FAMILIE VAN ZWIETEN

we naar de kerk gaan. Zo kunnen we ons voorbereiden op de preek en zijn zeker ook de kinderen meer betrokken bij de dienst.” Na de dienst is het tijd voor koffie. „Twee van de kinderen gaan naar mijn moeder, dat rouleren we elke week. Zelf proberen we met de kinderen na te praten over de preek. Zeker nu ze allemaal wat ouder zijn, komen ze met vragen, ook door de studerende kinderen of de kinderen die een relatie hebben. Daardoor zijn we als gezin veel meer gaan onderzoeken, in de Bijbel, maar ook in boeken als de Institutie van Calvijn en het Schatboek van Ursinus. We vinden het erg belangrijk om alle dingen te onderzoeken, om zo tot Bijbelse antwoorden te komen.”

Zondagsschool

Toen de kinderen nog jonger waren, gingen ze elke zondagmiddag naar de zondagsschool. Nu ze ouder zijn, leren ze hun catechisatievragen op de zondagmiddag. De tweede kerkdienst begint om zes uur, en daarvoor nuttigt het gezin de maaltijd. Na de dienst is het weer tijd voor koffie. Het is de gewoonte in huize Van Zwieten om voor te lezen, na de avonddienst. „Het wisselt nogal wat we lezen, iets over de kerkgeschiedenis, of een levensbeschrijving van bijvoorbeeld John Warburton, of een van de boeken van John Bunyan. Verder zingen we veel, iedereen mag een psalmvers opgeven, dus dan zijn we wel even aan het zingen.” Aan muzikaliteit geen gebrek, in elk geval. „In de woonkamer hebben we een pijporgel staan, waar verschillende kinderen op kunnen spelen. Ook klavecimbel, trompet, panfluit, dwarsfluit en klarinet zijn vertegenwoordigd. We maken graag met elkaar muziek.”

„Het is van belang dat ouders regels met argumenten onderbouwen”

De zondag is echt een dag voor rust, vindt Cora. „In de week is het vaak wat rommeliger en meer gestrest, maar op zondag heb je als gezin tijd en aandacht voor elkaar. We hebben ook altijd iets lekkers bij de koffie en chips bij de thee, en een ijsje bij het eten. De zondag heeft het karakter van een feestdag.” Volgens Cora is het ontzettend belangrijk om alle regels aan de kinderen uit te leggen. „Ze moeten het waarom achter de regels begrijpen, en dat moet je ook als ouders echt weten. Zeker als de kinderen ouder worden, is het van belang dat ouders regels met argumenten kunnen onderbouwen. Een „omdat ik dat zeg” of „omdat we dat altijd zo gewend zijn” voldoet dan niet meer.”

Genade

Ook is het belangrijk om altijd open te blijven staan voor de kinderen, ook al maken ze andere keuzes. „We moeten allemaal van genade leven, we zijn ook zelf niet beter dan de kinderen die moeite hebben zich aan de regels te houden. Belangstelling hebben voor hun leefwereld kan al ontzettend veel helpen, daarmee laat je als ouders zien dat je open staat voor hun visie. Je kunt het hart van je kinderen niet veranderen, maar je kunt ze wel in het gebed bij God brengen. Bij Hem is alles mogelijk.”

Over familie Van Zwieten

Gijsbert (56) en Cora (54) van Zwieten

Johanneke (29) Jan-Willem (27) Jaap-Jan (26) Bart (24) Clarine (23) Jeanine (21) Lydia (19) Gijsbert (17) Tabitha (15)

Rustdag reset de maatschappij

De samenleving draait vierentwintig uur per dag, zeven dagen per week. Het aantal mensen met een burn-out of met andere vermoeidheidsklachten stijgt. Wat moet de maatschappij zonder wekelijkse rustdag?

tekst EMG Mediaproducties, beeld RD, Anton Dommerholt

Rust is ontzettend belangrijk voor de mens, zowel fysiek als mentaal. Psycholoog Ada de Jong (45): „Dagelijkse stress heeft een negatief effect op onze gezondheid. Een wekelijkse rustdag kan ons, uitwendig gezien, de rust geven die we nodig hebben.” De wekelijks terugkerende rustdag geeft niet alleen een moment waarop de mensheid op adem kan komen, het geeft orde en ritme door het cyclische karakter, waardoor mensen zich kunnen oriënteren in de tijd, aldus De Jong. Je zou de zondag dan kunnen zien als een ijkpunt voor elke week, zowel geestelijk als lichamelijk. „Het ritme geeft rust en zorgt dat we onszelf kunnen herbezinnen op wat echt belangrijk is.” Volgens De Jong zou een collectieve rustdag de maatschappij het meeste goed doen: „Het sociale grondrecht van één rustdag in de week kan voorkomen dat mensen worden uitgebuit en lichamelijk en psychisch uitgeput raken. Het is ook wenselijk dat dit elke week op dezelfde dag is, zodat er sprake kan zijn van gezamenlijkheid zoals kerkbezoek en aandacht voor elkaar. Het is mijns inziens krachtiger als een maatschappij als geheel even gas terug neemt voor een rustmoment, dan dat één persoon alleen dit doet en de maatschappij vervolgens gewoon doorraast, zodat hij daarna weer een inhaalslag moet maken om de maatschappij in te halen.”

