2020-06-27 Reformatorisch Dagblad

commentaar: Christusbeelden altijd misplaatst, Hem claimen voor eigen groep ook

weer

min. 15°, max. 22° RD Accent pagina 18

ERDEE MEDIA B.V. Apeldoorn / RD.nl / redactie@rd.nl 055-5390222 / abonneeservice@rd.nl 055-5390498, WhatsApp 055-5390345

zaterdag 27 juni 2020, 50e jaargang nr. 71

prijs per nummer € 2,25 / zaterdag € 3,25

Racisme zit bij veel inwoners VS diep. Het doet AfroAmerikanen dagelijks pijn RDMagazine pagina 16

Polen kiest in coronatijd voor president; keus tussen liberaal en conservatief

Erdee Media Groep kan stootje hebben ondanks coronatijd pagina 21

pagina 6

„Geef de dokter ook een bonus” pagina 5

advertenties

Vakantieplezier voor jong en oud!

Van Dam, Van Dam & Verkade

Nu we gaan ’unlocken’ bezoeken wij op verzoek weer aanstaande klanten...

kleinebelties.nl

Bel: 020-4896500

HudsonTaylor

le digita Open voor n e g e w sting toeru

Toerusting Chinese christenen door middel van videolessen

n per Koste .300,€1 o e id v

Handen vouwen, Toerusting bieden en Steun geven!

Maak uw gift over op NL56 RABO 0347 3760 29 t.n.v. Hudson Taylor/SBHC te Dordrecht.

Of doneer via: www.hudsontaylor.nl

zaterdag 27 juni 2020 Reformatorisch Dagblad

2 Kerk en godsdienst MEDITATIE Rechtvaardige wetten „Ik zal U loven in oprechtheid des harten, als ik de rechten Uwer gerechtigheid geleerd zal hebben.”

Psalm 119:7 Ik wil aangeven wat deze wetten zijn die werden gegeven aan Israël in Sion, of in het heilige Land, in Juda of in Jeruzalem en hoe wij daarnaar moeten leven. Laten wij bedenken dat deze Wetgever heilig is en dat Zijn inzettingen en wetten daarom ook heilig zijn. Dit wordt bevestigd in de Psalmen: „Heere, Gij zijt rechtvaardig, en elkeen Uwer oordelen is recht.

Gij hebt de gerechtigheid Uwer getuigenissen en de waarheid hogelijk geboden.” Zo ziet u duidelijk dat de inzettingen, wetten en geboden van deze Wetgever aan deze inwoners gerechtigheid, waarheid, recht, liefde en trouw zijn.

Omdat gij een rechtvaardige Wetgever en rechtvaardige wetten hebt, moet u Hem in rechtvaardigheid dienen als u in dit land wilt wonen.

Dit zien wij ook in Psalm 118:19 en 20: „Doet mij de poorten der gerechtigheid open; ik zal daardoor ingaan, ik zal de Heere loven. Dit is de poort des Heeren, door dewelke de rechtvaardigen zullen ingaan.” U moet niet godsdienstig zijn, opdat u de milde gaven en giften van mensen zoekt, maar u moet Gods geboden onderhouden. Gelukkig is het volk dat zo eensgezind is gemaakt, dat naar waarheid van hen gezegd kan worden dat de inzettingen van de Heere nauwgezet betracht worden in hun land.

Thomas Watson, predikant te Londen (”Uitleg van Psalm 137:3-6”, 1661)

Koert van Bekkum hoogleraar Leuven Redactie kerk

LEUVEN. Dr. Koert van Bekkum wordt door de Evangelische Theologische Faculteit (ETF) in Leuven per 1 oktober 2020 bevorderd tot hoogleraar Oude Testament.

Dat maakte de faculteit eerder deze week bekend. Van Bekkum is sinds 1 augustus 2018 parttime universitair hoofddocent Oude Testament aan de ETF Leuven en sinds september 2019 voorzitter van de vakgroep Oude Testament.

Zijn onderzoek concentreert zich op de literaire, historische en theologische betekenis van de Bijbelboeken Genesis tot 2 Koningen. Ook bestudeert hij onder meer de betekenis van de uiteenlopende omschrijvingen van het beloofde land.

Meer kerknieuws op pagina 17

Ds. Bottenbley: Ik zie geen racisme in de kerk Janita van Hoeven

Racisme in de kerk? Ds. O. Bottenbley, predikant van baptistengemeente De Verbinding in Amsterdam, heeft er geen ervaring mee. „Ik vind die hele aandacht voor discriminatie van zwarten in Nederland buitenproportioneel.”

I

n zijn oude vaderland, Suriname, kreeg ds. Bottenbley wel al jong te maken met discriminatie. „Mijn ouders hadden het niet breed. Ze hadden tien kinderen en huurden een woning in een volksbuurt met twee slaapkamers. Er was nauwelijks geld voor kleding en schoeisel. Als kind droeg ik daarom thuis geen bovenkleding.

Ik liep altijd op slippers en in een korte broek. Door mijn afkomst kreeg ik vervelende opmerkingen van klasgenoten.”

In zijn jeugdjaren speelde hij regelmatig voor Sinterklaas in de gemeenschap waarin hij opgroeide. „Vrienden die donkerder waren dan ik speelden voor Piet. Die hele discussie over de kleur van Zwarte Piet is in Suriname nooit een vraagstuk geweest.

Die begon in Nederland en waaide pas later over naar Suriname.”

Minderwaardig De jonge Bottenbley zwom op hoog niveau en behoorde tot een Surinaamse zwemclub. „Er waren ook twee Nederlandse zwemclubs, maar daar mochten Surinamers geen lid van worden. Daar zaten alleen kinderen van Nederlanders en Amerikanen op; van intellectuelen en van mensen met topfuncties. Er bestond altijd een soort rivaliteit tussen de clubs. De Nederlanders lieten heel goed merken dat ze ons minder vonden. Heel lang heb ik mij daardoor minderwaardig gevoeld.”

Dat gevoel veranderde toen hij op 21-jarige leeftijd in Europa aankwam en ging studeren aan de Bijbelschool in Brussel. „Toen ben ik in gaan zien dat ik waardevol ben in Jezus Christus. God heeft geen vooroordelen en geeft ook niet de voorkeur aan bepaalde mensen. Daardoor kan ik ook niet neerkijken op asielzoekers.”

In Nederland heeft de voorganger persoonlijk nooit racisme ervaren. „Ik weet dat enkele Surinaamse vrienden dat wel eens hebben meegemaakt, maar ik denk dat het overgrote deel van de Surinamers niet wordt gediscrimineerd. Ik vraag me dan ook af: Voelt iemand zich echt gediscrimineerd of komt dit voort uit een minderwaardigheidsgevoel? Discriminatie heeft soms niet zozeer te maken met de ander, maar meer met jezelf. Als je je minderwaardig voelt, voel je je sneller afgewezen en beleef je dingen die er niet zijn.”

Ook in zijn gemeente hoort hij nooit over racisme. „De Verbinding is een multiculturele gemeente, maar ik ben nog nooit iemand tegengekomen die zich benadeeld voelde vanwege zijn huidskleur. Het is wel zo dat Nederlanders en niet-Nederlanders over het algemeen gescheiden optrekken, maar dat zou ik niet onder discriminatie willen scharen. Dat is een verschijnsel dat ik op meer plekken tegenkom.”

Over de antiracismeprotesten heeft ds.

Bottenbley geen goed woord over. „Ik vind

ze overdreven, buitenproportioneel. Van het aanpakken van racisme ben ik een voorstander, maar ik denk dat er nu allerlei minderwaardigheidsgevoelens worden uitvergroot.”

Incidenten Bovendien vindt hij het „belachelijk” dat de situatie van de Verenigde Staten wordt gebruikt om hier racisme aan te pakken. „De positie van zwarten in Amerika is niet te vergelijken met die in Nederland.

In de VS hebben zwarten structureel geen toegang tot de gezondheidszorg, tot het onderwijs. Hun rechten worden met voeten getreden. Dat vindt in Nederland op geen enkele manier plaats. Er zijn racistische incidenten, en die moeten worden aangepakt, maar ze zijn niet cultureel bepaald.”

Dat kerken zich nu uitspreken tegen

KERKELIJKE PERS

Friedensstimme Contact Friedensstimme Contact „In mei 1980 vond in Kishinev het gerichtproces tegen Michaïl Chorev plaats in een conservenfabriek. De zaal werd opzettelijk zo veel mogelijk gevuld met politieagenten en fabrieksarbeiders. Michaïl Chorev zelf werd door twaalf militaire bewakers binnengebracht, zodat er zo min mogelijk plaats was voor familieleden en gelovigen. De leeftijdsgrens was zestien jaar.

Zoon Benjamin was vijftien, maar waagde de stap. Op het moment dat het rechtscollege binnenkwam en allen gingen staan, glipte Benjamin ongezien naar binnen en voegde zich tussen de aanwezigen. De rechter zag Benjamin en vroeg hem op de man af: „Hoe oud ben jij?”

Hij antwoordde: „Ik ben niet Benjamin, maar Pawel en ik ben zeventien jaar.”

Op dat moment draaide vader Chorev zich om en keek zijn zoon

Baptistenvoorganger Michaïl Chorev (1931-2012): „Je kunt nooit geestelijk werk doen met leugens.” beeld RD

in de ogen. Benjamin zag zijn vaders pijnlijke blik en op dat moment wist hij: „Mijn vader is nu diepbedroefd.” Maar Benjamin bleef! Hij wilde per se weten hoe en waarom zijn vader veroordeeld werd.

Toen Benjamin maanden (!) later vader Chorev in de strafgevangenis bezocht, keek Chorev zijn

zoon liefdevol in de ogen: „Zeg eens, mijn zoon, hoe héét jij?

Ben jij nou Benjamin of Pawel?

Wíé en wát was je daar...? Als je eruit gestuurd was, zou dat eerlijk zijn geweest. Je weet toch wel dat in iedere situatie eerlijk moet zijn, zéker in geestelijke kwesties? Je kunt nooit geestelijk werk doen met leugens. Je had toch gewoon de waarheid kunnen zeggen? Ja, dan had de rechter je weggestuurd! Maar dan had je Gods naam kunnen belijden met: „Papa, ik bid voor u en God is aan onze zijde, hoor!” Je had dat dan nog met krachtige stem kunnen onderstrepen: „Wij zullen overwinnaar zijn!”

Mijn lieve zoon, bij elke arbeid en in elke situatie moet je altijd eerlijk zijn. God is heilig! Hij verdraagt niet de minste leugen.

Als je eerlijk bent, is Hij altijd aan je zijde én zal Hij je altijd helpen.

Het is beter, wáár we ook zijn, te lijden met de waarheid dan te

leven met een leugen.”

Benjamin Chorev, zaterdag 9 mei 2020: „Dit was voor mij een levenslange les: Wees altijd eerlijk.””

In Friedensstimme Contact (uitgave van Stichting Friedensstimme) beschrijft Rien Uijl een ervaring van Benjamin Chorev uit Moskou, zoon van de in 2012 overleden Russische baptistenvoorganger Michaïl Chorev.

advertentie

Kijk vanavond om 20.00 uur naar de livestream!

Ga naar w wyclife.nl/jubileum yclife.nl/jubileum

zaterdag 27 juni 2020 Reformatorisch Dagblad

Kerk Commentaar en godsdienst 3 >>rd.nl/beroepingswerk Ga naar kerktijden.nl (voor scriba’s), mail kerk@refdag.nl of bel 055-5390238 om een bericht door te geven. twitter.com/beroepingswerk1

Geen beeldendienst Ds. O. Bottenbley: „God heeft geen vooroordelen en geeft ook niet de voorkeur aan bepaalde mensen.” beeld Eran Oppenheimer

„Ik denk dat er nu allerlei gevoelens van minderwaardigheid worden uitvergroot” racisme, noemt ds. Bottenbley „weinigzeggend. Ik geloof meer in het handelen daarnaar dan in een uitspraak. Wat doen kerken nou in de praktijk? Bovendien vraag ik me af of er sprake is van racisme in de kerk. Surinamers voelen zich niet op hun gemak in een doorsnee Nederlandse dienst, maar dat heeft meer te maken met een verschil in culturele beleving van het

geloof dan met discriminatie.”

Twee keer per jaar bezoekt hij zijn oude vaderland en dat voelt altijd weer als thuiskomen, zegt de voorganger. „Ik geniet van het ongecompliceerde en spontane tijdens de diensten, de manier waarop men „Amen, broeder”, „Halleluja” roept. Dat emotionele is er bij de Nederlander niet, die is veel rationeler en terughoudender.

Maar dat schaar ik niet onder racisme en discriminatie, dat is beleving.”

Op de vraag of hij racisme niet te veel relativeert, antwoordt ds. Bottenbley: „Dat ik niet gediscrimineerd word, betekent niet dat ik degene die dat wel worden niet serieus neem. Er zijn Nederlanders die persoonlijk te maken hebben met racisme, maar je mag persoonlijke discriminatie nooit gelijkstellen met maatschappelijke discriminatie.”

Geen straf Duitse ‘coronagemeente’ Stéphanos Redactie kerk

FRANKFURT. Tegen de RussischDuitse baptistengemeente in Frankfurt, waar in mei meer dan 200 mensen besmet raakten met het coronavirus, wordt geen vervolging ingesteld.

Dat meldde de Duitse krant Die Welt eerder deze week. Overtre-

dingen van de regels van de deelstaat Hessen konden juridisch niet worden bewezen. Volgens een wethouder van Frankfurt heeft de baptistengemeente nauw samengewerkt met de Duitse gezondheidsdienst. Het onderzoek naar de corona-uitbraak in de baptistengemeente is afgerond. Alle gemeenteleden die ziek waren geworden, zijn inmiddels hersteld.

advertentie

DE CHE ZOEKT JOU!

WIJ ZOEKEN EEN HR-ADVISEUR EN HRM-STRATEEG Meer informatie op CHE.nl

benoemt geestelijk verzorger Malawi Redactie kerk

APELDOORN. Stichting Stéphanos heeft ds. J. J. Matandika tot geestelijk verzorger in Malawi benoemd.

Ds. Matandika (30) is predikant in de Reformed Presbyterian Church of Malawi. Hij gaat binnen Stéphanos zorg dragen „voor het geestelijk leven van de kinderen, werknemers en de gemeenschappen in de buurt”, aldus de stichting deze week in een persbericht.

Ook houdt hij „toezicht op onderhouding van de reformatorische identiteit” in de programma’s van de stichting. Ds. Matandika is de opvolger van Allan Chakholoma.

De reformatorische hulporganisatie biedt in Malawi diaconale hulp en onderwijs vanuit Bijbels perspectief aan (wees)kinderen.

Daarnaast is de stichting actief in Zambia.

D

e kerk van de reformatie heeft zich altijd op standpunt gesteld dat beelden in de kerk geen plaats mogen hebben. Daarnaast zegt de gereformeerde belijdenis uitdrukkelijk dat God op generlei wijze mag worden afgebeeld (Heidelbergse Catechismus, antwoord 97). Zo bezien is er dus geen reden om je druk te maken over het pleidooi van een Amerikaanse burgerrechtactivist die standbeelden van de Heere Jezus af wil breken. Geen protestant die daar een traan om zou moeten laten.

Wie echter de geest achter het voorstel proeft, zal zeker zijn zorgen hebben. Het verzet tegen de bestaande Christusbeelden komt voort uit de stelling dat achter deze beelden de gedachte zit dat witte mensen superieur zijn aan zwarten en andere niet-blanken.

Binnen de beweging Black Lives Matter, die zich verzet tegen discriminatie van Afro-Amerikanen en andere minderheden, zijn er die pleiten voor beelden waarop de Heere Jezus een uiterlijk heeft dat overeenkomt met het hunne. Daarmee wordt Hij onderdeel van het racismedebat. En dat is een grove aantasting van Zijn waardigheid en heiligheid.

Over de vraag hoe de Heere Jezus er tijdens Zijn omwandeling op aarde uit zag, bestaat al sinds de tweede eeuw discussie. Theologen, kunstenaars èn bestrijders van het christelijk geloof hebben in woord en in beeld hun denkbeelden over Zijn menselijke verschijning vertolkt. Met alle verscheidenheid van dien.

Wie de afbeeldingen uit de loop der tijden beziet, zal concluderen dat er zeer verschillende gedachten waren over het uiterlijk van de Heere Jezus. De ene keer was Hij een kwetsbaar mens, de andere keer een strenge vorst.

Deels hing die diversiteit samen met de boodschap die men wenste over te dragen, hetgeen vaak te maken had met de theologische debatten in een bepaalde periode. Onder Karel de Grote was er behoefte aan een beeld van Hem als vorst; in de latere Middeleeuwen

Elke gedachte over het uiterlijk van de Heere Jezus schiet ernstig tekort wilde men Hem tekenen als de zachtaardige Heiland.

Voor een ander deel heeft die diversiteit ook te maken met de culturele situatie. Afrika kent andere afbeeldingen van de Heere Jezus dan West-Europa.

Het is de mens eigen om zich in gedachten een beeld van de Heere Jezus te vormen. Dat is onontkoombaar.

Maar tegelijk dient er het besef te zijn dat ons beeld altijd tekort schiet. Dat geldt zeker voor Europeanen die snel geneigd zijn te denken dat Hij een witte man was.

Dat was Hij niet. De Heere Jezus leefde in het MiddenOosten en zal dus de huidskleur van de mensen daar hebben gehad. Hij was van gelijke gedaante als de mensen om Hem heen.

Het feit dat elk mens een incomplete voorstelling van de Heere Jezus heeft, is een extra onderstreping van het gereformeerde belijden dat het afbeelden van God niet is toegestaan. Tegelijk betekent dit ook dat het claimen van Hem voor de eigen groep, zoals een aantal Afro-Amerikanen doen, volstrekt verkeerd is.

Hoofdredactie

zaterdag 27 juni 2020 Reformatorisch Dagblad

4 Binnenland

WANDELGANGEN

Rutte in dagboek: Ik zag dat het Kees, inzake het zingen, ernst was Addy de Jong

27 juni 2070. Historici vonden deze week het verloren gewaande dagboek terug van Mark Rutte, liberaal politicus, premier van 2010 tot 2022. Wie kent hem nog? Hieronder een boeiende passage.

„L

ief dagboek.

Vandaag, zaterdag 27 juni 2020, eindelijk weer tijd om te schrijven. De week was bizar druk. Vooral het Kamerdebat over corona, donderdag, vormde een aanslag op mijn tijd en energie. Tjonge, wat zanikten die fracties over de bonus van duizend euro voor zorgmedewerkers. Nooit tevreden, die linkse lui.

Maar eerst iets over een zijpad in het Kamerdebat: de korte confrontatie die ik had met Kees van der Staaij.

Ik zag dat hij zich een beetje opwond. En dat snap ik best.

Ik snap sowieso veel...

Natuurlijk lokte ik zijn interruptie uit, door op een jolig moment in het debat –het ging over voetbal, Feijenoord en de Kuip– te poneren dat we in het stadion nu eenmaal niet kunnen joelen. Zoals we in de kerk nu eenmaal niet kunnen zingen.

En ja hoor, daar kwam de SGP-leider naar voren. Kees kan humoristisch zijn, maar hier werd het hem –dat zag ik– ernst. Het had bij hem, zei hij, verwarrend gewerkt dat ik op mijn persconferentie van woensdag aan zangkoren per 1 juli méér ruimte had gegeven, maar zingen tijdens de eredienst zo ongeveer leek te verbieden. Dat sprak elkaar toch tegen?

Wat Kees betreft was zoveel stelligheid misplaatst. Konden we niet, nu er nog veel onzekerheid bestaat over het gevaar van zang, rustig met elkaar bekijken welke mogelijkheden er zijn om toch, ingetogen, te zingen? Te weten als we afstand houden, geen zieken in de kerk toelaten en goed ventileren? Want dit raakt wel de inperking van grondrechten, aldus Kees.

Afijn, ongelijk had hij natuurlijk niet. Toch hield ik –soms ben ik eigenwijs– aan mijn punt vast: laat kerkgangers in de kerk niet zingen.

Me daarbij beroepend op de OMT-adviezen. Of, nu ja, op hoe ik die adviezen interpreteer.

Toegegeven, politici moeten hun besluiten baseren op feiten. Maar ieder kiest daarbij wel zijn eigen feiten, hè? En ik zie het als mijn verantwoordelijkheid als premier

om bij de versoepeling van het coronabeleid nog zoveel mogelijk op de rem te gaan staan. Want als je de één iets toegeeft, moet je het de ander ook doen.

Jawel, ik leef best mee met orthodoxe protestanten, voor wie inperking van hun erediensten wezenlijk en pijnlijk is. Zelf ben ik, dat zeg ik zo vaak, ook gelovig.

Nederlands hervormd, om precies te zijn. Maar dan niet van zo’n zware soort als Kees. Ik herken me meer in Sigrid Kaag. Noemt zich rooms-katholiek, draagt altijd een rozenkrans bij zich. Maar is voor abortus en euthanasie. Zoiets.

Ik bedoel: hóé je gelooft, maakt uit voor hoe je in de politiek staat. Voor Kees en zijn achterban zijn kerkgang

Doorman weer thuis Zr.Ms. Karel Doorman kwam vrijdag aan in Den Helder. Het marineschip keerde terug na coronahulp te hebben geboden in de Cariben. Het schip heeft geholpen bij onder meer het transport van zieken, bewaking en het bewaren van de openbare orde. beeld ANP, Koen van Weel

Rutte. beeld ANP, Bart Maat

en gemeentezang een groot ding; voor mij iets kleins. En men beseft soms niet wat dit baantje, dat ik al sinds 2010 uitoefen, van mij vraagt. Ik móét me concentreren op hoofdzaken; details van het beleid boeien me minder.

Tot slot, lief dagboek, nog één mijmering. Soms denk ik, als ik Van der Staaij of een journalist van het Reformatorisch Dagblad hoor: vraag dát nou niet aan me.

Niet zo gedetailleerd, niet in het openbaar. Want als ik het dan, in coronatijd, niet zeker weet, kies ik als premier voor de veilige route: „Nee, mag niet. Te gevaarlijk.”

Ach, wat bazel ik? Ook zij doen hun werk. Snap ik best, hoor. Ik snap sowieso veel...”

Aantal kankerdiagnoses met bijna kwart gedaald Redactie binnenland

UTRECHT. Het aantal kankerdiagnoses was in maart, april en mei 20 tot 25 procent lager dan in januari en februari. Dat meldde Integraal Kankercentrum Nederland vrijdag.

De daling is zeer waarschijnlijk te verklaren uit het feit dat mensen door de coronacrisis, die medio maart losbarstte, niet zo snel naar de huisarts gingen. Ook was er stagnatie in verwijzingen en diagnostiek. Er waren in maart, april en mei minder dan 7000 nieuwe kankerpatiënten per maand, terwijl het er in januari 9000 waren.

Bonus De landelijke vereniging van artsen in dienstverband LAD vindt dat ook arts-assistenten, specialisten ouderengeneeskunde en „vele andere artsen die keihard hebben gewerkt” in aanmerking moeten komen voor een coronabonus. Afgelopen week werd bekend dat de overheid 1000 euro netto uitdeelt aan verpleegkundigen, verzorgenden, helpenden, schoonmakers en

het andere ondersteunend personeel in alle sectoren van de zorg, als waardering voor hun inzet.

Het aantal coronapatiënten dat op een intensive care wordt behandeld, is gedaald van 49 naar 39. Er worden nu al twee weken dagelijks niet meer dan maximaal twee patiënten opgenomen. Op de verpleegafdelingen lagen vrijdag 190 coronapatiënten, twaalf meer dan donderdag. Dat betekent dat het totaal aantal coronapatiënten in ziekenhuizen is gestegen van 227 naar 229.

Intensive cares behandelen momenteel 584 mensen met andere aandoeningen. Het totale aantal mensen op ic’s schommelt

al weken tussen de 600 en 650.

Onder normale omstandigheden zouden dat er ongeveer 900 zijn.

De reguliere zorg komt moeizaam op gang, ook nu het aantal coronapatiënten al tijden laag is.

Het aantal doden door het coronavirus in Nederland is met drie gestegen, naar 6103. Daarnaast zijn zes mensen in een ziekenhuis opgenomen. Het totale aantal ziekenhuisopnamen sinds het begin van de uitbraak bedraagt nu 11.868. Het virus is vastgesteld bij nog eens 96 mensen. Dat aantal is daardoor gestegen tot net iets boven de 50.000. In Apeldoorn zijn zes marechaussees in opleiding mogelijk besmet.

Reguliere zorg komt moeizaam op gang. beeld ANP, Bart Maat

Vakantiereizen Er zitten nog 2000 Nederlanders vast op schepen in het buitenland die door de reisbeperkingen niet terug naar huis kunnen.

Premier Rutte vindt het „onverstandig en onverantwoord” dat Corendon toch reizen aanbiedt naar Turkije, terwijl voor dat land een negatief reisadvies geldt.

Het bedrijf zegt overleg met de Turkse autoriteiten gehad te hebben.

zaterdag 27 juni 2020 Reformatorisch Dagblad advertentie

Christelijke vakantieparken RD.nl In labjas en met een veiligheidsbril sprak de koning vrijdag met studenten over onderwijs in coronatijd. Een fotoserie van het bezoek op rd.nl/avans.

CDA presenteert voor plek één vier kandidaten

Frankrijk Vakantiepark Le Clos du Pré 01 - 15 augustus 2020 8-18 personen

Nog maar

2 vrijstaande chalets!

Oostenrijk Resort Gaschurn

Redactie politiek

Het partijbestuur van het CDA presenteerde, zoals verwacht, vrijdag vier kandidaat-lijsttrekkers, uit wie de leden begin juli mogen kiezen: Hugo de Jonge, Mona Keijzer, Martijn van Helvert en Pieter Omtzigt.

De strijd tegen drie mannen wordt voor haar „een makkie”, grapte Keijzer, moeder van vijf zonen. „Thuis heb ik zés mannen.”

De CDA-ideologie sprak haar al jong aan, stelde de politica, momenteel staatssecretaris van Economische Zaken. „Al in de brieven van de apostels gaat het over gelijkheid, vrijheid en broederschap”, sprak Keijzer tijdens haar pitch op het CDA-partijbureau, waarna zij een link legde met de

Keijzer: Bijbel spreekt al van gelijkheid, vrijheid en broederschap ■

De Jonge: Steenkamp zei dat bij CDA een middenpositie past ■

kernwaarden van de christendemocratie. Met de slogan “Wees wijzer, kies Keijzer”, gaat zij de lijsttrekkersstrijd in.

De Jonge, nu minister van VWS, verwees in zijn presentatie naar CDA-grondlegger Piet Steenkamp.

Het innemen van een middenpositie en het overbruggen van tegenstellingen behoorde volgens Steenkamp, en De Jonge volgt hem daarin, tot de „geboortepapieren van het CDA.” Kerk Van Helvert, Kamerlid uit Limburg, benadrukte dat een CDAlijsttrekker zich moet inzetten voor banen en ervoor moet zorgen dat iedereen „een fatsoenlijk dak boven zijn hoofd” heeft, zodat er een „sterke gemeenschap ontstaat, waarin we ook het vreemde mogen integreren, en waarin we de kerk in het midden kunnen houden.”

Het Kamerlid Omtzigt, bekend van zijn tomeloze inzet in de affaire rond de kinderopvangtoeslagen, onderstreepte dat de overheid „altijd dienstbaar moet zijn aan haar burgers.” Verder accentueerde hij dat voor Nederland „goede samenwerking met onze partners in de EU van groot belang is.”

31 juli - 14 augustus 2020 2-8 personen

Nog

5 stuks beschikbaar!

k e o B GELTEDRU!G nu!

!GARANTIE !

bij nieuwe lockdown! www.onsvakanties.nl/cvp Frankrijk Resort Les Portes du Mont Blanc 24 juli - 07 augustus 2020 2-10 personen

Zie ook pagina 11

Nieuw! Met introductiekorting!

Vragen over steun aan Palestijnen

Begrotingstekort loopt minder op

Redactie politiek

Rutte: Steun mogelijk door eigen beleid

DEN HAAG. SGP, PVV en CU hebben minister Kaag (Buitenlandse Handel) vrijdag om opheldering gevraagd over financiële steun die Nederland al jarenlang geeft aan een Palestijnse organisatie die banden heeft met het terroristische Volksfront voor de Bevrijding van Palestina.

In een artikel op de website van UK Lawyers for Israel (UKLFI) wordt gesteld dat Nederland waarschuwingen dat het geld geeft aan een organisatie met „meerdere banden” met een terroristische groepering, negeerde.

De organisatie Union of Agricultural Work Committees (UAWC) ontving 10 miljoen dollar in de periode 2013-2016 en 13 miljoen dollar in de periode 2017-2020, aldus het bericht.

De drie partijen willen dat Kaag de financiering en ondersteuning van dergelijke organisaties zo snel mogelijk stopt.

ANP

DEN HAAG. Het tekort op de rijksbegroting loopt dit jaar volgens een eerste raming van het kabinet op tot 68 miljard euro.

Dat is fors minder dan de 92 miljard euro die minister Hoekstra (Financiën) voorspelde bij het verschijnen van de voorjaarsnota eind april.

Op Prinsjesdag 2019 ging hij evenwel nog uit van een overschot van 2 miljard euro. Dat was „een heel grove inschatting”, zegt hij nu. Er lag geen macro-economische raming van het Centraal Planbureau (CPB) aan ten grondslag en de schatting was niet doorgerekend. Het kabinet heeft inmiddels ook meer inzicht in de uitgaven aan de steunmaatregelen die getroffen zijn om bedrijven door de coronacrisis te loodsen, en in de misgelopen belastingopbrengsten.

Premier Rutte sprak vrijdag nog altijd van „een tekort van astronomische omvang”. Hij benadrukt ook dat Nederland zich die dure

steunmaatregelen kan veroorloven doordat de overheidsfinanciën de afgelopen jaren op orde zijn gebracht. „Dat we met z’n allen in staat zijn om dit mogelijk te maken, komt doordat we buffers hadden opgebouwd.”

De huidige inschatting is dat er dit jaar bijna 30 miljard euro minder binnenkomt aan belastingen.

De uitgaven daarentegen vallen zo’n 39 miljard euro hoger uit dan vorig jaar op Prinsjesdag werd voorzien. Dat komt niet alleen door de noodmaatregelen, maar ook door sterk gestegen uitgaven aan werkloosheidsuitkeringen.

Ook met al die extra informatie blijft de raming „erg onzeker”.

Ook het CPB waarschuwt dat de economische ontwikkelingen zich heel moeilijk laten voorspellen zolang het coronavirus niet helemaal is bedwongen. Het geraamde begrotingstekort komt neer op 8,7 procent van het bruto binnenlands product (bbp), ofwel de totale omvang van de economie.

De staatsschuld loopt op naar 491 miljard euro, ofwel ruim 63 procent van het bbp.

Duitsland Vakantiepark Am Holsterturm 31 juli - 21 augustus 2020 4-10 personen

Gratis gebruik zwembad Frankrijk Resort Les Portes du Grand Massif 07 - 21 augustus 2020 2-12 personen

Nog

3 stuks beschikbaar!

0184 - 422 000

info@onsvakanties.nl

zaterdag 27 juni 2020 Reformatorisch Dagblad

6 Buitenland Corona eist half miljoen levens APELDOORN (RD). Zaterdag gaat het aantal doden door Covid-19 vermoedelijk door de grens van 500.000. Op dezelfde dag zal het aantal besmettingen over de 10 miljoen gaan.

Dat blijkt uit berekeningen van Worldometers. In het overzicht staan de Verenigde Staten bovenaan, gevolgd door Brazilië en Rusland. Gemeten naar inwonertal staat echter België bovenaan (met 851 doden per miljoen), zo blijkt uit een lijst van Statista. Op de tweede plaats staat het Verenigd Koninkrijk (met 650). In deze lijst volgen de VS met 379 per miljoen als zevende.

Protesten bij heropening Orly PARIJS (ANP). Voor het eerst sinds bijna drie maanden vertrok er vrijdag weer een vlucht vanaf het Parijse vliegveld Orly. Doordat demonstranten enige tijd de start- en landingsbaan bezetten, kwam het vliegverkeer maar moeizaam tot stand. Vijftien betogers werden gearresteerd wegens het ongeoorloofd betreden van het vliegveld. Twee brandweerwagens aan weerszijden van het toestel bespoten het vliegtuig met waterbogen, toen deze richting de startbaan taxiede. De demonstranten keerden zich tegen de hulp aan de luchtvaartindustrie.

Politie Glasgow schiet verdachte dood GLASGOW (ANP). De Schotse politie heeft vrijdag in Glasgow een man doodgeschoten die wordt verdacht van een steekpartij waardoor zeker zes gewonden zijn gevallen. De Britse publieke omroep BBC meldde dat twee slachtoffers zijn overleden, maar dat is niet bevestigd. Onder de gewonden is ook een agent. Hij is er ernstig aan toe maar verkeert niet in levensgevaar. Het geweld speelde zich af voor of in een hotel in West George Street in het centrum. Op foto’s is te zien dat de politie en ambulancediensten in groten getale waren uitgerukt naar de straat.

Texas sluit cafés vanwege corona AUSTIN (ANP). De gouverneur van de Amerikaanse staat Texas, Greg Abbott, heeft vrijdag de sluiting gelast van alle cafés en bars die ten minste 51 procent van de omzet halen uit de verkoop van alcoholhoudende drank. Restaurants blijven open, maar mogen nog maar de helft van de capaciteit benutten. Voor bijeenkomsten met meer dan honderd personen is nu toestemming nodig.

In Texas is het aantal ziekenhuisopnames door Covid-19 sinds eind mei verdrievoudigd.

In de miljoenenstad Houston zijn de intensivecareafdelingen sinds donderdag helemaal vol.

WHO zoekt 28 miljard in strijd tegen corona Redactie buitenland

GENÈVE. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft de komende twaalf maanden 28 miljard euro nodig om het coronavirus in minder welvarende landen het hoofd te bieden. Het geld moet voornamelijk worden geïnvesteerd in testen, behandeling van Covid-19 en de aanschaf van mogelijke vaccins.

Doel van de WHO is om midden 2021 een voorraad van 500 miljoen tests en 245 miljoen vaccins beschikbaar te hebben, zo verklaart de organisatie vrijdag. Aan het eind van volgend jaar moeten die aantallen zijn opgevoerd tot 2 miljard vaccins, waarvan de helft bestemd is voor de armste landen.

De WHO kreeg vrijdag kritiek uit Zweden. Hoofdepidemioloog Anders Tegnell vond dat de WHO zijn land ten onrechte bestempelde als risicoland. Tegnell denkt ■ Arme landen kunnen in strijd tegen corona niet zonder hulp WHO ■ Stijging besmettingen in ten minste elf landen in Europa

dat de organisatie de gegevens over Zweden verkeerd heeft geïnterpreteerd.

Europees WHO-chef Hans Kluge noemde Zweden eerder in één adem met landen als Armenië, Azerbeidzjan, Albanië en Oekraine. In ten minste elf landen is sprake van een grote stijging in de coronacijfers. In die landen dreigt het zorgstelsel onder de druk te bezwijken als de verspreiding van het longvirus niet doeltreffend wordt aangepakt, waarschuwde Kluge.

Volgens Tegnell komt de toename van het aantal besmettingen in zijn land door de groei van het aantal testen. „Het is onjuist om Zweden in te delen bij landen die eerder geen problemen hebben gehad en die blijkbaar pas aan het begin van hun epidemie staan”, aldus Tegnell. De WHO had volgens hem een meer gedetailleerd beeld van Zweden gekregen als die contact met hem had opgenomen.

Zweden trekt in de coronacrisis de aandacht omdat het nauwelijks koos voor een lockdown. Vermoedelijk is dat de reden dat het aantal doden veel hoger is dan in de omliggende landen. Eerder kreeg Zweden een pluimpje van de WHO. In Zweden is het coronavirus bij 63.890 mensen vastgesteld, van wie er 5230 zijn overleden.

Per autoped Locale politieagenten steppen door de Italiaanse stad Milaan. De sterke arm is met dit speeltuig uitgerust om voetgangersgebieden te doorkruisen. Daar mogen agenten met (motor)fietsen niet komen, en met de autoped kunnen

President Polen betrekt homo in Evert van Vlastuin

Polen mag zondag eindelijk naar de stembus. Op 10 mei gingen de presidentsverkiezingen niet door, vanwege de coronacrisis. Voor de nationaal-conservatieve regering in Polen hangt er veel af van de uitslag in deze eerste ronde.

H

eel lang leek het in de campagne vooral te gaan over gewone Poolse zaken. Totdat de belangrijkste kandidaat, huidig president Andrzej Duda, twee weken geleden de politieke genderdiscussie betitelde als „ideologie.” „Mijn vader en moeder hebben gestreden tegen communistische indoctrinatie. Ik wil niet dat wij ons nu blootstellen aan een ideologie, die nog veel schadelijker is.” Volgens Duda is de tendens vanuit het Westen schadelijk voor gezinnen.

