Estea magazine web

magazine

Transformatie van zorgvastgoed De aanpak van Estea

11X PROJECT IN BEELD Teunis Stoop over woonzorg:

‘Kwetsbare ouderen hebben een thuis nodig’

KENNISMAKEN met projectmanager Dick Sonneveld

Trendwatcher Adjiedj Bakas: ‘In 2047 zijn tachtigers net zo fit als zestigers nu’

Transformatie in beeld De wereld van de woonzorg is volop in beweging. Onze klanten hebben daar dagelijks mee te maken. Zorgbestuurders staan voor de uitdaging om vastgoed af te stoten. Gemeenten werken aan nieuwe wegen om wonen en zorg te combineren. En investeerders wagen zich aan nieuwe woonzorginitiatieven.

In dit dynamische speelveld ziet Estea alle ruimte voor ontwikkeling. De afgelopen jaren hebben we samen met onze opdrachtgevers ontdekt dat je met scherp inzicht en een slimme aanpak innovatieve vormen van woonzorg kunt creëren.

Met advies en projectmanagement helpen we klanten bij renovatie, herontwikkeling en nieuwbouw. Sinds kort is daar een extra service bijgekomen: Estea koopt nu ook zorgvastgoed op, om het zelf te transformeren en te exploiteren.

Daarmee nemen we veel zorginstellingen letterlijk een ‘zorg’ uit handen.

In dit magazine leest u hoe Estea werkt aan de transformatie van zorgvastgoed. Verschillende klanten vertellen hoe ze samen met ons bouwen aan de zorg van morgen. En met trendwatcher Adjiedj Bakas werpen we alvast een blik op de toekomst.

Veel leesplezier met het nieuwe Estea Magazine.

Roept de inhoud op tot een gesprek? We gaan graag met u om de tafel.

2 estea magazine

inhoud

04

08

04 Volop kansen voor verouderd zorgvastgoed

Hoe Estea – vaak verouderde – woonzorgcentra transformeert.

08 Hoe ziet de zorg er over 30 jaar uit?

Trendwatcher Adjiedj Bakas schetst de ontwikkelingen.

14 Bouwen aan veilige havens

14

Zorgbestuurder Teunis Stoop geeft zijn visie op woonzorg.

18 ‘De sfeer is gebleven’

Estea kocht en transformeerde Westhoek in Zevenbergen.

Hoe ervaren de bewoners dat?

18

07 Kennismaken met projectmanager Dick Sonneveld

20 Interview: de wethouder over bouwen en zorgen

12 In vogelvlucht: projecten van Estea

23 Duurzaam met Estea: investeren in zuivere koffie

Estea Magazine is een uitgave van Estea BV, Galileïlaan 23c, Ede, tel. (0318) 64 17 27, info@estea.nl | concept & realisatie: Successupport (Karine van den Noort, Jeanet van der Linden, Bas Popkema) | fotografie: Xandro Media, Avi Goodall (foto’s Bakas) | vormgeving & druk: Bredewold, creatie, web & print © Estea, september 2017 estea magazine

3

Estea over transformatie

De metamorfose van zorgvastgoed Estea startte in 2011 met het adviseren van zorginstellingen over renovatie en nieuwbouw van zorgvastgoed. Sinds drie jaar investeert het bureau ook zelf in de aankoop van zorgvastgoed.

Estea transformeert deze – vaak verouderde – panden tot nieuwe woonzorggebouwen. Directeuren Erik van den Brand en Teus Oskam vertellen hoe ze dat aanpakken.

Een willekeurige dag uit het leven van Erik en Teus: ’s ochtends om de tafel met hun funding partners om een aankoop van een woonzorgcentrum te bespreken. ’s Middags in de hal van de voormalige Rotterdamse serviceflat Avondrust in gesprek met een negentigjarige bewoonster. ‘We gaan haar appartement renoveren, maar ze vraagt of ze de oude kastjes uit de keuken mag houden.

Ze wil ze graag in haar berging hangen. Dat is natuurlijk prima!’, zegt Teus.

Erik en Teus zijn het wel gewend: switchen tussen abstracte financiële vraagstukken en concrete zorgen van de ouderen die de panden bewonen die Estea aankoopt.

Het bedrijf investeert bewust in verouderd zorgvastgoed, dat aangekocht en gerenoveerd wordt. ‘Het klinkt simpel, maar we worden er blij van om voor de bewoners van deze panden te werken’, zegt Erik. ‘Ik denk dat het gewoon in onze genen zit. Het zijn ónze ouderen die in deze gebouwen wonen. Ik wil dat ze in een goede en veilige omgeving oud kunnen worden.’

Voorloper Toen Estea in 2011 van start ging, was het zelf aankopen en transformeren van zorgvastgoed nog helemaal niet in

4 estea magazine

beeld. Erik: ‘Onze focus heeft vanaf de start gelegen op het helpen van klanten – zorgbestuurders – bij het renoveren of de nieuwbouw van hun éigen zorgvastgoed. Dat doen we nog volop, zoals bij de nieuwbouw van zorgcomplex De Bunterhoek in Nunspeet. Maar door onze contacten ontdekten we dat financiering van zorgvastgoed ook een heel groot probleem is voor veel zorgorganisaties. Veel partijen zitten echt met bepaalde gebouwen in hun maag.

Die uitdaging hebben wij opgepakt. Sinds 2014 kopen we vastgoed op van zorgorganisaties, dat we na renovatie vervolgens zélf exploiteren – als een van de eersten in deze markt.’

Voor klanten van Estea heeft dat twee voordelen, merkt Erik: ‘Voor zorgorganisaties is het heel prettig dat ze hun gebouwen aan ons kwijt kunnen, zodat ze de financiële last niet meer hoeven te dragen. Maar ook klanten die wij alleen maar ondersteunen met advisering, hebben er baat bij. We merken dat zij het fijn vinden dat wij ook zélf met onze voeten in de modder staan. Wij weten uit eigen ervaring waar je tegen aanloopt bij de (her)ontwikkeling van zorgvastgoed. We praten dus niet vanuit een ivoren toren.’

