Terdege | 27 augustus 2024

Brengt kleur en inhoud in het dagelijks leven

terug naar Veen

Henk Vergunst dwaalt door de pastorie uit zijn jeugd: ”We lagen mannetje aan mannetje onder de hanenbalken.”

Hugo vander Meij:

,,Vandocentendie afstand tot hunleerlingen hielden, leerde ik vooral hoe het niet moet.”

granola met banaan Yoghurt, granola en fruit. Het blijft een heerlijk ontbijt. Maak de granola zelf met dit recept vananna Yilmaz.

Centrum voor autisme Buitenzorgwil een veilige plek bieden voor volle hoofden. ”Ik overzie mijntaken nu, en geniet meer.”

Er blijft dan een rust over voor het volk Gods.

Hebreeën 4:9

Meditatie

Rust

”Repos ailleurs”: de rust is elders. Na de vakantieperiode blijkt de waarheid van deze uitdrukking Velen van ons hebben een onderbreking gehad. En nu weer verder. Daar kun je tegenop zien; de sleur van het gewone ritme.

Je kunt ernaar uitzien; eindelijk weer structuur De rustperiode was een pauze, een onderbreking. Daarmee kun je ook de rust van de sabbat (vers 4) en de rust van het Beloofde Land (vers 8) vergelijken. Heel anders en veel meer is de rust die er overblijft voor het volk Gods. Voor de ware gelovigen Hun wacht een rust die blijvend is. Een eeuwige sabbat.

Soms mogen ze daar nu al iets van ervaren. Dan vangt de eeuwige sabbat in dit leven al aan. In de vermoeidheid over hun zonden. In de uitputtende smart over het blijvende zondaarsbestaan. In het geklaag: „Rust noch vrede wordt gevonden, om mijn zonden, in mijn beend’ren, dag of nacht.” En dan, vanwege de zonden vermoeid en beladen, gebracht bij de Zaligmaker die zo vriendelijk nodigt: „Komt herwaarts tot Mij, allen die vermoeid en belast zijt en Ik zal u rust geven.” Behoort u bij dat volk van God? Dan blijft er een rust over Een eeuwige rust. Een rusten van het boze zondaarsbestaan. Een rusten, omdat het eigen ik dan eindelijk echt gestorven is. Een rusten in God door Christus. Zoals de Schepper rustte van Zijn werk in de schepping, zo zult u eeuwig mogen rusten. De Schepper verlustigde Zich in Zijn werk. En u zult zich eeuwig mogen verlustigen in het werk van de Drie-enige God. U mag zich dan eindeloos verblijden in de verkiezende liefde van de Vader, in de kopende liefde van de Zoon, in de toepassende liefde van de Heilige Geest. Repos ailleurs. Echt waar, de rust is elders!

TEKST: Ds. L VaN DER KuIJL, WaaRDE

MagaZINE MEt MEERWAARDE

5maanden

terug naar Veen

Henk Vergunst dwaalt door de pastorie uitzijn jeugd: ”We lagen mannetje aan mannetje onderdehanenbalken.”

8,40 p/m

Hugovan der Meij:

granola metbanaan

Yoghurt, granola enfruit. Hetblijft een heerlijk ontbijt. Maak de granola zelfmet dit recept vananna Yilmaz

Centrumvoor autisme Buitenzorgwil veilige plek bieden voor volle hoofden. ”Ik overzie mijn takennuengeniet meer.”

terdegeiseen magazinevoor HETHELEGEZIN datelketwee wekenverrast. VERDIEPING en ONTSPANNING gaan bij ons handinhand. Neem nu een abonnementenontdek het zelf. abonneeshebben voordeel! ELKE TWEE WEKEN terdegeals eerste in de bus. KORTING op ticketsvoorhet Kerstconcert en andere evenementen.

Vijfmaandenlang Terdege elketweeweken op de mat voor maar42,-. Daarna wordtuwabonnement omgezetineen jaarabonnement en betaaltudereguliereprijs.

Brengt kleur en inhoud in het dagelijks leven

Structuur

Nogslechts een enkele dagenhet ijzerenritme begint weer.Dewekkerklinkt dan-avondmensals ik ben- standaardte vroeg. De brooddozengaan meeenhet huis stroomtvoordag en dauw leeg

Over hetalgemeen vind ik structuur niet erg. En meestalweet ik spullenook aardig te vinden,dankzij de vasteplekken. Maar onlangsrees er toch een kleinprobleem. Ik hadeen aantalboodschappennodig Zelfszoveel datikeen lijstjemaakte en daarop schreef watikinalle verschillende winkelsnodig had. Totdusverzogestructureerdals hetmaar kan. Maar na vier àvijfadresjesrook ik ineens lont.Waar warenmijnautosleutelsgebleven? Jaszakken: nietswat rammelde. Boodschappentas één:niets.Boodschappentas twee: niets. Rugtasje:niets.

Op naar een bankje.Uiteraardregende het. Watook welzoz’n voordelenhad,wantdaardoor washet rustig op straat.Nog een keer hethelerijtjevan zakkenentassenaf. Waarbijikdit keer de hele inhoud vandeboodschappentassenopdehoutenplankjes uitstalde, zodatikechtniets over hethoofdkon zien. Netvoordatikdewinkels in de omgekeerde volgorde wildeafhollen, kreegikeen helder idee. Eenvan m’ndochtersvloog,terwijl ik de boodschappenvlugweer in de tassen propte,naarhet gemeentehuis om de hoek.Dat wasnamelijkadres één geweest. Drie minutenvoorsluitingstijd ontdekte ze de bosopdebalie daar… Tijd voor meer structuur.Descholen (enhuishoudens)gaanweer beginnen!

gisette@terdege.nl

Voorwoord

10

”Vroeger dacht ik: Nu heb ik elke vorm van autisme wel gezien. Maar inmiddels weet ik beter”

22

”De oprechten gaat het licht op in de duisternis”

Psalm 112:4a

INSTAGRAM &FACEBOOK

De zomervakantie is (bijna) voorbij. We vroegen: wat wasuwleukste vakantiebaantje ooit?

EMMADEKKERR: Bij de gezelligsteviskraam van Nederland: Heerenvan de vis, op de marktinhet mooie Dordt!

KODDEANNEKE: Werken in een hotelin Oostenrijk.Vakantie en werken is de beste combinatie.

MARLINEVANDEELEN: schoonmaken in een verzorgingshuis en bij oude mensen thuis. Verdient heelgoed en leuk contact.

JEROENDJ1994: Bij de bouwmarkt,deHubo.Ik heb er 12,5jaar gewerkt, met ergleukecollega's.

ANNELIEN_GLAS04: Werken bijeen boerderijwinkeltje,met mensenmet een beperking.

ANNE_COJONKER: Bij de bakker.Echttopcollega's en de meesteklantenkomen gezellig een kopjekoffie drinken.

MARILYNNVANHELDEN: Bij Rivasals eetgenootje op de dementenafdeling.

DEWEERDANKIE: 24 uur bessen plukken.toen wilde die man me nietmeer zien

MATHILDEVANDALFSEN: Bij de terdegeZomerfair helpen, natuurlijk!

AMVANWENSVEEN: Bij de bank waar mijnvader werkte, en toen ookeen echte bankovervalmeegemaakt…

TROUWE ABONNEES

terdege zet vijf trouwe abonnees in het zonnetje als dank voor hun jarenlange abonnement.

C.P. Dijkemauit Middelstum

J.W. Lepoeter uit

Sprang-Capelle

B. vandeRidder uit Nunspeet

P. Mol uit Spijkenisse

A. Bijluit Vriezenveen

Zij krijgen een cadeau toegestuurd.

LennartBlokland (32) kreegvoordederde keer kanker. Daarom onderging hij eenstamceltransplantatie. ,,Mijn hele immuunsysteemisvervangen. Ik bennuLennart2.0.” Lees verder op blz.54.

Mooi babynieuws van onze vormgeefster Esther Karman. Zij is op 26 juli om 9:40 uur bevallen van een dochter: Fien.

terdege shop heeft een uitgebreide collectie kleine posters (met Bijbeltekst). Nieuw is deze mooie, houtenhouder (4,95euro) waarin je ze kunt neerzetten. Ook leuk voor een fotoofkaartje, natuurlijk. Wij zijn fan!

KAARTJE VOOR

Onze lieve tante Dinyde Gooijer-de Waal is gevallen met de fiets, waardoor ze haar beide ellebogen heeft gebroken. Ze zit vanhaar bovenarmen tothaar vingers in het gips. Post is welkom! Oosterweg61, 3253 BS Ouddorp.

Wilmar Groeneweg (12) is geopereerdaan zijnheupen. Over drie wekenstaat er weer een operatie gepland. Ook moet hij negen weken in hetgips. Wilmar heeft het syndroom vanDown. Wie vrolijkthem op met een kaart? Torenstraat 19, 3281 XM Numansdorp.

God heiligdede sabbatdag. Wat betekent dat?

Lees het antwoord vands. A.T. Vergunstoppag.87.

„NOGTEVAAK

KRIJGEN KINDEREN OP SCHOOL TE HOREN DATZEDOM ZIJN”

Eenveilige plekvoorvolle hoofden

als er iets is waar jongeren met autisme behoefte aan hebben, is heteen veilige omgevingwaar nietsmoet en veelkan. Dievinden zebijhet centrum voor autisme BuitenhorstinBennekom

TEKST: JaCOMIJNaRIaKHaH

BEELD: tINEKE VaNDER EEMs

Ophet zonovergoten terras staaneen stuk of tien tafeltjes,met daaronderkeurig aangeschoven stoelen. Hetiseen heerlijkeplekomeventegenietenvan versgebakkentaart en een drankje.

Eenman op leeftijd zetzichopeen vandestoelen en besteltkoffiebij Lisanne (18).„Komt eraan!”, zegt zijvriendelijk.En, alszeevenlater hetdampendebakje troostvoor hem neerzet: „Bentu aanhet fietsen? Daar is hetwel weer voor.” Het is een gezellig praatjetusseneen serveerster en een klant. Maar dat vrolijke gesprekjewas voor Lisanne vroegerlangnietvanzelfsprekend. BijBuitenhorst in Bennekomkomen jongeren diestukvoor stuk vastlopeninreguliere werk-enleeromgevingen.Sommigenkunnenniet of maar deelsnaarschool.Anderen

gaan er op vrijedagen heen,om structuur vast te houden,praktische vaardigheden alskoken aanteleren of om aan doelen te werken op sociaal-emotioneel vlak Eigenaresse Leavan Viegen,die hetcentrum runt methaarman, kinderen en een team vanprofessionelebegeleiders:„Geen jongere diehierkomtishetzelfde.Vroeger dachtiknog weleens: Nu hebikelke vorm vanautisme welgezien. Maar inmiddels weet ik beter.”

Klik

Leaenhaarman kwamen in 2010 op hetideeomzichintegaan zettenvoor autistischejongeren. „Mijnmoeder, diebij onsinhuis hadgewoond, wasnet overleden, waardoor een deel vanonzewoning leeg stond. Daar wilden we wat mee. We bedachtendat we iets met

opvang voor verstandelijkbeperkten konden doen,wantikwerkteinde gehandicaptenzorg. Maar voordat we datkondenrealiseren, vroegeen moeder vaneen jongen metASS of wijhem een tijdje op zaterdagen wilden opvangen.Zoishet balletje gaan rollen.

We zijn onsgaanverdiepen in ”Geef me de 5”,een methodiekvoor omgang metmensenmet autisme. Ik voelde steedsmeer een klik met autistischejongeren. En nogsteeds vind ik deze ontwikkelingsstoornis heel fascinerend.”

De jongen dieveertien jaar geledenopzaterdagbij henkwam, is er nu nogsteeds. Maar Buitenhorst is sindsdientotaalveranderd.Het centrumheefteen locatieinRhenen en in Bennekom. Niet alleen zijn er twee werk/leerbedrijvenwaar jongeren certificaten kunnenhalen

Leavan Viegen

WIE: ROOS TER HORST(12)

Hoe lang ga je naar Buitenhorst:

„Bijna twee jaar,omdatikautisme heb. Ik ga drie dagen in de week naar een basisschool en twee dagen komikhier Voor mij is het te veel om vijf dagen naar school te gaan Dankrijgikeen heel vol hoofd en wordiksnel boos.”

Watdoe je hier?

„Ik begin de dagmet een rustmoment, dan doen we een spelletje, watschoolwerk en aan het eind vandeochtend werken we een uurtjeuit de map van”geef me de 5”.Dan leer ik bijvoorbeeld hoe mijn hoofd werkt, watergebeurt als ik boos wordenhoe ik daarmee om moet gaan.”

Hoe vindjehet hier?

„Leuk en meestal ook gezellig. Ik leer er tenminste ook wat, omdatzemehier begrijpen. als ik bijvoorbeeld boos word, dan helpen ze me daarmee. Maar ik ben ook weleens naar een school geweest waar ik altijd naarhuis of naar de directeur werdgestuurdals ik boos werd. Hier ben ik met anderekinderen die hetzelfde in elkaar zitten. Daardoor heb ik ook veel vriendinnen.”

Watzou jij graag willen leren?

„Proberen thuis minder boos te zijn. Datisinmiddels al aardiggelukt. ik wil graagdat het nog beter met me gaat,zodat ik vier dagennaarschool kan.”

Er is ook eenwinkel, waar verse, deelszelfbereide productenverkocht worden.Ineen professionelekeuken kunnenjongerenleren kokenen bakken.

Welkeleeftijd de jongensenmeiden hebbendie hier komen? „Zezijn tussende6 en de 18 jaar.Ensinds we metverlengde jeugdzorgwerken, kunnenzehiertot hun23e blijven alsdat nodigis.”

thermometer

Buitenhorstbegeleidt zo’n honderdveertigkinderenen jongeren Onderhen bevinden zich ongeveer vijftigzogenoemdethuiszitters.„Dat zijn schooluitvallers diesomsalleen maar een periodemoetenoverbruggenvoordatzeweer naar school

gaan,bijvoorbeeldomdat ze moeten wachtenopeen plekje op hetspeciaalonderwijs.Maarerisook een groepdie al heel lang niet meer naar school gaat en diealveelhulpachter de rugheeft.”

Hetkomtvoor datBuitenhorst ingeschakeld wordtvoor leerlingen die geen stap meer buitenshuisdurven zetten. „Zoheefteen collega een tijd voor de slaapkamerdeur vaneen jongen gezetenomcontact methem op te bouwen.Die ruimte voor ambulanteenindividuele begeleidingis er bijons.”

Eenaantalvan deze jongeren kan na verloop vantijdinstromen in een groepvan Buitenhorst. Daar lerenze op huneigen temponieuwevaardigheden.Zekrijgen bijvoorbeeld

handreikingenoverwat autismeis en hoehun hoofdwerkt,ook wel psycho-educatiegenoemd Leawijst naar hetplaatje vaneen thermometerdat aaneen bord hangt. Er staanvijfstadiaop: van ”Ikvoelmeprima”tot ”Help, ik red hetnietmeer”enallesdaartussen. „Weobserverendejongerenhier continuenvertellen heninhet begin in welk stadiumzezichbevinden en waar ze behoefte aanhebben. Langzaam lerenzedie stadia bij zichzelf herkennen, zodatzetijdig actiekunnenondernemenenzezo minmogelijkinstadium vijf terechtkomen.Wanteenmaal daar zijn ze totaal overprikkeld,ishet chaosin hunhoofdenkunnenzeniets meer beginnen.”

WIE:EVANNE MILORT(17)

Hoe lang ben je al hier?

„Drie jaar.”

Waarom?

„Ik had een moeilijkeperiode achter de rug en had onder meer dagbesteding nodig.Op internet zochtiknaar een accommodatie voor jongeren met autisme waar ik de gelegenheid had om te leren koken en bakken. Zo ben ik drie jaargeleden bij Buitenhorst uitgekomen. Datiseen goede keuze geweest.”

vrijedagen naar Buitenhorst. De afgelopen twee jaar heb ik via een speciale routedehavo afgemaakt.”

Watheb je geleerd?

„toen ik hier kwam, wist ik nietgoed hoe ik mijn autismekon inzetteninmijn functioneren. Bij Buitenhorst heb ik telkensnieuwe leerdoelen gekregen. Daardoor konikheel gerichtdingenaanpakken waar ik moeitemee had, zoals gestructureerd werken.als ik vroeger een broodje maakte,zag mijn werkbankeruit alsof er een ontploffing was geweest. Nu kanikordelijkwerken en overzicht houden.”

Watdoe je?

„Ik werk alleen in de keuken. Het is voor mij ook echtwerk;ik verdien hiermee,omdat het mijn bijbaantjeis. Ik komalleen op mijn

Watisjedroom voor de toekomst?

„In september ga ik hier weg. Ik ben eraan toeom in het reguliere werkgebied aan de slag te gaan. Daarom ga ik verpleegkundedoen.Ikvind hetniet spannend om weer een opleiding te gaan doen. Ik werk in het weekend al bij een regulierbedrijfals zaterdagbaantje, en datgaatook goed.”

WIE: RIANNE VAN DEN BROEK (24), INDIVIDUEEL BEGELEIDER EN HULPVERLENER.

Hoe ben je bij Buitenhorst terecht gekomen?

„Ik doe dit werk al sinds mijn achttiende. Mijn neefje heeft autisme. Ik was hier met hem voor een open dag en voelde dat dit een leuke en goede plek is voor een kind. Het kind wordt hier begrepen.”

Wat doe je?

„Ik werk vier dagen in de week als persoonlijk begeleider en hulpverlener. Ik sta ook weleens op de groep. Daar probeer ik een soort thuisgevoel te creëren door activiteiten aan te bieden waar kinderen plezier aan beleven.”

Wat vind je mooi aan je werk?

„De kinderen met kleine stapjes vooruitgang bieden. soms zijn dat zulke kleine stapjes, dat ik denk: heeft het wel nut wat ik doe? Maar dan moet ik nog meer inzoomen op de details. En dan zie je dat het wel degelijk veel nut heeft om er voor deze kinderen te zijn. Zie het als een schip waarvan je de koers bijstelt: ook een halve graad maakt uiteindelijk veel verschil.”

Wat heb je nodig voor dit werk?

„geduld, inlevingsvermogen en creativiteit. Je moet openstaan voor nieuwe ideeën en nieuwe denkwijzen. Je moet volhouden: als iets niet werkt, probeer het dan nog een keer. Of juist innovatief zijn, want soms is jouw manier niet de juiste voor een kind. En: altijd weer teruggrijpen op de relatie die je met het kind hebt, want alleen dan kun je iets voor hem of haar betekenen.”

Noem eens een voorbeeld van hoe je een kind hebt kunnen helpen?

„Roos is bijvoorbeeld bang voor een aantal dingen. Zie je die wesp daar? Nu loopt Roos daar gewoon van weg, maar vorig jaar zou ze zijn gaan gillen. Dat ze dat nu niet meer doet, komt doordat we haar angsten uittekenen. We bespreken hoe angst werkt, hoe het voelt en wat je kunt doen als je angstig wordt.”

WIE: LISANNE

STOOP (18)

Hoe lang ben je bij Buitenhorst?

„Drie jaar.Ikgaelkeerdag naartoe, vanmaandag totenmet zaterdag. In het begin zatikopde groep, nu werk ik in de winkel.”

Waarom benjehier?

„Ik ben in de tweede klasuitgevallen. Ik moest toen doorstromen naarhet speciaal onderwijs. Daar ben ik drie dagen geweest en vervolgens ben ik opgenomen in het LeoKannerhuis (het behandelcentrum voor iedereen met de diagnose autisme, red.). Daarheb ik maanden gezeten. toen ik thuiskwam, konikniet naarschool. Datwas me te veel. Ik voel me niet veilig in een schoolgebouw. Maar in Buitenhorst ging het wel goed. Hier nemen ze alle tijd en ruimte voorme.”

Watkun je hier doen?

„Ik ben bezig met het behalen vancertificatenindehorecaenindewinkel.”

Watheeft jou geholpen?

„De Butskees-methode. Daarmee leer je emoties herkennen, zoals boosheid en angst. Vervolgens leer je hoe je met die emotie moet omgaan.Zoweet ik nu datals ik boos, bang of overprikkeld ben, ik beter even afstandkan nemen. Meestal ga ik dan knuffelen metDoedel, de hond vanBuitenhorst. Daarna is mijn hoofd weer leeg.”

Waarinben je gegroeid?

„Ik overzie de takendie ik moet doen beter dan eerst en geniet meer.Een voorbeeld: ik waseerst bang voor mannen en nu ik in de bediening werk, help ik mannen. Ik leer hoe ik klantenkan benaderen en vind datnuniet meer spannend.”

Of ze op een gegevenmomentook weer naar school kunnengaan, hangt af vandematewaarinhun autisme belemmerend werkt. Lea: „Sommige jongeren metASS kunnenbestleren, maar slagen er niet in om vijf dagenper week naar school te gaan.Daarishet te groot,tedruk, te massaal.Somszijnze al overprikkeld alszealleen nogmaar de reis naar school hebbengehad.Dan moet hundag nogbeginnen.”

Hoewel Buitenhorstgeen onderwijsinstelling is,kan hetcentrum in samenwerkingmet een aantal scholeninde regiowel een onderwijsfunctie vervullen. Maar gemakkelijk gaat datmeestal niet.Lea:„Er zijn allerlei initiatieven mogelijk,maarermoetaltijdgepingpongdwordenovergeld. Bijnaieder kind heeftweer een andere school,een andere leerplichtambtenaarenandere hulpverleners. Telkensmoetenwe daarom opnieuwhet hele riedeltjelangs om te kijken of er iets te regelenvalt voor een kind.Inmiddels ligt er gelukkigeen raamwerk voor samenwerking metGelderseVallei, Foodvalleyenhet Reformatorisch Samenwerkingsverband VoorgezetOnderwijs.Dat maaktdat het voor sommige jongeren nu vloeiender loopt.”

Knap

Hetklinktvoor mensen zonder ASSals een eitje: naar school gaan,contacten leggen, opdrachten uitvoeren. Voor de jongeren diebij Buitenhorstkomen,is diteen ontzettendeuitdaging,zietLea elke dagweer.„Ze lopenvast, doordat ze dingen niet begrijpendie wijvanzelfsprekend vinden.Een praktisch voorbeeld: in onze keuken lerenzedat handdoeken en theedoekengewassen moeten worden.Dat klinkt misschien logisch, maar alsniemand hendat leert, gebruikenze365 dagenper jaar dezelfde handdoek.”

Tegelijkertijd zijn de leerlingen vaak slim zat. „Veel vanonzejongerenheb-

ben een IQ van gemiddeld of hoger.”

Bij Buitenhorst kunnen deze jongeren in de winkel, de keuken, de catering of de houtzagerij een certificaat halen op niveau 1 en 2. Het Bennekomse centrum neemt het opleiden van deze jongeren heel serieus. Lea: „We werken als een echt bedrijf, zodat de leerlingen in de toekomst misschien de stap kunnen maken naar een regulier bedrijf.

dat ze dom zijn. Of worden ze gedwongen om iets te doen dat ze niet kunnen, niet overzien of waarvan ze in paniek raken. Dat gaat niet altijd bewust, maar het heeft wel enorme impact op een kind. Leerkrachten zien niet wat voor wrakken aan kinderen hier soms binnenkomen, die met geen stok meer naar school te krijgen zijn, omdat ze daar zo beschadigd zijn.”

”Als we hen heel precies leren werken, doet niemand het beter dan onze jongeren. Want deze groep is heel leerbaar”

Daarom letten we constant op kwaliteit en moeten ze netjes werken. En het mooie is: Als we hun dat heel precies aanleren, is er niemand die het beter doet dan zij. Want deze doelgroep is heel leerbaar. Zodra ze de grote, boze wereld aankunnen, vliegen ze uit.”