Daarmee trok Duda het hele vraagstuk van homorechten naar het hart van de verkiezingscampagne. Polen heeft het huwelijk grondwettelijk omschreven als een relatie van man en vrouw.

Het traditionele gezin is een belangrijk speerpunt voor de regerende PiS-partij (Recht en Rechtvaardigheid). Duda behoorde ook tot deze partij, tot hij door zijn beëdiging als president

gedwongen werd zijn partijlidmaatschap op te geven.

Duda’s belangrijkster uitdager in deze ronde lijkt Rafal Trzaskowski, burgemeester van de hoofdstad Warschau. Hij vertegenwoordigt de liberaalconservatieve Burgercoalitie (KO) en geldt als voorvechter van meer lhbt-rechten.

Centje Door over homorechten te beginnen maakte Duda het zijn tegenstanders makkelijk. Het ging nu niet langer over een centje meer of minder in de belastingen, maar over identiteit; over modern tegenover ouderwets. Ook internationaal ontstond ophef over Duda’s uitspraak. In een Engelstalige tweet schreef hij zelf dat hij bewust niet goed werd begrepen en dat de wereld blijkbaar de echte waarheid niet wilde horen.

Nu is Polen een conservatief rooms-katholiek land, waar het niet vreemd klinkt als een

politicus het klassieke huwelijk verkiest. Maar Polen is ook een modern land dat meedoet aan allerlei internationale verdragen voor mensenrechten. Vanuit die hoek kwam er dan ook direct kritiek op Duda. De Poolse ombudsman voor mensenrechten, Adam Bodnar, vroeg de president zijn woorden terug te nemen. „Onder geen omstandigheid, ook niet in

een verkiezingscampagne, is het ontmenselijken van een groep in de maatschappij te rechtvaardigen.”

Duda en Trzaskowski hebben heel veel gemeen. Met geboortejaar 1972 zijn ze leeftijdgenoten.

Beiden hebben vergelijkbare maatschappelijke ervaring. Ze begonnen met een academische carrière, om vervolgens de politiek Zondag gaat Polen naar de stembus voor de eerste ronde in de presidentsverkiezingen.

Vermoedelijk draait het uit op een tweestrijd tussen zitten president Duda (r.) en uitdager Trzaskowski (l.). beeld AFP, Wojtek Radwanski

zaterdag 27 juni 2020 Reformatorisch Dagblad

Buitenland 7 RD.nl Ook op zaterdag houden we u op de hoogte van het laatste nieuws rondom Covid-19. Bekijk ons liveblog via rd.nl/coronavirus.

Pakistan schorst 120 piloten om nep-brevet

ISRAEL INGEZOOMD

Sternhell liet Israël een waarschuwing na

ANP

KARACHI. De Pakistaanse minister van Luchtvaart heeft Pakistan International Airlines (PIA) vrijdag gemaand om nog eens 121 piloten tijdelijk aan de grond te houden.

ze zich toch snel bewegen. De schaarse toeristen moeten nog wennen aan de nieuwe verschijning. beeld EPA, Matteo Corner

Donderdag werden 141 van zijn 426 piloten al tijdelijk geschorst.

De bewindsman denkt dat ook de vliegbrevetten van deze nieuwe groep piloten „dubieus of mogelijk vervalst” zijn.

Die beslissing van PIA kwam een dag nadat de minister de bevindingen van het onderzoek naar de vliegramp in Karachi van 22 mei had gepresenteerd aan het parlement.

De crash, waarbij 97 mensen om het leven kwamen, kon plaatsvinden doordat de piloten en de luchtverkeersleiding grove fouten maakten. Daarbij wees de minister ook op onregelmatigheden bij de nationale luchtvaartmaatschappij.

Pakistan heeft een slechte reputatie op het gebied van vliegveiligheid. Bij het dodelijkste ongeluk ooit in het land kwamen in 2010 152 personen om.

In 2016 vloog een toestel van Pakistan International Airlines in brand nadat een van de twee motoren was uitgevallen, met veertig doden tot gevolg.

verkiezingscampagne in te gaan. Vanuit de Sejm (spreek uit: seem, het Poolse parlement, EvV) klommen ze op tot onderminister. Duda en Trzaskowski behoren ook allebei tot de eerste generatie politici die aan het begin van hun loopbaan in 2004 de toetreding tot de Europese Unie meemaakten. Allebei zaten ze in het Europees Parlement.

Wat dat betreft is er weinig verschil tussen de kandidaten. Maar politiek gezien staan ze voor een ander levensideaal en zodoende voor verschillend beleid.

Waarden Het nationaal-conservatisme van PiS leunt sterk op rooms-

katholieke waarden. De partij is positief over de Europese integratie omdat dit een middel is om –voor het eerst na de Tweede Wereldoorlog– de Poolse nationale ontwikkeling te stimuleren. Tegelijk krijgt de partij al jarenlang kritiek vanuit de EU vanwege de populistische visie op de democratie. Volgens PiS staat de regering als gekozen macht boven de rechterlijke macht. PiS wil bijvoorbeeld rechters kunnen ontslaan en nieuwe benoemen.

In de EU trekt PiS op met de Europese Conservatieven en Hervormers (ECR), waar ook de SGP deel van uitmaakt. De kiezers van PiS –en dus van Duda– wonen

vooral in het oosten op het platteland van Polen.

Het liberaal-conservatisme van de Burgercoalitie is meer westers en stedelijk georiënteerd. In de EU neemt de partij deel aan de christendemocratische Europese Volkspartij (EVP), waarbinnen ook CDA en ChristenUnie actief zijn.

Veto Hoewel de Poolse president door het volk wordt gekozen, is hij niet betrokken bij de vorming van het beleid. Wel kan hij weigeren wetten te ondertekenen. Wie zondag ook de eerste ronde wint, geregeld zal hij de vraag krijgen of hij zijn veto wil uitspreken.

Stemmen in coronatijd: zelf pen meebrengen Mark Wallet

Het is druk bij de stembus dit weekend. Zaterdag zijn er verkiezingen in IJsland, zondag in Polen en Frankrijk. Hoe gaat dat in tijden van corona?

Bij de lokale verkiezingen in Frankrijk op 15 maart kwam slechts 45 procent van de kiezers opdagen. De tweede ronde zou een week later gevolgd

zijn, maar komt nu zondag.

Volgens minister van Binnenlandse Zaken Christophe Castaner zijn „alle maatregelen genomen” om te voorkomen dat kiezers corona oplopen.

Daarom zijn de stemlokalen voorzien van markeringen om de afstand te bewaren en moeten kiezers hun eigen pen meebrengen.

Per post stemmen is er in

Frankrijk niet bij. In Polen kan stemmen per brief wel. Het parlement wijzigde speciaal daarvoor de kieswet. Stemmen kan nu zowel in het stembureau als via de post.

In IJsland zijn de stembureaus zaterdag gewoon geopend.

Voor de 250.000 kiezers gelden de normale omgangsregels: handen wassen en twee meter afstand houden.

Alfred Muller

Een beroemd historicus en politieke wetenschapper overleed zondag op 85-jarige leeftijd. Jarenlang waarschuwde prof. Zeev Sternhell voor de ontwikkelingen in Israël.

Z

eev Sternhell werd in 1935 in Polen geboren. Zijn vader stierf een natuurlijke dood en de nazi’s vermoordden zijn moeder en zuster. Hijzelf dook onder en nam een katholieke identiteit aan.

Na de oorlog vertrok hij naar Frankrijk waar hij zich verdiepte in de Franse taal en cultuur. Hij verliet het katholicisme. Toen hij 16 was, emigreerde hij naar Israël.

Daar werd hij officier in het leger en maakte een carrière aan de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem (HUJ). Hij schreef een aantal boeken over het ontstaan van het fascisme.

Prof. Dan Avnon, het hoofd van het departement politicologie van de HUJ, schreef dat zijn boeken en artikelen op grote schaal werden vertaald. Ze werden gebruikt door geleerden en studenten op de hele wereld. „Op persoonlijk vlak was hij een voorbeeld voor ons. Een persoon die academische topkwaliteit combineerde met een diepe toewijding aan de maatschappij en het land.”

Prof. Asher Cohen, de president van de HUJ, zei dat Sternhell een leidinggevende researcher was in politiek denken. Hij veranderde de wijze waarop wetenschappers ideologische bewegingen in het algemeen zien en radicale bewegingen in het bijzonder. In 2008 ontving hij de prestigieuze Israëlprijs voor politieke wetenschappen.

In 2008 vertelde hij Ari Shavit van Haaretz: „Ik vond het belangrijk te begrijpen hoe een liberale democratische orde zo snel in elkaar kon storten in het gevestigde, met cultuur doordrenkte Europa.”

Hij noemde zichzelf niet alleen zionist, maar „superzionist” „Voor mij was en blijft het zionisme het recht van Joden de controle te hebben over hun eigen lot en toekomst. Ik beschouw het recht van menselijke wezens hun eigen meester te zijn als een natuurlijk recht.”

Sternhell geloofde dat het onmogelijk is het Joodse bestaan te verdedigen zonder een eigen natiestaat. „Ik

maak me geen illusies. Ik geloof dat als de Arabieren ons zouden kunnen uitroeien, ze dat graag zouden doen.

Hoewel ik tegen de bezetting ben en wil dat de Palestijnen identieke rechten hebben als ik, begrijp ik dat ik het kader van de natiestaat nodig heb om mijzelf te verdedigen.”

Hij schreef jarenlang columns in Haaretz, waarin hij ongezouten kritiek leverde op de richting die Israël onder Likud is ingeslagen. Hij werd daarmee een leidinggevende stem van links.

Israël stond volgens hem voor de keuze. Wilde het heersen over een ander volk zonder het rechten te geven?

Of wilde het een binationale staat worden, waarin twee volken in één staat dezelfde rechten hebben? Dat zou het

Prof. Sternhell. beeld Wikipedia

einde van Israël als democratische of Joodse staat betekenen.

Haaretz schreef deze week dat Sternhell ook waarschuwde voor het gevaar van „afdaling in fascisme” in zijn land. Hij wees onder meer op het principe van verafgoding van de natie. De nationale Joodse wederopbloei, gegrond in het verlangen van Joden hun eigen lot in handen te nemen, is in de loop van de tijd „een soort heilige oorlog geworden, doordrenkt met vele religieuze en messiaanse elementen.”

Zal er nog naar Sternhell worden geluisterd? Of zal hij een roepende in de woestijn blijken te zijn?

zaterdag 27 juni 2020 Reformatorisch Dagblad

Familieberichten

8

Met verslagenheid hebben wij kennisgenomen van het overlijden van onze gerespecteerde oud-directeur, de heer

Aanleveren Familieberichten Lever uw familieberichten bij voorkeur schriftelijk aan. De aanlevertijden voor geboorte- en rouwadvertenties zijn: Maandag t/m vrijdag tot 9.00 uur op de dag van plaatsing.

Zaterdagkrant tot vrijdagmiddag 16.30 uur.

Dirk Kalkman Vele jaren heeft hij zijn beste krachten gegeven voor onze ondernemingen. Zijn grote betrokkenheid toonde hij door tot het laatst toe dagelijks aanwezig te zijn.

Ons medeleven gaat uit naar zijn vrouw en kinderen.

We wensen hen veel sterkte toe.

Directie en personeel Kalkman bedrijven

Contactgegevens advertentieafdeling: Tel. 055 - 539 04 99 Fax 055 - 542 48 02 E-mail: advertentie@erdee.nl

Ik zal Zijn lof in den nacht zingen, daar ik Hem verwacht, en mijn hart, wat mij moog’ trefen, tot den God mijn levens hefen.

Psalm 42: 5 Heden behaagde het de Heere om op Zijn tijd en wijze tot Zich te nemen, in den Hope des Eeuwigen levens, onze vader

Maarten Leendert Lamers * 3 september 1950

† 25 juni 2020

If your sin hinder not Christ from calling, neither should it hinder you from coming.

(John Flavel)

Yvonne Sacha Joyce Marsmanstraat 2 2692 DD ’s-Gravenzande

Dankbaar en blijde geven wij u kennis dat de Heere, Die leven gaf en leven spaarde, ons wederom heeft verrijkt met de geboorte van een zoon en broertje

David B. van der Poel L. van der Poel-de Vries Hendrik, Pieter, Benjamin, Johannes, Paulina, Thomas, Trijntje, Elias, Lydia, Andréas, Simon 19 juni 2020 Peursumseweg 123, 3381 KV Giessenburg Tel. 0184-652938

Want uit genade zijt gij zalig geworden door het geloof; en dat niet uit u, het is Gods gave.

Efeze 2 : 8

De Heere heeft tot Zich genomen Zijn knecht, mijn geliefde man, onze lieve vader, schoonvader, grooten overgrootvader

Jan Cornelis den Toom v.d.m. in de leeftijd van 73 jaar.

Geen bloemen Er is gelegenheid tot condoleren woensdag 1 juli van 18.45 tot 19.30 uur in de Zuiderkerk, Naaldwijkseweg 123a te ’s-Gravenzande.

De rouwdienst met aansluitend de bijzetting in het familiegraf zal in besloten kring op donderdag 2 juli plaatsvinden.

U kunt vanaf 10.00 uur de rouwdienst volgen via: https://kerkdienstgemist.nl/stations/799-HersteldHervormde-Gemeente-Monster-s-Gravenzande

Wij treuren, doch niet als degenen die geen hoop hebben.

Oldebroek: J. den Toom - de Rie

1985

28 juni

2020

Morgen hopen onze lieve papa en mama

Winne van Erkel & Anneke van Erkel - van de Berg 35 jaar getrouwd te zijn.

We wensen hen, samen met ons, nog vele goede en gezonde jaren toe.

Henrike en Marten Mient 3, 2903 LC Capelle aan den IJssel

Emst: Mariëlle Vos - den Toom Herman Vos Terwolde: Harmen en Karen Emst: Anita en Martijn, Jonathan Oldebroek: Corine en Hendry Emst: Jan en Margriet, Marien en Arinda, Arjen, Corstiaan, Jennieke, Aafke, Reinder, Stijntje, Hendrik, Maartje, Emma, Geke Alblasserdam: Susan Lugtenburg - den Toom Sjaak Lugtenburg Gouda: Joselien en Dick Alblasserdam: Arlinda en Ruben, Neline, Jarco Barneveld: Lian Geluk - den Toom Arnold Geluk Aron, Joël, Nathan, Eliane Putten: Erica van der Kolk - den Toom Ruben van der Kolk Anneloïs, Elias, Suus, Tobias 25 juni 2020 Zuiderzeestraatweg 189a, 8096 BH Oldebroek

Hierbij willen wij u allen hartelijk bedanken voor de vele kaarten die we bij ons 55-jarig huwelijk mochten ontvangen en voor het meeleven, in welke vorm dan ook, tijdens en na mijn verblijf in het ziekenhuis en IJsselheem.

H. Klein T. Klein-Hulst Staphorst

In verband met de maatschappelijke omstandigheden is er helaas geen gelegenheid om ons persoonlijk te condoleren en zullen de rouwdienst en begrafenisplechtigheid in besloten kring van genodigden plaatshebben. Wij zouden het zeer waarderen als wij uw condoleances en blijken van medeleven per post mogen ontvangen.

Belangstellenden nodigen wij uit om D.V. woensdag 1 juli vanaf 10.30 uur de rouwdienst te volgen via w w w. h e rvo r m d o l d e b ro e k . n l / l ive - ke r k r a d i o / live-kerkradio-dorpskerk

Het behaagde de Heere, tot onze diepe droefheid, heden uit ons midden weg te nemen, na een langdurige, ernstige ziekte, onze lieve, zeer zorgzame vader, schoonvader, opa, mijn overgrootvader en onze geliefde broer, zwager en oom

Jan van Ommeren sinds 11 april 2011 weduwnaar van Elsje Cornelia van Baaren in de leeftijd van 78 jaar.

Tricht: A.G. Rijkse - van Ommeren W. Rijkse Hendri en Fennie, Jesse Julian en Marinthe Elsemieke en Jan Willem Antoinette Veenendaal: G.J. van Laar - van Ommeren J.T. van Laar Roelof Elseline Margriet Jantine en verdere familie Geldermalsen, 25 juni 2020 Huize ds. W.H. Blaak Kerkstraat 15 4196 AA Tricht De rouwdienst en de begrafenisplechtigheid zullen D.V. woensdag 1 juli, vanwege de omstandigheden, in besloten kring plaatshebben te Tricht.

Bij het herdenken van ons 50-jarig huwelijksjubileum mochten we van velen hartelijke felicitaties en zegenwensen ontvangen door middel van kaarten, per mail of telefonisch. We hebben dat zeer gewaardeerd en zeggen u daarvoor, na de HEERE, hartelijk dank.

Onderzoekt de Schriften, want gij meent in dezelve het eeuwige leven te hebben; en die zijn het, die van Mij getuigen. Joh. 5 vers 39

L.Roest en H. Roest-Gelderblom Stolwijk

Met ontroering hebben wij kennisgenomen van het overlijden van onze gewaardeerde voorzitter

Belangstellenden kunnen de rouwdienst en de begrafenisplechtigheid vanaf 13.30 uur beluisteren via www.bodejongh.nl (Meeluisteren kanaal A) Geen bloemen

Ds. J.C. den Toom Langs deze weg willen wij eenieder bedanken die ons verrast heeft met een kaart, bloemen of attentie ter gelegenheid van ons 50-jarig huwelijk.

Familie Chr. Theunisse-van ᾿t Hof Dordrecht

Vanaf de oprichting in 2011 tot het laatst heeft hij een actieve bijdrage geleverd aan het werk van de Mannenbond. We wensen zijn vrouw en (klein)kinderen de nabijheid en kracht van de Heere toe.

Namens de Hersteld Hervormde Mannenbond, K. van den Herik, secretaris

Onze dank gaat uit naar het personeel, vrijwilligers en andere betrokkenen van Huize ds. W.H. Blaak voor de liefdevolle verzorging die zij onze vader en opa hebben gegeven.

zaterdag 27 juni 2020 Reformatorisch Dagblad

Familieberichten Bedroefd geven wij u kennis dat door de Heere uit ons midden is weggenomen onze geliefde broer, zwager en oom

Jan van Ommeren weduwnaar van Elsje Cornelia van Ommeren - van Baaren

in de leeftijd van 78 jaar.

Ochten: C.W. de Greef - van Ommeren Achterberg: J.W.H. van Ommeren - van Ommeren Lienden: C. van Ommeren E. van Ommeren - Tramper Ermelo: G.J. Versteeg - van Ommeren H. Versteeg Lienden: R. van Ommeren E. van Ommeren - van Capel Alblasserdam: M.G.J. Volker - van Ommeren Neven en nichten In liefde gedenken wij hen die ons zijn voorgegaan.

Geldermalsen, 25 juni 2020

Verdrietig, maar dankbaar voor alles wat zij voor ons heeft betekend, delen wij u mee dat de Heere, kort na het overlijden van onze opa en oude opa, van ons heeft weggenomen onze lieve oma en oude oma

Elisabeth Dekker - Huisman In de leeftijd van 85 jaar.

Albert en Esmeralda Huls, Marina, Chantal, Lotte, Ruben

Elisabeth Huls Klarine en Huig van den Berg, Ewan, Lukas Janneke en Dirk van Raalte, Diederick, Karlos Alies Huls Janine en Adrie van der Reest, Nadia, Anna-Lynn, Pien Elise en Jan-Willem Kempeneers, Laure, Naud Jan-Willem en Lejanne Dekker, Eva Arthur en Irma Dekker Trudy Dekker Emmy en Christiaan Hovestadt, Derk, Jens

9

Met diepe droefheid geven wij u kennis dat, voor ons geheel onverwachts, door de Heere uit ons midden is weggenomen onze geliefde broer, zwager en oom

Hendrik van Asselt in de leeftijd van 71 jaar.

Familie van Asselt Wij denken aan hen die reeds eerder zijn overleden.

Wij wensen Nel, haar kinderen en kleinkinderen veel kracht en sterkte toe om dit grote verlies te kunnen dragen.

Elspeet, 24 juni 2020

Elisabeth en Ernst Prosman, Gerthe, Geerle, Sill, Imke Henrieke en Niek de Wit, Joas, Hanna, Jonathan Pieter en Carolien Dekker, Thijs, Thom Jan en Gerdine Dekker, Carlo (in dierbare herinnering), Anna, Vera

Laurens en Gerrie Dekker, Anna-Maria, Gerlice Janne-Marie en Anthony Huibers, Seth, Job Ingeborg en Wim Tijssen, Jette Christiaan en Lisa Dekker Matthijs Dekker Tjeerd Dekker Oscar Dekker Willem Ruitenberg Jan en Evelien Ruitenberg Alice Ruitenberg

Tot onze diepe droefheid is na een zorgvolle periode, kort na het overlijden van onze geliefde vader, door de Heere van ons weggenomen onze innig geliefde en zeer zorgzame moeder, schoonmoeder, grootmoeder en overgrootmoeder

Elisabeth Dekker-Huisman sinds 6 april 2020 weduwe van

Jan Dekker

Jan Dekker Leon Dekker en Melissa Christie Dekker en Arjan Julia Dekker en Dennis In het bijzonder wensen wij onze ouders de kracht en ondersteuning van de Heere toe om dit verlies te dragen. Heilige de Heere deze roepstem aan ons aller hart.

Opheusen, 25 juni 2020

- Uit genade alleen Bedroefd, maar ook dankbaar voor alles wat zij voor ons heeft betekend, delen wij u mee dat door de HEERE na een ernstige ziekte uit dit leven is weggenomen onze lieve, zorgzame en betrokken moeder, schoonmoeder en oma

Gerrigje Jacoba Nagelhout - Kwakkel sinds 5 augustus 2006 weduwe van Gerrit Nagelhout in de leeftijd van 86 jaar.

Oldebroek: Gerrie Wouters - Nagelhout Willem Wouters (in herinnering)

in de gezegende leeftijd van 85 jaar.

’t Loo Oldebroek: Jaap Nagelhout Nieuwleusen: E. Huls-Dekker K. Huls

’t Loo Oldebroek: Rijkje Grootkarzijn - Nagelhout Gerrit-Jan Grootkarzijn

Puttershoek: R. Dekker Opheusden: O.J. Dekker G.J. Dekker-Oversluizen Zwolle: I.E. Ruitenberg-Dekker A. Ruitenberg Dordrecht: A. Dekker Sint Philipsland: A. van Soest Alblasserdam: L. van Antwerpen Klein- en achterkleinkinderen Opheusden, 25 juni 2020 De Betuwehof Zorg Correspondentieadres: O.J. Dekker Nannenbergstraat 42, 4043 GJ Opheusden Onze moeder en oma is thuis bij Oscar en Gerda opgebaard.

Er is gelegenheid tot condoleren en afscheid nemen D.V. woensdag 1 juli van 19.30 uur tot 21.00 uur en voorafgaand aan de rouwdienst van 9.30 uur tot 9.50 uur in de kerkzaal van de Gereformeerde Gemeente in Nederland, Burgemeester Lodderstraat 43 te Opheusden.

De rouwdienst wordt gehouden D.V. donderdag 2 juli om 10.00 uur in bovengenoemd kerkgebouw, waarna aansluitend omstreeks 11.30 uur de begrafenis zal plaatshebben op de Gemeentelijke Begraafplaats aan de Markstraat te Opheusden.

Indien u met ons de rouwdienst en de begrafenis wenst bij te wonen, wordt u hiermee uitgenodigd en beleefd verzocht uiterlijk om 9.50 uur aanwezig te zijn.

Onze grote waardering en dank gaat uit naar de medewerkers van Betuwehof Zorg te Opheusden die onze moeder en oma met veel zorg, liefde en toewijding hebben omringd.

Geen bloemen

Met grote verslagenheid en diepe droefheid geven wij u er kennis van dat, voor ons onverwachts, door de Heere op Zijn tijd en wijze uit ons midden is weggenomen mijn innig geliefde man, onze lieve vader en opa

Hendrik van Asselt echtgenoot van Cornelia Wouterina Krijgsman in de leeftijd van 71 jaar.

Elspeet: Nel van Asselt - Krijgsman Jan en José Alette, Henk, Dick Elles en Marius Marc, Lucas Mieneke en Wilco Isa, Nina Nicolien en Jacob Milan, Nick Rianne en Gerald Noa Erik en Cindy 24 juni 2020 Gerrit Mouwweg 111 8075 AH Elspeet Wij waarderen het zeer als wij uw condoleance en blijken van meeleven per post mogen ontvangen of online via condoleren.begrafenisverzorgingvos.nl De rouwdienst wordt gehouden D.V. woensdag 1 juli om 9.30 uur in de kerk van de Gereformeerde Gemeente in Nederland, Oude Hof 12 in Elspeet, waarna de begrafenis zal plaatshebben op de Algemene Begraafplaats aan de Uddelerweg in Elspeet.

U kunt deze dienst en de plechtigheid op de begraafplaats volgen via de livestream op de website www.uitvaartmetbeeld.nl/uitvaart/asselt

’t Loo Oldebroek: Gerrit Nagelhout Arianne Nagelhout - Hoogendoorn Gert-Jan Hoevelaken: Coby Waaijenberg - Nagelhout Maarten Waaijenberg Jacoline en Harm-Jan, Annemieke, Gabriëlle, Mark, Ronald ’t Loo Oldebroek: Dochtertje (in herinnering) Jan (in herinnering) ‘t Loo Oldebroek: Martin Nagelhout Trudy Nagelhout - Meeuwsen 25 juni 2020 Bovenheigraaf 102 8095 PD ’t Loo Oldebroek Gelegenheid tot condoleren D.V. dinsdag 30 juni 2020 van 19.30 tot 20.30 uur in het kerkgebouw van de Vrije Oud Gereformeerde Gemeente, Mheneweg Zuid 3 te Oldebroek.

De rouwdienst zal worden gehouden D.V. woensdag 1 juli 2020 om 13.30 uur in genoemde kerk.

Aansluitend zal om 15.00 uur de begrafenis plaatsvinden op de Gemeentelijke Begraafplaats „De Ekelenburg” aan de Mheneweg Zuid te Oldebroek.

Gezien de huidige overheidsmaatregelen wordt de rouwdienst en begrafenis in besloten kring gehouden.

Geen bloemen.

Vervolg op pagina 10

zaterdag 27 juni 2020 Reformatorisch Dagblad

10 Familieberichten Mijn genade is u genoeg.

2 Korinthe 12:9 Op 23 juni is Gert, in vertrouwen op zijn Heer, rustig ingeslapen.

Wij zijn bedroefd maar dankbaar voor alle liefde, zorg en toewijding die wij van onze vader, opa en ouwe opa

Gert Beekhof - Lid in de Orde van Oranje-Nassau sinds 19 oktober 2013 weduwnaar van Hennie Beekhof-Post

Voor het vele medeleven, dat wij ontvangen hebben na het overlijden van onze lieve schoondochter, schoonzus en tante

Christina Moerdijk - Melis willen wij u hartelijk danken. Het heeft ons goed gedaan.

Jaap en Corry van Dalen - de Jonge kinderen, kleinkinderen en achterkleinkind

Wij willen u bedanken voor de vele blijken van medeleven en belangstelling die wij mochten ontvangen tijdens de jaren van ziekte en na het overlijden van onze lieve moeder, schoonmoeder, groot- en overgrootmoeder en mijn zus (huisgenote)

Wijntje Johanna van der Heiden - Boogers De wijze waarop u met ons hebt meegeleefd, zowel persoonlijk als schriftelijk, heeft ons erg goed gedaan.

Borssele, juni 2020 Fam. A. Blokland Fam. A.J. van Mourik

mochten ontvangen.

Fam. T. van der Heiden Henk en Orna Gerco en Femke Bonita en Qadeer Dominique en Peter Anne en Maartje Jeannette en hon Janienke en Alexander, Mylan, Viënne Antoinette en Renco, Hannah, Judah, Job Charlotte♥ en Sander, Febe Myrthe en Zwen Esmée en Nico Gerard en Anneke Boaz en Eline, Arwen Naomi Ferdinand en Marja Mariëlle en Bart, Feline Angeline en Roel Nadine en Nathan

dhr. P.W. Boogers

Voor de vele blijken van medeleven die wij hebben ontvangen na het overlijden van onze moeder, schoonmoeder, oma en overgroot-oma

Machteldje Groenewoud - Veenendaal zeggen wij u hartelijk dank. Het heeft ons heel erg goed gedaan.

Elst (U), juni 2020.

Wim en Corrie Groenewoud Dick en Mady Groenewoud en kleinkinderen.

Wij vinden het ijn om uw condoleances schritelijk te ontvangen.

Daarnaast is er gelegenheid om afscheid te nemen van Gert en ons te condoleren op een aangepaste condoleance avond op dinsdag 30 juni in afscheidshuis Authena, ‘t Zand 9 in Sleeuwijk. Wanneer u geen uitnodiging heet ontvangen, bent u uitgenodigd in tijdsblok 4 van 20.20 uur tot 20.40 uur.

De afscheidsdienst en begrafenis vinden plaats in eigen kring.

Wij willen iedereen die met ons heeft meegeleefd na het overlijden van onze lieve zus, schoonzus en tante

Adriaantje Elizabeth Eggebeen - tante Adri heel hartelijk dankzeggen.

Uw belangstelling heeft ons goed gedaan.

Jan en Brigitte Sanne Bart Jan Daniël Correspondentieadres: Molenstraat 13, 5305 CG Zuilichem

Lexmond, juni 2020

Wij zijn overweldigd door de vele blijken van meeleven na het overlijden van onze lieve zorgzame vrouw, moeder en oma

Familie Eggebeen Familie Slabbekoorn Goes, juni 2020

Niesje Balkema-Piek Ook tijdens haar afnemende gezondheid en ernstige ziekte was er veel belangstelling.

Hartelijk dank hiervoor, wij hebben dit enorm gewaardeerd.

Het gemis blijft, maar het doet ons goed te weten dat zij niet alleen voor ons, maar ook voor anderen veel heeft betekend.

Johan Balkema Kinderen en kleinkinderen

Tijdens de laatste periode van haar leven en het overlijden van onze lieve zus, schoonzus, tante en oudtante

Jannigje Koemans Jannie

Ede, juni 2020

Tante ontvingen wij veel blijken van medeleven.

Wij werden erg bemoedigd door het hartverwarmende meeleven na het overlijden van mijn geliefde man, onze lieve vader, schoonvader, opa en overgrootvader

Willem Neeleman Het was voor ons heel waardevol dat velen hun herinneringen aan hem met ons hebben willen delen, ook toen wij 60 jaar getrouwd waren.

Daarvoor zeggen wij u onze welgemeende dank!

Wij willen iedereen bedanken voor de vele blijken van medeleven, die wij van u mochten ontvangen, tijdens de ziekte en na het overlijden van mijn geliefde man, onze zorgzame vader en opa

Jacob Vis ~ Sjaak ~

W.J. Neeleman-Roverts Kinderen Kleinkinderen en achterkleinkinderen Krimpen aan den IJssel, juni 2020

Vlaardingen, juni 2020

betuigen wij onze welgemeende dank.

Geldermalsen, juni 2020

Hartverwarmend waren de vele schriftelijke blijken en troostvolle woorden van medeleven die wij hebben ontvangen na het overlijden van mijn geliefde man, onze vader en opa

Jannes Naberman

In plaats van kaarten

Andries Slingerland

Z. Koemans M.W. Koemans - van de Werken (Achter)neven en nichten

Naast de troost die de Heere ons geeft in dit grote gemis, heeft uw medeleven ons goed gedaan.

A.N. Vis-Smal Kinderen en kleinkinderen

Voor de vele blijken van belangstelling en medeleven die wij, zowel persoonlijk als schriftelijk, mochten ontvangen na het overlijden van onze lieve zorgzame vader, opa en ′oude opa′

Uw wijze van oprechte betrokkenheid in deze tijd van bijzondere omstandigheden heeft ons diep getroffen en heel goed gedaan.

Wij willen iedereen bedanken voor de hartverwarmende belangstelling die wij als familie ontvingen tijdens haar ziek-zijn en bij haar overlijden. Woorden schieten tekort, maar weet dat de overweldigende hoeveelheid belangstelling ons een grote troost zijn bij de verwerking van het heengaan van mijn innig geliefde vrouw, onze lieve, zorgzame moeder en oma

Nel Vink ~ Smitsman

Onze welgemeende dank hiervoor.

A. H. Naberman - Mol Kinderen en kleinkinderen Genemuiden, juni 2020

J. Vink

Kinderen, klein- en achterkleinkinderen.

Kinderen en kleinkinderen

Nijkerk, Juni 2020

Werkendam, juni 2020

Vervolg op pagina 12

zaterdag 27 juni 2020 Reformatorisch Dagblad

Binnenland 11

Onder CDA’ers in Kampen (foto) lijkt Hugo de Jonge favoriet als lijsttrekker voor het CDA. beeld RD, Anton Dommerholt

E

erst dit: Martijn van Helvert kan het lijsttrekkersschap van het CDA op zijn buik schrijven.

Althans, afgaand op een belronde langs zeven CDA’ers in Kampen. Prima kerel, die katholieke parlementariër uit Limburg.

Maar voorman van het CDA? Nee. Voor staatssecretaris Mona Keijzer, de Volendamse die FVD niet op voorhand uitsluit, geldt hetzelfde verhaal. Puik dat ze zich in de strijd werpt. Maar het CDA leiden? Nee. Een van de Kamper CDA’ers vraagt zich af of Keijzer is opgewassen tegen zwaargewichten van andere partijen.

Terriër Hugo de Jonge – hij lijkt echt dé man van de christendemocratische Kampenaren. Met op nummer twee Pieter Omtzigt, het CDA-Kamerlid dat een reputatie heeft als luis in de pels en terriër. „Hugo de Jonge is gepokt en gemazeld in de politiek”, verwoordt de Kampense CDA-fractievoorzitter Jan Marskamp het gevoelen van de zeven gebelde CDA’ers.

Marskamp roemt de sociale inborst van De Jonge. „Hij praat niet over hoofden van mensen heen. Als het weer mag, geeft De Jonge mensen een aai over de bol.

Hij staat midden in de samenleving. Dat is echt des CDA’s.” Henk Selles, CDA-voorzitter in Kampen, denkt er ook zo over. „Van de kandidaten is Hugo het meest benaderbaar. Zijn manier van communiceren is open en attent.

Zeker ook richting jonge mensen.

De Jonge is het meest in staat weggelopen CDA-stemmers terug te winnen.”

„Reuring rond leider CDA goed voor partij”

als vicepremier bewezen. Van alle kandidaten kan De Jonge de grootste doelgroep aanspreken.

Hij heeft de meeste vaardigheden die nodig zijn voor de serieuze functie van lijsttrekker. Denk aan het houden van debatten, het leiden van de partij en het voeren van onderhandelingen.”

Johannes Visscher

Verliezer Kan de strijd zorgen voor een boel gekrakeel binnen CDA-gelederen? Welnee, betogen de Kampenaren eensgezind. „Een beetje reuring is goed voor het CDA. We halen nu vaker de pers”, zegt CDA-fractievoorzitter Marskamp.

De strijd tussen vier kandidaten is niet te vergelijken met knetterende duels tussen bijvoorbeeld destijds Asscher en Samsom of tussen Verdonk en Rutte, klinkt het in de Hanzestad. „Bij ons zijn drie van de vier verliezers.

Dan raak je als verliezer niet snel beschadigd”, zegt Marskamp.

Stiekem hopen de CDA’ers dat hun leider het tot premier schopt.

Twintiger Niek Teune put hoop uit de „Annie Schreijer-Pierikdoctrine.” „Die zegt dat vrouwen ook wel eens een nieuwe jurk willen.”

Met andere woorden: hopelijk heeft het volk een keer genoeg van Rutte.

Ook de IJsselmuider komkommerteler Wout Limburg (64) ziet het liefst een CDA’er in het Torentje. Maar als Rutte toch weer aan het roer komt te staan, is dat geen ramp, vindt hij. „Rutte ziet steeds meer in dat alleen maar marktwerking en keiharde business niet goed is voor Nederland.

Hij zoekt steeds meer het midden. Rutte is al een soort CDA’er.”

Wie gaat de CDA-kar bij de Kamerverkiezingen van maart 2020 trekken? Onverwacht veranderde de afgelopen dagen het speelveld. Hugo de Jonge, Mona Keijzer, Martijn van Helvert en Pieter Omtzigt strijden om het lijsttrekkerschap. Op wie gaan CDA’ers in Kampen binnenkort stemmen?

Hardy Wellenberg (56), Kamper CDA-raadslid, zet De Jonge met graagte op één. Al was het maar omdat De Jonge de deur dichthoudt voor de FVD. „Ik zou het absoluut een schrikbeeld vinden als het CDA in zee zou gaan met zo’n rechts-populistische partij.

