Roof Belgium mei 2025

Daglicht in de spotlight: VELUX Daylight Academy voor architecten en aannemers

Over de ideale plaatsing van ramen en de manier waarop daglicht een gebouw binnenvalt, doen heel wat misverstanden de ronde. Bij VELUX willen ze daar verandering in brengen via de Daylight Academy.

Vraag aan (ver)bouwers wat ze belangrijk vinden in een woning, en je hoort haast altijd: veel licht. Alleen… wat ís ‘veel’? En hoe zorg je ervoor dat daglicht écht optimaal benut wordt? Want zowel particulieren als vakmensen hebben daar vaak weinig zicht op. Volgens Joël Sels, graduaat bouwkunde, stedenbouwkundige en Bim-manager, maar vooral ook de bezieler van de VELUX Daylight Academy, ontbreekt zelfs bij architecten vaak de basiskennis over lichtinval. En daar wil VELUX verandering in brengen.

Licht is leven

“Daglicht is essentieel voor ons welzijn als mens,” vertelt Joël Sels, Senior Design Engineer bij VELUX. “We voelen ons minder goed in periodes waarin we te weinig daglicht zien. Denk aan de lange wintermaanden, wanneer het grijs en somber is. De mens stemt al duizenden jaren lang zijn leven af op het ritme van de zon, terwijl dat niet altijd weerspiegeld wordt in de manier waarop we onze gebouwen ontwerpen.

Je begint nu langzaam te zien dat architecten hier rekening mee houden bij het ontwerpen van gebouwen. Zo zijn er voorbeelden van ziekenhuizen waar de patiëntenkamers langs de oostzijde liggen, omdat daar meer blauw licht is, wat de mensen energie geeft doorheen de dag. Kamers aan de westzijde worden dan weer vaker blootgesteld aan infrarood licht. Dat zorgt voor opwarming, wat dus niet ideaal is voor slaapkamers. Maar meestal stellen we vast dat er nauwelijks rekening gehouden wordt met de lichtinval.

We hebben in de geschiedenis van de mensheid nog nooit zo veel binnen geleefd als nu. Volgens schattingen brengen we gemiddeld 94% van onze tijd binnen door. Het is dus belangrijk dat we meer gaan nadenken over de relatie tussen de zon en onze gebouwen, zodat we toch nog optimaal van het daglicht kunnen genieten.”

Misverstanden en gemiste kansen

Daglicht lijkt vanzelfsprekend. Maar net daardoor blijft het vaak onder de radar – ook bij aannemers en architecten. Die laatsten besteden zoveel aandacht aan de technische aspecten van het ontwerpproces, dat ze pas in de laatste fase gaan nadenken over de lichtinval in het gebouw. Intuïtie volstaat echter niet, men moet leren daglicht begrijpen en kwantificeren om er het beste uit te kunnen halen. Enkel zo kan men op zoek gaan naar de meest performante oplossingen, kan men zonlicht beheersen, optimaal benutten zonder oververhitting en verblinding.

“Een architect ontwerpt nog te vaak een gebouw doorgaans vanaf de buitenzijde,” vervolgt Joël Sels. “Maar als je wil nadenken over natuurlijk licht in een gebouw, dan moet je net omgekeerd redeneren en beginnen vanuit de binnenzijde en vertrekken van de noden van de functie.

De opening waar het daglicht binnenkomt, de hellingshoek van de zon ten opzichte van het gebouw, de hellingshoek van het (dak-) raam, de plaats waar het invallende licht op terechtkomt,…. Het zijn allemaal factoren die een enorm verschil kunnen maken in de manier waarop een gebouw verlicht wordt en hoe de gebruiker dit zal ervaren.

De realiteit is dat anno 2025 de meeste mensen in de stad wonen. Vrijstaande viergevelwoningen, waar je het licht langs alle zijden kan laten binnenvallen, zijn een minderheid geworden. We moeten onze (stads-) woningen dus gaan optimaliseren, maar vaak weten mensen niet hoe ze dat moeten doen. We staan nog te weinig stil bij de manier waarop daglicht onze gebouwen kan verlichten.

Een vuistregel is dat natuurlijk invallend licht over een afstand van twee keer de raamhoogte binnenvalt op de vloer. Heb je dus een raam van 2 meter hoog, dan zorgt dat voor 4 meter lichtinval op de vloer! Maar op werkvlakhoogte zit men maar op 2 meter diepte met voldoende licht. Niet slecht, maar dat volstaat uiteraard niet om een rijwoning van 10 meter diep helemaal te verlichten.

Bij ramen onder een helling heb je al iets meer lichtinval (2x), en platdakvensters geven de beste lichtinval (tot 3x).”

Onze bouwpraktijk werkt daglicht vaak tegen

“Dikkere muren, compactere percelen, stedelijke inbreiding... het maakt allemaal dat daglicht steeds moeilijker binnen raakt,” zegt Sels. “En we staan daar amper bij stil.”

Daarom startte VELUX de Daylight Academy, om kennis te delen over hoe je slim omspringt met ramen, dakvormen en openingen in een woning. Ook aannemers zijn welkom om zich te verdiepen in de impact van licht op comfort en energieverbruik.

Hoeveel licht heb je nodig?

“We raden steeds aan om de lichtsterkte te meten, want we weten ongeveer

hoeveel licht er nodig is voor heel courante activiteiten. Een lichtsterkte van 750 lux is het meest polyvalent voor alle soorten activiteiten. Als je op 21 maart 750 lux haalt in een kamer, dan mag je gerust zijn dat je daar een duurzame en goede lichtinval hebt het hele jaar door. Met 750 lux gemiddeld in je ruimte stelt men dat je heel het jaar door geen kunstlicht meer nodig hebt.

750 lux mag dan het ideaal zijn, het is in vele situaties niet haalbaar. Haal je echter 500 lux gemiddeld, dan zit je goed. 300 lux is de ondergrens.

Waarom net 21 maart?

“Omdat dag en nacht dan even lang zijn,” legt Sels uit. “Het is hét ijkpunt voor elke lichtstudie. Werk je op basis van het licht in de zomer, dan zou je geneigd zijn om te kleine ramen te kiezen. Ga je af op het licht in de wintermaanden, dan riskeer je te grote ramen te kiezen en oververhit je je woning in de zomer. Daarom gebruiken normen en rekenmethodes wereldwijd 21 maart als referentie.”

Daylight Academy

Via de Daylight Academy wil VELUX architecten leren hoe ze met zo weinig mogelijk openingen zo veel mogelijk licht binnenhalen en dit optimaal door de ruimte kunnen verspreiden. De klemtoon ligt er op duurzaamheid en ‘low tech’ oplossingen die focussen op natuurlijk licht, zonder risico op oververhitting. Minder nood aan kunstlicht, minder nood aan koeling. Goed voor het comfort én voor het energieverbruik.

De VELUX Daylight Academy biedt ook een adviesdienst aan, waar ook aannemers terecht kunnen met vragen over lichtinval in een gebouw. Je kan via deze adviesdienst daglichtstudies, renders en daglichtprofielen laten opstellen die je als vakman helpen om de ideale keuze van het type raam en de plaatsing te bepalen. Wil je weten waar je een raam best plaatst, welk type raam voor de optimale lichtinval zal zorgen, of gewoon weten hoe ramen een ruimte kunnen transformeren? Maak dan zeker gebruik van de diensten van de Daylight Academy.

Meer weten?

www.daylightacademy.be