Ondanks dat in Nederland maar een gering aantal mensen op zondag rustdag houdt, blijft de behoefte aan reflectie en zingeving aanwezig. Veel mensen leven van vakantie naar vakantie, op zoek naar vervulling en rust. Kloosters, bijvoorbeeld, zijn toevluchtsoorden geworden voor mensen die het tempo van de maatschappij niet meer vol kunnen houden. „Het klooster fungeert bij veel mensen als oplader voor het leven, niet alleen gericht op het eigen welzijn, maar ook op de hogere zingeving waar in een klooster aandacht aan wordt besteed.”

Stilstand

Verschillende psychologen en sociologen hebben zich uitgesproken over het nut van een wekelijkse rustdag - en dan gaat het nog niet eens over het nut voor ons geestelijk leven. De Jong: „De zondag is een dag van stilstand, van bezinning, terugzien en vooruitzien, uitrusten en kracht ontvangen voor de taken in de nieuwe week.” Ook persoonlijk is De Jong gehecht aan de rustdag: „Na een drukke werkweek is het fijn dat er een rustdag is. Even niets moeten met telefoontjes, onderzoeksverslagen waar ouders op wachten, vragen van collega’s, voorstellen vanuit de organisatie, boodschappen doen, de was doen of gras maaien, om maar wat dingen te noemen. Ik ben ook opgevoed met de zondag als dag van afzondering. ’s Morgens aan tafel las mijn vader Psalm 92, het lied van de sabbat. We gingen twee keer per zondag lopend naar de kerk. We kregen nette, zondagse kleren aan. Als kind speelde ik met mijn broers en zussen binnen met playmobiel of ministeck. We zongen bij het orgel, de één wat harder dan de ander, de één wat gewilliger dan de ander. Verder lazen we

„Juist wanneer iedereen thuis is, kunnen er conflicten ontstaan”

veel, en werden de psalmversjes en soms de punten van preek teruggevraagd, wat ons stimuleerde om actief te luisteren. Bij de koffie na kerktijd kregen we altijd wat lekkers, en ’s avonds was er voor iedereen een gebakken of gekookt eitje.” Er is in de tussentijd veel veranderd in de manier waarop de zondag gevierd wordt, in Nederland, maar ook in de kerk. „De maatschappij is anders dan vroeger. Het onderlinge contact tussen kerkmensen is anders dan vroeger. De werking van Gods Geest is minder zicht- en tastbaar dan vroeger. Er is denk ik nu meer vorm, meer skeletbouw dan vroeger. Vroeger was dat skelet er ook, maar de opvulling met waar geestelijk leven zorgde voor schoonheid en sierlijkheid van Gods Kerk. We kunnen nu soms al genoeg hebben aan de uiterlijke zondagsinvulling. Met de coronacrisis is veel werelds vermaak op zondag afgelast, maar er zijn ook veel godsdienstige gewoonten door de war geschud. Wat blijft er over na deze crisis? Een opleving van de zondagsinvulling? Of een nog verdere uitholling van de rustdag?

Vrijheid

Sinds de zondeval zitten we gevangen in onrust en overtreden we Zijn gebod van sabbatsheiliging. Het

Over Ada de Jong

Geboren in 1974 GZ-psycholoog en onderwijsadviseur bij KOC Diensten in een deel van ZuidHolland en Zeeland (afdeling Scholen en afdeling Jeugd en Gezin) Schrijft voor Terdege en Om Sions Wil Tuiniert graag in haar vrije tijd („Ik zou ook graag creatief bezig willen zijn, maar verder dan tuinieren kom ik vaak niet.”)

gaat erom of we de ware vrijheid en rust in Christus kennen, Die ons verlost van de vloek van de wet en zo ook van de straf op de overtreding van het vierde gebod. Als we Hem kennen, zal dat openbaar komen in de vrucht: dat ware gelovigen zich uit dankbaarheid verbonden weten aan de uit- en inwendige sabbatsheiliging als Goddelijke instelling. Maar hoe heilig je de rustdag in de praktijk, zeker als je een druk gezin hebt? De Jong legt de nadruk op de rust en de regelmaat, die zo goed zijn voor onze geest. „Het is van belang om op zaterdag al te beginnen met het voorbereiden van de rustdag. Het is een feestdag, zoals een bruiloft. Daar tref je ook voorbereidingen voor. Zorg voor een schoon, opgeruimd huis, voor schone, zondagse kleren, voor een goede voorbereiding, ook inwendig.” Andere dingen die de zondag de sfeer van een feestdag meegeven is iets lekkers bij de koffie of bij het eten. Het is goed om kinderen bij het ouder worden zoveel mogelijk bij de invulling van de zondag te betrekken. Laat ze bijvoorbeeld op zaterdag een taart bakken voor op de zondag.”