Nieuw is dat Buitenhorst ook een groep voor 18-plussers krijgt. „Omdat we zagen dat het voor de jongeren die hier op hun achttiende uitstromen, heel lastig is om een geschikte plek te vinden voor dagbesteding. Dan komen ze al snel tussen ouderen of gehandicapten terecht, wat niet echt passend is voor een 18-jarige met ASS.”

schooltrauma

Nog een belangrijk onderdeel van het Bennekomse centrum voor autisme: ouders meenemen in het leerproces van hun kinderen, zodat ook de thuissituatie stabieler wordt Maar ook onderwijzers mogen wel wat meer kennis krijgen over kinderen met autisme, vindt Lea. „Ik denk dat alle leerlingen hier in een bepaalde mate een schooltrauma hebben opgelopen. Nog te vaak krijgen autistische kinderen te horen

Een van die vastgelopen leerlingen is Noah. Ze is voor het eerst op Buitenhorst en zit met haar begeleider Petra te knutselen aan een van de grote tafels. Ze maakt een kaart voor haar moeder. „Hij is nog niet af, hoor”, zegt ze gehaast Petra glimlacht. „Noah is nogal precies, weet je.”

De persoonlijk begeleidster heeft inmiddels jaren ervaring met jongeren als Noah. Ze weet dat alleen geduld hen verder brengt Dat, en rust. „Pas wanneer ze hier een veilige basis ervaren, kunnen we stapjes gaan zetten met een leerling Het mooie van deze vorm van onderwijs? Dat ze straks beter dan de gemiddelde 18-jarige weten hoe ze in elkaar zitten. Al hebben ze vaak geen diploma, ze hebben hier wel veel geleerd.”

Buiten weten steeds meer klanten de weg naar het zonnige terras van Buitenhorst te vinden. Daar serveert Lisanne nog steeds enthousiast koffie en taart.

Lea, observeert haar even. „Lisanne vond het helpen van klanten heel ingewikkeld in het begin”, zegt ze. Tevreden: „En moet je haar nu eens horen kletsen.”

RECREATIEPARK DE MARKPLAS

“Met liefde &aandacht ontwerp én druk ik o.a.geboortekaartjes,huwelijkskaarten en jubileumkaarten, passend bij jullie wensen!”

Snelle levering geboortekaartjes (1-2 werkdagen)

Persoonlijk contact

Gedrukt in eigen drukkerij

Altijd kant-en-klaar geleverd -Clasina-

Uniek drukwerk met liefde op

gemaakt

Om jullie alleaandacht te geven werk ik op (telefonische) afspraak. Dit is ook ‘s avonds of op zaterdagmorgen mogelijk!

Wijk en Aalburg I 06-58906819 studio@oldstreet.nl www.studiooldstreet.nl

Wiltugenietenenontspannen indemooieBetuwe?Bijde Markplashuurtueenluxe vakantiehuisofglampinglodge. Hetparkisomgevendoorveel groenen(zwem)waterenis gelegennaastMolendeZwaluw.

Komook werken

bij EMG

Wij zoeken collega’s in diverse functies werkenbijemg.nl

Check hierde vacatures of kijk op

Wie geen tijd heeft om te bidden, werkt harder dan God van hem vraagt.

CORRIE TEN BOOM CORRIE tEN BOOM

5% van iedere aankoop gaat naar eengoed doelnaar keuze!

Wordpartner en verkoop uw producten via onze webshop; Webshop met alleen verantwoordeproducten; Ook aanbod van vakantiehuizen en uitjes.

Foruse heeft een breedaanbodaan producten, verdeeld over de volgende categorieën:

Verlichting&Elektra

Ruzie

Arien van Ginkel is vader van drie kinderen, onder wie een tweeling, en werkzaam als mediastrateeg.

Met de mensen bij wie ik me het meest vertrouwd voel, kan ik bij tijd en wijle ook goed ruziemaken. En met m’n vrouw gaat dat het beste.

Ik ben nooit degene die begint, laat dat duidelijk zijn. Ik leef gewoon mijn leventje, en soms irriteer ik anderen daarmee, met name de vrouw.

„Waarom ben je zonder iets te zeggen naar boven vertrokken?” werpt ze me vanuit het niets voor de voeten, als ik kwart over koffietijd naar beneden kom met de vraag of er al koffie is. „Zet de koffie dan ook maar lekker zelf.”

Ik realiseer me dat de vrouw het doorgaans fijn vindt dat ik het meld als ik nog even ga werken alleen nu zat de klus zo in m’n hoofd, dat ik vergat te laten weten dat ik nog even wat moest doen. Maar natuurlijk wil ik best koffiezetten. En ik heb geen zin in ruzie. Ik ga ”kolen vuurs op haar hoofd stapelen”.

„Wat voor thee vind je het lekkerst, schat?”

Het koffiemoment voelt uiterst koel aan. „Wat is er, schat?” „Je bent gewoon irritant.” „Hoezo?”

„Waarom aten we vanavond nou weer aardappels?” „Vond je dat irritant?” „Nee, dat komt erbij.”

Ik begrijp dat de vrouw frustraties heeft gestapeld. „Wat komt er nog meer bij?” vraag ik, om de frustraties lucht te geven. En dan gaat het over sokken, de container, een uitje, opvoedstijl,

een klusproject en nog van alles. „Is er nog meer?” wil ik weten. „Is dit niet genoeg dan?” vraagt ze. „tuurlijk wel”, knik ik net iets te gretig, terwijl ik ondertussen een rode lijn probeer te ontdekken in haar jammerklachten. „Vind je dat ik te veel werk? Voel je je niet gewaardeerd? Wil je de taken in het huishouden herverdelen?”

Het koffiemoment

voelt uiterst koel aan

Keer op keer schudt vrouwlief haar hoofd. „Laat maar, je snapt het toch niet.” „Niet zo gek dat ik het niet snap als jij niks uitlegt!” roep ik uiteindelijk boos. En ergens ben ik blij dat ik emoties voel.

Nu maken we ruzie. En daarna komt altijd alles weer goed.

Ps: Deze column is –net als alle andere– goedgekeurd door de liefste vrouw van het noordelijk halfrond.

Hugo van der Meij gaat

minderen met muziek

„Ik ben een

laatbloeier”

Hij is vader, docent, pianist, dirigent en student. Dat het het afgelopen jaar een beetje druk was, is een understatement. Daarom pakt hij het vanaf september anders aan. Hugo van der Meij (32): ,,Ik word fulltime docent en neem meer tijd voor mijn gezin.”

TEKST: JaCOMIJN aRIaKHaH

BEELD: RENatE BLEIJENBERg-VaN LEEuWEN

Hij kan veel hebben, maar toch werd het een beetje te gortig allemaal. toen Hugo van der Meij eind vorig jaar met z’n vrouw Rebekka nadacht over wat 2024 zou brengen, was het eigenlijk meteen duidelijk. Hij moest gaan minderen.

De afgelopen jaren liep hij zichzelf en zijn gezin regelmatig voorbij Hij gaf zich vol passie aan zijn werk als docent op het Hoornbeeck College in gouda. Dan reed hij naar zijn huis in Katwijk, at wat en stapte in de auto naar een repetitie van een van zijn vier koren of vertrok naar boven om te studeren voor zijn hbo-opleiding.

„tot aan het derde jaar van mijn studie lukte dat nog wel. Maar het laatste jaar ging ik over de zeventig uur per week heen met alles wat ik moest doen. Ik merkte dat ik thuis bijna niet meer kon ontspannen.”

Zijn vrouw en kinderen zag hij lang niet zo vaak als hij wel zou willen „als je de deur uitgaat en je kinderen hoort zeggen: „Moet papa nu weer weg?” dan voel je dat je je gezin in de steek laat. Dat knaagde aan me. Mijn vrouw is veel alleen geweest, vooral de eerste maanden van dit jaar. Ik heb veel bewondering voor hoe ze alles gedaan heeft, maar op een gegeven moment voel je dat je meer thuis moet zijn.”

Daarom gaat hij het nu anders doen. twee koren heeft hij in januari opgezegd. „Dat was natuurlijk helemaal niet leuk. Maar de koorleden begrepen het heel goed. sommigen van het mannenkoor in Zaandam kwamen naar me toe en zeiden: „Wat goed dat je dit doet. ik heb zelf te weinig tijd aan mijn kinderen besteed en daar heb ik nu spijt van.”

Ook als pianist maakt hij de komende tijd vaker pas op de plaats. „Rebekka en ik hebben samen de

beslissing genomen om andere prioriteiten te stellen. Ik vind het prettig dat ik nu ’s avonds niet meer per se iets hoef te doen. En wie weet wat er later, als de kinderen groot zijn, nog eens op ons pad komt.”

Muziek is je eerste liefde. Mis je het niet om daar fulltime mee bezig te zijn?

„Nee, want ik speel nog steeds elke week wel een keer. Bijvoorbeeld bij koren van Martin Mans. Dat is leuk om te doen, we hebben een fijne samenwerking. Ik zit nog steeds geregeld achter mooie orgels in prachtige kerken. Maar omdat ik daar niet als dirigent ben, kan ik nadien ook zo weer vertrekken.”

Hoe ben je docent geworden?

„Dat is bijzonder gelopen. Na de middelbare school heb ik vanaf mijn zestiende tot mijn drieëntwintigste in een fietsenwinkel gewerkt Lekker handjes uit de mouwen, aanpakken en centjes verdienen. Daar had ik veel plezier in. tot ik besloot om volledig de muziek in te gaan. Ik dirigeerde toen al een aantal koren en elk weekend had ik concerten. Het was mijn passie. Ik was jong en vond dat gaaf. acht jaar geleden ben ik getrouwd en in 2017 kregen we onze oudste. toen begon ik voor het eerst te

als ik daaraan terugdenk, ervaar ik dat nog steeds als iets heel bijzonders. Want drie maanden later verloor ik bijna alle muzikale inkomsten vanwege de coronabeperkingen. toen ik in mei van dat jaar gevraagd werd in loondienst te komen op het Hoornbeeck College, heb ik die kans met beide handen aangepakt. Ik ben vervolgens een lerarenopleiding gaan doen en heb die juist afgelopen voorjaar afgerond.”

Doe je nu helemaal geen koren meer?

„Ik heb nog twee koren aangehouden, waaronder het mannenkoor Eben-Haëzer in Katwijk. Daar dirigeer ik elke dinsdag. Ik heb daar veel plezier in.

Per week besteed ik nu twee á drie avondjes aan muziek, waar het er voorheen vijf of zes waren. Met mijn koren zingen we zo’n tien uitvoeringen per jaar Zo houd ik meer energie over voor het onderwijs, want fulltime docent zijn is een pittige job. Je moet goed je hoofd erbij houden en orde op zaken stellen.”

Wat vind je mooi aan het docentschap?

„Ik ben heel sociaal. Op school noemen ze me weleens een wandelende sociale antenne. Ik voel

”Toen we onze oudste kregen, merkte ik voor het eerst hoe ongestructureerd mijn leven was”

merken hoe ongestructureerd mijn leven was.

In 2019 ben ik op het Hoornbeeck binnengekomen als zzp’er om een paar uur per week muziek te geven.

al snel aan wie ik in mijn klas in de gaten moet houden, omdat die student zich anders gedraagt dan normaal.

Ik houd erg van omgaan met men-

sen, ook met jongeren.Enikmerk datveel jongeren dezelfdeworstelingen hebben als ik vroeger had, toen ik een jaar of16, 17was. Watwil ik met mijn leven? Waarom moet dit, of dat? Ik vind het heel motiverend om hen daarbijtehelpen Watikook mooi vind, is het neerzetten vaneen positiefenveilig leerklimaat. Datiedereen het hier naar zijnzin heeft, datdeschool voorelkestudentleuk is.”

Welke vakken geefje?

„Ik dirigeeraldrie jaar het schoolkoor.Daar doen inmiddels bijna honderdjongeren aan mee. Ookgeef ik het vakcommunicatie, bijvoorbeeld aanonderwijsassis-

tenten. Datgaatonder meer over hoe je een oudergesprek voert, of een slechtnieuwsgesprek. Ook komt feedbackgeven en krijgen aan de orde.

Daarnaast geef ik natuurlijkook nog steeds het vakmuziek. Ik blijf graag muzikaal bezig.

En ik begeleid stages.Zowas ik twee maanden geleden bij een kindzorgcentruminZeist voor kinderen die zwaar beperktzijn. Een vanmijn leerlingen liep daar stage. toen ik binnenkwam, zag ik hem op zijn hurken bij een gehandicapt kind zitten, terwijl hij op school bestveel bravourekan hebben.Dat zijnmooiemomenten, dan zie je de ware aardvan zo’njongen naar

boven komen. Ik herkendeiets van mezelfinhem. Ik wasvroeger ook een jongen die zijn bekkie welbij zich had. En moet je me nu voor de klas zien staan.”

Hoe zorg je ervoor datjeeen goede band opbouwtmet je studenten?

„Door aandachtvoor ze te hebben. als ze in groepjes aan hetwerk zijn, kanikereven bij gaan zitten. Dan vraag ik bijvoorbeeldofzehet nog een beetje naar hunzin hebben. Heb ik derdejaars voor me,dan zeg ik: jullie zijn over een jaar onderwijsassistenten. Vertel mij eens: wat doe ik goed in de les en watzou beter kunnen? Op het moment dat

je dat doet, worden studenten een soort collega’s. Dat is goed voor de band. Ik heb niet zo veel met de standaard docent-studentverhouding.

Voor eerstejaars moet ik wat strenger zijn. Die komen net van de Driestar af. soms moet ik op mijn strepen gaan staan Maar als ik met ze op werkweek ga en ik roep: „gasten, wie gaat er mee hardlopen, ik loop jullie er allemaal uit!” dan weten ze dat ik een normale vent ben. Zeker als ik daarna nog een duik met ze in de jachthaven maak.

De relatie tussen een docent en diens studenten is het allerbelangrijkste aspect van onderwijs geven. Dan hoef je op een gegeven moment geen moeite meer te doen om orde te houden, maar krijg je stilte als je daarom vraagt, omdat ze je mogen.”

Sommige docenten kiezen voor wat meer afstand tot hun leerlingen.

„Ik weet het. toen ik zelf op de Driestar zat, waren er ook zulke docenten. Die stonden als een pilaar voor de groep. Maar dat is niet mijn ding. Ik heb van hen vooral geleerd hoe het niet moet. We hadden geen enkele vorm van relatie met deze docenten, omdat zij totaal geen empathie richting ons hadden. Ik laat aan een nieuwe groep studenten weleens het trouwfilmpje van mijn vrouw en mij zien, zodat mijn ze weten dat ik naast docent ook gewoon man ben, vader ben, mens ben.

Ik leg ze soms uit dat het voor mij ook niet leuk is om boos op hen te moeten worden. af en toe stel ik me kwetsbaar op: „Wat moet ik nu doen om jullie stil te krijgen, zodat ik even wat kan zeggen?”

geregeld sta ik te acteren. als ik uit mijn slof schiet, bijvoorbeeld. Daar meen ik in mijn hart niets van. ten diepste denk ik: wat een topjoch is dat toch. Of ik zie mezelf in zijn plaats in de schoolbank zitten.”

Had de tiener Hugo zich voor kunnen stellen ooit voor de klas te staan?

„Nee. Ik ben een laatbloeier Vroeger dacht ik altijd van mezelf dat ik dom was. Ik hield niet van leren, maar was graag aan het werk, altijd bezig. Lekker rommelen, dingen bedenken.

Ik vond het daarom ook heel spannend toen ik met de docentenopleiding aan het hbo begon. Maar het ging vanzelf, omdat ik het leuk vond en door mijn werk bij het Hoornbeeck een stok achter de deur had.”

Wat was je vroeger zelf voor jochie in de klas?

„Echt geen heilig boontje. Het was niet zo dat ik leraren pestte, maar ik hield wel van kabaal in de klas. tegelijkertijd kon ik veel maken bij de docenten. toen al was het vormen van relaties een sterk punt van mij. Er was geen vijandigheid tussen hen en mij, absoluut niet. Een docent zei, toen ik mijn diploma had gehaald: „De ergsten komen het eerste terug.” Dat was ook zo. Drie weken later kwam ik koffiedrinken met mijn oud-docenten. Ik miste ze.”

Je had al jong een serieuze kant, als het om muziek ging. Terwijl je tegelijkertijd niet het braafste jochie van de klas was. Wrong dat?

„Ik gaf als tiener al heel veel om muziek, maar mijn vrienden niet. Dat vond ik soms lastig. Ik voelde me

altijd een beetje tussen twee werelden zitten. Mijn vrienden gingen liever voetballen, maar dat interesseerde me niet. Ik ging weleens mee, maar eigenlijk vooral voor de gezelligheid. Ik vond het ook leuk om met hen gezellig in een cafeetje op het dorp een biertje te drinken. Ik weet nog dat het weleens voorkwam dat ik eerst een orgelconcert had gespeeld en daarna doorfietste naar de kroeg voor dat biertje. Heel stom.

Ik was ook al jong kerkorganist. soms denk ik dat dat ervoor gezorgd heeft dat ik überhaupt nog in de kerk zit. Niet dat ik ooit gedacht heb om met de kerk te stoppen, maar ik had geen tijd om bijvoorbeeld een discotheek te bezoeken. En ik voelde aan dat dat niet naast mijn liefde voor geestelijke liederen kon bestaan. De wereld trok niet zo bijzonder hard aan me, omdat ik het veel leuker vond om bij koren te spelen. Op die leeftijd is dat best cruciaal.”

Zit muzikaliteit in de familie?

„Ik ben de oudste van vier. Mijn broertje is ook kerkorganist. Het zusje onder mij speelt piano. En mijn jongste zusje kan erg goed zingen. Het grappige is dat mijn ouders dus allebei helemaal niet muzikaal zijn. Mijn moeder hoort wel meteen of iets goed gespeeld is of niet, maar mijn vader absoluut niet. Die hoort niet eens het verschil tussen samenzang en koorzang. toen ik een jaar of vier was, hebben mijn ouders een oude piano in huis gezet, als meubelstuk. Vanaf dat moment was ik er niet meer vanachter te slaan. Ik ging naar de muziekschool en daar bleek ik een absoluut gehoor te hebben. Dat is soms best lastig. Ik vind het daardoor moeilijk om me te ontspannen

”Ik laataan studenten weleens het trouwfilmpje van mijnvrouw enmij zien, zodatzeme ookzien alsman, vader,mens”

als ik naar muziek luister.Ikbegrijp bijvoorbeeldgelijk waarom de componist iets in die toonsoort heeftgeschreven. En ik merk het bijvoorbeeldook meteen alsikin een kerk komwaar het orgel een halvetoon lager staat. Dan moet ik eerst een kwartiertje spelen, totdat mijnhoofd daaraan gewend is.”

Waaromheb je nooiteen muziekopleidinggedaan?

„Ik ben ooit aan een deeltijdopleidingkoordirectie in utrecht begonnen, maar dieheb ik niet afgemaakt. Op een gegeven momentlag de focus zo op klassiek, datikmeerniet meer thuis voelde. Mijnpassie ligtbijkoren uit onze achterban, niet bij componisten als Buxtehude.”

Zijn je kinderen muzikaal?

„Jesse, onze oudste, is nu 7. Ik zie mezelfvoor een deel teruginhem. Wathijhoort,kan hij naspelen. Hij heeft een goed ritmegevoel.alzit

hij geen uren met een koptelefoon naar orgelmuziek te luisteren, zoals ik vroeger deed. alsikopzondagavond in de kerk het uitleidend orgelspel doe, spelen we nog even samen eenpsalm.Hij de melodie en ik de akkoorden. Dat vind hij ergleuk. Misschien gaathij wel een keer op orgelles, maar ik ga hem niet pushen.

Bij onze dochter Lauren van5merk ik iets minder muzikale interesse.

En de jongsteisnog maar16 maanden.” Lachend: „Die speelt hooguit met een muziekauto.”

Je benteen laatbloeier,zei je, en hebt netjeeerste studie afgerond. Heb je dromen voor de toekomst?

„Ik zou nog wel een master willen doen. Daar ben ik me nu op aan het oriënteren. Ik heb gemerktdat ik verder leren leuk vind. Maar nu eerst een tussenjaar,waarin ik me even helemaal niet bezighoudtmet studeren.”

Ruth (31& 32)

Lezen: Ruth 4:1-12

’s Morgens vroeg heeft Boazzichindepoort van Bethlehemgezet.Hij wil de bezittingen van zijn familielid Elimelechlossen en Ruthhuwen. Een anderfamilielid echter heeft het eerste recht. De vraag is of hij kan dan wel wil lossen.

Op Boaz’vraag of zijn familiebetrekking willossen, antwoordt deze voor onsonbekende mandirect positief.Echter, wanneer Boaz hem voorhoudtdat hijook Ruth moet huwenombij haar nageslacht te verwekken, zodatdefamiliebezittingenook in de toekomst tothet huis vanElimelech blijvenbehoren,haakt de manaf. Hijwil wel, maar kanniet aandezeeis voldoen. Ingaan op dit verzoekzou zijn eigenfamiliebezittingen in gevaar brengen. Om die redenweigert hij. Datmag dusblijkbaar:”nee” zeggen, wanneer iets je eigenbelang en datvan hendie dichtbij je staan, schaadt. De Heereheeftons geboden om onze naaste lief te hebbenals onszelf, niet tenkoste vanonszelf. Niet dathet verboden is datiemand zichzelf opoffert voor de ander. Maar deze daad vanzelfverloochende opoffering is geen gebod; hetiseen gunst, eenoffer. En danvoltrektzicheen merkwaardigritueel in de poortvan Bethlehem. Zelfsdeanonieme Bijbelschrijvervindt hetnodig om de achtergrondvan ditgebruik voor zijn tijdgenotenenons Bijbellezers

toetelichten (7). Hetfamilieliddat uiteindelijk niet kanlossen, trekt zijn sandaaluit en overhandigtdie aanBoaz. Daarbijspreekthij in aanwezigheid vandeoudsten de woordenuit:„Aanvaard gijhet voor u(8)!”

In deze contextsymboliseerteen sandaalhet rechtvan bezitvan land en de daarbijbehorende goederen Wanneer iemand land bezit, heeft hijhet rechtomopzijnlandvrijte lopen. Eenander moet eerst toestemming vragen om datlandte betreden,voordathij zijn schoen op de grondkan zetten. Dusmet het overhandigen vanzijnsandaal aan Boaz,neemtdeonbekende losser afstandvan zijn rechtomdelanderijenvan Elimelechtelossen. Ditgebeurt in Bethlehems poort, voor hetoog en oor vanelketoevallige voorbijganger. In aanwezigheid vandeoudsten,die alsgetuigenerbijstaan.Zij zwijgenengeven daarmeestilzwijgendhun goedkeuring over hetverloop vandit proces en de uitkomst.Een heldereprocedure, getuigen,openheideneen duidelijke uitspraak, zijn datnietdekenmerkenvan een eerlijk proces?

Openheidennuchterheidzijnkenmerkend voor het werk vande Heereindekerkenhet persoonlijke leven. De Heereheeft namelijk niets te verbergen.

Ds. C.P. DE BOER Is CHRIstELIJK gEREFORMEERDPREDIKaNt tE RENsWOuDE EN DOCENt aaN HEtHHs tE aMstERDaM

Lezen: Genesis 2:18-25

In Bethlehemspoort wordt recht gesproken.Maar kan eenMoabitische weduwe wel aanspraakmaken op Israëlsinstellingen?Dezeheidin behoort toch tot eenvolkdat God vervloektheeft?

Nu zijn familielid niet aanhet verzoek om te lossenkan voldoen, is Boaz aanzet.Hij belijdtinaanwezigheidvan alle oudstenzijnbereidheid om te lossen.Ook wilhij Ruth, de Moabitische, de huisvrouwvan Machlon, huwen(10). Letevenopde toevoeging:Ruth, de Moabitische, de huisvrouwvan Machlon.

