ΑΠΟΘΗΚΗ ΝΟ.9 Ιστορικό αποτύπωμα της αύρας των ανθρώπων που πέρασαν
10 ΧΡΟΝΙΑ
ΕΘΝΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΘΡΑΚΗΣ
Τεύχος 8, Ιούνιος 2013 - www.emthrace.org/apothiki9
2
Αποθήκη Νο 9 - Τεύχος 8, Ιούνιος 2013
Λειτούργημα και μουσειακή αγωγή
Λ
ειτούργημα λέξη ευρέως γνωστή και συχνά με θράσος, ιδίως στις μέρες μας χρησιμοποιημένη. Ατυχώς, δίκαια χαρακτηρίζει το έργο μόνο μικρής μερίδας ανθρώπων, οι οποίοι όντες εξαιρέσεις επιβεβαιώνουν τον κανόνα της κακοποίησης της. Παρασυρμένοι λίγο πολύ όλοι μας από τo γενικότερο πνεύμα των προηγούμενων δεκαετιών αναζητήσαμε ιδιοκτησία πάνω σε καθετί που θα μπορούσε να ονομαστεί κεκτημένο. Αργά αλλά σταθερά ικανότητες αλλά και γνώσεις που σε παλαιότερες εποχές ο κάτοχος τους ένιωθε την υποχρέωση διάθεσης τους στην κοινωνία, για αυτό και ένιωθε να ασκεί λειτούργημα, έγιναν μέσο στυγνής χρηματοοικονομικής συναλλαγής. Έτσι όμως εκτός από τον εαυτό μας χάσαμε και τον λειτουργικό ορισμό εννοιών πάνω στις οποίες βασίσθηκε η κοινωνική συνοχή. Πολλοί «ξέχασαν» οτι κάθε λειτούργημα αποτελεί την εκμετάλευση της συσσωρευμένης γνώσης, του κόπου και των θυσιών που έγιναν από τους προγενέστερους. Είναι επομένως λειτούργημα η «δανεική» χρήση της γνωστικής παρακαταθήκης του ανθρώπινου είδους πάνω σε κάθε επιστημονικό, καλλιτεχνικό ή άλλο πεδίο και όχι εμπόρευμα στο ράφι του μαγαζιού τους που κοστολογούν όσο θέλουν. Ως φορέας της γνώσης αυτής ο εκάστοτε «λειτουργός» δεν είναι παρα μόνο επικαρπωτήςδιαχειριστής της και η συνειδητοποίηση αυτού απο μόνη της επιτάσσει την σεμνότητα του. Αμοιβή και σεβασμός του αξίζουν σε ευθεία αναλογία με τον βαθμό που σεμνά υπεύθυνα και με συνείδηση της ολιγότητας του διαχέει την γνώση της οποίας είναι φορέας στους συνανθρώπους του. Αυτά επειδή η επαγγελματική-συντεχνιακή έπαρση
ειδικά στις μέρες μας περισσεύει. Ίσως τελικά και για αυτό όπως και για άλλα η επιστροφή στο παρελθόν να μην είναι αναχρονισμός αλλά επαναπροσδιορισμός. Ίσως να μπορεί εύκολα και ενδοσκοπικά να συντελεστεί αν μπαίνοντας σε ένα μουσείο συλλάβουμε μέσα από την αντανάκλαση τους στα εκθέματα τον συσσωρευμένο μόχθο και την ανθρώπινη προσπάθεια. Την προσπάθεια που πολύ αργά και επίπονα συσσώρευσε την γνώση για να κάνουμε εμείς σήμερα τις δουλειές μας εύκολα. Ίσως τέλος να είναι καλό να φέρουμε και τα παιδιά στους χώρους αυτούς. Η προηγούμενη συνειδητοποίηση θα είναι το ιδανικό έρεισμα ηθικής για να εδράσουν οι αυριανοί λειτουργοί την επιστημοσύνη τους.. Χριστόφορος Αδαμίδης, Φιλόλογος
ΑΠΟΘΗΚΗ Νο 9 Υπεύθυνος έκδοσης: Αδαμίδης Χριστόφορος. Συντακτική Επιτροπή: Γιαννακίδου Αγγέλα, Γκόγκου Γιαννούλα, Σωκράτους Βαλεντίνα, Κουκμάς Γιάννης. Δ/ΝΣΗ: 14ης Μαϊου 63 • ΤΗΛ.: 2551036663 • e-mail:info@emthrace.org • www.emthrace.org
3
Αποθήκη Νο 9 - Τεύχος 8, Ιούνιος 2013
Παγκόσμια Ημέρα Μουσείων
Σ
τα πλαίσια της Διεθνούς Ημέρας των Μουσείων, 18 Μαΐου 2013, οι επισκέπτες του Ε.Μ.Θ. είχαν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν τα στάδια συντήρη-
σης μιας εικόνας. Καθόλη τη διάρκεια η συντηρήτρια Έλενα Δαγκαλίκα ενημέρωνε το κοινό για τις εργασίες που πραγματοποιεί και έδινε πληροφορίες για το ποιες θα πρέπει να είναι οι πρώτες ενέργειες συντήρησης ενός αντικειμένου.