Snel schakelen Estea heeft in korte tijd een forse portefeuille aan vastgoed opgebouwd, want door de scheiding van wonen en zorg komen veel voormalige verzorgingshuizen in de verkoop. Zorgorganisaties kiezen voor een sterke focus op de intensieve zorg – en vastgoed dat niet in die strategie past, proberen ze elders onder te brengen. Teus: ‘Vaak zijn dit gebouwen uit de jaren zestig en zeventig waar de gemiddelde belegger geen brood in ziet. Onlangs hebben we bijvoorbeeld het verouderde woonzorgcentrum De Stolpe in Harskamp aangekocht, dat we momenteel renoveren. Wij zien namelijk wél kansen voor zulke panden en we hebben genoeg ervaring met transformatie om ze een nieuwe, toekomstbestendige invulling te geven.’

Erik: ‘Het zijn ónze ouderen die in deze gebouwen wonen. Ik wil dat ze in een goede omgeving oud kunnen worden’ Bovendien kan Estea – meer dan grotere beleggers – snel schakelen omdat het een compacte organisatie is. Erik: ‘A ls een zorgorganisatie bij ons komt met een verkoopvoorstel, kunnen we meestal binnen een paar dagen beslissen en

Erik van den Brand

binnen een paar weken aan het werk. Dat is vaak een groot voordeel voor de verkopende partij.’

Als Estea een pand eenmaal aangekocht heeft, verhuurt ze het meestal niet terug aan de zorgorganisatie maar aan de individuele bewoners. Teus: ‘In onze beleving is dat veel minder risicovol dan verhuur aan een zorgorganisatie.

Want door verandering in regelgeving of strategie kan het zomaar voorkomen dat een zorgorganisatie niet meer aan haar huurverplichtingen kan voldoen. Individuele huurders geven meer zekerheid.’

Driehoek in balans De manier waarop Estea deze oude panden transformeert, is geen rocket science. Eerst wordt het pand gerenoveerd zodat het qua wooncomfort en energielasten weer van deze tijd is. Erik: ‘Tegelijkertijd zorgen we voor passende diensten en zorg in zo’n gebouw, met partners die dat goed kunnen. Neem Westhoek, een woonzorgcentrum in Zevenbergen dat we nu transformeren. Qua zorg trekken we daar op met de zorgorganisatie die voorheen ook in het gebouw actief was. En voor de services werken we samen met de commerciële partner Samen Aangenaam Ouder Worden, een bedrijf dat precies aanvoelt hoe je hospitality vormgeeft. We stemmen de diensten af op de wensen van de bewoners – dat verschilt per plaats.’

Met die eenvoudige maar doeltreffende samenwerking kun

>>

estea magazine

5

Estea over transformatie

Teus: ‘Veel beleggers zien geen brood in verouderd zorgvastgoed, maar juist daarin zijn er volop mogelijkheden’ Teus Oskam

je snel een veilige woonzorggemeenschap creëren, is de ervaring van Erik. ‘A ls die driehoek van wonen, zorg en services goed in balans is, resulteert dat in een prachtige plek waar mensen prettig ouder kunnen worden. Die driehoek geldt trouwens niet alleen bij herontwikkeling van oud zorgvastgoed: ook bij nieuwe woonzorgprojecten is deze drieslag de crux.’

Kleine dingen Terug naar het begin van het gesprek: de focus op transformatie van bestaand zorgvastgoed maakt dat je ook volop in gesprek moet met de zittende bewoners.

Hoe gaat Estea daarmee om? ‘Dit werk vraagt inderdaad een heel eigen aanpak’, zegt Erik. ‘Voor veel bewoners van deze oude gebouwen is hun wereld best klein geworden. Zo’n ‘transformatie’ van hun woonplek is een grote gebeurtenis. Je moet dus altijd oog blijven houden voor de ogenschijnlijk kleine dingen die er voor hen echt toe doen – en dat zijn ook die keukenkastjes.’

3X ESTEA • Estea Advies ondersteunt en adviseert zorgorganisaties bij projecten rond zorg en huisvesting, zoals de gedeeltelijke herontwikkeling van woonzorgcentra van Lelie zorggroep in Rotterdam.

• Estea Capital is gespecialiseerd in de aankoop, transformatie en/of herontwikkeling van zorgvastgoed met als doel het opbouwen van een gezonde woonzorgportefeuille.

• Estea Participatie steunt innovatieve startups met zakelijke kennis en fondsen, zoals de participatie in de nieuwe kliniek PsyTrec voor behandeling van PTSS. www.estea.nl & www.esteacapital.nl

6 estea magazine

de nieuwkomer in beeld

Kennismaking met Dick Sonneveld Op 9 januari 2017 ging Dick bij Estea aan de slag als projectmanager. Wie is hij en wat doet hij?

Waar kom je vandaan?

‘Ik woon in Zwolle, waar ik tot voor kort werkte bij 19 het atelier architecten. Ik was daar projectmanager en deed uiteenlopende en bij voorkeur complexere klussen, zoals de ontwikkeling van multifunctionele accommodaties. Bij zulke projecten is naast de techniek ook het contact met en de aansturing van de vele betrokken partijen een grote uitdaging. De combinatie van beide vind ik boeiend!’

Waarom ben je geswitcht van baan?

‘Ik was op zoek naar een nieuwe uitdaging, een plek waar ik verder zou kunnen groeien. Toen ik deze functie in het Nederlands Dagblad zag, werd ik getriggerd. Ik vind de combinatie van vastgoed en zorg interessant en ik werk graag voor de doelgroep waar Estea zich op richt. Tegelijk gaat het niet alléén om mensen, het draait ook om rendement. Ook dat spreekt me aan.’

Wat doe je als projectmanager?

‘Ik begeleid een project van het initiatief tot de oplevering. Als we bijvoorbeeld een pand aankopen dat we gaan transformeren, dan is mijn doel om met alle betrokkenen het plan uit te werken binnen de gestelde kaders. Daarna zorg ik dat het plan uitgevoerd wordt. Het mooie is dat mijn werk nooit abstract is. Ik werk heel concreet aan het woon- en werkplezier van mensen.’

Wat verraste je toen je hier kwam werken?

