄλλες ἀδελφές Ὀρθόδοξες Αὐτοκέφαλες Ἐκκλησίες µέ συντονιστικές ἐνέργειες καί τελικά καί σέ ὁλόκληρο τόν χριστιανικό κόσµο µέ τολµηρές πρωτοβουλίες, πρός διαχριστιανική καταλλαγή καί ἑνότητα µέχρι καί σήµερα. Οἱ πρωτοβουλίες αὐτές καί ἡ ἐπίδραση αὐτῶν ἐπί τῶν θεολογικῶν ἐξελίξεων καί στή δυτική Θεολογία δέν ἔχουν ἀκόµα καταγραφεῖ οὔτε ἀρκούντως ἀξιολογηθεῖ. Ὡς Ἐπαρχιοῦχοι Ἀρχιεπίσκοποι καί Μητροπολίτες ἀνά τά πέρατα τοῦ κόσµου οἱ ἀπόφοιτοι τῆς Σχολῆς µας, ἐκτός τῶν συνοδικῶν ἀποφάσεων, καλλιεργοῦν τό πνεῦµα τῆς καταλλαγῆς, τῆς ἑνότητος, τῆς συνεργασίας καί τῆς ἁρµονικῆς συνύπαρξης τόσον µετά τῶν ἄλλων Ἱεραρχῶν τῶν ἀδελφῶν Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν στή ∆ιασπορά µέ τήν δηµιουργία καί τῶν κατά χώρας Πανορθοδόξων ∆ιασκέψεων, ὅσον καί µετά τῶν Ἱεραρχῶν καί ἀντιπροσώπων τῶν ἄλλων Ἐκκλησιῶν, οἱ ὁποῖοι εὑρίσκονται στόν ἴδιο γεωγραφικό χῶρο, συµµετέχοντες καί στά τοπικά Οἰκουµενικά Συµβούλια. Οἱ ἀπόφοιτοι τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς µας δέν εἶναι ὅµως ὅλοι Ἀρχιερεῖς. Πλεῖστοι ὅσοι ἐφηµέριοι ὑπηρετοῦν παντοῦ σέ ὁλόκληρο τόν κόσµο, ὅπου µεταφέρουν τό πνεῦµα τῆς Τροφοῦ Σχολῆς, δηµιουργώντας κατάλληλες προϋποθέσεις συνεργασίας καί ἑνότητας. Ἀλλά ἐκτός τῶν κληρικῶν καί πολλοί λαϊκοί ἀπό διάφορες θέσεις διακόνησαν καί διακονοῦν τήν Μητέρα Ἐκκλησία. Καί οἱ δύο διαστάσεις τοῦ ∆ιαλόγου τόσον τοῦ ∆ιορθόδοξου ὅσον καί τοῦ ∆ιαχριστιανικοῦ, εἶναι τόσον ἐπίκαιροι καί ἀδήριτοι ὅσον ποτέ. Καί τό ἐννοῶ. Καί ὁ ∆ιορθόδοξος ∆ιάλογος, ἀπό τό κορύφωµα τῶν ἐνδοορθοδόξων διενέξεων µέ τό βουλγα- ρικό Σχίσµα τοῦ 1870 µέχρι καί σήµερα εἶναι ἀπόλυτα ἀναγκαῖος. Οἱ ἀπόφοιτοι, λοιπόν τῆς Σχολῆς µας, ἀπό διάφορες θέσεις καί ἀξιώµατα, ἔχουν προσφέρει τόσον στούς διορθόδοξους ὅσον καί στούς διαχριστιανικούς ∆ιαλόγους πάµπολλες πολύτιµες ὑπηρεσίες καί ἔχουν διαδραµατίσει πρωτοποριακό καί καθοριστικό ρόλο πανορθόδοξα καί παγχριστιανικά! Στή συνέχεια ἀναφέρω µόνον ὁρισµένα στοιχεῖα