Het mooie is dat De Jonge een kandidaat van het midden is, die in staat is tegenstellingen te overbruggen.”

Zware druk Kamper CDA’ers zijn trots hoe hun „Hugo” als coronaminister in hun ogen het volk door de crisismaanden sleepte. „Alle waardering daarvoor”, zegt Jacolien van de Wetering, CDA-raadslid in Kampen. „We moeten niet onderschatten welke zware druk er tijdens de coronacrisis op hem ligt. Hij moet continu bedenken wat maatregelen betekenen voor

de zorg én voor de economie. Je maakt als minister in zo’n tijd niemand blij.” Toch is ze er nog niet zeker van dat ze De Jonge zal stemmen. Want van Pieter Omtzigt is ze ook gecharmeerd.

CDA’ers Kampen gecharmeerd van De Jonge, Van Helvert kan het schudden „De inzet van Pieter is enorm. Hij gaat verder dan anderen. Bovendien komt hij uit het oosten. Dat is een pluspunt.”

Ook Niek Teune (24), student journalistiek en voorzitter van het CDJA IJsseldelta, hinkt nog op twee gedachten. Enerzijds:

„Hugo de Jonge heeft ons land op een uitstekende manier door de coronacrisis gedirigeerd.”

Anderzijds: „Pieter Omtzigt is een uitstekend Kamerlid met een enorme dossierkennis die ook stemmen trekt buiten de CDAachterban.”

Teune baalt wel een beetje. Het liefst zie hij dat Wopke Hoekstra, minister van Financiën, de CDAkar trekt. „Hij kan een icoon als Ruud Lubbers worden. Ik heb Hoekstra meegemaakt tijdens een werkbezoek. Hij is empathisch en heeft een duidelijke koers.”

Ook een andere jonge CDA’er, de 31-jarige ondernemer BartJan Gardebroek, zou willen dat Hoekstra de CDA-troepen aanvoert. „Hij is een staatsman: zeer kundig en een integer bestuurder.” Maar nu Hoekstra niet in de race zit, gaat Gardebroek voluit voor De Jonge. „Hij heeft zich

zaterdag 27 juni 2020 Reformatorisch Dagblad

12 Familieberichten Voor de vele blijken van meeleven die wij van u mochten ontvangen tijdens de ziekte en na het overlijden van mijn innig geliefde man, onze lieve zorgzame vader, schoonvader en opa

Bastiaan van der Heiden Verbi Divini Minister zeggen wij u heel hartelijke dank.

Uw meeleven heeft ons bijzonder goed gedaan.

L.C. van der Heiden-van Leeuwen Hendrik Jan en Hanneke Laurentien, Sebastian Annemarie en Folkert Ralph , Fleur Alblasserdam, juni 2020

Voor alles past het ons Hem ootmoedig te danken Die de gebeden, die Hij wil schenken, ook verhoort.

Maar ook danken wij u, wier harten Hij neigde, om op overweldigende en diverse wijzen blijk te geven van uw medeleven voor en na het overlijden van mijn innig geliefde vrouw, onze lieve, zorgzame moeder, oma en ‘oude oma’

Johanna Cornelia van der Schans - Rietveld In deze periode hebben we de verbondenheid en de bijzondere plaats ervaren die zij had bij haar vrienden en bekenden.

Uw medeleven heeft ons, naast de sterkte en troost die de Heere schonk, erg goed gedaan.

W. van der Schans Kinderen Klein- en achterkleinkinderen Wijk en Aalburg, juni 2020

Hartverwarmend waren de vele blijken van meeleven na het overlijden van mijn innig geliefde man, onze lieve zorgzame vader, schoonvader, groot- en overgrootvader

Tjeerd Klaver Ondanks dat velen alleen op afstand konden meeleven, hebben we ons omringd gevoeld door uw betrokkenheid en gebeden. Dit heeft ons heel goed gedaan.

E. Klaver - Talma Kinderen, kleinkinderen en achterkleinkind

Kerkdienst Alblasserdam Ger. Gem. Donderdag 2 juli 19.30 uur Ds. R. Bakker Ds. C. Sonnevelt Ds. O.M. van der Tang Herdenking 75 jaar bevrijding Meeluisteren via gergemalblasserdam.nl Barneveld Oud. Ger. Gem. in Ned. Woensdag 1 juli 19.30 uur Bediening Heilige Doop U kunt meeluisteren via Kerktelefoon 0342-424727 en http://kerkstream.polcloud. nl:8000/OGGINB Capelle a/d IJssel Oud. Ger. Gem. in Ned. Bermweg 362 Donderdag 2 juli Ds. Th.L. Zwartbol Afleggen belijdenis van het geloof Alleen voor eigen leden Damwoude Chr. Ger. Kerk Haadwei 125 Zondagse diensten 9.30 – 14.00 – 16.30 uur Gasten en vakantiegangers worden verzocht i.v.m. de coronamaatregelen zich aan te melden bij oudl. J.P. Smitshoek Telefoon: 0511 – 421113 of email: j.p.smitshoek@kliksafe.nl Elst (U) Oud Ger. Gem. in Ned. Houweg 17 Donderdag 2 juli 19.30 uur Ds. H.H. Romkes Alleen voor uitgenodigde leden. Meeluisteren via kerkdienstgemist.nl Geldermalsen Oud Ger. Gem. in Ned. Tielerweg 39 Dinsdag 30 juni 19.30 uur Leesdienst (alleen voor eigen leden) Grafhorst Oud Ger. Gem. in Ned. Woensdag 1 juli 19.30 uur Ds. Th.L. Zwartbol www.kerkdienstgemist.nl

Lekkerkerk Ned. Herv. Ger. Evang.

Donderdag 2 juli 19.30 uur Ds. J.D. Heikamp Mee te beluisteren via Kerkdienstgemist.nl

Activiteit Kampen Bovenkerk Aanvang: 20:00 uur Woensdag 1 juli Bastiaan Stolk, orgel en Zaterdag 4 juli Marco den Toom, orgel (improvisatieconcert) Reserveren via www.orgelseriekampen.nl Kampen Bovenkerk Aanvang: 20:00 uur Woensdag 8 juli Everhard Zwart, orgel en Zaterdag 11 juli André van Vliet & Jan Lenselink Reserveren via www.orgelseriekampen.nl Raalte Basiliek Aanvang: 20:00 uur Maandag 6 juli Evert van de Veen, orgel Reserveren via www.orgelserieraalte.nl

Middelburg Ger. Gem. in Ned. Dinsdag 30 juni 19.30 uur ds. A. Geuze Meeluisteren via www.kerkdienstgemist.nl

Ochten Ger. Gem in Ned. Petrakerk Woensdag 1 juli 19.30 uur Ds. M. Krijgsman Openbare belijdenis U kunt meeluisteren via kerkdienstgemist.nl Overberg Oud Ger. Gem. in Ned. Woensdag 1 juli 19.30 uur Dhr. A.J. Van Wingerden Alleen voor eigen leden Rhenen Oud Ger. Gem. in Ned. Bantuinweg 27 Woensdag 1 juli 19.30 uur Ds. R. Bakker Herdenkingsdienst 100-jarig bestaan. Alleen voor eigen leden. Meeluisteren mogelijk via: www.kerkomroep.nl

Gijsbertha Griffioen-Boon wil ik u, mede namens mijn kinderen en (achter)kleinkinderen bedanken voor de gebeden, de overweldigende hoeveelheid kaarten en de bemoedigingen die we van u mochten ontvangen.

P. Griffioen

Dick van de Wetering Wij danken u hartelijk voor alle persoonlijke bemoedigingen en herinneringen.

Alie van de Wetering kinderen en kleinkinderen Ede, juni 2020

Leerdam Ger. Gem. Woensdag 1 juli 19.30 uur Ds. J.M.D. de Heer (te beluisteren via kerkdienstgemist.nl)

Mail naar voorliching@bonisa.nl

Geef nu uw schakeltjes, kerkdiensten en activiteiten online op en betaal 15% minder dan wanneer u per e-mail opgeeft!

Stolwijk Ger. Gem. Woensdag 1 juli 19.30 uur Ds. F. Mulder U kunt meeluisteren via kerkdienstgemist.nl

Ga snel naar advertentie.rd.nl Reformatorisch Dagblad

"

Advertentiebon Vul hier uw advertentietekst in:

Kruis uw keuze aan: ‪ Kerkdienst ‪ Activiteit ‪ Schakeltje

"

Rubriek: ‪ Antiek ‪ Diversen ‪ Geslaagd ‪ Lessen ‪ Muziek ‪ Personeel aangeboden ‪ Personeel gevraagd ‪ Te huur ‪ Te huur gevraagd ‪ Te koop ‪ Te koop gevraagd ‪ Vakantie binnenland ‪ Vakantie buitenland ‪ Correspondentie/kennismaking

Bestemd voor het RD van:

-

2020

‪ Graag online doorplaatsen op ‘schakeltjesmarkt’ (www.schakeltjes.nl) à € 4,84 incl. btw voor 1 week

De heer/mevrouw: Adres: Postcode: Tel.: E-mail:

Woonplaats:

Prijzen Schakeltjes Ma. t/m vr.: minimale afname 4 regels voor € 22,65. Elke volgende regel € 5,06 per stuk. Za.: minimale afname 4 regels voor € 23,40. Elke volgende regel € 5,23 per stuk.

Voor brieven onder nummer wordt € 3,67 berekend.

Aanlevering

Kerkdiensten/activiteiten Ma. t/m vr.: kosten per regel € 3,42. Za.: € 3,52 per regel, min. afname 5 regels.

De tekst dient één dag voor plaatsing om 15.00 uur in ons bezit te zijn. Voor de krant van zaterdag dient de tekst vrijdag voor 12.00 uur in ons bezit te zijn.

Prijzen zijn exclusief BTW.

‪ Stuur mij een digitaal bewijsnummer.

Geef uw advertentie op via: !

advertentie@erdee.nl

!

Hartverwarmend waren de vele kaarten, brieven en andere vormen van meeleven in de ziekte en na het overlijden van mijn lieve man, onze (schoon-)vader en opa

Krimpen aan den IJssel Oud Ger. Gem. in Ned. Woensdag 1 juli 15.00 uur huwelijksbevestiging Donderdag 2 juli 19.30 uur.

Ds. A. Kort Deze diensten kunt u meeluisteren via kerktelefoon en kerkdienstgemist.nl

Nodig ons toch alvast uit en plan een datum onder voorbehoud.

advertenties opgeven

Nota zenden aan:

Waarder, juni 2020

Vindt u het ook lasig om te plannen voor het nieuwe seizoen?

online

St. Philipsland Oud Ger. Gem. in Ned. B.V. Vrijdag 3 Juli 19.30 uur De heer C.G. op ’t Hof Bevestiging lidmaten Meeluisteren mogelijk

Groenekan Herst. Herv. Gemeente Donderdag 2 juli 19.30 uur Ds. G. Pater GBS-dienst Dienst te beluisteren via kerkdienstgemist.nl Kinderdijk Oud Ger. Gem. in Ned. Dominee B. Toesplein 3, Alblasserdam Vrijdag 3 juli 13.30 uur Ds. R. Bakker Huwelijksbevestiging internetuitzending

Nodig ons uit!

VOORDELIG

Damwâld, juni 2020

Voor de vele blijken van medeleven tijdens haar verblijf in het verpleeghuis en bij het overlijden van mijn innig geliefde vrouw en onze lieve moeder en (over)grootmoeder

Raalte Basiliek Aanvang: 20:00 uur Maandag 13 juli Marco den Toom, orgel Reserveren via www.orgelserieraalte.nl

055 - 539 04 99

" 055 - 542 48 02 www.schakeltjes.nl

Reformatorisch Dagblad

zaterdag 27 juni 2020 Reformatorisch Dagblad

Regio 13

Druktemeter verwijst Gelderse toerist naar rustige plek Jan Kas

Waar zijn nu te veel bezoekers? Waar kan ik beter naartoe gaan? Een speciale ”monitor”, die maandag wordt gelanceerd, helpt toeristen en inwoners van Gelderland om drukke plekken te mijden.

R

ood is druk, oranje is gemiddeld, groen is rustig.

Een kaart van de provincie met gekleurde bolletjes op bijna 300 locaties maakt in één oogopslag duidelijk waar in Gelderland ruimte is om veilig en volgens de coronarichtlijnen te recreëren. Ten minste driemaal per dag wordt op elke plek de drukte gemeten. „Met het ontwikkelen van een systeem dat de bezoekersstromen in kaart brengt, waren we al bezig. Vooral om de druk op de natuur op de Veluwe te beperken.

En toen kwam het coronavirus.

Dat heeft het proces versneld”, zegt Lideweij Bosman van marketingorganisatie Toerisme Veluwe Arnhem Nijmegen. „In opdracht van de provincie hebben we nu

Veel thuisblijvers, dus veel kans op ongewenste drukte in eigen land in twee maanden een ”monitor bezoekersdrukte” opgezet voor heel Gelderland.”

De druktemeter is toegespitst op plekken waar veel dagrecreanten komen. „In deze coronatijd zullen veel Nederlanders de zomerperiode in eigen land moeten of willen doorbrengen”, licht Bosman toe. „Ondertussen blijft de 1,5-meterregel gelden. Daardoor is er in potentie veel kans op ongewenste drukte op bepaalde toeristische plekken, en als gevolg daarvan gezondheidsrisico’s en mogelijk sociale irritatie. Leidend principe bij het bepalen van de drukte is de mate waarin volgens experts de 1,5-meterregel gewaarborgd is.”

Ruim 220 ondernemers, attrac-

KAMPEN. Het Prof. dr. G. A. Lindeboom Instituut heeft zijn oud-directeur prof. dr. ir. H. Jochemsen per 1 juli tot onderzoekshoogleraar aan de Theologische Universiteit Kampen benoemd.

Het betreft een tijdelijke aanstelling, omdat een sollicitatieprocedure voor een nieuwe Lindeboomhoogleraar geen geschikte kandidaat opleverde.

Naast het geven van onderwijs aan de universiteit zal Jochemsen bijdragen aan de christelijk-ethische bezinning op met name het levensbegin. Daarnaast wordt hij mentor voor een nieuwe generatie christelijke ethici, onder wie Elise van Hoek (NPV) en Arthur Alderliesten (Stichting Vrienden van Lelie zorggroep).

ANP

Dolfinarium in Harderwijk. De monitor bezoekersdrukte helpt toeristen drukke plekken te vermijden. beeld Sjaak Verboom

ties en winkelcentra hebben Toerisme Veluwe Arnhem Nijmegen toegezegd dat zij voor de monitor zo vaak mogelijk, maar dagelijks minimaal drie keer doorgeven hoe druk het bij hen is. „Ook organisaties met meerdere locaties doen mee, zoals Leisurelands, die in de provincie negentien recreatiegebieden beheert, en Geldersch Landschap & Kasteelen. Bij elkaar komen we op een kleine 300 plekken.”

Alternatief reisdoel De monitor is in elk geval vanaf maandag te raadplegen via de internetsites van de regionale toeristische marketingorganisaties.

Ook Omroep Gelderland, regionale dagbladen en de digitale

Reiswijzer van de ANWB maken de provinciale druktekaart via hun kanalen zichtbaar. Verder is een applicatie beschikbaar die gemakkelijk geplaatst kan worden op websites van bijvoorbeeld recreatieondernemers, musea, gemeenten en verblijfaccommodaties. „Helemaal mooi is het als de kaart direct op een beeldscherm wordt getoond bij recepties van campings en vakantieparken”, zegt Bosman. „Vakantiegangers hoeven de monitor dan niet

meer op internet op te zoeken om te kijken of de plek die ze op het oog hebben veilig genoeg is.

Bovendien kan een baliemedewerker hen dan meteen informeren over een alternatief reisdoel.”

De monitor zal zeker tot eind september actief zijn. Toerisme Veluwe Arnhem Nijmegen gaat ondertussen het systeem verder ontwikkelen. „Nu zijn we afhankelijk van mensen die voor ons ter plekke meten. We werken aan geautomatiseerde toevoer van de benodigde gegevens.”

UTRECHT. Attractiepark Walibi krijgt nog geen ruimere mogelijkheden voor de festivals Lowlands en Defqon.1. De rechtbank in Utrecht verwees de omgevingsvergunning van de gemeente Dronten terug, omdat onvoldoende is gekeken naar de belangen van een bungalowpark.

Walibi wil het avondprogramma van Lowlands twee uur verlengen tot 01.00 uur. Dancefestival Defqon.1 zou niet twee maar drie dagen mogen duren.

De gemeenten Nunspeet, Elburg en Oldebroek uitten hun zorgen over geluidsoverlast vanaf de overkant van het Veluwemeer. De rechtbank vond echter dat de gemeenten niet goed duidelijk hebben gemaakt wat de gevolgen voor hun bewoners zouden zijn.

advertentie

NOO H U L DACT P I E!

Laat je adviseren vanuit je bed.

Vanaf nu be(d)geleiden we je ook graag online!

Honger door corona,

de kerk deelt uit!

Stel hier uw droombed kortingen samen oplopend tot

Voor 20 euro geeft u een gemeentelid een noodhulppakket. Genoeg voor het eigen gezin én om van uit te delen. Zo delen we brood en Hoop. Help mee via gzb.nl/dekerkdeeltuit of geef direct via tikkie.

met

NL91 INGB 0690 7624 45

€800! persoonlijke

en advies!

Redactie binnenland

Nog geen groen licht voor festivals Walibi

advertentie

be(d)geleiding

Jochemsen hoogleraar in Kampen

slaappunt.com/bedgeleider Maak gebruik van uw unieke kortingscode.

En ontvang een korting van minimaal €50,- oplopend tot €800,-!

Deze noodhulpactie vindt plaats op initiatief van de GZB, in samenwerking met Kerken helpen Kerken. Deze advertentie is mogelijk gemaakt door een anonieme giftgever.

Wij maken merken betekenisvol De enige constante factor in een wereld vol verandering is een sterke merkidentiteit. Alleen een merk dat steeds weer raakt vanuit het hart geeft energie, maakt de wereld een beetje mooier en is zo echt van betekenis.

Bij Toon maken we je merk betekenisvol. Dat doen we door met een team van merkenmakers op zoek te gaan naar de essentie. Vanuit dat unieke vertrekpunt zorgen we voor een positieve verandering. We onderzoeken en positioneren, we ontwerpen en vertellen, we realiseren en gaan de interactie met je doelgroepen aan.

Zo bouwen we samen aan een merk dat van waarde is: voor jou, voor je organisatie en voor iedereen die je wilt bereiken.

Wil je ook jouw merk betekenisvol maken? Vertel ons je verhaal, dan gaan we samen op zoek naar de essentie. toon.nu

zaterdag 27 juni 2020 Reformatorisch Dagblad

Regio 15 Toch coronaprotest in Den Haag ANP

DEN HAAG. Viruswaanzin mag zondag geen demonstratie houden op het Malieveld in Den Haag, maar de groep gaat toch. „Wij, op persoonlijke titel, zijn zondag op het Malieveld. Ik nodig iedereen uit te komen”, zei Willem Engel, leider van de groep, op Facebook.

Zeeland akkoord met compensatie marinierskazerne

Viruswaanzin en Bevrijd Nederland verwachten volgens Engel ook dat er deze zaterdag alsnog betogers naar de Dam in Amsterdam trekken, hoewel ook daar een verbod geldt. Amsterdam verbood de bijeenkomst vanwege de elementen van vermaak, waardoor de collectieve meningsuiting volgens de gemeente op de achtergrond is gekomen.

ANP

MIDDELBURG. Het kabinet en de provincie Zeeland hebben vrijdag een akkoord bereikt over een compensatiepakket voor het afblazen van de komst van de marinierskazerne naar Vlissingen.

Het kabinet pompt de komende

jaren zo’n 650 miljoen euro in de regio. Dat moet op de lange termijn meer dan duizend banen opleveren.

In de provincie komt een groot justitieel complex met een extra beveiligde zittingslocatie voor de rechtbank. Verder krijgt Vlissingen een Delta Kenniscentrum dat zich richt op „de unieke Zeeuwse combinatie van voedsel, water en

energie”. Ook wordt de treinverbinding vanuit Zeeland naar de Randstad, Brabant en Vlaanderen sneller. Verder komt er een huisartsenopleiding in Zeeland en een regionaal gezondheidscentrum in Vlissingen.

In 2012 viel het besluit om de kazerne van Doorn naar Vlissingen te verhuizen. Dat leidde tot een uittocht van de mariniers.

advertentie

WERKPLEZIER OP

9+ NIVEAU Iedere dag zetten wij ons in voor enthousiaste klanten: wij noemen dat ‘werken op 9+ niveau’. Want je inzetten voor de hoogste klanttevredenheid geeft uiteindelijk veel werkplezier. Vanwege groei van ons bedrijf zoeken wij:

KEUKENMONTEURS Plaats: Berkel en Rodenrijs, Goes, Haarlem, Kesteren, Rijssen, Utrecht

ORDERVERWERKER/ SERVICEMEDEWERKER Plaats: Rijssen

VERKOOPADVISEUR

INTERIEURVERZORGSTER

Plaats: Kesteren, Rijssen

Plaats: Berkel en Rodenrijs

GASTVROUW/RECEPTIONISTE Plaats: Berkel en Rodenrijs, Utrecht

VAKCOLLEGE Samen groeien naar ’n 9+

TELEFONISTE Plaats: Sint-Annaland

Wil jij ook werken bij ons groeiend familiebedrijf? En mis je passende werkervaring? Dat is geen probleem. Wij leiden je

PLANNER

intern op via ons DB Vakcollege. Laagdrempelig en passend bij jouw kwaliteiten en vaardigheden. Zo groeien we naar een 9+.

Plaats: Sint-Annaland

MEER INFORMATIE: Kijk op dbkeukengroep.nl/vacatures.

HAARLEM NUNSPEET

NIEUW

ANOVI

TIC

RIJSSEN

UTRECHT

BERKEL EN RODENRIJS

KESTEREN SINT-ANNALAND

GOES

dbkeukengroep.nl/vacatures

Wij zijn op zoek naar een Geestelijk Verzorger!

32 uur | Nieuw Rijsenburgh | Sommelsdijk

K ij k o p

werkenbij l c u r a m a re . n over v o o r m e e r in fo s o n z e v a c a tu re

Ben jij creatief, ondernemend en inspirerend? Vind je het belangrijk om klaar te staan voor bewoners en collega’s die worstelen met levensbeschouwende thema’s?

Heb jij een warm hart voor de ouderenzorg en werk je graag in een actieve en betrokken organisatie waar de mens centraal staat?

Dan ben jij de geestelijk verzorger die wij zoeken voor onze woonzorglocatie Nieuw Rijsenburgh!

Heb je vragen of wil je verder praten?

Neem dan contact op met Cobi Hogchem, teammanager via: 06 23 91 82 50

Nieuw Rijsenburgh wordt gekenmerkt door de protestantschristelijke levensovertuiging.

OUDERENZORG - THUISZORG - ZIEKENHUISZORG

‘Ik loop nu 60 tot 70 km per week’ “Eerst werd mijn grote teen ‘dovig’. Daarna kreeg ik een doorgezakte voorvoet”, vertelt gepensioneerd boerin Annie Oskam uit Meerkerk over haar voetproblemen.

“Zonder schoenen wou lopen vanaf toen eigenlijk niet meer.”

Mevrouw Oskam kreeg steeds meer klachten totdat ze in een advertentie over de verende zooltjes van Fusselastic las. Na een huisbezoek en een afdruk van haar voeten kreeg ze op maat gemaakt zooltjes. “Wat was het aangenaam toen die kwamen!” Sindsdien kan ze veel beter lopen. “Ik hou het veel beter vol en met veel minder pijn. Gemiddeld wandel ik nu zo’n zestig tot zeventig kilometer in de week!”

“Het is echt zo’n verademing als je beter kunt lopen en allerlei dingen kunt doen”, zucht ze opgelucht. En de zooltjes passen overal in: van sport- tot wandelschoen.

✖ Brandende of vermoeide voeten, vermoeide benen, een staand beroep?

Bel v oo vrijbl r een ijven afspr de aak b ij u t 053 huis

✖ Klachten aan nek, rug, schouder of knie?

-82 0 0 810

✖ Platvoeten, diabetische voeten, holle voeten of spreidvoeten? ✖ Kramp in de kuiten of artrose?

Probeer thuis gratis hoe de op maat gemaakte steunzolen u verlichting bieden en ontdek hoe binnenkort weer kunt. veel u binnenkort weer kunt.

werking een e d n e r e v e d r o Do ten, benen, e o v e d r o o v e traktati ruggengraat. gewrichten en Meer informatie of de gratis brochure aanvragen?

Bekijk het eens van de andere krant.

www.fusselastic.nl

Het is goed om kinderen te leren dat 24 uur online niet nodig is.

Nu twee weken gratis inclusief RDMagazine Ga naar rd.nl/rd Bestel de brochure Gewetensvorming op mediawijzer.nl

zaterdag 27 juni 2020 Reformatorisch Dagblad

Kerk en godsdienst 17 serie

Ondergedoken Driedelige serie over Joodse onderduikers die (enige tijd) overgingen tot het christelijk geloof.

Deel 3 (slot): Victorina Roosje KlompmakerJacobs.

Jan van Reenen

Tijdens en na hun onderduik in de Tweede Wereldoorlog gingen enkele honderden Joodse kinderen en tieners over tot het christelijk geloof. Mogelijk de helft keerde terug naar de synagoge. Maar er waren er ook die het geloof behielden.

Een van hen was Victorina Roosje Klompmaker-Jacobs.

Aart Klompmaker uit Arnhem bij het graf van zijn ouders in Bennekom. beeld RD, Anton Dommerholt

Aanraking met christelijk geloof tijdens onderduik was blijvend

O

p de grafsteen van Victorina Roosje Klompmaker-Jacobs op de begraafplaats in Bennekom staan een davidsster en een kruis. „Mijn moeder heeft het christendom leren kennen, maar haar Joodse wortels nooit verloochend”, zegt zoon Aart Klompmaker.

De Joodse vrouw trouwde na de oorlog met Bart Klompmaker uit Oldebroek. Het echtpaar kreeg drie kinderen: Michel, Aart en Victor. Moeder overleed in 2017 op 88-jarige leeftijd. Zoon Aart (64), die zelf is aangesloten bij het Leger des Heils, vertelt over de overgang van zijn moeder naar het christelijk geloof.

In de woning van de familie Klompmaker in Arnhem zijn nog enkele tastbare herinneringen aan vroeger te vinden, onder andere de klok van moeders oma uit Elburg, een stenen potje van het onderduikadres in Oldebroek en een boekje met foto’s van moeder. De eerste plaatjes zijn uit de tijd toen Roosje een klein meisje was en ze bij haar moeder op schoot zat.

Gaskamers Van de vijf personen die op de eerste foto staan –Roosje, vader, moeder, zus Esther en broer Abraham– was zij de enige die de oorlog overleefde. De anderen zijn omgekomen in de gaskamers, haar ouders op 11 februari 1944 in Auschwitz. „Roosje is in 1943 met toestemming van haar ouders door het verzet geholpen aan een onderduikadres. Ze was toen veertien. Mogelijk was zij de enige omdat zij nog geen persoonsbewijs nodig had en dus makkelijker kon onderduiken”, zegt Klompmaker.

Roosje kwam terecht in het Veluwse dorp Oldebroek, waar meer dan honderd Joodse onderduikers zaten. Dat aantal had te maken met een preek van de hervormde

ds. Otto Veening, die in het verzet zat en de kerkgangers tijdens een preek opriep tot actief verzet. „Wie de preek goed begrepen heeft, kan mij straks in de consistoriekamer spreken of mij later thuis opzoeken”, zei hij. Binnen veertien dagen had de predikant voor zestig onderduikers een adres.

Roosje kwam terecht bij boer Jan Spronk van de Vierhuizenweg. „Hij ging niet naar de kerk vanwege een kwestie in het verleden, maar was diepgelovig. Hij geloofde vanuit zijn hart dat hij iets moest doen voor het Joodse volk. Spronk had al drie Joden in huis, maar er kon er nog wel een bij. Dat was moedig, als je bedenkt dat op ontdekking ervan de doodstraf stond.”

Spronk liet zijn geloof op allerlei manie-

Op het graf ligt een gedenkplaat ter nagedachtenis aan Roosjes familie, die omkwam in Auschwitz. beeld RD, Anton Dommerholt

Boer Spronk geloofde vanuit zijn hart dat hij iets moest doen voor het Joodse volk

ren blijken, zegt Klompmaker. „Iedere dag las hij uit de Bijbel. Mijn moeder was verbaasd de teksten die ze vroeger vanuit het Hebreeuws in het Nederlands moest vertalen, nu gewoon te horen lezen door een eenvoudige boer. Dikwijls zat hij in stilte te bidden. Mijn moeder werd vervuld met een „heilige jaloezie”, zoals ze vaak zei. De ontmoeting met hem was cruciaal in haar leven door de liefde die hij uitstraalde en door dat wat hij las uit het Oude Testament. Het is aannemelijk dat haar latere overgang naar het christelijk geloof hier zijn wortels heeft.”

Verkering Roosje kon hier niet blijven en kwam op diverse andere onderduikplaatsen terecht.

Ze overleefde de oorlog. Bij de bevrijding ging ze naar het huis van haar oma in Elburg, die ook vergast bleek te zijn. Ze besefte dat ze alleen was overgebleven.

Het Joodse meisje besloot in Oldebroek te blijven wonen. Ze kreeg een administratieve baan bij de melkfabriek. Later kreeg ze verkering met boerenzoon Bart Klompmaker en ging met hem mee naar de vrije evangelische gemeente in Oldebroek.

Ze trouwden in 1950 en verhuisden naar Bennekom. Daar was het paar een van de drijvende krachten achter de oprichting van een vrije evangelische gemeente. Ze is er altijd naar de kerk blijven gaan. „Het geloof van mijn moeder was zichtbaar in haar leven”, zegt Klompmaker. „Toen ze ouder werd en niet zo veel meer kon, lagen de Bijbel en een puzzelboekje altijd onder handbereik. Ze las dagelijks in de Bijbel en bad elke dag voor haar kinderen en kleinkinderen. Toen mijn jongste zoon eens een brommerongeluk kreeg en zei dat hij er goed vanaf gekomen was, zei ze: „Ja, maar ik bid ook elke dag voor je.””

Het Evangelie werkte door in haar leven, weet Klompmaker. „Mijn moeder heeft haar geloof uitgedragen. Hoewel ze zo veel had moeten verwerken door de gebeurtenissen in de oorlog, liet ze daarvan niets blijken. Integendeel, ze stond altijd voor anderen in de buurt klaar en hielp hen zoveel ze kon. Ze vergaf de Duitsers en ging na verloop van tijd zelfs naar Duitsland met vakantie. Die vergevingsgezindheid van haar had te maken met haar geloof.

Maar toch had ze het af en toe over die rotmoffen, want wat haar is aangedaan heeft blijvende littekens veroorzaakt.”

Daarnaast bleef ze haar Joodse wortels koesteren. „Ze bad altijd voor Israël. In

„Mijn moeder koesterde haar Joodse wortels; ze bad altijd voor Israël” haar kerkelijke gemeente vierde ze het paasfeest, maar ze onderwees de andere gemeenteleden in het pesachfeest.”

Victorina Roosje Klompmaker-Jacobs stierf in 2017. Op haar rouwkaart stond de tekst uit Jesaja 12:2: „Zie, God is mijn heil. Ik vertrouw en vrees niet, want mijn sterkte en mijn psalm is de Here Here, en Hij is mij tot heil geweest.” Op haar grafsteen staan davidsster en kruis door elkaar.

Klompmaker: „Het symboliseert dat mijn moeder het christendom heeft leren kennen en dat ze Joods gebleven is. Zo heeft haar oudste zoon Michel, volgens de Joodse traditie kaddisj –het gebed voor een dode– gezegd bij haar begrafenis.”

Schooljaar afgerond?

DE HOOGTE IN MET HOP METAALCONSERVERING Ook leuk als bedrijfsborre l!

VACATURE HEFTRUCKCHAUFFEUR

Leuke werkplek in een gezellig team

Als jij een heftruck

Een goed salaris volgens cao

bestuurt, doe je dat niet

Geef een rondje

zomaar. Op onze vestiging in Barneveld vervoer je

Trakteer jouw juf, meester, docent of de hele school op een Rondje van Schulp!

ladingen staal tot wel 15 meter lengte. Dat vraagt om nauwkeurig vakwerk!

Zo’n Rondje is een gezonde verrassing aan het einde van dit bijzondere schooljaar.

Daar kun je mee thuis komen (en op school ).

Dit rondje bezorgen wij voor € 12,25 op naam, op ieder gewenst adres.

Rijden met heftruck, zijlader en terminal trekker Bevoorraden van onze productielijnen

;)

Interne logistiek regelen

Of koop het rondje bij de lokale vers-speciaalzaak!

j.hop@hopmetaalconservering.nl 0342 - 410 202

hopmetaalconservering.nl Meer weten? Ga naar www.geefeenrondje.nl

OPRUIMING RONDE 1 RONDE 2 RONDE 3 start op 30 juni

start op 21 juli

start op 4 augustus

40% 50% 70% KORTING KORTING KORTING Er is weer volop korting bij Hootsen Kleding! Vanaf 30 juni

Platform voor kerk en gezin in crisistijd

D.V. steeds hogere kortingen.

www.kerkengezin.online

Let ook op onze aanbiedingen in het koopjesrek. Tot ziens in Kootwijkerbroek!

Maandag 29 juni zijn we gesloten.

Veluweweg 66 Kootwijkerbroek (0342) 441271

HOOTSENKLEDING.NL

Ontdek het aanbod materiaal en toerusting voor kerk en gezin in de volgende categorieën:

In gezin

Kinderwerk

Jeugdwerk

Pastoraat

Gemeente-zijn

Diaconaat

Evangelisatie

Algemeen

zaterdag 27 juni 2020 Reformatorisch Dagblad

Beurs 19 AEX 559,82

27-6-19

AMX 741,55

27-6-19

26-06

-0,59 (-0,11%)

26-6-20

26-06

-5,32 (-0,71%)

26-6-20

Dow Jones 26-06 25.185,29 -560,31 (-2,18%)

27-6-19

26-6-20

S&P 500 26-06 3.030,23 -53,53 (-1,74%)

Mineur 27-6-19

Nikkei 22.512,08

27-6-19

Euro $ 1,1234

27-6-19

26-6-20

26-06

252,29 (1,13%)

26-6-20

26-06

0,0019 (0,17%)

26-6-20

Euribor (3 mnd) 26-06 -0,4030 -0,0010 (0,25%)

De AEX in Amsterdam eindigde de beursweek met een domper. Vrijwel de hele dag stond de aandelenbeurs in Amsterdam, net als beurzen elders in Europa, in het groen. In de laatste handelsuren werd de dagwinst tenietgedaan. Vliegmaatschappij Air France-KLM stond in de belangstelling na een akkoord over miljardensteun van de Nederlandse overheid voor KLM, maar verloor 3,4 procent. Foto: vliegtuigen van KLM en AirFrance. beeld ANP, Lex van Lieshout

AEX naam ABN Amro Adyen Aegon Ahold Delhaize Akzo Nobel ArcelorMittal ASM International ASML Hold.

ASR Nederland DSM Koninklijke Galapagos Heineken IMCD ING Groep Just Eat Takeaw.