‘De grote mate van verantwoordelijkheid en zelfstandigheid van alle medewerkers. Dit is een echte onderneming: ze durven risico’s te nemen, grote doelen te stellen en daarnaartoe te werken. Het valt me op hoeveel werk hier in korte tijd verzet wordt.’

Wat staat er in je vrije tijd op de agenda?

‘Ik ben getrouwd en heb drie kinderen: de tijd die over is, steek ik dus vooral met veel plezier in het gezin. Verder ben ik actief lid van een kerk in Zwolle en sport ik graag.’

‘De combinatie van het werken met mensen en het behalen van rendement spreekt me aan’ estea magazine

7

‘Over dertig jaar kan het zomaar zijn dat kinderen en ouders weer bij elkaar wonen’ 8 estea magazine

de trendwatcher over transformatie

ADJIEDJ BAKAS: ‘In 2047 zijn tachtigers de nieuwe zestigers’ Woont een 80-plusser straks op een verbouwd cruiseschip met zorg op afroep, of thuis met hulp van een paar robots?

Trendwatcher Adjiedj Bakas kijkt dertig jaar vooruit.

Schetst u eens een plaatje: hoe ziet over drie decennia het leven van een tachtigjarige man eruit?

‘Die tachtigjarige woont in 2047 nog in hetzelfde huis als dertig jaar geleden. Het huis is te groot, maar ouderen vinden het wel prettig om wat ruimte te hebben voor hun hobby’s. De robot vraagt of je je medicijnen wel hebt ingenomen. Ziektes als prostaatkanker, waar je vroeger aan doodging, zijn dan chronisch geworden. Fysiek zijn tachtigers dan zestig. Ze letten al veertig jaar op hun leefstijl. Niet te vet eten, niet te zout, en genoeg bewegen want ze willen niet dat de zorgpremie stijgt. Via Google weet de zorgverzekeraar binnen de kortste keren of je in de supermarkt wel netjes voor de ongezouten cashewnoten hebt gekozen. Ouderen hebben dan meer vrienden van hun eigen leeftijd dan nu. Hoewel er ook zijn die het leven voor gezien houden als ze bijvoorbeeld incontinent worden als gevolg van Parkinson. De huishoudelijke hulp doet ook kleine klusjes, zoals een lekkende kraan repareren. En via een beeldscherm legt de huisarts regelmatig contact. Prima geregeld toch?’

Wat zullen de komende tijd de belangrijkste ontwikkelingen zijn rond wonen en zorg?

‘Dankzij de technologie zul je steeds langer thuis kunnen blijven wonen. Polsbandjes registreren vitale informatie, de huisarts heeft daar 24/7 inzage in via zijn computer, zorg wordt aan huis geleverd. Over dertig jaar zijn er meer robots dan mensen in Nederland. Ik verwacht dat elk huis er een paar heeft. Een robot tilt je de trap op en waarschuwt de dokter als er iets fout gaat. Zo’n weinig duurzaam ding als een traplift is dus niet meer nodig.

Je telefoon gaat piepen als je die dag te weinig beweging hebt gehad. En zo is er veel meer te noemen. De techniek gaat ook leiden tot verjonging. Bij muizen is het al gelukt het verouderingsproces tegen te gaan. Dat gaan de wetenschappers nu ook bij mensen proberen. Het wordt trouwens een interessante discussie of we dat ook moeten willen.’

U hebt het nu vooral over de technische kant van zorg, maar verandert de zorg ook inhoudelijk?

‘Wat je ziet, is een ontwikkeling naar vraaggestuurde zorg. Nu is het zo dat je qua zorg gebruikmaakt van het aanbod dat er is. In de toekomst gaan mensen veel meer kiezen voor oplossingen op maat en naar wens.

Ze trekken niet meer in een bestaand complex, maar vormen een woongroep met gelijkgestemden en regelen de zorg dichtbij. Preventie wordt heel erg belangrijk en de >>

estea magazine

9

de trendwatcher over transformatie

Bio

Trendwatcher Adjiedj Bakas (1963) beschrijft hoe de samenleving, de economie en het leven van mensen gaan veranderen op basis van de trends die hij signaleert. Hij verkocht meer dan 700.000 boeken en geeft 200 lezingen per jaar in binnen- en buitenland. Bakas werd geboren in Suriname en woont en werkt sinds 1983 in Nederland.

Hij studeerde Communicatie aan de Universiteit van Utrecht. Hij schreef o.a. Ziel in de Zorg (2016). www.bakas.nl

combinatie voeding en gezondheid ook. We betalen nu de dokter om ons beter te maken, maar straks betalen we de boer om ons gezond te laten blijven. En wie ongezond leeft, gaat meer zorgpremie betalen. Over tien jaar is het zover.

En als we de zorg betaalbaar willen houden, kunnen we niet anders.’

Dat klinkt wel heel maakbaar. Is elke oudere in staat om zo de regie over zijn eigen leven te nemen?

‘Het gebeurt al! Ouderen hebben behoefte aan veiligheid, gemak en zingeving. Ze zoeken daar woonvormen op maat bij en de markt springt erop in. Er zullen meer kleinschalige, nieuwe woonzorgcombinaties en hospices ontstaan. Of woonvormen op basis van etniciteit als gevolg van de toenemende polarisatie tussen groepen mensen. Ook zullen er commerciële particuliere initiatieven ontstaan. In Tilburg is bijvoorbeeld een appartementencomplex verrezen waar senioren met behulp van onder andere domotica kunnen wonen in de luxe van een vijfsterrenhotel. Het was meteen uitverkocht. Vermogende ouderen wonen liever een jaar op een cruiseschip dan in een verzorgingshuis. En het kost evenveel. Dus projectontwikkelaars: koop een oud cruiseschip en bouw dat om. Of ontwikkel woonvormen in lagelonenlanden waar het goed weer is, zoals in Portugal.

Ik verwacht dat over tien jaar dertig procent van het bestaande zorgvastgoed leegstaat omdat steeds meer

10 estea magazine

zorg aan huis wordt geleverd en doordat ouderen steeds mobieler worden.’

Ook andere commerciële partijen gaan daar ongetwijfeld op inspringen ...

‘Zeker: de zilveren economie biedt marktpartijen volop kansen. Voor banken bijvoorbeeld. Mensen zijn bang om te pinnen, dus banken gaan contant geld aan huis afleveren.

