DS. HEEMSKERK

„Preken is voor mij geen werken”

De eerste dag van de week is een belangrijke dag voor ds. Heemskerk (68). „De zondag is een dag om jezelf te verlustigen in God en Zijn werk, niet alleen om uit te rusten van de werkweek.”

tekst EMG Mediaproducties beeld RD, Henk Visscher

Sinds zijn emeritaat in 2018 heeft ds. Heemskerk geen vaste gemeente meer. Hij preekt nog elke zondag, zoals hij vanaf zijn 31e heeft gedaan. „Voor mij voelt preken niet als werken. Als het goed is, is het preken een vermaakswerk, liefdewerk. Op een gemiddelde zondag probeer ik vroeg op te staan, iets te lezen of te onderzoeken om me voor te bereiden op de preek. Dat herhaalt zich ’s middags.” Zeker voordat hij met emeritaat ging, was de zondag een dag voor het gezin, stelt de predikant. „We hebben een dochter met autisme die nog thuis woont, het geeft haar veel structuur en vastigheid als we thuis zijn. Maar dat kan niet altijd. Als predikant is je zondag toch gericht op de diensten waarin je voorgaat, maar het voelt niet aan als een werkdag.” Ds. Heemskerk hoopt nog lang te mogen blijven dienen: „Zolang je zelf gezond blijft en jezelf ertoe geroepen voelt, wil je daar graag mee bezig blijven. Er zijn nog zoveel nieuwe dingen, ik heb nog lang niet alles gelezen. Er is nog zoveel wat onderwijzend zou kunnen zijn, je bent nooit uitgeleerd en dus ook nooit klaar met delen.”

Instelling

De rustdag is volgens ds. Heemskerk duidelijk een Bijbelse instelling. „Het gaat niet alleen om het feit dat God rustte van het scheppingswerk en daarmee aan het begin van de tijd de rustdag al apart heeft gezet, maar het is ook duidelijk verankerd in de tien geboden. Dat zorgt ervoor dat het gebod ook voor nu nog waarde heeft: de tien geboden zijn blijvend.” De zondag als dag van de Heere is dus niet zomaar door mensen verzonnen, aldus de predikant. „Het rusten van God op de zevende dag was ook geen rusten van vermoeidheid, maar Hij verlustigde Zich in alles wat Hij gemaakt had. Alles prees Hem. Dat geeft ook voor ons richtlijnen hoe we de rustdag in moeten vullen en wat het rusten voor ons inhoudt.

Het gaat dus niet om het rusten omdat we in de rest van de week zo druk bezig zijn geweest, het gaat niet om zo lang mogelijk op je bed blijven liggen, dat heeft niets met deze rust te maken. De zondag is ervoor gemaakt om met God en Zijn dienst bezig te zijn, tot Zijn eer.” In het Oude Testament viel de rustdag op de Joodse Sabbat, de zaterdag. Maar bij de opkomst van het christendom werd de zondag de rustdag. Waar komt die verschuiving vandaan? „De eerste rustdag was die van God na het scheppingswerk. Door de val is deze rust verstoord en het werkverbond verbroken. Direct in de moederbelofte werd toen Christus al beloofd. Hij kwam naar de wereld om de wet te vervullen en om de gehoorzaamheid te volbrengen die wij niet op konden brengen. Zijn opstanding op de eerste dag van de week is een heel duidelijk kantelpunt: de wet is nu vervuld, het werk is volbracht. Dat is het begin om voortaan de eerste dag als de dag des Heeren te houden. Je ziet in de Bijbel dat de discipelen bij elkaar kwamen op de eerste dag van de week, vanaf die tijd. Ook de Heere Jezus Zelf kiest die dag om aan Zijn volgelingen te verschijnen. De week daarna gebeurt dat weer op de zondag, en zo is de traditie ontstaan dat christenen op de eerste dag van de week bij elkaar komen. Een andere verwijzing naar de zondag als dag van God kun je vinden in Openbaringen, waar God op de eerste dag van de week verschijnt aan Johannes, als voortzetting van de opstandingsdag.” Ds. Heemskerk verzet zich sterk tegen mensen die van mening zijn dat de zaterdag de eigenlijke rustdag is voor christenen. „Dat doet tekort aan de overwinning van de tweede Adam, het Hoofd van het

„Gezelligheid en saamhorigheid horen ook bij de rustdag”

genadeverbond. Christus heiligde de eerste dag als bekroning van zijn gehoorzaamheid aan de wet, dat moet voor ons genoeg zijn om die dag als rustdag te blijven vieren.”

Druk

Voor veel gezinnen is de zondag best een drukke dag: naar de kerk, de zondagschool, op bezoek bij familie of vrienden. Dan is het best lastig om de rustdag echt als rustdag te houden, erkent ds. Heemskerk. „De rustdag moet echter meer om God gaan, en is niet bedoeld als puur fysieke rustdag. Het is dus niet alleen een dag om tot rust te komen, maar ook een dag om onszelf te verwonderen over de woorden en werken van God. Het naar de kerk gaan is een goede invulling van die opdracht. Daar halen we onderwijs dat bepalend is voor hoe we ons de rest van de week gedragen, waardoor de rustdag uitstraalt naar onze houding in de rest van de week.” Ook over het bezoeken van vrienden en familie is de emerituspredikant duidelijk: „Voor koffie- en theevisite hebben we zes dagen in de week tijd, ik denk niet dat dat bij de zondag hoort. G. Voetius gaf aan dat er wel bezoekwerk mag worden gedaan, maar dan met het doel om zieken en ouderen door te geven wat er