Diewoorden in ditslothoofdstuk staanernietvoorniets.Zeverklaren waarom deze Moabitischeweduwe op grondvan rechtinIsraëlingelijfdkan worden.Zeisdeweduwe vanMachlon,een Joodse man. Door haar eerstehuwelijkbehoortze totdefamilie vanElimelech,een Israëlitisch gezin. Methaarkeusom meetegaannaarBethlehem,haar persoonlijkeinwilliging vanGods verbondenhaarwonen bijhaar schoonmoeder Naomi, kanniemand in BethlehemomRuthheen. Maar kanzeook in Israël ingelijfd worden?God verboodMachlon te huwenmet een Moabitischevrouw Heel de geschiedenis vanElimelechs emigratienaar Moab en zijn verblijf aldaar,istegen de wilvan de Heere. Maar kandezeMoabitische weduwe ondanksdezonde vanElimelech én

de zondevan Machlon, een beroep doen op Gods instellingen?

De zondigekeusvan haar schoonouders om uittewijkennaarMoab, de verkeerde keus vanhaareersteman om tegenGodsbevel met een Moabitischevrouw te huwen, doen nietsafvan hetkaraktervan Ruthshuwelijkmet haar Joodse manMachlon.Dat huwelijk is en blijft een verbond. Godstraft Ruth niet vanwegedezondenvan haar schoonvaderenhaareerste man. Dwarsdoor de chaosdie haar schoonfamilieheeftaangericht heen,wordt steedsduidelijker de gouden draadvan Gods verkiezend handelen zichtbaar.

De Heeredoetalle dingen meewerkenten goede. AlsHij hetwil,maakt Hijzelfs onze zonden en de gevolgenvan onze zonden dienstbaar aan hetvolvoeren vanZijnraad. Ditis de troostvan Gods soevereiniteit. Hier in de poortenvan Bethlehem herstelt en ordent Goddechaos diemensenhebbenaangericht. Hij schept rechtengerechtigheid.Dat is een open en eerlijkezaak, waarvaniedereen getuigekan zijn.Hij is recht, in Hemisgeen onrecht.

Bent uweleens getroost door Gods soevereine handelen in uw leven?

“Schoolbanken

zijn niks voor mij. Ik leer bij Adullam.”

“Nee, ik ben geen schoolbanktype. Maar ik wil wel graag leren. Bij Adullam kan dat,” vertelt Gerlinde Morks, derdejaarsstudent Gildeleren* en begeleider op de woongroep Dijkkade, Maasheim in Puttershoek.

“Het werkt bij mij het beste om wat ik leer meteen in de praktijk toe te passen. Van de praktijk leer ik ook weer dus dat gaat dubbelop. Elke dinsdag heb ik een schooldag, dan komen docenten van het Hoornbeeck College naar Adullam in Uddel om ons, twintig studenten, les te geven.”

“Ik ben maar heel eerlijk,” zegt ze aan het begin van het gesprek, “ik dacht echt dat ik niet binnen Adullam zou passen. Maar mijn zus werkt hier en van haar hoorde ik positieve dingen, toen heb ik toch gesolliciteerd. Ik ben aangenomen en aan het werk gegaan. Ik heb mijn oordeel echt bij moeten stellen.”

“Ik werk hier met veel plezier. De zorg bij Adullam staat heel hoog aangeschreven, ik zie zelf dat dat beeld klopt. Voor medewerkers is alles goed geregeld en je kunt hier leren en doorgroeien. De docenten van het Gildeleren zijn erg betrokken op ieders leerproces.”

“Soms vergelijk ik onze organisatie met de verhalen die ik van anderen hoor die in andere zorginstellingen werken. Dan denk ik: Zo, dat is bij ons echt goed geregeld. Adullam is een professionele organisatie en je kunt hier veel leren. Ik vind het fijn bij Adullam.”

“Ikkangelukkigaltijdbij decollega’sterechtalsik ergensoverwilpraten.”

Potig

“Als begeleider ben ik echt van waarde voor mijn cliënten. Ze hebben je nodig. Op mijn groep ligt het zwaartepunt van mijn werk meer op begeleiding dan op zorg. Ik heb een pittige baan. Mijn cliënten zijn mondig, je moet stevig in je schoenen staan en altijd je antwoord klaar hebben. “Koffie!” brulde een keer iemand naar me die koffie wilde. Dan zeg ik: ‘Het is

hier geen hotel, hoor. Ja, je mag koffie maar wil je het zelf gaan halen?’ ‘Maar jij wordt hier toch voor betaald?’ kreeg ik terug. Dan sta je wel perplex, ja. Maar als je het met een geintje oplost en toch je punt maakt, dan weten ze wat ze aan je hebben.”

Woord houden

“Je moet een relatie opbouwen en je cliënten leren kennen. En zij jou In het begin is het aftasten. Zeggen wat je doet en doen wat je zegt is zo belangrijk. Als je je daar aan houdt, dan kunnen ze van je op aan en dan ontstaat er een relatie. Dat kost tijd, maar ik kan merken dat ik nu wel vanuit die relatie kan werken met hen Dan kun je veel betekenen. En als er dan moeilijke situaties zijn die je met een cliënt doormaakt, bijvoorbeeld als ze agressief gedrag laten zien, en je laat zien dat je daar niet voor weg loopt, dan groei je samen. De cliënt en jij.”

Er zijn

“Nabijheid is essentieel in ons vak. Ook als het gaat om het begeleiden van bewoners als ze eeuwigheidsvragen hebben Pas barstte een cliënt in tranen uit en. zei: ‘Ik moet bekeerd worden en ik

Lees online verder

Lees hier het hele verhaal van Gerlinde Scan de

Broodnodige biecht Ogenblik

Wie een oude rooms-katholieke kerk bezoekt, zal tegen de wand meubelstukken zien staandie op grotekasten lijken. somsfunctioneren ze ook als zodanig en dienenzeals opbergruimte voor de spullen vandekoster.Vanouds zijnhet echterbiechtstoelen. In het midden zit de priester,terwijllinks en rechts een biechteling op een knielbank plaatsneemt.Een wand meteen getralied luikje scheidt biechtvader en biechteling van elkaar,eneen gordijnonttrekthen allen aan hetoog der mensen. Hoewel in ons land de biechtstoel niet meeringebruik is, staatmen in landen alstsjechië en Polen soms in de rij om zonden op te biechten bij de priester Volgens de rooms-katholieke dogmatiek heeft de biechtzijn herkomst in Johannes 20.NaZijn

opstanding zei de Heiland tegen Zijnleerlingen: „Zogijiemands zonden vergeeft,dien zijn zij vergeven, zo gij iemands zonden behoudt, dien zijn zij gehouden.” Dit zou thans de machtvan de kerk zijn, die gebouwd is op het fundamentder apostelen. Hoewel men bij de doop genade ontvangt,kan een mens in allerlei kwaad vallen. Dit moet beleden worden. Op z’n minst eenmaal per jaar,enwel aan de priester,omdatdeze geordend is om als bemiddelaar tussen god en mens op te treden. Wanneer men zijn zonden belijdt, kande overtreder absolutie ontvangen. Calvijn noemde deze biecht–voor Rome een vandezeven sacramenten- een bastaardsacrament. Hij had er de grootstemoeite mee wanneer een mens op de stoel van de allerhoogsteplaatsnam. Hij achttehet elementvan verootmoediging en genadeverkondiging in de eredienst genoegzaam. Daarbij liet Calvijn het bevrijdende woord gods klinken, zonder zichzelf te zien als medium. Het ging Calvijn om de toepassing doorWoorden geest.

Luther had er minder moeitemee. Luther had wel bezwaar tegen de penitenties die opgelegd werden. Zo konmen als het ware voor zonden boeten door het geven vaneen gift, het bidden vande rozenkrans of het maken vaneen bedevaart. Met genade om niet heeft datniets te maken.

Iemand die helemaal helemaal klaar wasmet de biechtpraktijk, waspriesterCharles Chinique, die in 1860 het altaar verruilde voor de kansel. Hij had er vooral moeite mee wanneer een vrouw seksuele zonden beleed aan een alleenstaande man.Dat heeft inderdaad totgrote schandalen geleid. In protestantse kringen wordt opnieuw aandachtgevraagd voor de biecht. Mensen moetenhun hart kunnen luchtenopeen veilige plek. Me dunktdat we danniet spreken vanbiechten. Datdoen we alleen aan de Heere, Die niet alleen een open oor heeft, maar in Christus mild is in schuld vergeven. Dit doet me denken aan een oud gedichtje vanJan de Liefdeover een jongeman die biechtbijde pastoor.Hijkomterafmet het betalen vaneen schelling.Deknaap vraagt aan wie de pastoor biecht Deze blijkt datbijdebisschop te doen en heeft bij overtreding met zwaarderestrafeisen te maken. De bisschop biechtbijdekardinaal, de kardinaal bij de paus. „Maar bij wie biechtdepaus?”vraagtdejongen. Het antwoord: „Mijn zoon,het allergoedkoopstbiechtdevader te Rome; Hij biechtaan de Koning Die allen gebiedt,enDezevergeeft hem zijn zonden om niet.”Waarop de biechteling reageert:„Heer pater, dan zal die Koning ook mijn biechtvader wezen.”

Ds. M. vanKooten

Terug naar de pastorie DEEL 5

ALS STADSJONGETJES KWAMEN WE IN EEN TOTAAL ANDERE WERELD

Patatje eten op de dijk

als puber kwam Henk Vergunst vanuit Rotterdam naar Veen, als jongvolwassene nam hij afscheid van het Brabantse dorp. Het hield blijvend een plek in zijn hart.

„De mooiste herinneringen heb ik aan de maaltijden op zondag. We hadden het dan zo goed met elkaar.”

TEKST: HuIB DE VRIEs BEELD: RENatE BLEIJENBERg-VaN LEEuWEN

Vanaf Andel kronkelt de Hoge Maasdijk naar het verderop gelegen Veen Pal aan en in de smalle dijk staat een mix van oude en nieuwe woningen, groot en klein. Henk Vergunst (68) verbaast zich over wat er allemaal is bijgebouwd sinds zijn vertrek uit Veen. „Langs de oevers van de rivier was het allemaal natuurgebied Moet je nu kijken; niets dan recreatiewoningen.”

Korenmolen De Hoop staat er nog in volle glorie en is zelfs in bedrijf. Iets verderop voert een smalle stoep landinwaarts. Op de overgang van dijk naar stoep zit een diepe kuil, voor de gepensioneerde uroloog een markant punt „Tijdens een ritje met de auto van mijn vader belandde ik met een achterwiel in die put. Met hulp van dorpelingen hebben we hem er weer uit gekregen.”

Aan de Mussentiend, tegen de rand van het dorp, ligt de nieuwe kerk van de gereformeerde gemeente Vorig jaar werd hij in gebruik genomen. De ernaast gelegen pastorie was al eerder onder handen genomen. „Uiterlijk is hier niets aan veranderd”, stelt Henk met genoegen vast. „Alleen de tuin was in onze tijd veel groter. Een deel is opgeslokt door de nieuwe kerk. Destijds stonden hier maar een paar huizen. Naast ons woonde het echtpaar Schouten; aardige mensen, die een paar varkens hielden in een houten krotje.”

Microscoop

De deur van de royale pastorie met ondergrondse garage wordt geopend door ds. Evert Bakker, sinds juni 2015 voorganger van de gemeente in Veen Het huis werd gebouwd voor ds. Arie Vergunst en zijn gezin. Het schoonmetselwerk in hal en trapgat verdween achter stucwerk. „En ik weet ook niet zeker of we daar de kapstok hadden”, aarzelt Henk. Pal om de hoek van de hal naar de woonkamer stond de eettafel. „Hier zaten we met z’n negenen, en als de aanhang erbij was met z’n twaalven, te eten.”

De studeerkamer, op de eerste verdieping, onderging een metamorfose door de verwijdering van het plafond, waardoor hij nu veel ruimtelijker toont. „Daar stond het bureau van mijn vader”, wijst Henk. „Elke zaterdagmor-

gen werd hij gebeld door een wat zonderlinge vrouw die haar verhaal kwijt moest Mijn vader groette haar, legde de hoorn neer en ging door met zijn werk. Zo nu en dan zei hij op goed geluk ja Na drie kwartier pakte hij de hoorn weer en zei: „Nou, zullen we volgende keer verdergaan?” Zo ging dat week na week.”

Van de drie slaapkamers op de bovenste verdieping kreeg Henk de middelste. Niet groot, maar met uitzicht op de royale tuin met daarachter akkerland, dat in de zomer vol koolzaad stond. „In Rotterdam hadden we nauwelijks tuin, dus we vonden het heel leuk om deze te

”Hier aten we, als de aanhang erbij was met z’n twaalven”

onderhouden. Nadat ik in Leiden geneeskunde ging studeren, stond hier mijn microscoop, voor het bekijken van preparaten.”

andere wereld

De verhuizing van Rotterdam naar het Brabantse dorp, in 1972, was voor het gezin Vergunst een bijzondere gebeurtenis.

„Als stadsjongetjes kwamen we in een totaal andere wereld. De gemeente van de Boezemsingel was een hechte club, we gingen naar een school van de kerk, als jongeren van de gemeente bezochten we trouw de jeugdvereniging. Binnen die kring speelde je leven zich grotendeels af.”

In Veen trof hij de omgekeerde situatie aan. „Hier was geen jeugdvereniging en haalde je op zaterdagavond een patatje in de snackbar op de dijk Daar kwam je het hele dorp tegen

De meesten dronken er meteen een pilsje. In Rotterdam kwamen we nooit in een café; dat stond zo’n beetje gelijk aan een bioscoop

Het was voor ons ook vreemd dat bijna iedereen een bijnaam had. En dat alles zo bij elkaar binnenliep, via de achterdeur In het begin deden ze dat ook bij ons, maar daar heeft mijn vader snel een eind aan gemaakt. Iedereen was welkom, maar wel via de voordeur.”

Eennieuweervaringwas ook hetbezoekvan gemeenteledenindevroegenieuwjaarsnacht „Daardeden ze in Rotterdam niet aan. Hier kwam hetdorp’snachtsomtwaalfuur tot leven. Mijn ouders pasten zich soepel aan. Net alsdeburen schonk mijn vadervoor bezoekers een neutje in,dat pastewel bijhem.Hij was een flamboyant mens,somsook explosief. Washij tenonrechteuitgevallen, dankon hij er welopterugkomen. Er zijn meer daneens taartenbesteld voor deze en gene metwie hij watgoedhad te maken.”

Jeugdvereniging

Doordeweeksreden Henk en zijn jongerebroer Dirk naar hetgymnasium in Gorinchem. Op hetbrommertjedat hunvader voor henhad gekochtbij de fietsenmaker op de dijk.„Vrijwelalonzeleeftijdgenotengingennaarde mavo in AalstofdetechnischeschoolinGorinchem, en daarna zo snel mogelijk aanhet werk.Vaakindehandel. Doorlerenwas een beetje achterlijk,dat kostte alleen maar geld. Toch haddenwij hethierprima,almistenwe weldejeugdvereniging.Elkezaterdagavond reed ik op onsbrommertje naar Rotterdam-centrum, zestig kilometerenkelereis.”

Al snel kwam de gymnasiast op hetideein Veen eenjeugdvereniging op te richten. „Samenmet MaartenVos,SjanieDuister,Hans VosenArieVisser, onderwijzeropdeschool metdeBijbel, achter onshuis. Metz’n vijven vormdenwehet bestuur

De kerkenraad gafons weinig kans vanslagen, maar de vereniging maakte een vliegendestart en kreeg eenstreekfunctie.

Zo nu en danhaddenweeen uitje. BarbecueenindeBiesbosch,dat soortdingen. Later kwam er ook eenknutselclub voor de jongere kinderen.”

Energiek

Zijn vadervolgdedeontwikkelingen met interesse.„Hijwas heel energiek en hadzelf ook voortdurendnieuweideeën.Achterin onze tuin stondeen kippenhok.Dat kwam er, omdathij kippenwilde gaan houden.Naeen week wasdebevliegingvoorbijenkondenwij ze voeren en de eieren rapen.

”Vanuit Veen reed ik elke zaterdag zonder rijbewijs naar Waddinxveen, voor bijles wiskunde”

Mijn vaderwas intussengegrependoor sterrenkunde.Boekjegekocht over de loop vandeplaneten, maar na een week zonk de belangstelling alweer in.Zijnagendawas al overvoldoor hetwerkindegemeente, consulentgemeenten, hetdocentschap aande Theologische School en alle deputaatschappenenbesturenwaarin hijzitting had. Het is ongelooflijk watdie manaan werk heeft verzet.”

Op zondag namdepredikant tijd voor zijn gezin. „Demooisteherinneringen hebik aan de maaltijden.M’n vaderzorgdevoor hetontbijt,bij de middagmaaltijd kwam er een goedewijnoptafel.Wehaddenhet dan zo goed metelkaar;ikwordergewoon een beetje emotioneel van.

Na hetbehalen vanons gymnasiumdiploma gingen Dirk en ik in Leiden studeren, maar alle weekendenkwamenwenaarhuis. Voor de jeugdverenigingendezondagse sfeer vanthuis.Maandagmorgenwerdenwe voor dagendauwopgehaalddoor een busje metarbeiders dieindeRotterdamse havens werkten. In Rotterdam namenwedetrein naar Leiden.Het waseen Batsereis, zoalsze in Zeelandzeggen.”

Hiltermann

Tussendemiddagluisterde vaderVergunst steevastnaar hetwekelijksecommentaar van mr.G.B.J.Hiltermann. „Die gafelkezondag voor de radiozijnvisie op hetwereldgebeuren. Mijn vaderwas breed georiënteerden wildeweten watergaande was. Ik hebde Gereformeerde Gemeentennooit alsbenauwdervaren,omdat hetthuis niet eng was. Natuurlijk leefdenweinzekerezin in een glazen kooitje. Je moestnietnodeloos aanstoot geven, datkregenwevan jongsaf ingepeperd,maar mijn ouders zelf waren absoluut niet bekrompen.”

Henk Vergunst in gesprekmet huidige bewonerJan de Fijter,voorhet dijkhuisje waar hetVeenseavontuurbegon

Halverwege de middagbegaf de predikant uitVeen zich naar een dorp in de omgeving, om daar voor te gaan.Naar Aalburgmoest hij lopen; daar wasrijdenopzondagvoor predikanten verboden.„Aanvankelijk wildehij er geen beurtenvervullen, maar datveranderde door een visitatiebezoekaan hetzendingsveld op Irian. Daar zeulde hijdoor de modder

naar een afgelegen dorp. Toen heeft hij besloten: dan moet ik ook naar Aalburg kunnen lopen. Ik ging geregeld met hem mee. Onderweg passeerden allerlei gemeenteleden; die mochten wel rijden. Na verloop van tijd was het voor de dominee toegestaan bij zware regen. Op een gegeven moment was een wolkje als eens mans hand al genoeg om in de auto te stappen.”

Henk chauffeerde vaak. Autorijden deed de

”Mannetje aan mannetje lagen we onder de balken”

predikantszoon in Rotterdam al. „Mijn vader had het me geleerd in het Kralingse bos. Op mijn zestiende jaar toerde ik in m’n eentje door Rotterdam. Vanuit Veen reed ik elke zaterdag zonder rijbewijs naar Waddinxveen, voor bijles wiskunde door een docent van de Guido de Brès in Rotterdam. Ik wilde graag naar de Landbouw Hogeschool en was zwak in wiskunde.”

Belijdenis

Na de komst van de toonaangevende predikant binnen de Gereformeerde Gemeenten groeide de kudde in Veen als kool. „De kerk is uitgebouwd en gemoderniseerd. Toen we hier kwamen, was de consistorie een kleine kamer met een soort keukentafeltje en een paar simpele stoeltjes. Binnen no time stonden er stoelen uit de Theologische School in Rotterdam. Daar was het meubilair vernieuwd.”

Catechiseren deed de predikant zelf, aan alle groepen. Vooral aan de belijdeniscatechisatie bewaart zijn oudste zoon mooie herinneringen „Toen leerde ik mijn vader op een andere manier kennen. Ik worstelde met de vraag of ik belijdenis kon doen. De gesprekken daarover zal ik niet snel vergeten.”

De verbouwing van de kerk leverde een vervelende ontdekking op. „Hij was zo slecht gebouwd dat er bij uitbreiding een forse

kans op instorten bestond. Eerst moesten er nieuwe spanten worden geplaatst.”

„Het beton van de fundering had geen bewapening; er zijn vooraf ook geen heipalen geplaatst”, hoorde ds. Bakker van de machinist die het fundament van de oude kerk verwijderde. „De nieuwe is gelukkig deugdelijker gebouwd.”

Vervoering

In de fraaie consistorie hangen foto’s van de predikanten die de gemeente dienden; ds. Vergunst voorop. Het boekenkastje bevat een aantal bundels met preken van zijn hand.

Voor Henk is ”De geestelijke pelgrim” zijn beste werk. „Dat is na zijn dood door mijn moeder samengesteld uit meditatieve lezingen over ”De Christenreis”. Die hield hij hier doordeweeks in een zaaltje van de kerk. De sfeer was heel gemoedelijk. In dat boek kijk je mijn vader echt in het hart. Ik zie het als zijn geestelijke testament.”

Tot zijn vreugde prijkt in de nieuwe kerkzaal de uit hout gesneden Bijbeltekst uit Psalm 89 die zijn vader aan de gemeente schonk na de verbouwing van de oude kerk. Het orgel is vervangen door een instrument uit een kerkje in Friesland. „Ze zongen hier als lijsters, vaak met bovenstem. Gijs van Ballegooijen, de organist, kon de gemeente helemaal in vervoering brengen, zeker bij een bekende psalm.”

Vrijdag de dertiende

Nu hij weer in Veen is, wil de voormalige uroloog ook even naar het onderkomen waar het Veense avontuur begon. Maasdijk 116. „Toen we kwamen, was er nog geen pastorie, dus het eerste halfjaar hebben we in dit huisje gebivakkeerd. Hieromheen zag je niets dan natuur. Op oudejaarsdag werd er carbid geschoten, met melkbussen. Dat spul was te koop bij de fietsenmaker Voor ons was het een spectaculair gebeuren.”

De auto van zijn vader, een oude Amerikaanse Dodge, stond wat verderop geparkeerd. „Die ging ik altijd voor hem halen als hij naar Rotterdam moest om les te geven. Dan reed ik eerst een rondje door het dorp.

In een winter belandde ik met glad weer in een droge sloot. Mijn vader was woést.”

Alleen over hun belevenissen met auto’s zou de domineeszoon een boek kunnen schrijven. „We woonden al in de pastorie toen op een vrijdag, de dertiende, alles mis ging. M’n moeder liet vlak voordat mijn vader een huwelijksdienst moest leiden een ovenschotel uit haar handen vallen. Broer Dirk had een aanrijding met zijn brommer en kwam met kapotte brommer en gescheurde kleren thuis. Mijn broer Jan liet op de veerpont tussen Veen en Aalst zijn bril in het water vallen. Onze net nieuwe Opel stond niet goed op de handrem en reed uit zichzelf naar beneden, dwars door de garagedeuren heen. Waarop mijn vader zei: „Nou blijven we hier met z’n allen stil zitten totdat vrijdag de dertiende voorbij is.”

Veldleger

Het vrijstaande huisje onder aan de Maasdijk, gebouwd in de crisisjaren, werd veertig jaar geleden gekocht door Jan en Jeanette de Fijter. Ze vallen de zoon van ds. Vergunst nog net niet om de hals. „Wat vinden we dát nou leuk, Henk, om jou weer te zien Hoe maakte gij het?”