Gemak is een issue, dus schoonmaakbedrijven gaan kleine klusjes in huis doen, ze zijn er toch al. Wereldwijd zie je dat bacteriën en virussen resistent worden. We gaan dus virusvrij proberen te wonen en desinfectie wordt belangrijk. Ook daar zullen commerciële partijen op inspringen. Ik verwacht dat er talloze slimme ondernemers slimme dingen gaan aanbieden en ik juich dat toe.’

En de eenzaamheid waar je zoveel over hoort? Is die in 2047 voltooid verleden tijd?

‘Nu kom je op het punt van welbevinden en dan is zingeving heel belangrijk. Ik zie dat bij mijn eigen moeder die dementerend is en beschermd woont. Ze heeft een klein tuintje en is daar elke dag in te vinden. Daardoor is ze helemaal gelukkig. Mensen willen niet achter de geraniums op de dood zitten wachten zonder ergens hun passie in kwijt te kunnen. Ze willen iets voor een ander kunnen betekenen. Over dertig jaar kan het zomaar zijn dat kinderen en ouders weer meer bij elkaar in de buurt willen

de trendwatcher over transformatie

wonen. Projectontwikkelaars kopen een huizenblok in een Vinexwijk in Almere en maken er een complexje van voor de ouders van de mensen die daar wonen. De ouderen kunnen op hun beurt een rol spelen in bijvoorbeeld de kinderopvang en hebben zo een zinvolle tijdsbesteding. Bovendien raakt het ‘uit’ om geen tijd te hebben om je ouders te bezoeken. Je ziet dat in Duitsland al gebeuren en de overheid helpt er ook bij. Als er straks niet meer genoeg werk is om iedereen fulltime aan de slag te hebben, ontstaat er meer tijd om voor bejaarde ouders te zorgen.’

Veel mensen zijn bang dat de ‘ziel’ steeds meer uit de zorg gaat verdwijnen. Wat denkt u daarvan?

‘Ik denk dat er juist méér ruimte voor komt. Mensen zullen altijd behoefte hebben aan saamhorigheid en intimiteit, een echte arm om je heen. Daar is ook tijd voor als de technologie bepaalde handelingen vervangt. De robot tilt je uit bed, maar de zuster slaat een arm om je heen. Door de ontwikkeling aan de ‘harde’ kant, zal de behoefte aan het ‘zachte’ toenemen. Mensen doen heel veel op computers, maar de verkoop van vulpennen neemt weer toe.

Want als je schrijft, wil je het ook goed doen. Er zijn altijd trends en tegentrends. Mensen gaan elkaar weer opzoeken. In dorpen is dat makkelijker te organiseren dan in de stad, want daar is al meer saamhorigheid. Maar ook in de stad zie je dat partijen buiten de traditionele zorg modellen bedenken tegen eenzaamheid. Ken je Oopoeh? Opa’s en oma’s passen dan op het huisdier van een ander.

Ziet de hondenbezitter dat oma grieperig is, dan biedt hij aan boodschappen te doen. Perfect!’

‘Zingeving is heel belangrijk. Ouderen willen iets voor een ander kunnen betekenen’ estea magazine

11

voorbeelden van transformatie

Kantoorruimte wordt verpleeghuiskamer De vraag naar verpleeghuiszorg groeit en daarom heeft Lelie zorggroep meer PG-kamers nodig in de regio Rotterdam.

Estea gaf hun advies over (ver)bouw en relocatie van verpleeghuiskamers binnen de locaties De Burcht, Pniël en Siloam. Het resultaat: kantoorplekken worden verhuisd en kantoorruimtes worden omgebouwd tot extra PGappartementen. Estea heeft de leiding over het project – binnen een strak budget en een strikte planning.

In vier jaar tijd heeft zorginstelling Norschoten een compleet nieuw gezicht gekregen. Estea begeleidde de renovatie en nieuwbouw van de locaties in Barneveld, Putten, Elspeet en Kootwijkerbroek.

12.000m2 aan zorg

Op het terrein van het voormalige Juliana Ziekenhuis in Apeldoorn mogen drie gebouwen met een zorgfunctie gerealiseerd worden. Estea helpt bij het zoeken, verbinden en begeleiden van de toekomstige huurders van deze panden.

KWAAITAAL Het is geen pas ontdekte taal, maar de naam voor een type betonvloer dat in de jaren zeventig veel toegepast werd. In deze vloeren treedt regelmatig betonrot op. Dat kwamen we ook tegen na onze aankoop van de woonzorgcentra Westhoek in Zevenbergen en Oordenstaete in Rotterdam. Onze aannemers herstellen deze schade.

+ 200 belangstellenden Dat hadden we niet verwacht. Meer dan 200 belangstellenden trok onze eerste informatiebijeenkomst over de toekomst van woonzorgcomplex De Stolpe in Harskamp.

De dorpsbewoners hebben overduidelijk interesse in nieuwe vormen van woonzorg. We verbouwen het verouderde centrum tot circa 25 levensloopbestendige appartementen met een algemene ruimte. Oplevering onder voorbehoud: lente 2018.

12 estea magazine

DE KEUZE: (1) VERBOUW OF (2) NIEUWBOUW?

Hij ligt bij de gemeente Utrecht op de mat: onze aanvraag voor de bouw van 24 woonzorg­ appartementen in Leidsche Rijn.

Op basis van een haalbaarheidsonderzoek van Estea koos zorgorganisatie WZU Veluwe voor optie 2: naast hun huidige zorgcentrum De Bunterhoek verrijst een gloednieuw, toekomstbestendig pand.

Zodra dat klaar is, wordt het oude centrum gesloopt.

Het projectmanagement is in handen van Estea.

Energiesprong:

van G naar A+ Weg met de hoge energierekening en de tocht langs deuren en ramen. Bij onze renovatie van Oordenstaete – voorheen Avondrust – in Rotterdam verspringt het energielabel van G naar A+. Comfortabel en duurzaam dus. Estea kocht dit pand in 2017 aan en verbouwt het momenteel.

Sint Jan de Deo Een mooiere naam kan een gasthuis zich niet wensen. Om het voortbestaan van woonzorgcentrum Sint Jan de Deo in Millingen te garanderen, moest de eigenaar op zoek naar een investeerder.