Over ds. Heemskerk

Geboren in 1951 in Katwijk aan Zee Getrouwd Vader van elf kinderen Studeerde theologie aan de Universiteit Leiden In 1983 bevestigd in de hervormde gemeente van Maartensdijk Predikant geweest in de hervormde gemeenten in Ouddorp, Nieuwleusen en Garderen, en in de hersteld hervormde gemeenten in Opheusden, Genemuiden en Ouderkerk aan den IJssel Sinds 2018 met emeritaat Speelt in zijn vrije tijd graag orgel

in de kerk gezegd is. Onze zondagse bezoekjes moeten dus gericht zijn op het doorgeven van de preek aan degenen die niet meer naar de kerk kunnen gaan. Dat zeg ik niet om wettisch te zijn, maar we hebben normen en waarden nodig.” Verder gaat het volgens ds. Heemskerk niet om de regels, om wat wel en wat niet mag. „Als het goed is, wil je op de zondag ook alleen maar bezig zijn met God en Zijn dienst. Het gaat erom wat de houding van je hart is, niet om wat je wel of niet doet. Maar zoals in de maatschappij regels nodig zijn om alles in banen te leiden, denk aan het verkeer, zo helpt het zeker in gezinnen ook om op zondag duidelijke regels te hanteren. Zelf ben ik opgevoed in een gezin waar we op zondag niet buiten speelden of fietsten. Een mooi voorbeeld in de Bijbel vind ik de vrouwen die het dichtst bij Jezus stonden. Na Zijn dood hielden ze eerst de sabbat, en pas de dag erna gingen ze naar het graf om het lichaam van de Heere Jezus te zalven. De reden hiervoor? „Op de sabbat rusten zij naar het gebod.” Dat is ons voorbeeld voor hoe we de rustdag in moeten vullen. We hebben in de week zes

„De zondag is ervoor gemaakt om met God en Zijn dienst bezig te zijn”

andere dagen, waarop we allerlei andere activiteiten kunnen plannen, maar de zondag is de dag van de Heere.”

Regels

Als we de blijdschap van het dienen van God niet of nog niet kennen, kan de zondag als een wat moeilijke dag ervaren worden, stelt de emerituspredikant. „Maar dan nog is het gebod van God belangrijker dan wat we zelf willen. We hebben regels nodig om ons leven in banen te leiden. Als we ons strikt aan de rustdag houden, is dat ook een belijdenis voor de buitenwereld: mensen zien dat je naar de kerk gaat, dat je de auto of de fiets laat staan. We hoeven niet altijd met woorden te spreken, maar laat onze daden spreken van Wie we volgen.” Een goede invulling van de zondag begint al op de zaterdag. „Het is goed om jezelf voor te bereiden, om op zaterdagavond te bedenken dat het de dag erna zondag is. Het is ook goed om daar met de bedtijd rekening mee te houden, zodat je fris in de kerk zit op zondagochtend. Voor jongeren zijn er genoeg avonden met lezingen en mogelijkheden om elkaar te ontmoeten op de zaterdagavond, voor zij die behoefte hebben aan contacten en die zich toch goed willen voorbereiden op de rustdag.” Op de zondag zelf zijn er veel mogelijkheden om jezelf bezig te houden met de dienst van God, aldus ds. Heemskerk. „In gezinnen is de zondag bij uitstek geschikt voor de huisgodsdienst. Ga met je kinderen in gesprek over de preek: wat de een gehoord heeft, heeft de ander niet gehoord. Je kunt altijd van elkaar leren. Ook voorlezen is een goede optie, er zijn genoeg boeken over de kerkgeschiedenis die ook voor kinderen en jongeren aansprekend zijn. Vroeger woonde ik in Katwijk aan Zee, en als je dan over straat liep, hoorde je uit verschillende huizen de psalmen klinken, van gezinnen die met elkaar aan het zingen waren. Dat is ook een manier om God te eren en dienen: de kinderen moeten toch ook hun psalmversjes leren voor op school?”

Gezinsdag

De zondag is ook een dag voor het gezin, omdat in de meeste gevallen iedereen thuis is, vindt ds. Heemskerk, al is dat niet het belangrijkste doel van de rustdag. „Je eet met elkaar, je gaat met elkaar naar de kerk. Gezelligheid en saamhorigheid horen ook bij de rustdag. Zelfs mensen die niet christelijk zijn, zien de zondag vaak als gezinsdag.” Voor jongeren kan het best lastig zijn om zich aan de rustdag te houden. Toch moedigt de emerituspredikant hun aan om een boek te pakken over God en Zijn dienst. „Dat is zeker in tijden van beeldcultuur en ontlezing best lastig, maar er zijn genoeg boeken met korte stukjes, of boeken die speciaal geschreven zijn voor jongeren. En wellicht krijg je de smaak te pakken, en wordt het lezen van goede boeken je vermaak. Het hele internet-gebeuren maakt lui, omdat je alles zó voorgeschoteld krijgt, daarom kost het jongeren nu veel meer moeite om te lezen. Het is niet zo dat de boeken moeilijker geworden zijn, maar onze spanningsboog is kleiner geworden. Daarom kost het extra moeite om een goed boek te lezen. Vroeger konden de mensen amper lezen en schrijven maar toch lazen ze Gods Woord en de oude schrijvers in de oude druk. Onze maatschappij is veel veranderd, natuurlijk, maar probeer het toch maar. De dienst des Heeren is de inspanning meer dan waard.”