"Het valt op dat dergelijke projecten tegenwoordig frequenter voorkomen"

Ons lid Stadsbader Contractors begint nog vóór het bouwverlof met de aanleg van een ecoduct over de E19 in het bekende Hallerbos. De opdrachtgever, het Agentschap Wegen en Verkeer, wil dat dezer werken de biodiversiteit niet schaden maar ondersteunen. We vroegen aan projectmanager Kenneth Vangerven wat dat concreet inhoudt.

De nieuwe brug over de E19 in het Hallerbos is een van de vijftien VAPEO-projecten die de Vlaamse regering heeft goedgekeurd. Deze testen hoe infrastructuurprojecten de biodiversiteit kunnen versterken (zie ook blz. 24-26 in dit dossier).

In Halle gaat het om een brug voor auto's die vervangen wordt door een bermbrug. Deze is niet alleen voor menselijk gebruik bedoeld maar speelt tegelijk de rol van ecoduct, een diervriendelijke overbrugging van de autosnelweg. Auto's zullen niet meer op de brug mogen, maar fauna zal langs de bermen op de brug de overkant veilig kunnen halen. Voor Kenneth Vangerven, projectmanager bij Stadsbader Contractors, is dit het eerste ecoduct. en met respect voor de natuur een dergelijk project tot een goed einde kunnen brengen."

De bouwplannen voor de bermbrug over de E19 in het Hallerbos (illustratie Stadsbader Contractors).

Kenneth Vangerven: "Voor mij persoonlijk wel, maar niet voor de onderneming. We hebben het ecoduct over de Brusselse Ring in Groenendaal al gebouwd, en nu zijn we bezig met een ander ecoduct over de Ring, bij Hoeilaart."

"Het valt ook op dat dergelijke opdrachten tegenwoordig frequenter voorkomen. Net zoals projecten voor fietsinfrastructuur trouwens. We zijn fietsbruggen aan het bouwen in Merelbeke, Zaventem, Dilsem-Stokkem enzovoort."

Bijzondere randvoorwaarden

Gezien de kwetsbaarheid van waardevolle ecosystemen zoals het Hallerbos, kwam deze opdracht met een groot aantal bijzondere randvoorwaarden. De

SITUATIEPLAN

-

BETON:

Alle stortvoegen (bij nieuw beton) worden opgeruwd

De bestaande toestand is louter indicatief op de tekeningen weergegeven. De opdrachtnemer vergewist zich ter plaatse van de bestaande toestand - De opdrachtnemer legt uitvoeringstekeningen ter goedkeuring voor werkvloeren in schraal beton C12/15-OB-E0 vleugelmuren/retourmuren/keermuren C35/45-GB-EE4-LA prefab randelement

-- φ 1, geen remkracht (BM1 en BM2 niet in beschouwing - BM3: φ 1, geen remkracht, enkel in zone gewone (niet in combinatie met BM1) - Werfbelasting op ecoduct -

Belasting vast (kN/m²) 13 (lijnlast) schanskorven

Alle zichtbare en bereikbare vlakken worden effen geslepen 40 recreatiepad gewone beplanting/ecologische zone 5,5

Projectnummer bodem mag bijvoorbeeld niet te veel omgewoeld of samengedrukt worden.

Kenneth Vangerven: "De omgang met de bodem was een belangrijk aspect van de opdracht. We gaan 40 centimeter afgraven, en deze grond wordt dan opgeslagen op een terrein aangeduid door het Agentschap Natuur & Bos. Later wordt hij gemengd met kleikorrels en koemest, en hergebruikt om delen van het ecoduct af te dekken met een laag van 30 centimeter. Op bepaalde plaatsen zal de grondlaag anderhalve meter dik zijn, omdat daar bomen en struiken geplant worden."

"In de opdrachtdocumenten is ook duidelijk aangegeven waar er bomen gekapt mogen worden. De stammen worden later hergebruikt in de omgeving van het ecoduct en voor de aanleg van een zogenaamde stobbenwal. Dat is een wal van twee meter hoog en vijf meter breed waarin wortels en stronken van bomen verwerkt zijn. Hij loopt over de hele lengte van het ecoduct en vormt de afscheiding tussen de zones voor mensen en dieren."