KPN Koninklijke NN Group Philips Koninklijke Prosus Randstad Relx Royal Dutch Shell A Unilever WFD Unibail-Rod. Wolters Kluwer

Beleggingsfondsen 26/6 19/6 ± % 19/6 7,42 7,73 WWWWW -4,06 1.284,501.276,00 0,67 WW 2,59 2,55 1,33 WW 23,99 23,51 2,04 WWW 79,56 80,34 WW -0,97 8,99 9,32 WWWW -3,54 130,45 125,00 4,36 WWWWW 324,00 327,20 WW -0,98 26,70 26,41 1,10 WW 121,80 121,70 0,08 W 177,50 186,55 WWWWW -4,85 83,56 86,60 WWWW -3,51 83,16 83,72 WW -0,67 6,02 6,21 WWWW -3,01 92,74 86,54 7,16 WWWWWWW 2,33 2,36 WW -0,93 29,38 28,85 1,84 WWW 41,74 41,88 W -0,35 79,94 80,52 WW -0,72 40,03 39,51 1,32 WW 20,83 21,14 WW -1,47 14,73 15,42 WWWWW -4,47 49,07 50,50 WWW -2,83 49,44 55,20 WWWWWWWWWW -10,43 68,12 68,30 W -0,26

k/w 3,40 189,18 4,38 14,81 29,47 19,38 52,51 4,13 35,20 76,51 22,22 40,57 4,89 15,55 4,79 31,86 22,08 17,40 26,71 7,33 12,68 6,20 27,14

laagste 52-w vergelij. hoogste 14-05-20 5,68 19,83 05-07-19 03-10-19 562,80 1.317,00 23-06-20 16-03-20 1,56 4,66 25-07-19 16-03-20 18,04 24,50 11-11-19 19-03-20 45,73 92,12 24-12-19 19-03-20 5,98 17,24 13-12-19 19-03-20 54,54 130,80 23-06-20 19-03-20 177,52 330,35 23-06-20 17-03-20 18,10 37,84 17-02-20 16-03-20 82,20 124,35 23-06-20 28-06-19 112,00 252,90 20-02-20 16-03-20 68,82 105,00 19-02-20 19-03-20 51,65 86,96 04-06-20 18-03-20 4,23 11,26 09-01-20 16-03-20 58,80 102,30 03-06-20 16-03-20 1,70 2,98 21-10-19 16-03-20 19,10 38,25 20-02-20 16-03-20 26,92 45,93 24-01-20 18-03-20 46,75 85,10 23-06-20 23-03-20 27,71 56,10 09-01-20 16-03-20 15,38 25,34 19-02-20 19-03-20 10,30 29,40 01-07-19 16-03-20 38,42 57,77 05-09-19 22-05-20 40,64 145,20 19-11-19 16-03-20 52,04 72,20 01-06-20

AMX

27-6-19

26-6-20

Olie (Brent, vat) 26-06 $ 40,73 -0,67 (-1,62%)

27-6-19

26-6-20

Rente (10 Jaar) 26-06 -0,3160 -0,0060 (1,94%)

naam 26/6 Aalberts 28,35 Air France-KLM 4,00 Altice Europe 3,54 Aperam 24,01 Arcadis 15,73 BAM Groep 1,60 Basic-Fit 21,90 BE Semiconductor 37,90 Boskalis Westminster 17,35 Corbion 31,65 Eurocommercial Properties 11,80 Fagron 19,11 Flow Traders 32,68 Fugro NV 3,46 GrandVision 24,90 Intertrust 14,80 NSI 34,35 OCI 9,24 Pharming Group 1,18 PostNL Koninklijke 1,73 SBM Offshore 13,20 Signify NV 21,22 TKH Group 35,30 Vopak Koninklijke 47,83 Wareh. de Pauw 24,60

19/6 ± % 19/6 k/w laagste 52-w vergelij.

28,00 1,25 WW 13,90 19-03-20 16,16 4,56 WWWWWWWW -12,23 5,89 20-05-20 3,50 3,86 WWWWWW -8,34 88,53 16-03-20 2,26 25,20 WWWW -4,72 12,98 19-03-20 15,07 16,25 WWW -3,20 112,36 14-05-20 11,91 1,67 WWW -4,19 40,00 17-03-20 1,15 23,40 WWWWW -6,41 109,50 23-03-20 10,52 37,13 2,07 WW 33,54 19-03-20 19,63 17,18 0,99 WW 31,55 23-03-20 14,14 32,00 WW -1,09 71,93 16-03-20 21,78 12,84 WWWWWW -8,10 78,67 03-04-20 7,75 19,50 WW -2,00 33,53 19-03-20 13,85 31,38 4,14 WWW 28,67 07-02-20 19,02 3,72 WWWWW -6,99 13-03-20 3,02 24,45 1,84 WW 35,57 19-03-20 16,55 14,78 0,14 W 14,80 23-03-20 10,30 35,85 WWW -4,18 6,97 19-03-20 27,00 11,02 WWWWWWWWWW -16,15 16-03-20 7,67 1,25 WWWW -5,30 19,65 28-06-19 0,73 1,66 4,15 WWW 173,35 16-03-20 0,93 13,50 WW -2,26 12,69 16-03-20 9,77 21,06 0,76 W 10,20 22-04-20 14,26 36,34 WWW -2,86 13,27 30-03-20 23,20 49,40 WWW -3,18 10,70 28-06-19 40,19 24,53 0,29 W 10,79 17-03-20 16,00

laagste = laagste koers in de afgelopen 12 maanden hoogste = hoogste koers in de afgelopen 12 maanden

27-6-19

Goud (troy) $ 1.767,07

27-6-19

26-6-20

26-06

3,27 (0,19%)

26-6-20

Valuta 26/6 Amerikaanse dollar 1,1234 Australische dollar 1,6351 Britse pond 0,9096 Canadese dollar 1,5344 Chinese yuan 7,9520 Deense kroon 7,4539 Israelische shekel 3,8549 Japanse yen 120,356 Noorse kroon 10,8849 Turkse lira 7,7019 Zweedse kroon 10,4772 Zwitserse frank 1,0641

k/w = koers-winstverhouding (op basis van de laatst bekende koers)

Goederenmarkt 25/6 1,1215 1,6287 0,9029 1,5292 7,9393 7,4540 3,8564 120,225 10,8315 7,6908 10,4598 1,0644

hoogste 43,11 14-02-20 11,12 30-10-19 6,86 05-02-20 32,56 17-02-20 24,62 14-02-20 4,05 04-07-19 35,75 20-02-20 41,90 14-02-20 23,50 14-01-20 36,10 21-02-20 29,60 06-11-19 23,26 14-02-20 33,44 21-04-20 11,16 20-02-20 27,82 20-01-20 19,40 01-08-19 51,70 21-02-20 24,85 15-07-19 1,64 20-12-19 2,16 22-10-19 18,37 16-07-19 33,69 06-02-20 55,65 17-07-19 54,24 29-04-20 29,14 19-02-20

26/6 19/6 Cacao 2.273,00 2.246,00 Haver 327,25 306,50 Katoen 60,10 61,50 Koffie 96,65 96,15 Mais 316,00 332,75 Sinaasappelsap 126,35 118,00 Sojabonen 863,25 875,75 Sojameel 282,10 286,80 Sojaolie 27,18 28,43 Suiker 11,60 12,16 Tarwe 471,50 486,03 Timmerhout 426,20 417,26

naam ACTIAM D mix off ACTIAM DIA EUROPA ACTIAM DIA N AMER ACTIAM DIA OPK LA ACTIAM DIA PACIFI Actiam eur aand Actiam eur obl Actiam mix neut Actiam Wrld aand Add Value Fund ASN DM DEFENSIEF ASN DM NEUTRAAL ASN DM OFFENSIEF ASN DM ZEER OFF ASN DM ZEERDEF ASN Duurz.Sm.&MC Fds ASN Duurzaam Aandelenfonds ASN Duurzaam Mixfonds ASN Duurzaam Obligatiefonds ASN Groenprojectenfonds ASN Milieu & Waterfonds ASN Novib Microkredietfonds BNP ESGNL BNP Paribas As-Pac High Inc Eq BNP Paribas Gl High Inc Equity BNP Paribas Gl Prop Securities BNP Paribas High Inc Property BNP Paribas OBAM NV BNP Paribas Prop Secur Europe DEFBAL HH China Value Fund HH Eur Value Fund HH GLOBAL FUND HH Income Fund HH Mix Defensief HH Mix Offensief HH Obligatie Fonds HH Phoenix Fund HH Real Estate Value Fund HH Value Fund IdB European Mid Cap Fund IG EUR LARGE CA IG REAL EST EQT ING Glob.Emerg.Mkts Intereffekt AL China Intereffekt AL India Intereffekt AL Japan Intereffekt Emerging Africa Intereffekt Frontier Vietnam Kempen European High Dividend Kempen European Property Fund Kempen Glob Sustainable Equity Kempen Global High Dividend Kempen Orange Fund Kempen Profiel 2 Kempen Profiel 3 Kempen Profiel 4 Kempen Profiel 5

Duurzame Fondsen Actiam VIA Wereld DD Income Fd IUF Snaif NN Duurzaam Aandelen Fonds NN Euro Duurz Aand P NN GLOB OPPORT FD Robeco A Robeco EUR G Robeco Global TR Bond DH EUR Rolinco A Rolinco EUR G Triodos Groenfonds

26/6 19/6 34,11 34,37 26,83 26,91 168,77 169,57 44,16 44,72 12,39 12,31 39,86 41,15 46,54 46,47 50,60 50,52 61,68 61,66 46,69 46,69 49,99 49,98 58,51 58,50

26/6 20,28 19,97 65,95 30,39 26,50 20,44 19,51 24,85 35,50 52,97 52,15 53,50 55,80 57,07 50,83 38,04 113,15 89,99 28,08 25,71 34,10 51,90 155,83 51,66 54,18 54,28 25,38 90,21 56,46 133,94 31,73 31,09 30,10 17,17 19,91 18,43 35,14 27,37 43,63 21,04 68,97 60,16 154,02 40,45 1,37 0,65 1,51 9,38 16,37 5,56 15,41 80,78 25,92 86,57 35,80 36,64 36,99 36,36

Staatsobligaties 1.75 nl 07-23 2 1/2 grb 2.25 nl 01-22 3 1/2 grb 3 1/2 nl 2020 3 3/4 nl 2042 3 grb 3.25 nl 07-21 3.75 nl 06-23 4 nl 05-37 5 1/2 nl 98-28I-II 7 1/2 nl 93-23

26/6 107,25 276,00 106,01 388,50 100,24 179,64 330,05 104,00 111,27 169,44 145,76 120,98

19/6 107,17 276,00 106,04 388,50 100,32 179,64 330,05 104,13 111,34 167,00 145,29 121,07

19/6 20,39 20,13 66,41 29,88 26,77 20,50 19,48 24,96 35,93 52,09 52,22 53,72 56,21 57,63 50,80 38,33 114,25 90,29 28,02 25,68 34,54 51,82 155,99 52,17 54,82 56,95 26,64 89,71 59,47 134,27 32,04 31,76 30,67 17,31 20,06 18,63 35,22 27,82 46,12 21,28 70,48 60,56 158,72 41,73 1,42 0,61 1,51 9,47 16,45 5,63 16,16 81,24 26,35 85,80 36,05 37,04 36,31 36,95

% -0,54 -0,79 -0,69 1,71 -1,01 -0,29 0,15 -0,44 -1,20 1,69 -0,13 -0,41 -0,73 -0,97 0,06 -0,76 -0,96 -0,33 0,21 0,12 -1,27 0,15 -0,10 -0,98 -1,17 -4,69 -4,73 0,56 -5,06 -0,25 -0,97 -2,11 -1,86 -0,81 -0,75 -1,07 -0,23 -1,62 -5,40 -1,13 -2,14 -0,66 -2,96 -3,07 -3,52 6,56 ±0,00 -0,95 -0,49 -1,24 -4,64 -0,57 -1,63 0,90 -0,69 -1,08 1,87 -1,60

KESVC KGPFN LSP Life Sciences Fund MMEQ NN Basic Materials Fund NN Daily Consumer Goods Fund NN Dutch Fund NN Dynamic Mix Fund I NN Dynamic Mix Fund II NN Dynamic Mix Fund III NN Dynamic Mix Fund IV NN Dynamic Mix Fund V NN Emerging Europe Fund NN Energy Fund NN Enh Ind Sus Eq Fd A NN Eq. Investment Fund NN EUR DEELN NN Euro Obligatie Fonds NN Euro Rente Fonds P NN Europe Fund NN Europe Small Caps Fund NN Financials Fund NN First Class Obligatie Fonds NN Global Fund NN Global Obligatie Fonds NN Global Real Estate Fund NN Health Care Fund NN Hoog Dividend Aandelen Fds NN Hoog Dividend Obligatie Fds NN Industrials Fund NN Information Technology Fund NN Japan Fund NN Lion Fund NN Luxury Consumer Goods Fund NN North America Fund NN Premium Dividend Fund NN Telecom Services Fund NN Utilities Fund NN Wereldwijd Mix Optimix America Fund Optimix Emerging (F) Optimix Europe Fund Optimix EuroRente Fonds Optimix Income Fund Optimix Mix Fund Optimix Wereld Aandelen Fonds ROB QI GLOB DEV EN Robeco Custom US Large Eq G Robeco Gl AC Multi-Factor Eq Robeco Global Cons Equities Robeco Hollands Bezit - EUR G Robeco US Conserv High Div Eq SNS Euro Vastgoedfonds SNS Optimaal Geel TCM Gl Frontier High Div Eq Tri Fair Share Triodos Multi Impact WP Stewart Holdings Fd-k WP Stewart Holdings USD

Top 10 spaarrentes Bank % Lloyds Bank 0,20 NIBC Direct 0,15 LeasePlan Bank 0,15 DHB Bank 0,10 Argenta 0,10 Anadolubank 0,08 Nationale-Nederlanden 0,07 KNAB 0,06 Anadolubank 0,05 Anadolubank 0,05

sinds 10-10-2018 15-01-2020 01-10-2019 09-01-2020 13-12-2019 16-01-2020 22-06-2020 01-04-2020 16-01-2020 16-01-2020

Peildatum: 25-06-2020 Bron: www.spaarinformatie.nl

107,26 18,21 225,25 132,80 51,81 83,85 61,12 30,63 33,12 34,27 35,07 34,25 53,01 24,49 23,42 12,79 23,71 35,76 15,19 26,99 86,99 17,60 22,42 89,31 16,47 77,12 81,90 30,07 20,06 55,80 149,83 15,19 33,01 71,33 48,32 12,18 36,05 52,19 13,26 19,01 57,07 80,55 24,89 31,97 30,89 35,61 117,97 32,55 120,67 110,67 67,05 38,62 25,58 25,90 9,94 34,08 24,82 487,42 563,09

107,68 -0,39 18,88 -3,55 226,15 -0,40 134,11 -0,98 54,97 -5,75 87,30 -3,95 63,24 -3,35 30,91 -0,91 33,24 -0,36 34,90 -1,81 35,77 -1,96 34,95 -2,00 55,31 -4,16 27,25 -10,13 24,09 -2,78 13,01 -1,69 25,57 -7,27 36,11 -0,97 15,33 -0,91 28,30 -4,63 89,91 -3,25 18,55 -5,12 22,40 0,09 92,61 -3,56 16,61 -0,84 80,30 -3,96 82,56 -0,80 30,52 -1,47 20,22 -0,79 59,85 -6,77 148,45 0,93 15,89 -4,41 34,00 -2,91 74,33 -4,04 51,01 -5,27 12,14 0,33 37,84 -4,73 56,23 -7,18 13,44 -1,34 19,25 -1,25 56,49 1,03 81,35 -0,98 24,88 0,04 32,23 -0,81 30,92 -0,10 35,78 -0,48 118,95 -0,82 33,00 -1,36 122,27 -1,31 112,12 -1,29 66,76 0,43 39,45 -2,10 27,01 -5,29 25,91 -0,04 9,84 1,02 34,06 0,06 24,85 -0,12 498,29 -2,18 574,72 -2,02

Rente Euribor 1 week 1 maand 3 maanden 6 maanden 12 maanden

26/6 -0,514 -0,504 -0,403 -0,283 -0,199

19/6 -0,516 -0,507 -0,407 -0,234 -0,169

www.infrontfinance.com

Nieuwe N ieu uwe uw we u uitgave: itgaav ave ve:

â‚Ź 5,-

Kom jij bij ons werken?

Geen prijs te hoog Michail Chorev groeide op in Rusland in de tijd van de Tweede Wereldoorlog. Na de arrestatie en dood van zijn vader leidt het gezin een zwervend bestaan gekenmerkt door honger en gevaar. Maar ook gekenmerkt door rotsvast geloof in God en onderlinge liefde.

Amersfoort

www.friedensstimme.nl/uitgaven

Docent Beeldende Vorming

0.6-1.0 te

Docent Burgerschap en Godsdienst

0.8-1.0 te

Docent Pedagogisch Werk

0.4-0.6 te

Invaldocent Omgangskunde Invaldocent Verpleegkunde

Apeldoorn Administratief medewerker

0.4 te

Invaldocent Burgerschap en Nederlands

0.3 te

Gouda Cateringmedewerker

0.6-1.0 te

Praktijk-/onderwijsassistent Beveiliging

0.6 te

Rotterdam Docent Gezondheidszorg Invaldocent Gezondheidszorg Praktijk-/onderwijsassistent Beveiliging

0.6 te

Kijk voor meer informatie op onze website:

www.hoornbeeck.nl/werken-bij

Met ingang van het nieuwe schooljaar zoeken wij, vanwege uitbreiding, een leerkracht voor de middenbouw.

Omvang benoeming is bespreekbaar.

Het betreft de locatie Sliedrecht.

leerkracht middenbouw

de

SBO de Akker is een school voor speciaal basis onderwijs op reformatorische grondslag.

De school heeft een locatie in Sliedrecht en in Werkendam.

Verdere informatie over de school en deze vacature vind je op www.sbodeakker.nl

Een unieke kans om te werken in het SBO

Vacature

onderwijsassistent Kom jij ons team in Sliedrecht versterken?

Voor meer informatie:

www.calvijn.nu

Laat gewetensvorming niet over aan de media.

Bestel de brochure Gewetensvorming op mediawijzer.nl

zaterdag 27 juni 2020 Reformatorisch Dagblad

Economie 21

EMG kan stootje hebben ondanks coronatijd Directeur merkt behoefte aan christelijke duiding Redactie economie

APELDOORN. Hoge aantallen websitebezoekers „onderstrepen” in coronatijd het belang om door te gaan met digitalisering en het maken van christelijk nieuws, aldus Cornell Heutink, directeur van Erdee Media Groep (EMG). De financiele positie van het mediabedrijf geeft daar ook ruimte voor.

Het mediabedrijf kan een stootje hebben, bleek vrijdag uit de jaarcijfers van 2019. De uitgever van onder meer het Reformatorisch Dagblad (RD) en familieblad Terdege had eind 2019 een financieel gezond resultaat. Dat bedroeg na belastingen 388.000 euro.

Al een aantal jaren groeien de aantallen deelabonnementen, terwijl het aantal abonnementen op de zesdaagse krant gestaag afneemt. De oplage van Terdege steeg voor het eerst in jaren zelfs licht.

■ Belangstelling voor deelabonnement RD blijft toenemen

Ondanks wegvallende omzet uit advertenties nog geen harde ingrepen ■

Het resultaat is bijna 600.000 euro lager dan in 2018, maar dat was volgens Heutink bewust beleid. Zo heeft EMG fors geïnvesteerd in vernieuwing van de producten, zoals video’s en databank Digibron.

Dankzij de gezonde financiële positie hoeft EMG dit jaar geen „overhaaste, ongewenste beslissingen” te nemen, verwacht hij.

Ondanks dat veel inkomsten uit advertenties door de coronacrisis zijn weggevallen. Maar als de crisis zwaarder uitpakt en sommige lezers misschien met ontslag te maken krijgen, kan het toekomstscenario er minder gunstig uit komen te zien.

De coronacrisis is volgens hem allerminst reden om innovatie stil te leggen. „Integendeel. We moesten al een slag maken in digitalisering en het aanboren van nieuwe kanalen om de (jongere) lezersdoelgroep te bereiken. Juist door corona merk ik dat mensen behoefte hebben aan duiding van een dergelijk verschijnsel. Papieren en digitale producten versterken elkaar. Over RDMagazine (de vaste zaterdagbijlage bij het RD, red.), dat eind 2019 een jaar bestond, krijgen we nog steeds positieve reacties.”

Dit voorjaar bereikte het aantal bezoekers van de website van het RD een piek van niet minder dan

Vakbonden verbaasd over afspraken KLM

1,6 miljoen unieke bezoekers per maand, terwijl in januari al een record was gevestigd met ruim 800.000 bezoekers. Vorig jaar klikten gemiddeld nog zo’n 500.000 mensen per maand de nieuwssite aan. Heutink: „De uitdaging is om de omslag te krijgen dat mensen ook bereid zijn te betalen voor betrouwbaar, christelijk nieuws.”

Samenvoeging katernen De recent doorgevoerde samenvoeging van de katernen bij het RD op maandag, dinsdag en woensdag, is niet slechts ingegeven door bezuinigingen. Heutink: „Het nieuws is verschoven naar meer coronagerelateerde onderwerpen. Door het loslaten van de vaste katernen hebben we nu meer f lexibiliteit.”

De cijfers werden vrijdagavond –virtueel, via internet– gepresenteerd aan de aandeelhouders. President Jan Bakker van de raad van commissarissen opende de vergadering met een meditatie over de gelijkenis van de onrechtvaardige rentmeester (Lukas 13). „Wij zijn allemaal rentmeesters. Hoe functioneert in ons bedrijf de deugd van rechtvaardigheid? Het is van belang dat we de spiegel van Gods Woord toelaten in ons hart en geweten.” Met enkele woorden over Romeinen 8 vers 22 en 23 sloot ds.

D.J. Budding de vergadering.

Unilever stopt advertenties via Facebook

Snelle jongen Een fietsenmaker van Bikedoctors in Amsterdam werkt aan een elektrische fiets. De speedpedelecs, elektrische fietsen die snelheden tot wel 45 kilometer per uur kunnen bereiken, worden mede door de coronacrisis steeds populairder. beeld ANP, Koen van Weel

Aardappelboer klaagt over reclame Lidl ANP

Redactie economie

AMSTERDAM. De precieze afspraken over de hoogte van personeelsbezuinigingen bij KLM en hoe deze verdeeld dienen te worden, heeft vrijdag verbazing gewekt bij onder meer pilotenvakbond VNV. Volgens de bond is feitelijk de uitkomst van een cao-overleg en de precieze verlaging van individuele arbeidsvoorwaarden gedicteerd. Volgens cabinebond VNC komt ook niets terecht van de afspraak dat de sterkste schouders de zwaarste lasten zouden dragen.

Bij KLM moeten de kosten structureel met 15 procent omlaag als onderdeel van het steunpakket van 3,4 miljard euro. VNV en VNC snappen dat er moet worden bezuinigd. VNV heeft met collegabonden De Unie en de NVLT al op 5 mei een intentieverklaring getekend die onderstreept dat zij ook hun verantwoordelijkheid nemen bij de opgave die voorligt.

De pilotenbond benadrukt echter dat in de afgelopen periode vakbonden en ondernemingsraad niet betrokken zijn geweest bij de

totstandkoming van de voorwaarden en bezuinigingseisen. Dit ondanks herhaaldelijke verzoeken.

Verdeeld Partijen in de Tweede Kamer reageerden verdeeld op de aankondiging dat het kabinet staatssteun verleent aan KLM. Volgens GroenLinks laat het kabinet een „reset voor de luchtvaart” liggen.

De ChristenUnie is juist „tevreden” dat tegenover de steun staat dat KLM „de omslag maakt naar minder overlast, minder vervuiling en lagere topbeloningen.”

Minister Cora van Nieuwenhuizen (Infrastructuur). beeld ANP, Phil Nijhuis

Redactie economie

ROTTERDAM. Consumentengoederenmaker Unilever plaatst dit jaar geen reclames meer op de sociale netwerken Facebook, Instagram en Twitter.

Dat heeft het Nederlands-Britse bedrijf bekendgemaakt. Unilever haalt de gepolariseerde Amerikaanse politiek, racisme en haatdragende berichten op de sociale media vrijdag in een verklaring.

Unilever laat weten dat het blijven adverteren op de drie sociale media „geen waarde toevoegt” voor mensen en de samenleving.

Het bedrijf stelt dat „het huidige complexe culturele landschap” nieuwe eisen stelt aan verantwoordelijke bedrijven. Die zouden zich moeten inzetten voor een veilig en vertrouwde digitale omgeving.

Het bericht komt twee dagen nadat dochter Ben & Jerry’s al besloot in juli geen advertenties meer te plaatsen op Facebook en Instagram. Het ijsjesmerk sloot zich met die boycot aan bij de campagne Stop Hate for Profit, die Amerikaanse burgerrechtenorganisaties zijn begonnen.

DRONTEN. Een slogan van supermarktketen Lidl, die claimt met een actie aardappeltelers te steunen tijdens de coronacrisis, is vrijdag bij een groep aardappeltelers slecht gevallen.

Ze wijzen erop dat de algehele inkoopprijzen van aardappelen door de coronacrisis onder de kostprijs liggen, dus dat van echte steun geen sprake is. De Producenten Organisatie Consumptieaardappelen (POC), met zo’n honderd telers als leden, heeft een klacht ingediend bij de Reclame Code Commissie omdat de advertentie misleidend zou zijn.

De gewraakte claim stond onder andere op een folder van Lidl voor zogeheten „benefriet”. Dat zijn frietaardappelen die eigenlijk be-

doeld waren voor de horeca, maar door gedwongen sluitingen van cafés en restaurants onverkocht bleven. De aardappels gaan voor 99 cent per 2,5 kilo over de toonbank.

Onder de kostprijs Volgens de POC worden op de markt voor rond de 19 cent per kilo frietaardappelen ingekocht, wat onder de kostprijs ligt. Er zou pas van echte steun sprake zijn als Lidl per kilo 25 cent zou betalen, aldus de belangenvereniging.

Lidl is „onaangenaam verrast” door de klacht. „De insteek van de actie van Lidl is enkel en alleen geweest om onze telers te helpen, nu er zo veel overschotten van zogenaamde patataardappelen zijn als gevolg van corona”, reageert de supermarktketen. De actie is volgens Lidl in goed overleg opgezet.

advertentie

Bungalowpark “Eldorado” Beekbergen

Verhuur van vrijstaande bungalows te midden van de bossen.

Waar ruimte en natuur een begrip zijn!

BEL NU VOOR 25% KORTING TIJDENS DE ZOMERVAKANTIE: 055 5051358

www.bungalowparkeldorado.nl

Maak de keuze voor jouw toekomst!

Voor welke richting kies jij?

online Nog geen keuze gemaakt voor je vervolgopleiding?

Metaaltechniek

Elektrotechniek

VOORDELIG

Installatie- Mechatronica/ techniek robotica

onl

advertenties opgeven

www.btobarneveld.nl

In samenwerking met:

binnene rg ië c n o c fd o o h ige Omdat onze huid ftijd hoopt te e le e d g ti h c re e g kort de pensioen termijn een e rt o k p o e w n e k bereiken, zoe

Geef nu uw schakeltjes, kerkdiensten en activiteiten online op en betaal 15% minder dan wanneer u per e-mail opgeeft!

Ga snel naar advertentie.rd.nl VOORDELEN

hoofd conciergegroep De Pieter Zandt scholengemeenschap wil een gastvrije school zijn waar leerlingen, bezoekers en collega’s graag verblijven. Wil jij daar een belangrijke bijdrage aan leveren dan komen we graag met jou in contact.

De belangrijkste taken • Je geeft leiding aan de 12 conciërges op onze vier locaties en stuurt het hoofd van de interieurverzorging aan. o Je verdeelt de werkzaamheden. o Je ziet erop toe dat jouw medewerkers hun werk goed doen en je werkt ook zelf mee. o Je voert functioneringsgesprekken met je medewerkers.

• Je hebt oog voor gastvrijheid, voor aankleding en detail. Je weet sfeer te creëren. o Leerlingen, bezoekers en collega’s voelen zich thuis op onze school. o Je stemt regelmatig af met de locatiemanagers en teamleiders. o Bij ouderavonden e.d. zorg jij voor een hartelijke en stijlvolle ontvangst en verzorging. o Je weet leerlingen en anderen zo nodig op een vriendelijke manier op hun gedrag aan te spreken.

• Je zorgt voor het inkopen van materialen hebt daarover overleg met leveranciers.

Wat vragen wij • MBO denk- en werkniveau en digitaal vaardig.

• Je hebt natuurlijk overwicht en ruime leidinggevende ervaring.

• Je hebt ervaring met HACCP en/of ervaring in de horeca.

• Plannen, regelen en vooruit denken is je op het lijf geschreven. Al gebeurt er veel, je houdt het overzicht.

• Je bent in het bezit van een EHBO-diploma en diploma’s op het gebied van veiligheid of je bent bereid deze te behalen.

• Je hebt ervaring met in- of verkoop.

• Je kunt goed met jeugd omgaan. Jeugd is voor jou vooral genieten.

• Woonachtig in de buurt van Kampen (max. 10 km.) of bereid te verhuizen (ook i.v.m. alarmdiensten e.d.).

• In bezit van auto en rijbewijs (we hebben meerdere vestigingen)

• Toegankelijke website • Bespaar 15% t.o.v. opgave per e-mail • Na registreren kunt u een overzicht van eerder geplaatste advertenties inzien Reformatorisch Dagblad

Laat uw kind niet online vrienden worden met onbekenden.

Meer adviezen? Mediaopvoedwijzer.nl

Wat wij je bieden Een afwisselende baan binnen en veelzijdige, dynamische werkomgeving. Een leuk team om aan te sturen in mooie, goed onderhouden en schone schoolgebouwen.

We bieden een goed salaris (schaal 8, €2.297-€3.467) en goede secundaire arbeidsvoorwaarden.

Gesprekken vinden plaats in de week van 24-28 augustus.

Voor informatie kunt u contact opnemen met J. de Boer, directeur ondersteunende diensten, tel. 06 51645967 of jdboer@pieterzandt.nl.

Stuur uw sollicitatie, voorzien van CV, kerkelijke en eventuele zakelijke referenties uiterlijk D.V. 22 augustus 2020 naar afdeling P&O. t.a.v. mw. J. Kuijers, Postbus 296, 8260 AG Kampen of mail naar sollicitatie@pieterzandt.nl.

DE BIJBEL NÓG BETER BEGRIJPEN MET DE BIJBEL MET UITLEG ONLINE

Probeer nu BMUonline compleet 2 maanden GRATIS

Ga snel naar BMUonline.nl/actie

zaterdag 27 juni 2020 Reformatorisch Dagblad

Economie 23

Kind werkt in India in recycling kleding Hans Nauta, Trouw

Kinderarbeid is een probleem in de textielrecycle-industrie van Panipat, India. Ook textiel uit de Nederlandse kledingbak wordt daar verwerkt.

Z

odra een kledingstuk in de inzamelcontainer van de Nederlandse organisatie Sympany valt, begint een reis die via tussenhandelaren in Oost-Europa helemaal naar India kan leiden.

Een klein deel belandt namelijk in de stad Panipat, honderd kilometer ten noorden van New Delhi. In dit industriële centrum wordt textiel gerecycled en verwerkt tot garen, beddengoed, tapijten of dekens. Die producten worden weer geëxporteerd naar de Verenigde Staten (VS), Europa en Nederland.

De werkomstandigheden zijn zwaar in Panipat en ook is kinderarbeid er een probleem. De arbeiders, meestal migranten, leven buiten rondom de textielfabrieken en zelfs op de daken.

Het precieze aantal textielwerkers is onduidelijk: schattingen lopen uiteen van 20.000 tot 70.000.

In totaal gaat vanuit Nederland bijna 14 miljoen kilo afgedankt textiel naar heel India toe.

Kleding- en textielbedrijven zijn medeverantwoordelijk voor mensenrechtenschendingen in hun productieketen. Volgens richtlijnen van de Verenigde Naties moeten zij daar actief onderzoek naar doen en meewerken aan oplossingen.

In Panipat zijn inmiddels twee Child Labour Free Zones opgericht door Indiase non-gouvernementele organisaties (ngo’s) waarmee Sympany en Arisa samenwerken. Dat zijn wijken waar onderwijzers, lokale autoriteiten, werkgevers en ouders kinderen op school proberen te krijgen. „Medewerkers van ngo’s en buurtwerkers gaan langs de deuren en voeren gesprekken met de families. Het is een inten-

sief proces”, zegt Claessen. De Nederlandse overheid betaalt mee via het Fonds Bestrijding Kinderarbeid.

Onderaannemers besteden het werk uit; buiten het zicht van de grote bedrijven, werken kinderen mee

Winkelketens De meeste in Panipat geproduceerde goederen gaan naar de VS. Nederland staat elfde op de exportlijst. Afnemers zijn bijvoorbeeld tapijtverkopers, maar ook bekende winkelketens zoals H&M. Dit Zweedse bedrijf liet de onderzoekers weten dat het vorig jaar 479 bestellingen vanuit Panipat ontving. In zeventig daarvan zat gerecycled materiaal.

H&M zegt in een reactie continu naar mogelijke mensenrechtenschendingen in de productieketen te zoeken. De 70 bestellingen uit Panipat komen van recycle-bedrijven die gecertificeerd zijn volgens de Global Recycle Standard, zegt

H&M. In veel productielanden zijn mensenrechtenschendingen een systemisch probleem, zegt het modebedrijf verder. Daarom is samenwerking met andere partijen, zoals de overheid, volgens H&M noodzakelijk.

Panipat had een bloeiende industrie in de jaren negentig. Maar de concurrentie van goedkoop textiel uit China, zoals f leecedekens, is lastig voor deze Indiase recyclingindustrie, zegt directeur Erica van Doorn van Sympany. „Daarom gaan we de komende vier jaar bedrijven in Panipat helpen om tot een hoogwaardiger product te komen. Als zij meer waarde creëren, groeien hun inkomsten. En als de ouders meer verdienen, kunnen zij hun kinderen naar school sturen. De inzet is dat de levensstandaard er verbetert.”

Onderaannemers Het zijn cijfers uit het vrijdag verschenen rapport ”Textielrecycling ontrafeld”. Hierin brengt Sympany de keten in kaart. Dat doet het samen met Arisa, een Nederlandse mensenrechtenorganisatie die zich op Zuid-Azië richt, en Indiase onderzoekspartners. Dat onderzoek zijn ze verplicht. Internationale bedrijven, ook Nederlandse, die zakendoen in Panipat moeten voor hun mensenrechtenbeleid verder kijken dan hun vaste leverancier. Want onderaannemers besteden het werk weer uit aan thuiswerkers en vooral buiten het zicht van de grote bedrijven werken kinderen mee. „Textielmerken krijgen meer oog voor de omstandigheden in naai-ateliers voor nieuwe kleding.

Maar recycling is een onderbelicht deel van de textielmarkt”, zegt Gemma Claessen, programma-manager van Sympany.

Sympany zamelt in 92 gemeentes textiel in. Vrachtwagens rijden jaarlijks 22 miljoen kilo naar de loodsen van deze stichting zonder winstoogmerk. Opkopers in de Baltische staten, Oost-Europa en Turkije maken een selectie en wat niet geschikt is om opnieuw te dragen gaat weer door.

Miljoenen kilo’s Het onderzoek bevestigt wat Sympany al dacht: dat een klein deel van de textiel die de stichting inzamelt in Panipat terechtkomt. Het betreft ongeveer 1 miljoen kilo. „Dat is maximaal 5 procent van onze niet opnieuw te dragen kleding”, zegt Claessen. Er zijn meer inzamelaars van textiel.

Een berg afgedankte kledingstukken. Vanuit Nederland belandt er jaarlijks ongeveer 1 miljoen kilo oude kleding in India, waar het verwerkt wordt in nieuwe producten. Kinderarbeid komt voor in de Indiase textielindustrie. beeld iStock

zaterdag 27 juni 2020 Reformatorisch Dagblad

24 Forum

Over Forum De aanbevolen lengte van een opinieartikel voor Forum bedraagt 750 woorden. Ook kunnen abonnees door een ingezonden brief reageren op de redactionele inhoud van het RD. Uitzonderingen zijn: andere brieven, de rubriek

“Kerkelijke pers/ZoGezegd/Menens”, meditaties en recensies. Inzendingen (max. 250 woorden) moeten zijn voorzien van naam en adres van de schrijver.

De redactie behoudt zich het recht voor inzendingen (zon-

Politiemensen hebben recht op eerlijk oordeel A. Simonis

Politiemensen worden met regelmaat weggezet als ordinaire geweldsplegers. Vaak op basis van ‘verknipte’ filmpjes op sociale media. Politiemensen hebben recht op vertrouwen totdat uit onderzoek het tegendeel blijkt.

S

tel je voor. Je verlaat op Vaderdag vrouw en kinderen om er als politieman of -vrouw voor te zorgen dat de demonstratie in Den Haag tegen de coronamaatregelen goed verloopt. Door de komst van een groot aantal hooligans ontaardt de demonstratie. De raddraaiers zoeken bewust de confrontatie en je wordt bekogeld met vuurwerk en met stenen. Alleen door krachtdadig ingrijpen kunnen de openbare orde en veiligheid in de stad worden hersteld. Nog voor je thuis bent, circuleren op sociale media en internet filmpjes waarin wordt gesuggereerd dat argeloze en onschuldige burgers de dupe zijn van bruut politie-optreden.

Dit was de werkelijkheid afgelopen zondag voor honderden mannen en vrouwen in het blauw. Dat ze op Vaderdag aan de slag gaan, is geen verdienste op zich. Dat hoort bij hun vak. Dat ze af en toe geconfronteerd worden met geweld, is ook een feit. Het went nooit en we moeten het vooral

nooit normaal gaan vinden, maar het is wel een gegeven. Politiemensen zijn getraind om moeilijke situaties te beheersen en pas geweld toe te passen als het niet anders kan. Hun mond is nog steeds hun voornaamste wapen, maar soms volstaan woorden niet en mogen zij geweld toepassen om de samenleving te beschermen voor erger.