ἐπιγραµµατικά: Γιά τήν Ἐγκύκλιο τοῦ Οἰκουµενικοῦ Πατριαρχείου τοῦ 1902 πρός τίς Ὀρθόδοξες Αὐτοκέφαλες Ἐκκλησίες καί τήν ἀνταπάντηση τοῦ 1904, πού ἀναφέρονται στόν διπλό κορµό: τή βελτίωση καί ἐµπέδωση τῶν καί τότε προβληµατικῶν σχέσεων τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν καί τήν ἀνάληψη πρωτοβουλιῶν πρός ἀποκατάσταση τοῦ εὐαγγελικοῦ ἔργου τῆς ἑνότητας τῶν χριστιανικῶν Ἐκκλησιῶν, εἶναι αὐτονόητη ἡ συνεργασία τῶν καθηγητῶν τῆς Σχολῆς µας. Τό αὐτό ἰσχύει ἀκόµη περισσότερο καί γιά τήν σύνταξη τῆς περιφήµου Ἐγκυκλίου τῆς Μητρός Ἐκκλησίας τοῦ 1920 πρός τάς ἀπανταχοῦ Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ, µέ τήν ὁποία προτάθηκε γιά πρώτη φορά ἐπισήµως ἡ Ἵδρυση ἐνός Παγκοσµίου Συµβουλίου τῶν Ἐκκλησιῶν µέ τήν ὀνοµασία

«Κοινωνία τῶν Ἐκκλησιῶν». Οἱ 11 προτάσεις τῆς Ἐγκυκλίου δέν ἔχουν ἐφαρµοσθεῖ ἀκόµη πλήρως. Τό Παγκόσµιο Συµβούλιο τῶν Ἐκκλησιῶν ἱδρύθηκε τό 1948 στό Ἄµστερνταµ τῆς Ὁλλανδίας µέ ἐνεργό συµµετοχή καί τοῦ Οἰκουµενικοῦ Πατριαρχείου µέ Καθηγητές τῆς Θεολογικῆς µας Σχολῆς. Καί ἐδῶ πρέπει νά τονισθεῖ ὅτι ἡ Ἐκκλησία µας εἶναι ἱδρυτικό µέλος τοῦ Συµβουλίου. Ἐάν δέν συµµετεῖχε ἡ Ὀρθοδοξία καί τό Πατριαρχεῖο µας τότε τό Συµβούλιο αὐτό δέν θά ἦταν Οἰκουµενικό Συµβούλιο τῶν χριστια- νικῶν Ἐκκλησιῶν σέ παγκόσµιο ἐπίπεδο. Γιά τόν λόγο αὐτό τό Σύµβούλιο αὐτό εἶναι καί δικό µας Συµβούλιο. ∆έν µᾶς καλεῖ κανείς νά λάβουµε µέρος στίς διάφορες ἐκδηλώσεις του, οὔτε εἴµαστε ἁπλά φιλοξενούµενοι σέ αὐτό! Γιά ὅλες τίς ἐπιτυχίες ἔχοµε συµβάλει καί ὡς Ὀρθοδοξία, ἀλλά καί ὡς Θεολογική Σχολή τῆς Χάλκης καρποφόρα καί ἀποτελεσµατικά. Ὅταν ὅµως ὑπάρχουν ἀποτυχίες καί λανθασµένες ἀποφάσεις, δέν εἶναι ὑπεύθυνοι µόνον οἱ ἄλλοι. Καί ἐµεῖς φέροµε τό µερίδιο τῆς εὐθύνης, τό ὁποῖο µᾶς ἀναλογεῖ. Τόν Νοέµβριο τοῦ 1948 ἐκλέγεται ἀπό τήν Σύνοδο τοῦ Οἰκουµενικοῦ Πατριαρχείου ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀµερικῆς Ἀθηναγόρας, ἀπόφοιτος τό 1910, Οἰκουµενικός Πατριάρχης καί ἀναλαµβάνει