ΑΡΧΕΙΟ ΘΡΑΚΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ Νέο Ερευνητικό Tμήμα του Ε.Μ.Θ.
Τ
ον Μάιο του 2013 και έπειτα από απόφαση του ΔΣ ιδρύθηκε νέο ερευνητικό τμήμα του ΕΜΘ με την επωνυμία «Αρχείο Θρακικής Λογοτεχνίας» και την ακρωνύμια «Α.Θ.Λ.», το οποίο διέπεται από τον κανονισμό του ΕΜΘ. Συνεργάτες του τμήματος είναι οι Ιωάννης Κουκμάς, Κοινωνικός Ανθρωπολόγος - Μόνιμος Συνεργάτης ΕΜΘ, Ορφέας Γιαννακίδης – Μέλος Διοικητικού Συμβουλίου ΕΜΘ και Θανάσης Κούγκουλος, Δρ. Νεοελληνικής Φιλολογίας. Ο τελευταίος ορίζεται και ως ο επιστημονικά υπεύθυνος του τμήματος. Σκοπός της ίδρυσης του ΑΘΛ είναι η συλλογή, ταξινόμηση, μελέτη και έκδοση αρχειακού, έντυπου και ψηφιακού υλικού για τη διάσωση της θρακικής λογοτεχνίας και γραμματείας, κυρίως του 19ου αιώνα, και την προαγωγή της φιλολογικής επιστήμης με επίκεντρο τον ενιαίο θρακικό χώρο. Ως ενιαίος θρακικός χώρος νοείται η ευρύτερη Θράκη στο πλαίσιο του νέου ελληνισμού, δηλαδή η Δυτική ή Αιγαιακή, η Ανατολική, η Βόρεια και η Νησιωτική, συμπεριλαμβανομένης και της πρωτεύουσας της θρακικής λογιοσύνης, της Κωνσταντινούπολης. Βασικό μέλημα του ΑΘΛ είναι η συγκέντρωση και η μελέτη αυτοτελών λογοτεχνικών εκδόσεων και
η έρευνα εφημερίδων και περιοδικού τύπου (ιδίως της Κωνσταντινούπολης και της Σμύρνης) με θρακική λογοτεχνική ύλη. Ως θρακική λογοτεχνία θεωρείται η λογοτεχνία που γράφεται από τον ελληνισμό της ενιαίας Θράκης ή αναφέρεται στο γεωγραφικό της πλαίσιο. Μερικές από τις σχεδιαζόμενες δράσεις του ΑΘΛ είναι: • Συγκέντρωση αρχείων, χειρογράφων και εντύπων από Θράκες πνευματικούς δημιουργούς ή από δημιουργούς που σχετίζονται με τον ενιαίο θρακικό χώρο, και από τους κληρονόμους των πνευματικών τους δικαιωμάτων. • Ίδρυση σπουδαστηρίου ή κέντρου επιστημονικής μελέτης του αρχειακού και του έντυπου υλικού. • Οργάνωση ειδικής βιβλιοθήκης. • Έκδοση ανέκδοτων και επανέκδοση δυσεύρετων λογοτεχνικών κειμένων. • Συνεργασία με πνευματικούς φορείς της Θράκης, της Ελλάδας και του εξωτερικού για την επίτευξη των στόχων του. • Σχεδιασμός ερευνητικών αποστολών στις εστίες του θρακικού ελληνισμού. • Οργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων, επιστημονικών συνεδρίων, εκπαιδευτικών σεμιναρίων και προγραμμάτων.