Aan de schandpaal Wat nooit went, is dat zij vervolgens publiekelijk aan de schandpaal genageld worden omdat bepaalde lieden filmpjes publiceren die de werkelijkheid geen recht doen. De filmpjes laten slechts een deel zien van wat is gebeurd of worden zo gemonteerd dat de waarheid wordt verdraaid. Er wordt een beeld neergezet dat op geen enkele manier strookt met de realiteit. Het doel: politiemensen in diskrediet brengen, het werk van de politie bemoeilijken.

Want dat is wat er gebeurd. Politiemensen moeten zich in hun omgeving verantwoorden voor

de beelden. Op straat worden zij geconfronteerd met opmerkingen over de filmpjes. De politie als organisatie zit ook in de verdachtenbank. Lokale en landelijke politiek eisen opheldering. De media smullen ervan.

Politiemensen hebben het gevoel dat zij op deze manier worden weggezet als ordinaire geweldsplegers. Met telkens hetzelfde scenario: er is een relletje met veel publiciteit, de zaak wordt onderzocht en blijkt toch iets anders te liggen. De publici-

teit over deze af loop is beperkt.

Goed nieuws is geen nieuws.

Hoge verwachtingen Wij realiseren ons als belangenvereniging maar al te goed dat sociale media een gegeven zijn en wij niet kunnen voorkomen dat er filmpjes gemaakt worden.

Van de makers en ‘verknippers’ van deze filmpjes verwachten wij niets. Wel hebben we hoge verwachtingen van de media, de overheid en de politiek. Als politiebond verwachten wij dat

zij politiemensen eerlijk en recht door zee behandelen. Journalisten worden betaald om kritisch en objectief het nieuws te beschouwen. Dat wil zeggen: niet meehuilen met de wolven in het bos, maar onderzoeken hoe het echt zit. Het geweldsmonopolie van de overheid is belegd bij politie en krijgsmacht. En bij zo’n monopolie hoort een kritische blik. Maar wel een eerlijke blik. Controleer, check, dubbelcheck, doe je ding.

De overheid stuurt politiemensen op pad om de hete kolen uit

Gebruik lokale inzet bij hulp aan OostArendje Menkveld

De coronamaatregelen hebben in Oost-Europa onder anderen de Roma extra hard getroffen. Alleen een brede, gezamenlijke hulpverlening kan het verschil maken.

Z

oals nu in Nederland de coronamaatregelen worden versoepeld, zo vindt ook in verschillende OostEuropese landen langzaamaan een verlichting van de overheidsvoorschriften plaats.

Met spanning zijn de afgelopen maanden de statistieken gevolgd.

Sommige landen staken met het aantal sterfgevallen met kop en schouders boven andere landen

uit. Volgens de cijfers van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) is het aantal coronagevallen in Oost-Europa tot op heden relatief laag. Over het algemeen hebben veel Oost-Europese overheden strikte maatregelen opgelegd aan hun bevolking om een forse uitbraak van het virus te voorkomen. Al met al lijkt hiermee een gevreesde massale uitbraak te zijn uitgebleven, hoewel het nog te vroeg is voor optimisme.

Stigma Het zijn juist de overheidsmaatregelen tegen corona die de Oost-Europese landen hard hebben getroffen. Oost-Europeanen die in andere delen van Europa werkten, kwamen veelal met lege handen thuis te zitten. Anderen die een laag inkomen hadden,

waarvan ze net konden rondkomen, verloren hun werk, tijdelijk of definitief.

De voorschriften hebben de kwetsbaarste groepen het hardst getroffen. Dit geldt met name voor de Roma. Door de maatregelen verslechterde hun toch al achtergestelde situatie verder.

Vele wijken waar Roma wonen, werden preventief geïsoleerd, omdat ze een bedreiging voor de samenleving zouden vormen.

Dat heeft het stigma rond deze kwetsbare groep versterkt en het sociale isolement waar veel Roma in leven nog vergroot.

Verder hebben Roma vaak onvoldoende toegang tot schoon water, terwijl dat tijdens de coronacrisis juist van essentieel belang is. Ook de slechte kwaliteit van hun huisvesting en de gebrekkige toegang tot de gezondheidszorg

spelen hierbij een rol.

Behalve onder de verslechterde levensomstandigheden lijden de Roma dus ook onder negatieve beeldvorming: lokale media beschuldigen hen zelfs van het verspreiden van het virus.

Lokale media verdenken Roma van verspreiden coronavirus Gelukkig lijkt er op verschillende fronten toenemende aandacht te zijn voor de ernstige achterstelling van Roma en voor de aanpak ervan. Verschillende organisaties hebben oog voor hun eerste levensbehoeften en

er wordt voedsel beschikbaar gesteld. Het is daarbij echter van groot belang dat de hulpverleners samen oplossingen zoeken voor de uitsluiting van Roma.

Vrijwilligerswerk Uiteraard treffen de overheidsmaatregelen ook andere mensen in Oost-Europa f link. Bijvoorbeeld ouderen, die standaard tot de risicogroep behoren en daarom thuisblijven. Sommige gezinnen zagen door quarantaine hun problemen groeien. Denk ook aan uitzichtloosheid als gevolg van minder inkomen, aan (al bestaande) problemen rond alcoholgebruik en huiselijk geweld. Het coronavirus versterkt bestaande problemen.

Ook in deze situaties is het van belang om in de eerste levensbehoeften te voorzien. Tegelijk is

zaterdag 27 juni 2020 Reformatorisch Dagblad der overleg) te redigeren en/of in te korten, of zonder opgave van reden te weigeren. Plaatsing van artikelen of brieven betekent niet dat de redactie met de inhoud ervan instemt.

Door het inzenden van een brief of opinieartikel verleent de

schrijver aan Erdee Media Groep een niet-exclusieve licentie om het werk vast te leggen, te verveelvoudigen en te verspreiden in gedrukte, elektronische of andere vorm, zoals cd-rom, databank, internet of geluidsdragers.

Forum 25

Coördinatie: Wim Lemstra en Hans-Willem Westerbeke | E-mailadres Forumartikelen: forum@rd.nl | E-mailadres Opgemerkt: hoofdredactie@rd.nl

De overheid stuurt politiemensen op pad om de hete kolen uit het vuur te halen. Foto: demonstranten zoeken afgelopen zondag de confrontatie met de politie in Den Haag. beeld ANP,

OPGEMERKT

Robin van Lonkhuijsen

allen schuldig zijn, zichzelven daarbij te voegen en daarmee te verenigen (...).” Is dat over het hoofd gezien?

Drs. H. Juffer Ouddorp

aan henzelf te danken. Iedereen kon zien dat beide groepen door elkaar liepen. En als de politie vordert dat iedereen zich moet verwijderen, dan moet dat ook gebeuren. Het is dan niet zo dat iedere aanwezige voor zichzelf de afweging kan maken of hij wel of niet blijft staan. Zo’n rij ME’ers kan geen onderscheid maken tussen ‘gewone demonstranten’ en ‘hooligans’. Als je blijft staan, dan krijg je te maken met geweld.

het vuur te halen. Soms letterlijk om de klappen op te vangen. Dan mogen diezelfde politiemensen wat ons betreft ook rekenen ook een eerlijk oordeel op basis van de feiten. Niet meteen op hoge toon verantwoording eisen, niet reageren vanuit wantrouwen.

Politiemensen hebben recht op vertrouwen totdat uit onderzoek het tegendeel blijkt.

Op het Malieveld kwamen mogelijk ook vredelievende demonstranten klem te zitten. Dat is – hoe hard dat ook klinkt – ook

Floyd Het politieoptreden in de VS met als gevolg het tragisch overlijden van George Floyd heeft ook invloed op het werk van de politie in ons land. Bij het minste of geringste krijgen politiemensen te horen dat zij discrimineren of racisten zijn. Dat maakt het aanspreken van burgers er niet makkelijker op. De toon is in zo’n gesprek al gauw gezet. En natuurlijk gaat er bij de politie echt wel eens wat fout. De politie is met 65.000 medewerkers de grootste werkgever van Nederland en in die hele grote mand zitten zonder twijfel ook een paar rotte appels.

Belangrijk is echter wat het korps doet met die rotte appels. Als politiebond zijn wij daar heel duidelijk over: discriminatie en racisme horen niet bij de politie.

Nu niet, straks niet, nooit niet.

De auteur is voorzitter van Politiebond ANPV.

Europa er een brede aanpak nodig, zodat mensen perspectief krijgen voor de lange termijn. Dit kan alleen als verschillende hulpinstanties hun krachten weten te bundelen.

Hoewel het virus en de overheidsmaatregelen veel pijn en leed teweeggebracht hebben, gebeuren er in verschillende landen ook heel mooie dingen. Juist nu ontstaan lokale initiatieven die gericht zijn op zorg en aandacht voor kwetsbare mensen. Mensen hebben meer aandacht voor bijvoorbeeld hun oudere buurvrouw en jongeren gebruiken hun tijd voor vrijwilligerswerk.

Boeren zijn vaker gemotiveerd om een deel van de oogst te delen en lokale overheden zetten medewerkers in om zieke en eenzame mensen te bezoeken. Deze ontwikkelingen moeten worden vastgehouden en als nieuwe mo-

gelijkheden worden ingezet.

Lokale initiatieven moeten we koesteren. Ze kunnen overheden aansporen om meer oog te hebben voor achtergestelde en kwetsbare groepen mensen, hen te ondersteunen en hen van de eerste levensbehoeften te voorzien. Het is essentieel dat organisaties en beleidsmakers in Nederland en Europa durven te investeren in de veerkracht van gemeenschappen in Oost-Europa. Zo kunnen er daadwerkelijk stappen gezet worden om armoede op een duurzame manier tegen te gaan en om deze gemeenschappen te versterken. Hierdoor zullen de Roma en andere kwetsbare groepen in een volgende crisis hopelijk minder hard getroffen worden.

De auteur is coördinator van het Christelijk Platform Oost-Europa (CPOE).

Evangelie en Joodse volk In het artikel ”Probeer Jood niet over te halen christen te worden” (RD 26-6) reageert Ruben Vis op mijn artikel ”Onthoud het Joodse volk het Evangelie niet” (RD 176). Het spijt me dat mijn artikel hem zoveel verdriet en ergernis heeft bezorgd.

Vis schrijft: „Probeer mijn geloofsgenoten niet over te halen christen te worden”. Laat ik duidelijk zijn: dat is mijn intentie niet.

Ik zou hem en zijn volksgenoten graag een stukje van hun erfgoed (dat al zo’n 2000 jaar geleden door Joodse schrijvers is opgetekend) terug willen geven, om aan hen de kans te geven het onbevooroordeeld en zonder enig christelijk commentaar te lezen.

Er is in de kerkgeschiedenis verschrikkelijk mee aan de haal gegaan. Dat de nazi’s zichzelf christenen noemden, is godslasterlijk. Maar dat staat los van de boodschap van het Nieuwe Testament. De voor- en tegenstanders van die boodschap waren in eerste instantie allemaal Joods.

Toen de Sadduceeën 2000 jaar geleden de Joodse volgelingen van de Heere Jezus wilden verbieden over Hem te spreken, gaf rabbi Gamaliël in het Sanhedrin de wijze raad: „Houd u ver van deze mensen en laat hen gaan, want als dit voornemen of dit werk van mensen afkomstig is, dan zal het afgebroken worden.”

Nogmaals, wij hebben niet de intentie „Joodse zielen te winnen.” We willen aan hen alleen een deel van hun Joodse erfenis teruggeven dat gedurende de kerkgeschiedenis in een totaal verkeerd daglicht is komen te staan.

Hella Rijsdijk Stichting Israël en de Bijbel Nieuwe baptistengemeente R. J. Jansen is voorganger geworden van een nieuwe baptistengemeente (RD 23-6).

Ik citeer één zin uit het desbetreffende artikel: „Wij staan helemaal in de lijn van de Drie Formulieren, de geestelijke inhoud ervan, met uitzondering van de doop (Art. 34 NGB, HJ).” Daar moet mijns inziens aan toegevoegd worden „en met uitzondering van de Kerk” (Art. 28 NGB). In de artikelen 27 t/m 32 gaat het over de ecclesiologie (leer van de Kerk).

In art. 28 NGB staat namelijk: „Dat buiten haar (de Kerk) geen zaligheid is, dat niemand, van wat staat of kwaliteit hij zij, zich behoort op zichzelven te houden, om op eigen persoon te staan; maar dat zij

Kerkelijke samenwerking Twee korte nieuwsberichten gingen over plaatselijke ontwikkelingen in groepen die zich van de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt (GKV) afgescheiden hebben (RD 186). De afgelopen tijd is er ook veel te doen over kerkelijke eenheid en samenwerking.

Laten we als reformatorische gezindte deze (vaak kleine en Bijbelgetrouwe!) groepjes die afkomstig zijn uit de GKV niet uit het oog verliezen.

Ik zal niet gelijk pleiten voor kerkelijke eenheid, denkend aan de andere verbondsvisie, maar laten we de samenwerking zoeken met deze kerkverbandjes. Dat kan door bijvoorbeeld onze scholen voor hen open te stellen of lokaal samen te werken op het gebied van evangelisatie. Deze kerken staan écht dichter bij onze gezindte dan we denken!

N. Mulder Barneveld Video-uitzendingen (III) Bij alle argumenten voor en tegen beelduitzendingen van kerkdiensten heb ik het belangrijkste argument nog niet gehoord: de kanselbijbel is zichtbaar, met daarachter de boodschapper. Laat dit dan hét argument zijn voor beelduitzendingen.

Al zou ik zeggen: laat het over aan ieders geweten of de kerkdienst met beeld uitgezonden wordt of niet.

Johan van Panhuis Nunspeet Video-uitzendingen (IV) Naar aanleiding van de discussie over het gevaar van wereldse beelden die je na het bekijken van een kerkdienst via YouTube krijgt voorgeschoteld, heb ik de proef op de som genomen. Het blijkt dan iets genuanceerder te liggen dan ons soms wordt voorgehouden.

Na de eerste preek schotelde YouTube mij een schitterende Bachsonate voor. Na de tweede preek startte automatisch een andere preek. Na de derde preek kwam YouTube met iets waarvoor ik eerder interesse toonde.

Ik zal niet zeggen dat er nooit iets werelds voorgeschoteld wordt, maar door de algoritmes die YouTube gebruikt, krijg je vooral aangereikt waar je belangstelling voor hebt.

Martin van de Zande Middelburg

„Bij beelduitzendingen van kerkdiensten is de kanselbijbel is zichtbaar, met daarachter de boodschapper.” beeld RD, Anton Dommerholt

2

1

6

3

5

4

▶ 1. Relaxbank TRAYVON v.a. 1978,- | ▶ 2. Boekenkast ESTABLISHED 1849,- | ▶ 3. Salontafel MAJOR 225,- | ▶ 4. Salontafel LEXINGTON 529,- | ▶ 5. Poef TOBIAN 229,- | ▶ 6. Opber Opbergkisten v.a. gkisten v .a. 49,-

◄ Vloerlamp BLANCHE v.a. 199,-

Sierkussens ▼ v.a. 20,-

▼ Loungebank GUIDO v.a. 1047,-

Fauteuil LEWIS v.a. 449,- ►

▲ Salontafelset BOLDER v.a. 419,-

Faut Fauteuil AANGENAAM v.a. v.a. 79,- ▼

▼ Bankstel CANDY v.a. 659,-

Eettafel STATUS ▼ v.a. 599,-

Vloerlamp LANTAREN 249,- ▼

▼ Vitrinekast SUGI BAN v.a. 1109,-

▲ Eetstoel KNIGHT v.a. 119,▲ Eetstoel SINATRA v.a. 139,-

▼ Hoekbank SAINT-LAURENT v.a. 835,-

eg 21 | 2461 EX | Ter Aar (ZH) | Zitmaxx Wonen | Stobbe Stobbeweg

0172-609060 0172 609060

Openingstijden: ma-wo 10.00 tot 18.00 | do & vr 10.00 tot 21.00 | za 10.00 tot 17.00 | zo gesloten

Bezoek ook onze website zitmaxx.nl Volg ons op social media @zitmaxx

Reformatorisch Dagblad zaterdag 27 juni 2020, 50e jaargang nr. 71

PAGINA 2

Leidt corona tot meer vragen over zingeving?

PAGINA 10 Vakantie in coronatijd: niet voor iedereen vanzelfsprekend PAGINA 12 Niet alle Joodse kolonisten zijn blij met mogelijke annexatie van Westoever beeld Getty Images

zaterdag 27 juni 2020 Reformatorisch Dagblad

2

Kerk

Mensen zijn ontvankelijker voor geloof en zingeving tijdens de coronapandemie, merken missionaire organisaties. Is dit slechts een schrikreactie? Of roept de crisis een halt toe aan de secularisatie?

■ Janita van Hoeven

Juist nu behoefte aan een boodschap van hoop

H

et is een opmerkelijk gesprekje begin april, op het hoogtepunt van de coronacrisis. Gert-Jan Segers, fractievoorzitter van de ChristenUnie, videobelt met televisiepresentator Tim Hofman van BNNVARA om te vragen hoe het met hem gaat. „Mij valt op dat er een ontvankelijkheid is voor zingeving, hoop, geloof. Ik merk dat dat anders besproken wordt dan hiervoor. Wat denk jij?”, vraagt Segers.

Tim Hofman: „Ja, lijkt me heel logisch toch? (…) Ik was natuurlijk vroeger gelovig. Ik zat op een christelijke basisschool.

Ik was niet van huis uit gereformeerd of iets dergelijks, maar God was iets in mijn leven. Een identiteit gekoppeld aan de Bijbel. Veel bidden en zo, totdat ik in m’n puberteit dacht: „Nee, toch niet.” Maar dat zit dan toch ergens een soort in je. Dat blijft toch hangen als een soort gedachte.

Ik was zó in de stress een paar weken terug. En toen betrapte ik mezelf erop –ik zweer het je– dat ik aan het bidden was. En toen dacht ik: Wat doe ik nou?!”

Marieke Gouka, online-redacteur bij de Evangelische Omroep, schrijft in een column in NRC Handelsblad in maart dat ze het als een groot gemis ervaart dat ze niet met God is opgevoed zoals haar collega’s.

Door een auto-immuunziekte en milde vorm van astma loopt Gouka een verhoogd risico om het coronavirus te krijgen. „Nu wankelen alle zekerheden als nooit tevoren en zou ik willen dat ik kon geloven zoals mijn collega’s dat doen.”

De ervaringen van Hofman en Gouka staan niet op zichzelf. Uit een onderzoek

van missionaire organisatie Alpha Nederland blijkt dat een op de drie Nederlanders door de coronacrisis meer nadenkt over de zin van het leven. Thema’s als gezondheid (79 procent), vriendschappen (43 procent) en zingeving (33 procent) zijn meer gaan leven.

Hoop De helft van de Nederlanders zou juist nu met anderen van gedachten willen wisselen over deze onderwerpen. Een op de drie mensen die met zingeving aan de slag wil, meent dat een onlinegespreksgroep hen kan helpen dit serieus op te pakken.

De uitkomst van de enquête was aanleiding voor Alpha Nederland om een onlinevariant van de Alpha-cursus aan te bieden aan kerken. Aan die cursus bestaat veel behoefte, zegt directeur Arnoud Drop van Alpha Nederland. „Normaal draaien er in deze periode zo’n twintig à dertig cursussen. Momenteel zijn dat er zeker honderd. Ik denk dat dat komt omdat deze tijd laat zien dat christenen een boodschap van hoop hebben die onveranderd is. Jezus

Liefting. beeld RD

roept ons op om geen zorgen voor de dag van morgen te maken, want God zorgt voor ons. Mensen hebben juist nu behoefte aan zo’n boodschap.”

Andere missionaire organisaties zagen een groei van het aantal bezoekers op hun website. Bij Agapè lag het aantal bezoekers op de website IkzoekGod.nl en de bijbehorende Facebookgroep in de maanden maart en april 40 procent hoger dan in 2019. In mei was er een stijging van 25 procent ten opzichte van vorig jaar.

Mensen zochten op de website naar termen als gebed (met stip bovenaan), corona en het handelen/ingrijpen van God. Ook volgden meer mensen een onlinecursus van Agapè. In april waren er 20 procent meer cursisten ten opzichte van 2019. In april en mei waren er vooral veel geïnteresseerden voor de cursus ”Waarom Jezus”.

Ook bij GlobalRize, een organisatie voor internetzending uit Oldebroek, steeg het aantal deelnemers aan een Bijbelcursus.

Deelnemers die zich hadden aangemeld gingen daarnaast langer door. Via de digitale cursus gaat de deelnemer in vijftien lessen de Bijbel door. Het aantal deelnemers voor de Engelse cursus verdubbelde in de maanden maart, april en mei van 75 naar 150 nieuwe inschrijvingen per dag.

Jan Dirk Liefting, evangelist bij Stichting Evangelisatie Sjofar, staat twee à drie keer per week met een kraam met Bijbels en evangelisatiefolders in een winkelcentrum of markt. Normaal gesproken spreekt hij mensen actief aan, maar de achterliggende periode bleef hij achter de kraam staan.

Het valt hem op dat de gesprekken minder over koetjes en kalfjes gaan. „Als je een gesprek aanknoopt, gaat het onmid-

dellijk over dingen die van levensbelang zijn. Iedereen zoekt naar antwoorden: Wat gebeurt er toch allemaal? Wat vindt God hiervan, zou Hij hiermee ook te maken hebben?”

Opmerkelijk was dat hij de afgelopen maanden ontzettend weinig negatieve reacties kreeg. „Normaal zijn er altijd wel mensen die je de huid vol schelden. Nu bijna niet. Er is meer waardering.”

Aardbeving Mensen hebben de neiging om religie te gebruiken om met een crisis om te gaan, constateert onderzoeker Jeanet Sinding Bentzen van de Universiteit van Kopenhagen. Zij deed onderzoek naar de impact van natuurrampen op religiositeit en constateerde dat mensen gemiddeld religieuzer worden na een aardbeving, een effect dat volgens haar vaak generaties lang doorwerkt.

Bij de coronacrisis ziet Bentzen een vergelijkbare tendens. Sinds de uitbraak van het virus is wereldwijd de behoefte aan gebed exponentieel toegenomen, stelt ze.

Het gebruik van de Engelse zoekterm voor gebed (prayer) op Google „schoot omhoog in de maand maart 2020 toen Covid-19 zich wereldwijd verspreidde.” Ze ontdekte dat er bij iedere 80.000 nieuw geregistreerde coronapatiënten een verdubbeling van de zoekopdracht gebed op Google plaatsvond.

Ook religiewetenschapper Peter Nissen van de Radboud Universiteit in Nijmegen zegt dat tijdens oorlogen, natuurrampen en pandemieën wereldwijd meer mensen dan anders een beroep op godsdiensten doen. „Dat zal nu wellicht niet anders zijn.” Wat hopen mensen tijdens rampen

zaterdag 27 juni 2020 Reformatorisch Dagblad

RDRD zaterdag Accent

3

Mensen hebben de neiging om religie te gebruiken om met een crisis om te gaan, constateert onderzoeker Jeanet Sinding Bentzen van de Universiteit van Kopenhagen. beeld Getty Images

te vinden in religie? „In de eerste plaats troost en bemoediging”, zegt Nissen. Die gevoelens vinden ze vooral in het samenzijn of het behoren tot een gemeenschap. „In geluksonderzoeken scoren religieuze mensen vaak hoog. Dat komt niet zozeer door de inhoud van een religie, maar door het behoren tot een religieuze gemeenschap. In dat opzicht is deze crisis nadelig, want mensen kunnen nu niet bij elkaar komen om die gemeenschap te beleven.”

Corona die een halt toeroept aan de secularisatie, zou dat kunnen? Een Amerikaanse hoogleraar in de sociologie zei tegen persbureau CNS dat de gegevens van de Deense onderzoeker Bentzen alleen bewezen dat meer mensen gebed googelden.

Zonder de motieven of achtergrond van de mensen te kennen, kan niet bewezen worden dat er sprake is van een toename van religiositeit.

De zoekopdrachten zouden volgens hem „heel goed van de mensen kunnen zijn die normaal gesproken religieuze vieringen bezoeken, maar dat nu niet kunnen.” Het zou dus net zo goed een groeiende behoefte kunnen zijn om online toegang te krijgen tot middelen en vieringen, meent hij.

Op de Facebookpagina van GlobalRize kwamen in maart en april een stuk meer reacties binnen dan gebruikelijk, maar dat kan ook te maken hebben met het feit dat vrijwilligers meer tijd hadden en meer berichten op Facebook postten, zegt Marten Visser, missionair directeur van GlobalRize. „En wie zal zeggen waarom er in deze maanden meer mensen aan een Bijbelcursus begonnen? Was dat uit behoefte aan zingeving of uit verveling?” „Wat verstaan we eigenlijk onder zin-

geving”, vraagt ds. H. J. Agteresch, predikant van de gereformeerde gemeente in Werkendam, zich af. „In het onderzoek van Alpha Nederland komt zingeving op mij over als iets horizontaals, iets wat te maken heeft met geborgenheid, aandacht, warmte. Daar hoeft de Bijbel niet voor open te gaan. De echte zingeving is verticaal.”

Mensen waren in het begin van de crisis onrustig, angstig en bang, merkte de predikant. Maar vrij snel daarna zag hij „een soort vluchtgedrag” ontstaan. „Mensen waren druk met het bekijken van kerkdiensten, concerten en rouwdiensten via YouTube. Was er echt honger naar het Woord? Of was het uit nieuwsgierigheid en verveling? Ik ben bang dat de onrust bij velen tijdelijk is geweest en dat we nu terugkeren naar ons gezapige leventje.”

Ook Nissen van de Radboud Universiteit maakt zich geen illusies als het gaat om de vraag of corona het tij van de secularisatie kan keren. „In tijden van rampen wordt het Sint-Servaasschrijn in de basiliek van Maastricht opgesteld (het schrijn bevat resten van het gebeente van Sint Servaas en van andere bisschoppen van Tongeren en Maastricht, JvH). Dat is met de coronacrisis ook gebeurd, maar volgens de pastoor trekt het schrijn nu veel minder bezoekers dan tijdens de Golfoorlog, dertig jaar geleden.”

ramp. „Blijkbaar is het vastklampen aan een religie voor veel mensen gebonden aan het ervaren van een noodsituatie. Maar als de nood voorbij is, blijkt de religiositeit niet te beklijven.”

Een recente studie door de Universiteit van Milaan lijkt die conclusie te bevestigen.

Onderzoekers interviewden meer dan 4600 mensen in heel Italië in de periode van 20 april tot 15 mei. Nadat de kerken hun deuren moesten sluiten, „nam de frequentie van gebed en deelname aan religieuze diensten toe, hoewel deze slechts virtueel konden worden bijgewoond”, aldus het rapport. De toename van religiositeit is vooral te zien in „de meest acute fase van de crisis. In feite neemt de frequentie van gebed af met de vermindering van het aantal besmettingen.”

Joel News, een wekelijks e-magazine over wereldzending, en netwerkorganisatie MissieNederland lanceerden in maart een digitaal boekje. Het heet ”Hoe de Vroege Kerk omging met twee ingrijpende epidemieën... en twee keer zo groot werd”.

Volgens socioloog Rodney Stark, op wiens

Vroege Kerk De verhoogde aantrekkelijkheid van religies is bovendien tijdelijk van aard, zegt Nissen. Hij verwijst naar een groot onderzoek uit 2008, waaruit blijkt dat de interesse voor geloof een halfjaar later weer op hetzelfde niveau is als voor de

Nissen. beeld André Dorst

visie het boekje is gebaseerd, werkte de liefdevolle zorg van christenen voor de zieken tijdens de epidemieën in de jaren 165 en 251 na Christus aanstekelijk. Christenen kwamen sterker uit de crisis, de kerk verdubbelde zelfs in omvang.

Die illusie hoeven christenen zich nu niet te maken. Het ziet er niet naar uit dat de crisis het tij van de secularisatie zal keren.

Ook in coronatijd is er weinig ruimte voor een kerk die zich uitspreekt over heikele zaken. Ds. Agteresch, die in een brief aan de kinderen van zijn gemeente corona een oordeel van God noemde, kreeg te maken met een golf van kritiek. Ook ds. A. Kort, predikant van de oud gereformeerde gemeente in Krimpen aan den IJssel, ontving haatmails en doodsbedreigingen vanuit de hele maatschappij op een brief aan het gemeentebestuur waarin hij opriep tot bekering.

Wel laat het boekje van MissieNederland zien dat een pandemie bij uitstek een gelegenheid biedt om het Evangelie te delen.

Niet alleen met woorden, maar ook door daden. Het citeert Cyprianus, bisschop van Carthago, die in 251 schreef dat hij de pest zag als een noodzakelijke opfrisser voor het christelijke geloof. „Deze pest die afschuwelijk en dodelijk lijkt, is ook passend en nodig. Ze roept ons op tot gerechtigheid en onderzoekt de geest van de mensheid.

Ze kijkt of we zorgen voor onze zieken, of familieleden plichtsgetrouw hun verwanten liefhebben, of meesters barmhartigheid tonen aan hun zieke slaven, of artsen de geplaagden niet in de steek laten.”

Het boekje eindigt met de woorden: „In tijden van crisis zijn mensen op zoek naar hoop. Laten wij die hoop zijn.”

ALLES OP ROLLETJES BIJ HOP METAALCONSERVERING VACATURE EXPEDITIEMEDEWERKER Jij kent de logistieke kant van ons bedrijf in Barneveld straks als je broekzak. Je bent onder meer bezig met het laden en lossen van vrachtwagens.

Leuke werkplek in een gezellig team In- en uitgaande ladingen afhandelen Goed contact onderhouden met chauffeurs Ladingen controleren

Trailers laden en lossen

j.hop@hopmetaalconservering.nl 0342 - 410 202

hopmetaalconservering.nl

De Vereniging voor Christelijk Onderwijs op Reformatorische Grondslag te Dordrecht vraagt wegens vertrek van onze collega voor de Ga snel naar

ds. J. Bogermanschool en de ds. J. Polyanderschool

rdvacature.nl

een leerkracht bewegingsonderwijs voor beide scholen (volledige benoeming) Informatie • De missie van onze school is “in vertrouwen bewaren en bouwen” • Vanuit deze missie werken we samen vanuit de kernwaarden: eerlijkheid, vertrouwen, betrokkenheid, verantwoordelijkheid en respect • De vacature ontstaat met ingang van het nieuwe schooljaar • Informatie over de scholen is te vinden op de website: www.vcorg.nl.

Wij zoeken een collega die in leer en leven wil werken aan de missie en de kernwaarden van onze scholen,   die samen met de andere collega’s wil werken in een fijn team.

Heb je nog vragen? Inlichtingen worden graag verstrekt door de algemeen directeur, dhr. B.A.D. van der Wulp, tel. 078- 6141791 (ds. Bogermanschool) of 078- 6181637 (ds. Polyanderschool).

Sollicitaties graag binnen 1 week richten aan b.vanderwulp@vcorg.nl.

Dé site voor wie nieuw personeel zoekt!

Optimaal bereik

Sterk bereik

Sterke combinatie van krant en online media.

Onze lezers zijn loyaal aan onze media en onze adverteerders.

Reformatorisch Dagblad

Op zoek naar een jeugdboek?

Bestel op www.debanier.nl

zaterdag 27 juni 2020 Reformatorisch Dagblad

RD Toegespitst RD zaterdag Accent

5

Thuiswerken heeft nadelen, maar de reistijd is een stuk minder. De kerkbanken bleven leeg, maar driekwart van de kerkelijke gemeenten begon met uitzenden van doordeweekse meditaties, Bijbelstudies of dagsluitingen.

Scheppingsgave

Alles wijst erop dat het thuiswerken en thuisleren niet helemaal teruggedraaid worden zodra de mondkapjes overbodig worden. beeld iStock

Corona versplintert de samenleving Er zal een zucht van verlichting en dankbaarheid door gemeenten zijn gegaan, dinsdagavond, toen de eerste geruchten naar buiten kwamen dat de limiet voor het aantal kerkgangers vervalt. Maar de anderhalvemeterregel blijft. Wordt die op de lange duur toch het ‘betonrot’ voor de samenleving?

■ Steef de Bruijn

C

orona is op z’n retour, zoveel is wel duidelijk.

Velen halen opgelucht adem. Af en toe klinkt nog de bewering dat het virus niet veel meer slachtoffers heeft geëist dan een stevige griep. Die komt van onruststokers die over het hoofd zien dat dit virus wel degelijk vijf tot tien keer dodelijker is. Maar vandaag zal de 10 miljoenste besmetting vastgesteld worden en passeert het aantal sterfgevallen de grens van een half miljoen. In de Verenigde Staten werd deze week het grootste aantal besmettingen tot nu toe vastgesteld, 37.000 op één dag. In Brazilië is de stijging nog sterker. Wereldwijd bezien is corona helemaal niet op z’n retour.

Dat de maatregelen in Nederland versoepeld kunnen worden, betekent niet dat het wel meevalt met het virus maar dat de aanpak hier effectief is geweest.

Het stof van deze pandemie is dus nog lang niet neergedaald.

Toch zijn er wel een paar conclusies te trekken. De maatregelen

die genomen werden, hebben vrijwel alle sectoren van de samenleving geraakt. Een van de ingrijpendste stappen is de plicht om afstand van elkaar te houden.

Er is een knop omgegaan: mensen lopen met een boogje om elkaar heen in de supermarkt, houden afstand bij familiebezoek en schuiven niet meer tegen elkaar als de kerkbank bijna vol zit.

Rituelen veranderen: ooit was minister Verdonk beledigd omdat een imam haar geen hand wilde geven – nu is dat wereldwijd de standaard geworden. Vorig jaar was er nog discussie over het verbod op gezichtsbedekkende kleding in het openbaar vervoer, nu zijn mondkapjes verplicht.

Teams De onderlinge ontmoetingen verschralen dus. Wat komt daarvoor in de plaats? Het gebruik van videoverbindingen nam afgelopen maanden zeer sterk toe. Miljoenen mensen hadden tot voor kort nooit gehoord van Microsoft Teams of van Zoom.

Een halfjaar geleden telde Zoom 10 miljoen gebruikers per dag, inmiddels zijn het er 300 miljoen.

Ook het gebruik van concurrent Teams is in vier maanden tijd met een factor negen gestegen. Dat zijn ongekende groeicijfers. Bij andere programma’s als Facetime, Skype, Hangouts, WebEx en WhatsApp zijn die minder spec-

„Lockdown laat blijvende digitale erfenis achter” taculair, maar ook daar is vaak sprake van f linke groei.

Deze week publiceerde het Britse bureau voor communicatie Ofcom cijfers over de invloed van de lockdown. Het aantal volwassenen dat wekelijks videobelt, is in enkele maanden tijd verdubbeld tot 70 procent en bij 65-plussers zelfs verdrievoudigd. De

directeur onderzoek van Ofcom, Yih-Choung Teh, verwacht dat de lockdown „een blijvende digitale erfenis achterlaat. Het coronavirus heeft de manier waarop we online leven, werken en communiceren radicaal veranderd, waarbij miljoenen mensen voor het eerst onlinevideodiensten gebruiken.” Hij staat daarin niet alleen. Wie bladert door dit soort onderzoeken, ziet dat de meeste managers en schoolleiders verwachten dat er een wissel is omgegaan. Thuiswerken en thuisleren zullen niet afgeschaft worden zodra de mondkapjes overbodig zijn. Hetzelfde geldt voor een digitale sollicitatie, een videoconsult met de huisarts en de onlinefamiliereünie. Die worden even gewoon als thuisbankieren en online winkelen.

Maar zijn die veranderingen ook verbeteringen? Corona heeft de digitale communicatie in een stroomversnelling gebracht en dat heeft z’n mooie kanten. Een deel van de leerlingen presteert beter bij onderwijs op afstand.

Toch is er alle reden voor christenen de vinger aan de pols te houden en kritische vragen te stellen bij de verschraling van de onderlinge contacten. De mens is een sociaal schepsel. De Heere God sprak op de zesde scheppingsdag: „Het is niet goed dat de mens alleen zij.” Persoonlijke ontmoetingen zijn een scheppingsgave.

Ze zijn onmisbaar in huwelijk en gezin, de gemeente en het onderwijs. Paulus schreef aan de broeders in Rome en Thessalonica dat hij hen graag wilde ontmoeten.

Johannes wijst op de meerwaarde van persoonlijk contact boven een brief: „Ik hoop tot ulieden te komen en mond tot mond met u te spreken, opdat onze blijdschap volkomen moge zijn” (2 Johannes 1:12). Zelfs de lichamelijke aanraking heeft een centrale plaats in de Bijbel -denk aan de genezingen en de handoplegging- terwijl het verbod daarop, bij onreinheid of een besmettelijke ziekte, gelijkstond aan uitsluiting uit de gemeenschap.