τά καθήκοντά του τόν Ἰανουάριο τοῦ 1949 µέ δυναµικότητα, εὐρεῖς ὁρίζοντες καί τολµηρές πρωτοβουλίες γιά τό µέλλον τοῦ Πατριαρχείου, τῆς Ὀρθοδοξίας καί τοῦ καθόλου Χριστιανισµοῦ σέ παγκόσµιο ἐπίπεδο. Ἡ ἱστορία τοῦ Οἰκουµενικοῦ Πατριαρχείου καί τῆς Ὀρθοδοξίας ἀλλάζει σελίδα ριζικά τόσο στίς διορθόδοξες ὅσο καί στίς διαχριστιανικές σχέσεις. Ἡ Ὀρθοδοξία δίδει τό παρόν παγκοσµίως! Στόν Ἐνθρονιστήριο Λόγο του τόνιζε τήν ἀνάγκη τῆς στενῆς συνεργασίας µέ ὅλες τίς ον δυνάµεις, τῆς καταλλαγῆς καί τῆς εἰρηνικῆς συνύπαρξης. 1 ) ἐντός τοῦ Οἰκουµενικοῦ ον ον Πατριαρχείου. 2 ) µεταξύ τῶν Ὀρθοδόξων Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν. 3 ) Ἔστειλε «µετ’ ἀπεράντου σεβασµοῦ ἀδελφικόν ἐν Χριστῷ ἀσπασµόν καί πρός τούς σεπτούς ἀρχηγούς τῶν ἄλλων Χριστιανικῶν Ἐκκλησιῶν, τῆς σεβασµίας Ρώµης, τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἀγγλίας τῆς Ἐπισκοπελιανῆς καί τῶν λοιπῶν Προτεσταντικῶν, χείρα ὀρέγων καί αὐτοῖς εἰς συνεργασίαν ἀπέναντι τῶν κατά τῆς Ἐκκλησίας καί τῆς κοινωνίας κινδύνων». Πρός τόν σκοπόν αὐτόν ἐπεστράτευσε κυριολεκτικά τόν καθηγητικό σύλλογο τῆς Θεολογικῆς µας Σχολῆς. Οἱ περισσότεροι καθηγητές τῆς Σχολῆς, γαλουχηθέντες κατ’ ἀρχήν µέ τό πνεῦµα καί τά νάµατα τῆς Ὀρθοδοξίας στή Θεολογική Σχολή τῆς Χάλκης καί µετεκπαιδευθέντες σέ δυτικά Πανεπιστήµια καί Θεολογικές Σχολές τῶν ἄλλων Ἐκκλησιῶν, καταρτίσθηκαν ἐπιστηµονικά ἄριστα καί ἐνηµερώθηκαν ἀπό πρῶτο χέρι στήν Ἀµερική, στήν Ἀγγλία, στήν Γαλλία, στήν Γερµανία, στήν Αὐστρία, στήν Ἰταλία, στό Βατικανό ποιοί εἶναι οἱ ἕτεροι, οἱ ὁποῖοι ἔγιναν καί ἑταῖροι στούς Θεολογικούς ∆ιαλόγους, Ρωµαιοκαθολικοί, Παλαιοκαθολικοί, Προτεστάντες, Ἀγγλικανοί κ.λπ. καί εἶχαν πλήρη καί ἀντικειµενική γνώση γιά τά προβλήµατα, γιά τά ὁποῖα ἔπρεπε νά διαλεχθοῦµε καί νά βροῦµε ἀπό κοινοῦ τίς σωστές ἀπαντήσεις καί λύσεις. Ἐκτός τῆς συµβολῆς των στό ἄµεσο ἔργο τοῦ Πατριαρχείου γιά τά θέµατα αὐτά, µᾶς µετέδωσαν οἱ καθηγηταί µας καί στήν Σχολή µέ τό πρόγραµµα µαθηµάτων ὄχι µόνον τό πνεῦµα, ἀλλά καί τίς κατάλληλες γνώσεις π.