4
Αποθήκη Νο 9 - Τεύχος 8, Ιούνιος 2013
Γνωρίζω τον τόπο μου και την ιστορία του
Μια φιλόδοξη προσπάθεια του Σωματείου Φίλων του Ε.Μ.Θ. Επισκεψη στο Θρακικό τείχος και ξενάγηση από τον αρχαιολόγο Σισμανίδη Κώστα
Σ
ε απόσταση περίπου 3χλμ. ΒΔ του Άβαντα (προς Αισύμη) και ΝΑ της οροσειράς της Ροδόπης υπάρχουν δυο χαρακτηριστικά ψηλά και εντυπωσιακά βουνά από την κορυφή των οποίων μπορεί κανείς να δει την Αλεξανδρούπολη και τη θάλασσα. Στην κορυφή τους εντοπίζονται σημαντικά κατάλοιπα θρακικών εγκαταστάσεων 8ου, 7ου. Και 6ου π.Χ. αιώνα. Να σημειώσουμε ότι ο θρακικός πολιτισμός, ο οποίος αναπτύχτηκε στην περιοχή πριν την εγκατάσταση Ελλήνων αποίκων στη θράκη ήταν ιδιαίτερα σημαντικός μολονότι άγνωστος στο ευρύ κοινό. Ένας από τους σημαντικότερους μελετητές του στην Ελληνική Θράκη είναι ο κ. Διαμαντής Τριαντάφυλλος, ο οποίος έσκαψε σημαντικές θέσεις εγκατάστασης και νεκροταφείων των Θρακών στην περιοχή κυρίως της Ρούσας και του Δερείου. Από τα δυο υψώματα, αυτό στο οποίο έγινε η ξενάγηση λέγεται Μποζ Τεπέ και το αμέσως γειτονικό δεξιά Τσεπέλ Καγιάς ( δυστυχώς γνωστά μόνο με τα τούρκικα ονόματά τους), στο οποίο ευελπιστούμε να ξεναγηθούμε στο εγγύς μέλλον. Του Τσεπέλ Καγιάς η επιφάνεια είναι εντελώς βραχώδης, υπάρχουν πάμπολλα και διαφόρων μεγεθών και σχημάτων λαξεύματα που χρονολογούνται περίπου το 700π.Χ. Υπάρχουν π.χ. κατασκευές ως τεράστια σκαλοπάτια, αποκαλούνται σκαλοπάτια των θεών, υπάρχουν λαξεύματα σε σχήμα μεγάλων πιθαριών και κυρίως εκα-
τοντάδες κυλινδρικές και διαφόρων μεγεθών κοιλότητες, που με πρώτη ματιά δεν δημιουργούν συγκεκριμένα σχήματα, υπάρχουν όμως βάσιμες ενδείξεις ότι αποδίδουν τον έναστρο ουρανό και αν αυτό δεν αποτελεί εικαστική απόδοση (πράγμα που μάλλον πρέπει να αποκλειστεί) το πιθανότερο είναι ότι σχετίζονται με κάποιο είδος ημερολόγιο, το οποίο (αν είναι έτσι) θα πρέπει να είναι κατά δυο χιλιάδες χρόνια παλαιότερο από αυτό των Ατζέκων, για το οποίο έγινε τόσος λόγος τελευταία. Καταλαβαίνει λοιπόν κανείς πόσο σημαντικό θα είναι και ως εκ τούτου επιβεβλημένη η ανάγκη συνεργασίας αρχαιολόγων και αστρολόγων. Την Κυριακή του Θωμά, 12 Μαΐου 2013, ύστερα από επιθυμία των μελών του Σωματείου Φίλων και της κ. Γιαννακίδου, επισκεφτήκαμε το πρώτο από τα δύο βουνά, το Μποζ Τεπέ. Πήγαμε με τα αυτοκίνητα μέχρι τα ριζά του υψώματος και στη συνέχεια διανύσαμε την απόσταση μέχρι την κορυφή σε μια πανέμορφη πλαγιά κατάφυτη με βελανιδιές αλλά το σημαντικότερο με κατακόκκινες άγριες παιώνιες. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό αυτοφυές φυτό που η γλυκιά και ήρεμη παρουσία του ξενίζει στο άγριο και ορεινό περιβάλλον, γνωστό με τη λατινική ονομασία reonia peregriniw.Είναι φυτό σπάνιο στον ελλαδικό χώρο. Φτάνοντας στην κορυφή του υψώματος βρεθήκαμε μπροστά σε ένα επιβλητικό πέτρινο
ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ
ΒΑΤΙΤΣΗ Κύπρου 5•Αλεξανδρούπολη•Τηλ.: 25510-26721 & 23512
