min. 11°, max. 19°
2
Deskundigen: Vrijheid religie niet om zeep helpen.
3
www.refdag.nl
PRIJS PER NUMMER € 1,60 / ZATERDAG € 2,10
DIRECTEUR: IR. B.VISSER − HOOFDREDACTEUR: W. B. KRANENDONK
Grote zorg over bezuinigingen Eleos.
puntkomma
13 Opnieuw gesteggel
Nieuwe machthebbers Libië beginnen strijd om Sirte.
5
vrijdag 16 september 2011, 41e jaargang nr. 142
Vanavond een enkele bui, vannacht droog en enkele opklaringen. Morgen weinig zon en vooral in de westel ke helft van het land geregeld buien.
Hans Eschbach blijft roeping in PKN trouw.
over euro-obligaties.
Buien
Meer weernieuws: Puntkomma pag. 14.
Miljoenennota: Turbotaal in een turbulente tijd
Bewezen de goedkoopste: 8 dagen g Israël Vanaf 759,V
Marcel ten Broeke
Analyse DEN HAAG – De Miljoenennota voor 2012 is geen vrol k verhaal. Wel een reële schets van wat een overheid met een aanzienl ke schuld vermag. Mits het kabinet maar niet trapt in de val van de jaren 30. De noodzaak van bezuinigen zal de Nederlander –hardwerkend of niet– wel onderschr ven. Feit bl ft wel dat het kabinet nu niet bepaald een prettig moment gekozen heeft om een reep van 18 miljard euro weg te sn den uit het Nederlandse staatswaterhoofd. Als uit de gisteren –op amateuristische w ze uitgelekte– r ksbegroting íéts bl kt, dan is het wel dat de vooruitzichten voor volgend jaar uiterst somber z n. Als het een beetje meezit, perst de economie er een mager plusje uit van 1 procent: te laag om vrol k van te worden, maar ook weer te hoog om tot
Groningen niet berispt om trouwambtenaren
wanhoop te vervallen. Duidel k is dat in ieder geval van de consument weinig verwacht hoeft te worden. Die kr gt volgend jaar –en dat is dan voor het eerst sinds de jaren 80– voor het derde jaar op r een achteruitgang in koopkracht voor de kiezen. De p n in de portemonnee bedraagt gemiddeld 1 procent, hoofdzakel k doordat de pr zen (in atie) sneller st gen dan de lonen. Daarmee raapt de Nederlander volgend jaar nog steeds de scherven die in 2008 en 2009 door het uitbreken van de mondiale kredietcrisis z n ontstaan. Dat dit een klap was die in de recente geschiedenis z n weerga niet kent, bl kt nog eens duidel k uit deze Miljoenennota: pas eind volgend jaar bereikt de Nederlandse economie weer het niveau van vóór de kredietcrisis. Een ongekende standstill van vier jaar, waarin de economie per saldo niet van z n plek kwam, als ware Nederland een levend standbeeld.
eigenl k te veel gehad. Lastig is wél dat gezonde overheids nanciën vr moeil k te realiseren z n met een stagnerende en broze economie en uiterst instabiele nanciële markten. Nederland moet het de komende t d meer dan ooit hebben van z n open economie, maar meer dan ooit staan de seinen voor de mondiale economie op rood door de schuldencrisis in Europa. Daarom geldt voor volgend jaar b alle voorgespiegelde c fers óók meer dan ooit: alles onder voorbehoud. Als Griekenland tuimelt, leningen niet meer terugkomen en een keten van negativisme een domino-effect in gang zet, verandert de stand van zaken onmiddell k. Wil het kabinet dan z n eigen stikte begrotingsregels nog nakomen, dan zal er voor miljarden extra moeten worden bezuinigd, zo bec fert het Centraal Planbureau (CPB) in de Macro-economische Verkenning (MEV), die jaarl ks aan de Miljoenennota zit vastgeniet.
Stijging/ daling in %
Actieven -1,5
Alleenverdiener met kinderen modaal
DEN HAAG – Minister Van B sterveldt van Onderw s is niet van plan om de gemeente Groningen op de vingers te tikken. De stad verlengde de contracten van enkele ambtenaren van de burgerl ke stand niet omdat z gewetensbezwaren hebben tegen het sluiten van zogeheten homohuwel ken.