χ. στό µάθηµα τῆς Ἱστορίας τῆς Οἰκουµενικῆς Κινήσεως καί στό µάθηµα τοῦ ∆υτικοῦ Χριστιανισµοῦ. Ἡ συνειδητοποίηση τῆς οἰκουµενικότητας τοῦ Χριστιανισµοῦ καί τῆς ἀνάγκης προώθησης τοῦ οἰκουµενικοῦ πνεύµατος πρός ἀποκατάσταση τῆς χριστιανικῆς ἑνότητος δέν µᾶς µετεφυτεύθη µόνο µέ τά µαθήµατα γνωσιολογικά, ἀλλά καί ἐµπειρικά, βιωµατικά τόσον ἀπό τόν ἴδιο τόν Πατριάρχη µέ τίς ἐπισκέψεις τῶν ὑψηλῶν ξένων στή Σχολή, ὅσο καί µέ τίς ζωντανές ἀφηγήσεις τῶν καθηγητῶν

µας, οἱ ὁποῖοι µᾶς µετέφεραν τίς ζωντανές ἐµπειρίες των ἀπό τό οἰκουµενικό γίγνεσθαι. Καί ὅλα αὐτά µᾶς ἐνέπνεαν καί µᾶς ἐπηρέαζαν βιωµατικά καί γνωσιολογικά µέχρι σήµερα. Στήν ἐποχή τοῦ Πατριάρχου Ἀθηναγόρου πρέπει νά ἀναφερθεῖ ἡ σύγκληση τῶν Πανορθοδόξων ∆ιασκέψεων. Μέ αὐτές καθοριστική ὑπῆρξε καί ἡ συγκρότηση τῆς πορείας πρός τήν Πανορθόδοξο Σύνοδο, ἀλλά καί ἡ στάση τῆς Ὀρθοδοξίας πρός τίς ἄλλες Ἐκκλησίες καί γενικώτερα πρός τήν Οἰκουµενική Κίνηση καί τόν ∆ιαχριστιανικό ∆ιάλογο. Πρός ἐπιτυχία τῶν Πανορθοδόξων αὐτῶν ∆ιασκέψεων ἡ συµβολή τῶν «χαλκιτῶν» ὑπῆρξεν ἀναµφισβήτητη. Ὁ Μητροπολίτης Γέρων Χαλκηδόνος Μελίτων καί ὁ Μητροπολίτης Ἐφέσου Χρυσόστοµος ἦσαν οἱ ἀρχιτέκτονες καί οἱ οἰκοδόµοι τῶν Πανορθοδόξων αὐτῶν ∆ιασκέψεων. Οἱ «χαλκίτες» ἐπιστρατεύθηκαν ὅµως καί σέ ἄλλους τοµεῖς. Π.χ. τόν Μάρτιο τοῦ 1959 ὁ Πατριάρχης Ἀθηναγόρας ἐµπιστεύθηκε στόν ἀπόφοιτο τῆς Χάλκης Ἀρχιεπίσκοπο Ἀµερικῆς Ἰάκωβο µιά, τότε µυστική, ἀλλά ἐπίσηµη ἀποστολή στό Βατικανό, γιά νά µεταφέρει τήν γνώµη τοῦ Πατριάρχου διά ζώσης στόν Πάπα Ρώµης Ἰωάννη ΚΓ΄ νά µήν ἐπαναλαµβάνει τήν παλαιά πρόσκληση πρός τούς ὀρθοδόξους, ἐπιστρέψετε γιά νά ἑνωθῆτε! Καί ὁ πάπας ἀπάντησε: Ἐάν δέν ἐφαρµοσθοῦν οἱ ἀρχές τῆς Γαλλικῆς Ἐπαναστάσεως ἀδελφότης, ἰσότης, ἐλευθερία, δέν θά πραγµατοποιηθεῖ οὔτε εἰρήνη µεταξύ τῶν λαῶν, ἀλλά οὔτε καί ἑνότης µεταξύ τῶν Ἐκκλησιῶν. Τό γεγονός αὐτό ἀποτελεῖ τήν ἀπαρχή τῶν νέων θετικῶν σχέσεων