τείχος το οποίο έχει περίμετρο άνω των 3 χμ., πάχος που ξεπερνά τα 3μ. και στεφανώνει στην ουσία την επίπεδη κορυφή του υψώματος. Με το πέρασμα των αιώνων οι ασβεστόπετρες με τις οποίες ήταν κτισμένο το τείχος έχουν στην πλειονότητά τους διαλυθεί, η γραμμή τους όμως είναι σαφέστατη. Πρόκειται για τον μεγαλύτερο γνωστό περίβολο θρακικού οικισμού απ όσους γνωρίζουμε με δεδομένο ότι τα όρια της αρχαίας Θράκης, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, έπιαναν από τα Καρπάθια μέχρι το Δνείπερο στα βόρεια και έφταναν μέχρι το Αιγαίο πέλαγος. Μέχρι σήμερα δεν έγιναν ιδιαίτερες μελέτες και θα είναι ευτύχημα να γίνουν ανασκαφικές έρευνες. Σισμανίδης Κώστας
5
Αποθήκη Νο 9 - Τεύχος 8, Ιούνιος 2013
Επίσκεψη από τους «Φίλους του Ε.Μ.Θ.» στα Γανόχωρα της Ανατολικής Θράκης, τόπο καταγωγής πολλών συμπολιτών μας (13-04-2013)
Σ
τη βορειοδυτική ακτή της προποντίδας,πάνω στη θάλασσα και με τη ράχη ακουμπισμένη στο Ιερό Όρος, βρίσκονται από παλιά μια σειρά χωριά, σαν κρίκοι νοητής αλυσίδας, τα Γανόχωρα της Ανατολικής Θράκης. Σε αυτά εστιάστηκε το πρωτοποριακό ενδιαφέρον των «Φίλων του Εθνολογικού Μουσείου Θράκης» κι αποφάσισαν, με αναμενόμενα πληθωρική συμμετοχή, να τα επισκεφθούν ελπίζοντας ίσως να προλάβουν κάποια κατάλοιπα-ερείπια, μνημεία της πάλαι ποτέ εκεί παρουσίας και δραστηριότητας των Ελλήνων,που τελικά διώχτηκαν,σκόρπισαν και χάθηκαν μαζί με τον υπόλοιπο Ελληνισμό της Ανατολικής Θράκης. Μαζί τους πολλοί συμπολίτες με καταγωγή από την εν λόγω περιοχή, αλλά και κάποιοι φίλοι από την Θεσσαλονίκη, που άδραξαν την ευκαιρία να δουν από κοντά τους τόπους των παππούδων τους. Η Ανατολική Θράκη μας υποδέχτηκε ηλιόλουστη εκείνο το ανοιξιάτικο πρωινό της 13ης Απριλίου, με τις εύφορες πεδιάδες, τα λίγα χαμηλά βουνά και τα νερά της, που πηγάζουν λες από παντού και τη διαποτίζουν κάνοντας την ομορφότερη και δυνάμει πλουσιότερη. Ο κ. Λυμπεράκης, η κ. Βασιλική Τσακόγλου και η κ. Αγγέλα Γιαννακίδου μετέδιδαν ενδιαφέρουσες γνώσεις της περιοχής με Έλληνες σε συντριπτική πλειοψηφία κάποτε κατοίκους, ξακουστούς για την μόρφωση, τη φιλοπονία, την εργατικότητα, τη θρησκευτικότητα τους, φημισμένους ψαλτάδες, δραστήριους αμπελοκαλλιέργητες, οινοπαραγωγούς, κτηνοτρόφους, κεραμοποιούς κι αγγειοπλάστες που δεν άφησαν χαμένες τις δυνατότητες της περιοχής με τα αργιλοαμμώδη χώματα. Τα δύο λεωφορεία, έχοντας στρίψει νοτιοανατολικά της Κεσάνης προς τα παράλια της Προποντίδας έφθαναν στην ακρογιαλιά, με το Ιερό Όρος να ξεχωρίζει. Σε αυτήν την ακτή, που συνδέεται με φαρδιές κοιλάδες με το βουνό, άκμαζε πριν το 1922 ένα εύρωστο σύνολο χωριών και κωμοπόλεων (Γάνος, Χώρα, Περίσταση, Μηλιό, Στέρνα, Καλαμίτσι, Ηρακλείτσα, Νεοχώρι…) Ο δρόμος παρακολουθεί τη βόρεια ακτογραμμή της Θάλασσας του Μαρμαρά, που σε κάποια σημεία μοιάζει καθαρή -οι ντόπιοι μίλησαν για γα-