Estea onderzoekt nu de haalbaarheid van aankoop van het gebouw, zodat bewoners ook in de toekomst kunnen genieten van het wonen in ‘Sint Jan’.

Wonen in een kerk De leegstaande Adelaarkerk in Leeuwarden krijgt een bijzondere nieuwe bestemming: Estea transformeert de karakteristieke kerk uit 1971 tot een woonzorggebouw met tien appartementen. Met naast de kerk nog 50 extra woonzorgeenheden.

Ca. € 1.900.000: dat zijn de bouwkosten van Huize Rehoboth, een woonzorgcentrum met 16 ouderenwoningen dat Estea in opdracht realiseert in Kootwijkerbroek.

Meer weten?

Estea helpt organisaties in zorg en welzijn met het vinden van passende oplossingen voor vraagstukken rond zorghuisvesting. We verzorgen onder meer haalbaarheidsonderzoeken, strategische advisering, conceptontwikkeling en projectmanagement. Benieuwd of we u kunnen helpen? Bel ons op tel. (0318) 64 17 27.

estea magazine

13

De visie van Teunis Stoop Bouwen aan veilige havens

14  estea magazine

de zorgbestuurder over transformatie

Zorgorganisatie Cedrah verkoopt haar voormalige serviceflats om zich te kunnen richten op haar core business: de zware zorg.

Tegelijkertijd wil bestuurder Teunis Stoop de reformatorische woongemeenschappen in deze flats behouden. Cedrah en Estea trekken samen op om dit te bereiken.

Toen Teunis Stoop op 1 januari 2014 voor Cedrah aan de slag ging, trof hij een zorgorganisatie die volop in beweging was. Niet alleen moest hij twee organisaties samensmeden tot één, ook lag de transitie van de ouderenzorg op zijn bord. Drie jaar later is het stof van de fusie neergedaald, maar Cedrah zit nog midden in de transformatie van de zorg. ‘De omslag van het “zorgen vóór” naar het “zorgen dát” is fors’, zegt Stoop. ‘Onze verzorgenden moeten veel meer dan voorheen het netwerk

en drie voormalige serviceflats) liggen ver uit elkaar: van Moerkapelle tot en met Middelburg. Samenvoegen van locaties was dan ook geen optie. ‘We hebben gekozen voor een strategie waarbij we sterk inzetten op de zware zorg. We zien onszelf primair als een zorgorganisatie en daarom ligt het voor de hand dat we investeren in de zeven woonzorgcentra waar we intensieve zorg leveren.

Het andere vastgoed, de drie voormalige serviceflats waar we thuiszorg kunnen leveren, willen we daarom onderbrengen bij andere partijen. Door de verkoop van die gebouwen maken we middelen vrij die we hard nodig hebben om onze zorgcentra door te ontwikkelen.’

‘Ik hoef de stenen niet in eigendom te hebben. Het gaat me erom dat wij zorg kunnen leveren op de plekken waar onze achterban woont’ rond cliënten inschakelen. Intussen neemt de zorgvraag alleen maar toe, wat ook betekent dat personeel zich moet bijscholen. Dat vraagt veel van onze mensen. Daarnaast speelt op bestuurlijk niveau de vastgoedproblematiek: hoe gaan we om met onze ‘stenen’ nu wonen en zorg gescheiden zijn?’

Intensieve zorg Voor Cedrah was die laatste vraag geen eenvoudige. De tien vestigingen van de organisatie (zeven woonzorgcentra

Oog voor de achterban

Avondrust is de eerste serviceflat die Cedrah verkocht heeft. Estea gaat het gebouw transformeren, renoveren en exploiteren, maar Cedrah blijft nauw betrokken. ‘Onze organisatie richt zich bewust op mensen met een reformatorische achtergrond. Met name dáárom kiezen mensen ervoor bij ons te komen wonen, in een beschermde omgeving waarin de Bijbel een centrale rol speelt. Dat geldt ook voor de huurders in Avondrust. We voelen ons dus heel verantwoordelijk voor hen. Er was ons alles aan gelegen om een kopende partij te vinden die affiniteit heeft met deze achterban.

Estea is daarin een goede en betrouwbare gesprekspartner gebleken. Daarnaast heeft Estea de specifieke kennis in huis die nodig is voor de exploitatie en herontwikkeling van dit pand.’ >>

estea magazine

15

de zorgbestuurder over transformatie

Project Avondrust 3 BEST PRACTICES

Voor Cedrah is de voormalige serviceflat Avondrust – nu hernoemd tot Oordenstaete – het eerste pand dat de organisatie samen met Estea herontwikkelt. Welke lessen uit dit traject zou bestuurder Teunis Stoop andere organisaties willen meegeven?

1. ‘Ontwikkel een heldere strategie voor de omgang met je vastgoed en houd daaraan vast.

Wij hebben gekozen voor het verkopen van onze serviceflats, waarbij we een beperkte huurverplichting aangaan om te garanderen dat er ruimte blijft voor onze achterban. Op deze manier kunnen we als zorgorganisatie financieel gezond blijven opereren én de bestaande woongemeenschappen zoveel mogelijk behouden.’

2. ‘Onderschat nooit het belang van goede communicatie richting je bewoners. Zelfs als je (nog) niet kunt communiceren, geef dan aan dát je nog geen informatie kunt geven. Je hebt te maken met oude mensen die vaak weinig omhanden hebben en in grote onzekerheid kunnen verkeren over wat er met hun woning – in ons geval deze serviceflat – gaat gebeuren.’

Blijvende betrokkenheid

3. ‘In het verlengde daarvan: verplaats je in je bewoners en realiseer je wat de verkoop en renovatie van een gebouw voor mensen betekent. Vorige week bezocht ik een 89-jarige bewoner van Avondrust die vanwege de verbouwing tijdelijk ergens anders gaat wonen. Hij zei: “Ik weet natuurlijk niet of ik nog terugkom, want ik ben al 89.” Vanuit je kantoorstoel kun je mooie plannen bedenken – en dat moet ook – maar de uitvoering moet heel zorgvuldig gebeuren.’