µεταξύ Ἀνατολῆς καί ∆ύσεως! η Γιά τήν ἄρση τῶν Ἀναθεµάτων τοῦ 1054 τήν 7 ∆εκεµβρίου 1965 τήν ἰδέα εἶχε καθηγητής µας, ὁ τότε Μητροπολίτης Μύρων Χρυσόστοµος. Ὁ Μητροπολίτης Χαλκηδόνος Μελίτων διεδραµάτισε ἐπίσης σηµαντικό ρόλο. Μέ τήν ἔρευνα τῶν ἱστορικῶν γεγονό- των καί τῶν ὑπαρχόντων κειµένων διεπιστώθη καί ἐπιστηµονικά, ὅτι οἱ ἑκατέρωθεν τότε ἀναθεµατισµοί δέν δηµιούργησαν, οὔτε ἐπισφράγισαν τό Μεγάλο σχίσµα µεταξύ τῶν δύο Ἐκκλησιῶν Ἀνατολῆς καί ∆ύσεως. Γιά τόν λόγο αὐτό παραµένει ἀναγκαῖος ὁ ἐπίσηµος Θεολογικός ∆ιάλογος, ὁ ὁποῖος ἄρχισε ἐπίσηµα στήν Πάτµο καί τήν Ρόδο τό 1980. Συµπρόεδρος τῆς ∆ιεθνοῦς Ἐπιτροπῆς ὑπῆρξεν ὁ χαλκίτης Ἀρχιεπίσκοπος Αὐστραλίας Στυλιανός ἀκριβής γνώστης τῆς ὀρθοδόξου καί ρωµαιοκαθολικῆς Θεολογίας καί τῶν προβληµάτων µεταξύ τῶν Ἐκκλησιῶν µας. Στό Συµβούλιο Εὐρωπαϊκῶν Ἐκκλησιῶν, πού ἱδρύθηκε τό 1959, ἔχουν συνεργασθεῖ ἀρκετοί ἀπόφοιτοι τῆς Σχολῆς µας, εἴτε ὡς Πρόεδροι καί µέλη τοῦ Προεδρείου εἴτε ὡς µέλη σέ διάφορες Ἐπιτροπές καί συνεργάτες στίς διάφορες πανευρωπαϊκές ἐκδηλώσεις καί τά διεθνῆ συνέδρια. Μεταξύ ἄλλων καί ὁ ὁµιλῶν συνεργάστηκε στό ἐν λόγω Συµβούλιο Ἐκκλησιῶν σέ διάφορες Ἐπιτροπές ἀπό τήν δεκαετία τοῦ ’70 µέχρι πρό τινος καί ἐξελέγη Πρόεδρος τῆς Αὐστριακῆς ∆ιοργανωτικῆς Ἐπιτροπῆς πρός διεξαγωγή καί διοργάνωση τῆς Β΄ Εὐρωπαϊκῆς Οἰκουµενικῆς Συνελεύσεως τοῦ Συµβουλίου Εὐρωπαϊκῶν Ἐκκλησιῶν καί τοῦ Συµβουλίου τῶν Ρωµαιοκαθολικῶν ἐπισκοπικῶν Συνόδων στό Γκράτς τῆς Αὐστρίας καί ἀπετέλεσε σταθµό στίς διαχριστιανικές σχέσεις τῆς Εὐρώπης τόν Ἰούνιο τοῦ 1997. Καρπός αὐτῆς τῆς Συνελεύσεως ὑπῆρξε µ.ἄ. καί ἡ Charta Oecumenica, στήν ὁποία εἶχα τήν τιµή νά εἶµαι ἕνας ἀπό τούς συντάκτες τοῦ κειµένου. Ἡ συµβολή τοῦ Οἰκουµενικοῦ Πατριάρχου ∆ηµητρίου, ἀποφοίτου τό 1937, εἶναι µεγάλη. Οἱ ἀπόψεις του καί γιά τό οἰκουµενικό πρόβληµα τοῦ ρόλου τοῦ Πάπα Ρώµης στήν καθόλου Ἐκκλησία εἶναι ἀκραιφνεῖς ὀρθόδοξες µαρτυρίες καί µποροῦν νά τεθοῦν ὡς θεµέλιο πρός λύση τοῦ προβλήµατος.