Met andere woorden: dat het coronavirus deze intense relaties doorbreekt, is niet zomaar een nare bijkomstigheid, maar berooft de mens van een essentiële scheppingsgave. Digitale middelen die een deel van die beperking opheffen, mogen we gerust een zegen noemen: denk aan de manier waarop velen nu de kerkdiensten volgen. Een veelgenoemd gevaar van deze onlineontmoetingen is de lage drempel naar zondig vermaak, maar er is een ander nadeel dat minder in het oog springt en toch verontrustend is. Digitale ontmoetingen en de opvolgers ervan in de virtuele werkelijkheid missen steeds een belangrijk dimensie.

De warme gevoelslaag van liefde, troost, verdriet en vertrouwen is nauwelijks over te brengen. Dat is eenvoudig te begrijpen door je voor te stellen dat je telefonisch of via een videoverbinding definitief afscheid moet nemen van je geliefde, zonder iemand diep in de ogen te kunnen kijken, aan te kunnen raken, samen de handen te vouwen of nog even in de deuropening achterom te kijken.

Waar digitaal contact de dominante verbinding wordt tussen mensen, neemt de individualisering toe en komt de samenleving in gevaar. Het is als betonrot dat ongemerkt de fundamenten van een gemeenschap verkruimelt tot er alleen los zand over is. Dat gevaar bestaat ook voor de christelijke gemeente. Kerk, school, gezin en werk staan voor de zware taak om de handen ineen te slaan, egoïsme en gelijkheidsdenken te bestrijden en gemeenschapszin, burgerschap en naastenliefde te bevorderen. Laat niemand het daarbij verwachten van menselijke organisatie maar van verootmoediging rondom het Woord, van het gemeenschappelijk gebed en bovenal van Hem van Wie kracht uitging naar degene die Hem aanraakte.

zaterdag 27 juni 2020 Reformatorisch Dagblad

6

Beeldverhaal

Einde crisispersconferenties Corona als kijkcijferkanon ■ Addy de Jong

H Ook Rutte moet wennen; per abuis geeft hij op 9 maart Van Dissel (RIVM) een hand, nét nadat hij burgers bezwoer dat na te laten. beeld uit video NOS

et werd vanaf 12 maart een vaste gewoonte. Soms op maandag-, soms op dinsdag-, soms op woensdagavond. Steeds zat heel Nederland aan het tv- of laptopscherm gekluisterd, om de vermaningen, voorspellingen en opbeuringen te horen die van de lippen van onze ministerpresident –vaak vergezeld van coronaminister Hugo de Jonge of viroloog Jaap van Dissel– rolden.

Wel werd de frequentie van de persmomenten lager. En deze week –het zou ons haast spijten– was, naar men zegt, de laatste. De coronapandemie is in Nederland, min of meer, onder controle: een dalend aantal besmettingen, doden en ziekenhuis-

opnamen als gevolg van Covid-19.

Het patroon van de persconferenties volgde het patroon van het virus. Eerst een klimmende lijn van steeds meer verontrusting en steeds strengere maatregelen.

Waarbij Rutte de lockdown waar Nederland in belandde een net iets zachtere klank gaf door er het bijvoeglijk naamwoord ”intelligent” aan vast te plakken.

Eindeloos kregen burgers het ingepeperd: „Anderhalve meter afstand houden, je handen stuk wassen, niesen en kuchen in je elleboog. En als je koortsig bent, snottert of keelpijn hebt? Thuisblijven!” Jaja, houd maar op. We weten het nu wel.

Vanaf nu zijn ze voorbij, die momenten van collectieve opvoeding en nationale eenheid. Tenminste, laten we het hopen. Want het virus blijft grillig en onvoorspelbaar.

De persconferentie over corona wordt een vaste gewoonte, steeds in hetzelfde zaaltje van het ministerie van Veiligheid en Justitie. beeld ANP, Bart Maat

Corona eist in Den Haag één politiek slachtoffer: minister Bruins van Medische Zorg trekt het niet meer en dient zijn ontslag in. beeld ANP, Sem van der Wal

De crisis levert ook nieuwe beroemdheden op, zoals doventolk Irma Sluis; hier in een nagesprekje met de bewindslieden. beeld ANP, Bart Maat

De persconferenties van het kabinet over de coronamaatregelen worden een kijkcijferkanon; jong en oud willen ze live volgen. Op het hoogtepunt van de crisis, begin mei, kijken zo’n 7 miljoen mensen ernaar. Logisch, want kletst de politiek soms over de hoofden van burgers heen, dít beleid raakt iedereen, beeld ANP, Piroschka van de Wouw

zaterdag 27 juni 2020 Reformatorisch Dagblad

RDRD zaterdag Accent

7

Welbeschouwd Leren van corona ■ Drs. W. de Kloe

W

In coronatijd zitten, natuurlijk, ook de journalisten anderhalve meter uit elkaar. beeld ANP, Bart Maat

ie had eind februari kunnen bedenken dat we twee weken later niet meer naar de kerk, naar school, naar ons werk zouden kunnen? We hebben nu ruim drie maanden gewerkt aan ”het nieuwe normaal”. Geleidelijk komt er verlichting. Het onderwijs start weer op. Grote kerken mogen na 1 juli zelfs meer dan honderd kerkgangers verwelkomen. Maar de onzekerheid blijft. Komt er een tweede golf ? Een effectief medicijn laat wellicht nog jaren op zich wachten. De crisis is niet over. We zitten er nog middenin. Misschien is de vakantie het juiste moment om na te denken over de lessen die we eruit kunnen trekken. Ik noem er alvast drie.

De eerste les is dat veel dingen minder vanzelfsprekend zijn dan we altijd dachten. Dat geldt zowel voor het automatisme van school en werk als voor de dagelijkse routine van het boodschappen doen en voor de feestjes die we vierden. Veel dingen waren zo vanzelfsprekend dat niemand zich afvroeg of het ook anders zou kunnen.

Inmiddels weten we: veel dingen kunnen anders.

Waarom zou je niet een deel van de week thuis kunnen werken? Daar word je wellicht minder afgeleid dan op kantoor. De gemiste reistijd kan gebruikt worden om lichamelijk en geestelijk in conditie te blijven. Hetzelfde geldt voor school. Een deel van de leerlingen is prima in staat om in minder tijd de leerstof zelfstandig tot zich nemen. Door leerlingen gedeeltelijk thuis te laten werken, kunnen ze hun eigen tempo aanhouden en wordt ook het lerarentekort kleiner. Ten slotte heeft de coronacrisis bewe-

Het echte leven bestaat uit intermenselijk contact zen dat je elkaar niet altijd fysiek hoeft te ontmoeten voor zakelijke afspraken. Een onlinevergadering gaat sneller en kost geen reistijd. Onze kostelijke levenstijd kan veel efficiënter ingedeeld worden.

De tweede les is niet in tegenstelling met de eerste maar een aanvulling erop: het echte leven bestaat niet uit een rekening van winst en verlies maar uit intermenselijk contact. Aangejaagd door economische wetmatigheden, is onze samenleving op drift geraakt in een collectief najagen van geld en goed.

Alsof je menszijn evenredig toeneemt met de mate waarin je consumeert. Ik pleit niet voor terugkeer naar de armoede van voorbije eeuwen of andere continenten. De vraag van Agur uit Spreuken 30 om een bescheiden hoeveelheid brood mag ons tot voorbeeld zijn. Geluk heeft niet te maken met ”hebben” maar met ”zijn”. Het doet ertoe wie je bent.

En wie je bent, word je in de relatie tot de ander, je medemens, en de Ander, je Schepper. Als die les geleerd wordt, mag het economisch slecht gaan, maar neemt de rijkdom toe.

De derde les is de belangrijkste: met alle technisch vernuft van de wereld blijven we kleine en afhankelijke mensen. Hoogmoedig als we zijn, zoeken we steeds weer vastheid in kunnen en bezitten. Corona heeft daarin geblazen en houdt de wereld in zijn wurggreep. Niemand weet hoe lang het duurt of hoe ernstig het wordt. Plotseling werd de wereld geconfronteerd met controleverlies.

Overigens is dat niks nieuws. Elk stervensproces is een coronacrisis in het klein: alle grip kwijt. Een samenleving die ”in control” wil zijn, verbloemt de dood. De realiteit van het leven vraagt juist deze in de ogen te kijken. En bescherming te zoeken in de schuilplaats van de Allerhoogste. In de ontmoeting met Hem ben je wel veilig en word je ook echt mens.

Een coronavakantie is misschien bij uitstek geschikt om tot onszelf in te keren.

Schakeltjes Te koop RADIATEUR kapot? Auto, tractor enz. Bel Teunis: 0113 - 21 62 61. Niet alleen voor de aluminium koeler: radiateur, oliekoeler, turbo koeler en condensor.

ADVIES AAN HUIS! Grote collectie PVC vloeren.

Info@devloerenkoning.nl CBW erkend. 06-19557166

Bent u gepensioneerd en heeft uw huis overwaarde?

De Overwaarde Hypotheek maakt uw overwaarde beschikbaar. Bel Binnendjk & Van Rjsbergen (071-4024031) of vraag een berekening aan via www.bevr.nl

Berichtje voor de kinderen: kom je deze zomer kamperenop onze nieuwe camping De Solse Berg met Privé Sanitairin Garderen? Ezeltjes, speeltoestellen, voetbaltafel, skelters en een zandbak! Of ga je in het bos bj de campingeen echte hut maken?

O ja, je mag misschien ook ‘s avonds samen met papa of mama een kampvuurtje maken? Boek je vakantie op SolseBerg.nl met de 25% kortingscode: RD-25-procent ^^ Weer geopend! ^^ Camping HOEVE KOOTWJK Rust. Natuur. Veluwe. ^^ Hoevekootwijk.nl ^^

Te huur in periode 15 juli tot 31 augustus 2020 Caravan, LMC, 4.70 m, met sanitair en uitdraaibare luifel. Prjs per nacht € 42,50 (all-in) uitgaande van 2 personen. Lokatie RAAMDECORATIE, thuis kie- camping tussen Appelscha zen en combineren. Handig en Diever. Prachtig wandelen stukken voordeliger. Gra- en ietsgebied. Nadere info tis opmeten en plaatsen. Ook 06-30334931. voor INSECTENHORREN het juiste adres. www.thuiskeus. Ruime zelfst. vakantiehuizen in de bossen bij Ommen. nl of 06-53293935.

Voor groot gezin of groepje.

Royale uitgebouwde Prachtige natuur om te hoekwoning met 5 ietsen of wandelen slaapkamers in Ede. www.wolfskuil.nl Slaapkamer en badkamer op of mail info@wolfskuil.nl de begane grond, badkamer 0529-451 631 en keuken op de 1e Wilt u onthaasten? Kom dan verdieping. Royale naar ons bospark Reeënlust woonkamer met hal en in Elspeet, rustig, zeer schoon hoogslaper op de 2e Gratis wii. tel. 06-25416348. verdieping. Geschikt voor gelijkvloers wonen en/of een TE HUUR vakantiehuis 8P. kinderrijk gezin. Bouwjaar op De Hofstee, NUNSPEET. 1991. Prijs € 315.000,- k.k.

Bel voor INFO:06-55376026 www.domicilie.nl / 0318Kom naar Kampeerboederj 622031.

Groen in het Friese Hypotheek zonder verzekeGaasterland. Zomeractie in ringen afsluiten? Bel Van onze accommodatie voor Ommeren Financieel Adviesgrote gezinnen. Ook voor 2 bureau voor onafhankeljk gezinnen! Tel: 06-19267676 HYPOTHEEKADVIES. www.kampeerboerdrjgroen 0342-421653. .nl www.vanommerenfa.nl Zuid-Limburg - de voerstreek Bent u op zoek naar een Last minute - juli - aug. Vak. passende hypotheek? woning 2 tot 20 pers. info@ Bel Binnendjk & Van ulvend.eu Tel. 043-4571250 Rjsbergen (071-4024031) of vraag een berekening Nieuw op Walcheren !! (ZLD) aan via www.bevr.nl Sfeervolle en luxe B&B benbdichtbijzee.nl of bellen INSECTENHORREN, voor alle 0118-57215 of 0650985046 ramen en deuren hebben wj de juiste oplossing.

Aan de rand van Middelburg, Meten en monteren doen wj eigen woning te huur voor 5 gratis. www.thuiskeus.nl à 6 personen. Vrij week of 06-53293935 33,34,35. Prijs € 600. tel: 0647615203 "Ds. J.P. Paauwe.

Zijn LEVEN en PREDIKING." Te huur KINDVRIENDELIJKE isbn978-90-72048-21-9, €8,90 7p chalet Camping De Verkrijgbaar in de christelij- Wolfskuylen DRENTHE. Incl. ke boekhandel. Voor andere ietsen, TRAMPO, speelgoed, uitgaven en downloads zie: LOUNGEbanken, privé www.ds-paauwe.nl sanitair. Zwembad, recreatieteam. Zomervak vrij. Info via Te koop gevraagd chaletgees.nl of 06-23060743 Wie kan ons (echtpaar 60+) Wilt u met een relaxt gevoel helpen aan een bouwkavel de vakantie in? Schrijf u in van ongeveer 400 - 600 m2. voor de training Time Wij willen daar graag een Management op dinsdag 14 seniorenwoning realiseren. juli om uw hoofd en mailbox Liefst landelijk gelegen. aan het einde van iedere dag Ook tips zijn welkom. leeg te te hebben en zo Tel: 06 272 482 39. relaxt uw vakantie in te gaan. Inschrijven kan via Vakantie www.buntgroep.nl of bel binnenland naar 0318-830226.

Royale vak.bung. (geen park) Gezellig vakantiehuisje in voor 2 à 3 pers. Vrjst. aan de vrije natuur voor 4/5 p+baby rand v. Harskamp, wasm. e.d. met ZWEMBAD, uitzicht op geen huisd. 0318-456784 koeien, paarden, schapen.

Nabij iets- en wandelroutes, ***Veluwe-vakantie op onze boerderjcamping! Bj Uddel. klompenpaden, bossen UTRECHTSE HEUVELRUG. www.kleinemelaar.nl Zomervak vrij. 06-23060743 Tel: 0577-456818*** Te huur, vakantiewoning www.hoordestilte.nl Kom genieten van rust en ruimte voor 15 personen naast boerderj in bosrjke omgeop bungalowpark Lanka ving ,vlakbj Pesse. Vrj vanaf Z-W Drenthe 0528-241321 9 augustus,de hele maand BUNGALOWPARK ELDORADO augustus.€ 650 per week Verhuur v. luxe vrjstaande Tel.0625088911 Of mtsdebungalows in de bossen. boerjansen@outlook.com Bel nu voor lastminutes Vakantiehuisje Garderen en hoge kortingen tjdens (5 pers.) - Welkom in onze de zomervakantie! knusse Boskamer! Als je de Beekbergen 055 5051358 Boskamer binnenstapt, ljkt bungalowparkeldorado.nl het alsof je het bos in komt.

OTTERLO (Veluwe) t.h.: zeer Met echte boomstammen en luxe 12-persoons vakantiebosgroen geverfde muren woning. Nog vrj week 28, hebben we de natuur naar 29 en maand september. binnen gehaald! Kjk op Tel. 06-55907398 SolseBerg.nl/boskamer of bel www.veluwenoorderpark.nl 0577 723 245

Ruime vakantiewoning, vlakbij zwemwater, 11pers.

Wijk en Aalburg www.huizemaaszicht.nl 06-53497794 6 P. Chalet Nunspeet, vrij wk.27,28,29, en na 29/8 06-43219095 Mstander@hotmail.nl Een vakantie op de Grebbestee in Achterberg.

Met de mooiste ietsroutes rond de Grebbebergnatuurgebied 'de Blauwe kamer'-Binnenveldse hooilanden en Kwintelooijen. Kijk op www.degrebbestee.nl of bel 06-53771986 SCHEVENINGEN, 3 min. van strand en natuurgeb.

Mejendel, Nog kamers vrj. event. geschikt voor gezin met 2 grote kind. Tel. 070-3695153.

T.h. 2 stacaravans op minicamping in AAGTEKERKE (ZLD) vrj t/m 17 juli en na 22 aug.Tel. 06 - 23742506 Putten Veluwe Recreatiepark Boslust Bungalows/Chalets 2 tot 8 personen en plaats voor uw caravan/camper en tent met privesanitair. Nog enkele mogelijkheden in de schoolvakanties. Lastminute-korting. www.boslustputten.nl tel.0341 357972 ELSPEET - Nieuw in verhuur: comfortabel 2 pers. huisje vlakbij bos en heide. Kijk op: huisjeelspeet.wordpress.com of bel snel: 06-24175519.

Privacy, hangmat, ruimte, natuur, rust = GENIETEN. Vak.bung op park HogeHexel www.hogehexelhuisje53.nl Wk 27-30. Reserveren: 0613948743. henryh@solcon.nl Nog te huur van 3-10 juli: nette stacaravan nr. 162 (6p) zie caravanparkdehofstee.nl Ons vakantiechalet in Elspeet nog enkele weken te huur. Kijk voor beschikbaarheid op aandebosrand.nl of bel 0611267219 T.h. woning MELISKERKE, Walcheren. 2km van strand 18-8 t/m 28-8 tel: 0118-561829 Vakantie in ZEELAND. Woning te huur van 31 aug. t/m 11 sept. Ruime tuin, vlakbij centrum ZIERIKZEE. Strand op 10 minuten afstand. Maximaal 4 personen. Meer info: 0681453441 T.h. 6 pers. vakantiewoning op de Hofstee te NUNSPEET. Tel.0651410153 zie ook https://vakantiehuisnunspeet .blogspot.com/ Staphorst. Ruime vakantiewoning met veel speelgelegenheid binnen en buiten.Tel. 0522 461557 te huur: VAKANTIEWONING IN DE BETUWE, beschikbaar vanaf 1-8 5 pers. €530,00 per week www.campingdevijverhof.nl 0344601973 Last minute op BERGZICHT te Ommen. Te huur luxe 6 pers. chalet. Week 29 en 35 €250. Week 36 e.v. €199.

Tel: 0641279559 HULSHORST (Veluwe) Vrjst.bungalows t.h. wegens ann. Wk. 28 €350, Wk. 29 €425. Wk. 30 €450. Tel. 0341- 451328 De Hoefstal WJ ZOEKEN VERHUURDER Heb jj een woning in het binnen- of buitenland die je graag wilt verhuren? Dit kan via Diskoffer! In een paar simpele stappen bied jj jouw woning aan op ons platform.

Plaats nu kosteloos jouw (vakantie)woning online en word verhuurder bj Diskoffer WWW.DISKOFFER.NL Ommen / Diffelen / Hardenberg. Schoolvakanties: De laatste weken voor de laagste prjzen V.a. € 225 p.w. Kjk op www.vdsluisvakanties.nl of bel 0512-516096

Op bung.park HOGE HEXEL Twente 3 part. recrea bungs 6p grote tuin, veel privacy, boxspring, juli/ na aug. vrij veel iets-/wandelmog. 0180425217 -- www.bosvogels.nl Th 6p toercaravan camping SCHOOLZICHT, ZLD. bez wk 32t/m34, tel 06 1312 7108 info: https://bit.ly/3dEAbzb Te huur: Mooi 6 pers. Chalet in Den Ham Ov. wasmach. aanwezig. Juli en aug. nog vrij. Tel. 0653866339 Ouddorp T.H. complete vak.woning 3 t/m 24 juli tel:0613694923 VROEGZOMER 3/7 – 17/7 ARRANGEMENT wj hebben nog enkele chalets, caravans en kampeerplekken vrj. Boek nu deze aanbieding. Vakantiepark De Kleine Belties 0523-261303 Appartement van 120 m2 in het centrum van Katwjk aan zee, 100 meter van strand afgelegen. Zes beschikbare slaapplaatsen, eventuele uitbreiding met twee grote luchtbedden en ledikantje voor de kids. Huurprjs: 1500,00 EUR per week.

Wisseldag is op vrjdagmiddag.

Bel voor meer informatie: 06-53785106.

CHAAM (NB) 4-6 persoons praktische, zeer mooi en rustig gelegen vakantiewoning te huur. Ligging tussen weilanden en bos, niet op een park. Ideaal voor ietsers en wandelaars. Reeds bezet wk 31,32,33,34,37. Telnr 06-51190617 t.h. ruime vac. woning op boerderj bj Domburg, 500 m. van strand. Bezet wk. 28, 31 t/m 35. Tel. 0653127169.

STAPHORST: te huur van 818 juli, vrijst. woning, 56pers.+baby. Vrij uitzicht, tuin, hangmat, trampoline.

Nabij bos en platteland.

Bel/app: 06-12335004 Vakantiewoning te huur in vriezenveen. Te huur splinternieuwe vakantiewoning geschikt voor 6 personen met eigen terras en voorzien van alle gemakken. Kjk op www. vakantiewoningvriezenveen. nl voor een eerste indruk en bel (06) 51 45 31 00 voor een boeking, € 995 per week van vrjdag tot vrjdag.

EPE: vrjst. bungalows, 2-12 pers., op unieke loc. in het bos. Rust/ruimte. Fiets- en wandelgeb. Inl. 0578 612615. www.derietberg.nl Kom kamperen op Camping De Verborgen Hoek FRIESLAND of huur CHALET of compleet ingerichte LODGETENT bj de FRIESE MEREN. www.deverborgenhoek.nl 0514-602065/06-12124312 Compleet verzorgde FIETSVAKANTIE op Camping De Verborgen Hoek FRIESLAND in CHALET of eigen caravan met ONTBJT/lunch en diner.

Mooi GAASTERLAND in voor- en najaar. www.dever borgenhoek.nl/ietsvakantie/ 0514-602065 / 06-12124312 Welkom bj Hotel de Oude Hamer in ZUID-LIMBURG. Geniet van het prachtige uitzicht! L.o. ap. € 35,- p.p.n T. 043-4551391 www.deoudehamer.nl Kamperen doe je bj Wejdehorst. www.wejdehorst.nl Tel: 0577 - 402 520 Vakantie in de Betuwe op boerderjcamping de Vjverhof in Ommeren.

Met gezellige activiteiten.

Te huur: vakantiewoning, stacaravan en huurcaravan, blokhut. Met recreatiezaal en mindervalide sanitair. www.campingdevjverhof.nl 0344-601973 of 06-21611610 Tjd voor ontspanning..……? …..VAKANTIEHUISJE huren? huur direct bj de eigenaar!

MJNVAKANTIESTEK.NL

LAST MINUTE, woning te huur in Nunspeet. Tuin op het zuiden. Dichtbij park, bos en centrum. 2 á 3 pers.

Nog vrij: Wk 30, 31 en 32. €195,00/wk. Tel. 0614598995 Te huur! 2 pers. zomerhuisje in het centrum van Katwijk te huur: in periode julioktober, grote woonboerderij aan Zee. Beschikbaar vanaf /vakantiewoning (m.u.v. wk Heden. Voor inl. (na 12:00) 31-33), voor week, weekend 06-39350837 of midweek, 5-10 pers, met tuin, erf en speelweide, in Vakantie kop van NH, bij Amstelmeer. buitenland Prijs en reserveren: 06-4070 Te huur: appartement direct 9268/cotrubos@planet.nl aan zee (Baai van Cannes) Te huur gevraagd Twee slaapkamers, airco, groot terras, eigen garage.

Jongen van 25 zoekt Info: www.theoule.nl / tel. woonruimte te huur in 0653379329 WEST BETUWE. Heeft u wat? Ik hoor het graag 06 Th. BELGIE Ardennen. vak.

21301115 chal. 2-4 pers. pwk € 350,Max. 1 mnd. Info: mw. Bak Jonge vrouw (23) zoekt zelfst wimthera@gmail.com woonruimte, omgeving B'veld/R'woude/S'zeel/W'berg Rust & ruimte in ons privé huis in Oostenrjk. 6-7 & 10 M.i.v 1 nov. of eerder. I.v.m.

-14 personen. Zomervakantie huurtoeslag max. € 619,- per mnd, all-in. Tel: 0332773205 50% korting. 06-10760150 b.g.g. 0623060247 BELALP in Wallis, Zwits. In Werkende man 22 jr zoekt Juli en Sept is er nog plek in zelfstandige woonruimte. ons 6p chalet. Prachtig Omgeving Hardinxveld. 06uitzicht. Fraai wandelgebied. 42753777 Veilige locatie. Informatie op Jonge vrouw zoekt op zeer www.huisjeindealpen.nl korte termijn zelfstandige Fam.Gorter 06-42005912 woonruimte in KrimpenerNIEUW Genieten op Franse waard/Alblasserwaard. camping in Cevennen, 7 dg zelfst.woonruimte@hotmail. + stroom va €99. Zwembad, com riviertje, restaurant, mobile homes, Ned. Chr. eigenaren.

Correspondentie www.fontdumerle.com kennismaking Uddel: Onthaasten (tot 2 pers.) in De Westerstee; ruim, compleet en landelijk gelegen! T. 06-44374241 E: bbdewesterstee@outlook. com www.dewesterstee.nl

Wie wil ons helpen in Oostenrjk in de 1e helft juli?

Kluswerk, schoonmaken en een beetje vakantie. Gratis verbljf. parc-sonnleiten.com OOSTENRJK - Bergen en water in zonnige deel van Alpen, activiteitenteam.

Ervaar de uitstekende sfeer.

Safarilodges en stacaravans.

Hoogseiz. v.a. 495,- p.wk.

055 3030083 es-vakanties.nl

Heb jij een hart van goud? ac22jaar@hotmail.com jongens feliciteren maar!

Zeeuwse boer zoekt leuke Zeeuwse dame Zeeuwboer27@hotmail.com Vind jouw liefde op ROOTS, dé CHRISTELJKE datingsite!

WWW.ROOTSDATING.NL Aanmelden = gratis

Goed verzorgde, rustige en intelligente vrouw (31) uit Chr. vakantieparken met Zuid-Holland zoekt een lieve zwembad. Nog enkele man die ook de Heere op huizen vrj: Tsjechië in het nummer 1 heeft staan in het prachtige gebied van het leven. Mail naar: Reuzengebergte, veel te zien drie_eenheid777@ outlook.com en te doen. Zuid-Duitsl. bj de schitterende Alpen. Uno Op zoek naar een partner Animo RECREATIETEAM in de reformatorische en PARKLEIDING. Met o.a. gezindte? www.refo-relatie.nl wandeltochten en diverse Tel. 06 - 1732 9621 activiteiten 070-3912469 *******www.unoanimo.eu******* Vind een Reformatorische partner, gratis brochure.

SPECIALE ACTIEPRJZEN in www.samen-verder.nl juli. Mooi vakantiepark in Tel. 088 - 1303400 Tsjechië bj het prachtige gebied van het ReuzengebergPersoneel te, veel te zien en te doen. gevraagd 070-3912469 Kletec (Wekerom/Barneveld) *******www.unoanimo.eu******* is op zoek naar een monteur ELEKTRO. Diverse doorgroei Te huur mogelijkheden. Informatie: MIDDEN IN DE BETUWE, op Wim Kleijer 06-13688156 het platteland van Tricht.

Voor onze timmerfabriek in Ons vrijstaande vakantiehuis Ede zijn wij op zoek naar een (midweek kan ook) met wii. LEERLING TIMMERMAN die Ook geschikt voor een ons team bij de productie senioren. 06-39142812. van prefab houtskeletbouw Z-FRANKRIJK Landhuis (12 elementen en/of houten pers.) aan mooi meer. Zeer kozijnen komt versterken. vrij gelegen in prachtig Een opleiding naast het werk beschermd natuurgebied. behoort tot de Voor wie ruist ruimte en mogelijkheden. 06-54301158 comfort zoekt : Taillade.nl / Maarten@GrootheestEde.nl 3 kmr app Ridderkerk, zonnebalkon en eigen parkeerplaats. Huurprijs € 1.150,00 excl. 06-53387461 Te huur. 8 Persoons stacaravan te huur week 30/31 op camping Bergzicht nabij Ommen. 06 51309486.

Zie voor vacatures van Van Ree Accountants:

www.werkenbijvanree.nl

Te huur aangeboden, woning ANOVI KEUKENS in een landelijke omgeving in Berkel en Rodenrjs nabij Gouda. 3 slaapkamers. zoekt een Voorkeur voor een INTERIEURVERZORGSTER. alleenstaand iemand. Bij interesse graag mailen naar 8 uur per week. landelijkewoning@hotmail. Flexibel in te delen. com www.anovikeukens.nl/ vacatures Kamer in WADDINXVEEN voor meisje. 5 min van stati- of bel Henry 06-10003480 on. Ligt centraal tussen GouGezocht: SCHIPPER voor da en Leiden. Gez. gebruik binnenvaartschip. Divers van voorzieningen. €300,incl. nbakker@solconmail.nl vaargebied. Voor info bel / 0622932328 tel.06 - 29 38 57 16.

Autoservice Fikse in Wezep is op zoek naar een 1e AUTOMONTEUR. Op zoek naar een nieuwe uitdaging, in een leuk team? Mail naar miranda.autoserviceikse@ gmail.com 0525-633615 Voor onze cursistenadministratie te Maartensdjk zoeken wj een administratieve topper! Zie jj het als een uitdaging om onze cursisten, docenten en klanten zo snel mogeljk te voorzien van de juiste informatie? Dan gaan we graag met je in gesprek! Zie nivoo.nl/vacatures en mail je CV aan secretariaat@nivoo.nl tav Aliëlle Rjkse

Zijn op zoek naar een VERKOOPMEDEWERKER met bouwtechnische kennis en / of ervaring

en een MAGAZIJN / VERKOOPMEDEWERKER

Tandartspraktijk Pauw & Co in Barneveld is op zoek naar een ervaren en gemotiveerde balieassistente. In onze patiëntgerichte praktijk ondersteun je het team met het optimaliseren van de agendaplanning. Je 3-5 dagen per week onderhoudt het contact met anovikeukens.nl/vacatures onze patiënten en verricht of bel Henry 06-10003480 diverse administratieve werkzaamheden. Je bent Ben jj de gemotiveerde verantwoordelijk voor de collega CUSTOMER SERVICES uitstraling van de praktijk die we nog missen in ons en bij drukte help je mee in kleine, gezellige en gedreven de sterilisatieruimte. team? Word jj ook zo blj Fulltime of parttime beiden als je de klant blj gemaakt bespreekbaar. Interesse? Kijk hebt? Kom langs, dan laten op pauwenco.nl/balie we je ons bedrjf zien!

Wil jj iedere dag werken aan www.mastexsoftware.com/ de meest innovatieve voervacature systemen voor de veehouderj? Solliciteer dan bj SIEPLO ADXpert B.V. te Ridderkerk als SERVICEMONTEUR! Kjk zoekt een SECRETARESSE op www.sieplowerkt.nl en (32-40 uur). Kijk voor meer informatie op sollicitieer! Bellen mag ook www.adxpert.nl/vacatures. naar: 06-15576525.

Reageer uiterlijk 3 juli Zoek je werk in de zomeraanstaande en mail je vakantie? 4 dagen montagesollicitatiebrief en cv naar werk in België. Je bent info@adxpert.nl handig en werkt graag in ----------------------------------------------- een klein team. Bel 0184416746, Werken met Passie, ESSENZO Regio Alblasserwaard NIEUWE OPLEIDING

ANOVI KEUKENS in Berkel en Rodenrjs zoekt een GASTVROUW / RECEPTIONISTE

Unieke 1-jarige werkend leren E-commerce opleiding B2B voor werkenden.

Instroom voor dames en heren met minimaal twee jaar commerciële ervaring.

Visspecialist Struik zoekt wegens toenemende werkzaamheden een MEDEWERK(ST)ER.Ben je spontaan en zoek je een uitdaging in het bereiden en verkopen van vis(producten)en woon je omgeving Werkendam dan zien wj graag je soll.+CV op info@visspecialiststruik.nl eventueel BBL

Zorgcentrum Anker in Kesteren is op zoek naar een: - Financieel-Administratief

medewerker (senior) (20 uur p/w) Kijk voor de uitgebreide vacature op www.ankerzorg.nl

Intro international BV, importeur/groothandel in speelgoed, gevestigd in Woudenberg is per direct op zoek naar een parttime/fulltime Hoi, wil jj werken in ons groeiend familiebedrjf, medewerker verkoopbinnendienst. Voor meer waar klanttevredenheid en informatie kunt u contact werkplezier centraal staat? opnemen met G. van Deelen Check dan onze advertentie (tel: 0617402089/ elders in de krant of kjk op 0318653900. Graag uw dbkeukengroep.nl/vacatures. sollicitatie sturen naar info@introbv.nl voor 4 juli.

Als gevolg van het Coronavirus kent E-commerce ook in B2B een forse toename op PLUKKERS GEZOCHT! Voor de Voor onze vestiging in oogstperiode van onze BESSEN basis van social selling.

BUURMALSEN zjn wj op zoek naar GEMOTIVEERDE VAKANTIEHet is een combinatie van professionele aanwezigheid WERKERS die ons vanaf half Beide vacatures betreft een juli t/m begin augustus op internet, onderhouden fulltime baan kunnen helpen met het van het netwerk via inzet plukken. Minimumleeftjd 13 van e-mailmarketing en jaar. Bj belangstelling graag geavanceerde en volledig Meer info op: aanmelden via vacatures@ geautomatiseerde overstmiddelkoop.nl/ quiks.nl. Quickly Fresh marketing-funnels. over-ons/vacatures/ Winkelseweg 26 - HEDEL. Voordelen zijn: automatische Van Ee Speel in acquisitie, geen afstanden, Kootwijkerbroek heeft plek GEZOCHT. Wj, Van van Ee, geen openingstijden en lage voor een werkvoorbereider concurrentiedrempels. zoeken voor de plaatsing met ambitie (HBO) en twee van onze unieke overkapschoolpleinbouwers Essenzo wil per september pingen en tuinkamers een (HAVO/MBO). Meer info?

2020 starten met een eerste VAKKUNDIGE MONTEUR Bel/app naar 0654 300 831. uit de omgeving Ede. Wil jj groep van 10 deelnemers.

DUIM GROEIT Wie doet mee? meebouwen aan de mooiste Slimme technologie is nodig projecten door het hele land? voor een duurzame wereld: Kjk op www.vanvanee.nl of Vraag om een gesprek met Help jj hieraan mee? Wj bel direct naar 06 2902 3656. Teus de Jong of mail teus@essenzo.nu of app via zoeken technische toppers Welke AUTOVERKOPER 06 53 63 81 73 of (video)bel. die de uitdaging aan durven heeft zin in een nieuwe te gaan: uitdaging? Werken bj een Informeer naar één van onze *** mooi universeel autobedrjf online open avonden of WERKVOORBEREIDER met een enthousiast team! download een studiegids via CALCULATOR Kjk op www.jilisvanmourik NETWERKBEHEERDER autos.nl en bel snel met www.essenzo.nu *** ----------------------------------------------- Bekjk voor meer informatie Jilis 0345-820300 onze website: www.duim Huize ds. W.H. Blaak, een techniek.nl/vacatures/ kleinschalige woonzorgcentrum, uitgaande van de 18+ en woon je in de AlblasO.G.G. te Geldermalsen, is Ter uitbreiding van ons team: serwaard? Geld verdienen in dringend op zoek naar een Wie wil ons helpen? je vakantie? Wij zoeken Verzorgende (IG). Voor met VERKOOPMEDEWERKER (32U) vakantiewerkers. Bel 0184name avond/nacht. Info: Info vacature zie website: 416746 Werken met Passie Marjke 06-41853839 solliwww.castelejnbakker.nl Geen vuiltje aan de lucht citaties kunt u richten aan: Bakker Castelejn, met jou als onze nieuwe leidinggevende@huizeblaak.

Industrieweg 15, 2921 LB INTERIEURVERZORG(ST)ER! nl.

Krimpen a/d Jssel Zin om ca. 12 uur per week g.castelejn@castelejnbakker.nl Kletec (Wekerom/Barneveld) het kantoor van Greengiving is op zoek naar een ervaren in Barneveld schoon te (service)MONTEUR. maken? Werktijden in Informatie: Wim Kleijer overleg. Heb je vragen of 06-13688156 interesse? Mail naar Gevraagd: huishoudeljken strjkhulp voor maandag cora@greengiving.nl Welke MEDEWERKER of dinsdag (ca. 6 uur) en de POETS/CARWASH heeft zin Meebouwen aan unieke provrjdagochtend (ca. 3 uur) in een nieuwe uitdaging? jecten in het midden van het te Rhenen (Remmerden).

Werken bj een mooi land bj DAVELAARBOUW Mail info@jjroza.nl. universeel autobedrjf BV te Woudenberg? met een enthousiast team!

