Trend- en impactanalyse van de Belgische bouwsector

Buildwise, het voormalige WTCB, heeft onderzocht welke trends op de kortere en langere termijn de toekomst van de sector zullen bepalen. Er kwamen tien megatrends uit de bus, met op plaats één de war for talent. Hoe kan de bouw hiermee omgaan? Buildwise schreef een lijvig rapport over zijn bevindingen. We vatten het in verschillende afleveringen samen.

De ontwikkelingen in de sector volgen elkaar in stormachtig tempo op. Welk perspectief biedt dat op aan onze bouwbedrijven? Onder meer om deze cruciale vraag te beantwoorden richtte Buildwise (toen nog het WTCB) in 2019 zijn

Visiecomité op. Dat comité heeft een ruime blik. Het houdt niet alleen rekening met bouwtechniek maar ook met politieke, economische, sociale, technologische, ecologische en juridische aspecten, afgekort PESTEL.

Onder begeleiding van consultant KPMG werd recent een diepgaande trendanalyse opgesteld aan de hand van desktopresearch en gesprekken met experts binnen en buiten de bouwsector. Drie sectoren werden bovendien nader onderzocht: de algemene aannemers, de schrijnwerkers en de installateurs van sanitair en HVAC. Uit de verzamelde gegevens werd door het Visiecomité een reeks belangrijke aandachtspunten voor de sector gedistilleerd. Ze staan in Trend- en impactanalyse van de (Belgische) bouwsector, het rapport dat onlangs bekendgemaakt werd.

Dat rapport heeft verschillende doelstellingen. Het dient bijvoorbeeld om de strategie van Buildwise uit te stippelen. Maar het is ook een inspiratiebron voor de vijftien Technische Comités van Buildwise.

Rechtstreeks of onrechtstreeks zullen alle bouwondernemingen geconfronteerd worden met de tien mega- trends die in dit rapport geïdentificeerd worden, op de korte, de middellange en de lange termijn. Het belang van deze megatrends werden afgetoetst en gevalideerd aan de hand van dieptegesprekken en van een enquête bij meer dan 700 professionals die actief zijn in de Belgische bouwsector. In dit artikel schetsen we de tien trends. In latere artikels zullen we hierop dieper ingaan.

Megatrend 1: de war for talent. De Belgische bouwsector strijdt mee in een war for talent om het tekort aan competent personeel te ondervangen. Het gaat niet alleen om specifieke functieprofielen maar ook om het algemene vakmanschap dat de sector nodig heeft. Deze talentenoorlog wordt bovendien gecombineerd met een (r)evolutie op het vlak van de teamsamenstelling en van de arbeidsmarkt, waarin digitale competenties steeds vaker een voorwaarde zijn.

Megatrend 2: digitalisering

Efficiënter, sneller en klantvriendelijker werken: digitalisering is hiervoor steeds belangrijker. Ook de sector beleeft een boost op dit gebied, met innovaties in alle delen van de waardeketen. Het algemene denken en werken in de sector zal hiervan de invloed ondervinden.

Megatrend 3: bouwindustrialisatie

Doorgedreven industrialisatie kan bouwen betaalbaarder maken en tegelijk de kwaliteit en de productiviteit verhogen. De industrialisatie speelt zich niet alleen af op het niveau van het product maar ook in de werkprocessen, beleidsregels en procedures.

Megatrend 4: intensievere samenwerking

Bouwen wordt steeds complexer. Om dat te beheersen is meer structurele samenwerking nodig, met partijen die hun krachten bundelen doorheen heel de keten die waarde schept. Bouwteams met daarin stakeholders en partijen die over specifieke kennis beschikken, hebben op dit gebied veel potentieel.

Megatrend 5: klimaatbewustwording

Weersextremen zullen steeds vaker voorkomen. De lat voor de klimaatdoelstellingen ligt voortdurend hoger. Daardoor moet de bouwsector steeds meer focussen op duurzaamheid en milieu- en klimaatvriendelijkheid. Daarnaast zal er steeds meer aandacht gaan naar onderwerpen zoals energie-efficientie en circulair bouwen. Dat leidt tot innovatieve oplossingen en toepassingen in de sector.