Meerderheid Kamer achter pensioenakkoord
■ Juist nu wat hulp van de staat welkom is, moet die het laten afweten
weer recht te trekken. „De buffers z n op”, schr ft minister De Jager van Financiën beslist. „De rekening kan niet kosteloos bl ven worden doorgeschoven naar toekomstige generaties.” Er moet dus bezuinigd worden en dat het kabinet daarin „duidel k en standvastig is”, spat af van de 353 pagina’s. W zullen het solide beeld dat de nanciële wereld van ons heeft met hand en tand verdedigen; dat verhaal. Geen misverstand: „Het kabinet zal het regeerakkoord onverkort uitvoeren en de begrotingsregels handhaven.” Het is turbotaal in een buitengewoon turbulente t d. Voor het eerst in meer dan veertig jaar zullen de overheidsbestedingen de groei daarom komend jaar niet stuwen, maar drukken. Dat zegt tegel kert d veel over het schatkistbestuur in het verleden. En laat dat dan meteen een schrale troost z n: de groei die we gaan missen, hebben we in de achterliggende decennia, met dank aan de overheid,
Koopkracht in 2012
Redactie politiek
Dat bl kt uit de antwoorden op schriftel ke vragen van de Tweede Kamerleden Van der Staa (SGP) en Slob (ChristenUnie) die de bewindsvrouw gisteren naar de Kamer stuurde. Van B sterveldt, die politiek verantwoordel k is voor homo-emancipatie, stelt dat gemeenten praktische oplossingen moeten vinden voor ambtenaren die geen homohuwel ken willen sluiten. Groningen „l kt” daar niet voor te kiezen. Of de uitkomst van de belangenafweging die de gemeente heeft gemaakt in deze gevallen, gerechtvaardigd is, daarover moet de rechter zich volgens de minister uitspreken. SGP-fractievoorzitter Van der Staa is teleurgesteld over het antwoord. H adviseert de betrokken Groningse ambtenaren de kwestie aan de rechter voor te leggen.
Precies op het moment dat een beetje hulp van de staat nu weer welkom is, moet die het laten afweten. Dat komt vooral doordat de overheid, toen de crisis in 2009 haar hoogtepunt bereikte, als een stootkussen voor haar burgers is gaan liggen. Die leden daardoor weinig p n. Sterker: de koopkracht steeg in dit absolute crisisjaar (waarin de economie kromp met 3,5 procent) zelfs met b na 2 procent. Gevolg was wel dat de staatsschuld ontplofte van 45 procent in 2009 naar 65 procent komend jaar. Het kabinet-Rutte ziet het daarom als z n hoogste doel om de overheids nanciën
Alleenverdiener met kinderen 2x modaal
-2 0
Tweeverdieners modaal + 1/2 modaal met kinderen
-0,75
Tweeverdieners 2x modaal + 1/2 modaal met kinderen
0
Tweeverdieners modaal + modaal zonder kinderen
-1
Tweeverdieners 2x modaal + modaal zonder kinderen
-0,5
Alleenstaande minimumloon
-0,25
Alleenstaande modaal
-1,5
Alleenstaande 2x modaal
-1
Alleenstaande ouder minimumloon
-0,25
Alleenstaande ouder modaal
Inactieven -1,5
Sociale minima paar met kinderen Sociale minima alleenstaande
-1,25
Sociale minima alleenstaande ouder
-1,25 -0,5
AOW, alleenstaand AOW
-0,75
Redactie economie
Dat bleek afgelopen nacht b een Kamerdebat over het pensioenakkoord. Om een Kamermeerderheid achter z n plannen te kr gen, had de bewindsman steun van de PvdA nodig. Kamp kwam de sociaaldemocraten tegemoet met een aantal toezeggingen. De bal ligt nu b de FNV, die maandag stemt over de plannen. De twee grootste bonden binnen de vakcentrale, Abvakabo en FNV Bondgenoten, z n tegen de pensioenplannen van Kamp. Het nieuwe pensioenakkoord vereist een stevig toezichtkader. Dat stelde De Nederlandsche Bank (DNB) gisteren. De nieuwe afspraken leggen de risico’s meer dan voorheen b de deelnemers in pensioenregelingen, signaleert DNB. „Daarom is toetsen op houdbaarheid van het stelsel nodig”, aldus de centrale bank. Zie ook pag. 13.