In 1972 behoorde Jan de Fijter tot de ploeg die de tijdelijke woning voor het predikantsgezin enigszins bewoonbaar maakte. De kleine woonkamer, met uitzicht op de Afgedamde Maas, was door schuifdeuren in tweeën gedeeld. In het deel aan de kant van de dijk stond het bureau van de predikant „Dirk en ik zaten aan een tafeltje ertegenover ons huiswerk te maken. In het achterkamertje stond de eettafel. Daarmee was de ruimte wel zo’n beetje gevuld, maar wij vonden het prima Zo nu en dan gingen we bij de pastorie in aanbouw kijken. Die vonden we super-de-luxe.”

De slaapkamertjes op de eerste verdieping van het dijkhuis waren niet toereikend voor het grote gezin. De oudste jongens lagen op de kale, hoge vliering Na ruim vijftig jaar klimt Henk opnieuw naar boven. „In Leiden had ik ook zoiets, maar dan voor mezelf. Kijk, hier lagen we mannetje aan mannetje

onder de hanenbalken, als in een soort veldleger. Soms marcheerden er muizen langs je bed. In een van die balken moet mijn naam nog ergens staan. Die heb ik erin gekrast om mijn spoor na te laten.”

Mooie periode

Weer terug op de begane grond diept Jeanette uit een kast een sierlijk mandje op. „Toen je ouders 25 jaar getrouwd waren, heb ik geholpen met bedienen. Na afloop kreeg we van je vader dit cadeautje. Hij had het meegenomen van een zendingsveld.”

„We hebben ook nog een mooi briefje van je moeder”, zegt Jan „Dat schreef ze ons vanuit Amerika na de geboorte van onze tweede dochter. We hebben heel mooie herinneringen aan je ouders Het was voor ons een wonder dat je vader het beroep naar Veen aannam. Er wordt nog steeds over hem gesproken. Hij was een sociale man, die met iedereen overweg kon. En ik heb dikwijls goed onder zijn prediking mogen zitten, echt waar.”

Henk nam in 1979 afscheid van Veen, vanwege zijn huwelijk. „Kort voor zijn vertrek naar Amerika heeft mijn vader onze oudste nog gedoopt, samen met de oudste van Dirk. Wij kerkten in Dordrecht, Dirk en zijn vrouw in Vlaardingen Met de baby’s togen we naar Veen. Lia en ik zijn met de kleine Arie in januari 1981 naar Kalamazoo gereisd, om mijn ouders te helpen hij het inrichten van de pastorie. Tien maanden laten konden we opnieuw. Tijdens een ernstige operatie had mijn vader complicaties opgelopen. Hij is niet meer bij kennis geweest en overleed na zeventien dagen.”

Terugblikkend stelt de domineeszoon vast dat de periode in Veen de mooiste uit zijn jeugdjaren was. „Omdat ik hier heel bewust de overgang van kind naar volwassene heb meegemaakt en we toen als gezin nog compleet waren. We hadden het daar echt goed met elkaar. Dat zijn herinneringen om te koesteren.”

Volgende keer (slot) : met Kees de Waard naar alblasserdam.

Werken zonder zorgen?

Op zoek naar juridisch advies? Hulp nodig bij het vinden van de baan die écht bij je past? Of heb je het gevoel dat jouw waarden en overtuigingen steeds verder onder druk staan? Welke zorg je ook hebt, de RMU staat voor je klaar

Met expertise en een sterk netwerk Met juridische hulp en advies, afgestemd op jouw unieke situatie en behoeften

Zo werkt samen beter.

Word nú lid op RMU.nu

Geaccrediteerde opleiding tot Psychosociaal Therapeut op hbo-niveau

Gertjan: “Een hoogwaardige opleiding met enthousiaste docenten met kennis en ervaring uit de praktijk. Je krijgt een brede kijk op het therapeutische werkveld vanuit een duidelijk christelijke visie. Een verrijking voor je persoonlijke ontwikkeling en een stevig fundament voor bijvoorbeeld het starten van een eigen praktijk.“

Benieuwd naar onze studiegids?

Jenthe

Jenthe (48) is met haarman Maarten (51)enhun kinderen

Jos (21), Laura(19), Lindy (16)enHeidy (15)verhuisd

naar de bergen op de grens tussen OostenrijkenSlovenië, waar hetgezin gastenverblijvenheeft ingericht in een eeuwenoude boerderij.

Ik neem mijnpetje voor haar af.Vandaag heeft ze alle 52 haarspelbochten vandeNockalmstrasse gereden.Een paar jaar lang twijfelde onze gast, nam ze regelmatig contact met ons op, sprak zehaar vrees uit voor eindelozeDuitse autobahnen en steile Oostenrijkse landweggetjes, maarook haar verlangen om eens in Karinthië rond te kijken. Ze is weduwe. Ze heeft niksmet auto’s. Ze houdt niet vanrijden. En wat,als ze onderwegpechzou krijgen…?Deze zomer is ze toch gewooninhaar eentje, tussen alleleeuwen en beren door,hiernaartoe komenrijden.Bezorgden haar uitstapjes haar aanvankelijknog stress, inmiddels gaatze’smorgens vrolijk op pad,enelkedag krijg ik eenfotovan een prachtige bestemming. Vandaag dus vanafdeNockalmstrasse. Zodrazeterugkomt, draait ze het autoraampjeopen. „Hij piept”, zegtze bezorgd.„Dan rijden we evennaar onzegarage”, stel ik haar gerust. De parkeerplaats vandegarage staat mudjevol met autowrakken en bergenverroeste onderdelen. Door een halletje lopen we langs lege jerrycans en afgedankteapparatennaarhet kantoor, op zoek naar Hubert. De kans is het grootst datwede garagehouderdaar voor de tv aantreffen,vol afgrijzen kijkend naar en commentaar gevend op een of ander politiek programma. trouwe toehoorders zijndegepensioneerden en arbeidsongeschikten uit het wijkje hiernaast,die zich stierlijk zouden vervelen alszeniet dagelijksbijHubert over de vloer kwamen.Detvblèrt inderdaad luidkeels. De buurmannen zijnerook. Maar Hubertzie ik niet. Hem vinden we in de werkplaats,

waar hij onder de brugopdecarrosserie vaneen Peugeot 405 staattehameren.„grüss gott”, groet hij. En dan wijst hij op de wagen diehijonder handen heeft. „schrott!”, roept hij. „Niets dan schroot!” Datzegt hij over alle Europese auto’s. Vooral de nieuwere Duitse en Franse auto’s op zijn brugmoeten het ontgelden. staatereen Mercedes ofVolkswagen,dan komt er geheid een tirade over de „troep die de Duitsers tegenwoordig fabriceren.” Vroeger warendeauto’s beter.Net als de mensen. En politici zijnhet ergste. Voor we het weten, is Hubert dan ook vanhet schroot overstapt naar de landsbestuur,waar hij geen spaan vanheel laat. Vooral niet vandegroenen,zoveel krijg ik er wel vanmee, al verstaikvan zijnplatenrap Karinthisch lang niet alles. Jannystoot me aan. „Waar gaatdit over?” vraagt ze verontrust. „De Oostenrijkse minister-presidentendebestuurders in Brussel”, zeg ik. „O.” Met gefronstewenkbrauwen staartzenaar de man dieons bijpraatover de erbarmelijkestaat vanhet land. Ik knik instemmend, wetend datikmaar beter geduldig kanwachten tothijeraan toeisnaar Janny’sautotekijken. Inderdaad weet Hubert het euvel snel op te sporen. terwijl de monteur het verhelpt, slenterenwijwat rond. Voor een raam vol spinnenwebben blijftJannystaan.„Jenthe!” Ze wijst op enkele glanzende wagensindeaangrenzenderuimte „Een Ferrari en twee Maserati’s!” Nu ben ik aan de beurt om „o”, te zeggen. De namen diezenoemt, zeggen me weinig. „Daar staatvoor een vermogen!” zegt ze onthutst. „Midden op ditautokerkhof!” Dan schiet ik in de lach.„Hé, jij wist toch niksvan auto’s?” Zonder piep rijden we even laternaar huis, Jannymet het besef datautoproblemen in het buitenland prima oplosbaar zijn,ikinhet besef datHubert-anders dan zijn chaotisch garage doet vermoeden-wel weet wat hij met auto's doet.

Volgende keer: Insluiper

VACATURE ALERT

Operationeel manager

(11), Sierra Leone

Me nen

Hawanatu SPONSORT OOK EEN

teun kunnen we meer kinderen zoals een sterke start op school geven. ro per maand krijgt een kind toegang t k onderwijs, maaltijden en medische zorg

RT U DIT SCHOOLJAAR KIND?

tot zorg.

WOORDENDAAD.NL/SPONSOREENKIND

Benjeondernemendenwerkjegraagindekinderopvangbranche?AlsoperationeelmanagerbijElorahzorgjevoor dedagelijkseaansturingvanonzevestigingsmanagers.Je stelt doelen op gericht op kwaliteit, beleid, financiën en scholing. Je coacht, inspireert en begeleidt medewerkers omdejuisteresultatentebehalen

Vrijblijvendkennismaken?

Ineenpersoonlijkgesprekleer ikjegraagkennen.

ArcoGrisnigt directeurElorah

Werken in de kinderopvang vanuit een christelijk reformatorische identiteit?

Bekijk ook onze andere vacatures:

Pedagogischmedewerker

Grafhorst|Vlaardingen|Goes| Delft|Teuge|Apeldoorn

Pedagogischbeleidsmedewerker

Een vertrouwde omgeving voor uw kind

Met de Bijbel als basis ontdekt uw kind, samen met leeftijdgenootjes, de talenten die het van God heeft ontvangen. De groei van uw kind op het gebied van taal, rekenen en sociaal-emotionele vaardigheden wordt gestimuleerd als goede voorbereiding op de basisschool.

UvindtvestigingenvanElorahin:

•Gelderland

•Zeeland

•Utrecht •Zuid-Holland

•Overijssel

Vindeenvestiging bijuindebuurt.

Eens kennismaken?

Maakeenafspraakvia (0113)760240vooreen rondleiding.

Goed eten

Romke Rozema is chirurg in opleiding bij Medisch Centrum Leeuwarden.

„Hetalbumine-eiwit inuwbloed is te laag, dat betekent datuteweinig voeding krijgt.” Ik zitbij een 61-jarige, nuchtereFries met darmkanker. Gisterenhebben weeen deel vandedikkedarm met de tumor verwijderd.Deoperatie is geslaagd. Nu herstellen.

„u hoeft vandaag niet gelijk aan deboerenkool”, zeg ik gekscherend.„Begin maarmet licht verteerbarevoeding, zoalsyoghurt of vla. De komende dagen gaanwehet eten voorzichtig uitbreiden.”

Ook voor de chirurgisvoeding een belangrijk onderwerp. Datpatiënteningoede voedingstoestand minder complicatieshebben en sneller herstellen, is bewezen. Ook voor de genezing vanwonden is dit belangrijk.

Bij deze operatie aan de dikkedarm hechtenwe twee gezonde stukjesdarmaan elkaar,waarna die langzaam weer vastgroeien. Regelmatigzien we lekkagevan dezedarmverbinding bij patientenmet een slechtevoedingstoestand. Van de buikvliesontstekingdie hierdoorontstaat, worden patiëntenernstig ziek.

Vaak sturen we hen al vóór de operatie naar de diëtist, die niet alleenadviezen geeft, maar ook bijvoeding kanvoorschrijven.„Better in, better out”, is het motto. Na de operatie startenwede voeding zo snel mogelijk weer op.Eventueel via het infuus

Overigens is het ook niet onbelangrijk wat de dokterzelf eet. Patiëntentrakteren vaak bij ontslaguit het ziekenhuis. De hazelnootvariant vanhet welbekende bedankchocolaatje is mijn absolutefavoriet.Daarnaasthebben op de afdeling geen gebrek aan appeltaart, slagroomtaart,frikandelbroodjes,autodrop, winegums,

Op de afdeling is er geen gebrek aan appeltaart

lolly’s, spekjes, zuurstokken, chocoladerepen, bonbons, pindarotsjes, chips, noten, stroopwafels, kandijkoekjes, roomboter kano’sengevulde koeken. aan calorieën geen gebrek. Vandaag weer veel te veel traktaties gehad.Niet gevoed, wel gegeten. Morgen weer strakaan het dieet.Zoalsdedokterhet altijd zegt: snoep verstandig,eet een appel!

Heel vroeg, nog voordat we naar ons werk moeten, gaan we naar de heide. We lopen een klein bosje in en daar is hij ineens. Vlak voor ons. Een wolf. De Schotse hooglanders vinden zijn aanwezigheid maar niets en jagen het dier hard loeiend op. Niet iedereen is blij met de wolf in Nederland. Maar het is wel een prachtig gezicht zoals hij daar staat in de paarse heide.

IK DOE WAAR IK ZIN IN HEB – DAT IS ONTSPOORD AUTHENTICITEITSDENKEN

Authentiek zijn

TEKST: NICO VAN DER VOET

ls ik tegen theologiestudenten die stage lopen, zeg: „Denk erom dat je netjes gekleed bent als je op pastorale bezoeken gaat!” reageren sommigen met „Hoezo? Ik mag toch mezelf zijn?” Mijn antwoord is dan: „Als je stage loopt, moet je je professioneel gedragen. Daar hoort gepaste kleding bij. En in je rol moet je inderdaad gewoon jezelf zijn. In een verpleeghuis loopt het schoonmaakpersoneel ook in blauwe jasjes. Ik hoop dat die mensen én professioneel zijn én zichzelf zijn!”

Deze discussie heeft alles te maken met het thema van deze bijdrage. Authentiek zijn

Dat is al lang een bekend woord in de filosofie. Het heeft dan te maken met bewust vanuit jezelf leven.

Ook in het populaire taalgebruik bedoelen we dat er nog steeds mee. Iemand is authentiek als hij werkelijk zichzelf is, geen toneel speelt, niet doet alsof. Dat maakt een authentieke persoon betrouwbaar. Als hij iets zegt, meent hij wat hij zegt Want als hij twijfelt, zegt hij dat er gewoon bij. Als hij iets niet weet, doet hij niet onnodig wijs om dat te verbergen. Iemands buitenkant is in overeenstemming met zijn binnenkant. Als ik een cadeau geef en ik vraag of die ander dat mooi vindt, geeft een authentiek persoon een eerlijk antwoord. Zijn buitenkant (wat hij zegt of doet) is in overeenstemming met zijn binnenkant (wat hij voelt of denkt). Hij kan mij daarmee

teleurstellen, maar hij weet dat dat de prijs van eerlijkheid is.

Een authentiek iemand doet zich nooit groter, stoerder, dapperder, liever of slimmer voor dan hij is. Hij doet ook niet vromer dan hij is. Hij is echt. Hij is zichzelf. Hij zegt wat hij zelf wil. Dat betekent ook dat hij soms een eenling is. Iedereen wil op zondag gaan barbecueën en hij zegt gewoon „Ik doe niet mee. Op dat tijdstip zit ik in de kerk.”

Iedereen is tegen een bepaald politiek standpunt en hij is in zijn eentje vóór, ook al verspeelt hij daarmee waardering van sommige anderen.

Een authentiek iemand is trouw aan zichzelf, ook al zou het beter uitkomen om toneel te spelen en met anderen mee te praten Wie authentiek is, heeft ook geen moeite om fouten toe te geven en schuld te belijden. Wat hem dwarszit, legt hij gewoon op tafel

Denk even goed na: kent u mensen die op deze manier écht zijn?

Ik zag pas een oud interview met majoor Bosshardt. Ik dacht: zij was wat we tegenwoordig een authentiek persoon noemen. Ze ging met prinses Beatrix over de Wallen, ze gaf interviews, ze werkte met prostituees. Alles deed ze met hetzelfde gemak, dezelfde eenvoud en vanuit een hoogstaand innerlijk leven. Het was haar om het even of ze belangrijke mensen sprak of mensen aan de rand van de samenleving Liefde dreef haar en ze schepte daar niet over op U kunt andere mensen noemen, wellicht in uw eigen familie- of vriendenkring. Ik hoop dat het er veel zijn.

Het was majoor Bosshardt om het even of ze belangrijke

mensen sprak of mensen aan de rand van de samenleving

Op je tenen lopen

Het is belangrijk dat wij authentiek zijn. Dat geeft namelijk innerlijke rust. Van toneelspel wordt iemand moe. Je gaat op je tenen lopen. Je ontwikkelt faalangst of angst om door de mand te vallen.

Als je een trauma hebt opgelopen en je gaat net doen alsof je gelukkig bent, vergt dat veel energie. Als je jarenlang met een geheim rondloopt en je moet voortdurend op je woorden letten om dat niet te verraden, word je gestrest Als je ouderling bent en eigenlijk past het niet bij je, want je zit zelf te worstelen met het geloof, houd je dat niet vol Van je eigen gespeelde vroomheid word je misselijk. Net doen alsof je van je vriendin houdt, uit medelijden, levert een hopeloze relatie op. Authenticiteit staat voor eerlijkheid en openheid. Dat maakt communicatie zo veel gemakkelijker! Mensen weten waar ze met ons aan toe zijn. Ze weten wanneer ik iets verlang, maar ook wanneer ik hulp nodig heb omdat ik ergens niet uitkom. Ze waarderen mijn raadgevingen en geven mij raad. Ze durven boos op mij te worden, want ze weten dat ik ook daar eerlijk op reageer en niet zielig in een hoekje ga zitten. Staan voor je eigen innerlijk is dus ook staan voor je eigen overtuiging. Dat mag een niet-christelijke persoon doen. Dat mag een christen evengoed doen, niet gespeeld, maar écht. Alleen dan maakt het indruk op andere mensen. Je hoort dat soms ook zeggen, bijvoorbeeld over christelijke politici. Toen ds H.G. Abma de Tweede kamer verliet, zei kamervoorzitter Dolman treffend: „U was niet, met een dichtregel van Willem Kloos, een god in het diepst van uw gedachten, maar God was wel in het diepst van uw gedachten!”

Dat was prachtig. Abma werd

door een socialistische collega geëerd als een authentiek christen.

Op de troon

Toch wringt er iets Zijn boze boeren ook authentiek? Ik denk het wel. Hun gemeende verontwaardiging steken ze niet onder stoelen of banken. En transgenders? Jazeker. Zij beroepen zich op hun authenticiteit. „Ik voel mij… Ik wil eindelijk mijzelf zijn…

Kinderen die niet meer naar de kerk willen gaan, zijn ook authentiek. „Ik ga liever hardlopen dan dat ik opgeprikt in de kerk niet zit te luisteren naar een saaie preek.”

De predikant die in spijkerbroek en trui de kansel opgaat, is ook authentiek. Dat past beter bij hem dan een zwart pak, zegt hij. Ik oordeel niet over de oprechte overtuiging van anderen. Ik ben alleen bang dat authenticiteit zo belangrijk is geworden dat een gesprek over persoonlijke keuzes die mensen maken, bijna niet meer mogelijk is. Veel in het leven draait om ”Wees jezelf!”

”Welkom zoals je bent!”

Authenticiteit moet echter niet worden wat ik zojuist aanhaalde van Willem Kloos, namelijk dat wij een god worden in het diepst van onze gedachten. Zijn gedicht gaat verder met „en zit in ’t binnenst van mijn ziel ten troon”.

Willem Kloos heeft het in 1894 over de authenticiteit van hem als dichter. Die authenticiteit waaiert tegenwoordig nog veel breder uit. Het ik zit in ons binnenste op de troon – waar God moet zitten. Ik praat nu over onszelf en niet over anderen Ik kan ook op mijn troon zitten, terwijl ik een zwart pak draag, terwijl ik in de kerk welwillend zit te luisteren, de overheid in alles volg of me zelf 100 procent man voel.

Het authenticiteitsdenken kan haaks staan op de Bijbelse boodschap. Johannes de Doper en de Heere Jezus preken, in navolging van de oudtestamentische profeten, dat mensen juist niet zichzelf mogen zijn en blijven, maar dat zij zich moeten bekeren. Paulus roept mensen op tot een nieuwe gezindheid. Het oude ik moet als een kleed afgelegd worden en een nieuw ik aangetrokken.

Een relationele authenticiteit Christelijke authenticiteit is altijd gekoppeld aan relaties. De belangrijkste is de relatie met God. Ik mag mijzelf zijn in verbinding met Hem Dat is ook: in gehoorzaamheid aan Hem. Als ons oude ik met Christus sterft en ons nieuwe ik met Christus opstaat in een ander leven, is dat een geschonken ik. ”Mijzelf zijn” is een gave van God en kan eigenlijk alleen in afhankelijkheid van Hem evenwichtig beleefd worden

Even belangrijk is de relatie met onze naasten. Dat zijn de mensen die ik ontmoet, maar ook ons voorgeslacht ”Mijzelf zijn” bestaat niet uit breken met alle verbindingen en een eigen ik ontwerpen. Dan wordt mijn authenticiteit een uniek soort eenzaamheid Ik mag mijzelf zijn in liefdevolle en respectvolle verbindingen met anderen. Authentiek zijn is niet in beton gegoten. Dat groeit bij het volwassen worden, door het voortdurende gesprek met anderen. Ik hoop dat de studenten mij begrijpen. ”Ik mag mijzelf zijn” is niet ”Ik doe waar ik zin in heb, laat de mensen daarvan maar denken wat ze willen denken”. Dat is ontspoord authenticiteitsdenken. Ik wil het hen graag verder uitleggen.

Danielonline.nuisonsplatformvoorjongeren,met blogs, video’s en podcasts overallerleithema’s.Veelhiervanistegebruikentijdens,ofals voorbereidingopeenverenigingsavond.OfomgewooneensviaWhatsApp metjongerentedelen.Maakkennismethetuitgebreideplatform

Jij bent één van de schakels om jongeren ermee in aanraking te brengen!

Leidinggevende of docent?

Laatjeinspireren.Vierjongerenwerkten sameneenserievideo’suitoverdebrieven aandezevengemeenten.Decombinatiemet animaties maaktzeheelaansprekend.Bij dezevideoserieisookeenpodcastserie,voor extraverdieping.

Gebruikhetmateriaalvoor jouwinleidingofles.Ofdeel hetmetjongerenviajullie WhatsApp-groep

Te grote broek

Wim Donker, echtgenoot, vader, opa.Was de oudste (politie-) rechter van rechtbankDen Haag.

De jongedamezat keuriggekleed in hetverdachtenbankje. Gedagvaard, omdat ze driekeer binnen vier maandenwas gepakt bij het afleverenvan harddrugs.Zeleek het vriendinnetjetezijnvan een bij de politie bekende drugsdealer.

Ze reed rond in een door hem gehuurde auto, verscheen bij zwaarverslaafden aandedeur en wasereven laterweer vandoor.Deafnemers bekenden grif datdeverdachte netdrugs had afgeleverd. Ze werdaangehouden. In de auto werden pakketjes met drugs aangetroffen en ruim vijfhonderdeuro, in briefjes vantien en vijf. De autoging naar de verhuurder terug. Het geld en de drugs werden in beslag genomen

Bij de politieberiep verdachte zich op haar zwijgrecht.

Drie weken laterwerdzeweer gepakt, toen in de autovan het vriendje. Weer werden drugs en contanten aangetroffen. De auto, hetgeld en de drugs werden inbeslag genomen. Weer beriep verdachte zich op haar zwijgrecht. Het vriendjevroeg en kreeg de auto terug. Hij wist niet datzijdealde. Hij had de auto meegegeven omdatzemoest gaan solliciteren

Vier weken laterwas het opnieuw raak. agenten hadden gezien datze, weer vanuit de autovan het vriendje,ietsbijeen verslaafde afleverde en hielden haar aan.Hoe ze ook zochten, in de

auto werden geen drugs en geld aangetroffen. Verdachte werdmeegenomen naar het bureau Bij het fouilleren viel op datmevrouwwel een erggrote onderbroek aan had. Die bleek als bewaarplaats te dienen voor de drugs en het geld

Agentenhaddengezien datzeietsafleverde

Verdachte bekende op de zittingalle feiten Ze vertelde datzeerg onder druk stond. Ze werdbedreigd en mishandeld. Wie datdeed, durfde ze nietvertellen.Opmijn suggestie dat het (inmiddels ex-)vriendje de boef was, wilde ze nietreageren. Omdatzedelaatstetijd niet meer met justitie in aanraking wasgeweest, verder een blancostrafblad had en inmiddelseen opleiding volgde, heb ik haar een forse taakstraf opgelegd. De autoenhet geld heb ik verbeurd verklaard. Die schademoet het (ex-)vriendje maar lijden

Kennis van zaken

Een dieet met veel suiker en vet is ongezond. Dat wist iedereen al. Wetenschappers hebben nu ook ontdekt hoe dat komt.