Op 13 februari 2017 werd de verkoopovereenkomst gesloten.

Estea is onlangs gestart met de renovatie van het gebouw, die in twee fasen zal plaatsvinden. Avondrust heeft al een nieuwe naam gekregen: Oordenstaete. De twee partijen hebben heldere afspraken gemaakt om het karakter van de woongemeenschap te behouden. ‘Cedrah geeft het eerste jaar een complete huurgarantie af: wij hebben er alle belang bij dat het gebouw gevuld wordt met mensen uit onze achterban.

Daarnaast huren wij de algemene ruimte en de kantoren voor vijf jaar, zodat we vandaaruit iets kunnen betekenen voor de bewoners. Om de vijf jaar beoordelen we hoe we verdergaan.

Ik heb tegen de bewoners gezegd dat ik geen garanties kan geven voor de lange termijn. Veel hangt af van het aantal mensen dat voor deze woonvorm kiest. Maar op deze manier doen we het optimale.’

www.cedrah.nl

Woongemeenschap Teunis Stoop ziet het als zijn belangrijkste missie om zulke

16 estea magazine

de zorgbestuurder over transformatie

‘Kwetsbare ouderen hebben behoefte aan een plek waar ze zich thuis kunnen voelen’ serviceflats en wooncentra ontstaan waar mensen té lang zelfstandig moeten wonen. Mensen met dwaalgedrag kun je op een gegeven moment niet meer in een serviceflat opvangen. Maar doordat de drempel voor een indicatie zo hoog ligt, gebeurt dat soms wel. De overheid denkt te gemakkelijk over de ondersteuning door familie en vrienden.

Lang niet iedereen heeft mensen in de buurt die hen kunnen opvangen.

Soms zou ik tegen politici willen zeggen: kom eens bij onze zorglocaties kijken. Dan zie je hóé fragiel deze mensen zijn.

Mensen met dementie kun je niet tot het eind van hun leven zelfstandig laten wonen, óók niet met handige toepassingen zoals domotica. Zij kunnen nog maar heel beperkt de regie voeren over hun eigen leven en hebben gewoon kwalitatief goede zorg nodig in een beschermde omgeving.’

identiteitsgebonden woongemeenschappen voor ouderen te behouden en te creëren. ‘A ls ik zie hóé kwetsbaar ouderen kunnen worden, realiseer ik me hoe belangrijk het is dat ze een plek hebben waar ze zich veilig en thuis kunnen voelen.

Een plek die qua leefklimaat en sfeer bij hen past. Zeker als mensen gaan dementeren is dat belangrijk. Om zo’n gemeenschap te creëren, hoef ik niet per se de stenen van een gebouw in eigendom te hebben. Het gaat me erom dat wij zorg kunnen leveren op de plekken waar oudere mensen samenleven rond de reformatorische identiteit. Dat kan in een gebouw zoals Avondrust zijn, maar ook in complexen waar de bewoners van appartementen (huur en koop), zorgstudio’s en woongroepen samen een leefgemeenschap vormen, zoals Nebo in Zwijndrecht.’

Zorgen rond ouderenzorg Een punt van zorg daarin vindt Stoop wel de huidige ontwikkeling in de ouderenzorg. ‘A ls ik naar het overheidsbeleid kijk, ben ik bang dat er in de toekomst

TERUG NAAR 1969

Rond de viering van het 45-jarig bestaan van serviceflat Avondrust in 2014 vond bestuurder Teunis Stoop een krantenbericht met de toespraak die de wethouder gaf bij de opening in 1969. ‘Serviceflats waren toen natuurlijk heel modern: mensen kwamen vanuit bejaardentehuizen zonder lift en kregen hier een appartement met allerlei services. In het krantenbericht zegt de wethouder hierover: “Dit is de moderne vorm van ouderenhuisvesting, want ouderen moeten zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen en daartoe ondersteund worden met diensten en met zorg.” Die woorden troffen me, want ze hadden nú uitgesproken kunnen zijn. In feite was dit al de scheiding van wonen en zorg, maar dan in 1969.’

‘Ik geloof dat Estea begrijpt wat er nodig is en gehoor probeert te geven aan onze wensen’

Voor de bewoners van Westhoek in Zevenbergen was het een schok toen bekend werd dat hun woonzorgcentrum verkocht zou worden. Bewoner Lam Geleijns vertelt hoe hij de omslag ervaren heeft.

Het appartement van Lam (80) en Nel (81) Geleijns kijkt uit over de complete Westhoek. Rechts het oude verzorgingshuis, nu in de steigers: het wordt omgebouwd tot appartementencomplex. Daarnaast de gemeenschapsruimte en de aanleunwoningen. En in de verte de torens van de Zevenbergense kerken. Lam: ‘Dit is het dorp waar ik geboren en getogen ben. Hier voel ik me thuis.’

Logische keuze ‘Hier’ is niet alleen Zevenbergen, maar vooral ook Westhoek.

Het complex opende in 1954 zijn deuren en groeide uit tot hét ‘rusthuis’ voor Zevenbergers. ‘Lang voordat we hier kwamen wonen, waren wij al vrijwilliger’, vertelt Lam. ‘Ik in het winkeltje, mijn vrouw bij de hobbyclub.’

Toen de grote tuin van hun woning in het hart van

18 estea magazine

Zevenbergen te veel werd, was een verhuizing naar Westhoek dus een logische stap. Ze woonden er eerst aan de schaduwkant, nu aan de zonzijde. ‘Naar volle tevredenheid! Mijn vrouw geniet zó, bij het kleinste zonnestraaltje zit ze op het balkon.

Het is hier rustig en de sfeer is goed. (lachend:) Natuurlijk heb je altijd mopperaars, maar dat houdt de zaak levendig.’

Identiteit Het nieuws gaat hier snel rond, en Lam hoorde al vroeg van de verkoop. Dat was schrikken: ‘Mijn eerste zorg was dat Estea de Westhoek weer zou overdoen aan een andere partij – zo gaat dat vaak in het vastgoed. Gelukkig kwam de directie tekst en uitleg geven. Ik heb ronduit gevraagd: wie zegt me dat jullie het pand niet meteen doorverkopen? Het gaf rust toen ze zeiden dat daar echt geen sprake van was.’