AOW, paar AOW
-1
AOW, paar AOW + 10.000 euro
-1
©RD, Thijs van Daalen en Corné van der Horst− bron: Begroting Sociale Zaken en Werkgelegenheid
bruto modaal inkomen in 2012: 33.000 euro
DEN HAAG – Alleenverdieners betalen in 2012, als gevolg van de bezuinigingen van het kabinet, meer dan anderen het gelag. Dat bl kt uit de zogeheten koopkrachtplaatjes voor Prinsjesdag die het kabinet gisteren openbaar maakte. Vooral werkende alleenverdieners met een middeninkomen merken de gevolgen van de economische crisis en van het kabinetbeleid. Deze kostwinners leveren gemiddeld 2,25 procent aan koopkracht in. Dat betekent dat z er maandel ks zo’n 100 euro bruto op achteruitgaan. Dit komt vooral door de afbouw van de zogeheten overdraagbare hef ngskorting van een niet-werkende partner aan een kostwinner. Kostwinners die minder dan 33.000 euro per jaar verdienen, gaan er tot ruim 50 euro per maand op achteruit. Alleenverdieners die meer dan 65.000 euro verdienen, verliezen gemiddeld 1,5 procent aan koopkracht. Dat is minimaal 80 euro per maand. In de somberste Miljoenennota van de laatste decennia schr ft het kabinet dat burgers dit en het komende jaar op alle fronten minder te besteden hebben. „Door de opgelopen staatsschuld is de ruimte om nieuwe klappen op te vangen afgenomen”, stelt minister De Jager van Financiën in de begroting die gistermiddag per abuis al openbaar kwam. „De buffers z n op. We kunnen de rekening niet bl ven doorschuiven naar toekomstige generaties.” Zo daalt de koopkracht volgend jaar gemiddeld met 1 procent, st gt de werkloosheid naar
inflatie, die naar verwachting uitkomt op 2 procent. Wanneer de eurocrisis nog ernstiger wordt of Amerika opnieuw in een recessie terechtkomt, zal het bezuinigingsmes nog dieper moeten snijden dan de 18 miljard die de komende jaren moet worden ingeleverd. Rutte en zijn ministers verwachten dat er dan 5 miljard extra moet worden gevonden om de kwaal enigszins te kunnen bestrijden. Wie deze scenario’s even op zich laat inwerken, beseft al snel dat de tijden in economisch opzicht zwaar zijn. Daarover zijn de Haagse politici het ook wel eens. Eigenlijk betwist niemand die analyse van het kabinet. Over de remedie is men het echter bepaald niet eens. Het kabinet denkt in termen van bezuinigingen en heeft als belangrijk doel de staatskas weer
op orde brengen. Vandaar: bezuinigen en nog eens bezuinigen. Vanuit de oppositie wordt gepleit voor het creëren van werkgelegenheid en heeft men vooral de belangen van de buren van Henk en Ingrid op het oog. Zij mogen er niet op achteruit gaan. De villabewoners en Mercedesrijders moeten maar de klappen opvangen. Dat er verschil in visie bestaat, is op zich niet erg. Onthutsend is wel de manier waarop in deze moeilijke tijden politiek wordt bedreven. Wie de premier neerzet als „lastenkampioen” (Pechtold) of „sloper van de economie” (Roemer) om daarmee zijn eigen politieke partij te profileren, moet zich afvragen of hij werkelijk de belangen van land en volk dient. Wanneer leiders van oppositiepartijen zich opmaken om komende week tijdens
Zie ook pag. 3, 8 en 9. A refdag.nl/prinsjesdag2011