Kom JJ ons ervaren team Kjk op www.jilisvanmourik versterken? autos.nl en bel snel met Wj zoeken enthousiaste Jilis 0345-820300 ervaren timmerlieden en/of allround medewerkers voor Gezocht FULLTIME ALLprojecten in de RESTAURAOpleidingsROUND CONSTR.BANKW./ TIE, RENOVATIE en NIEUWLASSER. Woonachtig omg coördinator BOUW. Zuilichem. Sollicitatie naar www.werkenbijdeschutse.nl Voor info, zie ons website degamersesmid@hetnet.nl davelaar.nl of neem contact Info 0418-672694 BKB Lastechniek zoekt enmet ons op 06-10034685 of thousiaste SPIEGELLASSERS. info@davelaar.nl Bj voorkeur ZZP basis. ErvaWerken bij Timmerfabriek ring niet verreist. Opleiding Gevraagd voor onderhoud op de Veluwe? We zoeken mogeljk binnen het bedrjf. tuin/ 60 plusser /halve dag in een medewerker voor afd. de week zelf in te Regio Zuid-Holland + regio montage en een Utrecht. Bel voor meer info delen/Veenendaal/ trappenmaker.

0622396053 06-30556875.

MHBronkhorst.nl

PER DIRECT GEZOCHT! Wj zjn op zoek naar een m/v die ons gezellige team kan komen versterken.

Zie jj jezelf de mooiste en lekkerste kazen adviseren en verkopen aan onze klanten?

Ljkt dit je leuk om dat op de markt te doen?

Ongeveer 20 uur per week op vrjdag en zaterdag?

Dan zoeken wj jou!!

Als jj in bezit ben van een rjbewjs is dat handig, meerjden vanuit Ede is mogeljk.

Mocht jj interesse hebben dan zien we graag een c.v. inclusief foto en korte motivatie tegemoet. Dat kan naar: Kaashandel Gerdo Donkersteeg contact@kaashandel-gerdo.nl

Vanaf heden kunt u weer HIGH TEA’s en WORKSHOPS volgen bj de Bruine Meren!

Vanaf 14.95. www.debruinemeren.nl De GSR, school voor en door christenen in Rotterdam, is op zoek naar een ADMINISTRATIEF MEDEWERKER voor 16 uur per week vanaf 1 september 2020 t/m 1 maart 2021. Zie voor de volledige vacatureomschrjving: www.gsr.nl/werkenbjdegsr/ vacatures.

Hovenier gezocht, tuinonderhoud en alle voorkomende werkzaamheden. Regio Dordrecht 06-26758301

Welke AUTOMONTEUR heeft zin in een nieuwe uitdaging? Werken bj een mooi universeel autobedrjf met een enthousiast team!

Kjk op www.jilisvanmourik autos.nl en bel snel met Jilis 0345-820300 "Juf, meester of OA? Kom werken in de Talentenpool van ECM dialoog! Je doet brede ervaring op, bent baas over je eigen agenda en je doet werk dat past bij jouw voorkeur, ervaring en regio.

Van de Betuwe tot in Friesland. Kijk op www.jufmeester.nl of app/bel naar Nellemieke: 0649938585. Liever een mailtje? Dat kan naar talentenpool@ecmdialoog.nl

Personeel aangeboden Jongeman van 48 jaar zoekt werk in de bezorgdienst. In bezit van rjbewjs B. Liefst omg. Zeeland. Reactie: keeshuisman500@gmail.com Ervaren Controller/Financieel admin.dienstverlener met o.a. diploma AA heeft nog 1 á 2 dagen per week beschikbaar. Tel. 06-50672054

WeekendopvangPowerBoys(. nl) biedt weekendopvang aan reformatorische jongeren met ADHD en/of autisme.

Kerktas.nl welkom

Wat onze eigen gezindte biedt haal dat bij een ander niet.

Is uw (trouw)Bjbel of boek toe aan reparatie?

Wilt u weten wat het kost?

Stuur foto’s via watsapp en u ontvangt een prjsopgave.

0682756938 www.boekbinderjkok.nl *MAGAZIJNUITVERKOOP* bij Portlavande.com. Hartelijk welkom! DV 1 juli van 13:00 tot 20:00 in Almkerk en 3 juli van 15:00 tot 21:00 in Vriezenveen. Voor info kijk op www.portlavande.com

HULP NODIG bij wonen en opvang?

Kijk op www.gemeenteengezin.nl

Vroege Vogels Voordeel. D.V. zaterdag 27 juni bj de Linde Beenmode 7.00- 8.30 uur 25%, vanaf 8.30- 10.00 uur 20% en 10.00-17.00 10% KORTING op uw aankopen. J. v. Schaffelaarstr. 33 Barneveld www.hoedenhuisdelinde.nl

Geef een scholier een kans!

Periodiek doneren Voorzie jongeren van een toekomst en voortgezet onderwijs.

€ 20,-

per maand per scholier

Vanaf Sept weer ruimte voor nieuwe zorgvraag Begeleiding en verzorging Tel: 0636540855

Lessen Bijles, huiswerkbegeleiding of thuisonderwijs nodig? Ik ben u graag van dienst.

Duchatel.nl.

Doneren en informatie:

www.timotheos.nl

Ben jj technisch en geef jj om jongeren? Vac. technisch onderwjs assistent. Naast Wj zjn bj Albeka op zoek naar een fulltime VERKOOP- Bijles, huiswerkbegeleiding studie of overstap mogeljk of thuisonderwijs nodig? Ik |ADHOCDOCENT Rotterdam| ADVISEUR voor onze Bel 010-2600 435 ben u graag van dienst. showroom in Nieuwegein.

Ljkt het jou leuk om in een Rhenen e.o. maar ook verder Vroege Vogels Voordeel. D.V. weg. Duchatel.nl. zaterdag 27 juni bj Hoedenjong en gedreven team aan de slag te gaan? Kjk dan op ----------------------------------------------- huis de Linde.

7.00- 8.30 uur 40%, vanaf www.werkenbjalbeka.nl en ESSENZO 8.30- 10.00 uur 30% en solliciteer direct!

10.00-17.00 20% KORTING Geen gewone school, maar Welke JUNIOR AUTOVERKOeen business school. Eén dag op uw aankopen. J. v. SchafPER heeft zin in een nieuwe per week les van een expert felaarstr. 35 Barneveld uitdaging? Werken bj een www.hoedenhuisdelinde.nl op vakgebied en vier dagen mooi universeel autobedrjf per week werk je op mbo of met een enthousiast team! hbo niveau in de sales bij Kjk op www.jilisvanmourik jouw werkgever. autos.nl en bel snel met Jilis 0345-820300 Er zijn nog drie plaatsen beschikbaar in de hbo-groep Vitamines, kruiden, thee Commercieel Manager. en natuurvoeding koopt u bj Venavo. Bezoek ons op de markt of koop online op WWW.VENAVO.NL Door de steeds toenemende vraag van onze klanten is Van Oort Metaalbewerking BV per direct op zoek naar een METAALBEWERKER voor het samenstellen/alassen van machine-onderdelen, i.c.m. lasrobots. Wij zijn een kleinschalig bedrijf en vervaardigen hoofdzakelijk machine-onderdelen voor Hoelon BV in Barneveld.

Heb je interesse? Neem dan contact met ons op, tel. 0630218651 of loop eens binnen in onze werkplaats aan de Nijverheidsweg 1B in Kesteren. Mailen mag ook: info@vanoortmetaalbewerki ng.nl. Ben je schoolverlater en wil je het vak leren?

Solliciteer dan ook! Om een voorstelling te maken van de producten, die wij o.a. vervaardigen, kijk dan op www.hoelon.nl.

Zie voor onze werkend leren opleidingen mbo en hbo de studiegids op essenzo.nu Interesse? Mail, bel of app naar Teus de Jong via teus@essenzo.nu of mobiel 06 53 63 81 73 of schrijf je in voor een online open avond via essenzo.nu.

meetelement

-----------------------------------------------Man in Gouda zoekt hulp voor huishoudelijk werk.

Interesse? Neem contact op, 06-42946375.

Diversen INKOOP GOUD Gecertiiceerd taxateur.

Ook voor zilver, munten, diamanten en merkhorloges.

Bj besteding ontvangt u 20% extra. Rikkoert Juweliers te Schoonhoven T. 0182-382651 www.rikkoert.nl

FRANSE-ALPEN, dichtbij Meer van Geneve, zeer luxe chalet, 6-8-14 pers.

Uitermate geschikt voor twee samenreizende gezinnen.

- Met propolis en honing uw weerstand verhogen?

----> HONINGonline.nl <----

Zie: www.portesdusoleilchalet.nl Tel. 06-51193358

zaterdag 27 juni 2020 Reformatorisch Dagblad

10 Binnenland

Noodgedwongen vult een deel van de Nederlanders de zomervakantie anders in dan normaal. Ze gaan korter weg, blijven in Nederland of kiezen voor een thuisvakantie. Is vakantie houden eigenlijk wel nodig?

■ Mirjam Roukema

Cooling down voor het hoofd ie aan zomervakantie denkt, ziet al snel de camping, het strand of de bergen voor zich. Een paar weken weg, even opladen, werkmodus uit.

Door de komst van het coronavirus gingen veel vakantiedromen dit jaar in rook op. Uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 29.000 Nederlanders bleek 9 juni dat de helft van hen niet van plan is op vakantie te gaan deze zomer. Een derde wil wel weg; van hen blijft 42 procent in eigen land. Volgens EenVandaag met de gedachte dat ze snel thuis zijn, mocht er toch iets misgaan. De helft van de reislustigen durft het aan naar het buitenland te gaan.

Robèrt Vendelbosch, GZ-psycholoog bij Arbo Unie, vindt de keuze om niet op vakantie te gaan „heel begrijpelijk.” Naast angst voor het virus kan de keuze samenhangen met bestaansonzekerheid, zegt hij. „Mensen denken: heb ik straks mijn baan nog wel?” Tegelijk benadrukt hij het belang pauze van het werk te nemen. „Vakantie fungeert als een soort cooling down.

Even de dingen loslaten.”

Zo’n periode van ontspanning is altijd belangrijk, maar zeker in de coronacrisis, legt Vendelbosch uit. „Veel mensen hebben thuis moeten werken. In de meeste gevallen waren de partner en de kinderen er ook. We zaten meer op elkaars lip. Ik verwacht dat relaties daardoor ook meer onder druk komen te staan.”

Mensen hebben behoefte aan rust, beaamt ds. J. R. van Vugt van de hersteld her-

W

vormde gemeente in Kruiningen. „Zeker in deze jachtige tijd. Verlangen naar vakantie is daarom niet verkeerd.”

In de Bijbel is te zien hoe belangrijk rust is, vertelt de predikant, die in het verleden een studie psychologie deed. „De Heere legt in de schepping een dag in de week waarop alles tot rust komt. En kijk naar de woestijnreis van het volk Israël. Ook daar geeft de Heere oases van rust.”

Jubeljaar De predikant noemt verder de landbouwkalender van de Joden, waar elk zevende jaar een zogenaamd sabbatsjaar was, en elk vijftigste jaar een jubeljaar. Dat had niet alleen landbouwtechnisch voordelen –het land kon herstellen door een jaar braak te liggen– maar bood ook de mensen structuur waarin ze tot rust konden komen.

Draait vakantie vaak om vrijheid en ontspanning, die twee elementen zijn door corona minder vanzelfsprekend. Vendelbosch: „Mensen kiezen vaak voor een vakantie omdat ze een locatie leuk vinden of omdat deze verder weg is. Nu worden ze beperkt in hun keuzevrijheid.”

Halverwege juni werden de reisadviezen naar landen binnen de Europese Unie versoepeld. Voor sommige Europese landen, zoals het Verenigd Koninkrijk en Zweden, geldt vooralsnog code oranje. Wie zo’n land bezoekt, wordt dringend geadviseerd bij terugkomst in Nederland veertien dagen in thuisquarantaine te gaan. Ook buiten Europa blijft het reisadvies oranje.

Mensen die toch naar het buitenland op reis gaan, ervaren de vakantie mogelijk als minder ontspannend, denkt Vendelbosch. „In principe gelden in die landen dezelfde

Mensen die toch naar het buitenland op reis gaan, ervaren de vakantie mogelijk als minder ontspannend

regels als in Nederland. Maar op bepaalde aspecten kunnen er verschillen zijn. Ze moeten er bijvoorbeeld aan denken om hun mondkapje niet te vergeten in het openbaar vervoer, of geregeld hun handen desinfecteren. Dat maakt een vakantie minder ontspannen.”

Bij huis blijven kan een prettige vakantie opleveren, maar is zeker voor mensen die al langere tijd thuiswerken, mogelijk minder geslaagd. „Je kunt natuurlijk wel dagjes weg, maar de vrijheid om daarheen te gaan waar je maar wilt, is er niet meer.”

Stille tijd

Arbo-expert Robèrt Vendelbosch. beeld Arbo Unie

Vakantie wordt vaak genoemd als moment bij uitstek om te bezinnen op geestelijke zaken. Mensen zitten ruimer in hun tijd, hebben geen werkzaken aan hun hoofd en zijn doorgaans meer ontspannen. Ds. Van Vugt denkt dat de vakantie inderdaad een periode zou kunnen zijn om meer met de dingen van Gods Koninkrijk bezig te zijn. „Tegelijk denk ik: heeft God niet recht op ons hele leven? Ieder moment van de dag?”

Praktische en geestelijke zaken zouden we meer aan elkaar moeten verbinden, bepleit de predikant. „Net zoals de zondag van maandag tot en met zaterdag wordt gescheiden, scheiden we werk van vrije tijd.

Terwijl onze dagelijkse beslommeringen ook zaken zijn die we in het koninkrijk van de Heere moeten doen.” Hij bevindt zich met die visie in goed gezelschap: onder meer Calvijn zag werk als gave van God. De predikant erkent dat bezinning, zoals het houden van stille tijd, er vaak bij inschiet in de werkweek. „Als je mensen vraagt: Hoe gaat het met je? Is het ant-

zaterdag 27 juni 2020 Reformatorisch Dagblad

RDRD zaterdag Accent

11

„Maak ook fotoalbum van vakantie bij huis”

I

Op 15 juni gingen de grenzen naar een groot aantal Europese landen, waaronder België, weer open.

Toch kiezen veel Nederlanders dit jaar voor een vakantie in eigen land. beeld ANP, Marcel van Hoorn

woord altijd: Druk. Dat herken ik bij mezelf. Maar eigenlijk klopt dat niet. Dat we hijgen naar de vakantie zegt iets over de positie die werk en ontspanning innemen in ons leven. Als we zouden leven vanuit Kolossenzen 3, de dingen zoeken die boven zijn, dan zou ons leven er anders uitzien.”

Hij erkent dat de vakantie een moment kan zijn om even stil te staan. „Zeker wel.

Maar probeer dat vakantiegevoel dan ook ergens in de werkweek te stoppen.”

Sommige mensen zijn geneigd helemaal geen vrij te nemen, nu ze er minder makkelijk opuit kunnen. Arbo-specialist Vendelbosch raadt dat af. „Het is belangrijk wat ontspanning te hebben. Bovendien: een stuwmeer aan verlofuren later is voor een werkgever ook niet fijn.”

Hij wil zich nog niet wagen aan voorspellingen over mogelijke uitval van werknemers later in het jaar, als gevolg van minder ontspannende vakanties. Wel is het volgens hem opvallend dat sommige mensen, als ze eindelijk vrij hebben, de eerste dagen van hun vakantie ziek zijn. „Klachten kunnen zich dus ook pas op de langere termijn openbaren.”

De coronatijd biedt wat bewustwording betreft kansen, vinden beiden mannen. „Juist in deze tijd kun je bij jezelf te rade gaan: wat voor soort ontspanning ligt mij, welke vakantie past het best bij mij?”, zegt Vendelbosch. Ds. Van Vugt: „In de coronatijd komen we tot rust. Tegelijk wennen we er snel weer aan en willen we gauw terug naar ons jachtige bestaan. Augustinus zei het al: onrustig is ons hart. Deze periode zou ons er meer alert op moeten maken hoe zeer we gericht zijn op het aardse bestaan.”

s het voor sommige mensen een bittere pil om dit jaar niet op vakantie te kunnen, familie Kooiker uit Staphorst doet het al jaren zo. „We blijven meestal thuis en proberen veel leuke dingen te doen”, vertelt A. Kooiker (35), moeder van drie kinderen. „Een ijsje halen, even een fietstochtje naar het bos, de markt bezoeken. Als mijn man ook vrij is, organiseren we grotere uitjes.

Bijvoorbeeld een dagje naar het strand of een stad bezichtigen.”

De reden om niet op vakantie te gaan, is vooral financieel, vertelt Kooiker. Ooit maakten zij en haar man de keuze om een oud huis te kopen en op te knappen. „Daar gaat veel tijd en geld in zitten.

Voor ons zit het er dus niet altijd in om op vakantie te gaan.”

Van huis uit is ze dat ook niet gewend. Haar man wel. „Die moest even wennen, maar vermaakt zich thuis ook prima nu.”

Corona verandert weinig voor het Staphorster gezin. Ook dit jaar zouden ze al niet met vakantie gaan. „Uitjes zullen we wat meer van tevoren moeten plannen en uitpluizen. Gelukkig zijn er steeds minder beperkingen.”

Vakantie is echt een moment om op te laden, vertelt Kooiker. „We kijken er altijd erg naar uit.

In de andere vakanties is mijn man aan het werk, in de zomervakantie is hij thuis. We hebben meer tijd voor elkaar, zijn minder

aan de klok gebonden.”

Om te ontspannen en tijd samen door te brengen, hoef je niet per se ver weg, vindt Kooiker. „Natuurlijk is elke situatie anders. Ik kan me voorstellen dat het voor sommige mensen een teleurstelling is dat ze niet weg kunnen.”

Fotoalbum Haar eigen kinderen –in de leeftijd van vijf tot elf jaar– vinden het ook weleens jammer dat ze niet op vakantie gaan. Zeker als ze om zich heen vriendjes wel zien vertrekken. „We proberen het thuis gezellig te maken.”

Haar tip voor gedwongen thuisblijvers: kijk naar wat je wel hebt. „Doe wat je anders op vakantie zou doen, nu thuis. Ga lekker ontbijten, maak een fietstocht en neem je lunch mee. Nederland heeft veel moois te bieden. Wij zijn met een paar uur rijden op het strand. Dat is voor ons al een wow-moment.”

Een tweede tip: maak foto’s van de vakantiedagen thuis. Kooiker ontdekt zelf hoe leuk nagenieten is als ze in 2017 een fotoalbum maakt van een vakantie naar Texel. „Zo’n boek maken deed ik alleen als ik op vakantie was gegaan. Door van de dagen thuis ook foto’s te maken, kon ik de kinderen laten zien dat we het hier ook leuk kunnen hebben.

Dan kun je, terugkijkend, echt van je vakantie bij huis genieten.”

„Dat we hijgen naar de vakantie zegt iets over de positie die werk en ontspanning innemen in ons leven” De kinderen Kooiker vermaken zich in de vakantie bij huis. beeld familie Kooiker

Kamperen in andermans tuin

Ds. J. R. van Vugt. beeld RD

Nu mensen zoeken door de coronacrisis naar vakanties dichter bij huis. De initiatieven schieten her en der al uit de grond.

Martijn Neuvel uit Hoorn lanceerde in mei het platform deeltuinen. nl. Daarop kunnen mensen hun tuin aanbieden om tijdelijk te delen met anderen. Ook overnachten in de tuin van een ander is mogelijk. Leden van het platform kunnen online een tuin reserveren. Neuvel noemde deeltuinen.nl tegen lokale omroep NHNieuws een „Air-BnB voor tuinen.”

Over de grens in België zag het vergelijkbare burgerinitiatief ”Welcome To My Garden” (”Wel-

kom in mijn tuin”) halverwege mei het levenslicht. Tuinbezitters die een gratis campingplaats aanbieden, kunnen zich via de website welcometomygarden.org aanmelden. Via een kaartje zijn alle kampeerlocaties in het land te vinden.

Er kwam zelfs een beweging op gang die vakantie in eigen land wil bevorderen: ”StayLocal” (”Blijf lokaal”). De website van de club deelt verhalen van toeristen die op reis zijn gegaan in eigen land. Volgens StayLocal kan lokaal toerisme een van de oplossingen zijn voor crises door klimaatverandering en het coronavirus.

zaterdag 27 juni 2020 Reformatorisch Dagblad

12

Buitenland

Joden in de nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever zijn verdeeld over het vredesplan van Donald Trump. Uitbreiding van de Israëlische „soevereiniteit” is prima, maar ze vrezen voor schrikbeeld van een Palestijnse staat.

■ Alfred Muller

Ofra is een van de Joodse nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever. Veel inwoners van de nederzettingen maken zich zorgen over de gevolgen van annexatie door Israël. beeld RD, Henk Visscher

Joden in nederzettingen bezorgd over plan Trump r wonen ruim 400.000 Joden in nederzettingen (Oost-Jeruzalem niet meegerekend). Ze hebben zich daar gevestigd om historisch-religieuze, strategische of economische redenen.

David Bedein in de nederzetting Efrat ten zuiden van Jeruzalem en directeur van het ”Centrum voor Nabije Oosten Beleid en Onderzoek” ziet twee positieve punten in het Amerikaanse plan. „Het plan is heel goed omdat Israël geen enkele concessie hoeft te doen als de PLO (Palestijnse Bevrijdingsorganisatie, AM) het curriculum voor de scholen niet opheft.”

Zijn organisatie heeft Palestijnse schoolboeken laten onderzoeken door MiddenOostendeskundigen van de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem. Die kwamen tot de conclusie dat schoolboeken zijn gebaseerd op drie anti-Israëlische principes: delegitimatie, demonisering en gewelddadige strijd. „Een oproep tot vreedzaam samenleven ontbreekt”, schreven de analisten.

Een ander positief punt vindt Bedein dat de Palestijnse Autoriteit de wet moet intrekken „die haar verplicht Palestijnen uit te betalen die Joden vermoorden.”

Maar de bewoners van de nederzettingen zien volgens hem „het werkelijke verhaal” achter Trumps ”Deal van de eeuw” over het hoofd. „Als de PLO de kans krijgt de Joodse gemeenschappen in Judea en Samaria te omsingelen, dan betekent dat een terdoodveroordeling en een doodslag met voorbedachten rade. Dit is zeer serieus. Het dreigement is voor mij persoonlijk. Ik heb namelijk acht kleinkinderen in Kiryat Arba en twee in Tekoa.”

Nu Palestijnen weigeren het plan te accepteren, praat de Israëlische regering

E

volgens hem met de Amerikanen over een eenzijdige Israëlische terugtrekking. „Dat is namelijk wat de VS eisen. De veranderingen houden in dat de PLO meer macht krijgt.”

Ook website-ontwerper Simha Shumacher is niet gerust. De vader van zeven kinderen zit in de schaduw op het terras bij zijn huis in de nederzetting Ateret. „Niemand weet precies wat de plannen zijn. Mijn grootste zorg zijn de wegen. Ze praten erover om een weg af te sluiten, waarlangs ik mijn kinderen naar school breng in Ofra en naar Ma’ale Adumim, waar mijn ouders wonen.

Als we 70 procent van de wegen weggeven, dan weten we niet wat er uiteindelijk allemaal kan gebeuren.”

Aanslagen Hijzelf, zijn zuster en zijn vrienden hebben in het verleden al terreuraanslagen aan den lijve ondervonden. Hij verwerpt de stelling dat de bewoners van de nederzettingen de aanslagen aan zichzelf te wijten hebben, door juist daar te gaan wonen. „Je verwijt een meisje dat wordt aangevallen, ook niet dat zij dat aan zichzelf te danken heeft vanwege haar kleding. Ik ben niet bang. Ik geloof in God en Hij neemt de besluiten.”

Shumacher weet dat veel Israëliërs bereid zijn delen van het land af te staan in een vredesregeling met de Palestijnen. Maar de meesten zijn nooit in deze nederzettingen geweest. „Ze weten niet wat ik hier op het terrasje naast mijn huis allemaal kan zien. Ik zie alle gebouwen van Tel Aviv.

Stel je voor dat hier gebeurt wat er in Gaza is gebeurd en dat ze raketten op Tel Aviv schieten.”

Ook Miri Ovadia zit buiten. Ze is zegsvouw van de gemeenteraad van Binyamin en woont in de nederzetting Neveh Tzuf. „Israëliërs willen rust en vrede. Als

ze hier op bezoek komen, zien ze hoe strategisch deze gemeenschappen liggen. We zien hier twaalf grote steden en de internationale luchthaven van Israël. Stel je eens voor dat dit in de handen van een Palestijnse staat komt. De regering kan daar morgen veranderen. Ze kunnen een oorlog beginnen. Het is zoveel gemakkelijker om tegen Israël te vechten als ze deze strategische hoogten in handen hebben.”

Ovadia zegt dat bewoners in de nederzettingen niet zo vertrouwd zijn met het plan en misschien zelfs een beetje onverschillig zijn. Ook zij zijn bezig met de gevolgen van de coronacrisis en velen zijn hun werk kwijtgeraakt. Ze zijn bezorgd dat ze door een Palestijnse staat zullen worden omringd. „De meesten in Judea en Samaria snappen dat er geen Palestijnse staat mag komen. We willen ook geen soevereine eilanden. We hebben een aaneengesloten

„We kunnen niet opgeven wat rechtens en moreel van ons is”

David Bedein: „Dit dreigement is voor mij persoonlijk.” beeld Helja Norberg

stuk land nodig. We hebben nog een paar maanden om het plan beter te maken voor Israël.”

Scenario’s Het veiligheidsestablishment heeft gewerkt aan verschillende scenario’s als Israël de annexatie start. „Misschien komt er inderdaad een zekere toename van geweld.

Maar al met al wordt de situatie beter voor ons als Israël de soevereiniteit uitbreidt”, aldus Ovadia.

Ze woont op die plaats omdat ze dat recht heeft; niet omdat de nederzettingen van strategisch belang zijn. „We hebben een diepe historische band met dit gebied. Dit is ons huis. Het land Israël is belangrijk voor de drie religies, maar dit land behoort aan het Joodse volk. De hele wereld erkent dat. De discussie is of we alle delen moeten hebben. Maar het is op zich rechtmatig om hier te wonen. Met mij te beschuldigen dat we hier wonen, komen we geen steek verder.”

Yisrael Medad in Ofra, vroeger lid van het buitenlandse mediateam van de Yesharaad (voor Judea, Samaria en Gaza), wijst erop dat Israël op het ogenblik een welwillend oor heeft bij de Amerikaanse regering. „Ik heb de laatste vijftig jaar van links gehoord dat we op één lijn moeten staan met Washington. Ze zeiden: We kunnen geen voldongen feiten creëren als de Amerikanen ons niet steunen. Maar nu het Witte Huis achter ons staat, willen ze het nog niet.

Hun argument is dus van geen waarde. De Democraten hebben gedreigd de annexatie niet te steunen. Zij, en ook de Republikeinen, hebben ons in het verleden soms niet gesteund. Wij moeten ons eigen beleid bepalen en er heel hard in het Congres aan werken om steun te krijgen. Maar we kunnen niet opgeven wat moreel en rechtens van ons is.”

zaterdag 27 juni 2020 Reformatorisch Dagblad

RDRD zaterdag Accent

Palestijnen tegen Deal van de eeuw

Situatie Westelijke Jordaanoever

!

Jenin WESTELIJKE JORDAANOEVER

!

!

GAZA !

!

ISRAËL

Nablus

!

!

lei

!

!

!

!

! !

!

!

!

Jordaanval

De Palestijnse regering in Ramallah heeft het vredesplan van de Amerikaanse president Donald Trump al verworpen voordat deze het publiceerde. Ze wijst de annexatie van delen van de Westelijke Jordaanoever absoluut af.

Trump heeft het vertrouwen van de Palestijnen verspeeld door zonder overleg de ambassade van zijn land naar Jeruzalem te verplaatsen.

Ook heeft de Amerikaanse leider financiële strafmaatregelen tegen Palestijnen ingesteld.

Verder heeft hij in 2018 het kantoor van de PLO in Washington gesloten. Palestijnen beschouwen de regering-Trump dan ook als sterk vooringenomen tegen de Palestijnen.

Toch is er ook kritiek op de afwijzing. „Nee zeggen tegen het plan van Trump of niets doen, staat gelijk aan Israël groen licht geven om de Jordaanvallei te annexeren”, schreef Bishara Bahbah, de vroegere hoofdredacteur van de Palestijnse krant Al-Fahr, onlangs in Ha’aretz.

De Palestijnen hebben in 2000, 2008 en 2014 al vredesvoorstellen verworpen die waren gebaseerd op de tweestatenoplossing. Het is helemaal niet zeker of zich een betere kans zal voordoen. Bahbah voorspelt dat de Amerikaanse presidentskandidaat Joe Biden het niet beter zal doen dan Trump. „Trump is de enige president in de moderne geschiedenis die een abnormale invloed op Israëlische politici heeft.

Gelukkig boezemt hij hen ook vrees in. Hij is dus in staat om concessies uit hen te trekken ten gunste van de Palestijnen.”

Terwijl Palestijnse burgers bezig zijn met zorgen over levensonderhoud en geen vertrouwen meer hebben in de politiek, publiceren Palestijnse leiders de ene waarschuwing na de andere.

In mei al zei de Palestijnse premier Mohammad Shtayyeh dat het Palestijnse leiderschap is ontslagen van alle akkoorden en afspraken met Israël en de VS. Hij roept de landen van de wereld op Palestina te erkennen „Het is de juiste tijd en het moment van de waarheid voor allen die in de tweestatenoplossing geloven.”

Ook de bekende Palestijnse functionaris Hanan Ashrawi vestigt haar hoop op andere landen.

Die moeten volgens haar beslissen welke rol het internationale recht speelt. De vraag is of dat recht moet zegevieren, of dat Israël in een uitzonderingspositie mag blijven. „Ze kunnen niet in een grijs neutraal gebied staan.”

Alle ingrediënten zijn in de zomer van 2020 aanwezig voor een forse storm.

13

! ! ! !

!

!

!

Middellandse Zee

Ariel

!

!

!

!

!

!

!

!

!

! !

!

! !

! !

!

!

ISRAËL

!

Rawabi

JORDANIË

!

!

Ofra

!

!

!

!

! ! !

Modi'in Illit !

!

!

!

!

wapenstilstandslijn van voor 1967

Ramallah !

!

!

!

muur om Westelijke Jordaanoever

! !

Giva't Ze'ev !

geplande muur

!

!

!

!

!

gemeentegrens Jeruzalem

! ! !

gebied onder Palestijns bestuur

Ma'ale Adumim

Jeruzalem

bebouwd Palestijns gebied Israëlische militair en civiel bestuur

Bethlehem

Israëlische nederzettings-/gemeentegrens

!

Efrat !

!

!

!

Israëlische nederzetting

!

!

! !

!

!

!

! !

!

Hebron

Dode Zee

!

!

!

! !

!

! !

!

! !

!

!

10 km ©RD, André Dorst – bron: B’Tselem

Term annexatie heeft al snel een nare bijklank ■ Richard Donk

D

e term annexatie heeft doorgaans een nogal negatieve bijklank. Toch is het onder voorwaarden een legaal concept. Zolang de regels maar in acht worden genomen.

Niemand kijkt vreemd op als een Nederlands dorp na herindeling bij een grotere gemeente wordt gevoegd. Toch zal ook in dat geval niet zo snel de term annexatie worden gebruikt. Dat roept al snel het gevoel van bedreiging, vijandige overname en aanverwante emoties op.

De officiële definitie van annexatie is: de incorporatie van een gebied in het territorium van een ander land of andere politieke entiteit. Zolang dat gebeurt door onderhandelingen en het maken van goede afspraken, is er niet zoveel aan de hand. Maar dat is lang niet altijd het geval, vooral als het gaat om het ‘inpikken’ van grondgebied door staten.

De voorbeelden uit de geschiedenis spreken boekdelen: de ”Anschluss” van Oostenrijk door nazi-Duitsland in 1938, de annexatie van Tibet door China in 1951 en recenter: het inlijven van schiereiland de Krim door Rusland. Daar hangt steeds een sfeer van dwang en geweld omheen.

Vandaar dat annexatie in het internationale recht tussen staten ook doorgaans als onrechtmatig geldt. Officieel heet annexatie dan: „de bestuurlijke actie en het concept die verwijzen naar de gedwongen verwerving van het grondgebied van een staat door een andere staat, wat over het algemeen als een illegale daad wordt beschouwd. Het volgt gewoonlijk op de militaire bezetting van een grondgebied.”

Als het gaat om de plannen van Israël om delen van de Westelijke Jordaanoever te annexeren, is de discussie extra ingewikkeld. Daarin spelen Bijbelse en andere religieuze aanspraken op het gebied een belangrijke rol voor zowel Joden als Palestijnen. Maar ook zaken als veiligheid en

humanitaire overwegingen. Die laten zich lang niet allemaal in wettelijke kaders vangen.

Maar ook juridisch ligt het niet zo eenvoudig als bij voorbeeld een groep van 74 VN-mensenrechtendeskundigen wil doen geloven. Zij riepen onlangs de internationale gemeenschap op Israël ter verantwoording te roepen voor de annexa-

Het woord annexatie roept vaak het gevoel van bedreiging, vijandige overname en aanverwante emoties op

tieplannen. Israël bezet de Westoever en inlijving van grondgebied door oorlog of andere vormen van geweld is verboden.

Daarmee gaan de experts wel aan een aantal andere aspecten uit de omschrijving van annexatie voorbij. In elk geval aan de vraag aan wie het gebied rechtens toebehoort. Moeten we terug naar de conferentie van San Remo in 1920, waarbij de mandaten in het Midden-Oosten werden verdeeld? Of naar het VN-delingsplan uit 1947? Saillant detail is dat Jordanië –toen nog Transjordanië– in 1950 de Westelijke Jordaanoever annexeerde. Overigens werd die actie slechts door twee landen erkend.

Nog los daarvan kán verdeling van gebied –en dus ook annexatie– goed verlopen als partijen daar in onderling overleg uitkomen. Daar voorzag niet alleen het vredesplan van Trump in, maar ook talloze andere vredesvoorstellen die in de loop der jaren op tafel zijn geweest.

Feit is dat de Palestijnen die steeds hebben verworpen.

AANGENAAM BADKAMERS IS OP ZOEK NAAR NIEUWE MEDEWERKERS

GEZOCHT WERKVOORBEREIDER CIVIELE TECHNIEK SCAN DE Q R-C O D E EN LE ES D E VO LL ED IG E VAC AT U R E O N LI N E

Vanwege de groei van ons bedrijf zijn we op zoek naar een enthousiaste allround werkvoorbereider.

Binnen onze organisatie functioneer je in een dynamisch team met uitdagende projecten. Ben jij klaar voor deze mooie uitdaging ?

Solliciteer dan op deze functie. Je kunt je sollicitatiebrief sturen naar info@maasennienhuis.nl.

VERKOPER JOUW PROFIEL Je bent enthousiast, ambitieus, gedreven en resultaatgericht.

Bovendien beschik je over goede communicatieve vaardigheden en ben je een teamspeler.

BADKAMERMONTEUR JOUW PROFIEL Je bent gedreven, zelfstandig, een mensen-mens en je beschikt over een gezonde dosis humor. Daarnaast ben je een nette, opgeruimde werker.

Kijk voor meer informatie op www.maasennienhuis.nl BEZORGER/MAGAZIJNMEDEWERKER JOUW PROFIEL Je bent servicegericht, representatief en zelfstandig. Bovendien heb je uitstekende communicatieve vaardigheden en ben je punctueel.

Heb je een vraag of wil je solliciteren?

Stuur dan een mail naar g.veenendaal@aangenaam-badkamers.nl.

Of bel naar Dhr. G. Veenendaal 030 633 19 41

taan Deze vacatuopress site: ze on natuurlijk aangenaam-badkamers.nl/over-ons

Elzenkade 2 - Houten www.aangenaam-badkamers.nl

Apeldoorn

Amersfoort

Amersfoort

Apeldoorn

25-jul - 1-aug Bel A. van Duijvenbode 0342 - 49 07 23

24-jul - 15-aug Bel rayonhoofd A. van Duijvenbode 0342 - 49 0 723

18-jul - 1-aug Bel rayonhoofd G.M. Gerritsen 0571 - 29 80 01

Apeldoorn

Barneveld

Elspeet

Zuidbroek 20-jul - 10-aug Bel rayonhoofd G.M. Gerritsen 0571 - 29 80 01

22-jul - 31-jul Bel rayonhoofd G.M. Gerritsen 0571 - 29 80 01

3-aug - 8-aug Bel rayonhoofd A. van Duijvenbode 0342 - 49 07 23

10-aug - 21-aug Bel rayonhoofd S. Seekles 06 - 11 65 52 38

Ermelo

Hulshorst

Kootwijkerbroek

Leusden

30-jul - 1-aug Bezorgservice RD 055 - 539 04 98

25-jul - 25-aug Bel rayonhoofd S. Seekles 06 - 11 65 52 38

27-jul - 8-aug Bel rayonhoofd A. van Duijvenbode 0342 - 49 07 23

7-aug - 15-aug Bel rayonhoofd A. van Duijvenbode 0342 - 49 07 23

Nijkerk

Nunspeet

Putten

Putten

STUUR JIJ ONS BEDRIJF DE GOEDE KANT OP? VACATURE VRACHTWAGENCHAUFFEUR

17-jul - 8-aug Bezorgservice RD 055 - 539 04 98

27-jul - 8-aug Bel rayonhoofd S. Seekles 06 - 11 65 52 38

1-aug - 22-aug Bezorgservice RD 055 - 539 04 98

27-jul - 22-aug Bezorgservice RD 055 - 539 04 98

Bij HOP Metaalconservering in Barneveld zoeken we iemand die ons bedrijf de goede kant op stuurt.