TEKST: BaRt VaN DEN DIKKENBERg

ZWART GAT IN HET LAB

Zwarte gaten spreken tot de verbeelding: alles verdwijnt erin, zelfs licht. En er keert niets uit terug. Wetenschappers van de universiteit van amsterdam hebben een zwart gat nagebootst in een laboratorium. Dat was bedoeld om de zogeheten Hawkingstraling te bestuderen. Kosmoloog stephen Hawking veronderstelde dat toevallige kwantumfluctuaties de ruimtetijd zouden kunnen verstoren,

waardoor toch deeltjes zouden kunnen ontsnappen aan een zwart gat. als dat zo is, ligt daar voor natuurkundigen mogelijk de sleutel om Einsteins algemene relativiteitstheorie (die een ononderbroken vierdimensionale ruimtetijd beschrijft) te verbinden aan de theorie van de kwantummechanica. De wetenschappers zouden dan beter begrijpen hoe zwaartekracht werkt. Dat was tot voor kort onmogelijk.

Diamant in 5 minuten

Kost het miljarden jaren om diamanten te vormen? Dit is wel de gangbare gedachte. Ervoor nodig is: veel tijd, extreme druk en hoge temperaturen. Onderzoekers van het Institute for Basic Science in Zuid-Korea zijn er echter in geslaagd binnen enkele minuten diamanten te maken bij een gewone luchtdruk van 1 bar. Een temperatuur van 1025 graden Celsius was wel nodig. Ze gebruikten een mengsel van vloeibare metalen. Het metaal werd zeer snel verwarmd en afgekoeld. Daarbij werd het mengsel blootgesteld aan een combinatie van methaan en waterstof. Onder deze omstandigheden verspreidden de koolstofatomen uit het methaan zich in het gesmolten metaal en vormden binnen vijftien minuten de eerste kleine diamantkristallen zich.

6G-net 500 keer sneller dan 5G

Het 5G-netwerk voor mobiele telefonie is nog niet eens overal uitgerold of 6G dient zich aan. Uit een demonstratie in Japan bleek onlangs dat een prototype van een draadloos 6G-apparaat 500 keer sneller is dan een gemiddelde 5G-smartphone. Die enorm verbeterde snelheden zijn volgens de onderzoekers vooral nuttig om razendsnelle communicatie tussen autonome voertuigen mogelijk te maken.

Wetenschappers maakten een

zwartgat in het lab; je zouer toch niet durven komen?

JE KUNT BETERGEZOND ETEN

Hoe komt het datongezonde voeding kanker kan veroorzaken? Wetenschappers uitsingaporeen groot-Brittanniëontdektenonlangs hoe datwerkt. De sleutel ligt bij een gen met de naam BRCa2. Dat gen onderdruktdevorming vantumoren.Elkecel heeft er twee van. alsbeide uitgeschakeld zijn, kunnen kankercellen ongebreideld groeien.Het team onderzocht mensen dieéén defectBRCa2-gen hadden geërfd. Eénbeschadigd gen leverde geen groei vankankercellen op. Maar de cellen vandeze mensen warenwel gevoeliger voor methylglyoxal (MgO). MgOontstaatwanneer cellen glucose (suiker) afbreken. Hoge MgO-niveaus onderdrukkendewerking vanhet BRCa2-gen, waardoor het risicoopkanker toeneemt. Bij mensen met diabetes en mensen met een suiker- of vetrijk dieet, zijnde MgO-waarden gewoonlijkverhoogd.

Elektriciteitsopslag via gepompte waterkracht Elektriciteit wordtopgeslagen door watervan een laaggelegennaar een hoger gelegenreservoir te pompen. Bijteweinigwind- of zonne-energie stroomtwater terugnaar beneden, waarbijhet turbines laat draaien om energie op te wekken

Bovenste reservoir

Francis-turbines: Meestgebruiktetype hydroturbine -geeft rendementen van tussen80% en 95%

1 Pompaccumulatie: Opbrengstzonnepanelen en windturbines gebruikt om water vanonderstenaar bovenste reservoirte pompen, enkelehonderden meters hoger 2 Ondergrondsepompen: Omkeerbare Francis-turbines, krachtig genoeg om waterdoor 10 meterbrede schacht omhoog te pompen meteen snelheid waarmeeeen Olympisch zwembad in 6seconden is gevuld 3 Piek in vraag: Waterwordt onder immensedrukuit bovenstereservoir geloosd. Waterlaat turbines achteruit draaien, waardoor dezeelektriciteit genereren

Onderste reservoir

Gepomptewaterkracht: Levensduur vanmeer dan 50 jaar, vergeleken metbatterijen, die 8tot 15 jaar meegaan

Bronnen: Andritz, Arena, Science

HOE IS HET NU MET?

Lennart Blokland kreeg drie keer kanker. Met zijn vrouw Jasmijn blikt

hij terug op de ingrijpende stamceltransplantatie die hij onderging.

Het was lang onzeker of en ook hoe hij uit de behandeling zou

komen

„Ik ben Lennart 2.0 geworden”

Voor de derde keer kreeg hij kanker. Daarom onderging Lennart Blokland (32) eind 2020 een stamceltransplantatie. Nu blikt hij met zijn vrouw Jasmijn (30) terug op de spannende tijd die achter hen ligt. ,,Het is heel bijzonder hoe goed het met me gaat”

TEKST: JACOMIJN ARIAKHAH BEELD: CEES VAN DER WAL

De eerste grote verandering met vier jaar geleden valt meteen op: hun huis.

In 2020 was dat een klein appartement in Hardinxveld. Maar nog voor de stamceltransplantatie kochten ze hun eerste gezamenlijke woning, dicht bij het water in Sint-Philipsland, waar ook Jasmijns familie woont.

Het echtpaar heeft de afgelopen jaren leren genieten van kleine dingen. Van de rust in het Zeeuwse dorp en van de Oosterschelde die op zo’n honderd meter van hun huis tegen de dijk aan klotst. LENNART: „Als ik nu in Hardinxveld kom, vind ik het er ineens heel druk lijken Hier is het heerlijk rustig. Wanneer ik ga hardlopen, ben ik zo in de polder.”

Vanzelfsprekend is het allerminst dat ze dit leven kunnen leiden Niet alleen was het de vraag óf Lennart de ingrijpende behandeling in 2020 zou overleven, maar ook hóé.

JASMIJN: „Verschillende van de mensen die we in het ziekenhuis hebben leren kennen, zijn inmiddels overleden. Ook kennen we veel mensen die er grote gevolgen aan overgehouden hebben. Terwijl voor ons het leven weer zo goed als normaal is.”

Hodgkin

In 2017 wordt Lennart voor het eerst ernstig ziek Hij geneest, maar de ziekte van Hodgkin komt in februari 2020 terug. Lennart krijgt een stamceltransplantatie en chemokuren. Opnieuw lijkt hij genezen. Totdat in september 2020 zijn klachten voor de tweede keer terugkeren. Zijn enige optie is een nog zwaardere behandeling: een allogene stamceltransplantatie. Stamcellen van een donor moeten ervoor zorgen dat het lichaam de kans krijgt met een schone lei te beginnen. Het stel besluit na het slechte nieuws in september nog de volgende maand te trouwen. Want hoe Lennart uit de behandeling zal komen, is onduidelijk. De kans dat hij na de allogene stamceltransplantatie blijvend geneest, is 60 procent.

Net voor Kerst, op 23 december, wordt hij opgenomen in het ziekenhuis. Voorafgaand aan de behandeling krijgt Lennart chemotherapie om zijn lichaam te verzwakken, zodat zijn

eigen stamcellen niet gelijk de stamcellen van de donor doden LENNART: „Daarna hebben de nieuwe stamcellen geleidelijk aan mijn lichaam overgenomen. Medicatie zorgde ervoor dat het niet te snel zou gaan.” JASMIJN: „Anders krijgen de nieuwe stamcellen door dat ze in een vreemd lichaam zitten, en geven ze een afstotingsreactie.”

Jasmijn haalt een fotoboek van de kast. Daarin bewaren ze de herinneringen aan die periode. Het zijn beelden van Lennart gedurende zijn behandeling. Ze laat een foto zien waarop zijn bloedgroep staat: A-positief. Het lijkt een nietszeggend beeld, maar dat is het niet. LENNART: „Mijn bloedgroep is veranderd Voor de stamceltransplantatie was die O. kun je nagaan hoe ingrijpend de behandeling was. Vergelijk het met een computer vol virussen waarop een nieuw besturingssysteem wordt geïnstalleerd. Zoiets is met mijn lichaam ook gebeurd. Mijn hele immuunsysteem is vervangen Ik ben nu Lennart 2.0.”

”De kans dat Lennart blijvend zou genezen, was 60 procent”

De kerstdagen, twee dagen na Lennarts behandeling, zijn de vreemdste feestdagen ooit, herinnert Jasmijn zich. Ze is van plan met Kerst naar haar ouders te gaan Maar omdat elke bacterie en elk virus gevaarlijk kan zijn voor Lennart, ziet ze ervan af. „Dus ben ik bij Lennart in het ziekenhuis gebleven. Ik had voor mezelf een feestelijk toetje meegenomen Lennart at niks, dat kon hij niet.”

Balanceren

In januari 2021, nog geen twee weken na de behandeling, wordt Lennart flink ziek. HIJ: „Ik heb van die tijd niet veel meegekregen, omdat ik er slecht aan toe was. Het is toen echt spannend geweest.”

Lennarts bloedplaatjes zijn te laag, waarna hij bloedtransfusies krijgt. JASMIJN: „Hij had een hb van 2. Er was een bacterie gevonden in zijn aderen, waarvoor hij een antibioticakuur

kreeg.Hij ontwikkeldeblauweplekkeninzijn gezichtenkon twee wekennieteten. Op een gegevenmomenthad hij15kiloaan vochtophoping en zijn zuurstofgehaltewas veel te laag.”

De artsen kunnenJasmijn niet geruststellen. Ookzij wetenniethoe Lennart uitdezeperiode zalkomen. JASMIJN: „Lennartsgezondheid wasals eenconstantbalancerenopeen dun touw.Dan weer hier een pilletjeerbij voor het evenwicht, danweer daar.Ensomswas het even wachtenomtekijkenofhet lichaamzelf in balans zoukomen.Dokters hebbenindie periodenietzoveelinvloed op de uitkomst van de behandeling.”

Vrijwelelkedag zitJasmijn naasthaarman in hetziekenhuis. „Vaakzat ik zo’n zesuur op een stoeltje naastzijnbed.Ikwerkteeen paar uur op mijn laptop en namelkedag watzorgverlof op.Tweekeerisook Lennartsmoeder

geweest. Andere familieleden mochtennietbij hemkomen,vanwege hetrisicoopvirussen.”

Opeens, kort na hetdieptepuntvan 10 januari, knaptLennart op.Jasmijn valt bijnaomvan verbazingals ze hemtweedagen laterrechtop in een stoelaantreft. LENNART, lachend: „Op 14 januarimocht ik zelfsweer naar huis.” JASMIJN: „Dat haddenwetotaalnietverwacht. Maar zijn waardenwaren goed en hijwilde zo graagthuis zijn.Hij vertikte hetomineen rolstoel naar buiten te worden geredenenis zelf hetziekenhuisuitgelopen.”

Nú komt hetgoed, denkthet stel.Maarzoverishet nogniet. LENNART: „Ikkreeg het BK-virus,wat ik hetplasvirus noem.Dag en nachtmoest ik continunaardewc. Teldaarbij op datiknog 15 kilo aanvocht kwijtmoest Datwas mentaalenorm zwaar. Ik konnog nietsenzat de uren wegtekijken. Op een gegevenmomenthield ik hetnietmeer uit.”

JASMIJN: „Een week erna kreeg hij allemaal kleine vlekjes: een afstotingsreactie. Dat hoort bij een stamceltransplantatie.” LENNART:

„Prednison heeft daartegen geholpen. Ik voelde me toen al snel wat beter. Ik kon weer eten. En wat ik ook naar binnen stopte, ik kwam niet aan. Een teken dat mijn lichaam keihard aan het werk was.” Met een lach: „Jasmijn was er bijna jaloers op.”

Als het leed bijna geleden lijkt, krijgt hij in maart nog een ander virus. Een antibioticakuur slaat niet aan. Daarom wordt hij in het ziekenhuis aan het infuus gelegd. JASMIJN:

„Een maand later zouden we de sleutel van ons nieuwe huis krijgen, dus we knepen ’m wel een beetje.”

Tijdens de verhuizing is Lennart gelukkig alweer thuis. Maar hij doet rustig aan. Ook in de maanden erna blijft het echtpaar

voorzichtig, want net als bij een kind is het nieuwe immuunsysteem van Lennart erg vatbaar voor virussen. Alles wat aan ziektekiemen voorbij komt, pikt hij meteen op. Er komt een scan om te zien hoe zijn lichaam eraan toe is Even is de uitslag spannend, want de artsen zien iets, maar weten niet of dat een tumor is of littekenweefsel. Het blijkt het laatste te zijn. Lennart is schoon, in remissie.

HIJ: „De kans dat de ziekte van Hodgkin nu nog terugkomt, is praktisch even groot als bij ieder ander.”

Lennart merkt wel dat zijn lichaam nog lang kwetsbaar blijft. Zo ligt hij anderhalf jaar na de transplantatie ineens met een longontsteking in het ziekenhuis Als het stel kort daarna besluit om samen op stedentrip naar Stockholm te gaan, krijgt hij daar waterpokken en gordelroos LENNART, terugdenkend aan die

pijnlijke periode: „Het was heel heftig.” Met een knipoog: „Ik had niet één gordel, maar wel twee.” JASMIJN: „Op karakter is hij die dagen de stad door gebanjerd. Eenmaal thuis werd Lennart voor een paar dagen opgenomen. Toen zei hij: „Ik ga de komende vijf jaar niet meer naar het buitenland toe.” Hij vertrouwt zijn eigen lichaam niet meer.”

Energie

Nu de transplantatie al bijna vier jaar achter hen ligt, merken de Bloklands dat Lennart niet meer van elk virus ziek wordt. En dat hij sneller herstelt dan eerst. Lennart, bijna verheugd: „Laatst kwam er een virus voorbij waarvan Jasmijn zieker werd dan ik.” ZIJ, met een lach: „Dat was nog niet eerder voorgekomen. Over het algemeen is Lennart nu net zo vatbaar voor dingen als ik.”

Vermoeidheid blijft wel een dingetje. LENNART: „Ik ben heel blij met hoe het gaat. Ik werk bijvoorbeeld fulltime, en het is echt niet vanzelfsprekend dat dat kan. Maar ik blijf minder energie houden dan vroeger.” JAS-

MIJN: „Daarom proberen we bewust gezond te leven: regelmatig bewegen, gezonder eten en de week niet te vol stoppen met afspraken.”

De ziekte van Lennart heeft, zeker in het begin, ook invloed gehad op hun huwelijk.

JASMIJN: „Ik heb me heel lang verantwoordelijk gevoeld voor hem en deelde als een apotheker iedere avond zijn pillen uit. En ik heb lang alles in het huishouden voor mijn rekening genomen Nu hebben we daarin wat meer evenwicht gevonden.”

Of ze zich weleens eenzaam heeft gevoeld tijdens het ziek-zijn van haar man? „Daar stond ik niet bij stil Je gaat gewoon door Het scheelt dat veel mensen om ons heen regelmatig naar mij vroegen. Een keer stond de buurvrouw bijvoorbeeld ineens voor de deur met een bloemetje. Superlief. En ik kreeg veel kaarten, dat deed me goed. Van mijn werk kreeg de ruimte om er voor Lennart te zijn.”

Hoe moeilijk ook, Lennarts ziekte heeft hen veel gebracht. Niet alleen hun relatie verdiepte zich snel Ook hebben ze ervaren dat God er was in de nood. JASMIJN: „We moesten de zorgen over Lennarts gezondheid volledig uit handen geven En toen is het toch goedgeko-

men.” LENNART: „Ik zie het als de route die God voor mij in petto had. Dat heeft eigenlijk alleen maar een positieve uitwerking op mijn geloofsleven gehad. Nu zal ik moeten nagaan wat God verlangt van mij. Want ook al hebben we het een en ander meegemaakt, het gevaar blijft dat we dat langzaam vergeten en weer teruggezogen worden in de wereld.”

toekomst

Wat hun toekomst betreft: sommige gevolgen van de ziekte en de behandelingen zijn blijvend van aard. Niet alleen is Lennart vaak

”Of we ooit kinderen krijgen, is iets wat we in Gods handen leggen”

vermoeid Hij heeft ook last van neuropathie: kramp in zijn spieren. JASMIJN: „Dan maakt hij me midden in de nacht wakker en staat zijn teen helemaal scheef.”

Ook kan hij verlate effecten van de chemokuren krijgen, zoals botzwakte, een hoge bloeddruk of een andere vorm van kanker. „De kans is groot dat mensen als ik eerder overlijden door alles wat ons lichaam heeft moeten doorstaan.”

Ingrijpend voor het echtpaar is de wetenschap dat ze waarschijnlijk nooit op een natuurlijke manier kinderen zullen kunnen krijgen.

JASMIJN: „Dat hebben we geaccepteerd. We weten dat er waarschijnlijk medisch wel opties zijn, maar hebben het idee om daar iets mee te doen losgelaten. Ons leven heeft niet pas zin als we een gezin gesticht hebben, we hebben het samen ook gewoon heel erg goed Of we ooit kinderen zullen krijgen, is wederom iets wat we echt in de handen van God leggen.”

De anonieme stamceldonor hebben ze met een brief bedankt JASMIJN: „Hij heeft Lennarts leven gered, zonder ook maar iets van eigenbelang. Stamceldonoren als hij zijn nog steeds hard nodig We hopen daarom dat meer mensen zich hiervoor zullen opgeven. Want wie weet, zit er nu wel iemand op jouw cellen te wachten.”

Vereniging Zondagsrust: ‘Uit liefde’

Als het aan de Vereniging Zondagsrust ligt, wordt het op zondag ‘gewoon’ écht rustig. Dan staan de fabrieken stil, zijn de winkels dicht en wordt er niet onnodig gebruik gemaakt van vervoersmiddelen. Op de homepage van de vereniging wordt dit direct uitgelegd: ‘Dit is de dag, dien de HEERE gemaakt heeft; laat ons op denzelven ons verheugen en verblijd zijn.’

De vereniging Zondagsrust heeft ‘oude papieren’ Bestuurslid P Hartog: „Ons principe berust op de Bijbel als Gods Woord en dat is al heel oud, maar nog steeds hoogst actueel. Gods Woord is niet onduidelijk als het over Zijn dag gaat. Dat is ons uitgangspunt. De zondag is een dag aan Hem gewijd en bovendien heilzaam voor de mensen. We zijn daar als samenleving ver, heel ver bij vandaan als het over de heiliging van Zijn dag gaat.”

De vereniging werd in 1954 opgericht, een jaar nadat de Zondagswet in Nederland werd verruimd. Hartog: „Het directe gevolg hiervan was dat voor veel mensen Gods dag tot een gewone werkdag werd verlaagd en dat de Bijbelse normen werden verloochend. Daarom is in 1954 de Nederlandse Vereniging tot bevordering

van de Zondagsrust en de Zondagsheiliging opgericht. Wij beschouwen de zondag als een rijke zegen. We zouden uit eerbied voor Gods instellingen, de rustdagviering graag op alle terreinen van het leven in ere hersteld zien. Daarom zien wij het als onze taak en roeping om ook hen die van de kerk vervreemd zijn, te wijzen op het gebod van de Heere inzake de wekelijkse rustdag. De vereniging is interkerkelijk en staat buiten elke politieke richting.”

Ds. Van Prooijen

De directe aanleiding is eigenlijk een persoonlijke ervaring van de eerste voorzitter van de vereniging, vertelt Hartog. „Toen dominee J. van Prooijen nog een jongen was, was deze bepaald geen meegaande zoon van godvrezende ouders. Hij besloot op zondag (1

mei, de dag van de arbeid) naar Antwerpen te gaan om festiviteiten bij te wonen. Zijn moeder waarschuwde hem met de woorden ‘Jacob, je ontheiligt de zondag. Je zult als een andere Jacob terugkomen dan dat je bent weggegaan. Precies op die dag greep de Heere in en zette de jonge Van Prooijen stil. Helaas leefde hij nog enige tijd over de overtuigingen heen, totdat de Heere hem in zijn verlorenheid plaatste Daarna mocht hij ook de Middelaar leren kennen. Toen werd de zondag voor hem ‘heilig’ Hij zag ook in dat de samenleving zo ver bij God vandaan leefde als het om de zondag ging en wilde daar iets aan doen. Hij zocht een aantal gelijkgezinden op en richtte de vereniging met hen op.”

Gesprek

Sindsdien zit de vereniging de andere dagen van de week niet stil. Hartog: „Wij gaan in gesprek met mensen over de zondagsrust. Dit doen wij door middel van persoonlijk geadresseerde brieven en soms volgt daarna ook een gesprek. Dat doen we met iedereen, of het nu een winkelier, een gemeentebestuurder of zelfs iemand van het koninklijk huis is Enkele jaren geleden werden we door het prinselijk paar uitgenodigd op Villa Eikenhorst in Wassenaar We zouden iets meer dan een half uur gesprekstijd krijgen, maar het werd anderhalf uur, waarbij we ook een gebed mochten doen. Helaas, en dat zien we heel vaak, word je dan bedankt voor het gesprek, maar zie je geen verandering van gedrag.

Uit liefde

Kan dat niet belerend overkomen? Hartog: „Daarvoor hebben we te waken. Ook wij zijn zondige mensen en onze boodschap is uit liefde Liefde voor God en Zijn dag. Als je er zelf achter bent gekomen, dat je een grote sabbatschender bent, ga je niet boven een ander staan. Soms is het ook moeilijk om gelijkgestemden aan te spreken. Toch doen we dat uit overtuiging dat de Heere het van ons vraagt. Als je ons in het hart kijkt, blijven we graag bij de boodschap die onze voorgangers vanaf het begin hebben uitgedragen.

Dat snijdt ook in eigen vlees: laten we het onnodig gebruik van vervoersmiddelen op zondag achterwege laten! De Engelse godgeleerde Thomas Watson zegt in een van zijn nagelaten predicaties: ‘Tolerantie is het graf voor de Reformatie. Zou dat niet mede, zou dat niet dé oorzaak zijn van dat de Heere met de werking van Zijn Geest zo ver van ons geweken is?’ Het is zeer betreurenswaardig dat de rustdag meer en meer wordt miskend. Naarmate de vreze des Heeren afneemt, neemt de ontheiliging van de dag des Heeren toe. De vrees is niet ongegrond dat het getal dergenen die Gods dag oprecht beminnen, steeds kleiner wordt.”