‘Ik heb ook met hen besproken hoe ze aankeken tegen de protestants-christelijke achtergrond van de Westhoek. Zelf zijn we geen ‘kerklopers’ maar we zijn wél hervormd, net als veel bewoners. Die sfeer willen we behouden. Toen bleek dat de directeuren zelf een christelijke achtergrond hebben. Ze snappen dus hoe belangrijk mensen die identiteit vinden.’

de bewoner over transformatie

‘Hier voel ik me thuis’ Behoud van services Estea pakt flink uit met de renovatie, vindt Lam. ‘Ik begrijp nu wel dat dit een stap te ver was voor de vorige eigenaar – een stichting met vooral oudere heren. Al ging het hun aan het hart. Ik geloof dat Estea begrijpt wat er nodig is en gehoor probeert te geven aan onze wensen. Ze verbouwen ook het centrale deel, ik denk dat het er beter op wordt.’

Estea werkt ook mee aan het behoud van zorg en services in het centrum, door het inschakelen van verschillende organisaties. Zo blijven belangrijke faciliteiten in Westhoek voortbestaan. ‘Natuurlijk zijn sommige zaken wel veranderd. Er was hier altijd een zuster in het gebouw, en een huismeester die klusjes deed. Dat is niet meer zo. We zijn verwend geweest! Maar we redden ons prima.’

WESTHOEK IN HET KORT • Woonzorgcomplex Westhoek werd in 1954 geopend op initiatief van de Stichting Hervormd Rusthuis Zevenbergen. Het complex werd meermalen uitgebreid met aanleunwoningen.

•D oor de scheiding van wonen en zorg kon het centrum in zijn oude vorm niet blijven bestaan. In 2016 verkocht de stichting het complex aan Estea.

•E stea verbouwt het oude verzorgingshuisdeel tot levensloopbestendige appartementen. Ook het gemeenschapscentrum wordt compleet gemoderniseerd. Andere vleugels worden deels gerenoveerd.

•D iverse partners zorgen voor het behoud van sfeer en services. Gastvrouwen en vrijwilligers helpen bij activiteiten, SAOW verzorgt supermarkt en restaurant, en Surplus Zorg is zorgpartner. www.westhoek.nu

estea magazine

19

de wethouder over transformatie

Gerrie Ligtelijn-Bruins:

‘Bouwen en zorg kun je niet los van elkaar zien’ ‘Stoer’ noemt de Edese wethouder Ligtelijn het feit dat Estea fors investeert in de transformatie van verouderde verzorgingshuizen. Ze zat met het bedrijf om tafel om de herbestemming van verzorgingshuis De Stolpe in Harskamp te bespreken. De wethouder vertelt hoe ze aankijkt tegen de rol van overheid, zorgers en bouwers in de transitie van de zorg.

Als wethouder met in uw portefeuille zorg, werk en jeugdhulp hebt u de complete transitie in het sociale domein op uw bordje. Hoe doet de gemeente Ede het?

‘Toen ik hier kwam werken, zeiden mensen over deze transitie: “Dit is de grootste bezuiniging die we ooit hebben gehad.” Maar ik zeg altijd: het is de grootste zégen die we ooit hebben gehad, want we gaan weer voor mensen werken en niet voor instanties. In Ede lukt dat behoorlijk goed. Vorig jaar was het jaar van de pilots, van het ontwikkelen. Dit is het jaar van de lef: we hebben genoeg gepraat, nu moeten we het gaan dóén.

Gelukkig is Ede een stabiele stad met heel veel mensen die zich willen inzetten voor de ander. Er ligt dus een goede basis voor deze kanteling, maar organisaties en instellingen moeten wel mee kantelen ...’

20 estea magazine

‘Ik hoop altijd dat een belegger met zorg kijkt naar wat mensen met zorg nodig hebben’ … want door de komst van Wmo en de Participatiewet zijn de rollen nogal gewijzigd.

Wat heeft dat veranderd aan uw relatie met organisaties voor zorg en welzijn?

‘We zijn maatjes geworden. Zij hebben de kennis in huis, maar tegenwoordig moeten wíj van het rijk de centen verdelen. We moeten dus meer kennis in huis halen over zorg en welzijn, maar zónder op de stoel van deze professionals te gaan zitten. Ik merk dat we door deze kennisoverdracht meer begrip krijgen voor elkaars werkwijze. Daardoor weten we ook beter hoe we elkaar goed kunnen inzetten.’

Deze transitie stelt gemeentes voor nieuwe ruimtelijke uitdagingen: de combinatie van wonen en zorg moet opnieuw doordacht worden.

Wat is uw visie hierop?

‘Bouwen en zorg kun je niet los van elkaar zien.

Ik zit evenveel om tafel met Ruimtelijke Ordening als met de Wmo. Mijn uitgangspunt is dat mensen tegenwoordig thuis mógen blijven wonen – dat is iets anders dan dat ze thuis móéten blijven. Wij organiseren passende zorg zodat dat thuis wonen ook echt mogelijk is. Tegelijk moeten we niet vergeten

dat mensen in het verleden niet alleen om medische redenen voor een verzorgingshuis kozen. Voor veel mensen is zo’n woongemeenschap ook een remedie tegen eenzaamheid. Ze willen graag optrekken met mensen die hen begrijpen. Daarom zie je nu ook nieuwe woonvormen ontstaan waarin senioren zich thuis voelen.