405.000 mensen, gaan de lasten omhoog met 3,5 miljard euro en daalt de kinderb slag. Het kabinet wil de kinderb slag verlagen met gemiddeld 35 euro per kind. Door deze bezuiniging wil de regering geld vr spelen voor koopkrachtreparatie via het kindgebonden budget voor ouders met een lager of modaal inkomen (ongeveer 33.000 euro). Uit de gisteren gepubliceerde begroting van Sociale Zaken bl kt dat het kindgebonden budget b het eerste kind in een gezin verhoogd wordt met 50 euro. Het extraatje st gt b het tweede kind met 6 euro. Tegel kert d wordt er bezuinigd op het kindgebonden budget. Zoals al eerder aangekondigd wordt deze steunmaatregel geheel afgeschaft voor derde en volgende kinderen in een gezin. In de Tweede Kamer worden, met name door de SGP, echter initiatieven genomen om het kindgebonden budget wel degel k ook voor grotere gezinnen te handhaven. Om de koopkrachtdaling voor lagere inkomens te beperken, laat het kabinet het hoogste belastingtarief van 52 procent eerder ingaan. Burgers hebben hier maximaal 15 euro nadeel van. Verder gaat het eigen risico in de zorg met 50 euro omhoog. Niet alleen voor huishoudens, ook voor het bedr fsleven gaan de lasten volgend jaar fors omhoog. Volgens het Centraal Planbureau komt de lastenverzwaring voor ondernemingen netto uit op 3 miljard euro. B na een jaar geleden zei Rutte nog dat de lasten voor het bedr fsleven over de hele regeerperiode gel k zullen bl ven. Maar het is de vraag of het kabinet deze belofte nu nog kan nakomen.
beter-uit.nl b
Samen naar school SOFIA (ANP/DPA) – Onder de leerlingen die gisteren in het Bulgaarse Gabrovo voor het eerst naar school gingen, was ook een 78-jarige man. Toen h een kind was, hadden z n ouders niet genoeg geld om hem naar school te laten gaan. Nu wil h alsnog leren schr ven, lezen en rekenen, aldus staatspersbureau BTA. Apostol Stojanov heeft z n eerste letters al geschreven.
Man gepakt met bij GBS gestolen Bijbels DRIEL – Een 34-jarige man uit Driel is gisteren aangehouden omdat h 181 gestolen B bels op internet probeerde te verkopen, aldus de politie vanmorgen. De B bels waren in 2008 al ontvreemd b de Gereformeerde B belstichting in Leerdam. Na een tip maakte de politie een afspraak met de man en vond b hem de gestolen B bels.
„Kairosdocument theologisch zwak” AMSTERDAM – Het zogenoemde Kairosdocument is theologisch zwak, aldus oudtestamenticus prof. dr. Eep Talstra gisteren t dens een congres aan de Vr e Universiteit. „Hoeveel respect ik ook voor de Palest nse opstellers heb, als dit stuk een scriptie was, had ik die afgewezen.” Zie ook pag. 2 en 4.
„Westers
geld indirect naar terroristen”
DEN HAAG – De Palest nse Autoriteit verstrekt maandel ks een riant salaris aan terroristen in Israëlische gevangenissen. De Joodse onderzoeker Itamar Marcus noemt dit „zeer bedenkel k” en w st erop dat westerse landen er indirect aan meebetalen. „Geen enkele regering zou dit moeten willen.” Zie ook pag. 3.
Gesprekken over Deense coalitie gestart KOPENHAGEN – De winnares van de parlementsverkiezingen in Denemarken van gisteren, de sociaaldemocratische Helle Thorning-Schmidt, is vandaag begonnen met on-derhandelingen om een regeringscoalitie te smeden. Ze streeft naar een linkse coalitie. Zie ook pag. 5.
Strenger toezicht op energienota DEN HAAG – De Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) gaat strenger controleren op de kwaliteit van energienota’s van energiebedr ven. Zo worden leveranciers door de kartelwaakhond verplicht om meetstanden op te vragen en daadwerkel k te controleren. Zie ook pag. 13.