λάζιες σημαίες στις παραλίες-, ενώ σε άλλα είναι πορτοκαλόχρωμη από την μόλυνση. Κι έτσι φτάσαμε στο Μηλιό. Ανοιχτή περιοχή, επικλινής πεδιάδα, που κατεβαίνει ως την θάλασσα του Μαρμαρά και ατενίζει τα ομώνυμα νησιά απέναντι, ιδανική για καλλιέργεια αμπέλου και παραγωγή κρασιού. Σύγχρονος ντόπιος επιχειρηματίας,ο Cetin Tas, επιχειρεί φιλόδοξα να ξαναβάλει σε λειτουργία την οινοποιητική δραστηριότητα των Ελλήνων και των συνεταίρων παππούδων του, θέλοντας συγχρόνως να αξιοποιήσει και πολιτιστικά τα λίγα πέτρινα ερείπια της Ι. Μονής Ιωάννου Προδρόμου. Φιλόξενα μας δέχτηκε στο θερινό του κατάλυμα προσφέροντας μας μια γεύση από την ποικιλία των κρασιών του, που φέρουν μάλιστα στον φελλό των μπουκαλιών τους βυζαντινό μονόγραμμα. Το οινοποιείο του στην παραλιακή Χώρα (Hoskoy) στεγάζει ικανοποιητικό αριθμό πήλινων αμφορέων, που περιείχαν και μετέφεραν το ήδη από τα ομηρικά χρόνια εκλεκτό κρασί, που παρήγε η αμπελόεσσα, εύκαρπος και πολύοινος Θραικία γαία. Επόμενος σταθμός ο/η Γάνος, σημερινό Gazikoy, αρχαία πόλη που ίδρυσε ο Βύζας εκ μέρους των Μεγαρέων, όταν στα τέλη του 7ου π.Χ αιώνα έψαχνε στις βόρειες ακτές της Προποντίδας να βρει την καίρια θέση για να θεμελιώσει το Βυζάντιο, την μετέπειτα Κωνσταντίνου Πόλη. Στον Γάνο περάσαμε μπροστά από το παλιό ελληνικό σχολείο και ακολουθώντας το στενό καλντερίμι ανηφορίσαμε προς την ακρόπολη και την παλιά ελληνική συνοικία, μέχρι τη βρύση της μικρής πλατείας. Μελαγχολική η εικόνα των θλιβερά ερειπωμένων σπιτιών, που ωστόσο κατοικούνται από τους ντόπιους. Λίγα μέτρα ακόμα ανάβαση ανάμεσα σε συστάδες από άγριες παιώνιες σε προσδόκιμη άνθηση και η Προποντίδα ανοίγεται πανοραμικά μπροστά μας. Οι Έλληνες επέλεγαν τα ψηλότερα μέρη… Η Περίστασις, παράλια αποικία των Σαμίων, διέθετε πριν έναν αιώνα σχολεία,γυμνάσιο και παρθεναγωγείο για τους 5000 Έλληνες κατοίκους της. Το σημερινό Sarkoy είναι η μεγαλύτερη πόλη στην περιοχή και συγκεντρώνει ίσως τις περισσότερες προοπτικές τουριστικής εκμετάλλευσης, στο πνεύμα πάντα ανάπτυξης
της περιοχής. Ελάχιστα τα ελληνικά ενθυμήματα που υπάρχουν ακόμα στα Γανόχωρα-μισογκρεμισμένα ξύλινα σπίτια, μια-δυο μικρές πλάκες με επιγραφές ή κολόνες εκκλησίας ενσωματωμένες σε νέα κτίσματα, ερείπια ναού, ένα σχολείο. Οι βιαιοπραγίες στη διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων και όλη την επόμενη δεκαετία κατέληξαν στην τελική καταστροφή με απώλεια της Ανατολικής Θράκης για την Ελλάδα, αναγκαστική αποχώρηση των Ελλήνων από τις εστίες τους και την εγκατάσταση μουσουλμάνων, προερχόμενων κυρίως από περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας. Αποτέλεσμα, ελάχιστα πια υπολείμματα της ελληνικής ταυτότητας στα Γανόχωρα. Τελευταίος σταθμός στον δρόμο της επιστροφής μας για την Ελλάδα το αγροτικό Νεοχώρι (Nevsehir), κτισμένο στις πλαγιές του Ιερού Όρους, με μια σειρά από ανεμογεννήτριες να δεσμεύουν την αιολική ενέργεια και τα πουλιά της περιοχής. Ήμερος τόπος, έτσι μάλιστα όπως τον είδαμε φωτισμένο με τα χρώματα της δύσης, ανεκμετάλλευτος ωστόσο, παρά την προφανή ευφορία της φύσης. Η γαλήνη του τόπου με την εικόνα υπανάπτυξης της περιοχής προσθέτουν μια ακόμα πίκρα για το πριν και το τώρα των Γανόχωρων. Ανάμεικτα συναισθήματα κάθε φορά που επισκέπτεται κανείς εστίες πάλαι ποτέ ακμάζοντος Ελληνισμού… λύπη, θυμός, απογοήτευση, περιέργεια αλλά και ακατάσχετη νοσταλγία συλλογικής μνήμης για τόπους προγόνων αγαπημένους. Γιαυτό και περιμένουμε πάντα το επόμενο ταξίδι. Χρύσα Μπαμπούρα-Ψύλλα