De E19 ligt ingesneden in het landschap. Stadsbader Contractors gaat het eco-raster, het hek dat de dieren nu weghoudt van de autosnelweg, hoger plaatsen, zodat ze naar de brug geleid worden. Om dezelfde reden wordt de grond in de nabijheid van de brug met vijf tot zes meter verhoogd.

Tijdens de werken garandeert een hek dat dieren niet langs de werfzone op de autosnelweg terechtkomen.

De eis dat de biodiversiteit ondersteund wordt, creëert dus een aantal specifieke eisen. Maar op bouwtechnisch vlak is dit geen ingewikkelde opdracht.

Kenneth Vangerven: "Het is een mooi maar eenvoudig ontwerp. De situatie maakt dat ook mogelijk. De ondergrond bestaat uit Brusseliaans zand en heeft een zeer goede geotechnische kwaliteit. Een fundering van gewapend beton volstaat, funderingspalen in de grond zijn niet nodig, en dat vermindert de schade aan de natuur."

"De structuur van de brug is gemaakt van beton dat ter plaatse gestort is. En ondanks het feit dat het ecoduct deels bedekt is met planten en aarde, volstaat een klassieke afdichting voor het waterbeheer. Ook op dat punt zijn er dus geen bijzondere bouwtechnieken nodig."

Waar de natuur het dan toch moeilijk maakt, is in de planning. De impact van de werken op de natuur - en op het toerisme - moet zo klein mogelijk zijn. Daarom zijn de termijnen zéér krap.

Kenneth Vangerven: "Het kappen van de bomen is al gebeurd vóór 15 maart. Maar aan de brug zelf mocht pas gewerkt worden wanneer de bloeiperiode van de hyacinten voorbij is. Normaal gezien starten we nog vóór het bouwverlof van 2023. Tegen het bouwverlof van 2024 moeten we klaar zijn. Tijdens de hyacintenbloei van volgend jaar zal de brug dus nog niet bruikbaar zijn, maar dat was ook onhaalbaar."

"Dit is een opdracht ter waarde van 7,7 miljoen euro, mét boetes wanneer we te laat zijn. We zullen indien nodig moeten bijsturen. Dat betekent dat we desnoods extra volk zullen inzetten en op zaterdag werken. Zulke krappe termijnen maken van deze opdracht een echte uitdaging."

Dergelijke opdrachten die de biodiversiteit ondersteunen, zijn voor de

overheid voorlopig nog een leerproces. Vooral de communicatie is daarvan een belangrijk aspect. Maar Kenneth Vangerven ziet op dat punt geen problemen.

Kenneth Vangerven: "Voor deze opdracht is er vaak overleg tussen de stad Halle, het Agentschap Wegen en Verkeer en het Agentschap Natuur & Bos. Voor ons is dat een meerwaarde. Die overlegmomenten verlopen zeer constructief. Zowel Halle als Natuur & Bos begrijpen en accepteren dat de werken tijdelijk een impact zullen hebben op de biodiversiteit. Maar ze zien ook dat aan het einde van de rit de biodiversiteit gebaat is bij deze ingreep."

Het Hallerbos, of Bois de Hal in het Frans, ligt ten zuidoosten van de stadskern van Halle en heeft een oppervlakte van 552 hectare. Het ligt grotendeels in het Vlaams gewest maar ook voor een klein deel in Wallonië. Het heeft grote ecologische waarde en is een deel van het Vlaams Ecologisch Netwerk, sinds 2021 een Vlaams natuurreservaat en Europees beschermd als Natura 2000-gebied.

Zelfs wie er nooit geweest is, kent het wellicht van de wilde hyacinten. Hun bloeiperiode in april haalt ieder jaar de Vlaamse, Belgische en soms zelfs de internationale pers. Het bos trekt dan tienduizenden bezoekers.

Het Hallerbos heeft een bewogen geschiedenis. In de Eerste Wereldoorlog werd het bijvoorbeeld door de Duitse bezetter nagenoeg volledig kaalgekapt. De meest recente grote natuur-vernietigende ingreep was de aanleg van de E19 in 1974, die 25 hectare bos deed verdwijnen. Stadsbader Contractors vervangt in het bos een brug over de E19 door een bermbrug voor zacht verkeer.