Ja, ik neem een abonnement op het Reformatorisch Dagblad
Saamhorigheid noodzakelijk Al jaren wordt het geroepen. Bedrijfsleven en burger zullen gaan merken dat het economisch niet goed gaat. De Miljoenennota, die gisteren op een knullige manier uitlekte, maakt duidelijk dat komend jaar iedereen in zijn eigen portemonnee de pijn echt zal gaan voelen. Echt verrassend is dat niet. De financieel-economische omstandigheden zijn in de achterliggende maanden sterk verslechterd. De staatsschuld explodeerde, de zorgkosten lijken niet te remmen en de eurocrisis trekt diepe sporen. Het kon daarom niet uitblijven dat de broekriem nog enkele gaatjes moet worden aangehaald. De boodschap van het kabinet is: de kosten voor het bedrijfsleven zullen stijgen, de koopkracht van de burger daalt en de verwachte loonstijging zal geheel teniet worden gedaan door de
Het CPB merkt daarom b de overheidsplannen subtiel op dat de Grote Depressie van de jaren dertig heeft geleerd dat in crisist d op de rem trappen de p n niet alleen heviger maakt, maar h ook langer aanhoudt. Het planbureau bepleit in zo’n situatie –naast extra stimuleringsuitgaven– voor maatregelen die de overheids nanciën juist op de langere term n verbeteren, zonder op korte term n de economie te traineren, zoals hervorming van de arbeidsmarkt, het pensioenstelsel, de zorg en de hypotheekrenteaftrek. Naast de onlangs door premier Rutte uitgesproken wens om „de staatsschuld te killen”, zou het kabinet daarmee meteen invulling kunnen geven aan het tweede hoofddoel uit de Miljoenennota: het bevorderen van het groeivermogen van de Nederlandse economie.
Alleenverdiener het meest geraakt door bezuinigingen Redactie politiek
AOW, alleenstaand AOW + 10.000 euro
DEN HAAG – Een meerderheid van de Tweede Kamer staat achter het pensioenplan dat minister Kamp van Sociale Zaken deze zomer met werkgevers en vakbonden sloot.
En dat zal niet alleen economisch gezien tot reuring leiden, maar ook politiek. Immers, PVVleider en gedoger Wilders zal er niet over peinzen om Henk en Ingrid opnieuw met bezuinigingen te tarten vanwege ‘Athene’. „Had maar naar ons geluisterd”, zal z n mantra z n, „dan waren we nooit aan het redden van die Grieken begonnen.” Gevaarl k is ook dat het kabinet gedwongen zou kunnen worden, midden in een crisis extra te saneren, terw l ook een groot deel van de 18 miljard aan bezuinigingen die reeds gepland waren, komend jaar z n weerslag kr gt. Door in het economisch slechte t van 2009 juist niet te bezuinigen, ving de overheid de klappen van de vorige crisis op, waardoor de schade (onder meer op de arbeidsmarkt) beperkt bleef. Door volgend jaar vast te houden aan alle geplande en mogel k zelfs extra bezuinigingen, maakt de overheid de klap b een nieuwe crisis spiegelbeeldig juist een tikkeltje zwaarder.
de algemene beschouwingen een wig te drijven tussen Wilders en de coalitie moeten zij beseffen een groot risico te nemen. Met een kabinetscrisis is ons land zeker niet gediend. De partijleiders lijken op een team artsen dat rond een doodzieke patiënt staat. Over de kwaal zijn de dokters het eens, maar over de therapie niet. Maar het overleg dat ze voeren, wordt gedomineerd door onderlinge jaloezie en carrièredrang. Intussen gaat de constitutie van de patiënt met het kwartier verder achteruit. Het is een groot goed dat we in ons land een democratie hebben. Historisch gezien is dat de beste staatsvorm. Maar de geschiedenis heeft bewezen dat een democratie juist in tijden van crisis ten onder kan gaan als onderlinge verschillen de noodzakelijke saamhorigheid tussen partijen blokkeren.
Proefabonnement van 4 weken € 12,–. Vier weken voor € 12,– en aansluitend een doorlopend abonnement: incasso* doorlopend abonnement met jaarbetaling € 285,–** doorlopend abonnement met maandbetaling € 23,95**
bewogen en betrokken
Stuur de krant naar: Naam: Adres: Postcode/Plaats: Tel.: E-mail: Bankrekeningnummer: Handtekening: Reformatorisch Dagblad, Abonneeservice, Antwoordnummer 92, 7300 AB Apeldoorn * prijzen factuur en abonnementsvoorwaarden: zie colofon ** deze tarieven gelden t/m 30 september 2011