6
Αποθήκη Νο 9 - Τεύχος 8, Ιούνιος 2013
Επίσκεψη - ξενάγηση στην Πλωτινόπολη και το Διδυμότειχο
Τ
ην 1η Ιουνίου το Εθνολογικό Μουσείο πραγματοποίησε ημερήσια εκδρομή στο Διδυμότειχο. Σκοπός της εκδρομής ήταν η συνάντηση και η γνωριμία, όλων εμάς που συμμετείχαμε, με την ιστορία της πόλης και της γύρω περιοχής. Η επίτευξη του σκοπού πραγματοποιήθηκε αφ’ ενός με την εξαιρετική ξενάγηση που είχαμε από τον Αρχαιολόγο και υπεύθυνο των ανασκαφών κ. Ματθαίο Κουτσουμανή σε ό,τι αφορά τα ευρήματα του λόφου της Ιεράς Πέτρας, όπου υπήρχε η Πλωτινόπολη, πόλη που κτίστηκε από τον αυτοκράτορα Τραϊανό, ο οποίος και της έδωσε το όνομα της συζύγου του Πλωτίνης και αφ’ ετέρου από την κ. Κλεονίκη Μοσχοφίδου αρχαιολόγο σε ό,τι αφορά τα ιστορικά μνημεία που βρίσκονται μέσα στην πόλη του Διδυμοτείχου. Οι περισσότεροι γνωρίζουμε πως το Διδυμότειχο υπήρξε κατά τον 14ο αιώνα, επί Ιωάννη ΣΤ του Κατακουζηνού, πρωτεύουσα Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Μα η ιστορία της πόλης δεν αρχίζει από αυτό το χρονικό σημείο. Ανασκαφές που γίνονται εδώ και χρόνια στο λόφο της Αγίας Πέτρας, κοντά στη συμβολή των ποταμών Ερυθροπόταμου και Έβρου, έφεραν στο φως ευρήματα από διάφορες περιόδους. Από τα προϊστορικά χρόνια (εργαλεία, στρώμα με πασαλόπετρες), τα ιστορικά χρόνια (νομίσματα και σκεύη καθημερινής χρήσης), τα ρωμαϊκά και πρωτοχριστιανικά χρόνια μέχρι τον 7ο μ.Χ. αιώνα όταν μετά από σεισμό που ισοπεδώνει την πόλη οι κάτοικοι πια την εγκαταλείπουν και δημιουργούν νέο κάστρο στον απέναντι λόφο, τον Καλέ. Εκεί που θα ήθελα να σταθώ ιδιαίτερα είναι τα ευρήματα των ρωμαϊκών χρόνων. Εντύπωση προκαλεί
ένα τεράστιο πηγάδι (μέχρι τώρα η ανασκαφή έχει φτάσει στα 12 περίπου μέτρα αλλά όχι και στον πυθμένα). Σε κάποιο σημείο του πηγαδιού υπάρχει άνοιγμα που οδηγεί σε θάλαμο. Οι αρχαιολόγοι πιστεύουν πως όλο το συγκρότημα έχει να κάνει με την υδροδότηση της πόλης. Δεν είναι γνωστό ακόμη αν αυτό είναι τμήμα ιδιωτικής έπαυλης ή δημόσιο κτήριο. Την παράσταση όμως κλέβουν τα ψηφιδωτά δάπεδα που βρέθηκαν σε αίθουσα του συγκροτήματος. Είναι εξαιρετικής τέχνης και πολύ καλά διατηρημέ-
να με υπέροχα χρώματα. Ψηφιδωτά με πτηνά, φυτά, γεωμετρικά σχήματα αλλά και παραστάσεις θαλάσσιων μορφών κι όχι μόνον. Σημαντικότερο όλων η παράσταση που εικονίζει νεαρό άνδρα που αναδύεται από το νερό ενώ δίπλα του υπάρχει καθιστή μια γυναίκα. Δυστυχώς η παράσταση δεν έφτα-