Inhoud

Het is volgens De Jong belangrijk om de nadruk niet te leggen op wat niet mag, maar juist op de inhoud van de rustdag. „God is zo goed geweest, de afgelopen week, en we kunnen niet zonder Hem de nieuwe week in. Hij wil ons op de rustdag opnieuw bekend maken dat in Hem de ware rust te verkrijgen is. Dat is geen tijdelijke rust: God heeft gezorgd voor eeuwige rust.” Naast het feestelijke karakter van de zondag is ook structuur erg belangrijk. „Door op zondag als gezin taken voorspelbaar te maken, kan de last van het aankleden, koffie schenken en maaltijden verzorgen wat verdeeld worden. Zo is de zondag ook voor de moeder een rustdag. De zondag is ook een ideale dag voor het bespreken van catechisatievragen en het erbij vertellen of voorlezen van illustratieve verhalen. (Voor)lezen is ook rustgevend, en als je dat tot iets gezamenlijk wil maken kun je het gelezene achteraf bespreken. Dat zondagen onrustig of gehaast worden, zit niet in de zondag als zodanig, maar in de innerlijke onrust van de mens. We moeten elkaar van jongs af aan trainen in onthaasten. Maar nogmaals, als dat het alleen is, dan zitten we nog midden in het werkverbond.” Een positieve sfeer is volgens de psycholoog belangrijk, „zodat men later niet terug zal kijken op de zondag als een dag vol spanning en stilte omdat men nergens over mocht praten of omdat men niks mocht doen. Ouders en kinderen in het gezin zijn op zondag nog meer dan door de week op elkaar aangewezen.” Zondag vieren gaat niet in elk gezin even gemakkelijk. „De zondag begint vaak al met onrust in het gezin. Kinderen die niet uit bed (willen) komen. Een knoop die er net voor kerktijd af vliegt. Irritaties aan tafel. Juist op een rustdag waarop iedereen thuis is, kunnen er zich conflicten voordoen omdat men op zo’n dag minder mogelijkheden heeft om elkaar te ontwijken.”

Afstand

In sommige gezinnen zijn alleen structuur en vaste regels niet genoeg, en zijn ouders ten einde raad. „Daar kan zowel voor kind en jongere als ouders helpend en rustgevend zijn als een kind de zondag over of tussen kerktijd door naar opa en oma mag of naar een oom en tante. Even in een andere omgeving maakt soms dat je van een afstandje naar de situatie kunt kijken. Dat geeft overzicht en soms nieuwe inzichten. Denk aan kinderen van ouders met psychische problemen of kinderen met een beperking

„De zondag is een dag van terugzien en vooruitzien”

die veel aandacht vragen van ouders. Het kan voor alle gezinsleden een rustgevende uitwerking hebben als een gezinslid even ergens anders is. Familieleden maar ook gastgezinnen vervullen hierin vaak een waardevolle rol. Als we alleen op de regels focussen, schiet de rustdag zijn doel voorbij. „De zondagsrust is het middel tot een hoger liggend doel. Niet de rust als doel is goed, maar een rustdag is een middel om jezelf die dag onder Gods Woord te kunnen zetten, om de tijd te nemen om te horen in Wie de ware rust haar oorsprong heeft. De zondag is bij uitstek een dag om Gods Geest in zich te laten werken. Wie de rust zelf als heilig ziet, wordt door de oudvader Voetius wettisch genoemd.” Het is daarom ook niet genoeg om tevreden te zijn met de uitwendige godsdienst, stelt De Jong. „We moeten niet blijven hangen in de uiterlijke invulling van de zondag: het luisteren van twee preken, het nog wat lezen, en nog wat bidden en zingen, en het hele gezin heeft zich weer een hele zondag netjes gedragen. Als je zo met de zondag omgaat, dan is de zondag nog geen rustdag maar een ‘werkdag’ vanuit het werkverbond.” Wat nodig is voor iedereen is in zekere zin niet de lichamelijk rust, maar de geestelijke rust in Christus: „Je hebt pas echt een rustdag als je mag rusten in Christus, zoals Hij gepreekt wordt tot verzoening, verlossing en aangebrachte vrede met God.”