Toch moet het niet zo zijn dat je alle oudere mensen bij elkaar zet. Ik snap dat je graag gelijkgerichte mensen om je heen hebt, maar in de toekomst hebben we de hulp van anderen heel hard nodig. Het is dus heel belangrijk hóé je bouwt. Ik streef naar een manier van bouwen waarin je verschillende groepen met elkaar mixt, maar waarin mensen elkaar ook kunnen ontmoeten in een gemeenschappelijk centrum, waar ze met gelijkgestemden koffie kunnen drinken, een zorgvraag kunnen stellen, of waar kwetsbare mensen misschien tijdelijk (beschermd) kunnen wonen. Ik spreek wel eens van een trampolinefunctie: mensen hebben plekken nodig waar ze even op adem kunnen komen, om dan weer uit te vliegen. Voor bouwers en zorgorganisaties liggen hier heel veel kansen. Ik zie volop mogelijkheden om binnen het sociale domein tot bijzondere woonzorgvormen te komen.’ >>

DE STOLPE

Estea is als belegger betrokken bij de maatschappelijke ontwikkelingen in de Gelderse Vallei, waar het bedrijf gevestigd is. Eind 2016 kocht ze het voormalige verzorgingshuis De Stolpe in Harskamp. Het gebouw wordt getransformeerd tot circa 25 levensloopbestendige appartementen voor bewoners van het dorp. De Stolpe krijgt ook een woonkamer voor activiteiten en ontmoeting. Estea betrekt zorgorganisatie Opella en inwoners van Harskamp actief bij het ontwikkelen van het woonzorgconcept in het gebouw, zodat het goed aansluit op de wensen van (toekomstige) bewoners. www.destolpeharskamp.nl

estea magazine

21

de wethouder over transformatie

Estea is een van de partijen die – in uw gemeente – inspringt op die kansen. U hebt met hen gesproken over de transformatie van een voormalig verzorgingshuis. Hoe kijkt u aan tegen hun aanpak?

‘Ik streef naar een manier van bouwen waarin je groepen met elkaar mixt’

22 estea magazine

‘Ik vind het stoer wat ze doen. Ze hebben in de gaten dat deze omwenteling in de zorg blijvend is en dat de maatschappij hier iets mee moet. Het mooie is dat Estea vanuit de mens kan denken. Ik hoop altijd dat een bouwer of belegger met zorg kijkt naar wat mensen met zorg nodig hebben, en niet alleen: hoeveel stenen kan ik bouwen om zoveel mogelijk geld te verdienen. Verdienen mág hoor – ik ben zelf ondernemer geweest. Maar het is belangrijk dat je een goed evenwicht vindt tussen geld en goed.’

Niet iedereen zal dat in zich hebben. Maakt u zich zorgen over de inmenging van commerciële partijen op het terrein van wonen en zorg?

‘We moeten ons niet laten leiden door angst. Iedere partij mag hier aanschuiven om een aanbod te doen. Misschien past de ene partij niet goed bij het sociale domein, maar wel bij een ander domein. Daarover moet je eerlijk tegen elkaar zijn. Maar je mag best een prijzig maar goed woonzorgconcept neerleggen voor senioren die wat te besteden hebben en hiervoor willen betalen.’

Waar hoopt u dat we over 25 jaar staan?

‘Mijn hoop is dat de mens in deze omwenteling – en die gaat wel 25 jaar duren – steeds centraal mag blijven staan. Ik hoop ook dat we samen zorgen dat het in deze maatschappij niet ‘ikke ikke ikke’ is, maar ‘wij’. En dan bedoel ik ‘wij met elkaar’ en niet ‘wij’ en ‘zij’. Ik hoop dat we elkaar als medemens kunnen blijven vinden. En dat heeft alles te maken met hoe we bouwen, zorgen en zijn.’

Estea over duurzaam ondernemen

Elke kop koffie telt Medewerkers van Estea hebben in 2015 de koffiewinkel www.coffeeheroes.nl geopend. De opbrengst van deze online koffieboetiek gaat een-op-een naar hulp voor kansarme kinderen in Ghana. Farshad Boin, projectmanager bij Estea, legt uit wat het idee achter Coffee Heroes is.

De aanleiding

Hoe het werkt

‘In 2015 bezocht ik een project van Stichting Kinderhulp Ghana. Estea had de bouw van een school gesponsord en we waren benieuwd wat er met onze gift gedaan was. Ik raakte echt onder de indruk van het werk dat de stichting deed. Door kleinschalige hulp lukt het

‘We hebben samen gezocht naar een creatieve manier om fondsen te werven.

Zo kwamen we uit op het verkopen van koffie: een product dat iedereen nodig heeft. In juli 2015 hebben we een online winkel geopend waar mensen fairtrade koffie kunnen bestellen. Deze koffie wordt inmiddels door allerlei relaties gedronken – op kantoor en in de bouwkeet. Het verschil tussen de inkoop- en verkoopprijs gaat volledig naar Kinderhulp Ghana.’

‘Door kleinschalige hulp lukt het om gemeenschappen te laten opbloeien’ Bestel een bakkie …

Neem de proef op de som en bestel een pak koffie bij www.coffeeheroes.nl.

Goed gesmaakt? Met een abonnement op Coffee Heroes heb je altijd genoeg koffie op kantoor. Informeer naar de mogelijkheden via Farshad Boin, tel.

(0318) 64 17 27, info@coffeeheroes.nl.

om gemeenschappen op te laten bloeien.

Toen ik thuis kwam, ben ik met een aantal collega’s in gesprek gegaan om te kijken of we de stichting op een duurzame manier zouden kunnen ondersteunen.’

Wat het oplevert

‘Eenmaal per jaar maakt onze Stichting Coffee Heroes de opbrengst over naar Kinderhulp Ghana. De organisatie gebruikt het geld onder meer voor opvang van weeskinderen, om waterputten aan te leggen, kraamklinieken te openen en onderwijs te verbeteren.

Ze luistert daarbij goed naar de vraag van de lokale gemeenschap. In het ene dorp komt een dokterspost, op een andere plek een school – als het maar bijdraagt aan het versterken van de gemeenschap.’

estea magazine

23

‘Mantelzorg’ voor vastgoed

Hoe zorg je voor financiering van zorgvastgoed en creëer je tegelijkertijd draagvlak onder huurders? Dat kan met het unieke financieringsmodel van Estea en ZIB. Het financieren van zorgvastgoed wordt steeds lastiger. Regels wijzigen, ouderen wonen langer thuis en de wensen voor woonvormen veranderen. Veel zorgbestuurders worstelen dan ook met het vastgoed op hun balans.

Estea en ZIB komen daarom met een vernieuwende oplossing: crowdfunding voor zorgvastgoed. Want betrokken burgers en lokale ondernemers blijken van harte bereid om te investeren in bestaande of nieuwe woonzorg in hun buurt.

Benieuwd hoe het werkt?

Kijk op www.draagvlakvoorzorg.nl