σε στις μέρες μας ολοκληρωμένη γιατί στα πρωτοχριστιανικά χρόνια χτίστηκε τοίχος που την κόβει βίαια. Φεύγοντας από το λόφο της Αγίας Πέτρας μεταφερθήκαμε μέσα στην πόλη του Διδυμοτείχου, στο τέμενος του Βαγιαζίτ Κεραυνού. Είναι από τα μεγαλοπρεπέστερα τεμένη στην Ευρώπη. Ο χώρος δεν είναι επισκέψιμος εσωτερικά λόγω εργασιών αναπαλαίωσης. Στη συνέχεια ανεβήκαμε στον Καλέ, το λόφο με το Δίδυμο Τείχος. Εδώ υπάρχουν ερείπια που άφησαν στο πέρασμά τους Ρωμαίοι, Βυζαντινοί και Οθωμανοί. Εδώ και ο χώρος που έζησε υπό περιορισμό ο βασιλιάς Κάρολος ΙΒ της Σουηδίας. Επισκεφτήκαμε τους ναούς Αγίου Αθανασίου, του Σωτήρα Χριστού με το εξαιρετικό τέμπλο και την αμφιπρόσωπη εικόνα της Βρεφοκρατούσας Παναγίας από τη μία πλευρά και της Σταύρωσης από την άλλη, τον πολύ παλιό αρμένικο ναό του Σουρπ Κεβόρκ (Άγιος Γεώργιος) που είναι κτισμένος επάνω σε παλαιότερο χριστιανικό ναό καθώς και το ναΐσκο της Αγίας Αικατερίνης του 14ου αιώνα. Ευχάριστη έκπληξη το καινούριο Βυζαντινό Μουσείο που οι πύλες του αναμένεται να ανοίξουν για το κοινό μέχρι το τέλος του χρόνου. Εντυπωσιασμένοι για όλα όσα είδαμε ικανοποιημένοι από όσα αποκομίσαμε από την ξενάγηση αλλά και απογοητευμένοι για τα όσα ακόμη θα μπορούσαν να έρθουν στο φως όμως εξακολουθούν να βρίσκονται καλά κρυμμένα ή έρμαια του χρόνου και των καιρικών συνθηκών (Λουτρά των Ψιθύρων) φύγαμε από το Διδυμότειχο. Ένα γραφικό ταβερνάκι στο χωριό Πραγγί ήταν αυτό που αποζητούσαμε για να ξεκουραστούμε και να απολαύσουμε το φαγητό του. Βασιλική Δόδουλα
ΕΚΔΡΟΜΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΘΡΑΚΗ (Ιμπρίκ Τεπέ-Μακρά Γέφυρα-Σαράντα Εκκλησιές-Βιζύη-Σηλυβρία-Τσατάλτζα-Τυρολόη-Ραιδεστός) Διοργανώνει το Σωματείο Φίλων του Ε.Μ.Θ. στις 13 και 14 Ιουλίου 2013, με ξεναγό τον κ. Θ. Κούγκουλο, Δρ. Νεοελληνικής Φιλολογίας. Κόστος συμμετοχής: 95 Ευρώ. Δηλώσεις συμμετοχής μέχρι 8 Ιουλίου 2013 στα τηλ: 25510-36663 & 6974793220.
7
Αποθήκη Νο 9 - Τεύχος 8, Ιούνιος 2013
Εν Επι Δια
δράση
Αφιερώματα 2013 έτος Καβάφη, για τα 150 χρόνια από τη γέννησή του. εκίνησε κύκλος ομιλιών για τον Κ.Καβάφη, σε συνεργασία με διδάσκοντες και φοιτητές του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας του Δ.Π.Θ. 5 Απριλίου 2013, «Μικρή εισαγωγή στην ποίηση του Καβάφη». ομιλήτρια η κ. Κοντογιάννη Βασιλική, Καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας Δ.Π.Θ. Τετάρτη 22 Μαϊου 2013, Ο σημερινός Καβάφης. Από την αφάνεια στη διεθνή αναγνώριση ομιλητής Δημήτρης Δασκαλόπουλος, Ποιητής-Δοκιμιογράφος-Κριτικός Γιατί ο Καβάφης είναι μεγάλος ποιητής; Ομιλήτρια Μαρία Στασινοπούλου, Φιλόλογος- Κριτικός Νεοελ. Λογοτεχνίας
Ξ
Η αφύπνιση της πολιτικής φαντασίας και η σκέψη του Καστοριάδη μιλία του κ. Αλέξανδρου Θεοδωρίδη, Επίκουρου Καθηγητή Δ.Π.Θ. στο αίθριο του Ε.Μ.Θ. στις 31 Μαΐου 2013
Ο
Εκθέσεις στον πολυχώρο του Μουσείου Έκθεση χειροποίητου κοσμήματος ημιουργίες που με πολλή αγάπη, μεράκι και φαντασία φιλοτέχνησαν οι μαθητές της σχολής POKALI του Δ. Γκενόπουλου, που διανύει τον πέμπτο χρόνο λειτουργίας της, εκτέθηκαν στον πολυχώρο του Μουσείου από τις 8-15/6/2013.