Ὅποιος θέλει νά ἀναφερθεῖ στή συµβολή τοῦ Οἰκουµενικοῦ Πατριάρχου Βαρθολοµαίου, ἀποφοίτου τό 1961, στόν διορθόδοξο καί διαχριστιανικό Οἰκουµενικό ∆ιάλογο θά προβεῖ σέ ἕνα µεγάλο τόλµηµα, χωρίς κἄν νά µπορέσει νά σκιαγραφήσει τήν δυναµικότητα, τήν πολλαπλότητα, τίς διαστάσεις, τήν ὑποµονή, τήν ἐπιµονή καί τήν πλούσια καρποφορία τοῦ ἤδη ἐπιτελεσθέντος καί ἀόκνως τελουµένου ἔργου, παρά τίς ποικίλες ἀρνητικές ἀντιδράσεις ὁρισµένων ὑπερορθοδόξων. Πολλές φορές ἔχοµε βιώσει καί αὐτοπροσώπως τήν δυναµική του πολυδιάστατη συµβολή καί στήν Αὐστρία καί εἰδικώτερα καί στό Γκράτς τῆς Αὐστρίας µέ ὁµιλίες του, ὅπου ἡ Θεολογική Σχολή τοῦ ἐκεῖ Πανεπιστηµίου τόν ἀναγόρευσε ἐπίτιµο ∆ιδάκτορα, τόν Ἰούνιο τοῦ 2004. Ἦταν πολύ συγκινητική ἡ στιγµή, ὅταν µέ τήν ἀπόφαση τῆς Κοσµητείας µοῦ ἐδόθη τό τιµητικό προνόµιο κατά τήν ἐπίσηµη τελετή ἀναγορεύσεως νά ἀναγνώσω στήν Αἴθουσα Τελετῶν τοῦ Πανεπιστηµίου ὡς Promotor τήν ἀπόφαση τῆς Σχολῆς καί τοῦ Πανεπιστηµίου καί νά ἐπιδώσω ἰδιοχείρως στήν Α. Θ. Παναγιότητα τόν Οἰκουµενικό Πατριάρχη Βαρθολοµαῖο τό ∆ιδακτορικό ∆ίπλωµα Honoris Causa. Ἀνεπανάληπτη καί ἱστορική στιγµή τῆς ἐπιστηµονικῆς καί πανεπιστηµιακῆς µου σταδιοδροµίας µέ θεµέλιο καί ἀφετηρία τήν Θεολογική µας Σχολή. Μετά τό ἄδικο κλείσιµο τῆς Θεολογικῆς µας Σχολῆς δέν κινδυνεύει µόνον ἡ πλήρωση τῶν θέσεων τοῦ Σεπτοῦ Οἰκουµενικοῦ µας Πατριαρχείου µέ µορφωµένους κληρικούς, ἀλλά καί ἡ συνέχιση τοῦ διορθοδόξου καί διαχριστιανικοῦ ἔργου του, ὅπως ἐτόνισε τήν 19-10-2015 ὁ Παναγιώτατος Οἰκουµενικός Πατριάρχης Βαρθολοµαῖος στήν Ἀθήνα ἐνώπιον τοῦ Προέδρου τῆς Ἑλληνικῆς ∆ηµοκρατίας κυρίου Προκόπη Παυλόπουλου. ∆ιακαής πόθος, ἐλπίδα καί πεποίθησή µας παραµένει, λοιπόν, ἡ ἀναγκαία καί δίκαιη ἐπαναλειτουργία τῆς Τροφοῦ Θεολογικῆς µας Σχολῆς, ἡ συµβολή τῆς ὁποίας εἶναι ἀπόλυτα χρήσιµη γιά τήν καταλλαγή καί ἑνότητα τοῦ Ὀρθοδόξου καί τοῦ καθόλου Χριστιανικοῦ κόσµου. *** Μετά τίς ὁµιλίες οἱ παρακολουθήσαντες τήν ἑορταστική ἐκδήλωση περιηγήθηκαν νοερά στή Θεολογική Σχολή µέ τίς σχετικές προβολές ἀπό τή ζωή καί τήν ἱστορία τῆς Σχολῆς καί ἀπόλαυσαν ὡραία ψαλµωδία ἀπό χαλκίτες ἱεροσπουδαστές. Θά πρέπει νά σηµειωθεῖ ὅτι ὁ µουσικός ψηφιακός δίσκος, «Φωνές τῆς Χάλκης», ἀπό τόν ὁποῖο ἀκούστηκαν ὁρισµένα ἀποσπάσµατα στήν Ἡµερίδα, εἶναι καρπός ἔµπνευσης καί προσπάθειας τοῦ Σεβ. Μητροπολίτη Προύσης καί Ἡγουµένου τῆς Πατριαρχικῆς καί Σταυροπηγιακῆς Μονῆς τῆς Ἁγίας Τριάδας Χάλκης κ. Ἐλπιδοφόρου, µέ τή συµπαράσταση τῆς Ἑστίας µας.