Voorlichting

De vereniging Zondagsrust geeft graag voorlichting, bijvoorbeeld op scholen, jeugd- en vrouwenverenigingen om mensen bewust te maken van het belang van de zondagsrust en zondagsheiliging. Verder kan de vereniging juridische bijstand en adviezen geven bij onder andere bezwaren die ingebracht kunnen worden tegen bijvoorbeeld evenementen die op zondag worden georganiseerd. „Hartog: „Op onze website zijn diverse brochures te downloaden of te bestellen. We bezoeken ook de scholen graag met voorlichtingsmateriaal en door ons uitgegeven boekjes, zoals ‘Een lied op de sabbatdag’. En natuurlijk zijn er bij ons ook stickers en folders verkrijgbaar die aandacht vragen voor het belang van de zondag.”

We hebben zo’n 150 vertegenwoordigers in het land die ons bijstaan en ons o.a. helpen bij het signaleren van situaties waarin Gods dag in het geding is.

Granola uit eigenkeuken

Zelfgemaakte granola is lekker en gezond. Deze variant, met gekaramelliseerde stukjes banaan, gaatzeker fanskrijgen.

TEKST: aNNaYILMaZ BEELD: RENatE BLEIJENBERg-VaN LEEuWEN

INGREDIËNTEN

Voor de granola: *50 ghazelnoten*50 g pecannoten*50 gpompoenpitten*25 g lijnzaad*25 gsesamzaad*100 ghavermout *1banaan* 2elpindakaas *2 el honing *snufjezout

Voor eencompleetontbijtje: *Griekse yoghurt *vers(zomer)fruit

BEREIDING

* Verwarm de oven op 160 graden.

* Mix de noten, de zaden en het zout door elkaar

* Prak de banaan fijn met een vork.

* Doe de honing met de pindakaas en de banaan in een steelpan en verwarm dit.

* Voeg daarna de mixtoe en roer alles goed door elkaar.

* Legbakpapier op de bakplaatenverdeel de granola erover

* Bak de granola in 30-40 minuten goudbruin.Halverwege eenkeer omkeren.

* In een afgesloten trommel isdegranola 7dagen houdbaar

* Voor een compleet ontbijt: Voeg een beetje granola toe aan een bakjegriekse yoghurt.Doe er ook watversfruit bij,zoals aardbeien, frambozen en blauwe of rode bessen

GEKARAMELLISEERD

In de zomerontbijt ik bijna elkedag metyoghurt, granola en vers fruit. Natuurlijk maak ik de granola zelf.De basis bestaatuit havermout en verschillende zadenenpitten. De enekeervoeg ik pure chocoladeenhazelnotentoe, de anderekeer cranberryengeraspte kokos. Je kunt veel combinaties makenen lekker variëren. In de winteriseen snufje kaneel of kardemom ook heerlijk.Dit recept,met een geprakte banaan en pindakaas, is eens wat anders. De banaan karamelliseert in de oven, datmaaktdeze granola extralekker

(advertorial)

(oud-cliënte)

3X

ZORG VOOR KIND & JEUGD

Verdriet

Terwijl Jolanda Rodenburg, getrouwd met Arnoenmoeder van tweetieners, steeds meerbeperkt wordt dooreen progressieve spierziekte, kijkt ze vooral naar de zegeningendie ze ontvangt.

Vanuit de woonkamer klinkteen, gil, gevolgddoor een doffe klap. „Help, kom snel!” roeptdochter geagiteerd. Watgebeurtdaar?Arnoismij juist naar bed aanhet helpen,met behulpvan de tillift. Zo snel mogelijkdropt hij meopbed en rentnaardekamer.

Ik blijf alleen achter, oncomfortabel liggend door de snelle landing. Ondertussen vraag ik me af wat hij indekamer zalaantreffen. De tillift bungelt boven mijn hoofd. Met gespitste oren en adrenaline in mijn lichaam wachtik ongeduldig af Niet veel laterblijktwat de oorzaak is vanhet tumult. Dochter heeft geen been gebroken, maar zit, wijzend naar poes Billy,boven op de tafel. Poes heeft via het kattenluikje in de deur een nog levende muis meenaarbinnen gesmokkeld. Het diertjerentindoodsnood door de kamer,opdevoet gevolgd door poes. Resoluut zet arno de buitendeur open en jaagt beide dieren naar buiten. De rust keert langzaam terug, terwijl we op bed een kopje thee drinken.

Dit zijn vandie momentenwaarop ik met mijn neus op mijn verlammingenwordgedrukt. Even sneluit bed springen is er niet en nooit meer bij. Het zijn momentenwaarop het verdriet om het verlies vandevele ogenschijnlijk normale handelingen, plotseling heftig opvlamt. uit het niets kanerdan een deken van

verdriet op me vallen.Het is de ”levende rouw” die zichplotseling aandient.

Het is intens om voortdurend in processen van afscheid nemen te zitten. Het is ingewikkeld om steeds weer te zoeken naar een nieuwe balans,omvervolgens door te gaan in de wetenschap dateen verdereverlammingzich

”Levenderouw” roept allerlei emotiesop

zalaandienen. Watprecies en wanneer exact, is onbekend. Er is sowieso geen zichtopeen stabiele en blijvende balans

Deze ”levende rouw” roeptonzekerheid, pijn, verdriet, angstennog allerlei andereemoties op. soms is deze rouw prominentaanwezig, somsmeer sluimerend en op de achtergrond. Het enige wat échttroost geeft in deze omstandigheden, is datgod zelfs de haren van ons hoofd heeft geteld. Het loopt Hem niet, nooit, uit de hand!

”Mochthet

uit de hand lopen, dan hebjenog altijd eenbeveiligingsknopbinnenhandbereik”

Scheldwoorden aanhoren achter de balie

Recent stapte apothekersassistente Simone vanDaalen-Koster (38)over naar de farmaceutische afdeling vanhet Prinses Máxima Centrumvoor kinderoncologie in Utrecht. Belangrijkeredenenwarendemedicatietekorten en vervelende gesprekken met klanten.„Bovendien is er in het centrum perspectief op verdere verdieping in mijnvak.”

TEKST: aD ERMstRaNg BEELD: RENatE BLEIJENBERg -VaN LEEuWEN

De inwoonster van Achterberg wist al jong wat ze wilde. „Scheikunde vond ik altijd al een boeiend vak Mijn eerste snuffelstage op de mavo deed ik bij een apotheek in Rhenen Al snel wist ik: later wil ik in een apotheek werken – zorgen voor mensen in combinatie met het in grote nauwkeurigheid bereiden van medicijnen. Die motivatie is altijd gebleven.”

Wat is er zo leuk aan scheikunde?

„Het nameten, wegen en onderzoeken Prachtig vind ik dat Na de middelbare school volgde ik drie jaar de opleiding tot apothekersassistente in Amersfoort. Met veel plezier De zorg voor mensen kwam daar ook in beeld. Dat sprak me aan.”

Wat leer je er precies?

„In de eerste plaats krijg je vakkennis. Je leert over het menselijke lichaam, de verschillen tussen man en vrouw in relatie tot medicijnen, bijwerkingen en contra-indicaties. Het kan zijn dat bepaalde medicijnen niet met elkaar mogen worden ingenomen.

Verder zijn goede omgangsvormen belangrijk. Je leert om altijd open te staan voor mensen. Rare vragen bestaan niet.”

Was het eenvoudig om een baan te vinden?

„Ik heb bij twee verschillende apotheken in Ede stage gelopen. Bij een kon ik na mijn studie direct fulltime terecht. Ik werkte er met zo’n dertig collega’s. We verwerkten duizenden recepten

Er zijn tal van ziektes, waarbij vaak niet alles tegelijk mag worden ingenomen. Het computersysteem waarschuwt daarvoor en in sommige gevallen heb je overleg met de apotheker.

Tot afgelopen voorjaar heb ik in de apotheek in Ede gewerkt, met uitzondering van een jaartje dat ik verbonden was aan de apotheek in Achterberg. Nadat die door een grote keten werd overgenomen, ben ik naar mijn oude werkgever teruggegaan.”

Je was dus een tijdje assistente in je woonplaats. Was dat lastig?

„Dan komt het er wel op aan, wat je beroepsgeheim betreft. Je komt in dit werk iedereen tegen, zelfs bekende Nederlanders Ik heb daar nooit moeite mee gehad. Ik zwijg tegenover mijn man, kennissen en tegenover mijn beste vriendin. Dat heeft nooit tot ongemakkelijke situaties geleid. Voor de

het bereiden Dat is helemaal weg.”

Wat is daarvan de oorzaak?

„De concurrentie tussen fabrikanten die zelf standaardvoorbereidingen in massa zijn gaan produceren. Geld speelt een steeds belangrijker rol Er wordt steeds meer aan banden gelegd en in regels gewrikt. En dan heb ik het nog niet over de voorschriften van de zorgverzekeraars.”

En de medicijntekorten, hoe staat het daarmee?

„Die zijn echt heel erg. Urenlang ben je bezig met de vraag of medicijnen op een andere plek verkrijgbaar zijn of met het zoeken naar vervangende middelen. Tot in het buitenland toe.

Dat je helemaal niets hebt, is een

”Je hoort van alles, over een zwangerschapstest tot en met bepaalde infecties”

cliënt aan de balie lijkt het me overigens net zo moeilijk Als ik iemand moest helpen die me kende, vroeg ik steevast of ik een collega moest roepen. Je hoort namelijk van alles, van een zwangerschapstest tot en met bepaalde infecties.”

Wat is er vooral veranderd sinds je begon?

„In deze regio waren er toen al geen apotheekhoudende huisartsen meer, maar ook in andere plaatsen zijn die inmiddels bijna of helemaal verdwenen. Toen ik begon, konden artsen nog zelf een recept samenstellen. Ze konden bijvoorbeeld aan een ontstekingsremmer een zalfje met crème toevoegen. Natuurlijk was dat gebonden aan bepaalde kaders, maar er was veel ruimte voor

zeldzaamheid. Twee keer heb ik nee moeten verkopen. In één geval ging het om een middel tegen oorsuizen Heel vervelend voor de patiënt.”

Hoe kan zoiets ontstaan?

„De tekorten hebben te maken met het inkoopbeleid. Dat wordt vastgesteld door het kabinet en de zorgverzekeraars. Dat steeds meer fabrikanten zich afkeren van Nederland, komt doordat we voor een dubbeltje op de eerste rij willen zitten.”

Hoe gaan klanten ermee om?

„Vaak denken ze dat het een centenkwestie is als ze iets vervangends krijgen aangeboden. Dat is niet het geval, want aan de werkzame stof valt niet te sleutelen Een enkele

keer geeftdie een andere bijwerking, maar hetgebeurt ook datiemand hoofdpijnkrijgtdoordathij of zij denktdat hetvervangende middel andere bijwerkingen kent.Daar moet je alsapothekersassistente tegenopboksen. Datzijnlastige gesprekken.

Anderengaanomhetzelfde medicijn in te kopen, zelf naar Duitslandof België,waarbepaalde middelenwel verkrijgbaar zijn.Somswordenze op diemanierzelfs vergoeddoor de zorgverzekeraar. Hetisnatuurlijk primaomdat te doen.Dezorgvoor mensen,daargaathet om.”

Ben je weleensonheus behandeld door klanten?

„Dat is regelmatig voorgekomen. De reacties varieerdenvan de lelijkstescheldwoordentot en metboos weglopen

Meestalkwamzoiemandlater weer terug. Danbesef je datersprakewas vanstresseneen opeenstapeling vanemoties.”

Ook bedreigd?

„Ikben niet heel bang uitgevallen. Twee keer hebikmeegemaakt datde apotheker, een heel kordatevrouw, zelf uithaarkantoor kwam en de klantdedeuruit duwde. Mochthet uitdehandlopen,dan hebjenog altijd een beveiligingsknop binnen handbereik.”

Maken mensen zich terecht zorgen?

„Agressiemag niet en moet zich natuurlijk niet richtenopdemedewerkersindeapotheek.Mensen worden niet alleen boos over het medicijnentekort,maarook over de kosten.Deeigen bijdragenstijgen zorgwekkend

Ik hebenige tijd in een spoedapotheek gewerkt, in hetweekend. Daar wordt35europer medicijn in rekening gebracht.InEde wonen

veel mensen meteen AOW’tjeen een kleinpensioen. Voor henzijn de kosten steedsmoeilijkeropte brengen. ”

Inmiddels heb je een andere baan. Washet gemakkelijk om die te vinden?

„Ikzag op een vrijdagochtend om acht uur een oproepje vanhet PrinsesMáximaCentrum.Ikheb vrijweldirecteen formulieringevuld en werd al om tien uur al gebeld Hetgaatomhet specifiekbereiden vanmedicatiesvoor oncologische behandelingen: bepaalde voedingen, chemo’sendergelijke. Datgebeurt in hetzogenaamdebackoffice. Ik werk daar twee dagenper week Deze baan brengt me weer bijmijn voorliefde voor metingen,afwegen en allerlei scheikundige aspecten.”

Je hebt geen contact met, in ditgeval, de ziekekinderen?

„Ikzie natuurlijk welhun dossiers, maar ik hebergeen gezichtbij. Natuurlijk loop ik weleensdoor de gangen en ziedan de ziekekindjes, hunverdrietige ouders en hetleed. Iederjaarkrijgen 600kinderende diagnose kanker

HetPrinses Máxima Centrum behandelteropjaarbasis meer,ongeveer 2000. Datheeftonder meer te makenmet de lengte vandebehandeling. De patiëntjes komenuit heel Nederland. Ik moet zeggendat hetcentrum op een geweldigewijze werkt. Er zijn talvan faciliteiten, activiteiten en speelmogelijkheden.”

ga je het directeklantcontact missen?

„Ikwerknog te kort in Utrecht om datgoedtekunnenbeoordelen. Aandeanderekantzijnerin hetcentrum ook assistentesdie bij onderzoekbetrokkenzijn. Dattrekt me.Misschien kanikinzo’nfunctie groeien.”

#werkenbij

Toen en nu

Dit jaar is het precies 50 jaar geleden dat de eerste collega’s hun voetstappen zetten op het VLC. Het reformatorisch onderwijs lag hen nauw aan het hart. Zij zetten met elkaar de schouders onder ons onderwijs en legden een stevig fundament.

Daar is de jaren daarna op voortgebouwd. 50 jaar later mogen kinderen nog steeds dát onderwijs ontvangen, op grond van Gods Woord.

Ligt ons onderwijs jou ook nauw aan het hart?

Bekijk onze actuele vacatures en lees verhalen uit de praktijk.

werkenbij.vanlodenstein.nl

“Met werkervaring heb je goud in handen, dat leer je niet uit de boeken”

Heidi Bosman, zij-instromer en docent Welzijn

Ook aan de slag als zij-instromer?

Vorming en ontwikkeling vanuit Bijbels perspectief is onze missie. Wil jij daaraan bijdragen?

Als zij-instromer ga je vanuit een ander beroep aan de slag als docent.

Heb jij net als Heidi werkervaring en wil je die overbrengen op studenten? Welkom op het Hoornbeeck!

Bekijk de website (en video) voor meer informatie

www.werkenbijhoornbeeck.nl

Steenvoorsteen

Predikantsvrouw Abigaïl Janse-Pieterman is moeder van zes, psychosociaal hulpverleenster en schrijfster van een boekwaarin ze voormeeropenheid pleit.

Vluchten. Voor de realiteit weglopen.Adam en Eva verborgen zichalachter het struikgewas.Dat ‘verstoppen’zie ik in onzetijdnog steeds. Watishet voor veel mensenmoeilijkomstil te staan bij heftige ervaringen, diesoms zijnmeegenomen vanuit hunjeugd.

Dieervaringen kunnenopallerlei gebieden liggen. Vaak zieikdat menseninhun volwassen jarennog steeds rondlopen met de gevolgen ervan. Doordatzeteweinig échtzijn gezien in hun jeugd, hebben ze onder anderevaak een lage eigenwaarde. Daaronder zit regelmatig nog een laag, vanbijvoorbeeld angst, paniek en verslavingsgedrag. Regelmatig zie ik datvolwassenen nog steeds hardbezig zijnomtóch liefde te zoeken en te krijgen. Vaak voorwaardelijkeliefde. Je moet wel échtzien datjeiets goeds doet of voor elkaar krijgt. Maar aan de anderekantzit er zo’n diepe innerlijkecriticus,dat iets eigenlijk nooit goed (genoeg) is, of datjezelfnooit goed genoeg bent.

In een hulptraject ga ik altijd de dieptein. Wat is er nodig om in ‘het reine’temogen komen met je jeugd? Overleefmechanismen die soms als murenzijn geworden, mogen steentjevoor steentje worden weggehaald. En deze steentjes mogen gebrachtwordennaar een ”nieuw fundament”. Dit fundament is vaak nog nooit eerder in het leven steviggelegd. Ik leer mensen

bewust te kijken naar hun destructieve gedachten. Is het nú nog nodig om jezelfzoweinig te waarderen?Ishet nú nog nodig om…?

Dan hoef je niet meer te vechten of te vluchten, maar mag er ruimte komen voor alles. Want alles in je leven heeft jou gevormd en gekneed. Misschien ook misvormd. We leven namelijk buiten

Je magleren:ikmag er ookzijn; uniek geschapen

het paradijs, in alle gebrokenheid. Dan hoefje je niet meer mooier voor te doen. Maar je hoeft ook niet meer onzichtbaar te zijn, want je mag leren: ik magerook zijn;uniek geschapen.

Vaak zieikdat er ook in geestelijk opzichtmeer ruimte komt,als overleefmechanismen afbrokkelen. OmdatHijzegt: Er is een plaats bij Mij.Voor mensen diehet paradijs uit moesten vluchten.

Uitdepastorie Terugnaar Canada

Ds.W.Pieters, Elspeet

Op uitnodiging vandekerkenraad vandegemeente te springford, vlogen wij ooit als gezinnaar Ontario. Het wasdestijds tien jaar geleden datwijvanuitdat over-oceaanse naar garderen warengegaan. De jongens vonden het geweldigom weer eens terugtezijn in het land, het dorp enhet huis waarinvijf van de zes zonen hadden gewoond. Drie vanhen zijn in Canada geboren; de oudste twee gingen er naar school.

Nu is het weer tien jaar later. Opnieuw zullen we alsgezinnaar Canada gaan,nuomdateen van de boysdaar in het huwelijk zal treden, ”the Lord willing”. als alles volgens planning verloopt, zal ik de huwelijksdienst leiden.Detekst komt uit driepsalmen; en wel de verzen dieweelkezondagmorgen horen aan het beginvan de kerkdienst.„Our help is in the Name of the Lord,Who made heaven and earth” /„Who keeps truthfor ever ” /„Forsakenot the works of thine own hands.”

Ook voor wie niet zo goed Engels spreekt, is wel duidelijk watdeze woorden betekenen. Weet u, weet ik, ook wat ze inhouden? Is mijn hulp in de Naam vandeHeere? Zoek ik werkelijk hulpbijHem? Verwácht ik die hulpvan Hem ook? Is er niet alleen een verlangen daarnaar,maar ook een verwachtingsvoluitzien? Besef ik hoe rijkhet is

om –in alleomstandigheden van het leven– mijnhulp te verwachten vandie god, Diehemel en aarde gemaaktheeft?altijd, in rouw en trouw,bijeen begrafenisenineen trouwdienst

Wetenwijook watdewoorden „Die trouwe houdt”inhouden? Heb ik geen verwachting vanmijn trouw aan god en zelfs niet vandetrouwe liefde vanmijn echtgenote,–al is ze nóg zo trouw– maar vanHem alleen? VanHem Dieblindelings te vertrouwen is en Dieindedonkersteweg en onder de zwaarstelast nóg volmaaktgeloofwaardigisen altijdZijn Woordbewaart, bewaarheidt.

En:Weet ik écht, uit ondervinding, wat het is om te belijden wat in Psalm138 een gebed is: „Dieniet laat varen(niet loslaat)dewerken vanZijn handen”? Herinner ik mij iets vandezelfde gebedservaring waar de dichter ons deelgenoot van maakt? „alsikwandel in het midden der benauwdheid, maaktgij mij levend. uw handstrektgijuit tegen de toorn vanmijn vijanden, en uw rechterhandbehoudt mij.”

Nee, ik wensmijn zoon en aanstaande schoondochter niettoe om in het midden vanbenauwdheid te wandelen.Entoch, en toch…Ook dán en júíst dan:„De Heerezal het voor mij voleinden uw goedertierenheid, Heere, is in eeuwigheid.”

NOTARISWONING UIT 1895: HETCHARMANTE THUISVAN DE FAMILIE VERSLUIS

Altijduitzicht op het water

Eencharmantdijkhuis in alblasserdam,dat is waar de familieVersluis woont.Buitenvarendeboten voorbij.Binnen, voor de grote schouw,waan je je even in vervlogen tijden.

TEKST: JaCOMIJNaRIaKHaH BEELD: tINEKE VaNDER EEMs

Willeke schuift

een ruitje opzij, waardoor er ineens ventilatiegaten ontstaan. ”Dat was bedoeld om wat frisse lucht te brengen in een kamer vol sigarenrook”

Ze groeide op in een dijkhuis. Een tijdje woonde Willeke Versluis met haar man en kinderen in een nieuwbouwwijk. En nu is ze weer terug bij een dijkhuis. Het cirkeltje is rond, zou je zeggen. Maar dat weet Willeke niet zeker. Met een lach: „Wie weet, verhuizen we in de toekomst nog een keer.” Een mooiere locatie zal moeilijk te vinden zijn. De huidige woning kijkt aan de achterkant uit op de Noord, een drukbevaren rivier die stroomt tussen Dordrecht en Kinderdijk. Een Waterbus vaart gehaast voorbij, een lading toeristen vervoerend naar de roemruchte molens.

Boven op de dijk fietsen twee jonge Aziaten richting Kinderdijk. Nou ja, fietsen. Het is blijkbaar even wennen om je op twee wielen voort te bewegen. Willeke: „Soms houd ik mijn hart vast. Ik ben bang dat er een keertje een de dijk afglijdt, onze tuin in, al is dat gelukkig nog nooit gebeurd.”

Last heeft ze niet van de toeristen. Ze vindt het eigenlijk alleen maar leuk, al die vrolijke mensen. „Meestal zwaaien ze vriendelijk als ze me in de tuin zien, of op het balkon.”

Notaris

Het huis waarin de familie Versluis nu drie jaar woont, is een notariswoning uit 1895. De notaris, die het huis als eerste bewoonde, heeft er zelf in 1925 een deel aan laten bouwen. Hij hield zijn praktijk aan huis, vertelt Willeke.

Toen de familie Versluis op het bijzonder ingerichte pand stuitte, woonde er een alleenstaande vrouw wier kinderen al lang uitgevlogen waren. Ze wist van alles over de geschiedenis van het huis, omdat er een link was tussen haar en de eerste bewoner.

„Toen we met haar kennis maakten, hebben we er bijna een hele ochtend gezeten, zo veel had ze te vertellen. Ze was zelf deels in dit huis opgegroeid.”

Sommige voorwerpen getuigen nog van de geschiedenis van het pand. De grote, oude kluis in de werkkamer op de begane grond bijvoorbeeld, nu in gebruik als dossierkast. Of neem het deurtje van de eetkamer, vroeger een vergaderkamer Willeke schuift een ruitje opzij, waardoor er ineens ventilatiegaten ontstaan „Dat was bedoeld om wat frisse lucht te brengen in een kamer vol sigarenrook.”

In de grote kelder zijn nog sporen te zien van de keuken die daar vroeger stond. Hier bereidden dienstbodes gerechten voor de notarisfamilie, om die vervolgens boven te serveren.

snufjes

Het pand heeft, tot vreugde van Willeke, veel behouden van de klassieke stijl waarin het was ingericht. „De vorige eigenaresse vertelde ons dat ze op zoek was naar kopers die de geschiedenis van dit pand konden waarderen en er niet een moderne woning van zouden maken. Dat kwam goed uit, want wij wilden hier juist wonen vanwege de oude details.”