Megatrend 6: demografie'

De bevolking neemt toe, maar vergrijst ook. Gezinnen worden kleiner en er is migratie. Er is sprake van een revolutie in de samenstelling van de bevolking. Dat dwingt sector na te denken over de alternatieve woonvormen van de toekomst.

Megatrend 7: juridische aspecten

Het wettelijke kader waarin we werken wordt complexer maar ook belangrijker, want het spreekt steeds vaker een mondje mee bij een bouwproject. Dat heeft onder meer te maken met het toenemende belang van de publieke opinie en de toenemende de mondigheid van de burger.

Megatrend 8: veeleisende klanten Klanten verwachten steeds meer transparantie en op maat geleverde diensten en producten. Daardoor zal de sector een koerswijziging moeten maken van productgericht naar klantgericht denken. Het centraal stellen van de verwachtingen van de klant primeert daarbij.

Megatrend 9: nieuwe businessmodellen

Business as usual in de bouwsector is verleden tijd, een evaluatie van het complete businessmodel dringt zich op, met een grotere focus op bouwen as a service, waarbij circulariteit en digitalisatie voorop staan.

Megatrend 10: nieuwe leveringsstrategieën. Recente (geopolitieke) gebeurtenissen hebben de bouwsector doen inzien dat een doorbraak van (nieuwe) leveringsstrategieën meer dan ooit noodzakelijk wordt. Alleen dan kunnen bouwbedrijven proactief het hoofd bieden aan potentiële prijsstijgingen, oplopende wachttijden en uitdijende planningen.

Voor alle duidelijkheid: de nummering die we net hanteerden, mag u niet zien als een rangschikking. De drie zaken die als het urgentste ervaren werden bij de trendanalyse waren de war for talent (de eerste megatrend in de lijst), de toegenomen juridische complexiteit (nummer 7) en het omgaan met verstoringen in de logistieke keten (nummer 10).

Die twee laatste megatrends zijn evenwel randvoorwaarden. Je moet er rekening mee houden als bouwonderneming maar je hebt er rechtstreeks geen vat op. Ze behoren niet tot het bouwproces zelf of de waardeketen van de bouw. Maar aannemers en installateurs zullen zich vanzelfsprekend wel moeten aanpassen aan deze megatrends.

Welke impact hebben deze trends op de aannemers en de installateurs? Volgens het rapport van het Visiecomité kunnen ze vijf zaken impliceren:

• een transitie richting een procesgedreven bouw. Doorgedreven digitalisatie en standaardisatie dienen het bouwproces beter voor te bereiden en te stroomlijnen, met efficientie- en effectiviteitsverbeteringen en een reductie van faalkosten tot gevolg;

• het ontwikkelen van nieuwe markten. Er ontstaan nieuwe markten en kansen voor bouw- en installatiebedrijven, onder meer door energie-efficiënte oplossingen en de toename van renovaties. Deze kunnen gepaard gaan met nieu- we businessmodellen, die bijvoorbeeld gebaseerd kunnen zijn op een as-a-service-benadering;

• verschuivingen in de waardeketen. De rol en de verantwoordelijkheid van bouw- en installatiebedrijven veranderen immers, net als de verwachtingen van de markt. Dat zal ook gevolgen hebben voor de vereiste competenties;

• ecosysteem-denken en co-creatie. Bouw- en installatiebedrijven zullen ook een blik moeten werpen buiten de bedrijfsgrenzen en verder kijken dan individuele projecten. Ze zullen co-creaties moeten aangaan binnen maar ook overheen de waardeketen;

• het stimuleren van langetermijndenken. Met een grotere future-awareness kan de Belgische bouwsector beter omgaan met onverwachte gebeurtenissen in de toekomst.

Doorheen deze vijf implicaties kunnen drie belangrijke thema’s worden geïdentificeerd, waar bouw- en installatiebedrijven op moeten inzetten om de uitdagingen het hoofd te kunnen bieden: (1) digitalisatie, (2) duurzaamheid en (3) investeringen in medewerkers en hun competenties.

Maar daarover leest u meer in het volgende artikel in Embuild Magazine.