In de vakantie je handen uit de mouwen steken?

Je vervoert zware ladingen van en naar leveranciers en klanten.

Meer weten?

Hou je van de buitenlucht en ben je niet bang voor een beetje tegenwind? Dan is dit de bijbaan die je zoekt. Een uurtje per dag op de fiets levert meer op dan je denkt!

Bel één van bovenstaande nummers of kijk op www.komtindebus.nu

Dordrecht Sterrenburg

Verantwoordelijk en zelfstandig werk Veel en vaak onderweg in Nederland en Duitsland

staal van ons bedrijf tussen

Kies dan je tijdelijke vakantiewijk.

Bezorgen houdt je in beweging

Mooie baan in een familiebedrijf

Leuke contacten met leveranciers en klanten

j.hop@hopmetaalconservering.nl 0342 - 410 202

hopmetaalconservering.nl

zaterdag 27 juni 2020 Reformatorisch Dagblad

Kinderpuzzels Puzzels

15

Proefje

Bijbelse puzzel

Proefje om te proeven

Zoek de onberijmde Psalm 94 op. Zet de ontbrekende letters in de woorden en namen. Van boven naar beneden lees je een gedeelte van een versregel uit de berijmde Psalm 94. In welk versje van Psalm 94 zingen we dit?

Vul dat getal en het antwoord van vorige week in op kits.nl/bijbelsepuzzel voor woensdag 1 juli 12.00 uur. Wie weet win jij de waardebon van 5 euro. Als dat zo is, krijg je bericht via de mail.

■ Janneke van Reenen-Hak

S

Houd je helemaal niet van chocolademelk, of gruw je van sinaasappelsap? Met een blinddoek voor en een knijper op je neus wordt alles anders.

E

E

N E D

R S L O

O T G E

. . . .

S E L E

L U R

K S

. . . . .

E R C F I

I E H E G

D N T N H

. .

C E

H D

E I O O C E

N N S G H

B

O

O

W S

G

O

E

D

IJ E

D R

E T

O

N

G

E

S R

T E

R C

L I R A H

T

O

E

V

L

Wat heb je nodig?

- Zes limonadeglazen - Melk - Chocolademelk - Limonade - Vruchtensap - Citroensap - Water - Blinddoek - Proefpersoon

T

Z

A

L

I

H E

E R

I

D

E

I

D

T U

W

E

G H

E E

N I

D

A

P

P

E

G

Wat moet je doen?

G

V

E

E M

Z O

E E

L I

. . . . . .

H E

V A R

R D S

E E T

E L A

. . .

D K D

E H I

L E G

I D

N E

G N

E E E

R R R

B M K

R E E H

IJ N R U

. . . .

E G N P

L V

E U

N L

D

I

G

D

G

E

G

R

N E

N

S

C

H

A

P

O S I O

U T N S

. . . . . . . .

E T

O

A W O

U E L E I

I N T N N

E E

N

E

R

G

S

C V V V D

Wat gebeurt hier? beeld Daan van Oostenbrugge

Onze smaak wordt voor een groot deel bepaald door wat we zien en ruiken. Blauwe leverworst kan ons niet bekoren en als we de vertrouwde aardbeiengeur niet ruiken, genieten we ineens minder van een glas limonade.

Al smaakt het anders, toch lukt het meestal wel om te raden wat je drinkt. Melk lijkt wat vettig, vruchtensap voelt een beetje dik aan. Je smaak wordt nu grotendeels bepaalt door je tong, die zoet, zuur, zout, bitter en hartig kan onderscheiden. Bij chocolademelk valt ineens de bittere smaak op en vruchtensap lijkt veel zuurder dan anders.

A

V

A

E

N

R

S

C

H

T

B R

L O

70

96 pagina’s

8

8,95

11

2

E-book € 6,99

6

H P B

L E D G

4 17

5

12

97

15 14

16 112 pagina’s

13

N

7

8,95 E-book € 6,99

Van de serie ‘Ontmoetingen met puriteinen’

Echt geluk

Vaste hoop

Andrew Gray

Joseph Alleine

Gray wekt de gelovigen op om te beseffen wat een groot geluk hun deel is, zodat ze vervuld worden met alle blijdschap en vrede in het geloven.

In dit boek voert iemand een dialoog met zichzelf.

Hij neemt zich voor om net als de verloren zoon op te staan en tot zijn Vader te gaan. Alleine legt uit wat dit inhoudt en wat we moeten opgeven.

72 pagina’s

8,95 E-book € 6,99

1 3

© persbelangen

C S

Speciaal aanbevolen

Breng de getallen met behulp van de paardensprong uit het schaakspel (drie vakjes verspringen en daarbij één bocht slaan) naar het horizontale en verticale midden zodat ze opgeteld de uitkomst geven die rechts of boven het midden staan. Welk getal komt in het vakje met de cirkel?

9

E

A P

Advertentie

Paardensprong

10

W

D O

© Puzzel: Diny van Leeuwen

1. Vul de limonadeglazen met een laagje drank.

2. Doe je proefpersoon de blinddoek om en laat hem van de glazen proeven terwijl hij zijn neus dichtknijpt. Lukt het niet om geblinddoekt te drinken, gebruik dan rietjes.

3. Kan de proefpersoon raden wat hij drinkt? Hoe smaakt het?

Ware liefde

Het beste

Hugo Binning

Richard Sibbes

In een tijd waarin de liefde van velen lijkt te verkouden - symptoom van een wegkwijnend christendom en geloof roept Binning op tot liefde en goede werken.

Bestel nu op www.debanier.nl, ga naar de boekhandel of bel 055-5390650

56 pagina’s

7,95 E-book € 6,99

Wat alle inspanningen niet kunnen bereiken, daarin slaagt de liefde van Christus wel: die beweegt ons God en anderen lief te hebben en de zonde te haten.

Voor woonzorgcentrum Elim zijn wij op zoek naar een:

vacature

M Manager anager Z Zorg org Creatieve en ondernemende verbinder Je bent in jouw gebied de ambassadeur van woonzorgcentrum Elim die in samenwerking met collega managers zorg de organisatie positioneert in een veranderende zorgmarkt. Kwaliteit van zorg, gemotiveerde professionals en gezonde bedrijfsvoering, staan bij jou voorop. Je onderschrijft de zorgvisie van woonzorgcentrum Elim en bent lid van één van de reformatorische kerken.

Manager Bedrijfsbureau die mensen weet te verbinden Als financieel expert ben je eindverantwoordelijk voor de financiële rapportages van De Schutse. Je neemt deel aan het zorginkoopproces bij zorgkantoren en gemeenten.

Daarnaast geef je leiding aan een drietal managers.

Kortom, een uitdagende baan!

Samen werken aan betere zorg en begeleiding voor onze bewoners en deelnemers. Daar wil De Schutse voor zorgen.

Kom jij ons daarmee helpen?

Mail ons je cv via vacature@deschutse.nu, kijk op werkenbijdeschutse.nl of scan de QR-code.

De Schutse Zorg wat er écht toe doet

Kijk op www.pandionleiderschap.nl of neem contact op met Bernhard Kok, 06-57592035

Amersfoort

Apeldoorn

Benschop

Wenum Wiesel Bel rayonhoofd Van Duijvenbode 0342 - 49 07 23

Bel rayonhoofd Gerritsen 0571 - 29 80 01

Bel rayonhoofd Van de Leeden 0348 - 45 17 92

Dordrecht

Geldermalsen

Geldermalsen

Houten

Bel rayonhoofd Kruithof 078 - 303 18 23

Bel rayonhoofd Hulsman 0317 - 61 85 06

Bel rayonhoofd Hulsman 0317 - 61 85 06

Bel rayonhoofd Hulsman 030 - 603 62 35

Katwijk ZH

Naaldwijk

Naaldwijk

Papendrecht

Bel rayonhoofd Walhout 0252 - 41 96 25

Bel rayonhoofd Veldhuizen 0174 - 70 07 93

Bel rayonhoofd Veldhuizen 0174 - 70 07 93

Bel rayonhoofd Kruithof 078 - 303 18 23

Wenum-Wiesel

Wijk bij Duurstede

Zwartsluis

Zwolle

Je bent verantwoordelijk voor het inpakken van producten

Bel rayonhoofd Gerritsen 0571 - 29 80 01

Bel rayonhoofd Hulsman 0317 - 61 85 06

Bel rayonhoofd Kuijers 0522 - 26 34 56

Bel rayonhoofd Kuijers 0522 - 26 34 56

Je krijgt veel mogelijkheden om jezelf te ontwikkelen

Word bezorger!

Meer weten?

Hou je van de buitenlucht en ben je niet bang voor een beetje tegenwind? Dan is dit de bijbaan die je zoekt. Een uurtje per dag op de fiets levert meer op dan je denkt!

Bel één van bovenstaande nummers of kijk op www.komtindebus.nu

FIJN FIJN WERKEN WERKEN BIJ HOP METAALCONSERVERING VACATURE(S) PRODUCTIEMEDEWERKER(S) Bij ons bedrijf in Barneveld bedien jij de machines waarmee wij metaal poedercoaten en verduurzamen. Je levert ieder keer weer vakwerk af voor onze klanten.

Leuke werkplek in een familiebedrijf We leren je veel over poedercoaten en andere technieken

j.hop@hopmetaalconservering.nl 0342 - 410 202

hopmetaalconservering.nl

Bezorgen houdt je in beweging

zaterdag 27 juni 2020 Reformatorisch Dagblad

Puzzels

17

Advertentie

1

2

3

4

5

6

7

8

9 10 11 12 13 14 15 NIEUW! 7

1 9

2 1

3

288 pagina’s

4

4

12

19,95

2

E-book € 14,99

5

5

Ga naar de boekhandel of bestel op www.debanier.nl

10

6

3

7

De oplossing van gisteren

6

8

13

9

Tweelingpuzzel

11

10

Horizontaal: 1 balsem; 6 rebels; 12 mops; 14 lens; 16 tja; 18 ave; 20 öre; 22 ie; 23 tref; 24 eren; 25 up; 26 cup; 28 ter; 30 ego; 31 skai; 34 geur; 36 Italië; 37 maniak.

Verticaal: 2 ama; 3 lo; 4 spiraal; 5 es; 7 el; 8 bezeten; 9 en; 10 LSO; 11 stick; 13 iv; 15 sepot; 17 jeu; 18 aft; 19 eer; 21 rug; 27 pst; 29 eb; 30 era; 32 ka; 33 ii; 34 ga; 35 ui.

Horizontaal: 1 webcam; 6 tempel; 12 neus; 14 Laos; 16 ast; 18 aan; 20 pof; 22 re; 23 park; 24 onyx; 25 of; 26 kca; 28 sou; 30 wie; 31 blos; 34 baba; 36 storen; 37 eirond.

Verticaal: 2 ent; 3 be; 4 curator; 5 as; 7 EL; 8 Magyaar; 9 po; 10 esp; 11 parka; 13 ha; 15 effen; 17 sec; 18 aks; 19 nou; 21 ooi; 27 abt; 29 oi; 30 wan; 32 lo; 33 se; 34 bi; 35 BO.

8

© Persbelangen DL92

© persbelangen

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

Doorloper Horizontaal: 1 militaire insluiting, overvloed, pastille; 2 vioolbouwer, denkbeeldig, hard schot; 3 Italiaans ovengerecht, beugeltje, geschreeuwde leuze; 4 babyledikantje, druk, in het begin; 5 wier, gezwindheid, verdienste; 6 beeld, trek met een net, beschouwing; 7 receptiekamer, boulevard, spijsverteringskanaal; 8 indrukwekkend, gunstig koersverschil, explosief voorwerp;

9 zenuwcel, bijwoord, regelmaat; 10 betaalmiddel, kunstleer, boom, takel.

Verticaal: 1 speelgoed, reiniging; 2 tandglazuur, gesneden edelsteen; 3 tussenstuk, zoogdier, mok; 4 woonlaag, kompasrichting; 5 disselwagen, verhittingsruimte, noodoproep; 6 Wet Inburgering in Nederland (afk.), spelhandeling, goudsmidsgerei;

7 hoogwaardig, paragraaf; 8 echtgenoot, hoenderhok, trichloorethyleen (afk.); 9 ledigheid, tennisterm; 10 zuurdeeg, ijskegel; 11 album, velletje; 12 reclameblaadje, ster; 13 sufferd, bushokje; 14 mager, het roeren van een cocktail, lofdicht; 15 gereserveerdheid, ton.

Sudoku Vul de lege hokjes in met een getal tussen 1 en 9. Gebruik elk cijfer een keer in elke rij, elke kolom en elk vak van 3x3.

Oplossingen sudoku’s vorige keer

★★★

★

1 7

7 6

9

9

2

2

5

2

8 4

1

7

3

4 6

7

7

3

7

5

5

4

9

6

3 3 5

5

4

6

7

2

3

8

1

9

7

3

2

9

1

8

4

6

5

9

8

1

4

5

6

2

3

7

2

6

5

8

9

7

1

4

3

1

9

8

3

4

5

6

7

2

4

7

3

1

6

2

5

9

8

8

1

7

2

3

4

9

5

6

6

2

9

5

7

1

3

8

4

3

5

4

6

8

9

7

2

1

1

8

3

7

4

5

2

9

6

4

9

7

2

6

8

5

1

3

2

5

6

3

1

9

7

8

4

8

2

9

1

5

6

3

4

7

5

6

1

4

3

7

8

2

9

7

3

4

9

8

2

6

5

1

6

7

8

5

9

1

4

3

2

9

4

5

6

2

3

1

7

8

3

1

2

8

7

4

9

6

5

7

8

3

4

2 5

6

6

5

2

5

8

9

6

2

1

4

1 8

2

2

4

9

5 6

1

5

6

1 2

9

3

7

zaterdag 27 juni 2020 Reformatorisch Dagblad

18

Weer

Koele wind ■ Grieta Spannenburg

D

Nederland

Hoogwater

verwachte weersituaties voor morgen © WeerKantoor.com

Morgen Delfzijl 05:54 Dordrecht 10:36 Haringvlietsluizen 08:25 Harlingen 03:49 IJmuiden 09:45 Rotterdam 09:56 Stavenisse 09:50 Vlissingen 08:11

e zuidwestelijke wind gaat de komende dagen een belangrijke rol spelen voor het overheersende weertype. Niet alleen voert deze wind beduidend koelere lucht aan, ook haalt de wind bij tijden f link

uit.

De bescheiden middagtemperaturen tegen het einde van juni kunnen niet voorkomen dat deze maand in de top tien van warmste junimaanden sinds 1901 eindigt. Aan kop gaat juni vorig jaar, met een gemiddelde maandtemperatuur in De Bilt van 18,1 graden. Naar verwachting eindigen we dit jaar op 17,5 graden. De norm bedraagt 15,6 graden. De laatste keer dat we precies op dat klimatologische gemiddelde zaten, was in 2015.

Zaterdag valt een aantal stevige regen- en onweersbuien. Eerst in de westelijke helft van het land, later vooral in alle oostelijke provincies. Er waait een matige tot vrij krachtige zuidwester, die in de avond op de kust bij tijden krachtig, 6 Beaufort, kan zijn.

Langs de oostgrens kan het nog 27 of 28 graden worden, in het westen is het maximaal 24 graden, met in de loop van de dag ruimte voor de zon.

Zaterdagavond en tijdens de nacht naar zondag blijft de wind overal doorwaaien, met aan de kust een straffe bries. In de loop van de nacht koelt het af naar 16 graden.

Zondag wisselen wolken en zon elkaar af. Er passeert een buienlijn, waarachter nog koelere lucht binnenstroomt. De buien zijn over het algemeen licht van aard, dus zonder onweer. In de loop van zondagmiddag neemt de wind af en is het maximaal 20 tot 22 graden. Het is de aangewezen dag om het binnenshuis af te laten koelen, net zoals de nacht die erop volgt. Tegen het ochtendgloren van maandag is het nog maar 11 of 12 graden.

Maandag en de dagen daarna verlopen licht wisselvallig, met vooral maandag vrij lage middagtemperaturen.

16/21 4

Schotse depressie en lagedrukgebied boven Schotland bepaalt een groot deel van de weersituatie in Europa. In een grote cirkel rondom deze depressie draaien namelijk vele buien en wordt tevens koelere lucht het continent opgeduwd.

Zaterdag vallen er door het lagedrukgebied diverse regen- en onweersbuien op de Britse eilanden, in de Benelux, Duitsland, Tsjechië en delen van Polen.

Zondag verplaatst het onweer zich naar het zuiden van Scandinavië en vallen er elders in de noordelijke helft van Europa veelal lichtere regenbuien.

Een andere zone met onweersbuien is de Alpenregio. Zowel zaterdag als zondag ontwikkelen zich daar overdag forse stapelwolken, die tot enkele stevige buien uitgroeien. Het is typisch berg-onweer, dat zich vormt door de combinatie van warme lucht en het reliëf.

Terwijl de thermometer in Engeland op zondagmiddag een schamele 17 tot 20 graden aanwijst, houdt de hitte voorlopig stand in oostelijk Europa.

In Polen liggen de maxima nog rond 30 graden en ook de Duitse hoofdstad, Berlijn, haalt nog wel 27 tot 29 graden In Zuid-Europa is het deze weekwisseling zeer warm. Overal wordt het meer dan 30 graden. In de zuidelijke regio’s van Spanje lijken de maximumtemperaturen zondag richting 39 graden te koersen.

De zomer is daar in volle gang.

23:14 21:09 15:45 22:31 22:36 22:05 20:42

Zon Utrecht

16/21

Den Haag

Arnhem

05:21

22:04

Rotterdam

Luchtdruk

Breda

15/20

Eindhoven

Middelburg

Maan

vandaag

16/22

1008

hPa

13:48 Neerslag

1013

Maastricht 0,5 mm

1

2

4

hPa

>8

Weer in Europa

Verwachtingen Maandag

Dinsdag

Woensdag

Donderdag

temperatuur

temperatuur

temperatuur

temperatuur

temperatuur

min.

21° 12°

max. min.

19° 14°

max. min.

neerslagkans

70%

max. min.

min.

neerslagkans

windkracht

4

windrichting

4

windrichting

windrichting

w zw

zw

22° 13°

80%

windkracht

4

windrichting

max.

40%

windkracht

4

21° 13°

neerslagkans

80%

windkracht

windrichting

19° 14°

neerslagkans

50%

windkracht

w

zw

zonuren

zonuren

zonuren

zonuren

zonuren

6

7

5

7

4

Europa

14° 32° 28° 31° 25° 31° 17° 29° 30° 30° 27° 27° 26° 26° 22° 25° 32° 29° 28° 25° 29° 30°

Aberdeen Athene Barcelona Berlijn Brussel Boedapest Dublin Frankfurt Genève Helsinki Istanbul Kopenhagen Las Palmas Lissabon Londen Luxemburg Madrid Malta Moskou Parijs Rome Wenen

13° 33° 28° 28° 21° 33° 13° 25° 28° 25° 28° 24° 27° 27° 21° 20° 35° 30° 27° 22° 29° 31°

Weer buiten Europa (°C) vandaag morgen

11 11

21 14 27 25 24

21

27

26 27 26

24 13

30

27

28 21 25 17

29

22

29

30 31

33

25

25 27

30

26

26

29 28

29 28 39

33

39

30 28 32

22

(°C)

vandaag morgen

Zondag

max.

01:49

morgen

4 ■ Grieta Spannenburg

Zwolle

16/21

18:05

Amsterdam

neerslagkans

E

Groningen

Leeuwarden

29 42

34

Verwachte weersituatie voor morgen

Los Angeles New York Miami Vancouver Calgary Toronto Willemstad Buenos Aires Lima Mexico-stad Jeruzalem Rabat Lagos Johannesburg Kaapstad New Delhi Singapore Tokio Sjanghai Jakarta Sydney Wellington

21° 29° 35° 14° 16° 25° 32° 13° 18° 25° 27° 22° 28° 17° 18° 44° 31° 29° 26° 30° 15° 14°

22° 33° 36° 16° 15° 25° 31° 13° 18° 24° 28° 22° 27° 16° 16° 45° 31° 25° 25° 29° 16° 13°

zaterdag 27 juni 2020 Reformatorisch Dagblad

Weer

19

Reformatorisch Dagblad Uitgave van Erdee Media B.V. Laan van Westenenk 12, 7336 AZ Apeldoorn Kantoortijden: maandag t/m vrijdag van 8.00 – 16.30 uur.

Directeur: Ir. C. Heutink Hoofdredacteur: Dr. ir. S. M. de Bruijn Directie en Administratie Postadres: Postbus 613, 7300 AP Apeldoorn Telefoon: 055 - 539 02 22 Fax: 055 - 541 22 88 E-mail: directie@erdee.nl IBAN: NL79INGB0000719502 Erdee Media B.V. IncassantID: NL71ZZZ080413960000

Rivier naar de vrijheid tekst Ann H. Gabhart © uitgeverij De Banier, Apeldoorn

Redactie Postadres: Postbus 670, 7300 AR Apeldoorn Telefoon: 055 - 539 02 22 Fax: 055 - 541 22 88 E-mail: redactie@erdee.nl De publicatierechten van werken van leden van een Cisacorganisatie zijn geregeld met Beeldrecht te Amstelveen. Alle auteursrechten en databankrechten ten aanzien van de inhoud van deze uitgave worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze rechten berusten bij de uitgever. Zie Copyright en Voorwaarden Erdee Media BV op rd.nl/copyright. ISSN: 1566-6808 Abonneeservice Postadres: Postbus 613, 7300 AP Apeldoorn Telefoon: 055 - 539 04 98 E-mail: abonneeservice@erdee.nl WhatsApp: 0555390345 Website: abonnement.rd.nl Bereikbaarheid: maandag t/m vrijdag 09.00 - 16.30 uur Telefoon bezorgklachten: 055 - 539 03 45 Bereikbaarheid bezorgklachten: maandag t/m vrijdag 09.00 - 16.30 en 18.00 - 19.00 uur, zaterdag 09.00 uur - 10.00 uur Adreswijzigingen bij voorkeur schriftelijk, twee weken vóór ingangsdatum.

Abonnementsprijzen binnen Nederland (incl. BTW).

RD Compleet Jaarabonnement (incasso): € 34,35 per maand.

Voor meer abonnementsvormen, de bijbehorende (incasso)voorwaarden en informatie over opzeggen zie service.erdee.nl of bel onze abonneeservice Advertentieafdeling Postadres: Postbus 613, 7300 AP Apeldoorn Telefoon: 055 - 539 04 99 Fax: 055 - 542 48 02 E-mail: advertentie@erdee.nl Website: www.erdeeservice.nl/adverteren Bereikbaarheid: maandag t/m vrijdag 08.00 – 16.30 uur Voor advertentietarieven, aanlevertijden en aanlevervoorwaarden zie www.erdeeservice.nl/adverteren.

Schakeltjes kunt u online opgeven via www.schakeltjes.nl.

Reacties op brief onder nummer: Postbus 613, 7300 AP Apeldoorn

44. Toen struikelde ze over een steen en viel. Maar in plaats van dat ze huilde, sloeg ze haar handjes tegen haar jurkje aan en rende weg naar de volgende bloem, of wat dan ook haar aandacht trok. Ze leek vastbesloten om van het leven te genieten, net als haar moeder.

Na een aantal miskramen had Will willen stoppen met proberen een kindje te krijgen. Hij was bereid om een celibatair leven te leiden om Mary af te schermen tegen de pijn, in plaats van op een kindje te hopen en vervolgens helemaal ontredderd te zijn omdat ze een baby niet langer dan enkele maanden kon dragen. Daar wilde Mary niets van weten. Ze was vastbesloten om het bed te blijven delen en bleef bidden om Gods genade. „Als de Heere de onvruchtbare Hanna een kindje gaf en Sara op hoge leeftijd nog een zoontje, dan kan Hij ook onze vurige gebeden om een kindje verhoren”, had Mary tegen hem gezegd.

Hij wilde haar graag geloven en Mary graag in zijn armen houden. Toen was hun gebed verhoord, maar tegen welke prijs? Dat kon Hazel niet begrijpen. Dat hij een prijs betaalde, elke keer als hij naar zijn en Mary’s kindje keek.

Hazel was boos op hem. Dat probeerde

ze te verbergen, maar ze was zijn zus. Hij kende haar door en door. Maar hij kon de weg waarvan zij vond dat hij die moest gaan niet betreden. „Ik zal haar niet vergeten.” Toen hij dat tegen Hazel had gezegd, wist hij niet zeker of hij dat over Mary of over Willeena zei.

Hazel moest dat hebben aangevoeld, want ze fronste haar wenkbrauwen diep toen hij verderging. „Ik zal geld sturen en terugkomen voor een bezoek. Springfield is maar een paar uur hier vandaan.” „Een kind van haar leeftijd vergeet dingen snel.” Hazel sprak de woorden zachtjes uit, terwijl ze haar blik over het kind liet glijden. „Je weet dat ik moet gaan waar de Heere mij leidt.” Hij probeerde deze woorden zo dapper mogelijk uit te spreken. Alsof de Heere had gezegd: „Sta op en ga naar een nieuwe plaats.”

Hazel beantwoordde zijn starende blik en geloofde niet wat hij zei. Dat was het probleem met zussen. Die accepteerden geen leugens. Na een moment stilte zei ze: „Mijn Andrew kan jou in haar hart vervangen.” „Dan is dat wat de Heere wil.” Dit keer wist hij dat de woorden de waarheid waren. Hij gaf zijn kind op. Voor hun beider bestwil.

Maar het voelde niet goed toen hij het

meisje, zijn eigen dochter, optilde en haar aardachtige geur opsnoof. Ze giechelde in zijn oor en hij slikte zijn tranen weg. Hij zei tegen zichzelf dat het goed was wat hij deed. Om welke reden dan ook.

Dat zei hij ook nu weer tegen zichzelf. De Heere kon iemands zwakste pogingen ten goede keren. Dat geloofde Will. Of dat had hij ooit geloofd. Nu wist hij niet zeker wat hij geloofde. Hij wilde graag vertrouwen.

Hij moest vertrouwen. Hij moest gebeden opzenden, ook als zijn hart leeg voelde.

Hij moest blijven geloven dat de Heere zijn hart ooit weer zou vullen.

De kerk hier in Springfield verdiende een dominee die meer deed dan alleen de juiste woorden spreken. De mensen die in de kerkbanken zaten en hem met een glimlach welkom heetten verdienden het dat hij zijn best deed. Nee, ze verdienden het beste van de Heere, door hem heen. Misschien, als hij door bleef lopen, het Woord bleef lezen, zijn knieën bleef buigen om te bidden, zou de Heere zijn geest vernieuwen. Zijn roeping hernieuwen. Want zonder zijn roeping had hij niets meer over.

Will ging achter zijn bureau zitten en las de psalm opnieuw door. Hij zou studeren en een preek voor de mensen maken. Hij zou elke zondag blijven preken.

(Inhoudelijke) klachten over advertenties kunnen gemaild worden naar advertentie@erdee.nl Internet- en archiefdiensten Het Reformatorisch Dagblad is ook online te raadplegen via www.rd.nl. Het complete archief vindt u ook op www.digibron.nl.

Overige websites: www.kerktijden.nl, www.erdeevacature.nl, www.puntuit.nl, www.tijdenplaats.nl.

Volg ons ook op Facebook, Twitter , Google+ of Pinterest.

Diversen Stichting Reformatorische Publicatie (SRP), IBAN NL46INGB0653062362 Stichting Draagt Elkanders Lasten (DEL), IBAN NL67INGB0002970700 Het Reformatorisch Dagblad is een onderdeel van Erdee Media Groep (EMG): EMG legt van abonnees gegevens vast voor de uitvoering van de (abonnee)overeenkomst en om u te informeren over producten en diensten van EMG. Voor meer informatie over ons privacybeleid en algemene voorwaarden zie www.erdeeservice.nl/privacy en www.erdeeservice.nl/algemenevoorwaarden.

Voor alle in deze uitgave genoemde toekomstige data geldt Deo volente.

Verraad in Haarlem

Naar de dierentuin

tekst Judith Janssen, beeld Roelof Wijtsma © uitgeverij Mozaïek Junior, Utrecht

tekst Geesje Vogelaar-van Mourik, beeld Jacob Pasterkamp © uitgeverij De Banier, Apeldoorn

80. Al snel drong tot Teun door dat dit een plek was om van je Joodse uiterlijk af te komen, een nieuwe identiteit te krijgen. Hij volgde met bewondering de handelingen van tante Kees en dacht aan de verhalen van de onderduikers toen hij hier gelogeerd had. „Wat een geweldige tante heb je toch, dat ze dit allemaal doet en kan.” Hij had het willen f luisteren, maar zijn keel deed nog steeds pijn van het harde fietsen. Er kwam een vreemd raspend geluid uit zijn mond. „Oh, nee.” Tante Kees had hem gehoord. „We hebben een geweldige God, Hij geeft ons de kracht”, zei ze vastberaden.

37. „Mooi, dan gaan we gauw naar huis”, zegt de chauffeur. „Dan kunnen jullie alles thuis vertellen.” „Kinderachtig”, zegt Bram.

Hij schopt tegen de stoel van Tess.

Ja, ik kies voor 13 weken zesdaags RD en machtig het RD om het bedrag van € 24,95 per maand van mijn bankrekening 13 weken af te schrijven.

24,95 p.m.

Naam: Adres: Postc.: Plaats: Tel.: E-mail: IBAN: Handtekening:

Stuur deze bon naar: Reformatorisch Dagblad, Abonneeservice, Antwoordnummer 92, 7300 AB Apeldoorn.

U heeft de afgelopen 18 maanden geen (proef) abonnement op het RD gehad. Zie www.erdee service.nl voor de abonnementsvoorwaarden.

Reformatorisch Dagblad

Teun zweeg. Hij voelde de envelop in zijn jaszak en dacht aan Lieze. Wie nou precies wat deed, maakte hem niet zoveel uit. Als het maar goed kwam met zijn zusje.

Een blond meisje met een kort, jongensachtig kapsel en een bril keek beduusd in het spiegeltje dat tante Kees omhoog hield. „Vanaf nu heet je Jansje

Smit. Vanavond word je naar je nieuwe adres gebracht.”

Het meisje veegde een traan van haar wang en bedankte tante Kees. „Kom, we gaan naar boven.”

Tante Kees legde een arm om het meisje heen. „Opruimen doen we straks wel weer.” Met een strenge blik keek ze Anna en Teun aan. „En jullie zijn dit alweer vergeten, nietwaar, kinderen?” „Wees maar een beetje voorzichtig”, zei tante Kees, nadat ze het briefje had gelezen. „Het lijkt me verstandig dat je Lieze voorlopig even binnenhoudt. We zullen iemand van de groep vragen om Gerrit in de gaten te houden. We moeten ook weten of hij een gevaar is voor de Béjé.”

Teun knikte en rilde even. Ja, daar had hij nog niet eens aan gedacht.

Tante Kees keek ernstig. „Ik denk dat Gerrit bluft. In Duitsland is het wel gevaarlijk voor gehandicapten, maar ik heb er in ons land nog niet over gehoord.”

„We zijn er”, zegt de chauffeur. „Ze staan al te wachten!” zegt Tess. „Ik zie mama!” roept Jess.

De juf staat op en loopt naar voren. „Meneer, bedankt voor het rijden.” „Graag gedaan, hoor”, lacht de chauffeur. „Zulke kinderen wil ik nog wel een keer in de bus. Bedankt dat jullie

zo rustig waren.” „Goed gedaan, jongens en meisjes. We gaan nu de bus uit”, zegt de juf. „Dan gaan we naar de klas om te danken.

Daarna mogen jullie naar je vader en moeder.”

Alle kinderen pakken hun spullen.

De deuren van de bus gaan open. „Wie het eerst in de klas is!” roept Tess.

Ze rent al over het plein naar de ingang van de school.

Bram komt langzaam overeind. Jess en Koen kijken door het raam. „Ik zie mijn moeder niet staan”, zegt Koen. „Ze is er heus wel.”

WIJ HEBBEN UW STEUN HARD NODIG

PUZZEL MEE & WIN!* In Nederland weten we wat beperkte bewegingsvrijheid inhoudt, maar dit is nauwelijks vergelijkbaar met de straffe maatregelen in Bethlehem. En dat gold ook voor “House Jemima”, een christelijk tehuis voor Arabische kinderen en jongvolwassenen met een verstandelijke of meervoudige handicap. Dat gevesigd is op een heuvel tussen Jeruzalem en Bethlehem in het dorpje Beit Jala.

Na de eerste besmeingen met het coronavirus in Bethlehem heet men direct een strenge lockdown ingevoerd. Dit had grote gevolgen voor Jemima. De hekken van het terrein gingen op slot. Enkele personeelsleden waren bereid om steeds een week in Jemima te werken en te slapen. De vaste bewoners moesten binnenblijven. We zijn dankbaar dat alle bewoners, de kinderen van de dagaciviteiten en het personeel gezond zijn gebleven.

n na, In Nederland zijn, op enkele digitale aciviteite ten mark en alle presentaies, zangavonden, beurzen door plotseling silgelegd. Helaas derven we daar

WOORDZOEKER

- Streep de gegeven woorden weg. De woorden zijn horizontaal, verticaal, diagonaal en achterstevoren te vinden. Vul de overgebleven letters in de vakjes in.

L

S

J

E

J

E

R

U

Z

A

L

E

M

K

F

O

O

R

U

C

H

A

M

A

T

B

M

I

M

I

N

N

O

C

B

J

A

L

A

E

I

N

M

U

U

A

D

N

H

A

E

Ë

Z

T

D

D

,

O

Z

D

I

E

E

R

C

A

W

H

O

E

D

F

E

I

L

P

V

G

I

R

S

L

O

R

R

O

L

J

E

G

O

O

N

S

A

E

S

T

N

H

G

E

L

K

E

L

E

I

T

H

U

E

G

E

E

M

O

E

A

Z

I

D

Z

E

E

H

T

L

A

I

R

T

U

T

E

J

I

M

L

U

B

E

I

M

D

I

S

M

N

G

F

N

K

I

U

N

E

A

S

E

N

L

E

I

E

H

G

S

J

A

W

Z

R

B

M

O

O

L

R

N

O

R

G

K

E

D

A

N

E

G

E

R

Z

B

D

U

P

E

O

R

G

N

I

N

E

P

O

G

A

D

T

?

S

R

E

G

I

L

L

E

W

J

I

R

V

BEIT DUIF EBER JALA ZORG GROEP AUTISME ISRAËL

iale tie Jemima-puzzel. Stuur de oplossing met een dona in en win een reis naar Jemima in Bethlehem!

inkomsten. Doe daarom mee met onze spec

en?

Mogen we op uw steun en bovenal gebed reken

ZINGEN CHRISTELIJK GEZEGEND DAGOPENING OLIJFHOUT KINDERTEHUIS ROLSTOEL SONDEVOEDING

BRINTA HELENA GENADE JEMIMA PIANO MUZIEK LIEFDE LEMUEL

RUCHAMA VRIJWILLIGERS BETHLEHEM BEWONERS JERUZALEM TEDERHEID ZONDAGSSCHOOL

OPLOSSING:

HOOFDPRIJS

Ga naar www.jemima.nl/puzzel en vul de oplossing + een donatie in *Inzenden kan tot en met 15 juli 2020, trekking is op 22 juli door Notaris Van der Heiden. De voorwaarden om mee te doen met deze speciale jemima-puzzel worden vermeld op onze website.

Daar worden ook de prijswinnaars vermeld.

1e PRIJS

Voor 2 personen: retourticket Amsterdam Tel Aviv + logies/ontbijt voor een week in het guesthouse van Jemima in Bethlehem.

Voor 3 personen: Retourvlucht Lelystad - Texel met lunch/ koffie op Texel. U vliegt 2 x 45 minuten en verblijt 1,5 uur op Texel.

2e PRIJS

Voor 4 personen: Een tocht door de Roterdamse havens op de Pannenkoekenboot. Grais pannenkoeken eten.

3e PRIJS

Voor 4 personen: Een bezoek aan de beeldentuin, het zandsculpturenfesijn en een High Tea in Lunchroom de Rozentuin te Garderen.

dewerkendewebsite.nl autocentrumflevoland.nl

www.israelidoedreizen.nl devriesverburg.nl

keuken-bad.nl

middelwateringbouw.nl

WWW.JEMIMA.NL/PUZZEL

essenium.nl

telisraeltravel.nl

www.torendruk.nl