Leuke bijkomstigheid is dat de voormalige eigenaresse Willemina heette. En laat dat nu de doopnaam van Willeke zijn. „Ze riep: „O, dan komt hier misschien weer een Willemina wonen!”

Iets gemoderniseerd heeft de familie Versluis wel. De twintig jaar oude, ambachtelijk gemaakte Schoonhovenkeuken bijvoorbeeld, was geverfd in een groentint en is nu oud-Hollands blauw. Een stuk minder oubollig dan eerst, vindt Wil-

leke.„Ookhet fornuishebbenwe vernieuwd. Er stondeen kookplaat metvierpitten, maar we hebben er eenprofessioneel fornuisgezet, omdatikgraag kook en bak.” De glazen deuren bijdeingang werden voorheen omzoomddoor bruinhout. Diezijnnuzwart geverfd, wateen modernereuitstraling geeft, zekerincombinatiemet de visgraatvloerdie er al lag. Vandehoutenlambriseringdie door de hele zitkamer de muren bedekten,heeft hetechtpaarVersluiseen deel weggehaaldenveilig opgeborgen in de kelder.Willeke: „Wevondendie heel mooi,maar toen we de woonkamergingen inrichten, leek hetnet alsofwein een houten bakzaten.Het waswat te veel vanhet goede. Nu we een groot deel weggehaaldhebben, kunnenweook kasten kwijttegen de muren. Maar alsernaons mensenkomen wonendie de lambrisering weer in erewillenherstellen, kandat.Wantwehebbendie in delenengenummerd weggelegd.” Door hethelehuiszittenleuke, oude snufjes. Deuren bijvoorbeeld metgeborduurde voorstellingen. Ramenmet grote, inpandigeluiken dieheel praktischzijnbij kou, of juistbij warmte.Willeke,wijzend op de luiken in hunslaapkamer: „Wegebruiken ze ook’snachts. Danwordt hetheerlijk donker hier.”

Grappigzijndetails alshet kraantje op de eersteverdieping. Dathangt op eenonmogelijke plek,heel laag bijdegrond.„Waarschijnlijk wasdit vroegereen vandeeerste huizen waar op de bovenverdieping stromend waterwas.Maarwaarom hetkraantjezolaaghangt,weet ik niet.Misschien werd hetalleen gebruikt om de lampetkantevullen?” Indrukwekkend zijn de originele

gipsen plafondornamentendie in sommige kamers op de benedenverdieping te zien zijn.

In de eetkamerstaat een oude pianotegen de muur;zwart,met bruine slijtageplekken. „Prachtig toch?Die stondalinhet pand.”

Ookeen erfenisvan vroeger: de steile trap naar boven. Zo steil makenzedie tegenwoordigniet meer.„Dienaardezolderisnóg steiler”,zegtWilleke.„De dozen diedaarliggen, hebbenonzezoons naar bovengebracht. Datdurfdeik niet.”

Heipalen

Aanonderhoud hoefde de familieVersluismaarweinigtedoen. Ondanksdat ze een huis vanruim een eeuwoud bewonen, is hetin primastaat.Daarzorgdedevorige eigenaresse welvoor.

„Die hadbijvoorbeeldalheipalen latenslaan,omverzakking tegente gaan.Onder de kelder,die vroeger vochtigwerd, ligt drainage,waardoor deze hethelejaardoor droog blijft.”

Heteerst watkleinebalkonwas toen ze er in kwamen wonenaluitgebouwdtot een aangenaamformaat.„Alleswat gedaan is,isgoed gedaan.Onverwachte kostenposten zijn we niet tegengekomen.”

Watzewel hebbengedaan, is behangen.„Kilometers behang”, lachtWilleke.

De verzamelingboekenvan de vorige bewoonster heeftplaatsgemaaktvoor Willeke’s servieskast metdaarinhaar eigenverzameling: rood landschapsservies.

De origineleopenhaard,die onder de oude schouw stond, hebbende Versluizen vervangendoor een dichte kachel.

Tussen de woonkamerendeeetkamerstond een kast.Die heb-

ben ze verwijderd. Alleen de bijna plafondhoge schuifdeuren die de kast afsloten, hebben ze gehouden. Daardoor is er nu een kamer en suite ontstaan

De indrukwekkende schouw is overigens nog ouder dan het huis, vertelt Willeke. „Die komt uit 1800. Ons is verteld dat hij decennia geleden, tegelijk met de lambrisering en het andere houtwerk, is overgenomen uit een huis in de buurt van Den Haag.”

thuiskomen

Het uitzicht, de inrichting, de sfeer: voor Willeke voelt dit huis als thuiskomen „Ik houd veel van oude huizen en vind dit prettig wonen.”

Niet in de laatste plaats omdat het huis vrijwel overal uitzicht biedt op het water. Aan de voorkant van hun huis ligt een meertje, aan de achterkant de Noord.

Dat er veel kamers zijn, is ook een fijne bijkomstigheid. Zo is er de grote, koele kelderverdieping

Een van de kelderruimtes dient als chillkamer en is voorzien van een biljarttafel. Daarnaast bevindt zich een slaapkamertje „Regelmatig nodigen onze kinderen vrienden uit om te komen biljarten. Die kunnen dan ook blijven logeren En als het heel heet is, wil een van ons kroost nog weleens hier slapen.”

Drie van de kelderruimtes worden gebruikt als opslagruimte. „Ideaal voor mijn bakhobby”, lacht Willeke, wijzend op een stellingkast vol met bakblikken, figuurtjes en ander toebehoren.

Vanuit de kelder kun je de tuin in lopen: een keurig gemaaid grasveld, wat bloemperken, een walnotenboom en een vijgenboom

Die laatste voorzien Willeke van ingrediënten voor haar gebak. Alleen hebben de vogels recent de

vijgenboom ontdekt, moppert ze, terwijl ze met lede ogen toekijkt hoe een stel kraaien een aanval doet op de zoete vruchten. „Ik vind nu elke keer aangevreten vruchten aan de boom.”

Ze loopt naar buiten, klapt in haar handen en probeert de vogels weg te jagen Maar alleen als de 9-jarige

kwam uit Nederlands-Indië. Deze kisten zijn nog van die overtocht uit Indonesië. Kijk, er zitten nog oude stickers op, zie je?”

Op zolder staan erfenissen waar ze niet direct iets mee konden, maar die ze ook niet weg wilden doen.

Zo vonden ze een kist met oude rollen behang Op een van de rollen

Alleen als de 9-jaige teckel Floris blaft, vliegen de vogels in de vijgenboom verontwaardigd op

teckel Floris blaft, zijn de beesten een beetje onder de indruk en vliegen ze verontwaardigd op.

Dekenkisten

Eenmaal binnen, grijpt Floris zijn kans en nestelt hij zich lekker op de bank in de woonkamer, ook al is dat voor hem verboden gebied. De bank is een moderne, met strakke lijnen. Een heel andere dan ze in hun vorige huis hadden. Willeke: „Dat huis was glad en strak waardoor we als tegenhanger een bank met tierelantijntjes hadden. Maar hier is al zoveel aan houtwerk, ornamenten en details, dat we als tegenhanger juist voor een strakke bank hebben gekozen.”

Bij de inrichting van deze woning hebben ze wel vaker de keuze gemaakt om lamp of een meubelstuk te vervangen door een strakker exemplaar. De verlichting in de hal is nu bijvoorbeeld een stuk onopvallender dan de de kroonluchter die er eerder hing. Andere meubelstukken hebben ze wel gehouden Oude dekenkisten bijvoorbeeld. Willeke wijst naar een exemplaar dat in hun slaapkamer staat. „Een van de vorige bewoners

stond aantekeningen van een van de notarissen over de verdeling van een erfenis. Willeke: „Er was in de familie één iemand bij die niets kreeg. Hij heette Jan en was blijkbaar onterfd. Dat zijn leuke dingen om te vinden.”

Waarom je ooit uit zo’n bijzonder pand zou vertrekken? Willeke aarzelt „Het is best groot Onze oudste is inmiddels uit huis, al komt die in de weekenden regelmatig thuis.

En ook de andere twee hebben hun langste tijd in ons huis gehad,”

Ze heeft weleens overwogen later een bed and breakfast te beginnen in de lege kamers. „Dat loopt vast goed, zo dicht bij Kinderdijk. Maar daar zitten ook haken en ogen aan, want veel privacy heb je dan niet meer. Dus of we dat ooit gaan doen, weten we nog niet.”

Voor nu maakt dat ook nog niet uit. Ze wonen hier prima. „We hebben hier zo’n enorm gevoel van vrijheid, terwijl we toch gewoon in bebouwde kom wonen. Binnen een paar minuten zijn we bij een supermarkt, met een kwartiertje zijn we met de auto in Rotterdam. We kunnen zelfs met de fiets naar Rotterdam, als we de Waterbus pakken. Ideaal toch?”

Vervolgwoordzoeker

Deze vervolgpuzzelserie bestaatuit vierwoordzoekers. Daarinmoeten allerlei dierennamen weggestreept worden. Met de letters die overblijven, kunjenog meer dierennamen vormen.Bewaar de oplossingen, want na de vierde puzzelkomtdeinzendopdracht

streep de 75 dierennamen weg. Welk dier kun je maken vandenegenlettersdie overblijven?

aaP aaRDVaRKEN aDDER aLBatROs aNgORaKat auRELIa BaaRs

BaMBOERat BaVIaaN BOa Daas

DINgO DRaaK DuIZENDPOOt

EDELHERt EEND EIBER EMELt FOREL gaLWEsP gaNs gEKKO gENt gIER

gRuttO HERMELIJN HOEN

KaLKOEN KaMEEL KaMELEON KEEsHOND KIEVIt

KIKKER KNut

KONIJN KWaK

LEEuW LIBELLE

LuIs

MaKREEL MaLaRIaMug MEEs MIERENEgEL MOEFLON MuILEZEL NaCHtPauWOOg NERts OEHOE ORKa PaD PaNtER PRaIRIEWOLF RaaF

RatELsLaNg ROEK RuPs sIJsJE sNOEK sPaNIEL sPIERINg sPREEuW stEENBOK tERMIEt tOR VELDMuIs VELDuIL VLINDER VOs WaLRus WaNts WasBEER ZaLM ZEug ZWaaN ZWIJN

AKLVLIUDLEVAEPOL LAEREDNILVDMRTEE EWRTREHLEDEATEHG IKODOLEZELIUMROE NOFGVBGRTRRAAMEN ABAVIAANIGKALINE PNIJLEMREHAUNAEPR SEWRGBWKNRNERTSE WEOAAORGEKKOIREI ATEALEOLINLKAEWM NSRFBRIWUEELMKLO TSSIAAUAUARAUKAE SREKTTKSOAKKGIGF IEAEREABPRPIOKSL UTEEOLMEEIKTENPO MNMSSSEEMIEAHVIJN DALHPLLROEKRACIN LPAOUAEPDAASIRAT EAZNRNOAEJSIJSNDN VDEDNGNAAWZWIJNGE OWUEERPSNOEKNUTG SOGNIDUIZENDPOOT

Bloemen in

de lucht

Leukvoorindetuinofboven de eettafel: een kroonluchter met een vaasjes vol bloemen. Hangeréén op, of combineerereen paarin verschillende maten.

TEKST: LEONIE VaNDER EEMs

BEELD: tINEKE VaNDER EEMs

Do it yourself

DITHEB JE NODIG: *Frame(s) vanoudelampenkap(pen) *Touw (juteo.i.d.) *Kleine vaasjes* Mooie(herfst)bloemen

Stap 1

Zoek een oude lampenkap en haal de stof eraf,zodatje alleen hetgeraamte overhoudt. Hang datopmet touw (jute), bijvoorbeeld boven de eettafel.

Stap 4

Kies mooie (herfst)bloemen. Pluk dahlia’suit de tuin of kies voor een mix van chrysanten, rozen, crocosmia en/of hypericum.Vul aan met takjes vanlampionplant, kangoeroepoot of rozenbottel.

Stap 2

Bind touw om de hals van kleine flesjes en hangervier totachtaan de kroonluchter, afhankelijkvan het formaat vanhet frame. Verdeel ze mooi rond het frame, zodatde kroonluchterrecht hangt.

Stap5

Knipdebloemen op de juistemaatafenvul de flesjes ermee. Wissel af in hoogte, soort en kleur voor een speelsgeheel

Stap3

In sommige kroonluchters kunjeook een vaasje zetten op het ronde fittinggedeelte.Laatdebloemen dan boven de kroonluchter uit steken.

Tip: kies eventueel voor bloemen dielang houdbaar zijn, zoals chrysant, dahlia, physalis(lampionplant) of anigozanthos (kangoeroepoot)

Luister je mee?

Nu nieuwe uitgaven beschikbaar!

Deze mp3-bestanden zijn verkrijgbaar via www.debanier.nl | Voor info: 055-5390650

8,49 per luisterboek

Jouw vragen

Godheiligde de sabbatdag,staat er in de Bijbel. Waarom? En wathoudt dat heiligen in?

Ds.A.T.Vergunst

als de Heereiets heiligt, betekent datdat Hij het voor een bijzonder doel afzondert. Een mooie schaal werd geheiligd voor de tempeldienst. Die mocht je niet gebruiken in het huishouden. Zo heiligde god ook een dag. Op die daghoeven we niet werken.god hadons ook kunnen gebieden zeven dagen te werken, maar god is geen harde plantage-eigenaar,Hijis een Herder

In Exodus 31:17lezen we datde HeereZelf op de zevende dag rustteenZich verkwikte.god wasniet moe vanhet scheppingswerk. Het wasHem een genoegen om uitniets alles te scheppen totZijn eer.Op de laatstedag schiep Hij ons. En dankomtdezevende dag:

een rustdag om Zichzelf te verkwikken in Zijn werk en hoofdzakelijk in Zijnverhouding met Zijn kinderen.

Je weet wat er in het paradijs gebeurde. als mensheid, in ons stamhoofd adam,verraadden we god en liepenwearm in arm met Zijn duivelse vijand weg. Ik denk er weleensover na hoe liefdevol het wasvan godomnietdie zevendedag te annuleren. Hij had kunnenzeggen: Nu jullie alleszo verknoeidhebben, neemikhet voorrechtvan eendag voor rust en verkwikking vanjullie weg. Hij deed datniet, maar heeftdie dag voor altijd bestendigd als een ”holy day” (heilige dag), en niet zomaar als een”holiday” (vakantiedag).

Waar is deze dagvoor? Hij is geheiligd (afgezonderd), zodat we tijd hebbenvoor goden voor elkaar.steljevoor datelk getrouwd stel eendag per week apart zouhoudenomsamen diepgaand te praten, zonder afleidingenenbeslommeringen. Datzou prachtige gevolgen hebben. Watvoor een getrouwd stel een luxeblijft, heeft god gegeven voor onze geestelijke relatie metHem.

Iedereenzou de zondag met ernst moeten beschermen trek je grenzenduidelijk. Ben je getrouwd,heb je een gezin?

Je concentreert je op elkaar.Je doetjetelefoon uit (echt doen!).

Je praatmet elkaar,luistert naar elkaar en geniet vanelkaar.Het zaljerelatie niet schaden. Zo bedoelt de Heeregod ook het heiligen vandezevende dag. We hebben diedag alle tijd om ons op Hemteconcentreren. Het is gemakkelijk om zo druk te zijn, datwevergeten wat het belangrijkste is.

De verdieping vanderelatie metonze schepper,enlatenwe hopen ook onzeHerschepper, heeft tijdnodig. als we de Heere echtliefhebben,verlangen we ernaar om meer tijdmet Hem door te brengen. Is het dangeen vreugde datjeopzondagmag samenkomen om meer over Hem te horen?Endat je daar danook alle tijdvoor hebt? Ik begrijp best datdezondageen lange, vervelendedag is als je niet van godhoudt.Omdat je danniet mag doen wat je veel liever doet Omdatjedan bezig moet zijn metIemand diejeniet interesseert –Hijspreekttenslotte over anderedingen danalles wat er op Instagram voorbijkomt. totslot: Velen in onze kringen slapen op zondageen extrakeer, want het is een ”rustdag”. Datis nietgods bedoeling met deze ”holy day”. Hetiseen rustdag vanons werk, zodatwedetijd hebben om Hemdieper te leren kennen.

Doedie dagdan hetzelfdeals wat je zoudoen op eendate: Jouw vragen

Jongeren

voorbereidenopeen plek in de maatschappij

Na eencarrièreopeen stafafdeling van een ziekenhuiswerdLydia Leune (39)uit Woerden docent Officemanagementophet HoornbeeckCollege in Amersfoort. Hoe bevalt dezeswitch?

Als adviseur op eenstafafdeling vaneen ziekenhuis gafLydia leidingaan een team vanmanagementondersteuners.Door allerlei oorzaken ging ze nadenken over zingevingin haar werk.„Ik kendeeen aantal mensen dieenthousiast waren over de stap naar hetonderwijs. Daarom hebikeen meekijkdag op hetHoornbeeckCollege gepland. De dynamiek tussen de docent en de studentenvondikerg leuk De volgende dagheb ik de knoop door gehakt.”

LydiaisdocentOfficemanagement op de opleidingBusinessServices. Omdatzedoor haar vorige baan al veel vakinhoudelijkekennisheeft,

volgtzevia Driestar hogeschool de post-hbo-opleiding PedagogischDidactischGetuigschrift. „Dit verkorte studietrajectbestaat uitzestien studiedageneneen flinkdeel zelfstudie en grote portfolio-opdrachten.” De combinatievan zij-instromerzijn, het volgen vaneen opleidingenhet runnenvan haar gezinvindt Lydia soms pittig. Ondanksdedrukte geniet Lydiavan haar nieuwe baan.„Hetenerzijds vormen en anderzijds een gelijkwaardig gesprekmet de jongeren voeren vind ik ergmooi.”

Lydiaprobeerthaar studentente wijzen op watechtbelangrijkisin hetleven.„Mijn diepeovertuiging

is datalles wathet leventebieden heeft, hoemooi ook,geen echte vervulling geeft. Hetleven met Godeneen toekomst volvan hoop gevendat welendat probeer ik mijn studentenmee te geven. In de PDG-opleidingwordt uitgebreidaandachtbesteed aan het houden vaneen dagopening en aan hoejechristelijk leraarschap in de lessenkuntvormgeven.Erg waardevol!”

Benieuwd hoejijkuntoverstappen naarhet onderwijs? Ontdek het tijdens de online open avond vanDriestar hogeschool op driestar-hogeschool. nl/online.

DRIESTARHOGESCHOOL // VOOR JOuW OVERstaP NaaR HEt ONDERWIJs // DRIEstaR-HOgEsCHOOL.NL/ONLINE

Sprakeloos

Saai is een werkdag nooit, voor ambulancechauffeur Jan de Vries en politieagent Dolf Diender. In elk nummer van Terdege nemen zij de lezers mee op pad.

Wat is nou het ergste wat je meegemaakt hebt? Deze vraag wordt mij vaak gesteld. „Te veel om op te noemen”, antwoord ik dan. Mensen verwachten kennelijk een sensationeel verhaal met smeuïge details, maar beseffen niet dat het vertellen opnieuw emoties bij mij kan oproepen, waar ik helemaal niet op zit te wachten.

als ik een van de ergste incidenten in detail zou vertellen, zouden mensen het toch niet geloven.

toch zijn het niet de soms nare details, maar meer de dingen eromheen die de meeste impact hebben. Zoals de reactie van een klein kind.

We reanimeren een jonge vader Zijn vrouw is erg emotioneel. Hun kleine meid huilt met mama mee. Haar man, haar papa, ligt levenloos op de grond en er staan opeens heel veel mensen in hun huis. Het valt me op dat er versiering hangt; vlaggetjes en ballonnen.

De politie neemt moeder en dochter even mee naar de keuken, om hen aan het zicht van de reanimatie te onttrekken. Het mobiel medisch team komt ook ter plaatse. Na lange tijd stoppen we met de reanimatie. als we de vrouw vertellen dat haar man overleden is, herhaalt zich alles. De emotie die vrijkomt, is pijnlijk om te horen. Mijn collega neemt de vrouw mee naar de woonkamer Ik loop naar de keuken, waar ik, samen met een

collega van de politie, even bij het meisje blijf. Zij is inmiddels gekalmeerd. De kleine heeft geen flauw benul van wat er werkelijk gaande is en kletst erop los. Onze uniformen vindt ze heel interessant. Ik vraag hoe oud ze is Vier jaar, vertelt ze.

Dit is een moment dat ik nooit zal vergeten

Opeens worden haar ogen vrolijk en blij roept ze: „Morgen ben ik jarig en dan krijg ik allemaal cadeautjes!” Ik moet slikken en ben eigenlijk sprakeloos

Mijn collega en ik kijken elkaar aan. Dit is een moment dat ik nooit zal vergeten. gedachten vliegen door mijn hoofd. Ik loop snel naar de ambulance en haal een traumabeertje. Dat geef ik aan de kleine meid. Haar ogen stralen als ze het krijgt Ze duwt de knuffel tegen zich aan. Een beertje als kleine troost.

Beperkt door sociale media

als je prinses bent, heeft iedereen een mening over je. Via sociale media krijgen amalia, alexia en ariane daar ongevraagd veel van mee. Wat doet dat met hen en hoe gaan ze ermee om?

TEKST: JOsINE DROOgENDIJK BEELD: PPE agENCY

twee keer per jaar vindter een fotosessie plaats met het koninklijkegezin. Op die manierhopen de koning en de koningin op vakantie metrust gelaten te worden. Watbuiten beeldblijft, is datWillem-alexander,Máxima en de volwassen prinsessen na afloop nog een uitgebreid gesprek hebben met de schrijvende media. We zitten dan met z’n allen om een tafel te bomen over thema’sdie op datmoment leven.Eén onderwerp is altijd present:socialemedia. Wat doen die metdeprinsessen? Hebben ze er last vanenzoja: hoe?

Dit jaar wasprinsesalexia opvallend uitgesproken. terwijl de frustratie vanhaar gezichtspatte, gafzeaan datzezich „heel erg beperkt”voelt. „Het is een deel van deze tijddat iedereen een camera bij zich heeft, datiedereen alles kanfilmen en datopsocialemedia kanzetten. En ik snap dathet interessantisomiemandtezien diejeherkentendat je dan meteen eenfotowilt maken.Maar ik voel me er wel heel beperktdoor.Ikheb hetgevoel datikniet kandoen wat leeftijdsgenotendoen, omdatik de angst heb datalles op sociale media komt te staan.”

Deze angstisnietgeheel ongegrond, want als er éénprinses is vanwie veel privéfoto’s zijn uitgelekt, danisdat alexia wel. Op Pinterest struikel je over foto’s van de prinses op school,bijfeestjes en zelfs op haar slaapkamer.Veelal zijnzegestolen vanhaar eigen Instagram, doordat volgers van haar besloten accountzeophet wereldwijde web hebben gegooid. Datjedaar wantrouwend van wordt, is niet verwonderlijk. Want juistdebescherming vanvrienden

hebjeals prinses hardnodig, zo benadrukteprinses amalia tijdens het persgesprek. „Jemoet gewoon over dingen een paar keer nadenken. Je hebt wel lol met je vrienden, maar je doet het op een andere manier.Ikmoet zeggen datikhet heel waardevol vindomvrienden om me heen te hebben die datook begrijpen.Die ons daarinbeschermen en zo veel mogelijk met ons meedenken.”

Adelaar sinds het overlijden vanhaar zusje Inés zet koningin Máximazich actiefinvoor de mentale gezondheid vanjongeren. Het onderwerp sociale mediahoort daarbij. „Veel jongerenvertellen me datzehet gevoel hebben in een ”pressurecooker”tezitten.alles moet leuk zijn, alles moet een succeszijn. uit angst iets te missen, rennen ze zichzelfvoorbij. Maar ook de minderemomentenhoren erbij in het leven.Een somberedag is ook okéenals je eenseen dag niet presteert, is datook genoeg”, aldus de koningin. „Jongeren brengen elkedag gemiddeld twee uur en veertig minuten door op sociale media. Mentale gezondheid kan niet zonder een mentaal gezonde online-omgeving.”