Δ
Έκθεση των ερχόχειρων του εργαστηρίου εκμάθησης της τεχνικής της «δαντέλας με το κοπανέλι» Η υπεύθυνη του εργαστηρίου κ. Κεραμάρη Μαρία διδάξε δωρεάν την ξεχασμένη τεχνική της δαντέλας με κοπανέλι. Έκθεση 50 Βυζαντινών εικόνων με την τεχνική του πουαντιγισμού από φοιτητές του Πανεπιστημίου Αδριανούπολης (από 17 έως 24 Μαΐου2013). Παράλληλα πραγματοποιήθηκε ομιλία από τον Γεώργιο Τσιγάρα, Επίκ. Καθηγητή Ιστορίας Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής Τέχνης του Δ.Π.Θ., με θέμα: «Γιατί η Ευρώπη ενδιαφέρεται για τη Βυζαντινή Τέχνη και οι επιδράσεις στη μοντέρνα τέχνη». Βραδιά Performance στο Ε.Μ.Θ.
Βιβλιοπαρουσιάσεις Δευτέρα 20 Μαΐου 2013 «Αποκάλυψη, Ουτοπία και Ιστορία, Οι μεταμορφώσεις της ιστορικής συνείδησης» (εκδ. Πόλις) του
Αντώνη Λιάκου Για το βιβλίο μίλησαν οι: Αθηνά Συριάτου, Λέκτορας Ευρωπαϊκης Ιστορίας Δ.Π.Θ. και ο συγγραφέας, ιστορικός Αντώνης Λιάκος.
Σάββατο 20 Απριλίου Το βιβλιοπωλείο Βαταμίδη και οι Εκδόσεις Ψυχογιός σε μια συνάντηση με τη συγγραφέα Πασχαλία Τραυλού παρουσίασαν το νέο της βιβλίο «Γυάλινος Χρόνος». Για το βιβλίο μίλησαν ο ψυχολόγος Στράτος Βραχιώλιας και η δημοσιογράφος Μαριάννα Νάνου.
Το Σάββατο 1 Ιουνίου 2013 οι συμμετέχοντες στο πρόγραμμα «Σε 12 Συναντήσεις Παράσταση» παρουσίασαν πρωτότυπα καλλιτεχνικά έργα τα οποία δημιούργησαν στα πλαίσια του προγράμματος. Η σύλληψη και η εκτέλεση των έργων της συγκεκριμένης βραδιάς ανήκει στους μαθητές του προγράμματος ενώ η επιμέλεια και η οργάνωση της βραδιάς στην εισηγήτρια του σεμιναρίου Χαρίκλεια Βουτσά. Παράσταση με τίτλο: «Ο ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ ΜΑΓΕΙΡΑΣ ΣΤΗΝ ΑΡΓΩ ΤΟΥ ΙΑΣΟΝΑ» με ζωντανές φωνές και ζωντανή ορχήστρα και Εργαστήριο Κατασκευής Φιγούρας Καραγκιόζη από την ζωγράφο σκηνογράφο Γεωργία Γιαννοπούλου την Παρασκευή 12 Απριλίου πραγματοποιήθηκε με τη συμμετοχή πολλών παιδιών στον πολυχώρο του Μουσείου.
8
Αποθήκη Νο 9 - Τεύχος 8, Ιούνιος 2013
Προσεχείς δράσεις
Ιούνιος 2013 - Αύγουστος 2013
Εργαστήριο Δημιουργικής Γραφής
Από το πωλητήριο του Μουσείου Πρωτότυπα δώρα θρακικής έμπνευσης και δημιουργίας για τους αγαπημένους σας από το πωλητήριο του Μουσείου.
Εισηγητές: Ά. Βακάλη, Υποψήφια Δρ Γλωσσολογίας, Θ. Κούγκουλος, Δρ. Νεοελληνικής Φιλολογίας, Τρ. Κωτόπουλος, Επίκουρος Καθ. Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Δρ. Π. Νικολάου, Διδάσκων στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Γ. Σκαμπαρδώνης, Συγγραφέας- Δημοσιογράφος. Διάρκεια: 20/06/2013 – 22/07/2013 Αιτήσεις στο: info@emthrace.org, 2551036663 Κόστος συμμετοχής: 120 €