Om het welzijnvan haar dochters in de gatentehouden, heeft Máximaaccounts aangemaaktop socialemedia. De gebruikersnamen verwijzen naar een roofvogel die veel rondvliegt in argentinië. alsof ze wil zeggen:ikhoud als een adelaar mijndochters in de gaten. Datdit geen dom idee is, blijkt wel uit de vele negatieve reacties en verhalen die op sociale media rondgaan. De eneprinses zou

Op

Pinterest

struikel je over foto’s van prinses Alexia

arrogantzijn,deander dik, dom of ouderwets.

Volgens amalia heb je dan twee keuzes:„Je kunt helemaal doordraaien,ofhet je niet latenraken en jezelf ertegen beschermen.” sinds haar twaalfde heeft ze een muurtjeomhaar hart gebouwd. Ze weet datalleendemensenuit haar directekring haar échtkennenen dusiets zinnigs overhaar kunnen zeggen.Dat helpt de reacties op waarde te schatten. Maar hoewel ze deze aanpak inmiddelsgoed beheerst, ontslaatdat niemandvan de verantwoordelijkheid om (op sociale media) respectvoltecommuniceren over de prinsessen.

Puzzels

Jennekevan der Jagt & Miranda vander Hart

SPELREGELS:

1. Elkegoede oplossing levert puntenop. Hebt uvragen over puzzelaantale.d., stuur dan een aan uzelfgeadresseerde, gefrankeerde retourenvelop mee.

2. Zolangdeantwoorden nog niet in terdege staan, kunt u uw puzzeloplossingen inzenden (eventueel twee afleveringen tegelijk).

3. Eéninzending perabonnementadres.

4. Wie in totaal 200 punten heeft, ontvangt een prijs Overgebleven punten(staan vermeld achterdenaam van de winnaar) gaan meenaar de volgende ronde.

5. stuur oplossingen op één briefkaart (gebruik alleen een envelop als ueen gefrankeerde retourenvelop meestuurt) naar:Miranda vander Hart, Kersenweg 1a 4416 Pt Kruiningen of naar puzzelbox@ kliksafe.nl. Vermeld de puzzelnummersenuwadres.

6. Zendt uvoor het eerst in, zet dan ‘nieuw’ op uw briefkaart.

7. Prijswinnaars verliezen hun puntenals ze eenjaar niet hebbeningezonden. Ze beginnen danweer metnul punten.

D25 ZIGZAGPUZZEL

1. eetgelegenheid, 2. afdruk, 3. vleesgerecht, 4. methode, 5. bemiddelaar, 6. afmeting, 7. knap,8.stotend, 9. rechtschapen, 10. zeker,11. trend, 12. werkplaats, 13.dichtsnoeren, 14. burcht, 15. kleinigheid, 16.plaats in Drenthe.

Inzenden: het woorddat gemaaktkan worden vandehokjes met een sterretje.

B25 TWEELINGKRUISWOORD

3Pt

Horizontaal: 1. eiergerecht–veranda, 6. orgaan –werelddeel, 12. mesthoop –schoon, 14. kleur –wijze, 16. gevangenis –plaatje, 18. hemellichaam –knoop, 20. biologisch –serviesgoed, 22. daar –lidwoord, 23. gewricht– vader van David, 24.onderwerp– vrucht, 25. land vanabraham –muzieknoot, 26. drinkgerei –ivoor,28. kledingstuk –sluiting, 30. bewonderaar –familielid, 31. kleur –zoogdier,34. bewerkte huid –geldboete, 36. geraamte –serviesgoed, 37.buisje –verlangen.

Verticaal: 2. brandgang –vis,3 muzieknoot– opbergruimte, 4. opschorting –ziekenhuis, 5. binnen –deel vandeBijbel,7.gewichtsmerk –land vanJob, 8. controleren–wintersport, 9. ego –hoewel,10. boom –Engels deeggerecht, 11. deel vaneen koe–ruzie, 13. hogeschool –stop, 15. islamitisch boek –mijt, 17.mager –tijdperk,18. abonnee –telwoord, 19. buiging –waswater,21. beker –familielid, 27.teer –zode, 29 in orde –voorbij, 30.familielid –hevig, 32. persoonlijk voornaamwoord –torenkraai, 33. Frans lidwoord–omroep, 34. vader –opdeze wijze,35. heden –landbouwwerktuig.

Inzenden: de woorden dieontstaan op de cijfers 15-13-428-10-3-26-35 en 28-16-37-5-31-3-32-22-7-18-20.

WIS

NEN SCHIE GELS DEL HANLO

BEID FRANS NO TEN NAS KUN

MIE KRACHTAALDUITSLEEREN

de lettergrepen weg van13 schoolvakken die in het stramien staan; 3van 1lettergreep,3 van2 lettergrepen, 4van 3 lettergrepen en 3van 4grepen.

Inzenden: het woorddat gemaaktkan worden vande3overgebleven lettergrepen.

„Eenveertigerstaat anders in het leven daniemandvan 19”

Steeds vakerkiezen nietalleen jongeren,maarook zijinstromers voor werk in de zorg, merkt opleidingsadviseurRuthvan Schothorst (52) van Siloah. Ze is er blijmee.„Eenveertiger staat anders in het leven dan iemand van negentien.”

Detrend ziet VanSchothorst bijzowel mannen alsvrouwen.„Denk aan moedersvan wiealle kinderen inmiddels naar school gaan.Zij zien de nood in zorg en onderwijs,ook binnenonzegezindte, en willenhierinhun verantwoordelijkheid nemen.”Rond hunveertigstebezinnenook veel werkenden– zowelmannenals vrouwen– zich op hunloopbaan, merktVan Schothorst.„Ze denken: ‘Isdit hetnu?’Veel mannen hebbendan bijvoorbeeldhard gewerkt, geld verdiend,somseen bedrijfopgebouwd of in de bouw gewerkt– maar datbevredigt ze niet meer.Zezoekenmeer betekenisenzingeving .” Binnen Siloah zijn al dieverschillende zijinstromersmeer danwelkom. „Zij hebben door hunleeftijd vaak

al een natuurlijk overwichten levenservaring.”

Bidden

Ookqua identiteit koestert Van Schothorst oudere zijinstromers. „Zehebbenvaakmeer geestelijke bagage.Een leerling-woonbegeleider vanachttien vindthet soms spannend om hardop aan tafelte bidden. Verder moeten we vanwege hetpersoneelstekortvaak uitzendkrachteninschakelen die lang niet altijd een christelijke identiteit hebben. Datdoetpijn: ouders kiezen voor reformatorische zorg,endie kunnenwij niet altijd helemaal bieden.Reformatorische zijinstromersbiedenook op ditvlakeen belangrijkemeerwaarde.”

Hetsalaris hoeftwat Siloah betreftgeen struikelblok te vormen

„Iemandmet een gezineneen hypotheek heeftnueenmaal niet voldoendeaan een standaardleerlingensalaris. Wijkijkenechtnaar watiemandnodig heeftenhoe we hier samenuit kunnenkomen.” In de zorg moet je kunnensamenwerken:„Je werktineen team. Verder zijn socialevaardigheden belangrijk.”

Veel mensen kunnendit werk aan, denktVan Schothorst.„Welkan in hetbegin bijvoorbeeldlichamelijke zorg ongemakkelijk zijn.Dat mag, en is normaal.Maar blokkeerthet je of kunjedeconfrontatieermee aangaan?Dekeuze voor hetlaatste loont. Onze begeleidersgenieten enormvan hetwerk, omdatzeer veel voor terugkrijgen.”

Meer weten? Stuur een berichtje naar R.vanSchothorst@sirjon.nl.

A25 BIJBELSE WEGSTREPER

2 Pt

aard – boek – doe – geleerde – hart –hoofd – leer – leraar – les – leviet – lied – loven – naspeuren – oog – onderwijzing – onderzoek – orde –priester – profeet – raad – rede – richter – rol –spreuk – taal- verstand – voorganger – waar –wetboek – wetgeleerde – zaak – ziel

Inzenden: de tekst die van de overgebleven letters gemaakt kan worden.

OPLOSSINGEN

a23. Dat vreed’ en aangename rust. Psalm 122:3. B-23. stiltecentrum.

C-23. 1. crisis, 2. aarhus, 3. siloam, 4. Lierop, 5. aambei, 6. tsjoem, 7. visite, 8. gitaar, 9. matter, 10. resort, 11. Britse, 12. oudere, 13 shovel, 14. veilig, 15. brevet, 16. broche, 17. actief, 18. steeds. schuilplaats, toevlucht.

D-23. kleiNgeld, minImaal, moedEloos, kerstmis, pandabeer, luizenLeven, speltbrood, partIJleider, metaalDraad, evenZeer, sponsOring, gastMaal, jongEman, maatRegel Niet altijd zomer

KEOBVEWETBOEKRGKR

PRIESTERIJGWIJSSORH

REOIDVTEONDERZOEK

ORKLRIJGGNVLERASDT

FAGELEERDENDVALEE

ERNEVOLGEESTEKATV

ENIRELEERTPEENAWE

TWAARIJEKWNRICHTER

DIEAHARTIJTEVVANDS

FEERAADRZEUEDEILT

ODDENREEINKLEIZMA

OIJRNSDMONASPEUREN

HVOORGANGERNDSEOD

WINNAARS

200 punten: a.M. de Haan-van Herk, scherpenisse (7); 400 punten: J. Vlot, Puttershoek (7); 800 punten: C. de Koning, Nieuwer ter aa (3); 1000 punten: M. Kramer, Wolphaartsdijk (4); 1200 punten: J. Jansma, Oldeboarn (5); 1400 punten: a.g. van Hell, amersfoort (1); H. de gans-Duits, amersfoort (6); 3400 punten: H.B. Kieft-Dunsbergen, Lunteren (8); g. Eikelboom, Lekkerkerk (5); J. Mijnheer-Prins, grafhorst (8); 4200 punten: J.H. de Waard-Verhaar, H.I.-ambacht (9); 4800 punten: E. Molenaar, Leerbroek (3); 5200 punten: J.a. de groen, Rijswijk (3); 6200 punten: N. Mastenbroek, Barendrecht (15); 6400 punten: J. van de Beek-Quartel, Lisse (1); J. LugthartHuls, Wezep (5); t. sterk, alblasserdam (10); 6600 punten: a.P spruit, Woerden (8).

graag bij de volgende oplossingen aangeven welk boek u kiest: ”terdege-agenda 2025”; ”Mattie-agenda 2025”;

”aan het front!”, steef de Bruijn e.a.;

”Hongertocht”, ds. C.g. Vreugdenhil;

”Moederzorg”, Matthew Henry; ”De vorming van Mozes”, ds. J.a. Weststrate;

”Hoe zalig is het volk”, ds a. v.d. Zwan;

”Volgen!”, Jeroen Kriekaard; ”Een liefdevolle vraag”, ds C.H. spurgeon;

”Maak ons uw beeld gelijk”, ds. J. Lohuis; ”schuurtjesvolk”, Huib de Vries; ”Israël. Volk tussen liefde en haat”, ds. W. silfhout;

”Zij zocht het toekomende”, s.a.C. Hoogendijk;

”Wat niet verloren is”, Nelleke Wander;

”De buurtbarbecue”, gerjanne van Lagen;

”Kaarten met dieren uit de Bijbel”, Linda Bikker

Meer informatie: www.debanier.nl

Wonen op nummer

Mari en PietjeHak wonen methun gezinaan de gelkenes40in groot-ammers// Op de dijkvoor het huis kanchauffeur Mari precies zijnvrachtwagen kwijt -die zelfsals kinderlogeerplek dienst deed.

”We vonden die pauwprachtig. Totdat hij om vijf uur‘s morgens begon te schreeuwen”

HUIS „We wonen hier tien jaar.sinds onstrouwen woonden we in streefkerk, in een prachtig dijkhuis met uitzichtopdeLek en de polder Maar vanwege de dijkverzwaring destijds moestenwedaar weg. Dit huis in groot-ammers stond toen al bijna drie jaar te koop. uiteindelijk hebben wij het kunnen kopen.”

KLUSSEN „gelukkig washet huis niet zo oud, want wij zijn geen klussers. En watnog bruikbaar is, vervangen we ook niet. Bij de verhuizing hebben we dakramen op de zolderverdiepingenknieschotten op de slaapkamers latenmaken. Laternog een nieuwe keuken en een overkappingaan de achterkant.”

LIEVELINGSPLEK „In de zomer zijnwegraag buiten. Mari houdt ervanombezig te zijninde tuin,enomdaterbest wel wat ruimte rond dit huis zit, is er altijd wel iets te doen. Die ruimte wasook ergleuk voor de kinderen toen ze klein waren, of nu, als ze willen hobbyen. Ook hebben we al die jaren kippenenkonijnen gehad. Die eten mee vanwat er vanonze maaltijden overblijft.Fijn, datwezoniets weg hoeven te gooien. In de omgevinglopen we graag een rondje in de buurt: de Lek, de natuur,elk jaargetijde is hier iets mooistezien.”

LEUK VOORVAL „Het grasveldisvaak door onze kinderen gebruiktommet vrienden of vriendinnen te kamperen: erggezellig. Met minder mooi weer kropen ze gewoon in de slaapcabine vanMari’s vrachtwagen. Nog een leuk voorval-dachtenweeerst- waseen mooie pauwdie met regelmaatons pad opliep. In het beginvonden we het een prachtig dier,totdat hij wel heel veel vanzich liet horen. Dagelijks om vijf uur ’s morgens schreeuwde hij vanaf het dak vandeburen de hele buurt bij elkaar gelukkig is hij nu weg.”

MPO blijft nieuwe mensen

voor

onderwijs zoeken

Basisscholen en hetvoortgezet onderwijsstaan te springen om leerkrachtenendocenten. Het project ”En dan ben je leraar” van de stichtingMeer personeel inhet onderwijs (MPO) wil (pre-)examenkandidaten, mbo’ersenzijinstromers laten ervaren hoe mooienzinvol het werken met een klas is en (reformatorische) scholen zo aan nieuwe mensen helpen.

Projectleider is de 45-jarigeJohanvan Arnhem uitStaphorst, leerkracht vangroep 8opde Koning Willem-Alexanderschool in Staphorstenstudieloopbaanbegeleider bijDriestarHogeschool in Gouda. „Het lerarentekortinprimair en voortgezet onderwijsislandelijk gezien nogsteedsenorm groot”, stelthij,„al verschiltdesituatiewel perregio.Zozijnerinmijnwoongebied en in Oost-Nederland meestal genoeg mensen te vinden,terwijl de nood in hetwestenvaakhoog is.”Om mensen enthousiastvoor het onderwijstemaken heeftJohan het afgelopencursusjaarverschillende acties ondernomen Zo bezochthij met(pre-)examenkandidatenvan Pieter ZandtenJacobus Fruytier enkele basisscholen in de buurt. „De leerlingen maakten een Bijbelvertel-

ling mee. Verder deelde eenDriestarstudentzijnervaringenmet de pabo in Gouda. En de basisschooldirecteurenvertelden hoehet is om in het primaironderwijs te werken.’sMiddags mochtendePZ- en JFSG-leerlingen zelf lesgeven.”Ditconcept werktheel goed,stelt Johan. „Daarom willenwedezeopzet uitrollen naar alle reformatorischevo-scholen in Nederland. Ik bendrukbezig met hetbenaderen vandecanen.” Om nogmeer jongeren te bereiken wil Johanook op zaterdag 23 november op de Jongerendag16+ vande HHJOopdeChristelijkeHogeschool Edeaanwezigzijn. Aangezien”En danben je Leraar”zichnietalleen richtophavo- en vwo-examenkandidaten, maar ook op mbo-studentenenmogelijke zijinstromers, is de projectleiderdaarnaast vanplanom

op de Familiedagen vanEasyfairs in Gorinchemtestaan,dit jaar van29 t/m31oktober in de Evenementenhal. „Ennatuurlijk gaan we door met de actie”Uurtje voor de klas”. Iedereen dieaan denlijve wilervaren hoe hetisomvoor een groeptestaan, kanzichopendanwordjeleraar.nl aanmelden.”Johan vindthet niet ergomveel energieindezeacties te stoppen. „Wemoetenerallesaan doen om hetwerkenopreformatorische en christelijke scholente promoten,wantdat is hard nodigom ze overeind te houden”, verklaarthij

Interesse gekregen in eenbaan in hetonderwijs? Kijkdan op endanbenjeleraar.nl voor een vacatureoverzichtper provincieen/of om je aan te melden voor ”Een uurtje voor de klas.”

Drie keer r

Alette Koornneefisgetrouwd en moeder van driejonge kids. Woont in de buurt van de Goudse glazen. Schildert met woorden en tekentablet.

Zoaan het eindevan de vakantie verlang ik vaak opeens weer intens naar het gewone leven.Rustinhuis, een regelmatigweekprogramma en reinheid in kamers, waar ik al wekenlang struikel over speelgoed en badhanddoeken.

Hetheeft wel iets fascinerends, vind ik, die dubbelheid.Dat we zo uitkijkennaar de vakantie, en dathet fijnisomlekkerlang samen vrijte zijn, maar dathet op een gegevenmomentook genoeg is.

Voor alles is een tijd,zegt Prediker, en datvind ik treffend. Er is een tijdomterusten en een tijd om weer aandeslag te gaan. soms is het lastig om datteomarmen. Om het bestetemaken vandetijd waarinjeleeft, ook al verlang je naar iets anders.

Voor ik hetweet, verlang ik terugnaar de vakantie

soms idealiseer je het andereteveel. Natuurlijkisdie stilte in huisopmaandagmorgen eventjes fijn, maar daarna begint vaak de race tegen de klok weer.Iedereochtend op tijd uit bed, broodtrommels vullen, openingsavonden, zwemles. En voor ik het weet, verlang ik terug

naar de vakantie.Had ik er maar meer vangenoten,denkikdan, en ik zou het op een briefje willenschrijvenvoor de volgende vakantie geniet!

tegelijkertijdishet goed om te beseffen dat hier het paradijsnietis.

„We zijnopweg, maar waar dan heen?

Laathet reizend hart zichsteeds weer richten, naar omhoog, naar Hem alleen.”

Ditschreef ik vorig jaar in een gedichtjevoor terdege. Eenechtpaar uitHendrik-Ido-ambacht zettehet op hun camper.Wat bijzonder als mijnwoorden op reis gaan!Enwat is het voor mezelf ook steeds weer een belangrijke les. als we nieuwe plekken ontdekken, maar ook als het dagelijkse leven weer wacht. Met alle zorgen en zegeningen.

Voor Luuk kandevakantie nietsnelgenoeg voorbijgaan. Die vindt naar school gaan het grootstefeestdat er is. Wateen geluk! Nu nog op tijdons bed uitkomen, dan zijn we er weer helemaal klaar voor

Volgende keer

Colofon

terdege is een reformatorisch familieblad en verschijnt elketweeweken. terdege is een onderdeel vanErdee Media groep (EMg). EMg legt vanabonnees gegevens vast voor de uitvoering vande(abonnee)overeenkomst en om uteinfor-merenover producten en diensten vanEMg.

Postadres: terdege, Postbus 613, 7300 aPapeldoorn

Bezoekadres: Laan vanWestenenk12, 7336 aZapeldoorn

telefoon (algemeen): 055 -5390333

Fax: 055 -5419318 E-mail: redactie@terdege.nl

Directie: ir.C.Heutink

Hoofdredactie: dr.ir. s.M. de Bruijn

Bladmanager: JeannetteZeeman-van grol, tel. 055 -5390333

Chef-redacteur: gisettevan Dalen-Heemskerk, tel. 055 -5390333

Redactie: Jacomijn ariakhah-Hoekman, Martijn den Hollander,annemiekeFieret-van denBerg, Huib de Vries, Karolien de Jager

Vormgeving: Marthe Kok-Roukens, Jendy Pieterse, Esther Karman-Rap Communicatie: Erica schulenburg-Immink abonneeservice: tel. 055 -5390300, e-mail:abonneeservice@erdee.nl advertenties: tel. 055-5390499, e-mail: advertentie@erdee.nl. IssN: 1382-9076

IBaN: NL79 INgB 0000 7195 02 Druk: Damen Drukkers bvWerkendam abonnementsprijs: maandincasso €9,95 De 41ejaargang loopt tot1 oktober 2024. abonnementenkunnen op elk momentingaan. Opzegging: Eenmaand voor einde abonnementsperiode, bij voorkeur telefonisch via abonneeservice adreswijzigingen: schriftelijk, drie weken vóór ingangsdatum. aansprakelijkheid: terdege is op geen enkele wijze aansprakelijk voor producten en diensten die aangeboden worden door adverteerders in deze terdege. Dit geldt ook voor de integriteit vandeadverteerder Meer info: terdege.nl; erdeeservice.nl

Hetisverboden terdege zonder toestemmingop te nemen in, of terbeschikking te stellen vaneen leesportefeuille. terdege is op geen enkelewijze verantwoordelijk voor de kwaliteitofintegriteit van producten en diensten die in de advertenties worden aangeboden.

Voor alle in deze uitgave genoemde toekomstige data geldt Deo volente

terdege in braille, grootletter en digitale vorm: terdege is in braille, grootletter,digitale en in gesprokenvorm verkrijgbaar bij Bibliotheekservice Passend Lezen, tel. 070-338 15 00, E-mail: klanten@passendlezen.nl Postbus 84010, 2508 aa DenHaag

Hij droomde ervan miljonairteworden. Dat liepanders. Het pad van Sander de Rouwe, burgemeester van Kampen, leidde naardepolitiek. Alhoewel:rijkishij tochnog geworden.

Zij het op een andere manier dan hij vroeger had gedacht.

Met Kees de Waardterug naar de pastorie vanalblasserdam: „als ik ergens naartoewilde waar ik eigenlijk niet hoorde, en een beetje bleef drammen, zei pa: „Zullen we het dan maar voor den Heereneerleggen?”

Foodtrucksbrengen gezelligheidénlekkers op een feestje. Daarom dromen veel mensen ervanomzo’n wagen te hebben. Watkomt er allemaal bij kijken? terdege sprak met drie eigenaren.

aaneen hellendestraatweg in Beek, tegendestuwwal vandeNederrijnse Heuvelrug, staateen rijksmonumentuit1912. Het huisvest antiquariaatenboekhandel supplement. „Iemand zei: u hebt een boekenmuseum.”

Samen met Daan vanOostenbrugge werkte Gisette van Dalenaan een tweede bundel met Bijbelse verhalen voor kinderen.Zij schreef ze, hij maaktedeillustraties.Deeerste zegen wasvoorhenzelf. „De verhalen houden je een spiegelvoor. ”

Devolgende Kits gaat over regeren. Kinderburgemeester Claire(10)draagt een ambtsketen en houdt speeches.Spannend!

Niets missen vanTerdege? Neem nu eenabonnement.

1974-2024

een gouden jubileum

In 2024 bestaat het Van Lodenstein College 50 jaar! Vijftig jaar reformatorisch voortgezet onderwijs in Midden-Nederland, dat is een mijlpaal om bij stil te staan én dankbaar op terug te blikken. Ben je oud-leerling, oud-medewerker of juist nu actief op het VLC? We ontmoeten je graag tijdens de feestelijke activiteiten in ons jubileumjaar!

Zaterdag 12 oktober | Reünie oud-VLC’ers Amersfoort

Amersfoort | 10.00-15.00 uur | Meld je nu aan

Vrijdag 22november | Jubileumviering

Sint Joriskerk Amersfoort| Aanvang 19.30 uur | Aanmelden noodzakelijk

Meer informatie, verhalen en aanmelden: 50jaar.vanlodenstein.nl